σε 35 χώρες τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα «Ριζώνουν» Σκηνικό μάχης γύρω από τη «ΔΩΔΩΝΗ» Σελ. 3 Τα πρώτα βιολογικά κράνα είναι ελληνικά! Σελ.

Transcript

1 ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 35 n ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012 Σκηνικό μάχης γύρω από τη «ΔΩΔΩΝΗ» Σελ. 3 «Ριζώνουν» σε 35 χώρες Τα πρώτα βιολογικά κράνα είναι ελληνικά! Σελ. 8-9 τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα Αδήριτη ανάγκη η καταπολέμηση των κουνουπιών Σελ Σελ Κερδίζει τους παραγωγούς το γκότζι μπέρι Σελ. 7 ΕΠΙΣΗΣ: uκάππαρη για όλες τις χρήσεις uειδήσεις uαυτοκίνητο uπροορισμός

2 2 ε π ι κ α ι ρ ό τ η τ α Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Αυτή την εποχή απαιτείται μεγάλη προσοχή στα περισσότερα δέντρα, όπως η ελιά, τα εσπεριδοειδή, οι μηλιές και οι αχλαδιές για την αντιμετώπιση του γλοιοσπορίου, της κορυφοξήρας και του βακτηριακού καψίματος. Η εποχή είναι κατάλληλη και για τη σπορά του καρότου. Γράφουν οι Γεωπόνοι: ΑΓΓ. ΚΟΥΤΡΟΥ-ΑΥΓΟΥΛΑ ΗΛΙΑΣ ΤΡΑΥΛΟΣ 10/11 16/11/2012 λ ΗΜΕΡΟ ΟΓΙΟ KAΛ ΙΕΡΓΗΤΗ Ειδικό ένθετο της εφημερίδας «ΧΡΗΜΑ plus» για την αγορά και την οικονομία της υπαίθρου Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 35, Τ.Κ ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: , FAX: info@xrimaonline.gr ΕΛΙΑ Συνιστώνται δύο προληπτικοί ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα (βορδιγάλειος πολτός, οξυχλωριούχος χαλκός, υδροξείδιο του χαλκού) κατά την αλλαγή του χρώματος του καρπού και την ωρίμανσή του για την αντιμετώπιση του γλοιοσπορίου που τους προσβάλλει όταν πλησιάζουν στην ωρίμανση ή όταν είναι ώριμοι και τους σαπίζει. Ενδείκνυται η αποφυγή εγκατάστασης ελαιώνων σε υγρές και κακώς αεριζόμενες περιοχές. Το κατάλληλο κλάδεμα θεωρείται θετικό για το αραίωμα της κόμης των δένδρων και τον καλύτερο αερισμό της. ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ Η κορυφοξήρα είναι ασθένεια που προσβάλλει βασικά τη λεμονιά και τη νερατζιά και η οποία αντιμετωπίζεται με την αφαίρεση και το κάψιμο των ξερών βλαστών και κλαδιών, όταν δεν επικρατούν βροχοπτώσεις. Συνιστάται η αποφυγή κλαδεμάτων και οργωμάτων από το φθινόπωρο μέχρι τις αρχές της άνοιξης και προτείνονται 2-3 επεμβάσεις με χαλκούχο σκεύασμα κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Εφιστάται η προσοχή στους ψεκασμούς που πρέπει να γίνονται μετά από παγετό, χαλάζι, ή δυνατό αέρα, εντός ωρών. Η σωστή διαχείριση του νερού περιορίζει το φαινόμενο του σχασίματος των καρπών, που παρατηρείται το φθινόπωρο, κυρίως στα ομφαλοφόρα πορτοκάλια. ΜΗΛΙΑ-ΑΧΛΑΔΙΑ Συνιστάται προληπτικός ψεκασμός των οπωρώνων, στην αρχή και στο τέλος της πτώσης των φύλλων, με κατάλληλο εγκεκριμένο χαλκούχο μυκητοκτόνο/βακτηριοκτόνο, σε περιοχές που υπάρχει προσβολή από βακτηριακό κάψιμο. Προτείνονται επίσης διάφορα καλλιεργητικά μέτρα, όπως η αφαίρεση και η καύση των προσβεβλημένων κλάδων, που εφαρμόζεται μόνο όταν ο καιρός είναι ξηρός. ΚΑΡΟΤΟ Εποχή που ενδείκνυται η σπορά του καρότου σε περιοχές που έχουν συνήθως ήπιο χειμώνα. Σε περιοχές περισσότερο ψυχρές, η σπορά μπορεί να πραγματοποιηθεί και την άνοιξη ή το καλοκαίρι, αφού η σπορά του μπορεί να γίνεται όλο το χρόνο. Ανάλογα με την ποικιλία και την εποχή καλλιέργειας, τα καρότα είναι έτοιμα για συγκομιδή 3-5 μήνες μετά τη σπορά και η απόδοσή τους μπορεί να φθάσει ακόμα και τους 4-5 τόνους στο στρέμμα. Ιδιοκτησία: MEDIHOLD A.E. Εκδότης: Γιώργος Τασσιόπουλος Διευθυντής: Γιάννης Λιάρος Αρχισυντάκτης: Πάνος Μπαΐλης Επιστημονικός σύμβουλος: Χρήστος Αυγουλάς Επιμέλεια ύλης: Χριστίνα Χρήστου Συντακτική ομάδα: Άννα Αραμπατζή, Κώστας Αδαμόπουλος Creative director:καίτη Αυγουστάκη Ατελιέ:Μαρία Παπαδέα Εμπορική διεύθυνση: Γιώργος Τασσιόπουλος Εκτύπωση: NEWSPRESS HOLD Όσοι επένδυσαν σήμερα σε εναλλακτικές καλλιέργειες (ιπποφαές, σαλιγκάρια, μύρτιλο, γκότζι μπέρι, ρόδια κ.λπ.) στην πλειοψηφία τους βρίσκονται αντιμέτωποι με δεκάδες προβλήματα, τα οποία δύσκολα θα ξεπεραστούν Εναλλακτικές χωρίς σχέδιο ΤΗΣ ΒΟΥΛΑΣ ΜΑΛΑΙΝΟΥ malainou@xrimaonline.gr Μπήκαν ορμητικά στις συζητήσεις μεταξύ αγροτών και στην πορεία πέρασαν και στη ζωή τους, ανοίγοντας ένα νέο δρόμο στην οικονομική ζωή της υπαίθρου. Ο λόγος, για τις εναλλακτικές καλλιέργειες για τις οποίες έτσι στα ξαφνικά, γνωρίζοντες και μη γνωρίζοντες έσπευσαν να τις υποδεχτούν ως χρυσοφόρες ασχολίες. Σήμερα όμως όσοι επένδυσαν σε αυτές (ιπποφαές, σαλιγκάρια, μύρτιλο, γκότζι μπέρι, ρόδια κ.λπ.) στην πλειοψηφία τους βρίσκονται αντιμέτωποι με δεκάδες προβλήματα, τα οποία δύσκολα θα ξεπεραστούν. Και αυτό, για τον απλό λόγο της άναρχης και χωρίς σχέδιο επένδυσης που έγινε κάτω από το άγχος της ανεργίας! Το χειρότερο είναι ότι οι περισσότεροι παρασύρθηκαν από άτομα εισαγωγείς αυτών των φυτών, τους «φούσκωσαν» τα μυαλά και αφού τους έκαναν πελάτες, τους εγκατέλειψαν στην τύχη τους «φορτώνοντάς» τους με ζημιές και χρέη. Και όλα αυτά βεβαίως συνέβησαν λόγο της νεοελληνικής κατάρας, που δεν είναι άλλη από την έλλειψη σχεδιασμού και ουσιαστικής παρέμβασης των αρμόδιων υπουργείων. Για παράδειγμα, εισάγουμε φυτά από τη Σιβηρία, τα οποία δύσκολα εγκλιματίζονται στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι παραγωγοί δεν μπήκαν καν στη διαδικασία να αναλύσουν τα εδάφη πριν το φύτεμα. Δεν συγκέντρωσαν λεπτομερή στοιχεία για τις κλιματολογικές συνθήκες. Στα αρνητικά θα πρέπει να προστεθούν η έλλειψη δομών διάθεσης και βεβαίως ο κεντρικός σχεδιασμός για τον αριθμό των εκτάσεων που θα πρέπει να καλλιεργηθούν. Δυστυχώς, τίποτε δεν έγινε απ όλα αυτά και τώρα κλαίμε, για μια ακόμη φορά πάνω από τα συντρίμμια. Η τραγωδία είναι ότι όλα θα μπορούσαν να ήταν διαφορετικά εάν: η πολιτεία ανέθετε σε Πανεπιστήμια και ειδικούς φορείς τη μελέτη κάθε καλλιέργειας, ώστε να αποφεύγονται υπερβολές αλλά και να προστατεύονται οι ιδιώτες. Εάν, πάλι η πολιτεία, καθοδηγούσε σωστά τους παραγωγούς για τις εκτάσεις καλλιέργειας, την τυποποίηση και τη διάθεση. Δεν μπορεί για παράδειγμα να φυτέψεις στέβια, χωρίς να έχεις στήσει μονάδα επεξεργασίας. Δεν είναι δυνατόν η γνώση να αποκτάται μέσω διαδικτύου και όχι από ειδικούς που γνωρίζουν καλά το αντικείμενο. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ακόμη, παρά την κρίση, κανείς δεν ασχολείται με το σχεδιασμό με στόχο την αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων εκτάσεων, παραδοσιακών καλλιεργειών και κυρίως την τυποποίηση των ελληνικών προϊόντων και κυρίως το λάδι και το κρασί. Έτσι καταντάει κενό γράμμα η όποια προσπάθεια για νέες καλλιέργειες, οι οποίες μόνο στα χαρτιά υπόσχονται πολλά. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση για κέρδη της τάξεως των ευρώ ανά στρέμμα στο ιπποφαές ή το μύρτιλο ή την τρούφα και πολύ περισσότερο από τα σαλιγκάρια ή την αρόνια ή το γκότζι μπέρι. Το κέρδος, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, δεν ξεπερνά στις καλύτερες των συνθηκών, τα ευρώ και ας ακούγεται το ποσό αυτό απογοητευτικό για όσους επένδυσαν και ελπίζουν σε άμεσα κέρδη. Γιατί εκτός όλων των άλλων, οι νέες καλλιέργειες χρειάζονται τρία και τέσσερα χρόνια για να αποδώσουν, που σημαίνει ότι όλα αυτά τα χρόνια ο αγρότης επενδυτής θα πρέπει να ζει από άλλες πηγές. Ένα πρόσθετο κακό είναι ότι σε περίπτωση λάθους δεν μπορεί μια καλλιέργεια ιπποφαούς να αντικατασταθεί, γιατί στην ουσία πρόκειται για δεντροκομία. Συμπερασματικά: καλές οι νέες καλλιέργειες, καλές οι υπερτροφές, καλά τα όνειρα, μόνο που κοστίζουν και κοστίζουν ακριβά. Και αν δεν γίνει μια σοβαρή προσπάθεια προσγείωσης όλων των ενδιαφερομένων στη σκληρή πραγματικότητα, τα αποτελέσματα θα είναι αρνητικά για όλους. Για τους παραγωγούς, για την τοπική κοινωνία, για το όλο εγχείρημα. Οι μόνοι που θα έχουν κερδίσει απ όλη αυτή τη διαδικασία θα είναι οι εισαγωγείς φυτών και οι χώρες που τα εξάγουν...

