ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΑΘΜΟΥ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ, 2007

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΑΘΜΟΥ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ, 2007 Απρίλιος 2008

2

3 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΚΟΕ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ Σωφρόνης Κληρίδης (Ακαδημαϊκός Σύμβουλος ΚΟΕ και Επ. Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Πανεπιστημίου Κύπρου) Πάνος Πασιαρδής (Διευθυντής ΚΟΕ και Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Πανεπιστημίου Κύπρου) Νικολέττα Πασιουρτίδου (Βοηθός Διευθύντρια ΚΟΕ) Δημήτρης Χατζηγεωργίου (Βοηθός Έρευνας ΚΟΕ) ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Δέσπω Συμεού (Ανώτερος Τουριστικός Λειτουργός) Κωνσταντίνος Τσιάππας (Τουριστικός Λειτουργός) Η συλλογή και μηχανογράφηση των στοιχείων έγινε από την εταιρεία RAI Consultants Public Ltd

4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΑΘΜΟΥ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ, 2007 Περίληψη Το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, σε συνεργασία με τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού (ΚΟΤ), διεξάγει την Έρευνα του Βαθμού Ικανοποίησης των Περιηγητών με στόχο την κατασκευή εργαλείου μέτρησης του βαθμού ικανοποίησης των περιηγητών, για την εξαγωγή συμπερασμάτων πολιτικής και την αναβάθμιση της ποιότητας και ανταγωνιστικότητας του κυπριακού τουριστικού προϊόντος, όπως προβλέπει το Στρατηγικό Σχέδιο του ΚΟΤ για την περίοδο Η συλλογή των στοιχείων διεξάγεται σε τέσσερις φάσεις (Ιανουάριο Μάρτιο, Απρίλιο Ιούνιο, Ιούλιο Σεπτέμβριο, Οκτώβριο Δεκέμβριο). Τα στοιχεία συλλέγονται κατά την αναχώρηση των περιηγητών από τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης βάσει ερωτηματολογίου. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν ένα μεγάλο αριθμό δημογραφικών, κοινωνικοοικονομικών και άλλων χαρακτηριστικών των τουριστών, καθώς επίσης και τις βαθμολογίες τους αναφορικά με την ικανοποίησή τους από διάφορες πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος. Επιπρόσθετα, συλλέγονται πληροφορίες που στοχεύουν στη σύγκριση της Κύπρου με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Αυτή η μελέτη παρουσιάζει τα αποτελέσματα της τρίτης χρονιάς της έρευνας, που καλύπτει την περίοδο Ιανουαρίου Δεκεμβρίου Τα αποτελέσματα αφορούν αξιολογήσεις που έδωσαν οι τουρίστες για τις κυριότερες πτυχές του τουριστικού προϊόντος όπως, διαμονή, εστιατόρια, συγκοινωνίες, υποδομή, φυσικό και δομημένο περιβάλλον, δραστηριότητες και ψυχαγωγία. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναφέρονται και στη γενική αξιολόγηση της Κύπρου, σύγκριση του νησιού με άλλους προορισμούς και τις προσδοκίες των ταξιδιωτών πριν την επίσκεψή τους στην Κύπρο, καθώς και αποτίμηση της πιθανότητας επανάληψης του ταξιδιού τους στο μέλλον. Από τη μελέτη προκύπτουν σημαντικές διαφορές στην αξιολόγηση των επιμέρους πτυχών του κυπριακού τουριστικού προϊόντος και για το πόσο ικανοποιεί, γενικά, η Κύπρος τους τουρίστες. Οι τουρίστες παρουσιάζονται ικανοποιημένοι από τη διαμονή και τα εστιατόρια, ενώ περισσότερη προσοχή χρήζουν η καθαριότητα και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, η διατήρηση του τοπικού χαρακτήρα και η καθαριότητα στο δομημένο περιβάλλον, καθώς και η υποδομή της Κύπρου. Οι τιμές δυσαρέστησαν αρκετά τους τουρίστες σχεδόν σε όλες τις πτυχές του τουριστικού προϊόντος, με αποτέλεσμα ένα σημαντικό ποσοστό των τουριστών να χαρακτηρίζουν την Κύπρο χειρότερη σε σύγκριση με άλλους προορισμούς, ως προς τη σχέση ποιότητας αξίας. i

5 ii

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EXECUTIVE SUMMARY...v 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Γενικές πληροφορίες Βασικά στοιχεία της έρευνας ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΠΤΥΧΩΝ Διαμονή Διατροφή Συγκοινωνίες Υποδομή Φυσικό και δομημένο περιβάλλον Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Δραστηριότητες και ψυχαγωγία Ποικιλία, ποιότητα και κόστος Εκδρομές, κρουαζιέρες και αγορές ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ...1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ...17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΤΥΧΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ...23 ΠΑΡΑΤΗΜΑ 2: ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ, iii

7 iv

8 EXECUTIVE SUMMARY The Economics Research Centre (ERC) of the University of Cyprus, in cooperation with the Cyprus Tourism Organisation (CTO), is conducting a Tourist Satisfaction Survey for the construction of a tourist satisfaction barometer. Based on the results of the survey, policy recommendations can be drawn, for upgrading the quality and competitiveness of the Cypriot tourist product, as dictated by the CTO s Strategic Plan for the period Data collection is carried out in four phases (January March, April June, July September, October December), at the departure lounges of Larnaca and Paphos airports, via personal interviews based on a questionnaire. The data contain information about a large number of demographics, socioeconomic and other characteristics of tourists as well as the evaluations of tourists regarding their satisfaction with different aspects of the Cypriot tourist product. Tourists responses to a question about how Cyprus compares to other destinations in value for money terms are also recorded in the data. Furthermore, an assessment of the likelihood of a repeat visit and a comparison of the island to travelers expectations prior to their trip are provided by the respondents. This study presents the results of the third year of this survey, which covers the period January December The results show that there are significant differences in the ratings of the various aspects of the Cypriot tourist product and in the extent to which tourists are satisfied with Cyprus in general. In particular, tourists appear to be satisfied with accommodation and restaurants, while more attention needs to be paid to the cleanliness and protection of the natural environment, the preservation of local character and the cleanliness in the built environment, as well as to the infrastructure. Finally, prices caused dissatisfaction to a great extent in almost all aspects of the Cypriot tourist product, leading a significant proportion of tourists to characterise Cyprus as worse compared to other destinations in terms of value for money. v

9 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο τομέας του τουρισμού συμβάλλει σημαντικά στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της κυπριακής οικονομίας. Στόχος του Στρατηγικού Σχεδίου του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού (ΚΟΤ) για την περίοδο είναι η περαιτέρω ανάπτυξη του κυπριακού τουριστικού προϊόντος, με γνώμονα την αειφορία και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Από το 2004 έχει ξεκινήσει συνεργασία μεταξύ του ΚΟΤ και του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου για τη δημιουργία προγράμματος ερευνών σε οικονομικά θέματα τουρισμού, που περιλαμβάνει συλλογή και επεξεργασία στοιχείων τουρισμού, κατασκευή βάσεων δεδομένων τουρισμού και εκπόνηση μελετών. Στα πλαίσια της ευρύτερης συνεργασίας με τον ΚΟΤ, το ΚΟΕ διεξάγει έρευνα για την κατασκευή βαρομέτρου για την παρακολούθηση του βαθμού ικανοποίησης των τουριστών. Η έρευνα στηρίζεται σε στοιχεία που συλλέγονται βάσει ερωτηματολογίου σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τα στοιχεία αυτά καλύπτουν ένα μεγάλο αριθμό δημογραφικών και άλλων χαρακτηριστικών των τουριστών και αποτυπώνουν το βαθμό ικανοποίησής τους από διάφορες πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος. Συλλέγονται, επίσης, πληροφορίες που στοχεύουν στη σύγκριση της Κύπρου με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Τα στοιχεία καταχωρούνται σε βάση δεδομένων σε μορφή που προσφέρεται για συστηματική ανάλυση. Σε πρώτο στάδιο γίνεται μια περιγραφική στατιστική ανάλυση που δείχνει το βαθμό ικανοποίησης των τουριστών από διάφορες πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος, καθώς και τις διαμορφούμενες βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες τάσεις. Στη συνέχεια, τα στοιχεία αναλύονται με οικονομετρικές μεθόδους για να εκτιμηθεί πώς και πόσο ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών επηρεάζεται από τα επιμέρους χαρακτηριστικά των ιδίων και του προϊόντος. Επίσης, εκτιμάται πώς και πόσο ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών για τις επιμέρους πτυχές του προϊόντος συνδέεται με το συνολικό βαθμό ικανοποίησής τους και με την αξιολόγηση του προϊόντος σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Απώτερος σκοπός αυτής της έρευνας είναι η διαχρονική σύγκριση των αποτελεσμάτων, για την εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς την πορεία της ικανοποίησης των τουριστών από συγκεκριμένες πτυχές, καθώς και ως προς την ανταγωνιστικότητα του κυπριακού τουριστικού προϊόντος σε σύγκριση με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Τα διαχρονικά αποτελέσματα της οικονομετρικής ανάλυσης θα δημοσιευτούν σε σειρά μελετών του ΚΟΕ. Η παρούσα μελέτη προβαίνει σε μια γενική (περιγραφική) παρουσίαση των στοιχείων της τρίτης χρονιάς 1

