ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μεταπτυχιακή διατριβή του Βούκα Βασίλη ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΔΟΝΗΣΗΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Τριμελής Συμβουλευτική Επιτροπή: Επιβλέπων: Κέλλης Σπύρος, Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α.- Α.Π.Θ... Σαρασλανίδης Πλούταρχος, Λέκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α.- Α.Π.Θ... Ζαφειρίδης Ανδρέας, Λέκτορας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών Α.Π.Θ... Θεσσαλονίκη 2008

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε με σκοπό να διερευνήσει την επίδραση της προπόνησης δόνησης σε αμφίπλευρο επίπεδο, στα δυναμικά χαρακτηριστικά ενήλικων γυναικών. Στην έρευνα συμμετείχαν εθελοντικά 36 γυναίκες, από τις οποίες εκτιμήθηκε το 1 RM στο ημικάθισμα και στις πιέσεις πάγκου ενώ έπειτα ακολούθησαν πρόγραμμα ενδυνάμωσης σε πλατφόρμα δόνησης διάρκειας 6 εβδομάδων με συχνότητα προπόνησης 2 φορές/εβδομάδα. Οι συμμετέχουσες χωρίστηκαν σε 4 ομάδες με κύρια διαφοροποίηση μεταξύ των ομάδων τη συχνότητα δόνησης. Η πρώτη ομάδα έκανε προπόνηση στα 16 Hz, η δεύτερη στα 19 Hz, ενώ η τρίτη στα 21 Hz. Η τέταρτη ομάδα αποτέλεσε την ομάδα ελέγχου. Μετά το τέλος της παρέμβασης εκτιμήθηκαν ξανά οι νέες τιμές του 1 RM. Τα αποτελέσματα έδειξαν αύξηση στη δύναμη των κάτω άκρων για τις ομάδες των 16 και 19 Hz, ενώ η ομάδα των 21 Hz αν και παρουσίασε αύξηση στη δύναμη, η αύξηση αυτή δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Η δύναμη των άνω άκρων μεταβλήθηκε επίσης θετικά για τις τρεις ομάδες, αλλά δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Τα ποσοστά της δύναμης για τα άνω άκρα δεν αυξήθηκαν σημαντικά σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, πιθανά λόγω αδυναμίας εξομοίωσης των ασκήσεων αξιολόγησης των άνω άκρων στην πλατφόρμα δόνησης. Συμπερασματικά, η προπόνηση δόνησης σε αμφίπλευρο επίπεδο αύξησε σημαντικά τη δύναμη των κάτω άκρων σε ενήλικες γυναίκες, ενώ δεν επηρέασε κατά πολύ τη δύναμη στα άνω άκρα. 2

3 ABSTRACT The purpose of the present study was to determine the effects of vibration training on a Galileo device on the alterations of strength in a group of adult women. Thirty six females that volunteered to participate in the current study performed two maximal tests on squat and bench press on a Smith Machine in order to evaluate their 1 RM. Next, the participants were trained on a vibration device for six weeks. The main difference between the groups was that they were trained in different vibration frequencies. The first group was trained on 16 Hz, the second on 19 Hz and the third on 21 Hz. The fourth group was the control group. After the six weeks of vibration training, 1 RM evaluated again. The results showed a significant increase of strength for the squat for the groups of 16 and 19 Hz, while the 21 Hz group did not change significantly. The strength for the bench press did not change significantly in any one of the training groups. This finding may resulted because of not appropriate simulation of the test exercise on the vibration device. In conclusion, vibration training on Galileo device resulted in increase of squat strength, while did not change significantly the values of the bench press. 3