3 Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ τ ο θ έ μ α 3 Σκηνικό μάχης γύρω από τη Δωδώνη Στον αέρα βρίσκεται για μία ακόμη φορά η λειτουργία της γαλακτοβιομηχανίας «Δωδώνη». Οι παραγωγοί και οι συνεταιριστές έχουν καταλάβει το εργοστάσιο, οι νέοι ιδιοκτήτες έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη, ενώ η αστυνομία βρίσκεται σε θέση μάχης όλες αυτές τις μέρες περιμένοντας εντολές για να επέμβει! Ολο αυτό το κλίμα έχει προκαλέσει αναστάτωση στο σύνολο των κτηνοτρόφων της χώρας, οι οποίοι επιμένουν να θεωρούν «ξεπούλημα» την πώληση της «Δωδώνη» σε ιδιώτες και προσανατολίζονται σε κινητοποιήσεις διαρκείας. Πριν λίγες μέρες στο Αυτόφωρο Πλημμελειοδικείο Ιωαννίνων συζητήθηκε η μήνυση που κατέθεσαν «οι αγοραστές» της εταιρείας σε βάρος του προέδρου της Ένωσης Συνεταιρισμών Ιωαννίνων, Χριστόδουλου Μπαλτογιάννη και του εκπροσώπου των Κτηνοτρόφων της Ηπείρου, Μιχάλη Τζίμα. Η δίκη αναβλήθηκε για τις 20 Νοεμβρίου, ωστόσο η κατάσταση παραμένει τεταμένη αφού το εργοστάσιο αν και λειτουργεί κανονικά δεν έχει περάσει ακόμη, ένα μήνα μετά την κατακύρωση του διαγωνισμού, στους νέους ιδιοκτήτες. Οι εκπρόσωποι της Κοινοπραξίας Strategic Initiative-Simos Food, η οποία ελέγχεται κατά 90% από ρωσικά, γαλλικά και βρετανικά συμφέροντα και κατά 10% από την ελληνική εταιρεία Simos Food, έχουν επιλέξει τη δικαστική οδό προκειμένου να αναλάβουν την εταιρεία. Μάλιστα, οι εκπρόσωποι της εταιρείας αιτιολογούν τη στάση τους υποστηρίζοντας ότι η κατάληψη αλλά και τα επεισόδια των προηγούμενων ημερών έγιναν από λίγους κτηνοτρόφους, καθώς, όπως ισχυρίζονται, η πλειοψηφία των παραγωγών της Ηπείρου είναι μαζί τους. Ωστόσο οι κτηνοτρόφοι δεν φαίνονται διατεθειμένοι να υποχωρήσουν, ενώ ένα μεγάλο τμήμα τους σχεδιάζει «τις κινήσεις της επόμενης μέρας» στις οποίες περιλαμβάνεται ακόμη και η σταδιακή απαγκίστρωση των γαλακτοπαραγωγών από τη «Δωδώνη» είτε δημιουργώντας νέα εταιρεία, είτε με παράδοση του γάλακτος σε άλλες μικρότερες εταιρείες, με κίνδυνο η «Δωδώνη» να χάσει την ταυτότητά της και την ποιότητά της, η οποία την καθιέρωσε στη διεθνή αγορά. Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός αν οι κτηνοτρόφοι αποφασίσουν να μην παραδίνουν το γάλα τους στη βιομηχανία και στραφούν σε άλλες εταιρείες, με αποτέλεσμα η «Δωδώνη» να αναγκαστεί να αναζητά πρώτη ύλη από άλλες περιοχές, οι οποίες δεν έχουν τα «συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ηπείρου». Οι κτηνοτρόφοι δεν φαίνονται διατεθειμένοι να υποχωρήσουν, ενώ ένα μεγάλο τμήμα τους σχεδιάζει «τις κινήσεις της επόμενης μέρας» στις οποίες περιλαμβάνεται ακόμη και η σταδιακή απαγκίστρωση των γαλακτοπαραγωγών από τη «Δωδώνη» Εκτός των παραγωγών και των συνεταιριστών, η πώληση της «Δωδώνη» εξακολουθεί να προκαλεί τριβές και στον πολιτικό κόσμο της Ηπείρου, οι οποίοι αντιδρούν. «Πρόκειται για ένα μεγάλο πολιτικό και οικονομικό σκάνδαλο της τρικομματικής κυβέρνησης, το οποίο θα αποκαλυφθεί και δεν θα περάσει αναπάντητο από το λαό της Ηπείρου», έχει δηλώσει ο βουλευτής Μιχάλης Κασσής, ο οποίος έχει αποχωρήσει από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Αλλά και το σύνολο των βουλευτών των υπόλοιπων κομμάτων, των δημάρχων, αλλά και των εκπροσώπων όλων των φορέων έχουν πάρει θέση κατά της ιδιωτικοποίησης. Στην ίδια γραμμή και οι κεντρικές συνεταιριστικές οργανώσεις και βεβαίως η ΠΑΣΕΓΕΣ, η οποία από την πρώτη στιγμή τάχθηκε στο πλευρό των κτηνοτρόφων. Μάλιστα με αφορμή κάποια σχόλια που ακούστηκαν για τη στάση των συνεταιρισμών η ΠΑΣΕΓΕΣ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρει, υπερασπιζόμενη τους παραγωγούς, ότι: «Η αλήθεια είναι ότι η γαλακτοβιομηχανία Δωδώνη χτίστηκε και δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους της Ηπείρου και αποτελεί, μέχρι και σήμερα, μία υγιέστατη επιχείρηση. Πριν λοιπόν ο οποιοσδήποτε σχολιαστής αναφερθεί στη συνεταιριστική αυτή γαλακτοβιομηχανία, αν δεν γνωρίζει την ιστορία της και τους αγώνες των συνεταιρισμών και των κτηνοτρόφων της περιοχής για να αποτρέψουν το ξεπούλημά της, οφείλει, τουλάχιστον, να πληροφορείται τα πραγματικά οικονομικά στοιχεία και μεγέθη». Να σημειωθεί ότι με βάση τον ισολογισμό της τελευταίας χρήσης (2011) ο κύκλος εργασιών της Δωδώνης ανήλθε σε 97 εκατ. ευρώ, αυξημένος κατά 14% περίπου από την προηγούμενη χρήση, ενώ τα καθαρά κέρδη της ανήλθαν σε 3,3 εκατ. ευρώ, έναντι των 2,5 εκατ. ευρώ της προηγούμενης χρήσης. Το πιο σημαντικό όλων ωστόσο είναι ότι η Δωδώνη κατέβαλε στους παραγωγούς το 2011 εισόδημα αξίας 65 εκατ. ευρώ και αυτό είναι που διακυβεύεται. Είναι συνεπώς δικαιολογημένη η αγανάκτηση, αλλά και οι ενέργειες των κτηνοτρόφων και των συνεταιριστών της περιοχής, οι οποίοι δίκαια διαμαρτύρονται για το ξεπούλημα μιας λαϊκής περιουσίας. Περί ξεπουλήματος μιλά για μια ακόμη φορά ο εκπρόσωπος των Κτηνοτρόφων Ηπείρου Μιχάλης Τζίμας, ο οποίος από την πρώτη στιγμή έχει ζητήσει η «Δωδώνη» να περάσει στα χέρια των συνεταιρισμών που την έστησαν. Όπως λέει, τις επόμενες μέρες οι κτηνοτρόφοι θα καθορίσουν τη στάση τους απέναντι στους νέους ιδιοκτήτες. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη στάση πολλών «εισκομιστών γάλακτος» οι οποίοι επιμένουν πως «πρέπει να υπάρχει ουσιαστική απάντηση», ώστε, όπως λένε, οι νέοι ιδιοκτήτες να βρεθούν προ αδιεξόδου. Η Κοινοπραξία γνωρίζει τις θέσεις αυτές και ήδη οι εκπρόσωποί της προσπαθούν να στήσουν γέφυρες επικοινωνίας με γαλακτοπαραγωγούς, οι οποίοι θεωρούνται «πιο διαλλακτικοί».

4 4 σ υ ν ε τ α ι ρ ι σ τ ι κ ά ν έ α Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Η ανάταξη της ελληνικής γεωργίας περνά από την Ευρώπη Στη σημασία των ευρωπαϊκών κεφαλαίων για την ανάταξη της ελληνικής γεωργίας και κατ επέκταση της ελληνικής οικονομίας αναφέρθηκε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Αθανάσιος Τσαυτάρης, μιλώντας σε εκδήλωση που διοργάνωσαν η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο κεντρικό κατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος και στην οποία παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα της μελέτης «Αξιολόγηση των επιδράσεων που έχουν ασκήσει και θα ασκήσουν στην πορεία της ελληνικής οικονομίας οι πολιτικές που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της Ε.E.», ο κ. Τσαύταρης ανέδειξε τη σημασία των κοινοτικών κονδυλίων και συγκεκριμένα των κονδυλιών που προορίζονται για την αγροτική πολιτική, ως μοχλού ανάπτυξης για τη χώρα. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διευκρίνισε ότι και την επόμενη προγραμματική περίοδο ( ) υπάρχουν αξιοποιήσιμοι κοινοτικοί πόροι για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας και δήλωσε χαρακτηριστικά: «Είναι λάθος αυτό που πολλοί πιστεύουν ότι με το τέλος του 2013, με το τέλος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, τελειώνει η υποστήριξη της γεωργίας από την Ε.Ε. Η χώρα μας θα συνεχίσει, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να έχει την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα συνεχιστούν τα ευρωπαϊκά κονδύλια για την υποστήριξη της παραγωγικής διαδικασίας. Το παρόν χρονικό διάστημα που λαμβάνει χώρα η διαπραγμάτευση για τη νέα κοινή αγροτική πολιτική (ΚΑΠ) είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και με συστηματικές προσπάθειες ίσως καταφέρουμε να εξασφαλίσουμε επιπλέον πόρους για την χώρα». Προσφυγή στο ΣτΕ για τα φωτοβολταϊκά Προσφυγή κατά της απόφασης του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής το οποίο από τον Αύγουστο έχει βάλει «φρένο» στη χορήγηση αδειών για δημιουργία φωτοβολταϊκών σταθμών λόγω κάλυψης στόχων, κατέθεσε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών. Με βασικό επιχείρημα την αντισυνταγματικότητα της απόφασης περί αναστολής διαδικασίας αδειοδότησης και χορήγησης προσφορών σύνδεσης για φωτοβολταϊκούς σταθμούς, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών ζητά την ακύρωσή της. Επίσης ο Σύνδεσμος θεωρεί ακυρωτέα την απόφαση καθώς, ενώ σε λίγους μήνες αναμενόταν η εξέταση της αναθεώρησης της αναλογίας εγκατεστημένης ισχύος, τον Αύγουστο του 2012 εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη περί αναστολής. Σκοπός του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών είναι με αυτή την κίνηση να αποτρέψουν, όπως υποστηρίζουν, την κατάρρευση του κλάδου, που αναπόφευκτα θα προκύψει αν η συγκεκριμένη απόφαση παραμείνει ως έχει, όπως και το να εμποδίσουν την άνθιση του παρεμπορίου αδειών. ΑΤΖΕΝΤΑ Σε συνθήκες εξαθλίωσης από τα μέτρα αγρότες και κτηνοτρόφοι δυσχερέστατη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει αγρότες και κτη- περιγράφεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο Σύνδεσμος Ελ- «Ηνοτρόφοι», ληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ). Όπως αναφέρει η ανακοίνωση, σε μια δύσκολη για τη χώρα οικονομική περίοδο, το κόστος των ζωοτροφών και γενικότερα των εφοδίων ανεβαίνει κατακόρυφα, το ποσοστό επιστροφής του ΦΠΑ στους αγρότες και ιδιαίτερα στους κτηνοτρόφους μειώνεται από 11% σε 6%, ενώ προωθείται και η κατάργηση της 13ης και της 14ης αγροτικής σύνταξης. Ακόμη η αύξηση του ορίου ηλικίας από τα 65 στα 67 έτη, εξαναγκάζει τους αγρότες να ασκούν μέχρι πολύ μεγάλη ηλικία, ένα από τα, κατά γενική ομολογία, πιο επίπονα επαγγέλματα. Αναλογιζόμενος όλα τα παραπάνω ο ΣΕΚ, ζητά μέσω της ανακοίνωσής του από την κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην επιβολή των προωθούμενων μέτρων, που θα οδηγήσουν σε πλήρες αδιέξοδο τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους. Αντίθετα ζητά να τους βοηθήσει να συνεχίσουν την παραγωγή τους, ώστε να αποφευχθούν οι μεγάλες εισαγωγές και η επιβάρυνση του ισοζυγίου της χώρας. Ενδιαφέρον για τα προϊόντα της Αργολίδας Σ υνάντηση με εκπροσώπους φορέων της Αργολίδας είχαν τα μέλη της αποστολής από την Περιφέρεια Hubei της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, η οποία βρίσκεται σε αναζήτηση μεγάλων μεταφορικών εταιρειών στην περιοχή, οι οποίες θα αναλάβουν την προώθηση αγροτικών προϊόντων στην Κίνα. Το ενδιαφέρον των Κινέζων για τα προϊόντα της Αργολίδας αλλά και τη δημιουργία βιομηχανικών εγκαταστάσεων είναι μεγάλο, καθώς αυτή τη φορά επικεφαλής της αποστολής τους ήταν ο αναπληρωτής διευθυντής της Επιτροπής Ανάπτυξης και Μεταρρυθμίσεων, Zhou Feng. Ο κ. Zhou Feng ζήτησε και πήρε πληροφορίες για τον ορυκτό πλούτο της περιοχής, την ύπαρξη βιομηχανικών περιοχών στην Πελοπόννησο καθώς και για τα κίνητρα που υπάρχουν για ξένες επενδύσεις. Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, ενάντια στη διακίνηση φυτοφαρμάκων Συνάντηση με θέμα συζήτησης την εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης της εισαγωγής και της διακίνησης παράνομων φυτοφαρμάκων στις χώρες τους πραγματοποίησαν οι αρμόδιες Αρχές Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Στόχος των Αρχών ήταν αρχικά η ανταλλαγή εμπειριών και προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι συγκεκριμένες χώρες όσο αυξάνεται το φαινόμενο της παράνομης διακίνησης φυτοπροστατευτικών προϊόντων(φυτοφάρμακα). Ακόμη συζητήθηκε η εντατικοποίηση της συνεργασίας των Αρχών μεταξύ τους και με τη βιομηχανία, ώστε να βρεθούν κοινές δράσεις τόσο εντός των χωρών όσο και στα μεταξύ τους σύνορα. Οι κίνδυνοι από τη χρήση παράνομων φυτοφαρμάκων είναι μεγάλοι τόσο για τα φυτά, όσο και για τους αγρότες και τους καταναλωτές. Γι αυτό το λόγο ο Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας συνεχίζει την ενημέρωση για τους κινδύνους που εγκυμονεί το παράνομο αυτό εμπόριο, με εκπαιδεύσεις τελωνιακών ελεγκτών στα μεγάλα λιμάνια της χώρας, καθώς και στα ελληνικά σύνορα με τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Φυσικά αρνητικές επιπτώσεις από το παρεμπόριο φυτοφαρμάκων υπάρχουν και στην εθνική οικονομία, λόγω της απώλειας είσπραξης δασμών κατά την εισαγωγή τους στη χώρα, ενώ οι νόμιμες εταιρείες οδηγούνται σε οικονομική εξαθλίωση λόγω διαφυγόντων κερδών. 8Ιδρύθηκε Σύλλογος Μανιταρόφιλων: Οι ανά την Ελλάδα μανιταρόφιλοι απέκτησαν και Σύλλογο με πρώτο πρόεδρο τον κ. Γιώργο Κωνσταντινίδη. Όπως είπε ο κ. Κωνσταντινίδης, στο πλαίσιο της 7ης Πανελλήνιας φθινοπωρινής συνάντησης μανιταρόφιλων στο δασικό χωριό Ερύμανθου στην Ξάνθη, στους στόχους του νέου Συλλόγου είναι η ίδρυση και η λειτουργία μιας τράπεζας δειγμάτων μανιταριών, μιας και αρκετοί από τους συλλέκτες που μετράνε αρκετά χρόνια σε συλλόγους, διατηρούσαν ιδιωτικές συλλογές, όπως αυτή του κ. Κωνσταντινίδη, η οποία αριθμεί δείγματα! Η έδρα του Συλλόγου κατά πάσα πιθανότητα θα είναι η Καστοριά, μιας και διαθέτει και κτίριο και υποδομές. 8Έκδοση αδειών άρδρευσης στο Δήμο Παλαμά: Πρόσκληση στους αγρότες της περιοχής να δηλώσουν πόσα στρέμματα αρδεύουν από επιφανειακά νερά απευθύνει ο Δήμος Παναμά, μέσω ανακοίνωσης του δημάρχου Κωνσταντίνου Πατσιαλή. Ο δήμος καλεί τους αγρότες να υποβάλλουν αιτήσεις δήλωσης των στρεμμάτων που αρδεύουν από επιφανειακά νερά, καθώς και σε ποιο σημείο βρίσκονται αυτά. Με αυτό τον τρόπο οι κάτοικοι της περιοχής θα βοηθήσουν στην έκδοση αδειών χρήσης επιφανειακών νερών, η οποία με τη σειρά της θα χρησιμεύσει στην εγκατάσταση παρόχθιων ηλεκτρικών αντλιοστασίων για τη μείωση του κόστους παραγωγής των αγροτικών προϊόντων. Τέλος, η έκδοση των συγκεκριμένων αδειών θα καταστήσει ευκολότερη και την επιδότηση των χωραφιών. 8Θέλουν ρόλο οι γεωπόνοι: Την ενεργότερη συμμετοχή τους στη διαδικασία συζήτησης αλλά και λήψης αποφάσεων σε θέματα που αφορούν τους