10 της έρευνας που συλλέχθηκαν το 2007, καθώς και σε μια σύγκριση των αποτελεσμάτων με αυτά του 200 και Στην ενότητα 2 παρουσιάζεται η ταυτότητα της έρευνας, ενώ στις ενότητες 3 και 4 παρουσιάζονται, μέσω διαγραμμάτων και περιγραφικής στατιστικής, τα αποτελέσματα της ανάλυσης για τις κύριες πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος και την αξιολόγηση της Κύπρου ως τουριστικού προορισμού για το Δίνονται τα αποτελέσματα για τους τομείς της διαμονής, διατροφής, συγκοινωνιών, υποδομής, φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, δραστηριοτήτων και ψυχαγωγίας, καθώς και γενικές αξιολογήσεις της Κύπρου και σύγκρισή της με άλλους προορισμούς. Παράλληλα, εντοπίζονται οι κύριες διαφορές στην ικανοποίηση των τουριστών, σε σύγκριση με το 200 και Τέλος, στην ενότητα, ακολουθούν η ανακεφαλαίωση και τα γενικά συμπεράσματα. 2. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 2.1 Γενικές πληροφορίες Η έρευνα χωρίζεται σε τέσσερις φάσεις ξεκινώντας από τον Ιανουάριο του Συγκεκριμένα η πρώτη φάση καλύπτει τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο, η δεύτερη τους μήνες Απρίλιο, Μάιο, Ιούνιο, η τρίτη τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο και η τέταρτη τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο. Τα στοιχεία συλλέγονται κατά την αναχώρηση των περιηγητών από τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου με τη μέθοδο της προσωπικής συνέντευξης βάσει ερωτηματολογίου. Συμπληρώνονται ερωτηματολόγια κατά τη φάση Ιουλίου, Αυγούστου, Σεπτεμβρίου και ερωτηματολόγια σε κάθε μια από τις υπόλοιπες φάσεις, δηλαδή σύνολο.000 ερωτηματολόγια ανά έτος 1. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιείται στην έρευνα 2 δίνεται στο Παράρτημα 2. Η συλλογή των στοιχείων γίνεται βάσει σχεδιασμού που διασφαλίζει την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος ως προς τη χώρα προέλευσης των περιηγητών. Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων περιηγητών στη συγκεκριμένη έρευνα προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο (3,1%). Ακολουθούν η Γερμανία (7,6%), Ρωσία (,7%), Ελλάδα (,4%), Ιρλανδία (,0%) και Γαλλία (,0%). Άλλες αξιοσημείωτες ομάδες είναι οι τουρίστες από τις Σκανδιναβικές 1 Το κάθε ερωτηματολόγιο απαντάται από ένα μέλος της ταξιδιωτικής ομάδας (travelling party), για παράδειγμα μιας οικογένειας ή ενός ζευγαριού (εξαιρούνται οι φίλοι που ταξιδεύουν μαζί). Όπου είναι δυνατό τα αποτελέσματα σταθμίζονται με το μέγεθος της ταξιδιωτικής ομάδας, ανεβάζοντας έτσι το συνολικό αριθμό του δείγματος σε άτομα. 2 Χρησιμοποιούνται ερωτηματολόγια σε πέντε γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ελληνικά και Ρωσσικά. 2

11 Χώρες (10,2%) και οι τουρίστες από τις υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης 3 (9,8%). Διάγραμμα 1: Χώρα συνήθους διαμονής των τουριστών 3.2% 2.0% Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία 7.6% 9.8% 3.% 3.1% Ελλάδα Γαλλία Ιρλανδία Ρωσσία Σκανδιναβικές Χώρες 10.2%.7%.0%.0%.4% 7.6% Δυτική Ευρώπ η Ανατολική Ευρώπ η Μέση Ανατολή Χώρες του Κόλπ ου Άλλες Χώρες Το στοιχείο που διαφοροποιεί την παρούσα μελέτη από άλλες έρευνες για τον τουρισμό είναι η έμφαση που δίνεται στην αξιολόγηση από τους ίδιους τους περιηγητές των εμπειριών τους στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, οι περιηγητές κλήθηκαν να βαθμολογήσουν σε κλίμακα από 1 (χαμηλότερη) μέχρι (ψηλότερη) τόσο τη συνολική τους εμπειρία στο νησί, όσο και ένα ευρύ φάσμα επιμέρους χαρακτηριστικών του κυπριακού τουριστικού προϊόντος όπως τη διαμονή, διατροφή, συγκοινωνίες, φυσικό και δομημένο περιβάλλον, υποδομή, δραστηριότητες και ψυχαγωγία, αγορές, και άλλα. Μια δυσκολία που πάντα παρουσιάζεται σε τέτοιου είδους μελέτες είναι ότι οι απόλυτες βαθμολογίες από μόνες τους δεν μπορούν να ερμηνευτούν με ακρίβεια. Για παράδειγμα, περιηγητές από διαφορετικές χώρες πιθανόν να δίνουν διαφορετικές βαθμολογίες λόγω κουλτούρας, έστω κι αν ο βαθμός ικανοποίησής τους είναι ο ίδιος. Για αυτό το λόγο, δίνεται έμφαση στη συγκριτική αξιολόγηση, η οποία μπορεί να είναι διαχρονική, γεωγραφική (μεταξύ περιοχών της Κύπρου), μεταξύ συστατικών στοιχείων του τουριστικού προϊόντος, σε σχέση με άλλους προορισμούς, και σε σχέση με τις προσδοκίες των επισκεπτών. 2.2 Βασικά στοιχεία της έρευνας Πιο κάτω παρουσιάζονται κάποια βασικά χαρακτηριστικά του δείγματος που επιλέχθηκε το Οι υπόλοιπες χώρες της Δυτικής Ευρώπης περιλαμβάνουν τους τουρίστες από την Ελβετία, την Ολλανδία, το Βέλγιο/Λουξεμβούργο, την Αυστρία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ισλανδία, κ.ά. 3

12 Οι πλείστοι περιηγητές που περιλαμβάνονται στο δείγμα της εν λόγω περιόδου ήταν νυμφευμένοι (76,2%), χωρίς παιδιά (88,7%) και απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (72,7%). Επίσης, ο μέσος όρος ηλικίας των ερωτηθέντων ήταν τα 44 έτη, με περισσότερους νεαρούς τουρίστες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες από ό,τι στις άλλες εποχές του χρόνου. Το 6,3% των τουριστών που ρωτήθηκαν διέμεινε για μια βδομάδα, το 17,7% για δύο βδομάδες και το 8,0% για περισσότερο. Ο μέσος όρος ημερών παραμονής στο συγκεκριμένο δείγμα ανέρχεται σε 10,2 ημέρες. Διάγραμμα 2: Λόγοι επιλογής της Κύπρου για διακοπές 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Ήλιος και Θάλασσα Ιστορία και πολιτισμός Φυσικό Περιβάλλον Φιλοξενία / Φιλικότητα των ανθρώπων Παραδοσιακή κυπριακή κουζίνα Επίσκεψη σε φίλους / συγγενείς Ξεκούραση Συστάσεις / Έχω ακούσει ξανά για την Κύπρο Διαφημίσεις για τον τουρισμό στην Κύπρο Άλλοι λόγοι 1ος 2ος 3ος Η συντριπτική πλειοψηφία των τουριστών στο δείγμα (81,2%) ήρθε στην Κύπρο για διακοπές, ενώ με μικρότερα ποσοστά ακολουθούν όσοι ήρθαν για να επισκεφθούν φίλους ή συγγενείς (7,7%), όσοι ήρθαν για επαγγελματικούς λόγους (,8%) και για άλλους λόγους (,3%), οι οποίοι περιλαμβάνουν, κυρίως, αθλητικές και άλλες εκδηλώσεις. Ερωτηθέντες για τους τρεις κύριους λόγους που επέλεξαν την Κύπρο για διακοπές, οι πλείστοι δήλωσαν τον ήλιο και τη θάλασσα, ενώ άλλοι δημοφιλείς λόγοι είναι το φυσικό περιβάλλον, η κυπριακή φιλοξενία, η ξεκούραση, η ιστορία και ο πολιτισμός (Διάγραμμα 2). Το 3,3% των τουριστών που ρωτήθηκαν στην έρευνα δήλωσαν ότι έχουν επισκεφτεί την Κύπρο στο παρελθόν, με τα μεγαλύτερα ποσοστά, κατά χώρα, να συγκεντρώνουν οι τουρίστες από τις χώρες του Κόλπου (89,3%), της Μέσης Ανατολής (79,9%) και του Ηνωμένου Βασιλείου (72,%). Το 3,8% των τουριστών στο συγκεκριμένο δείγμα ήρθε στην Κύπρο με ταξιδιωτικό πακέτο, το οποίο περιλάμβανε, για τους πλείστους, τα αεροπορικά εισιτήρια, τη διαμονή και τη μεταφορά από και προς το αεροδρόμιο. Τέλος, από τα στοιχεία της έρευνας η Πάφος συγκέντρωσε τους περισσότερους τουρίστες με ποσοστό 33,1% (Διάγραμμα 3), 4