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τρόπος δράσης της δόνησης Παράμετροι προπόνησης δόνησης Χρήση της δόνησης Προπόνηση δόνησης και παρενέργειες 8 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 2.1. Προπόνηση δόνησης για δύναμη και αλτικότητα οξείες μεταβολές (acute effect) Προπόνηση δόνησης για δύναμη και αλτικότητα-χρόνιες μεταβολές ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 6.1. Τόπος έρευνας Δείγμα Σχεδιασμός έρευνας Προπονητικό πρωτόκολλο Μετρήσεις και όργανα μέτρησης ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ ΔΟΝΗΣΗΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η προπόνηση δόνησης θεωρείται ένας από τους πιο σύγχρονους τρόπους προπόνησης κυρίως στους χώρους των ιδιωτικών γυμναστηρίων, αλλά και στους χώρους προπόνησης συλλόγων διαφόρων αθλημάτων. Ειδικά για τους χώρους των γυμναστηρίων αποτελεί την τελευταία εξέλιξη στο fitness, αφού συνδυάζει τα άμεσα αποτελέσματα με τον σχετικά μικρό χρόνο προπόνησης που πρέπει να αφιερώσει κάποιος. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μία προπόνηση διαρκεί λεπτά από τα οποία η συνολική δόνηση που δέχεται το σώμα του αθλούμενου είναι λεπτά, ενώ ο υπόλοιπος χρόνος περιλαμβάνει τα διαλείμματα μεταξύ των ασκήσεων, τις διατατικές ασκήσεις και το μασάζ. Η συχνότητα αυτού του είδους προπόνησης συνίσταται σε 2 3 φορές/εβδομάδα, συνδυασμένη με κάποιο πρόγραμμα αερόβιας άσκησης. Η προπόνηση δόνησης γίνεται πάνω σε πλατφόρμες δόνησης οι οποίες παράγουν μηχανικά ταλαντωτικές κινήσεις σε κάθετο (π.χ. Power Plate) ή αμφίπλευρο (π.χ. Galileo) επίπεδο. Χαμηλής συχνότητας δονήσεις εφαρμόζονται επίσης τοπικά μέσω ειδικών καλωδίων (Issurin et al., 1999) και δονούμενων αλτήρων (Bosco et al., 1999). Οι πλατφόρμες δόνησης που διατίθενται σήμερα στο εμπόριο είναι ποικίλες με διαφορετικά χαρακτηριστικά η καθεμία όσον αφορά τις παραμέτρους που χρησιμοποιούνται στην προπόνηση. Είναι προφανές ότι τα αποτελέσματα της προπόνησης ποικίλουν ανάλογα με το είδος της πλατφόρμας που χρησιμοποιείται (Mester et al., 2003), ενώ υπάρχει μόνο μία έρευνα που να συγκρίνει δύο ή περισσότερες πλατφόρμες μεταξύ τους (Spitzenpfeil et al., 2006). 1.1 Τρόπος δράσης της δόνησης Όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή, η προπόνηση δόνησης αυξάνει το φορτίο βαρύτητας έως και 15 g (Bosco et al., 1998). Την αύξηση αυτή προκαλεί η 5