5 Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ σ υ ν ε τ α ι ρ ι σ τ ι κ ά ν έ α 5 Έρευνα για το γονιδίωμα του κριθαριού Την ανησυχία του για τη διατροφική ασφάλεια πολλών χωρών που εξαρτώνται από την αλιεία εξέφρασε ο Ολιβιέ Ντε Σούτερ, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για το δικαίωμα στην τροφή. Όπως τόνισε, αν δεν ληφθούν σύντομα μέτρα για την αντιμετώπιση της υπεραλιείας και της υπερεκμετάλλευσης των ωκεανών από τους μεγαλύτερους στόλους, θα δημιουργηθεί σοβαρό πρόβλημα σε αρκετές χώρες οι οποίες βασίζονται στην αλιεία. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, σε τουλάχιστον 30 χώρες ανά τον κόσμο το ένα τρίτο των ζωικών πρωτεϊνών που λαμβάνουν οι άνθρωποι προέρχεται από την αλιεία. Έτσι λοιπόν η αδυναμία των ντόπιων να εκμεταλλευθούν τα αλιευτικά αποθέματα στις δικές τους θάλασσες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το 40% των αλιευμάτων πωλούνται στην παγκόσμια αγορά, θέτει σε κίνδυνο την πρόσβασή τους σε τρόφιμα. Εκτός από την υπεραλιεία, τα αλιευτικά αποθέματα κινδυνεύουν και από άλλες αιτίες: Ηπρώτη λεπτομερής ανάλυση του DNA του κριθαριού παρουσιάστηκε από μια διεθνή ερευνητική κοινοπραξία με επικεφαλής τον καθηγητή Ρόμπι Γόου, του Ινστιτούτου Τζέιμς Χάτον της Σκωτίας. Η ανάγνωση του γονιδιώματος του συγκεκριμένου φυτού, το οποίο όπως αποδείχτηκε είναι διπλάσιο από το ανθρώπινο γονιδίωμα, θα δώσει σημαντικές πληροφορίες που θα χρησιμεύσουν στην αύξηση της απόδοσης των καλλιεργειών και θα τις κάνει ανθεκτικότερες απέναντι στις ασθένειες Όχι στην υπεραλίευση και από τον ΟΗΕ και στις αντίξοες καιρικές συνθήκες. Η βελτίωση στις σοδειές κριθαριού θα βοηθήσει στην παραγωγή καλύτερης μπύρας καθώς το συγκεκριμένο φυτό αποτελεί βασικό συστατικό στην παραγωγή της, μαζί με το λυκίσκο και τους ζυμομύκητες. Το κριθάρι ακόμη χρησιμοποιείται στην παραγωγή του ουίσκι, των ζωοτροφών και άλλων προϊόντων, όντας ένα από τα πρώτα φυτά που καλλιέργησαν οι άνθρωποι και τέταρτο σημαντικότερο δημητριακό στον κόσμο σήμερα, μετά το καλαμπόκι, το ρύζι και το σιτάρι. τις μηχανότρατες βυθού, τη μαζική απόρριψη νεκρών ψαριών, την παράνομη αλιεία (10-28 εκατομμύρια τόνοι), την οξίνιση των υδάτων και τη ρύπανση. Επίσης χώρες όπως η Ιαπωνία, η Ρωσία, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Νότια Κορέα, αλλά και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαθέτουν εμπορικούς στόλους που ψαρεύουν σε πολύ απομακρυσμένα νερά με αποτέλεσμα να ζημιώνουν σοβαρά την τοπική αλιεία. Με αφορμή όλα τα παραπάνω, ο κ. Ολιβιέ Ντε Σούτερ πρότεινε να ληφθεί μια σειρά μέτρων, τα οποία θα ευνοήσουν τους ντόπιους αλιείς και παράλληλα θα βάλουν «φρένο» στην ανεξέλεγκτη δράση των μεγάλων στόλων. Κάποια από αυτά είναι: η αναθεώρηση των αδειών αλιείας που έχουν δοθεί σε μεγάλα σκάφη εκτός της οικονομικής ζώνης τους καθώς και η ενίσχυση των ελέγχων, η δημιουργία ζωνών αποκλειστικά για αλιεία μικρής κλίμακας (όπως έχει γίνει στη Λίμνη Τόνλε Σαπ της Καμπότζης) αλλά και η δημιουργία συνεταιρισμών αλιέων. Ξεχώρισε η Ένωση Σητείας HΈνωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Σητείας ήταν ένας από τους συνεταιρισμούς που παρουσιάστηκαν ως case study επιτυχημένης αγροτικής συνεταιριστικής οργάνωσης, στο workshop που έγινε στις Βρυξέλλες στις 17 Οκτωβρίου 2012, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού project Support for farmers cooperatives. Το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα διερεύνησε την αποτελεσματικότητα των μέτρων στήριξης των συνεταιρισμών, αναλύοντας την επίδοση των συνεταιρισμών και των παραγόντων που την επηρεάζουν, όπως η εσωτερική διακυβέρνηση, το θεσμικό περιβάλλον, καθώς και η θέση τους στην τροφική αλυσίδα. Το project αυτό αποκτά τεράστια σημασία με δεδομένο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποφασίσει να ανατεθεί στις συνεταιριστικές οργανώσεις, αποτελώντας κομβικό ρόλο στην υλοποίηση της νέας ΚΑΠ Βασικό μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινοπραξίας που υλοποίησε την μεγάλη αυτή έρευνα ήταν ο κ. Κώστας Ηλιόπουλος από το «Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών» του ΕΘΙΑΓΕ. Υποχρεωτική η αναφορά προέλευσης του χύμα κρασιού Υποχρεωτική καθίσταται η αναφορά προέλευσης του χύμα κρασιού από τα σημεία εστίασης και αναψυχής, σύμφωνα με τους νέους κανόνες Διακίνησης Προϊόντων και Παροχής Υπηρεσιών (ΔΙΕΠΠΥ) τους οποίους εξήγγειλαν τα υπουργεία Ανάπτυξης και Υγείας. Οι νέοι κανόνες έγιναν δεκτοί με μεγάλη ικανοποίηση από το Σύνδεσμο Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), ο οποίος σύμφωνα με ανακοίνωσή του είχε προτείνει επανειλημμένα κατά το παρελθόν την εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου στα όργανα της Πολιτείας. Πεποίθηση των μελών του ΣΕΟ είναι πως το εν λόγω μέτρο θα βοηθήσει τόσο την εξυγίανση της εσωτερικής αγοράς από ελληνοποιήσεις εισαγόμενων οίνων, όσο και τη βελτίωση της ποιότητας του ντόπιου κρασιού. Ο καταναλωτής πλέον θα έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει κι έτσι να επιβραβεύει ή να «τιμωρεί» τον εκάστοτε παραγωγό κρασιού, ο οποίος μέχρι τώρα παρέμενε άγνωστος. Επιπρόσθετα, όπως υποστηρίζει ο Σύνδεσμος, θα υπάρξουν σημαντικά οφέλη για τη γαστρονομία της χώρας μέσω της εικόνας που αποκομίζουν για αυτή οι τουρίστες. Αρνητικό ρεκόρ σημειώνει η παγκόσμια παραγωγή οίνου Στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων σχεδόν τεσσάρων δεκαετιών βρίσκεται η παγκόσμια παραγωγή κρασιού, σύμφωνα με ανακοίνωση του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV). Βασικότερη αιτία του αρνητικού αυτού ρεκόρ αποτελεί η ζημιά που προκλήθηκε λόγω κακών καιρικών συνθηκών στους αμπελώνες από τη Γαλλία έως την Αργεντινή. Πιο συγκεκριμένα, οι δυο μεγαλύτερες χώρες-παραγωγοί οίνου, δηλαδή η Ιταλία και η Γαλλία επλήγησαν από χαλάζι και ξηρασία, ενώ και η Αργεντινή αντιμετώπισε προβλήματα στους αμπελώνες της λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Η χαμηλή παραγωγή οίνου σε παγκόσμιο επίπεδο στερεί τη διαθεσιμότητα στην αγορά προϊόντων όπως το κρασί, το ξύδι, το βερμούτ και άλλα οινοπνευματώδη. Η έλλειψη ικανού αποθέματος οίνου σε όλο τον κόσμο είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει άνοδο των τιμών στα προαναφερθέντα προϊόντα, όπως τόνισε ο V. Magalhaes, στατιστικολόγος του OIV, αναφέροντας σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα το ξύδι. Ήδη σε κάποιες χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, η τιμή του κρασιού ακολουθεί αρνητική πορεία, επιβεβαιώνοντας έτσι τις αρνητικές προβλέψεις. ίδιους, ζήτησε το προεδρείο του Περιφερειακού Τμήματος Θεσσαλίας της Πανελλήνιας Ένωσης Πτυχιούχων Τεχνολόγων Γεωπόνων, σε συνάντηση που είχε με τον αναπληρωτή υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Μάξιμο Χαρακόπουλο. Τα μέλη της Ένωσης ζήτησαν να έχουν λόγο κυρίως σε θέματα που αφορούν τον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής. Επιπλέον εκπρόσωποι των γεωπόνων εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην ενδεχόμενη κατάργηση του Τμήματος Μηχανικής Βιοσυστημάτων του ΤΕΙ Λάρισας καθώς, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, το εν λόγω τμήμα είναι μοναδικό στην ελληνική επικράτεια και μπορεί να συνεισφέρει αποφασιστικά στην εφαρμογή καινοτομιών στην αγροτική παραγωγή. 8 Καταβλήθηκαν ενισχύσεις Καταβλήθηκε σε δικαιούχους αγρότες η προκαταβολή της ενιαίας ενίσχυσης ύψους ευρώ, οι οποίοι δεν είχαν πληρωθεί νωρίτερα εξαιτίας ειδικών προβλημάτων που ανέκυψαν στη σχετική διαδικασία. Προβλήματα, όπως η απόσταση στάβλου-βοσκότοπου και η μη έγκυρη ενημέρωση της Κτηνιατρικής Βάσης Δεδομένων. Οι δικαιούχοι μπορούν να ενημερώνονται για το καταβληθέν ποσό μέσω της διαδικτυακής υπηρεσίας του ΟΠΕΚΕΠΕ ( 8 Αίτημα εξαίρεσης από την εισφορά δασοκτονίας Την εξαίρεση των 12 Κοινοτήτων της Χίου που επλήγησαν από την πυρκαγιά του περασμένου Αυγούστου από την εισφορά δασοκτονίας ζητά, με έγγραφό του προς τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο αντιπεριφερειάρχης Χίου Κώστας Γανιάρης.Ο κ. Γανιάρης το χαρακτηρίζει ως ένα από τα μέτρα στήριξης των πληγέντων παραγωγών.