13 ακολουθούμενη από τη Λεμεσό (1,6%), τη Λάρνακα (1,0%) και την Αγία Νάπα (14,8%). Διάγραμμα 3: Περιοχές διανυκτέρευσης Πρωταράς / Παραλίμνι Αγία Νάπα 4.1% 0.7% 4.% 0.2% 0.0% 2.% 9.% 14.8% Λάρνακα Λεμεσός Πάφος Πόλις Χρυσοχούς Λευκωσία 33.1% 1.6% 1.0% Χωριά της Υπαίθρου Ορεινά Θέρετρα Κατεχόμενες Περιοχές Διανυκτέρευση σε περισσότερες από μια περιοχές 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΠΤΥΧΩΝ Στα πλαίσια της έρευνας, οι περιηγητές αξιολογούν διάφορες πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος, όπως η διαμονή, η διατροφή, οι συγκοινωνίες, το φυσικό και δομημένο περιβάλλον, η υποδομή και οι δραστηριότητες, όπως οργανωμένες εκδρομές εντός και κρουαζιέρες εκτός Κύπρου, διασκέδαση και αγορές. Η κάθε πτυχή αξιολογείται συνολικά, αλλά και στη βάση συγκεκριμένων παραμέτρων όπως η ασφάλεια, η αξία στα χρήματα και η καθαριότητα. Αναλυτικοί πίνακες για την αξιολόγηση των διαφόρων πτυχών και των παραμέτρων τους δίνονται στο Παράρτημα Διαμονή Στην κατηγορία της διαμονής αξιολογήθηκαν, εκτός από τη συνολική εμπειρία, η ασφάλεια, η εμφάνιση, η καθαριότητα, η τοποθεσία, η εξυπηρέτηση και η αξία στα χρήματα (value for money) - με άλλα λόγια, η ποιότητα που θεωρούν ότι λαμβάνουν οι τουρίστες για τα χρήματα που πληρώνουν. Από το Διάγραμμα 4 (Πίνακας Πα. 1), φαίνεται ότι οι τουρίστες έμειναν ως επί το πλείστον ικανοποιημένοι από τη διαμονή τους στην Κύπρο. Οι περισσότεροι έδωσαν βαθμολογία (ψηλότερη), για την ασφάλεια, την εμφάνιση, την καθαριότητα, την τοποθεσία και την εξυπηρέτηση. Μόνη εξαίρεση αποτελεί η αξία στα χρήματα, όπου οι τουρίστες έδωσαν σχετικά χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης, με τους πλείστους

14 να δίνουν βαθμολογία 4 αντί, χαμηλώνοντας έτσι και την επικρατούσα βαθμολογία για τη συνολική εμπειρία στο 0,9%. Διάγραμμα 4: Διαμονή 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Υψηλότερη Τα στοιχεία αναλύθηκαν, επίσης, κατά κατηγορία τουριστικού καταλύματος, δηλαδή ξενοδοχεία κατά αστέρες, τουριστικά διαμερίσματα κατά κατηγορία, τουριστικά χωριά και τουριστικές επαύλεις. Γενικό συμπέρασμα από αυτή την κατηγοριοποίηση (τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάζονται λεπτομερώς στο Παράρτημα 1, Πίνακες Πα. 1Α - 1Θ), είναι η μείωση στην ικανοποίηση των τουριστών καθώς προχωρούμε σε λιγότερο πολυτελή τουριστικά καταλύματα. Για παράδειγμα, ποσοστό 17% δήλωσε λιγότερο ικανοποιημένο (βαθμολογίες 1-3) από τα οργανωμένα διαμερίσματα Β και Γ κατηγορίας, σε αντίθεση με τις τουριστικές επαύλεις, και τα ξενοδοχεία * και 4*, που συγκέντρωσαν αντίστοιχα ποσοστά 0,7%, 2,0% και 2,9%. Επίσης, παρατηρείται συγκριτικά λιγότερη ικανοποίηση από την αξία στα χρήματα για όλα τα είδη πληρωμένης διαμονής που εξετάστηκαν: δηλαδή, η τιμή που πλήρωσαν οι τουρίστες, σε σχέση με την ποιότητα των υπηρεσιών που θεωρούν ότι πήραν, τους άφησε σχετικά λιγότερο ικανοποιημένους. Από την ανάλυση των στοιχείων κατά περιοχή διαμονής δεν προκύπτουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των περιοχών εκτός από την αξία στα χρήματα (Πίνακας Πα. 1(i)). Συγκεκριμένα, για την αξία στα χρήματα παρατηρούμε τη χαμηλότερη ικανοποίηση στην Αγία Νάπα. Από την άλλη, τη μεγαλύτερη ικανοποίηση απεκόμισαν οι τουρίστες που διέμειναν στα Χωριά της υπαίθρου και στην Πόλη Χρυσοχούς. Είναι εμφανές ότι η σύγκριση των αποτελεσμάτων του 2007 με αυτά του 2006 και 200 οδηγεί στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Σημαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στην καθαριότητα στα πλείστα είδη καταλυμάτων σε σχέση με το 200, ενώ σε σχέση με το 2006 τα αποτελέσματα είναι παραπλήσια. Επιπρόσθετα, σε σχέση με τις δυο προηγούμενες χρονιές, η αξία στα χρήματα στα ξενοδοχεία * 6

15 και 4* εμφανίζεται βελτιωμένη, καθώς και η ασφάλεια και η εμφάνιση στα ξενοδοχεία 3* και 2* και όλες οι πτυχές των τουριστικών διαμερισμάτων. Κατά περιοχή, σε σχέση με τα δυο προηγούμενα χρόνια, υπήρξε βελτίωση στην αξία στα χρήματα στη Λάρνακα, στην Πάφο, στα ορεινά θέρετρα και στα χωριά της υπαίθρου. Από την άλλη, σημειώθηκε επιδείνωση σε όλες τις πτυχές στα ξενοδοχεία 1*, ενώ το πρόβλημα με τις τιμές ήταν, γενικά, μεγαλύτερο στην Αγία Νάπα. 3.2 Διατροφή Η κατηγορία της διατροφής περιλαμβάνει τα εστιατόρια, τις καφετέριες και τις μπυραρίες. Ανάμεσα σε όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους (Διάγραμμα, Πίνακας Πα. 2), φάνηκε ότι οι τουρίστες έμειναν περισσότερο ικανοποιημένοι από την τοποθεσία του καταλύματος (97,8% έδωσαν βαθμολογίες 4 ή ), την εξυπηρέτηση (96,2%), την ποιότητα φαγητού (94,8%) και την εμφάνιση του καταλύματος (90,8%). Σχετικά λιγότερη ικανοποίηση συγκέντρωσαν, και πάλι, οι τουαλέτες (82,2%) καθώς και η αξία στα χρήματα (76,7%). Διάγραμμα : Εστιατόρια, καφετέριες και μπυραρίες 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Τοποθεσία Ποιότητα Φαγητού Ποικιλία Φαγητών Εξυπηρέτηση Αξία στα Χρήματα Καθαριότητα Εμφάνιση Τουαλέτες Συνολική Εμπειρία Υψηλότερη Εξετάζοντας τις απαντήσεις για την αξία στα χρήματα κατά περιοχή (Πίνακας Πα. 2Α), αξιοσημείωτα είναι τα χαμηλά ποσοστά ικανοποίησης που συγκέντρωσαν η Λευκωσία και η Αγία Νάπα, όπου μόνο το 22,2% και 2,% των τουριστών αντίστοιχα δήλωσαν πλήρως ικανοποιημένοι. Από την άλλη, την περισσότερη ικανοποίηση από τις τιμές εισέπραξαν οι τουρίστες από τα χωριά της υπαίθρου (6,0%), τον Πρωταρά (36,1%) και την Πόλη Χρυσοχούς (34,9%). Επιπλέον, σε σύγκριση με το 200 και 2006, υπήρξε βελτίωση στην ικανοποίηση από την ποιότητα φαγητού και την τοποθεσία. Από την άλλη, συγκριτικά λιγότερη ικανοποίηση σε σχέση με το 200 και 2006, παρουσιάζει η εξυπηρέτηση ενώ η ικανοποίηση από τις 7