6 πλατφόρμα δόνησης μέσω των γρήγορων ταλαντωτικών κινήσεων που παράγει. Με τον τρόπο αυτό δημιουργεί ένα περιβάλλον υπερβαρύτητας, όμοιο με αυτό που δημιουργείται όταν προπονείται κάποιος με πλειομετρικές ασκήσεις. Οι ασκήσεις αυτού του είδους έχουν αποδειχθεί ότι επιφέρουν ιδιαίτερες προσαρμογές στους σκελετικούς μυς, οι οποίες περικλείουν μορφολογικούς, αλλά και νευρικούς παράγοντες. Τα πρώϊμα οφέλη στην ικανότητα παραγωγής δύναμης, έχουν αποδοθεί σε προσαρμογές του νευρικού συστήματος (Duchateau et al., 2002). Η ομοιότητα λοιπόν των αποτελεσμάτων μέσω της προπόνησης δόνησης με αυτά της προπόνησης δύναμης και των πλειομετρικών ασκήσεων, πιθανά σχετίζεται με το αυξημένο φορτίο βαρύτητας που δέχεται το νευρομυϊκό σύστημα. Η μηχανική δράση της δόνησης συνίσταται στο να παράγει γρήγορες και μικρές αλλαγές στο μήκος των μυών και των τενόντων. Η διαταραχή αυτή ανιχνεύεται από τους αισθητηριακούς υποδοχείς, οι οποίοι με τη σειρά τους προσαρμόζουν το μήκος του μυός μέσω μιας αντανακλαστικής μυϊκής ενεργοποίησης στην προσπάθειά τους να μετριάσουν τα κύματα δόνησης (Σχήμα 1.) Σχήμα 1. Τρόπος δράσης του Τονικού Αντανακλαστικού Δόνησης (Bosco et al., 2003) 6

7 Οι μηχανικές δονήσεις που εφαρμόζονται σε ένα μυ ή τένοντα, προκαλούν μία αντανακλαστική μυϊκή σύσπαση η οποία ονομάζεται Τονικό Αντανακλαστικό Δόνησης (Tonic Vibration Reflex) (Hagbarth et al., 1965). Η ανταπόκριση του αντανακλαστικού αυτού εξαρτάται από τη συχνότητα της δόνησης που εφαρμόζεται, από το επίπεδο προσύσπασης του μυός και από την τοποθέτηση του σώματος επάνω στην πλατφόρμα δόνησης Παράμετροι της προπόνησης με δόνηση Οι βιομηχανικές παράμετροι που καθορίζουν την ένταση σε μία προπόνηση δόνησης είναι το εύρος ταλάντωσης της πλατφόρμας, η συχνότητα και η ένταση των ταλαντώσεων. Το εύρος κίνησης της πλατφόρμας προσδιορίζει το εύρος ταλάντωσης που μετριέται σε χιλιοστά του μέτρου (mm), ο αριθμός των επαναλαμβανόμενων ταλαντώσεων σε κάθε λεπτό, ο οποίος δηλώνει τη συχνότητα η οποία μετριέται σε (Hz) και η επιτάχυνση η οποία προσδιορίζει την ένταση των ταλαντώσεων που μετριέται σε (g), (όπου g θεωρείται το επίπεδο βαρύτητας στη Γη που είναι ίσο με 9,81 m/s -2 ). Οι συχνότητες που χρησιμοποιούνται για άσκηση κυμαίνονται από 15 έως 50 Hz και το εύρος ταλάντωσης από 2,5 έως 14 mm. Τέλος η επιτάχυνση κυμαίνεται από 3,5 έως 15 g. Ως οι πιο γνωστές πλατφόρμες δόνησης, τόσο ερευνητικά όσο και από τη χρήση τους στο εμπόριο, αποτελούν η Power Plate, η Galileo Novotec και η Nemes Bosco System Χρήση της προπόνησης με δόνηση Η προπόνηση με δόνηση φαίνεται να έχει με βάση τη βιβλιογραφία ποικίλες εφαρμογές. Ως επί το πλείστον, χρησιμοποιείται για την αύξηση της δύναμης και της αλτικότητας (Cormie et al, 2006). Επιπλέον, δόνηση εφαρμόζεται σε μετεγχειρητικές καταστάσεις ως μέσο αποκατάστασης (Salvarani et al, 2003), καθώς και ως μέσο πρόληψης για την οστεοπόρωση (Gusi et al, 2006). Άλλες χρήσεις της δόνησης περιλαμβάνουν τη βελτίωση στη σύσταση του σώματος (Roelants et al, 2004) και την ιδιοδεκτικότητα (Bogaerts et al, 2006). 7