6 6 ρ ε π ο ρ τ ά ζ Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ ΚΑΠΠΑΡΗ Η ΑΓΚΑΘΩΤΗ Γνωστό αρτυματικό φυτό Η κάππαρη είναι ένα φυτό γνωστό από την αρχαιότητα, που περιέγραψε λεπτομερώς ο θεμελιωτής της φαρμακογνωσίας Διοσκουρίδης, αναφέροντας ότι «τρώγονται οι μίσχοι και οι καρποί διατηρημένοι στην άλμη», συνιστώντας τα φύλλα και τη ρίζα της για την καταπολέμηση των οιδημάτων. Γράφει η ΓΙΩΤΑ ΠΑΠΑΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Επίκουρη καθηγήτρια του Γ.Π.Α. Kέντρο καταγωγής της θεωρούνται οι άνυδρες περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Ασίας. Ευρύτατα διαδεδομένη στις χώρες της Μεσογειακής λεκάνης, στην Ελλάδα αυτοφύεται σε πολλές ηπειρωτικές και νησιωτικές περιοχές. Η κάππαρη χρησιμοποιείται κυρίως ως άρτυμα, είναι επίσης φυτό φαρμακευτικό, αρωματικό, μελισσοτροφικό και καλλωπιστικό. Ως άρτυμα καταναλώνονται οι τρυφεροί βλαστοί, τα φύλλα και ιδιαίτερα τα μικρά μπουμπούκια που διατηρούνται σε άλμη ή στο ξύδι. Ο φλοιός της ρίζας είναι πικρός και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία περιπτώσεων αναιμίας, ατονίας και ρευματισμών. Τα μπουμπούκια θεωρούνται διουρητικά, τονωτικά και αντιαρτηριοσκληρωτικά. Η κάππαρη είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες Α, Κ, νιασίνη και ριβοφλαβίνη και διάφορα ιχνοστοιχεία όπως ασβέστιο, σίδηρο και χαλκό. Η καλλωπιστική της αξία αποδίδεται στα ωραία, εντυπωσιακά και μεγάλα άνθη της. Σήμερα η κάππαρη θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα αρτυματικά φυτά και ευδοκιμεί κυρίως στις άνυδρες, ημίξηρες περιοχές της Μεσογείου, ιδίως στη Νότια Σήμερα η κάππαρη θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα αρωματικά φυτά που ευδοκιμεί κυρίως στις άνυδρες, ημίξηρες περιοχές της Μεσογείου Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Τυνησία, Μαρόκο, Τουρκία, Λίβανο και Ιράν για αρτυματική και φαρμακευτική χρήση. Στη χώρα μας η κάππαρη καλλιεργείται σε έκταση περίπου στρεμμάτων, κυρίως στην Κρήτη και στα νησιά των Κυκλάδων. Η κάππαρη, τυπικό και σπουδαιότερο μέλος της οικογένειας των Καππαρίδων, είναι ένας μικρός πολυετής και πολύκλαδος θάμνος με μεγάλους εύκαμπτους βλαστούς μήκους 1-1,5 μ. που συνήθως έρπουν στο έδαφος. Οι βλαστοί είναι λείοι και φέρουν κατά διαστήματα γαμψά, κίτρινα πολύ αιχμηρά αγκάθια. Τα φύλλα είναι ακέραια, δερματώδη, ωοειδή και έχουν ένα σχετικά κοντό μίσχο. Στις μασχάλες των φύλλων υπάρχουν οφθαλμοί με μεγάλο ποδίσκο που μεγαλώνουν αργά πριν εξελιχθούν σε άνθος. Τα πέταλα του άνθους είναι μεγάλα λευκά ή ελαφρώς ιώδη και οι στήμονες είναι πολλοί, ρόδινοι και εξέχουν από τη στεφάνη δίνοντας μια εντυπωσιακή εμφάνιση. Ο καρπός είναι ράγα με ατρακτοειδές σχήμα, πολλά σπέρματα και λέγεται καππαρόμηλο. Η άνθηση του φυτού ξεκινά το Μάιο και διαρκεί σταδιακά μέχρι το Σεπτέμβριο. Στο διάστημα αυτό μπορούν να γίνουν 9-12 συλλογές των μπουμπουκιών, κάθε 8-12 ημέρες. Η μεγάλη διάρκεια συλλογής έχει σαν αποτέλεσμα το προϊόν να κατηγοριοποιείται και να πωλείται ανάλογα με το μέγεθος. Η καλλιεργούμενη κάππαρη φτάνει σε πλήρη παραγωγή τον τρίτο χρόνο από την εγκατάστασή της. Η κάππαρη διαθέτει ευρεία προσαρμοστικότητα με αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες και στην ξηρασία. Τα φυτά παρουσιάζουν ευαισθησία σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και σε περίσσεια εδαφικής υγρασίας. Προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφικών τύπων, ιδιαίτερα σε χαλικώδεις, πετρώδεις και ακαλλιέργητες τοποθεσίες, σε εδάφη ασβεστώδη, χαμηλής έως μέτριας γονιμότητας. Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με σπόρο που σπέρνεται σε σπορείο και με μοσχεύματα. Ο σπόρος της κάππαρης φυτρώνει δύσκολα, αλλά και τα μοσχεύματα που κόβονται από βλαστούς διαμέτρου 1,5 εκ. στα τέλη του φθινοπώρου και τοποθετούνται για ριζοβολία, έχουν ποσοστά επιτυχίας που ανέρχονται στο 40%. Η μεταφύτευση γίνεται την άνοιξη σε αποστάσεις μεταξύ των γραμμών στα 2 μ. και μεταξύ των φυτών στα 1,5-2,5 μ. Η πυκνότητα φύτευσης ανέρχεται σε φυτά στο στρέμμα. Οι κυριότερες εργασίες που γίνονται στην καλλιέργεια είναι η λίπανση, ο έλεγχος των ζιζανίων και το κλάδεμα των βλαστών σε μήκος εκ. το φθινόπωρο. ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Από τα Φιλιατρά στην Ευρώπη Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει να δώσει κανείς στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις όπου αρκετοί από εμάς δεν τις έχουμε ακούσει, δεν ξέρουμε καν την ύπαρξη τους, ίσως έχουμε δει τα μπουκάλια τους στα ράφια, ίσως και να τα έχουμε καταναλώσει. Εταιρείες που δεν είναι αναγνωρίσιμες αλλά είναι μεγάλα ονόματα με ταυτότητα την ποιότητά τους. Μια τέτοια οικογενειακή εταιρεία, που με βάση την παράδοση και μόνο στόχο την καλή ποιότητα του λαδιού, γνώρισα πρόσφατα σε ταξίδι μου στα Φιλιατρά Μεσσηνίας. H Αrmakadi αποτελεί μια οικογενειακή επιχείρηση που ασχολείται με την καλλιέργεια και τυποποίηση εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου. H ενασχόληση της οικογένειας Νικολόπουλου με την καλλιέργεια της ελιάς, ξεκινά το Ο τρόπος με τον οποίο καλλιεργούνται οι ελαιώνες της πάντα προσέγγιζε κατά το μέγιστο δυνατό, το φυσικό κύκλο της ζωής του ελαιόδεντρου. Η εμπειρία όλα αυτά τα έτη και η αγάπη για το ελαιόλαδο βοήθησαν έτσι ώστε η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος να ικανοποιεί και τους πιο απαιτητικούς γευσιγνώστες. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα και στηριζόμενοι στα εγκωμιαστικά σχόλια των πελατών για τη γεύση και την ποιότητα του παραγόμενου ελαιολάδου, οι τρεις γιοι της οικογένειας αποφάσισαν το 2011 να ιδρύσουν την εταιρεία Αrmakadi. Σκοπός της, η τυποποίηση εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου μοναδικής γεύσης και η προώθησή του τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Αρχές της εταιρείας είναι η συνέπεια και ο σεβασμός στον καταναλωτή. Από τον πρώτο κιόλας χρόνο, η συνεχής προσπάθεια για δημιουργία προσωπικών σχέσεων με τους πελάτες, έφερε καρπούς. Η ζήτηση των προϊόντων είναι συνεχώς αυξανόμενη και υπάρχουν ήδη συνεργασίες με χώρες του εξωτερικού όπως η Αυστρία και η Γερμανία. Στην Ελλάδα, τα προϊόντα της εταιρείας βρίσκονται στα ράφια των καλύτερων delicatessen, καθώς και στις κουζίνες φημισμένων ξενοδοχείων και εστιατορίων.

7 Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ I O Y κ α λ λ ι έ ρ γ ε ι α 7 Το γκότζι μπέρι και η καλλιέργειά του απασχολεί όλο και περισσότερους αγρότες σε όλη τη χώρα. Και κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα όπου γίνονται προσπάθειες ενημέρωσης των παραγωγών, όπως έγινε πριν από λίγες μέρες σε ειδική ημερίδα στη Βόρεια Ελλάδα. Ενδιαφέρον για το γκότζι μπέρι Οπως τόνισαν όλοι ομιλητές, η οικονομία της υπαίθρου φυτοζωεί, το αγροτικό εισόδημα έχει συρρικνωθεί δραματικά, η συνέχιση των χρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας συμβάλλει στην αύξηση του κόστους παραγωγής και στη μείωση της παραγωγικότητας. Στον αντίποδα των διαπιστώσεων αυτών προτείνεται -για μια ακόμη φορά- να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα της χώρας μας, με τις ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες που επιτρέπουν την παραγωγή μεγάλου εύρους αγροτικών προϊόντων. Στο θέμα των δυναμικών καλλιεργειών αναφέρθηκε και ο ειδικός γραμματέας Πόρων και Υποδομών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης Αθ. Θεοχαρόπουλος, ο οποίος υποστήριξε ότι μπορούν να «κατακτήσουν εξέχουσα θέση στην αγροτική μας παραγωγή, να τοποθετηθούν δυναμικά στις διεθνείς αγορές και να εξασφαλίσουν προστιθέμενη αξία, ενισχύοντας το αγροτικό εισόδημα». Αναφερόμενος ειδικά για το γκότζι μπέρι, είπε ότι «δικαίως ανήκει σε αυτά τα προϊόντα, καθώς συνδυάζει πολλαπλά πλεονεκτήματα και συγκαταλέγεται στις τροφές που είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και αντιοξειδωτικά». Σημείωσε, επίσης, ότι αυτό που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής είναι η υψηλή εμπορική του αξία και ότι αποτελεί μια ανερχόμενη καλλιέργεια με χαμηλό κόστος και ευκολία στη διαδικασία φύτευσης και ανάπτυξής της, δίνοντας αξιόπιστη λύση στην αναζήτηση μιας κερδοφόρας επένδυσης. Σε σχέση με την καλλιέργεια του γκότζι μπέρι στη Βόρεια Ελλάδα ανέφερε ότι «η Περιφέρεια μπορεί και πρέπει να πρωταγωνιστήσει στην ανάπτυξη και αυτής της καλλιέργειας, γιατί, έχοντας μεγαλύτερο θερμοκρασιακό εύρος από την υπόλοιπη Ελλάδα, είναι σε θέση να δώσει ακόμη πιο αποδοτική παραγωγή». Το γκότζι είναι πολυετές δενδρύλλιο και αναπτύσσεται σε αμμώδη ή και αργιλώδη χωράφια με ph 7,0-8,2, που να στραγγίζουν καλά, να αρδεύονται και να μη σκιάζονται. Οι αποστάσεις φύτευσης είναι 2,5 μ. σειρά από σειρά και 1,8 μ. έως 2,0 μέτρα ανάμεσα στα φυτά (απαιτούνται συνολικά φυτά ανά στρέμμα). Η στήριξη των φυτών με πασσάλους είναι απαραίτητη, ενώ η άρδευση πρέπει να γίνεται με σταγόνες, ανά 4 ημέρες, στην περίοδο ωρίμανσης των καρπών και τις απογευματινές ώρες. Επίσης απαιτούν κλάδεμα το χειμώνα. Το φυτό ανθίζει τον Απρίλιο και η συγκομιδή γίνεται σταδιακά από το Μάιο. Η ελάχιστη απόδοση είναι 7 κιλά ανά δένδρο, ενώ η συλλογή των καρπών γίνεται με τα χέρια με χρήση γαντιών. Ο καρπός μπορεί να συντηρηθεί με χρήση ψυγείου, ενώ και τα φύλλα του γκότζι μπορούν να καταναλωθούν ως τσάι μετά από ξήρανση και για ζωοτροφή. Θρίπες, τζιτζικάκι, αλευρώδεις, βρωμούσες (2 είδη), τετράνυχοι, φυλλοδέτες, μύγα Μεσογείου και σφήκες είναι οι κυριότεροι εχθροί της καλλιέργειας, ενώ τα παθογόνα που προσβάλλουν το φυτό και απαιτούν αντιμετώπιση είναι το ωίδιο, ο βοτρίτης, το φουζάριο, οι φυτόφθορες και βακτηριώσεις. Όπως εκτιμάται, το κόστος φύτευσης της καλλιέργειας ανέρχεται σε ευρώ το στρέμμα, η στήριξη των φυτών σε 400 ευρώ και η άρδευση σε 150 ευρώ. Όσον αφορά τις τιμές του προϊόντος, ο νωπός καρπός γκότζι μπέρι πωλείται 4 με 6 ευρώ τα 100 gr, ο αποξηραμένος συμβατικός καρπός 16 με 40 ευρώ το κιλό και ο χυμός (συμβατικός) γύρω στα 8 με 9 ευρώ η φιάλη των 330 gr. Έλλειψη σχεδιασμού Το μεγάλο πρόβλημα με τις υπερτροφές είναι ότι ακόμη στη χώρα μας δεν υπάρχει οργανωμένη μονάδα επεξεργασίας παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει. Προς το παρόν δύο Συνεταιρισμοί, στην Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία, έχουν δείξει ενδιαφέρον για τη δημιουργία εργοστασίου. Όμως επειδή ζούμε στην εποχή των υπερβολών, ο κάθε παραγωγός που θα αποφασίσει να επενδύσει στο γκότζι μπέρι ή σε άλλες καλλιέργειες (μύρτιλο, ιπποφαές, αρόνια) θα πρέπει να γνωρίζει ότι αυτές χρειάζονται χρόνια για να αποδώσουν, ότι δεν προσαρμόζονται εύκολα σε όλα τα εδάφη και βεβαίως όταν αρχίζουν να αποδίδουν, οι αγρότες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι θα αντιμετωπίζουν και τον ανταγωνισμό άλλων χωρών, όπως η Κίνα που τα διαθέτει στη διεθνή αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές. Αυτή τη στιγμή ενδιαφέρον για τις δυναμικές καλλιέργειες στην Ελλάδα έχουν δείξει περιοχές όπου πριν καλλιεργούνταν καπνά, όπως η Βόρεια Ελλάδα, η Δράμα, η Ήπειρος και η Θεσσαλία. Όμως, όπως όλες οι καλλιέργειες έτσι και οι λεγόμενες δυναμικές κρύβουν και άλλους κινδύνους, ειδικά εάν ο παραγωγός είναι νέος και δεν γνωρίζει τα μυστικά της γης. Στην περίπτωση δε του λάθους, δεν υπάρχει κανένα περιθώριο αλλαγής χωρίς κόστος, αφού πρόκειται για δέντρα. Για το λόγο αυτό και οι υπέρμαχοι των δυναμικών καλλιεργειών εφιστούν την προσοχή στους νέους, που λόγω της κρίσης αναζητούν διέξοδο να μην προχωρήσουν, εάν δεν είναι σίγουροι ότι «θα αντέξουν οικονομικά την αποτυχία». Παρά το ενδιαφέρον που υπάρχει, πολλοί είναι εκείνοι που αμφισβητούν την αποδοτικότητα αυτών των φυτών, επιμένοντας ότι έχει έρθει ο καιρός ο Έλληνας να ασχοληθεί με τις παραδοσιακές αλλά ξεχασμένες καλλιέργειες όπως καρυδιές, αμυγδαλιές, φουντουκιές και καστανιές με έσοδα ευρώ ανά στρέμμα.