16 τουαλέτες βρίσκεται σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από αυτά του 2006 και παραπλήσια με του Συγκοινωνίες Στις συγκοινωνίες περιλαμβάνονται οι αξιολογήσεις των περιηγητών για διάφορες παραμέτρους των λεωφορείων, των ταξί και των αυτοκινήτων ενοικιάσεως. Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι μόνο το 24,7% των ερωτηθέντων χρησιμοποίησαν λεωφορείο 4. Διάγραμμα 6: Λεωφορεία 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Συχνότητα και Ωράριο Ευκολία Πρόσβασης Δίκτυο Δρομολογίων Κατάσταση Οχήματος Αξία στα Χρήματα Συνέπεια Συνολική Εμπειρία Υψηλότερη Οι βαθμολογίες είναι σχετικά χαμηλές (Διάγραμμα 6, Πίνακας Πα. 3), αφού μόνο τρεις στους δέκα περίπου βαθμολογούν τα λεωφορεία με για την ευκολία πρόσβασης, την κατάσταση του οχήματος και την συχνότητα και το ωράριο, ενώ η αξία στα χρήματα ικανοποίησε συγκριτικά περισσότερο. Ανάμεσα στις διάφορες περιοχές, αξιοσημείωτη είναι η ιδιαίτερα αρνητική αξιολόγηση της περιοχής του Πρωταρά, της Αγίας Νάπας και της Λάρνακας για την κατάσταση του οχήματος και τη συνέπεια, ενώ σχετικά μεγαλύτερη ικανοποίηση συγκέντρωσαν οι τουρίστες από τα λεωφορεία στην Πάφο και Πόλη Χρυσοχούς (Πίνακες Πα. 3Α και Πα. 3Β). Προχωρώντας στις αξιολογήσεις για τα Ταξί (Διάγραμμα 7, Πίνακας Πα. 4), φαίνεται ότι η μεγάλη πλειονότητα των τουριστών έδωσε κυρίως βαθμολογία 4 σε όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους. Αξιοσημείωτα είναι, και πάλι, τα αισθητά χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης από την αξία στα χρήματα (2,9% έδωσαν βαθμολογίες 1-3). Συγκεκριμένα, από τα αποτελέσματα για την αξία στα χρήματα των ταξί κατά περιοχή 4 Οι κύριοι λόγοι που δόθηκαν για τη μη χρήση λεωφορείου ήταν η «ενοικίαση αυτοκινήτου» (44,7%), «πήραμε ταξί» (23,4%) και «η χρησιμοποίηση αυτοκινήτου κάποιου φίλου ή συγγενή» (10,3%). Μικρότερα ποσοστά συγκέντρωσαν όσοι περπάτησαν (,9%), δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν (4,1%), είχαν δικό τους αυτοκίνητο (3,0%) ή είχαν άλλους λόγους (3,0%). 8

17 (Πίνακας Πα. 4Α), η Πόλη Χρυσοχούς παρουσιάζει τη χειρότερη εικόνα, με μόνο 0,0% των τουριστών να δηλώνουν ικανοποιημένοι. Ακολουθούν, επίσης με χαμηλά ποσοστά, τα ορεινά θέρετρα και η Λεμεσός. Διάγραμμα 7: Ταξί 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Δρομολόγια Κατάσταση Οχήματος Εξυπηρέτηση και Επαγγελματισμός Ασφάλεια Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Υψηλότερη Διάγραμμα 8: Αυτοκίνητα ενοικιάσεως 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Αξία στα Χρήματα Κατάσταση Οχήματος Εξυπηρέτηση και Επαγγελματισμός Συνολική Εμπειρία Υψηλότερη Ικανοποιημένους άφησαν τους τουρίστες τα αυτοκίνητα ενοικιάσεως (Διάγραμμα 8, Πίνακας Πα. ), όπου και πάλι, η αξία στα χρήματα συγκέντρωσε σχετικά χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης, σε σύγκριση με τις άλλες εξεταζόμενες παραμέτρους. Από τις αξιολογήσεις για την αξία στα χρήματα κατά περιοχή (Πίνακας Πα. Α), παρατηρήθηκε ότι η συγκεκριμένη παράμετρος δυσαρέστησε συγκριτικά περισσότερο στην Πάφο και Λεμεσό. Συγκρίνοντας με τα αποτελέσματα του 200 και 2006, παρατηρήθηκε βελτίωση σχετικά με την αξία στα χρήματα των λεωφορείων, καθώς και στην κατάσταση του οχήματος και στην εξυπηρέτηση και στον επαγγελματισμό για τα αυτοκίνητα 9

18 ενοικιάσεως. Από την άλλη, τα ταξί παρουσίασαν σημαντική βελτίωση σε σχέση με τα δυο προηγούμενα χρόνια ως προς την κατάσταση του οχήματος, την εξυπηρέτηση και τον επαγγελματισμό, την ασφάλεια και την αξία στα χρήματα. 3.4 Υποδομή Όσον αφορά την υποδομή (Διάγραμμα 9, Πίνακας Πα. 6), βλέπουμε ξεκάθαρα σχετικά χαμηλές βαθμολογίες, σε σύγκριση με τις άλλες εξεταζόμενες πτυχές που κυπριακού τουριστικού προϊόντος. Τις χαμηλότερες βαθμολογίες συγκέντρωσαν οι δημόσιες τουαλέτες, όπου μόνο το 44,3% των τουριστών δήλωσαν ικανοποιημένοι (βαθμολογίες 4 και ) καθώς επίσης και οι διευκολύνσεις ποδηλατών (47,6%). Από τα αποτελέσματα κατά περιοχή, τις χειρότερες εντυπώσεις άφησαν, για τους χώρους στάθμευσης και τις διευκολύνσεις πεζών (Πίνακες Πα. 6Α και Πα. 6Β), η Λάρνακα, η Λεμεσός και τα χωριά της υπαίθρου. Επιπλέον, για τις δημόσιες τουαλέτες (Πίνακας Πα. 6Δ), η χαμηλότερη ικανοποίηση προήλθε από την Πάφο, τη Λευκωσία και την Πόλη Χρυσοχούς, ενώ για τις διευκολύνσεις ποδηλατών τα χωριά της υπαίθρου και τα ορεινά θέρετρα δυσαρέστησαν περισσότερο (Πίνακας Πα. 6Γ). Διάγραμμα 9: Υποδομή 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Δημόσιες Τουαλέτες Αεροδρόμια Λιμάνια Οδικές Πινακίδες Οδικό Δίκτυο Διευκόλυνση Πεζών Χώροι Στάθμευσης Διευκολύνσεις Ποδηλατών Γενική Εικόνα Υψηλότερη Αξιολογώντας τα αποτελέσματα κατά χώρα συνήθους διαμονής των τουριστών, τα αεροδρόμια ικανοποίησαν λιγότερο τους τουρίστες από την Μέση Ανατολή και τις Χώρες του Κόλπου, ενώ σε μεγάλο βαθμό ικανοποιήθηκαν οι Βρετανοί, Γερμανοί, Γάλλοι και Ρώσοι (Πίνακας Πα. 6(ι)). Όσο αφορά το οδικό δίκτυο, οι χαμηλότερες βαθμολογίες προήλθαν από τους Ιρλανδούς καθώς και τους τουρίστες της Δυτικής Ευρώπης (Πίνακας 6(ii)) ενώ οι πτυχές που αναφέρονται στην διευκόλυνση πεζών και στους χώρους στάθμευσης ικανοποίησαν λιγότερο τους Έλληνες καθώς και τους τουρίστες από την Μέση Ανατολή και τις Χώρες του Κόλπου (Πίνακας 6(iiι), 6(iv)). 3. Φυσικό και δομημένο περιβάλλον 10

19 Μια άλλη σημαντική πτυχή του κυπριακού τουριστικού προϊόντος η οποία αξιολογείται από τους τουρίστες είναι το φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Διάγραμμα 10: Καθαριότητα φυσικού περιβάλλοντος 0% 4% 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Παραλίες Μονοπάτια της Φύσης Φύση / Δάση Γενική Εικόνα Φυσικού Περιβάλλοντος Υψηλότερη Διάγραμμα 11: Προστασία/Διατήρηση φυσικού περιβάλλοντος 40% 3% 30% 2% 20% 1% 10% % 0% Παραλίες Μονοπάτια της Φύσης Φύση / Δάση Γενική Εικόνα Φυσικού Περιβάλλοντος Υψηλότερη Ερωτηθέντες για τις εντυπώσεις τους από την καθαριότητα του φυσικού περιβάλλοντος στην Κύπρο, 77,7% περίπου δήλωσαν ικανοποιημένοι, δίνοντας βαθμολογίες 4 ή (Διάγραμμα 10, Πίνακας Πα. 7) από όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους, με συγκριτικά τη χαμηλότερη ικανοποίηση να συγκεντρώνουν τα μονοπάτια της φύσης. Συγκρίνοντας τα πιο πάνω αποτελέσματα με την ικανοποίηση από την προστασία/διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος στην Κύπρο (Διάγραμμα 11, 11

