ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΑΥΤΩΝ

Transcript

1 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΑΥΤΩΝ K. Λυμπέρης, τ. Επίκ. Καθηγητής ΕΜΠ Eurailing - Railways

2 Θραύση μεταλλοελαστικών τροχών. Συσκευές ελέγχου on board, είχαν προειδοποιήσει 8 φορές για επιπεδότητα στο επίσωτρο του τροχού συγκεκριμμένου φορείου, και το αρμόδιο προσωπικό το είχε στείλει στο εργοστάσιο των ICE. Κανείς δεν έκανε κάτι. Λίγο πριν το ατύχημα το ICE πέρασε έλεγχο ρουτίνας με διαγνωστική συσκευή για τροχούς. Για τον συγκεκριμένο τροχό οι μετρήσεις ήταν τόσο κακές που φάνηκαν απίστευτες και αποδόθηκαν σε λάθος της συσκευής. Eschede (Γερμανία) 6/1998 Νεκροί: 101, Τραυματίες:

3 Ο οδηγός πέρασε κόκκινο, ακούστηκε ηχητικό σινιάλο αλλά δεν ενεργοποιήθηκε η Αναγκαστική πέδηση. Ο οδηγός θεωρήθηκε άπειρος με μόνο 20 εξόδους από τον σταθμό Paddington Ladbroke Grove (Αγγλία) 10/1999 Νεκροί: 31, Τραυματίες:

4 Είσοδος συρμού σε αλλαγή με 122 χλμ/ω αντί 50 χλμ/ω. Λάθος χειρισμοί από οδηγό και προσωπικό σταθμού. Bruehl (Γερμανία) 2/2000 Νεκροί: 9, Τραυματίες:

5 Είσοδος συρμού σε αλλαγή με 142 χλμ/ω αντί 60 χλμ/ω. Άδενδρο (Ελλάδα) 5/2017 Νεκροί: 3, Τραυματίες:

6 Τι περιμένει ο επιβάτης από ένα μέσο μαζικής μεταφοράς αξιοπιστία ταχύτητα ακρίβεια δρομολογίων άνεση και πάνω από όλα να ολοκληρώνει την μετακίνηση με ΑΣΦΑΛΕΙΑ!!!

7 Ήδη το come back του σιδηροδρόμου, στις δεκαετίες 50-60, επέφερε μεγάλη ανταγωνιστικότητα τόσο στο αεροπλάνο όσο και στο Ι.Χ. / λεωφορείο. Στην Ευρώπη, για αεροπορικές αποστάσεις 500 έως 600 χλμ., ο σιδηρόδρομος υπερτερεί λόγω των υψηλών ταχυτήτων που αναπτύσσει ( χλμ/ω)

8 Ως προς την ασφάλεια, ο δείκτης ρίσκου για τον σιδηρόδρομο (ΔΡ) ισούται με 0,04 που αντιστοιχεί σε 2,7 νεκρούς για 1 δις επιβ/χλμ, ενώ για το αεροπλάνο: ΔΡ = 0,003 και 0,3 νεκροί για 1 δις επιβ/χλμ για το τραμ: ΔΡ = 0,16 και 42,3 νεκροί για 1 δις επιβ/χλμ και για το αυτοκίνητο: ΔΡ = 17 φορές υψηλότερος από το τραμ, 72 φορές από το τρένο και 839 από το αεροπλάνο, για 1 δις επιβ/χλμ Στοιχεία στατιστικής υπηρεσίας του Wiesbaden 2011, για τα διάφορα μέσα μεταφοράς στη Γερμανία, βασιζόμενα στη σχέση του αριθμού των νεκρών προς τον συνδυασμό διανυθέντων χιλιομέτρων και μεταφερομένων προσώπων (επιβατοχιλιόμετρα), για τα έτη 2005 έως

9 Καταγραφή ατυχημάτων Χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία της Datenbank - eurostat για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα στις χώρες της ΕΕ για τα έτη 2006 έως Επιλέχθηκαν 13 χώρες με προηγμένα δίκτυα (Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Αυστρία, Σουηδία, Ολλανδία) και δίκτυα που μοιάζουν με το ελληνικό (Βέλγιο, Ρουμανία, Ουγγαρία, Πορτογαλία ), ώστε να είναι δυνατή μια σύγκριση με τον ΟΣΕ