8 1.4. Προπόνηση δόνησης και παρενέργειες Οι παρενέργειες που επιφέρει η δόνηση γενικότερα συναντώνται στον χώρο της εργασίας, όπου και έχουν θεσπιστεί κάποιοι κανόνες ασφαλείας σύμφωνα με το ISO (1997) και αφορούν κυρίως στη συνολική διάρκεια έκθεσης κάποιου σε περιβάλλον δόνησης. Σε έρευνα των Lackner et al., (1974) σχετικά με τις παρενέργειες που μπορούν να προκληθούν εξαιτίας της έκθεσης διαφόρων περιοχών της κεφαλής στη δόνηση στο εργασιακό περιβάλλον. Κατά την ανάλυση των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκαν παρενέργειες που αφορούσαν σε διαταραχές της όρασης, νυσταγμό, μειωμένη ανταπόκριση των αντανακλαστικών καθώς και αστάθεια κατά την όρθια θέση σώματος. Μία άλλη αρνητική επίδραση από τη χρόνια έκθεση στη δόνηση και συγκεκριμένα σε περιπτώσεις χειρισμού κρουστικών μηχανημάτων (τρυπάνι, κομπρεσέρ κλπ.) είναι το σύνδρομο λευκών δαχτύλων (white fingers syndrome). Το σύνδρομο εμφανίζεται σταδιακά και ανάλογα πάντα με το χρόνο έκθεσης στη δόνηση και συνίσταται αρχικά σε λεύκανση των ακροδαχτύλων, η οποία με το πέρασμα του χρόνου εξαπλώνεται σε όλη την επιφάνεια τους (Taylor S J, 1985). Επίσης εμφανίζεται πόνος στα ακροδάχτυλα λόγω της υπερβολικής αγγειοσυστολής, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει απόφραξη των αρτηριδίων και εξέλκωση (Palmer R. A & Collin J, 1993). Σύμφωνα με τους Mester et al., (2006), είναι πρακτικά δύσκολο να διατυπωθούν συγκεκριμένοι κανόνες για την προπόνηση δόνησης, με σκοπό την ελαχιστοποίηση της εμφάνισης αρνητικών επιδράσεων, λόγω του μεγάλου αριθμού παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτήν. Οι παράγοντες αυτοί είναι η συχνότητα της δόνησης, το εύρος ταλάντωσης, η ένταση, το συνολικό φορτίο και η διάρκεια της προπόνησης, το διάλειμμα ανάμεσα στις ασκήσεις, καθώς και η θέση σώματος του ασκούμενου επάνω στην πλατφόρμα. Το μόνο στοιχείο που αφορά στην ασφάλεια και είναι κοινώς αποδεκτό, είναι η αποφυγή του συντονισμού της συχνότητας των οργάνων του σώματος με τη συχνότητα της δόνησης. Η συχνότητα συντονισμού εξαρτάται από το βάρος του ασκούμενου, το επίπεδο σκληρότητας των μυών (stiffness), καθώς επίσης και από τη θέση σώματος σε σχέση πάντα με το είδος της πλατφόρμας. 8

9 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές έρευνες που μελέτησαν την επίδραση της δόνησης στη δύναμη και την αλτικότητα και αφορούν παράλληλα οξείες, αλλά και χρόνιες μεταβολές. Οι μελέτες που πραγματοποιήθηκαν και αφορούν οξείες μεταβολές είναι και οι περισσότερες. Για τις μεταβολές στη μέγιστη δύναμη, που αφορούσαν τόσο σε οξείες όσο και σε χρόνιες μελέτες τα αποτελέσματα έχουν δείξει σημαντική βελτίωση (10 50%) μετά από προπόνηση δόνησης, ενώ σε κάποιες άλλες υπήρξε μικρή βελτίωση. Για άλλους δείκτες όπως για παράδειγμα το ύψος άλματος, ορισμένες έρευνες έδειξαν μέτριες (10%) μεταβολές ενώ, κάποιες άλλες παρουσίασαν μικρές μεταβολές ή ακόμη και αρνητικά αποτελέσματα (Mester et al, 2003). Ένας από τους παράγοντες που μπορεί να είχαν ρόλο ώστε να υπάρχει αυτή η απόκλιση, είναι η διαφορά του παράγοντα συχνότητα δόνησης που χρησιμοποιήθηκε σε καθεμιά από αυτές τις μελέτες. Η βέλτιστη συχνότητα δόνησης κατά την άσκηση είναι ακόμα ασαφής. Υπάρχουν ενδείξεις επίσης ότι τα αποτελέσματα της άσκησης μπορούν να αλλάξουν εξαιτίας του μήκους και της ροπής του μυός. Ομοίως, η θέση του ασκούμενου κατά τη διάρκεια της άσκησης μπορεί επίσης να επηρεάσει τα αποτελέσματα