20 Πίνακας Πα. 8), παρατηρείται αισθητά χαμηλότερη ικανοποίηση, για όλες τις υπό εξέταση κατηγορίες του περιβάλλοντος. Από τα αποτελέσματα κατά περιοχή (Πίνακας Πα. 7Α και Πα. 8Α), την καλύτερη εικόνα παρουσίασε η Λάρνακα, ο Πρωταράς, η Αγία Νάπα, και τα ορεινά θέρετρα. Σε αντίθεση, η Πάφος, η Πόλη Χρυσοχούς και η Λεμεσός παρουσίασαν τη χειρότερη εικόνα στα θέματα φυσικού περιβάλλοντος. Διάγραμμα 12: Δομημένο περιβάλλον 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Καθαριότητα Αισθητική Εικόνα Διατήρηση Τοπικού Χαρακτήρα Γενική Εικόνα Υψηλότερη Στο δομημένο περιβάλλον (Διάγραμμα 12, Πίνακας Πα. 9), η πλειοψηφία των τουριστών έδωσε βαθμολογία 3 σε όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους εκτός από την καθαριότητα, στην οποία επικράτησε η βαθμολογία 4. Συγκριτικά, όμως, τη χειρότερη εντύπωση φαίνεται να άφησε η παράμετρος που αφορά τη διατήρηση του τοπικού χαρακτήρα, με το 1,7% των ερωτηθέντων να δίνει τις χαμηλότερες βαθμολογίες (1 μέχρι 3). Η αισθητική εικόνα του δομημένου περιβάλλοντος επίσης άφησε σε μεγάλο βαθμό δυσαρεστημένους τους τουρίστες αφού 41,1% την βαθμολόγησαν με 1 έως 3. Εξετάζοντας τα αποτελέσματα του δομημένου περιβάλλοντος κατά περιοχή (Πίνακας Πα. 9Α και 9Β), θετική φαίνεται να είναι η εικόνα που απεκόμισαν οι τουρίστες από την Πάφο, την Πόλη Χρυσοχούς και τη Λευκωσία. Από την άλλη, χαμηλότερη ήταν η ικανοποίηση που εισέπραξαν από τη Λάρνακα, την Λεμεσό και τα ορεινά θέρετρα. Συγκρίνοντας την ικανοποίηση των τουριστών το 2007 για το φυσικό και δομημένο περιβάλλον με το 2006, παρατηρείται μια μικρή χειροτέρευση στην καθαριότητα και προστασία/διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, για όλες τις υπό εξέταση Περιλαμβάνονται οι παραλίες, η φύση/τα δάση και τα μονοπάτια της φύσης 12

21 παραμέτρους ενώ τα αποτελέσματα είναι ελαφρώς βελτιωμένα σε σχέση με το 200. Επιπλέον, στο δομημένο περιβάλλον, υπήρξε βελτίωση στην ικανοποίηση από την αισθητική εικόνα και την καθαριότητα σε σχέση με το 200 αλλά σε σχέση με το 2006 τα αποτελέσματα του 2007 παρουσίασαν χειροτέρευση σε μεγάλο βαθμό. 3.6 Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία Ικανοποιημένοι έμειναν οι τουρίστες από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία της Κύπρου (Διάγραμμα 13, Πίνακας Πα. 10), με τη μεγάλη πλειοψηφία να δηλώνει ικανοποιημένη από όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους. Μόνη εξαίρεση αποτελούν οι διευκολύνσεις και οι πληροφορίες στο χώρο οι οποίες συγκέντρωσαν, σχετικά, χαμηλότερες βαθμολογίες. Διάγραμμα 13: Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Διευκολύνσεις Ώρες Λειτουργίας Πληροφορίες στο Χώρο Αξία / Ενδιαφέρον Διατήρηση / Αναστήλωση Γενική Εικόνα Υψηλότερη 3.7 Δραστηριότητες και ψυχαγωγία Ποικιλία, ποιότητα και κόστος Αναφορικά με την πτυχή δραστηριότητες και ψυχαγωγία, εξετάστηκαν διάφορες παράμετροι, όπως πάρκα αναψυχής/θεματικά πάρκα, νυκτερινή ζωή, αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, σε σχέση με την ποικιλία, ποιότητα και την αξία στα χρήματα που προσφέρει η Κύπρος. Από τη συνολική εμπειρία των τουριστών ως προς τις τρεις αυτές πτυχές (Διάγραμμα 14, Πίνακες Πα ), φαίνεται καθαρά ότι η Κύπρος χρειάζεται αναβάθμιση στην ποικιλία και ποιότητα των δραστηριοτήτων που προσφέρει, ιδιαίτερα όσον αφορά τις αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις (Πίνακες Πα ) και ειδικά στα χωριά της υπαίθρου και στην Πάφο (Πίνακες Πα. 11Α - 12Α). 13

22 Αναφορικά με την αξία στα χρήματα κατά περιοχή, χρειάζονται περισσότερη βελτίωση τα χωριά της υπαίθρου, η Πάφος και ο Πρωταράς (Πίνακας Πα. 13Α). Τέλος, τις θετικότερες εντυπώσεις φαίνεται να σχημάτισαν οι τουρίστες που έμειναν στη Λάρνακα, την Πόλη Χρυσοχούς και την Λευκωσία, τόσο από την ποικιλία και ποιότητα, όσο και από την αξία στα χρήματα. Διάγραμμα 14: Δραστηριότητες και ψυχαγωγία 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Ποικιλία Ποιότητα Αξία στα χρήματα Υψηλότερη Εκδρομές, κρουαζιέρες και αγορές Οι οργανωμένες εκδρομές εντός Κύπρου ικανοποίησαν πλήρως μόνο το 2,3% των τουριστών, καταδεικνύοντας έτσι μια περιοχή που απαιτεί προσοχή και χρειάζεται σημαντική βελτίωση (Διάγραμμα 1, Πίνακας Πα. 14). Από όλες τις παραμέτρους που εξετάστηκαν, η αξία στα χρήματα κατέχει θέση πρωτοπόρου στην περιοχή της δυσαρέσκειας με ποσοστό μόλις 8% να δηλώνει πλήρως ικανοποιημένο. Αναφορικά με τις κρουαζιέρες εκτός Κύπρου, τα αποτελέσματα φαίνονται θετικά, με τους πλείστους τουρίστες να δηλώνουν πλήρως ικανοποιημένοι από όλες τις εξεταζόμενες παραμέτρους, δίνοντας βαθμολογία (Διάγραμμα 1, Πίνακας Πα. 1). Μόνη εξαίρεση, για ακόμη μια φορά, αποτελεί η αξία στα χρήματα, η οποία ικανοποίησε συγκριτικά λιγότερο τους τουρίστες. Τα αποτελέσματα για τις αγορές (shopping) που έκαναν οι τουρίστες στην Κύπρο είναι χειρότερα (Διάγραμμα 1, Πίνακας Πα. 16), με μόνο 18,9% των τουριστών να δηλώνουν πλήρως ικανοποιημένοι (βαθμολογία ). Επιπλέον, από τις διάφορες εξεταζόμενες παραμέτρους, φαίνεται ότι η περισσότερη δυσαρέσκεια προήλθε, κυρίως, από τις τιμές των βασικών αγαθών, με το ποσοστό των δυσαρεστημένων να διπλασιάζεται σε σχέση με το 2006 φτάνοντας στο 4,2%. Δυσαρεστημένοι από την 14

23 αξία στα χρήματα στην Κύπρο δήλωσε και το 39,6% των ερωτηθέντων (Πίνακας Πα. 16). Διάγραμμα 1: Εκδρομές, κρουαζιέρες και αγορές 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Οργανωμένες εκδρομές εντός Κύπρου Κρουαζιέρες εκτός Κύπρου Υψηλότερη Αγορές στην Κύπρο 4. ΓΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Από τις βαθμολογίες των τουριστών για τη γενική εμπειρία τους από την Κύπρο (Διάγραμμα 16, Πίνακας Πα. 17), διαπιστώνεται θετική εικόνα, ειδικά για τη φιλοξενία και την ασφάλεια, ενώ χαμηλότερη είναι, συγκριτικά, η ικανοποίησή τους από την ποικιλία των εμπειριών που είχαν στην Κύπρο. Διάγραμμα 16: Γενική αξιολόγηση της Κύπρου 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Ποικιλία Εμπειριών Ασφάλεια Φιλοξενία Συνολική Εμπειρία Παραμονής Υψηλότερη Σε σύγκριση με άλλους προορισμούς, ως προς την αξία στα χρήματα (Διάγραμμα 17, Πίνακας Πα. 18), οι περισσότεροι τουρίστες (70,8%) βρήκαν την Κύπρο στα ίδια 1