8 8 ρ ε π ο ρ τ ά ζ Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ ρ ε π ο ρ τ ά ζ 9 Τα πρώτα βιολογικά κράνα είναι ελληνικά Για τους αρχαίους η κρανιά ήταν το μαγικό δέντρο και για τον κ. Κωνσταντίνο Ντούλια, τον εμπνευστή και ιδρυτή του πρώτου βιολογικού κρανεώνα, είναι το δέντρο του μέλλοντος. ΤΗΣ AΝΝΑΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ arampatzi@xrimaonline.gr Το όνειρο του βιολογικού κρανεώνα γεννήθηκε στο μυαλό του κ. Κωνσταντίνου Ντούλια, πριν από μια εικοσαετία και πλέον, την ώρα που μάζευε κράνα από τα δέντρα που είχε στο σπίτι του. Από τότε, έχει ξεκινήσει η διαδρομή του, που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εύκολη, αλλά σίγουρα ήταν επιτυχής. Μέχρι τώρα, έχει κατοχυρώσει στην Ευρώπη δύο από τις ποικιλίες που ο ίδιος δημιούργησε. Καλλιεργεί τις δύο ποικιλίες του, έχει στήσει το δικό του φυτώριο, παίρνει κράνα που παράγονται στο βιολογικό του κρανεώνα και φτιάχνει από αυτά εκχύλισμα κράνου και μαρμελάδες, ενώ στη λίστα του υπάρχουν άλλα δώδεκα προϊόντα για να παράγει. Τί είναι τα κράνα Η κρανιά είναι αιωνόβιο φυλλοβόλο δέντρο, αυτοφυές, που όλοι το έχουμε δει σε περιπάτους μας σε δάση και βουνά. Τα άνθη του είναι κίτρινα, βγαίνουν το χειμώνα, ενώ ο καρπός του είναι κόκκινος και ωριμάζει στα τέλη Αυγούστου. Η κρανιά ευδοκιμεί σε μέτρια ελαφρά εδάφη, από υγρά έως ξηρά, αμμοπηλώδη έως αμμοαργιλώδη με ph 3,7-7,0. Όμως ιδανικά θεωρούνται τα γόνιμα, ελαφρά όξινα (ph 5,5-6,8) σε περιοχές με καλά κατανεμημένες βροχοπτώσεις πάνω από 500 mm και ηλιόλουστες ή ημισκιασμένες θέσεις. Δεν έχει εχθρούς και αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες, όπως -30 C. Ανήκει στην οικογένεια Cornaceae (Hordin and Murrell 1998). Σύμφωνα με τον κ. Ντούλια, είναι ιδεώδες για βιολογική καλλιέργεια. Παρά το συνηθισμένο λάθος που κάνουν πολλοί, τα κράνα δεν είναι Cranberries. Τα κράνα ποικιλίες Ντούλια ευδοκιμούν κυρίως σε υψόμετρο, αν και υπό προϋποθέσεις, μπορούν να αποδώσουν και σε χαμηλότερα μέρη. Έχουν μικρές διαφορές στα φύλλα και τα κλαδιά συγκριτικά με τις αυτοφυείς κρανιές. Ως φυτά δεν έχουν ανάγκη από φυτοφάρμακα. Έχουν την υψηλότερη αντιοξειδωτική ικανότητα απ όλα τα άλλα φρούτα που καλλιεργούνται στη Μακεδονία. Συγκεκριμένα, το ΕΘΙΑΓΕ γράφει πως τα Κράνα Ντούλια περιέχουν 2, μmol//γρ. νωπού βάρους, ενώ Κυδώνι, Ακτινίδιο, Νεκταρίνι, Μήλο, Ρόδι, Σταφύλι λευκό και Ροδάκινο, περιέχουν 8 έως 15 μmol/γρ. νωπού βάρους. Αλλού αναφέρεται από το ως άνω Ινστιτούτο ότι περιέχει βιταμίνη C και είναι πλούσιο σε Καροτίνη, Πηκτίνη και Τανίνη. Σε άλλες εργαστηριακές αναλύσεις βρέθηκε υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο (Fe). Οι κόκκινοι καρποί των κράνων είναι γνωστοί εδώ και αρκετά χρόνια για τη φαρμακευτική τους χρήση. Ήταν το φάρμακο της γιαγιάς για διάφορες παθήσεις. Ακόμα και σήμερα στα ορεινά της χώρας χρησιμοποιούνται για καρδιακές παθήσεις, πόνους κοιλιάς, πόνους περιόδου, στομαχικές κι εντερικές διαταραχές, ως χωνευτικό, κατά της διάρροιας, στην περίοδο της εγκυμοσύνης, ως τονωτικό τις ώρες εργασίας και μετά από αθλητικές δραστηριότητες. Επιπλέον, γίνεται βάση για κρύα ροφήματα, όπως οι λεμονάδες και οι βυσσινάδες, γίνεται λικέρ, αλλά ταιριάζει και με παγωτά και φρουτοσαλάτες. Η κρανιά αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Όμηρο στην Οδύσσεια, όπου η Κίρκη τάισε με καρπούς κρανιάς τον Οδυσσέα και το πλήρωμά του. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι ο Δούρειος Ίππος φτιάχτηκε από ξύλο κρανιάς. Σύμφωνα με τον Θεόφραστο, το ξύλο της κρανιάς ήταν τόσο σκληρό, όσο το κόκαλο και χρησιμοποιούταν για να φτιαχτούν ακόντια. Ο Ηρόδοτος γράφει πως τα τόξα των Λυκίων ήταν φτιαγμένα από ξύλο κρανιάς. Τα κράνα είναι μικροί κόκκινοι καρποί με πολλά οφέλη για τον οργανισμό, συγκαταλέγονται στις δημοφιλείς εναλλακτικές καλλιέργειες και σύντομα θα βρεθούν στο στόχαστρο της αγοράς συμπληρωμάτων διατροφής Η διαδρομή Η διαδρομή του κ. Ντούλια ξεκίνησε το 1985 περίπου. Τότε άρχισε τις έρευνες. Έψαχνε για τα κράνα περίπου δέκα χρόνια, όταν πλέον αποφάσισε να το καλλιεργήσει σε ένα χωράφι άγονο, στα Πιέρια Όρη Ημαθίας. Τα φύτεψε, κατέληξε στις ποικιλίες και ξεκίνησε τους εμβολιασμούς των δέντρων. Η διαδικασία μόνο εύκολη δεν ήταν και ο ίδιος θυμάται πολύ έντονα πόσο δυσκολεύτηκε με τον πολλαπλασιασμό των δέντρων. Τα ανακάλυψε όλα μόνος του, χωρίς βοήθεια. Κατάφερε και κατοχύρωσε δύο ποικιλίες του Ντούλια 1&2 από το Κοινοτικό Γραφείο Φυτικών Ποικιλιών (CPVO). Τα δέντρα εξετάστηκαν εκεί και έτσι πήρε την άδεια για τριάντα χρόνια. Δηλώνει πως δεν θα σταματήσει σε αυτές τις δύο ποικιλίες, αλλά θέλει να κατοχυρώσει κι άλλες. Το 2008 πήρε την άδεια δασικού φυτωρίου, ενώ αρχικά το είχε μόνο για τον εαυτό του και από τότε προμηθεύει αγρότες σε όλη την Ελλάδα, που ξεπερνούν τους εκατό. Πέρυσι, ο Νομός Σερρών ήταν ο πρώτος στην καλλιέργεια κράνων, ενώ φέτος τα σκήπτρα κρατά η Κοζάνη. Η διαδικασία και οι αποδόσεις Σε ένα στρέμμα μπαίνουν περί τα 60 με 80 δέντρα. Η απόδοσή τους δεν είναι πάντα εύκολο να υπολογιστεί, ορίζεται σε δύο τόνους ανά στρέμμα, αλλά μπορεί να φτάσει ακόμα και τρεις έως τέσσερις τόνους ανά στρέμμα. Ο κ. Ντούλιας συμβουλεύει τους αγρότες να μην το έχουν ως μοναδικό κριτήριο, γιατί τα παράπλευρα οφέλη είναι πολλά. Συγκεκριμένα, σημειώνει πως οι αγρότες, ειδικά των ορεινών και ημιορεινών περιοχών, θα έχουν ένα καλό εισόδημα - υπολογίζεται ότι 10 στρ. θα φέρουν το ίδιο εισόδημα με 100 στρ. συμβατικών καλλιεργειών- από μία καλλιέργεια η οποία δεν θα επιβαρύνει το περιβάλλον με φυτοφάρμακα και λιπάσματα, θα μπορούν να καλλιεργήσουν, τους εγκαταλελειμμένους αγρούς τους χαμηλής αξίας και να αξιοποιήσουν αυτούς που σπέρνουν αλλά δεν θερίζουν ή δεν μαζεύουν τους καρπούς τους. Επί της διαδικασίας φαίνεται πως η κρανιά «είναι δέντρο που δεν μεγαλώνει εύκολα, αλλά δεν τελειώνει και ποτέ». Τα κράνα μαζεύονται είτε με το χέρι, είτε με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Ο κ. Ντούλιας από τα δέντρα του μαζεύει τους καρπούς με το χέρι, δεν θέλει να μεγαλώσουν και πολύ τα δέντρα, γιατί τα θέλει για πολλαπλασιαστικό υλικό για να τροφοδοτήσει το φυτώριό του. Τα πρώτα πέντε με έξι Στόχοι για το μέλλον χρόνια ο παραγωγός κράνων δεν χρειάζεται κάποιον εξοπλισμό. Στη συνέχεια θα χρειαστεί κρανόπανα για να πέφτουν πάνω τους τα κράνα, κατά τη διάρκεια της συλλογής. Από εκεί και πέρα, μπορεί να αποφασίσει ο ίδιος ο παραγωγός εάν θα τα μαζέψει με το χέρι ή με μηχάνημα δόνησης. Εάν επιλέξει να τα μαζέψει με το χέρι, θα χρειαστεί σίγουρα εποχιακούς υπαλλήλους τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Ευτυχώς το κράνο πιάνεται εύκολα, είναι περίπου 8,5 γραμμάρια ο καρπός. Εάν επιλέξει το μηχάνημα που δονεί τα κλαδιά και πέφτουν οι καρποί θα έχει ένα επιπλέον κόστος, καθώς το μηχάνημα θεωρείται ακριβό, κοστίζει περί τα με ευρώ. Οι παραγωγ οί και τα προϊόντα Οι παραγωγοί που πήραν κράνα από τον κ. Ντούλια είναι πάνω από εκατό και βρίσκονται κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και την Ήπειρο. Δεν τους αφήνει έτσι, όπως σημειώνει ο ίδιος, τους παρέχει τεχνογνωσία και υποστήριξη όποτε τη χρειαστούν. Από του χρόνου θα αρχίσει να παίρνει καρπούς από τους παραγωγούς. Θα πουλάνε την παραγωγή τους στον κ. Ντούλια, για να τα μετουσιώνει σε εκχύλισμα κράνου, μαρμελάδες κ.ά. Διαμορφωμένη τιμή δεν υπάρχει, κλείνεται κατόπιν συμφωνίας και εξαρτάται από τη ζήτηση που υπάρχει για τα προϊόντα. Όσο για τις ποσότητες που θα έχει στα χέρια του φέτος από παραγωγούς, θα ξέρει περισσότερα το Μάιο, όταν συμπληρώνεται ο πέμπτος χρόνος του φυτού. Από τους καρπούς που συγκεντρώνονται, φτιάχνεται σε συμφωνία με βιολογικό εργαστήριο στη Βέροια -υπό την επίβλεψη του κ. Ντούλια- μαρμελάδα από κράνο και εκχύλισμα κράνου με ζάχαρη. Η ετικέτα των προϊόντων γράφει Alorea, παραφράζοντας το γνωστό λόφο της περιοχής από την αρχαιότητα, Άλωρο. Και τα δύο προϊόντα γίνονται ανάλογα με τις παραγγελίες που υπάρχουν. Επιπλέον, παράγεται μαρμελάδα κράνου με άλλη ετικέτα, περί τα 15 με 20 χιλιάδες βάζα. Για το τσάι από κράνο, περιμένουν κάποιες έρευνες για να το βγάλουν στην αγορά. Είναι ένα από τα δώδεκα προϊόντα που περιμένουν να βγάλουν σταδιακά στην αγορά, ενώ ακολουθεί το λικέρ από κράνο. Μέχρι τώρα, η μαρμελάδα και το εκχύλισμα κράνου, μέσω των διακινητών καταλήγουν στα ράφια καταστημάτων βιολογικών προϊόντων. Σύντομα όμως θα πωλούνται μέσω διαδικτύου. Το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο τα Alorea θα πάνε σε αρκετές εκθέσεις, για να τα γνωρίσει καλύτερα το καταναλωτικό κοινό και οι έμποροι. Στόχοι για το μέλλον Στο εγγύς μέλλον θα έρθει και η συμφωνία για εξαγωγές στην Ευρώπη. Έχει ολοκληρωθεί το δοκιμαστικό στάδιο με αποστολή μικρών ποσοτήτων σε μεγάλη αγορά του εξωτερικού και πλέον απομένει η τελική συμφωνία. Άμεσα θα δημοσιευθούν και νέες έρευνες για το κράνο από τη Φαρμακευτική Σχολή Θεσσαλονίκης, με την οποία υπάρχει συνεργασία και έτσι θα προχωρήσει περαιτέρω Ο πρώτος βιολογικός κρανεώνας στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο βρίσκεται στην Κυψέλη Ημαθίας και εκτείνεται σε 16 στρέμματα η ανάπτυξη νέων προϊόντων. Σε μια πενταετία από τώρα ο κ. Ντούλιας φιλοδοξεί η παραγωγή του να φτάσει τους 30 τόνους, να έχει στηθεί ένα εργαστήριο πιο κοντά στην Ημαθία, και στη συνέχεια ένα εργοστάσιο μεταποίησης των κράνων που θα παράγονται. Αυτή τη στιγμή έχουν γίνει νύξεις με φαρμακοβιομηχανία, ενώ ο απώτερος στόχος είναι η αγορά συμπληρωμάτων διατροφής, μια τεράστια αγορά παγκοσμίως που δεν σταματά να αναπτύσσεται και να ψάχνει νέο αντικείμενο. Η επένδυση στα βιολογικά κράνα ήταν και είναι μεγάλη, με ίδια κεφάλαια. Ο κ. Ντούλιας πιστεύει ότι σύντομα θα πάρει τα λεφτά του πίσω και με το παραπάνω. Τα μέχρι τώρα δείγματα, έχει βάσιμους λόγους να το πιστεύει. Στο εγγύς μέλλον θα έρθει και η συμφωνία για εξαγωγές στην Ευρώπη. Έχει ολοκληρωθεί το δοκιμαστικό στάδιο με αποστολή μικρών ποσοτήτων σε μεγάλη αγορά του εξωτερικού και πλέον απομένει η τελική συμφωνία. Άμεσα θα δημοσιευθούν και νέες έρευνες για το κράνο από τη Φαρμακευτική Σχολή Θεσσαλονίκης, με την οποία υπάρχει συνεργασία και έτσι θα προχωρήσει περαιτέρω η ανάπτυξη νέων προϊόντων. Σε μια πενταετία από τώρα ο κ. Ντούλιας φιλοδοξεί η παραγωγή του να φτάσει τους 30 τόνους, να έχει στηθεί ένα εργαστήριο πιο κοντά στην Ημαθία, και στη συνέχεια ένα εργοστάσιο μεταποίησης των κράνων που θα παράγονται. Αυτή τη στιγμή έχουν γίνει νύξεις με φαρμακοβιομηχανία, ενώ ο απώτερος στόχος είναι η αγορά συμπληρωμάτων διατροφής, μια τεράστια αγορά παγκοσμίως που δεν σταματά να αναπτύσσεται και να ψάχνει νέο αντικείμενο. Η επένδυση στα βιολογικά κράνα ήταν και είναι μεγάλη, με ίδια κεφάλαια. Ο κ. Ντούλιας πιστεύει ότι σύντομα θα πάρει τα λεφτά του πίσω και με το παραπάνω. Με τα μέχρι τώρα δείγματα, έχει βάσιμους λόγους να το πιστεύει.