10 Η καταγραφή επικεντρώθηκε στο σύνολο των ατυχημάτων, στις κατηγορίες: Συγκρούσεις (μετωπικές ή προσπίπτουσες, διασταυρούμενες διαδρομές) Εκτροχιασμοί Σε ισόπεδες διαβάσεις (λόγω μη τήρησης του Κ.Ο.Κ από οδικά οχήματα) Σε πρόσωπα παρασυρόμενα από κινούμενα σιδηροδρομικά οχήματα και ανά κατηγορία ατυχήματος για Ελλάδα, Γερμανία, Γαλλία

11 Καταγράφηκαν ο αριθμός ατυχημάτων ανά 100 χλμ γραμμής ο αριθμός νεκρών ανά 100 χλμ γραμμής ο αριθμός νεκρών ανά 1000 επιβατοχιλιόμετρα η κατηγοριοποίηση ατυχημάτων στην Ελλάδα και σύγκριση με τα αντίστοιχα στοιχεία της Γερμανίας, Γαλλίας

12 Αριθμός ατυχημάτων / 100 χλμ γραμμής Διαγρ. 1: Αριθμός ατυχημάτων ανά 100 χλμ. γραμμής Βέλγιο Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πορτογαλία Ρουμανία Ην. Βασίλειο Ολλανδία Αυστρία Σουηδία Ουγγαρία

13 αριθμός νεκρών / 100 χλμ γραμμής Διαγρ. 2: Αριθμός νεκρών ανά 100 χλμ. γραμμής Βέλγιο Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πορτογαλία" Ρουμανία Ην. Βασίλειο Ολλανδία Αυστρία Σουηδία Ουγγαρία

14 Αριθμός νεκρών / 1000 επιβατχλμ Διαγρ. 3: Αριθμός νεκρών ανά 1000 επιβατοχλμ Βέλγιο Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Πορτογαλία Ρουμανία Ην Βασίλειο Αυστρία Σουηδία Ουγγαρία

15 [%] Διαγρ. 4: Κατηγορίες ατυχημάτων στην Ελλάδα Ποσοστιαία κατανομή Κατηγοριών ατυχημάτων στην Ελλάδα Συγγρούσε ι ς Εκ τ ροχ ι ασμοί Ι σόπε δε ς δι αβάσε ι ς Παρασυρόμε ν οι

16 [%] Διαγρ. 5: Κατηγορίες ατυχημάτων στην Γερμανία Ποσοστιαία κατανομή Κατηγοριών ατυχημάτων στην Γερμανία Συγγρούσεις Εκτροχιασμοί Ισόπ εδες διαβάσεις Παρασυρόμενοι

17 [%] Διαγρ. 6: Κατηγορίες ατυχημάτων στην Γαλλία Ποσοστιαία κατανομή Κατηγοριών ατυχημάτων στην Γαλλία Συγγρούσε ι ς Εκ τ ροχ ι ασμοί Ι σόπε δε ς δι αβάσε ι ς Παρασυρόμε ν οι

18 Ασφαλής κυκλοφορία των συρμών Οι συρμοί λόγω της κίνησής τους επί σταθερής τροχιάς είναι υποχρεωμένοι να κυκλοφορούν σε προκαθορισμένη τροχιά με βασική απαίτηση Το μήκος ορατότητας > του μήκους πέδησης Επιπλέον, λόγω της μεγάλης μάζας των και του μικρού συντελεστή πρόσφυσης (σιδηρόδρομος περίπου 8 φορές μικρότερος αυτού μεταξύ οδικού οχήματος και ασφάλτου), απαιτούν μεγάλο μήκος πέδησης. Συνεπώς πρέπει να διατηρείται και να εξασφαλίζεται η απόσταση μεταξύ τους

19 Ήδη από το 19ο αιώνα είχαν αναπτυχθεί διάφορα τεχνικά συστήματα, διατάξεις και κανονισμοί λειτουργίας για την εξασφάλιση της ασφαλούς κυκλοφορίας των συρμών, όπως τρόπος ακολουθίας συρμών (τμήματα αποκλεισμού) εντολές στον μηχανοδηγό μέσω σηματοτεχνικών εγκαταστάσεων διατάξεις διασταύρωσης και υπέρβασης συρμών συστήματα άμεσης επίδρασης στον συρμό (αναγκαστική πέδηση) για την περίπτωση που ο μηχανοδηγός δεν αντιδράσει σωστά στις εντολές των σημάτων (κόκκινο, μειωμένη ταχύτητα κ.α.) διάφοροι αυτοματισμοί