24 περίπου επίπεδα, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό (27,7%) τη βρήκε χειρότερη. Από την άλλη πολύ χαμηλό ήταν το ποσοστό που δήλωσε ότι η Κύπρος είναι καλύτερη από άλλους προορισμούς όσον αφορά τις τιμές (1,4%). Εξετάζοντας τα αποτελέσματα κατά χώρα συνήθους διαμονής των περιηγητών (Πίνακας Πα. 18), παρατηρήθηκε ότι τις χειρότερες εντυπώσεις αποκόμισαν οι τουρίστες από τη Μέση Ανατολή, τις Χώρες του Κόλπου και την Ανατολική Ευρώπη με ποσοστά 76,3%, 67,0% και 62,9% αντίστοιχα, να βρίσκουν την Κύπρο χειρότερη. Επιπλέον, συγκριτικά με τις προσδοκίες των τουριστών (Διάγραμμα 17, Πίνακας Πα. 19), διαπιστώνεται ότι το 70,6% βρήκαν αυτό που περίμεναν, ενώ για το 28,% η Κύπρος ξεπέρασε τις προσδοκίες που είχαν. Από τα αποτελέσματα κατά χώρα (Πίνακας Πα. 19), οι Γερμανοί είχαν τις χειρότερες εντυπώσεις από την Κύπρο, σε αντίθεση με τους τουρίστες από την Ελλάδα, τη Ρωσία και τις άλλες χώρες, οι οποίοι δείχνουν ιδιαίτερη ικανοποίηση. Διάγραμμα 17: Σύγκριση με άλλους προορισμούς (αξία στα χρήματα) και με προσδοκίες 80% 70% 60% 0% 40% 30% 20% 10% 0% Σε σχέση με άλλους προορισμούς (αξία στα χρήματα) Σε σχέση με τις προσδοκίες των τουριστών Δεν έχω ταξιδεύσει κάπου αλλού Χειρότερη Περίπου το ίδιο Καλύτερη Ερωτηθέντες για τους παράγοντες που επηρέασαν τη γενική αξιολόγησή τους για την Κύπρο, τις δημοφιλέστερες απαντήσεις συγκέντρωσαν τα εστιατόρια (79,7%), το φυσικό περιβάλλον (8,2%) και η διαμονή (6,7%), με μεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες επιλογές 6, υπογραμμίζοντας έτσι, τη μεγάλη βαρύτητα που έχουν οι συγκεκριμένες πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος. Τέλος, αναφορικά με την πιθανότητα επανάληψης της επίσκεψής τους στην Κύπρο (Διάγραμμα 18, Πίνακας Πα. 20), το 62,% των τουριστών έδωσαν την υψηλότερη 6 Άλλοι λόγοι που δόθηκαν είναι η Υποδομή (26,3%), το Δομημένο Περιβάλλον (20,%), οι Αγορές (16,7%), τα Μέσα Συγκοινωνίας (16,4%), οι Αρχαιολογικοί/Πολιτιστικοί Χώροι και Μνημεία (12,2%), η Ψυχαγωγία (11,%), οι Οργανωμένες Εκδρομές εντός Κύπρου (0,6%) και οι Κρουαζιέρες (0,4%). 16

25 βαθμολογία () ότι θα επιστρέψουν, ενώ το 11,0% δήλωσαν ότι είναι μάλλον απίθανο να έρθει στην Κύπρο ξανά (βαθμολογίες 1-3) 7. Εξετάζοντας τα αποτελέσματα κατά χώρα συνήθους διαμονής των περιηγητών (Πίνακας Πα. 20), παρατηρήθηκε ότι τις υψηλότερες πιθανότητες επανάληψης της επίσκεψής τους στην Κύπρο (βαθμολογία ) έχουν οι Έλληνες (88,4% σε σύγκριση με 60,7% το 2006) ακολουθούμενοι από τουρίστες που προέρχονται από τις Χώρες του Κόλπου (82,1% σε σύγκριση με 48,8% το 2006). Επιπρόσθετα, ψηλές πιθανότητες έδωσαν οι τουρίστες ηλικίας κάτω των 20 (76,0% σε σύγκριση με 46,3 το 2006), και άνω των 60 (73,6% σε σύγκριση με 2,6% το 2006), καθώς και οι κάτοχοι πανεπιστημιακού τίτλου (71,1% σε σύγκριση με 60,0% το 2006). Αντίθετα, οι Γερμανοί έδωσαν, με μεγάλη διαφορά, τις χαμηλότερες πιθανότητες επανάληψης της επίσκεψής τους στο νησί (βαθμολογίες 1-3), με ποσοστά 39,%, σε σύγκριση με 40,7% το Διάγραμμα 18: Πιθανότητα επανάληψης της επίσκεψης 0.8% 0.6% 62.% 9.6% 26.% Υψηλότερη. ΠΕΡΙΛΗΨΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η μελέτη αυτή παρουσιάζει, με τη χρήση περιγραφικής στατιστικής, τα αποτελέσματα της έρευνας για το βαθμό ικανοποίησης των περιηγητών στην Κύπρο το Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν βάσει ερωτηματολογίου και καλύπτουν την περίοδο Ιανουαρίου Δεκεμβρίου Τα στοιχεία για τη συγκεκριμένη έρευνα συλλέγονται σε συνεχή βάση, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, και αναλύονται συστηματικά (για κάθε φάση ξεχωριστά, για 7 Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι το 32,9% των τουριστών που έρχονται στην Κύπρο ταξιδεύει τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο στο εξωτερικό, ενώ το 66,4% ταξιδεύει δύο ή περισσότερες φορές. Από την άλλη, το 0,8% δήλωσε ότι δεν ταξιδεύει τόσο συχνά. 17

26 ολόκληρο το έτος, καθώς και σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του 2006 και 200) χρησιμοποιώντας στατιστικές και οικονομετρικές μεθόδους. Στόχος είναι να εκτιμηθεί πώς και πόσο ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών επηρεάζεται από τα επιμέρους χαρακτηριστικά των ιδίων και του τουριστικού προϊόντος, και πώς και πόσο ο βαθμός ικανοποίησης των τουριστών για τις επιμέρους πτυχές του προϊόντος συνδέεται με το συνολικό βαθμό ικανοποίησής τους καθώς και με την αξιολόγηση του προϊόντος σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς. Από τα αποτελέσματα της έρευνας για το 2007, φάνηκε ότι οι τουρίστες έμειναν ικανοποιημένοι από τη διαμονή τους, η αξία στα χρήματα (value for money), όμως, συγκεντρώνει σχετικά χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης. Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι η ικανοποίηση είναι χαμηλότερη στα λιγότερο πολυτελή τουριστικά καταλύματα, όπως τα οργανωμένα διαμερίσματα Β και Γ κατηγορίας και τα ξενοδοχεία 2* και 1*. Σε αντίθεση, οι τουριστικές επαύλεις και τα ξενοδοχεία * και 4* συγκέντρωσαν υψηλά ποσοστά πλήρους ικανοποίησης. Σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του 2006, παρατηρήθηκε μια μικρή βελτίωση στην ασφάλεια και καθαριότητα στα πλείστα είδη καταλύματος. Επιπλέον, βελτιώθηκε η αξία στα χρήματα στα ξενοδοχεία *, 4*, 3* και 2*, η τοποθεσία στα ξενοδοχεία * και 2*, η εμφάνιση στα ξενοδοχεία 4*, 3* και στα οργανωμένα διαμερίσματα Α και Γ κατηγορίας, καθώς και η εξυπηρέτηση στα διαμερίσματα Α κατηγορίας και στα ξενοδοχεία 4*, 3* και 2*. Αξιοσημείωτη είναι και η σημαντική μείωση που παρατηρήθηκε σε όλες τις πτυχές των τουριστικών επαύλεων. Κατά περιοχή, σημειώθηκε βελτίωση στις τιμές για τη διαμονή σε όλες τις περιοχές 8 που εξετάζονται εκτός από τα ορεινά θέρετρα, στα οποία παρατηρήθηκε σημαντική μείωση. Από την άλλη, υπήρξε επιδείνωση σε όλες τις πτυχές των ξενοδοχείων 1*. Ικανοποιημένοι έμειναν οι τουρίστες από τα εστιατόρια, τις καφετέριες και τις μπυραρίες, με ανάγκη βελτίωσης, και πάλι, στην αξία χρημάτων. Κατά περιοχή, τη μεγαλύτερη ικανοποίηση απεκόμισαν οι τουρίστες από τα χωριά της υπαίθρου και τη Λάρνακα, ενώ προέκυψε δυσαρέσκεια από τα ορεινά θέρετρα και την Πόλη Χρυσοχούς. Ακόμη, συγκρίνοντας με τα στοιχεία του 2006, παρουσιάζεται μεγαλύτερη ικανοποίηση από την τοποθεσία και την ποιότητα φαγητού. Αναφορικά με τις συγκοινωνίες, παρατηρήθηκε ότι η κατάσταση και η συνέπεια των λεωφορείων άφησαν λιγότερο ικανοποιημένους τους τουρίστες στη Λάρνακα, στον Πρωταρά και στην Αγία Νάπα, ενώ την καλύτερη εικόνα παρουσίασαν τα λεωφορεία στην Πάφο και Λεμεσό. Σε σύγκριση με το 2006, παρατηρήθηκε μια μικρή μείωση στην συχνότητα, το ωράριο και το δίκτυο των δρομολογίων, στην συνέπεια, στην ευκολία πρόσβασης και στην κατάσταση του οχήματος. Μοναδική αλλά σημαντική εξαίρεση αποτέλεσε η αξία στα χρήματα, όπου παρατηρήθηκε μια μικρή βελτίωση. 8 Οι εξεταζόμενες περιοχές είναι οι ακόλουθες: Πρωταράς, Αγία Νάπα, Λάρνακα, Λεμεσός, Πάφος, Πόλη Χρυσοχούς, Λευκωσία, Χωριά της Υπαίθρου και Ορεινά Θέρετρα 18