9 10 α γ ρ ο τ ι κ ή ο ι κ ο ν ο μ ί α Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Και Oμως η ΕλλAδα προμηθεyει 35χώρες με αγροτικά προϊόντα Μία από τις σημαντικότερες επιστημονικές αποδείξεις ότι η Ελλάδα και μπορεί και παράγει ανταγωνιστικά προϊόντα ποιότητας ειδικά στον αγροτοδιατροφικό τομέα, παρέχει έρευνα του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ) και του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), που κατατάσσει τη χώρα στους κυριότερους προμηθευτές προϊόντων πρωτογενούς τομέα για τις χώρες της Ε.Ε. και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Στην έρευνα του καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννη Χαλικιά, για λογαριασμό του ΚΕΕΜ, επί των 60 βασικότερων αγροτικών προϊόντων, «η χώρα μας περιλαμβάνεται στους πέντε πρώτους προμηθευτές σε 26 χώρες, με ποσοστά συμμετοχής στις εισαγωγές τους που ξεπερνούν το 70%». Συγκεκριμένα, η Ελλάδα είναι ο Νο 1 προμηθευτής 35 αγροτικών προϊόντων σε 14 χώρες, δεύτερος προμηθευτής 23 προϊόντων σε 17 χώρες, τρίτος προμηθευτής 20 προϊόντων σε 13 χώρες, τέταρτος προμηθευτής 17 προϊόντων σε 10 χώρες και πέμπτος προμηθευτής 12 προϊόντων επίσης σε 10 χώρες. Κατά την παραλαβή των πορισμάτων της έρευνας, η πρόεδρος του ΠΣΕ, Χριστίνα Σακελλαρίδη τόνισε ότι «η επίσημη πολιτεία, τα αρμόδια υπουργεία, οι συλλογικοί φορείς, οι επιχειρήσεις και κυρίως οι άνθρωποι που δημιουργούν και παράγουν στον πρωτογενή τομέα, αλλά και όσοι επιθυμούν τώρα να δραστηριοποιηθούν σε αυτόν, έχουν πλέον στα χέρια τους έναν χρήσιμο Οδικό Χάρτη Εξαγωγών αγροτικών προϊόντων. Ένα εργαλείο χάραξης στρατηγικής με συγκεκριμένες κατευθύνσεις, για την αξιοποίηση εμπορικών δικτύων, την αναζήτηση συνεργασιών και τη διείσδυσή τους στις μεγαλύτερες και πιο αξιόπιστες αγορές του κόσμου. Από την άλλη πλευρά, η έρευνα αποδεικνύει ότι η Ελλάδα δεν ανταγωνίζεται τη φθηνή παραγωγή των Τρίτων Χωρών, αλλά παράγει προϊόντα ποιότητας, με καινοτομίες και τεχνογνωσία που απευθύνονται σε αναπτυγμένες, ανοικτές οικονομίες. Ως εκ τούτου, θα πρέπει και στην Ελλάδα να ισχύουν θεσμοί και λειτουργίες αναπτυγμένης-ανοικτής οικονομίας, σε όρους επιχειρηματικού περιβάλλοντος, φορολογικού πλαισίου και συνεκτικής εθνικής στρατηγικής εξωστρέφειας, από τον πρωτογενή τομέα ως τις υπηρεσίες. Με ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, με άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων, με σχέδιο διεθνοποίησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και με αξιοποίηση ανθρώπων που έχουν εμπειρία και γνώσεις του εξωτερικού εμπορίου, οι παγκόσμιες πρωτιές που ήδη απολαμβάνουν τα ελληνικά προϊόντα μπορούν να επεκταθούν και να αποτελέσουν τη βάση όχι μόνο για την ανάκαμψη από την κρίση, αλλά για μία πιο σταθερή πορεία ανάπτυξης, μεσομακροπρόθεσμα». Από την πλευρά του, ο καθηγητής του ΟΠΑ Ιωάννης Χαλικιάς, υπογράμμισε ότι «η Ελλάς είναι βασικός προμηθευτής πολλών αγροτικών προϊόντων και έχει σημαντική παρουσία στις διεθνείς αγορές. Μπορεί, όμως, να ενισχύσει τη θέση της σε περισσότερες αγο-

10 Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ α γ ρ ο τ ι κ ή ο ι κ ο ν ο μ ί α11 ΕΛΛΑΔΑ Σημαντικές ανακατατάξεις σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες προκύπτει στην ανάλυση του ανταγωνισμού που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα. Έτσι, παρά τις γενικές αντιλήψεις, βασικοί ανταγωνιστές της Ελλάδας στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων προς τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ, αποδεικνύονται ότι είναι οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βάση τα στοιχεία του διεθνούς εμπορίου του έτους Οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. στο σύνολό τους αντιπροσωπεύουν το 75,1% του συνολικού ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει η χώρα μας, και οι χώρεςμέλη του ΟΟΣΑ το 84,4%. Ειδικότερα, η Ισπανία και η Ιταλία είναι οι κύριοι ανταγωνιστές της Ελλάδας και αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτον (34%) Οι βασικοί ανταγωνιστές του συνολικού ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Από τις 10 κυριότερες ανταγωνίστριες χώρες, οι οκτώ είναι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία, Μ. Βρετανία, Ρουμανία και Ιρλανδία) που καταλαμβάνουν την 1η, 2η, 3η, 4η, 5η, 7η, 8η και 10η θέση, αντίστοιχα. Παράλληλα, και η Τουρκία αναδεικνύεται σε έναν από τους βασικότερους ανταγωνιστές της Ελλάδος στα αγροτικά προϊόντα. Η γειτονική χώρα καταλαμβάνει την έκτη θέση αντιπροσωπεύοντας το 4,6% του συνολικού ανταγωνισμού. Σε σύγκριση με παλαιότερες μελέτες του ΚΕΕΜ και με βάση τα στοιχεία του διεθνούς εμπορίου των ετών 1981, 1986 και 1998, παρατηρείται σημαντική άνοδος της Ισπανίας (που ήταν 4η το 1986) και της Γερμανίας (που ήταν 10η το 1998). Δεύτερη παραμένει από το 1986 η Ιταλία (ήταν 1η το 1981), η Γαλλία διατηρεί από το 1998 την τρίτη θέση (ήταν 1η το 1986 και 5η το 1981), ενώ η Τουρκία από 4η και 3η το 1981 και το 1986 περιορίστηκε στην 5η θέση το 1998 και στην 6η το Στο σύνολο των αγροτικών προϊόντων, τις έξι από τις δέκα πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν από το 1981 οι ίδιες χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία και Τουρκία). ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ H Ελλάδα δεν ανταγωνίζεται τη φθηνή παραγωγή των Τρίτων Χωρών, αλλά παράγει προϊόντα ποιότητας με καινοτομίες και τεχνογνωσία που απευθύνονται σε αναπτυγμένες, ανοικτές οικονομίες ρές και σε νέα αγροτικά προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, υιοθετώντας στρατηγικές και επιχειρησιακά σχέδια που θα έχουν τους εξής στόχους: τη σημαντική αύξηση των εξαγωγών των επωνύμων τυποποιημένων και πιστοποιημένων προϊόντων σε βάρος των εξαγωγών χύμα προϊόντων (όπως ελαιόλαδο, οπωροκηπευτικά, οίνοι ποιότητας, γαλακτοκομικά και άλλα γεωργικά προϊόντα εθνικής σημασίας), τη σημαντική αύξηση των μεριδίων που κατέχει στις διεθνείς αγορές και ιδιαίτερα σε ορισμένες αγορές στις οποίες κατέχει χαμηλά μερίδια αγοράς, και την ουσιαστική διείσδυση σε νέες δυναμικές αγορές ταχέως αναπτυσσόμενων χωρών». Οι κορυφαίες επιδόσεις Όλες οι κατηγορίες αγροτικών προϊόντων παρουσιάζουν αύξηση των εξαγωγικών τους επιδόσεων κατά την περίοδο Ειδικότερα, μεταξύ των κυριοτέρων (2-ψήφιων) κατηγοριών, το μεγαλύτερο μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής εμφανίζουν τα προϊόντα: φρούτα και λαχανικά (+13,1%), ψάρια, οστρακοειδή και μαλάκια (+11,2%), καπνός & προϊόντα καπνού (+9,1%) και γαλακτοκομικά προϊόντα (+8,3%). Οι λοιπές κύριες κατηγορίες σημείωσαν μέσο ρυθμό μεταβολής που κυμαίνεται από +0,3% (ζάχαρη και παρασκευάσματα από ζάχαρη & μέλι) έως +3,3% (δημητριακά & παρασκευάσματα). Αύξηση παρουσιάζει και η μέση αξία των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων. Ειδικότερα, κατά την περίοδο , ο δείκτης μέσης αξίας του συνόλου των αγροτικών προϊόντων αυξήθηκε κατά +70,6%, σημειώνοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής +3,3%. Υπενθυμίζεται ότι η μέση αξία υπολογίζεται με απλή διαίρεση της αξίας δια του όγκου και συνεπώς οι μεταβολές της δεν οφείλονται μόνο στη μεταβολή των τιμών, αλλά και στις αλλαγές της ποιοτικής σύνθεσης των εξαγωγών. Από τις κύριες κατηγορίες προϊόντων, τον υψηλότερο μέσο ρυθμό μεταβολής των τιμών παρουσιάζουν τα δημητριακά & παρασκευάσματα δημητριακών (μέσος ρυθμός μεταβολής +3,6%). Ακολουθούν, ο καπνός & προϊόντα καπνού με +3,5%, τα φρούτα και λαχανικά με +2%, τα λάδια & λίπη φυτικής προέλευσης με +1,5%, τα ποτά με +1,4% και τα γαλακτοκομικά προϊόντα & αυγά πουλιών με +1%. Αντίθετα, μείωση της μέσης αξίας σημείωσαν τα διάφορα προϊόντα & παρασκευάσματα διατροφής (-0,5%), τα ψάρια, οστρακοειδή, μαλάκια, κ.λπ. (-0,8%) και η ζάχαρη & παρασκευάσματα από ζάχαρη & μέλι (-2,8%). Η Ε.Ε. είναι ο κύριος προορισμός των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Όμως, το ποσοστό συμμετοχής των χωρών αυτών συνεχώς μειώνεται και από 79% το 1988 περιορίστηκε σε 62% το Αυξητική τάση παρατηρείται στις εξαγωγές προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με αποτέλεσμα οι χώρες αυτές να αποτελούν το δεύτερο τόπο προορισμού των εξαγωγών με συνολικό ποσοστό συμμετοχής 20,4% (από 2,3% το 1988). Η Β. Αμερική και οι χώρες της Β. Αφρικής & Μέσης Ανατολής είναι ο τρίτος και τέταρτος προορισμός των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων με ποσοστά συμμετοχής 5,1% και 4%, αντίστοιχα. Τα προϊόντα-πρωταθλητές Τα στοιχεία της έρευνας του ΚΕΕΜ είναι όντως εντυπωσιακά, καθώς αποκαλύπτουν ότι στα περισσότερα προϊόντα (54 από το σύνολο των 60) η χώρα μας περιλαμβάνεται στους πέντε κυριότερους προμηθευτές σε 26 χώρες-μέλη της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ. Ειδικότερα, για τα αγροτικά προϊόντα που το 2010 οι εξαγωγές τους ξεπέρασαν τα 50 εκατ. ευρώ, παρατηρούμε ότι στα νωπά ψάρια είμαστε οι πρώτοι προμηθευτές της Ιταλίας με ποσοστό συμμετοχής 38,5% στο σύνολο των εισαγωγών της χώρας. Ακολουθούν τα λοιπά διατηρημένα λαχανικά (Αυστραλία: 19,9%), Βερίκοκα, κεράσια & ροδάκινα (Πολωνία: 69%, Ιταλία: 49,7%, Ην. Βασίλειο: 39,4% και Γερμανία: 28,1%), καπνά χωρίς αφαίρεση μίσχων (Βουλγαρία: 53,9% και Βέλγιο: 34,3%), πορτοκάλια (Ρουμανία: 72,9% και Ουγγαρία: 51,3%), τσιγάρα (Βουλγαρία: 34,8%), φρούτα με κουκούτσια, νωπά (Ρουμανία: 37,4%), λοιπά παρασκευάσματα διατροφής (Κύπρος: 32%), ζάχαρη (Βουλγαρία: 58,7%), κρασιά (Κύπρος: 26,4%), άλλα νωπά φρούτα (Ρουμανία: 48,8%). Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ορισμένες αγορές η χώρα μας είναι ο πρώτος προμηθευτής περισσοτέρων του ενός αγροτικών προϊόντων. Για παράδειγμα, στη Βουλγαρία η Ελλάδα είναι ο πρώτος προμηθευτής σε 13 προϊόντα (παγωτά, μακαρόνια, ψωμί & φρυγανιές, άλλα λαχανικά & μείγματα λαχανικών, λαχανικά διατηρημένα, μανταρίνια, φράουλες, ζάχαρη, καπνά, τσιγάρα, κλάσματα λαδιών, εξευγενισμένο λάδι και φυτικά λίπη & λάδια). Στην Κύπρο σε 12 προϊόντα (παγωτά, σουπιές, χταπόδια & καλαμάρια, ψωμί & φρυγανιές, μπισκότα & γκοφρέτες, λοιπά προϊόντα αρτοποιίας & ζαχαροπλαστικής, μείγματα για την παρασκευή προϊόντων αρτοποιίας & ζαχαροπλαστικής, ζαχαρώδη παρασκευάσματα, παιδικές τροφές, λοιπά παρασκευάσματα διατροφής, μεταλλικά & αεριούχα νερά, κρασιά και μπύρα). Στη Ρουμανία σε τέσσερα προϊόντα (λαχανικά διατηρημένα, πορτοκάλια, φρούτα με κουκούτσια νωπά και άλλα νωπά φρούτα), στην Ιταλία σε τρία προϊόντα (ψάρια ζωντανά, άλλα ψάρια νωπά ή διατηρημένα και βερίκοκα, κεράσια & ροδάκινα), στις αγορές της Γερμανίας, Ουγγαρίας, Τουρκίας και Ην. Βασιλείου σε δύο προϊόντα, κ.λπ.