20 Η διατήρηση της απόστασης μεταξύ των συρμών στην περιοχή των σταθμών καθώς και στην ανοικτή γραμμή, αποτελεί αυστηρά αναγκαία προϋπόθεση για την ασφάλεια των διαδρομών. Τα τμήματα αποκλεισμού στην ανοικτή γραμμή καθώς και τμήματα δήλωσης ελεύθερης γραμμής εντός του τμήματος στους σταθμούς διασφαλίζουν την απαίτηση αυτή. Διάφορες τεχνολογικές εγκαταστάσεις (σήματα, κυκλώματα γραμμής, ακουστικές συχνότητες κ.α.), εξασφαλίζουν ότι στα τμήματα αυτά θα κινείται ένας και μόνο ένας συρμός. Επίσης, συστήματα ελέγχου συρμού και οδηγού, διασφαλίζουν ότι ο μηχ/γός συμμορφώνεται στις εντολές του συστήματος, στην αντίθετη περίπτωση ενεργοποιείται η αναγκαστική πέδη

21 Τμήματα αποκλεισμού στην ανοικτή γραμμή διπλή γραμμή μονή γραμμή

22 Διατάξεις εξασφάλισης των τμημάτων αποκλεισμού Τράπεζα σχηματισμού και αποκλεισμού διαδρομών σε σταθμούς Μονωτικοί αρμοί Κύκλωμα γραμμής

23 Χάραξη διαδρομής και διασφάλισή της A p3, 5-8 A A1,2, P3 1 I P6-8 P5 9 6 I I 7 I 8 Αποβάθρα Β Αποβάθρα A N ΚΤΙΡΙΟ ΕΠΙΒΑΤΩΝ N1 Κύριο σήμα A,F,G = Εισόδου N,P = Εξόδου Σήμα ελιγμών 8 II 7 II 6 II 21 4 N N G4, n4, 5-8 C C F1,3,4, 5-8 B n1,2, 5-8 B

24 Η διασφάλιση ότι όλες οι εντολές που δίνονται από τα σήματα ή από τα σταθμαρχεία θα εφαρμοσθούν, επιτυγχάνεται με τα συστήματα επιρροής συρμών και μηχανοδηγών. Συστήματα ελέγχου συρμού είναι εγκαταστάσεις οι οποίες ελέγχουν την ταχύτητα του συρμού διορθώνοντας ταυτόχρονα τον τρόπο οδήγησης του μηχανοδηγού, όπου όταν υπερβεί την εκάστοτε επιτρεπόμενη ταχύτητα, ενεργοποιείται η αναγκαστική πέδηση. Επιτρεπόμενες ταχύτητες θεωρούνται - η ανώτατη ταχύτητα του τμήματος - η ανώτατη ταχύτητα του συρμού - η ταχύτητα που μπορεί να αντιστοιχεί στην καμπύλη πέδησης του συρμού - η ταχύτητα σε προγραμματισμένη θέση αργής πορείας

25 Τα συστήματα ελέγχου συρμού υποχρεούνται - να δίνουν πληροφορίες στον μηχ/γό στην καμπίνα οδήγησης για την ένδειξη των προπορευόμενων σημάτων - να ελέγχουν τον μηχ/γό ως προς επαγρύπνησή του σε ενδείξεις μείωσης ταχύτητας - να ελέγχει την πραγματική ταχύτητα σε σχέση με την οφειλόμενη ταχύτητα, και να επεμβαίνει με αναγκαστική πέδηση - να καταγράφει όλες τις διαδικασίες ασφάλειας επί του οχήματος Τα συστήματα ελέγχου μηχανοδηγού είναι συσκευές επί του θαλάμου οδήγησης, τα οποία ελέγχουν την επαγρύπνησή του. Dead man control, Sifa κ.α