27 Από τις αξιολογήσεις για τα ταξί, υπήρξε σχετικά χαμηλότερη ικανοποίηση από την αξία στα χρήματα και τα δρομολόγια, ενώ η σύγκριση με το 2006 κατέδειξε μεγαλύτερη ικανοποίηση, κατά το 2007, από τα δρομολόγια, την κατάσταση των οχημάτων, την εξυπηρέτηση, τον επαγγελματισμό, την ασφάλεια και την αξία στα χρήματα. Σε σχέση με τα αυτοκίνητα ενοικιάσεως, οι περισσότεροι τουρίστες δήλωσαν πλήρως ικανοποιημένοι, δίνοντας βαθμολογία. Η αξία στα χρήματα, συγκέντρωσε σχετικά χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης, σημειώνοντας ταυτόχρονα και μια μικρή μείωση σε σύγκριση με τα αποτελέσματα του Η υποδομή άφησε τις χειρότερες εντυπώσεις από όλες τις πτυχές που εξετάστηκαν, ειδικά σε σχέση με τις δημόσιες τουαλέτες και τις διευκολύνσεις για ποδηλάτες. Βελτίωσης χρήζουν, επίσης, οι χώροι στάθμευσης, οι διευκολύνσεις για πεζούς, τα αεροδρόμια και τα λιμάνια. Από την άλλη, αξιοσημείωτη είναι η μεγάλη βελτίωση που παρατηρήθηκε στις οδικές πινακίδες και στο οδικό δίκτυο, σε σύγκριση με το Εξετάζοντας τα αποτελέσματα κατά περιοχή, οι πόλεις Λάρνακα και Λεμεσός καθώς και τα χωριά της υπαίθρου άφησαν τις χειρότερες εντυπώσεις όσον αφορά τους χώρους στάθμευσης και τις διευκολύνσεις πεζών. Επιπλέον, οι διευκολύνσεις για ποδηλάτες είναι σχεδόν ανύπαρκτες στις πόλεις Λάρνακα και Λεμεσό καθώς και στα χωριά της υπαίθρου και στην Πόλη Χρυσοχούς. Επίσης, πολύ χαμηλές βαθμολογίες συγκέντρωσαν οι δημόσιες τουαλέτες σε όλες τις περιοχές καταδεικνύοντας έτσι μια περιοχή που χρειάζεται άμεση βελτίωση. Ακόμη, από αναλύσεις που έγιναν κατά χώρα συνήθους διαμονής των τουριστών, φάνηκε ότι περισσότερο δυσαρεστημένοι από τα αεροδρόμια της Κύπρου έμειναν οι τουρίστες από την Μέση Ανατολή, τις Σκανδιναβικές Χώρες και την Ελλάδα, ενώ το οδικό δίκτυο δυσαρέστησε περισσότερο τους Βρετανούς, τους Ιρλανδούς και τους τουρίστες από την Μέση Ανατολή. Από την άλλη, οι διευκολύνσεις για πεζούς ικανοποίησαν λιγότερο τους Ιρλανδούς και τους τουρίστες από την Μέση Ανατολή και Ανατολική Ευρώπη, ενώ οι χώροι στάθμευσης δυσαρέστησαν περισσότερο τους Έλληνες, τους Γερμανούς και τους Γάλλους. Επιπρόσθετα, για την καθαριότητα και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στην Κύπρο, οι τουρίστες σχημάτισαν την καλύτερη εικόνα από την Λάρνακα και τον Πρωταρά, ενώ λιγότερη ικανοποίηση προήλθε από την Πάφο, τη Λεμεσό και την Πόλη Χρυσοχούς. Αξιολογώντας το δομημένο περιβάλλον, υπήρξε συγκριτικά χαμηλότερη ικανοποίηση από την καθαριότητα. Κατά περιοχή, θετική εικόνα σχημάτισαν οι τουρίστες από την Πόλη Χρυσοχούς, την Πάφο, και τη Λευκωσία. Σε αντίθεση, μεγαλύτερη δυσαρέσκεια υπήρξε από τα ορεινά θέρετρα, τη Λεμεσό και τη Λάρνακα. Γενικότερα, όμως, για το περιβάλλον στην Κύπρο, παρατηρήθηκε αύξηση της δυσαρέσκειας στην καθαριότητα και προστασία/διατήρηση του φυσικού 19

28 περιβάλλοντος στην Κύπρο, για τα μονοπάτια της φύσης, τις παραλίες και τη φύση/δάση, σε σύγκριση με το Επίσης, στο δομημένο περιβάλλον, μειώθηκε σε σημαντικό βαθμό η ικανοποίηση από την αισθητική εικόνα, την διατήρηση του τοπικού χαρακτήρα και την καθαριότητα σε σχέση με το Όσον αφορά τις δραστηριότητες και την ψυχαγωγία που προσφέρονται στην Κύπρο, βελτίωσης χρήζουν η ποικιλία και η ποιότητα των αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων, ειδικά στη Λεμεσό και στα χωριά της υπαίθρου, ενώ σε όρους αξίας χρημάτων (value for money) χρειάζονται περισσότερη βελτίωση η Πάφος και η Αγία Νάπα. Από την άλλη, θετικότερες ήταν οι εντυπώσεις που άφησαν οι δραστηριότητες και η ψυχαγωγία στην Λάρνακα, τη Λευκωσία και την Πόλη Χρυσοχούς. Περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν και στην ποικιλία των εμπειριών που προσφέρει η Κύπρος γενικότερα, καθώς και στις τιμές των βασικών αγαθών και στην αξία στα χρήματα των διαφόρων προϊόντων γενικά, που αποτελούν τις δύο παραμέτρους των αγορών που συγκέντρωσαν τα χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης. Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό τουριστών, κυρίως από τη Μέση Ανατολή, τις χώρες του Κόλπου και την Ανατολική Ευρώπη, θεωρούν την Κύπρο χειρότερη από άλλους προορισμούς, σε σχέση με την αξία στα χρήματα. Επίσης, σχετικά με τις προσδοκίες των τουριστών, οι Γερμανοί μαζί με τους τουρίστες από την Ανατολική Ευρώπη φέρουν τα χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης, σε αντίθεση με τους Έλληνες και τους τουρίστες από τις άλλες χώρες. Τέλος, τη μεγαλύτερη πιθανότητα επανάληψης της επίσκεψής τους στην Κύπρο έχουν οι τουρίστες από την Ελλάδα ακολουθούμενοι από τους Βρετανούς και τους τουρίστες από τις χώρες του Κόλπου. Αναφορικά με την ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας κατά φάση, παρουσιάζονται μεγάλες ομοιότητες ως προς τα κύρια συμπεράσματα, ειδικά σε σχέση με την ικανοποίηση των τουριστών από τη διαμονή και τα εστιατόρια, καθώς και τη μεγαλύτερη προσοχή που χρήζουν η αξία στα χρήματα στους πλείστους τομείς, οι συγκοινωνίες, η διατήρηση του τοπικού χαρακτήρα και της καθαριότητας στο δομημένο περιβάλλον και η υποδομή. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα για την καθαριότητα και προστασία/διατήρηση του περιβάλλοντος, όμως, παρατηρούμε ότι οι βαθμολογίες που δίνονται από τους τουρίστες είναι αισθητά χαμηλότερες κατά το 2007 σε σύγκριση με το 2006, ιδίως για τις φάσεις Ιουλίου Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου. Επιπλέον, φαίνεται καθαρά ότι οι τουρίστες έμειναν περισσότερο ικανοποιημένοι από κάποιες πτυχές της υποδομής, και συγκεκριμένα από τα τις οδικές πινακίδες και το οδικό δίκτυο τα οποία συγκέντρωσαν υψηλότερα ποσοστά ικανοποίησης σε όλες τις φάσεις του 2007, (Ιανουάριος Μάρτιος, Απρίλιος Ιούνιος, Ιούλιος- Σεπτέμβριος και Οκτώβριος - 20