11 12 τ ο θ έ μ α Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ Κουνούπια τέλος Τώρα που οι θερμοκρασίες πέφτουν, ο χειμώνας πλησιάζει και τα προβλήματα από τα κουνούπια παύουν να υπάρχουν, μπορούμε να σκεφθούμε τι πρέπει να γίνει προκειμένου, την επόμενη θερμή περίοδο τα έντομα αυτά να μη μας ενοχλούν, να μην υπάρξουν άλλα κρούσματα από τις επικίνδυνες ασθένειες που μεταδίδουν και ο κίνδυνος γενικά της ανάλογης υποβάθμισης πολλών γεωργικών, τουριστικών, φυσικών και αστικών περιοχών να εκλείψει. Γράφει ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ Γ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Καθηγητής, Δ/ντής Εργαστηρίου Γ. Ζωολογίας & Εντομολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τα δεδομένα όμως στη χώρα μας, όπως η αυξημένη μετακίνηση και παρουσία ανθρώπων από χώρες όπου οι παραπάνω ασθένειες (ελονοσία, δάγκειος, πυρετός Δυτικού Νείλου κ.ά.) είναι συχνές, οι παρατεταμένες θερμές περιόδοι που τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται και η παρουσία και επέκταση του νεοεισελθόντος κουνουπιού «τίγρης», κάθε άλλο παρά βοηθούν στην κατεύθυνση αυτή. Πέρα από τις οποιεσδήποτε ενέργειες της πολιτείας σε υγειονομικό επίπεδο, των μέτρων δηλαδή πρόληψης και περίθαλψης του πληθυσμού από τις ως άνω ασθένειες, η καταπολέμηση των κουνουπιών αποτελεί μια αδήριτη και σημαντική ανάγκη. Στην Ελλάδα, κάθε χρόνο, πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ ξοδεύονται για τον έλεγχο των κουνουπιών στο πεδίο. Η ανησυχία όχι πάντα δικαιολογημένη των πολιτών, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση των σχετικών κρουσμάτων σοβαρών ασθενειών, εξασκεί μεγάλη πίεση για περαιτέρω μέτρα αντιμετώπισης. Δεν θα είναι υπερβολή να λεχθεί ότι σχεδόν κάθε δήμος σε κάθε περιοχή, θα θέλει να «προστατεύσει» τους ανησυχούντες κατοίκους από τα κουνούπια. Στη σκέψη του καθενός, η αντιμετώπιση των κουνουπιών σχεδόν πάντα ταυτίζεται με όσο το δυνατόν περισσότερο ψεκασμούς, έτσι ώστε να μη μείνει κυριολεκτικά και μεταφορικά... κουνούπι! Η αντίληψη αυτή, καταφανώς ουτοπική και ανέφικτη, είναι προπαντός επικίνδυνη από κάθε άποψη (οικονομική, περιβαλλοντική κ.ά.) και κατατείνει στο να δικαιολογούνται επεμβάσεις (π.χ. άσκοποι και άκαιροι αεροψεκασμοί, ψεκασμοί με ειδικά ψεκαστικά εκνεφωτές στους δρόμους, πλατείες κ.ά.) που σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. για καταπολέμηση ενός σοβαρού εχθρού που προσβάλλει κάποιο φυτό, δεν θα επιτρεπόταν. Όπως για κάθε ζωικό εχθρό, η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση, ο ενδεδειγμένος δηλαδή συνδυασμός και εφαρμογή των διατιθέμενων μέσων, μέτρων και μεθόδων για ένα περιβαλλοντικά ασφαλές, οικονομικά αποδεκτό και ενεργειακά αποτελεσματικό έλεγχο, αποτελεί τον κανόνα και για τα κουνούπια. Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση, πέρα από την εφαρμογή μέτρων ατομικής προστασίας (χρήση σητών στα ανοίγματα των κατοικιών, κουνουπιέρων στα κρεβάτια, διαφόρων εντομοαπωθητικών σε διάφορες μορφές και σκευάσματα) και τη λήψη μέτρων αποφυγής όλων των σημείων (ακόμα και των πιο μικρών) κατακράτησης νερού (αποχετευτικό δίκτυο, παλιά ελαστικά, σιντριβάνια, πισίνες, δεξαμενές νερού, άδεια κονσερβοκούτια, φιάλες, πιατάκια σε γλάστρες, βουλωμένες υδρορροές, κ.ο.κ.), αφορά κυρίως μεγάλες περιοχές όπως ρέματα, έλη, λίμνες, αποστραγγιστικά ή και αρδευτικά δίκτυα, εκβολές ποταμών, ορυζώνες κ.ο.κ. Στη χώρα μας οι ορυζώνες με τις εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα αποτελούν ιδιαίτερη περίπτωση (η Ελλάδα είναι μία από τις ελάχιστες ορυζοπαραγωγές χώρες στην Ευρώπη) καθ όσον οι εφαρμοζόμενες επεμβάσεις με εντομοκτόνα ενέχουν τον κίνδυνο εύρεσης υπολειμμάτων πάνω από το ανεκτό όριο στο συγκομιζόμενο προϊόν, που σε ένα σημαντικό μάλιστα ποσοστό εξάγεται. Για το λόγο αυτό άλλωστε από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δίδεται κάθε χρόνο έγκριση για χρησιμοποίηση ορισμένων φυτοπροστατευτικών ουσιών στους ορυζώνες, όπου μεταξύ των άλλων όρων ως προς την εφαρμογή τους, υποχρεώνονται οι εταιρείες να δίδουν αποτελέσματα αναλύσεων υπολειμμάτων από το συγκομιζόμενο προϊόν. Αντιμετώπιση των κουνουπιών στο πεδίο Μια σωστή αντιμετώπιση των κουνουπιών σε ευρεία κλίμακα περιλαμβάνει την επισήμανση και χαρτογράφηση (αποτύπωση) των πιθανών εστιών ανάπτυξης των προνυμφών καθ όλη τη διάρκεια του έτους, την εν συνεχεία λήψη δειγμάτων νερού από αυτές με ειδικούς δειγματολήπτες, την εκτροφή στο εργαστήριο των προνυμφών ή και νυμφών που θα ευρεθούν στα δείγματα και την ταυτοποίηση των εξερχόμενων ακμαίων στο στέρεο ή και μικροσκόπιο. Για τα διάφορα είδη που ενδιαφέρουν θα αντληθούν στοιχεία από υπάρχουσες έρευνες και μελέτες σχετικά με τα βιολογικά χαρακτηριστικά τους (εύρος πτήσης, τρόπος διαχείμασης, διάρκεια βιολογικού κύκλου κ.ο.κ.), σε κάθε όμως περίπτωση με τις ως άνω δειγματοληψίες νερού αλλά και με την εγκατάσταση δικτύου παγίδων ακμαίων θα παρακολουθείται η εξέλιξη του πληθυσμού τόσο των προνυμφώννυμφών όσο και των ακμαίων. Η μέθοδος του ανθρώπινου δολώματος (πόσα ενήλικα κουνούπια προσελκύονται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα σε εκτεθειμένο γυμνό μέρος του σώματος ανθρώπων) χρησιμοποιείται επίσης για την καταμέτρηση του βαθμού οχλήσεως από τα ακμαία κουνούπια. Με βάση την πυκνότητα του πληθυσμού, αλλά και άλλα χαρακτηριστικά και δεδομένα για κάθε περίπτωση (ύπαρξη περιοχών Φύσις 2000, οικονομικές δυνατότητες, χρήση νερού για πότισμα ζώων, εκτροφή ιχθύων κ.ο.κ.) αποφασίζεται η εφαρμογή βιολογικών, φυσικών και χημικών μέτρων. Στα πρώτα κατατάσσεται, σχεδόν αποκλειστικά, η χρησιμοποίηση σκευασμάτων του Bacillus thuringiensis var. israelensis. Από τα άλλα βιολογικά μέσα περισσότερο μελετημένη και χρήση έχει η περίπτωση ιχθυδίων του γένους Gambusia, η ύπαρξη των οποίων είναι εμφανής σε αρκετές περιοχές της χώρας μας. Στα φυσικά μέτρα περιλαμβάνονται οι αποξηράνσεις, αποστραγγίσεις, επιχωματώσεις περιοχών που κατακρατούν νερό. Ιδιαίτερη σημασία στους ορυζώνες είναι και η διακοπτόμενη πλήρωσή τους με νερό, έτσι ώστε να είναι στεγνοί για μερικές ημέρες. Η αφαίρεση της βλάστησης από τις όχθες αυλάκων, ρεμάτων κ.ά. προκειμένου, μεταξύ άλλων, να αυξάνεται η ροή και να μην υπάρχουν σημεία όπου το νερό λιμνάζει, έχει ιδιαίτερη σημασία. Η χημική αντιμετώπιση κυρίως από εδάφους ή σε δύσβατες ή πολύ μεγάλες περιοχές με ελικόπτερα αποτελεί την τελευταία επιλογή, αν και στην πραγματικότητα για Η αντιμετώπιση των κουνουπιών σχεδόν πάντα ταυτίζεται με όσο το δυνατόν περισσότερο ψεκασμούς! Η αντίληψη αυτή, καταφανώς ουτοπική και ανέφικτη, είναι προπαντός επικίνδυνη από κάθε άποψη... ποικίλους λόγους (ευκολία, άμεση λύση κ.ά.) αποτελεί την συχνότερα εφαρμοζόμενη ενέργεια. «Κλειδί» για την επιτυχία της μεθόδου είναι αυτή να γίνεται εναντίον των εστιών με μικρής ηλικίας (1 και 2ης) προνύμφες της πρώτης γενιάς. Τούτο σημαίνει καλό συντονισμό στον εντοπισμό των εστιών, την έγκαιρη προετοιμασία σε μέσα και υλικά και την χρηματοδότηση. Πολλά προγράμματα αποτυγχάνουν διότι η πρώτη ή οι πρώτες γενιές δεν καταπολεμούνται, με αποτέλεσμα οι πληθυσμοί των κουνουπιών να ξεφεύγουν

12 Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Ν Ο Ε Μ Β Ρ Ι Ο Υ τ ο θ έ μ α13 αλλά πώς; «Ασπίδα» για το ελληνικό κρασί από κάθε έλεγχο. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται να γίνουν ψεκασμοί για αντιμετώπιση των ακμαίων ατόμων (ακμαιοκτονία) είτε με ψεκασμούς υπερμικρού όγκου (σταγονίδια διαμέτρου <50 μ.) με αμφισβητούμενα αποτελέσματα καθ όσον δεν υπάρχει υπολειμματικότητα, είτε με υπολειμματικούς ψεκασμούς επιφανειών εσωτερικών ή εξωτερικών επιφανειών. Οι ψεκασμοί εσωτερικών χώρων απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο εφαρμογής, στα χρησιμοποιούμενα εντομοκτόνα και τις προφυλάξεις που χρειάζεται να παρθούν. Απ όσα με σύντομο τρόπο εκτέθηκαν προηγουμένως, καταφαίνεται ότι η ανάληψη κουνουποκτονιών σε ευρεία κλίμακα, απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις και εμπειρία σε πολλά και ποικίλα θέματα που αφορούν τα έντομα (αναγνώριση, εκτροφή, βιολογία, οικολογία, συμπεριφορά, ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα), τους φυσικούς εχθρούς αυτών (αναγνώριση, βιοοικολογία, αποτελεσματικότητα), τα εντομοκτόνα (τρόπος δράσης, τοξι-οικοτοξικότητα, τύχη-συμπεριφορά στο περιβάλλον, υπολείμματα), τα μέσα και μεθόδους καταγραφής εστιών, παρακολούθησης πληθυσμών, καθώς και τα μέσα και τεχνολογίες εφαρμογής εντομοκτόνων (ψεκασμοί ακριβείας με ελικόπτερα, εκνεφωτές, ψεκαστικά μηχανήματα εδάφους κ.ο.κ.). Η άδεια απεντομώσεων και μυοκτονιών που δίνεται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης σε επιστήμονες συγκεκριμένων ΑΕΙ-ΤΕΙ και η γνώση που οι περισσότεροι από αυτούς έχουν, σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της ανάληψης έργων τέτοιας μορφής, σπουδαιότητας και πολυπλοκότητας για το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία και την οικονομία. Είναι απαραίτητο η πολιτεία να αναθεωρήσει το όλο θέμα και από πλευράς συντονισμού, αλλά και ελέγχου της αποτελεσματικότητας και σωστής εφαρμογής των κουνουποκτονιών που διενεργούνται και θα διενεργούνται, με αυξανόμενο απ ότι φαίνεται ρυθμό, σε όλη τη χώρα. Η κατόπιν κατάλληλης ενημέρωσης, ενεργητική συμμετοχή, ακόμη και στη χρηματοδότηση, της τοπικής κοινωνίας που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα από τα κουνούπια, αλλά και από άλλα ενοχλητικά έως επικίνδυνα έντομα ή άλλα ζώα, αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο στην όλη προσπάθεια. Ως παράδειγμα αναφέρουμε το αυτοχρηματοδοτούμενο (από τους πολίτες) πρόγραμμα κουνουποκτονίας στο Δήμο Ευρώτα. Σε κάθε όμως περίπτωση, ο έλεγχος των προγραμμάτων από ανεξάρτητη και με επιστημονική επάρκεια επιτροπή, κρίνεται απαραίτητος. Το αποτέλεσμα όλων των προσπαθειών θα αποσκοπεί βέβαιη όχι στην εξαφάνιση (ανέφικτη άλλωστε) των κουνουπιών, αλλά στην ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων που αυτά προκαλούν. Στοπ στις παράνομες «ελληνοποιήσεις» εισαγόμενων κρασιών προσπαθεί να βάλει η Κεντρική Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων Ελλάδος (ΚΕΟ- ΣΟΕ), σε συνέχεια της διαχρονικής συνεργασία της με τη Φαρμακευτική Αθηνών. Σκοπός της είναι η διεξαγωγή καινοτόμων ερευνών σχετικά με την ανάπτυξη μεθόδων ιχνηλασιμότητας του ελληνικού κρασιού. Με αυτή την κίνηση, η ΚΕΟΣΟΕ, προσπαθεί να προστατεύσει τόσο τα δικά της συμφέροντα όσο και αυτά των καταναλωτών. Αυτή τη στιγμή η ανάπτυξη της ελληνικής οινοποιίας πλήττεται σημαντικά, εξαιτίας της παράνομης «ελληνοποίησης» χαμηλής ποιότητας εισαγόμενου (κυρίως χύμα) κρασιού. Σε αρκετά σημεία πώλησης αλλά και εστίασης, η προέλευση του κρασιού είτε παραποιείται είτε παραλείπεται εντελώς. Το συγκεκριμένο γεγονός αποτελεί εμπόδιο και για τους καταναλωτές. Πλέον έχουν απολέσει τη δυνατότητα να επιλέγουν την ποικιλία του κρασιού που θέλουν να πιουν, αλλά και της επιβράβευσης του ελληνικού προϊόντος. Η μέθοδος που θα αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, θα ονομάζεται «Καταγραφή προφίλ κρασιών» και θα χρησιμοποιεί την καταγραφή φασμάτων NMR (πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού) δειγμάτων αυθεντικών μονοποικιλιακών οίνων. Στο πρώτο στάδιο της μελέτης, τα δείγματα του κρασιού θα πρέπει να φέρουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία ανιχνευσιμότητας, όπως η ποικιλία, η προέλευση και η χρονολογία. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων, η οποία θα περιέχει πληροφορίες σχετικά με τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά της κάθε ποικιλίας. Προχωρώντας στο επόμενο στάδιο, η ομάδα μελέτης θα μπορεί πλέον να προβλέψει την προέλευση ενός αγνώστου δείγματος κρασιού, μέσω του πλήρους στατιστικού μοντέλου που θα έχει δημιουργήσει. Επόμενο βήμα είναι η εφαρμογή της μεθόδου σε δείγματα της ίδιας ποικιλίας, τα οποία όμως έχουν παραχθεί κάτω από διαφορετικές συνθήκες το καθένα (σε διαφορετικό περιβάλλον, διαφορετική χρονολογία κ.ά.). Σκοπός της μελέτης είναι να εξετάσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό δειγμάτων, ώστε να βελτιωθεί η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Ολοκληρώνοντας τη μελέτη τους, η ΚΕΟΣΟΕ και η Φαρμακευτική Αθηνών θα μπορούν να εφαρμόσουν τη μέθοδο ταυτοποίησης στα εμπορικά δείγματα κρασιών. Με αυτό τον τρόπο, θα δώσουν σημαντική ώθηση στην ελληνική αγορά κρασιών, βάζοντας «φρένο» στην παράνομη «ελληνοποίηση» χαμηλής ποιότητας εισαγόμενων κρασιών. Η μελέτη των δύο φορέων θα εφαρμοστεί στις παρακάτω ποικιλίες: Αγιωργίτικο, Cabernet Sauvignon, Grenache, Κοτσιφάλι, Μανδηλαριά, Λιάτικο Merlot, Negoska, Syrah, Ξινόμαυρο, Αηδάνι Άσπρο, Ασύρτικο, Αθήρι, Chardonnay, Debina, Μαλαγουσιά, Μαυροδάφνη, Μοσχάτο Άσπρο, Μοσχοφίλερο, Ροδίτης, Ρομπόλα, Sauvignon blanc, Σαββατιανό και Βηλάνα.