26 Η απαίτηση για τον έλεγχο ταχύτητας και αναγκαστικής πέδησης για συμβατικές και υψηλές ταχύτητες πληρείται από όλους τους Οργανισμούς. Υπάρχει όμως διαφοροποίηση ως προς την περιοχή ταχύτητας εφαρμογής. Είναι όμως γενικά αποδεκτό ότι - για ταχύτητες > 160 km/h, απαιτείται εγκατάσταση ελέγχου γραμμικής επιρροής συρμού ή εκσυγχρονισμένου συστήματος σημειακού ελέγχου συρμού - για ταχύτητες > 200 km/h, απαιτείται πρόσθετη εγκατάσταση αυτόματης οδήγησης / πέδησης

27 Τα συστήματα ελέγχου συρμού είναι σημειακά και γραμμικά Σύστημα σημειακού ελέγχου συρμού Σύστημα Γραμμικής επιρροής συρμού (moving Block) με σηματοδότηση στη καμπίνα του οδηγού (δεν απαιτείται πλευρική σηματοδότηση)

28 Τα συστήματα ελέγχου ταχύτητας συρμού σε ενδεδειγμένες θέσεις

29 Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας συρμών {ΚΕΚ}

30 Ευρωπαϊκό σύστημα ελέγχου κυκλοφορίας συρμών ERTMS ETCS GSM-R Το ETCS {European Train Control System} είναι μία συνιστώσα του ενιαίου Ευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού συστήματος κυκλοφορίας των συρμών {ERTMS} European Railways Transport Management System. Η δεύτερη τεχνική συνιστώσα είναι το σύστημα GSM-R, {Global System for Mobile communication Railways} το οποίο αφορά στην ασύρματη επικοινωνία στον σιδηρόδρομο. Με το ETCS προβλέπεται η αντικατάσταση όλων των συστημάτων ασφαλείας κυκλοφορίας των συρμών στις χώρες της Ευρώπης. Τέτοια συστήματα είναι αυτά για τις συμβατικές γραμμές (έως 160 km/h) με πλευρική σηματοδότηση και σημειακό έλεγχο συρμών και αυτά για ταχύτητες > των 160 km/h με συνεχή έλεγχο συρμών και πληροφόρηση στην καμπίνα του μηχανοδηγού

31 Ισόπεδες Διαβάσεις Από ADAC Το 95 % των ατυχημάτων σε ισόπεδες διαβάσεις οφείλεται σε λάθος συμπεριφορά των οδικών οχημάτων. Έλλειψη γνώσης, μη προσοχή και περιφρόνηση των τεχνικών εγκαταστάσεων (π.χ. διάβαση των οδικών οχημάτων από τις μισές μπάρες), αποτελούν την συχνότερη αιτία ατυχήματος

32 Συμπεράσματα 1. Σε όλες τις προηγμένες σιδηροδρομικά χώρες συμβαίνουν ατυχήματα παρόλη την εξέλιξη της τεχνολογίας. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος έχει μεγάλο ποσοστό ευθύνης, αν εξαιρέσουμε τα ακραία φυσικά φαινόμενα. 2. Απαιτείται περαιτέρω ανάλυση των ευρημάτων, προκειμένου να διαπιστωθεί τι ακριβώς φταίει σε κάθε περίπτωση. 3. Σε χώρες που έχει εφαρμοσθεί η λεγόμενη ιδιωτικοποίηση, έχουν συμβεί ατυχήματα μετά τα οποία έπεσε έξω όλη η ιδιωτικοποίηση (βλ. Μεγάλη Βρετανία, Railtrack). 4. Ο ΟΣΕ, αν δεν έχει, θα πρέπει να εξοπλισθεί με προηγμένα συστήματα επιρροής και προστασίας συρμών, καθώς και με ολοκλήρωση της σηματοδότησης στο δίκτυό του

33 Όμως από εδώ δεν πρέπει να φύγουμε απαισιόδοξοι. Το μέλλον ανήκει δικαιωματικά στον Σιδηρόδρομο!!!. CHR 380AJ Από την Σιδηροδρομική Κίνα των 380 χλμ/ω με αγάπη και σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

34 Βιβλιογραφία [1] Wirtschaft und Statistik Statistisches Bundesamt, Wiesbaden 2011 [2] Datenbank Eurostat [3] W. Fenner, P. Naumann, J. Trinckauf: Bahnsicherungstechnik, Siemens AG, Berlin und München, 2003 [4] P. Naumann, J. Pachl: Leit- und Sicherungstechnik im Bahnbetrieb,Tetzlaf Verlag, 2004, 2. Auflage