29 Δεκέμβριος). Κατά τα άλλα, όμως, αναφορικά με την ικανοποίηση των τουριστών από τη διαμονή, τα εστιατόρια και τις οργανωμένες εκδρομές, καθώς και για τους λόγους που οι τουρίστες επέλεξαν την Κύπρο για διακοπές, τα αποτελέσματα είναι πολύ παρόμοια σε όλες τις φάσεις. Πανομοιότυπες είναι, επίσης, οι πτυχές στις οποίες η Κύπρος χρειάζεται βελτίωση, όπως η αξία στα χρήματα (value for money) στους πλείστους τομείς και οι τιμές των βασικών αγαθών. Παρόμοιοι είναι, τέλος, και οι παράγοντες που επηρεάζουν την ικανοποίηση των τουριστών, καθώς και οι πιθανότητες επανάληψης της επίσκεψής τους στην Κύπρο. Τα μέχρι τώρα στοιχεία που συλλέγονται βάσει ερωτηματολογίου στα πλαίσια της έρευνας ικανοποίησης των τουριστών, αποκαλύπτουν χρήσιμες πληροφορίες για το πόσο ικανοποιημένοι είναι οι τουρίστες από τις επιμέρους πτυχές του κυπριακού τουριστικού προϊόντος και πώς το αξιολογούν σε σύγκριση με το τουριστικό προϊόν άλλων προορισμών ως προς την αξία στα χρήματα. Αυτό οδηγεί σε διάγνωση και τεκμηρίωση προβλημάτων που χρήζουν αντιμετώπισης. Ωστόσο, η διάγνωση προβλημάτων από μόνη της δεν αρκεί για τη διαμόρφωση προτάσεων πολιτικής. Επιπλέον, χρειάζεται γνώση των αιτίων που κρύβονται πίσω από τις ευνοϊκές ή δυσμενείς αξιολογήσεις των τουριστών. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της αξιολόγησης της υποδομής και των συγκοινωνιών χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος ποια είναι τα πιο σημαντικά επιμέρους χαρακτηριστικά αυτών των πτυχών που αρέσουν ή ενοχλούν περισσότερο τους τουρίστες. Επίσης, είναι απαραίτητο τα στοιχεία της έρευνας να αναλυθούν και να αξιολογηθούν σε συνάρτηση με τα κοινωνικοοικονομικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά των περιηγητών, ώστε να διαφανούν οι διαφοροποιήσεις των αξιολογήσεων σε διάφορες υποομάδες, κάτι που θα οδηγήσει στη διαμόρφωση ορθών πολιτικών/στρατηγικών. Το ίδιο σημαντικό είναι να αναλυθούν οι λόγοι για τους οποίους οι τουρίστες θεωρούν ότι η αξία στα χρήματα του κυπριακού τουριστικού προϊόντος είναι χειρότερη σε σύγκριση με άλλες χώρες. Ποιες είναι οι επιμέρους πτυχές του προϊόντος που οι τουρίστες θεωρούν ακριβές σε σχέση με την ποιότητα που προσφέρεται; Σε ποιο βαθμό συμβάλλει η κάθε μία από αυτές τις πτυχές στην αρνητική σύγκριση της Κύπρου με άλλες χώρες; Γιατί ένα μεγάλο ποσοστό τουριστών δηλώνει πρόθυμο να επισκεφτεί ξανά την Κύπρο, ενώ ταυτόχρονα δηλώνει ότι αυτή είναι ακριβότερος τουριστικός προορισμός από άλλους σε σχέση με το τι προσφέρει. Το ΚΟΕ στοχεύει να δώσει απαντήσεις σε αυτά και πολλά άλλα παρόμοια ερωτήματα, μέσα από οικονομετρική ανάλυση των στοιχείων της Έρευνας Ικανοποίησης των Περιηγητών. Τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από την οικονομετρική ανάλυση αναμένεται να συμβάλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση πολιτικής για τη βελτίωση της ποιότητας και για την περαιτέρω ανάπτυξη του 21

30 κυπριακού τουριστικού προϊόντος, σύμφωνα με τους στόχους του Στρατηγικού Σχεδίου του ΚΟΤ. 22

31 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΤΥΧΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΑΚΕΤΟΥ Πίνακας Πα. 1: Διαμονή Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.1% 0.2% 0.3% 0.2% 0.2% 0.3% 0.0% 2 0.1% 0.8% 0.4% 0.6% 0.4% 1.7% 0.3% 3 3.3% 6.8%.9%.6%.9% 9.1%.8% % 33.7% 38.1% 33.2% 41.1% 43.0% 43.0% Υψηλότερη 66.9% 8.6%.3% 60.4% 2.4% 4.8% 0.9% Πίνακας Πα. 1Α: Ξενοδοχεία * Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.0% 0.0% 0.2% 0.2% 0.2% 0.0% 2 0.0% 0.0% 0.0% 0.6% 0.2% 0.7% 0.0% 3 1.0% 2.4% 1.7% 2.4% 2.1%.2% 2.0% % 2.9% 30.1% 26.9% 32.3% 37.6% 3.0% Υψηλότερη 70.3% 71.7% 68.2% 70.0% 6.3% 6.3% 63.0% Πίνακας Πα. 1Β: Ξενοδοχεία 4* Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.4% 0.2% 0.1% 0.2% 0.2% 0.0% 2 0.1% 0.4% 0.1% 0.2% 0.1% 1.1% 0.0% 3 1.7% 3.7% 3.2% 2.9% 2.8% 6.6% 2.9% % 31.9% 36.4% 28.3% 40.4% 42.9% 41.7% Υψηλότερη 71.7% 63.8% 60.2% 68.6% 6.% 49.1%.4% Πίνακας Πα. 1Γ: Ξενοδοχεία 3* Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.3% 0.2% 0.1% 0.0% 0.2% 0.0% 2 0.2% 0.6% 0.2% 0.4% 0.8% 2.7% 0.2% 3 9.3% 11.3% 12.6% 11.1% 12.2% 1.3% 10.7% 4 27.% 36.% 41.4% 40.3% 47.2% 43.2% 47.1% Υψηλότερη 63.0% 1.3% 4.6% 48.1% 39.8% 38.7% 42.0% Πίνακας Πα. 1Δ: Ξενοδοχεία 2* και 1* Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.0% 2.4% 1.2% 2.4% 2.4% 0.0% 2 0.6% 3.0% 3.0% 0.0% 1.2% 1.2% 2.4% 3 4.8% 23.4% 1.0% 10.8% 14.4% 21.6% 13.2% % 29.3% 36.% 40.7% 37.7% 39.% 4.% Υψηλότερη 0.3% 44.3% 43.1% 47.3% 44.3% 3.3% 38.9% 23

32 Πίνακας Πα. 1Ε: Οργανωμένα διαμερίσματα Α κατηγορίας Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.4% 0.4% 0.2% 0.4% 0.4% 0.0% 0.0% 2 0.0% 3.0% 0.4% 1.4% 0.0% 2.6% 0.% 3 4.0% 12.1% 9.4% 7.% 10.0% 10.8% 9.3% 4 4.6% 4.9% 0.2% 1.8% 3.0% 4.9% 6.1% Υψηλότερη 0.0% 38.7% 39.9% 39.0% 36.7% 31.6% 34.1% Πίνακας Πα. 1ΣΤ: Οργανωμένα διαμερίσματα Β και Γ κατηγορίας Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 1.% 0.7% 0.0% 0.7% 0.0% 2.2% 0.0% 2 0.0% 0.0% 1.1% 1.1% 2.6% 6.6% 1.% 3 1.8% 1.9% 11.2% 10.9% 13.% 16.4% 1.6% 4 2.9% 44.9% 1.8% 4.7% 48.% 4.1% 1.% Υψηλότερη 43.8% 38.4% 3.9% 41.7% 3.4% 29.8% 31.% Πίνακας Πα. 1Ζ: Τουριστικά χωριά Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.0% 0.7% 0.0% 0.0% 0.% 0.0% 2 0.0% 0.0% 0.9% 1.2% 0.0% 1.2% 0.0% 3 3.9% 6.9% 6.% 6.% 6.7% 8.% 6.0% % 6.2% 63.6% 47.3% 70.7% 66.6% 71.2% Υψηλότερη 62.4% 36.9% 28.3% 4.0% 22.6% 23.3% 22.8% Πίνακας Πα. 1Η: Τουριστικές επαύλεις Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 2 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 3 0.7% 0.7% 0.7% 0.7% 0.7% 0.7% 0.7% % 36.6% 37.3% 2.0% 26.1% 2.1% 31.7% Υψηλότερη 79.9% 62.7% 62.0% 74.3% 73.2% 47.2% 67.6% Πίνακας Πα. 1Θ: Τουριστικά διαμερίσματα Αξία στα Χρήματα Συνολική Εμπειρία Βαθμολογία Ασφάλεια Εμφάνιση Καθαριότητα Τοποθεσία Εξυπηρέτηση 1 0.0% 0.0% 1.6% 0.4% 0.7% 0.0% 0.0% 2 0.0% 1.6% 1.2% 1.4% 0.9% 2.7% 1.9% 3 2.9% 7.8% 6.4% 7.6% 6.3% 10.1% 6.6% 4 1.6% 1.4% 16.2% 17.0% 20.0% 21.6% 23.0% Υψηλότερη 81.% 7.2% 74.% 73.% 72.2% 6.7% 68.6% 24