13 14 α υ τ ο κ ί ν η τ ο Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 N O E M B Ρ Ι Ο Υ η Iveco επενδύει στο φυσικό αέριο Μία από τις κορυφαίες εταιρείες στην παραγωγή επαγγελματικών οχημάτων με εναλλακτικούς τύπους καυσίμου, η Iveco, παρουσίασε την πληρέστατη γκάμα της στο Διεθνές Συνέδριο που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ adamopoulos@xrimaonline.gr Tο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο για το φυσικό αέριο που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες, αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Iveco προκειμένου να παρουσιάσει τις λύσεις και τα προϊόντα που έχει εξελίξει. Η ιταλική εταιρεία συγκαταλέγεται μεταξύ των πρωτοπόρων στην παραγωγή επαγγελματικών οχημάτων με καύσιμο το φυσικό αέριο, προσφέροντας εκπροσώπους με μεικτό βάρος 3,5 t. (Daily Natural Power), από 12 t.-16 t. (Eurocargo) αλλά και έως 40 t. (Stralis CNG). Παράλληλα, δεν πρέπει να λησμονούμε πως το Stralis είναι διαθέσιμο και σε έκδοση που κάνει χρήση του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Μέχρι στιγμής, η Iveco έχει καταφέρει να εξελίξει σημαντικές νέες τεχνολογίες ως προς τη χρήση του φυσικού αερίου από τα οχήματά της και ήδη έχει διαθέσει περισσότερα από οχήματα στις διάφορες αγορές της Ε.Ε. εκ των οποίων τα περίπου είναι Daily, τα αφορούν σε μεσαία ή βαρέα φορτηγά και τα είναι λεωφορεία όλων των τύπων. 136 ίππων που καλύπτει τις προδιαγραφές EEV αναφορικά με τις εκπομπές ρύπων του. 8Eurocargo CNG Το Eurocargo Natural Power προσφέρεται σε εκδόσεις με μεικτό βάρος από t. που εφοδιάζονται με έναν 6κύλινδρο κινητήρα ισχύος 200 ίππων, που συνεργάζεται με ένα χειροκίνητο κιβώτιο 9 σχέσεων. Εκτός της χαμηλότερης μέσης κατανάλωσης που προσφέρει η συγκεκριμένη επιλογή, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι μειωμένες κατά 20% σε σχέση με τις αντίστοιχες συμβατικές εκδόσεις του ιταλικού φορτηγού. 8Stralis CNG Η εν λόγω έκδοση του Stralis εφοδιάζεται με τον Cursor 8 κινητήρα της Fiat Powertrain, ένα μηχανικό σύνολο χωρητικότητας 7,8 λτ. Έχοντας τη δυνατότητα να καλύψει εφαρμογές με μεικτό βάρος από t., η συγκεκριμένη έκδοση του S- tralis προσφέρει εκδόσεις Η ιταλική εταιρεία συγκαταλέγεται μεταξύ των πρωτοπόρων στην παραγωγή επαγγελματικών οχημάτων με καύσιμο το φυσικό αέριο με δύο ή τρεις άξονες, ενώ διαθέτει και το νέο αυτόματο κιβώτιο Allison Stralis LNG Η συγκεκριμένη έκδοση του κορυφαίου φορτηγού της Iveco αποτελεί μια ιδανική επιλογή για εθνικές μεταφορές, όπως π.χ. τα βυτιοφόρα οχήματα. Μία από τις σημαντικότερες «αρετές» της τεχνολογίας LNG με την οποία εφοδιάζεται, είναι το γεγονός ότι μέσω αυτής επιτυγχάνεται αυξημένη αυτονομία στο όχημα. Ο κινητήρας Cursor 8 των 330 ίππων αποτελεί την πηγή ισχύος του ενώ είναι διαθέσιμο για εφαρμογές με μεικτό βάρος από 18-40t. Eπαγγελματικά με φυσικό αέριο της Iveco 8Daily Natural Power Η εν λόγω έκδοση του Daily εφοδιάζεται με έναν κινητήρα ισχύος

14 Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 N O E M B Ρ Ι Ο Υ π ρ ο ο ρ ι σ μ ό ς15 Ο επιβλητικός όγκος του βράχου αναπτύσσεται κάθετα στην απέναντι λακωνική γη. Μία στενή λωρίδα γης και γέφυρας μήκους 130 μέτρων, την ενώνει με τη στεριά. Από το γεγονός αυτό, της μόνης δυνατότητας σύνδεσής της με την ξηρά, πήρε και τ όνομά της η Μονεμβασιά (μόνη έμβαση). Μ Ο Ν Ε Μ Β Α Σ Ι Α Το πέτρινο καράβι Επιμέλεια: ΚΩΣΤΑΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ adamopoulos@xrimaonline.gr Μονεμβασία η επίσημη ονομασία, Μονεμβασιά στην ποιητική εκδοχή της, Μονεμβάσια ή Μονοβάσια για τους ντόπιους, Μαλβουαζί για τους Φράγκους και Μαλμζύ κατά τους Άγγλους. Η ονομασία της περιοχής προέρχεται από τα συνθετικά «μόνη» και «έμβαση», τη μια και μόνη είσοδο της Καστροπολιτείας. Η παλιά πόλη της Μονεμβασιάς είναι ένας ζωντανός μεσαιωνικός οικισμός, διατηρημένος με άψογο τρόπο. Αποτελεί μνημείο παγκόσμιας εμβέλειας και βασικό σταθμό για κάθε περιηγητή της Πελοποννήσου. Η ατμόσφαιρα είναι μαγική, γεμάτη ρομαντισμό και Ιστορία. Μνημεία και εκκλησίες βρίσκονται διάσπαρτα στο Κάστρο, ενώ μια σημαντική αρχαιολογική συλλογή στεγάζεται στο Παλιό Τζαμί στην Πλατεία του Ελκόμενου Χριστού. Ακριβώς πριν τη γέφυρα απλώνεται η νέα πόλη της Μονεμβασιάς, ενώ κατευθυνόμενοι προς το Νότο συναντάμε τους παραλιακούς οικισμούς των Νομίων. Ο γειτονικός Άγιος Ιωάννης ενδείκνυται για αυτούς που θέλουν να δοκιμάσουν αυθεντικές τοπικές γεύσεις. Μέσα αλλά και γύρω από τη Μονεμβασιά υπάρχουν πολλές αξιόλογες παραλίες, ο επισκέπτης όμως δεν πρέπει να αγνοήσει και τις εκπλήξεις που κρύβει η ενδοχώρα, όπως το Νερόμυλο των Ταλάντων και το Λαογραφικό Μουσείο στις Βελιές. Τα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής βρίσκονται και εκτός των τειχών του Κάστρου, με σημαντικότερα τους Δίδυμους Ναούς στα Τέρια και το Ναό του Αγίου Νικολάου στον ομώνυμο οικισμό. Η βυζαντινή καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, το «πέτρινο καράβι» του Ρίτσου, στέκει καρτερικά στο Νοτιοανατολικό άκρο της Λακωνικής γης, μεταφέροντας τους επισκέπτες σε ένα ονειρικό ταξίδι στο χρόνο και την Ιστορία. Κάστρα και τείχη, παλιά αρχοντικά, στενά λιθόστρωτα δρομάκια, εκκλησίες, παλιές χαμηλές καμάρες, αψίδες, οικόσημα, μαρμάρινοι αυτοκρατορικοί θρόνοι και βυζαντινές εικόνες δίνουν την εντύπωση μιας πόλης φανταστικής, που δεν την άγγιξε το πέρασμα του χρόνου. Είναι γνωστή σαν το «Γιβραλτάρ της Ανατολής», το «Υπερνεφελές Κάστρο» του Μοριά, το «Περιώνυμον Άστυ» του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β, τη «Θεόσωστος Πόλη» των Παλαιολόγων του Μυστρά, το «Μενεξέ Καλεσί» (Κάστρο των λουλουδιών Φρούριο των ανθέων) των Τούρκων, το «Λουλούδι της Μονεμβασιάς» και την «Ανθομύριστη Καστροπολιτεία» του Νότου. Ένα μικρό νησί που ενώνεται με την ενδοχώρα από μια στενή λωρίδα γης, μία γέφυρα που συνυπάρχει με το θαλασσινό στοιχείο του Μυρτώου Πελάγους. Μπαίνοντας στο βράχο από τη μοναδική είσοδο «μόνη έμβαση» απ όπου και τ όνομα της πόλης Μονεμβασιά αρχίζει το ταξίδι στο παρελθόν, από τον 6ο αιώνα που κατοικήθηκε μέχρι και σήμερα. Μπαίνοντας στην πόλη αριστερά βρίσκεται το σπίτι του Μονεμβασίτη ποιητή της Ρωμιοσύνης, Γιάννη Ρίτσου. Στη συνέχεια, ο κεντρικός δρόμος με το βυζαντινό καλντερίμι, ο δρόμος της αγοράς που οδηγεί στην κεντρική πλατεία με το παλαιό κανόνι και την εκκλησία του Ελκομένου Χριστού. Απέναντι το ιστορικό διατηρητέο κτίριο του 16ου αιώνα (τζαμί) όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή Μονεμβασίας. Από εδώ διακλαδίζονται οι δρόμοι προς όλες τις γωνίες του Κάστρου. Τέτοιες πανέμορφες γωνιές υπάρχουν παντού. Μετά από μία ανηφορική διαδρομή 15 λεπτών, ο επισκέπτης φτάνει στην επάνω πόλη, το «Γούλα» όπως λέγεται, αλλά η θέα σίγουρα τον ξεκουράζει. Στα πόδια του η κάτω πόλη, τα τείχη και η θάλασσα, να παίζει το αιώνιο «παιχνίδι» της με το Κάστρο, ενώ λίγο πιο πάνω δεσπόζει η εκκλησία της Αγίας Σοφίας, χτισμένη στην άκρη του απόκρημνου βράχου. Στο Κάστρο υπάρχουν 40 εκκλησίες, μεταξύ των οποίων της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας, της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, της Παναγίας της Κρητικιάς, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Στεφάνου, του Αγίου Παύλου, της Αγίας Άννας, καθώς και το εργαστήριο και Μουσείο Αργυροχρυσοχοΐας. Πορεία στο χρόνο ΗΜονεμβασιά πρωτοκατοικήθηκε πριν από χρόνια και πρόκειται για το μοναδικό πρωτοελλαδικό οικισμό στις ανατολικές ακτές της επαρχίας Επιδαύρου Λιμηράς. Η Μονεμβασιά, τότε Άκρα Μινώα, αποτέλεσε τον ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στις χερσαίες περιοχές της Ελλάδας και στο ήδη ακμάζον δίπτυχο Κυκλάδων - Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της μυκηναϊκής ή υστεροελλαδικής εποχής, η Μονεμβασιά συνεχίζει να αποτελεί νευραλγικό σημείο και εξελίσσεται σε πελαγίσιο μονοπάτι μεταξύ του Μυκηναϊκού και Μινωικού Πολιτισμού. Το 375 μ.χ. σημειώνεται ισχυρός σεισμός, που αλλάζει ριζικά τον εδαφολογικό χάρτη της περιοχής. Με την αποκοπή μέρους της στεριάς η Άκρα Μινώα, μετατρέπεται σε νησί, την Μονεμβασιά. Η σεισμική δόνηση προκάλεσε μεγάλες αλλαγές στη γεωλογική διαμόρφωση του τοπίου. Τα παράλια της λακωνικής χερσονήσου και ιδιαίτερα της περιοχής Επιδαύρου Λιμηράς, υπέστησαν καθίζηση. Μεγάλης ιστορικής σημασίας πόλεις όπως η Πλύτρα, ο Ασωπός, οι Βοίες και η Επίδαυρος Λιμηρά βυθίστηκαν μερικώς ή ολικώς. Στη Μονεμβασιά η καθίζηση έλαβε χώρα στα κράσπεδα του βράχου και μόνο προς τη δυτική πλευρά του, οπότε και τα νερά της θάλασσας τον κάλυψαν. Έτσι ο βράχος της Μονεμβασιάς από το «πέρας στενής και μακράς χερσονήσου» κατά τον Παυσανία αποκόπτεται από τη λακωνική ακτή και παίρνει την μορφή νησίδας. Οι Λάκωνες που την κατοίκησαν αρχικά, το μ.χ., κατέφυγαν εκεί προκειμένου να αποφύγουν τις επιδρομές των Αβάρων και των Βησιγότθων. Το μέρος ενδείκνυτο καθώς ήταν παραθαλάσσιο, δυσπρόσιτο και προσφερόταν για οχύρωση. Η περιοχή που κατοικήθηκε εκείνη την περίοδο, ήταν ο Γουλάς ή Πάνω Πόλη του βράχου. Τότε κατασκευάστηκε και η πρώτη γέφυρα που συνέδεε το νησί με την απέναντι στεριά. Κατά τη βυζαντινή περίοδο, με την τελειοποίηση της άμυνάς της και τη φυσική της στρατηγική θέση, η πόλη διαθέτει κάθε λόγο να αποτελέσει κέντρο επιχειρήσεων και στρατιωτική βάση. Το Βυζαντινό κράτος από την αρχή απέδωσε στη Μονεμβασιά την προσήκουσα σημασία, καθιστώντας τη διοικητική έδρα των αυτοκρατορικών κτήσεων στην Πελοπόννησο.

15