στην προπόνηση με δόνηση. Ο κύριος διαχωρισμός που γίνεται στις μελέτες για την προπόνηση δόνησης, είναι σε μελέτες που αφορούν οξείες μεταβολές (acute effect) και σε μελέτες που αφορούν χρόνιες μεταβολές Προπόνηση δόνησης για δύναμη και αλτικότητα-οξείες μεταβολές (acute effect) Οι Marco Cardinale και Jon Lim (2003), μελέτησαν την επίδραση της δόνησης στον έξω πλατύ σε νεαρές αθλήτριες βόλεϊ, χρησιμοποιώντας το ηλεκτρομυογράφημα. Το δείγμα πραγματοποίησε ημικάθισμα σε πλατφόρμα δόνησης (Nemes Bosco System), με εύρος ταλάντωσης 10 mm, για 60 sec με 60 sec διάλειμμα, σε 4 διαφορετικές καταστάσεις. Χωρίς δόνηση, με εφαρμογή δόνησης στα 30, 40, και 50 Hz. Τα αποτελέσματα έδειξαν μεγαλύτερη ηλεκτρομυογραφική ενεργοποίηση για τον έξω πλατύ στις τρεις συνθήκες δόνησης, σε σχέση με τη 9

10 συνθήκη όπου εκτελούσαν το ημικάθισμα ισομετρικά και δεν εφαρμοζόταν δόνηση. Ως μεγαλύτερο επίπεδο ενεργοποίησης βρέθηκαν τα 30 Hz, όπου αναφέρεται ότι ήταν η συχνότητα η οποία προκαλούσε την υψηλότερη αντανακλαστική ανταπόκριση στον έξω πλατύ. Οι ίδιοι ερευνητές (Cardinale & Lim) σε μία άλλη τους μελέτη (2003), αναλύουν τις προσαρμοστικές ικανότητες των σκελετικών μυών σε χαμηλές και υψηλές συχνότητες δόνησης της πλατφόρμας. Στη μελέτη έλαβαν μέρος 15 απροπόνητα άτομα, τα οποία χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες οι οποίες εκτέλεσαν ημικάθισμα, η μία σε συχνότητα δόνησης 20 Hz, η οποία ορίστηκε ως χαμηλή συχνότητα προπόνησης και η άλλη σε συχνότητα 40 Hz, η οποία ορίστηκε ως υψηλή συχνότητα. Πριν την άσκηση αλλά και αμέσως μετά από αυτήν πραγματοποιήθηκε το τεστ αλμάτων του Bosco. Με βάση τα στοιχεία που προέκυψαν από το τεστ αυτό, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χαμηλή συχνότητα δόνησης (20 Hz) προκαλεί αφενός μία αύξηση στην ευλυγισία και αφετέρου αύξηση σε όλα τα άλματα στο τεστ Bosco. Στο μόνο άλμα όπου η αύξηση δεν ήταν στατιστικά σημαντική, ήταν στο άλμα από πτώση (drop jump). Αντίθετα, στην υψηλή συχνότητα (40 Hz) βρέθηκε μείωση στην ευλυγισία και στο τεστ αλμάτων, η οποία όμως δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Σε μία άλλη μελέτη των Cormie et al., (2006), εξετάστηκε η απόδοση στο ισομετρικό ημικάθισμα και στο κατακόρυφο άλμα (countermovement jump) σε μέτρια προπονημένους άνδρες, αμέσως μετά από μία συνεδρία δόνησης (Power Plate) διάρκειας 30 sec, στα 30 Hz με εύρος ταλάντωσης της πλατφόρμας τα 2,5 mm. Τα αποτελέσματα έδειξαν μεγαλύτερο ύψος άλματος για την ομάδα δόνησης σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, αλλά καμία διαφορά για τις δύο ομάδες σχετικά με την ενεργοποίηση των μυών στο ισομετρικό ημικάθισμα. Οι Kin Isler, Acikada και Aritan (2006), χρησιμοποίησαν σαράντα σπουδαστές κολεγίου ηλικίας ετών, για να μελετήσουν τα άμεσα αποτελέσματα της προπόνησης δόνησης με διαφορετικές συχνότητες και σε διαφορετικές γωνίες άσκησης στη μέγιστη ισομετρική σύσπαση μυών. Οι ασκούμενοι χωρίστηκαν τυχαία σε τέσσερις διαφορετικές ομάδες προπόνησης, όπου στην κάθε μία εφαρμόστηκε ένα πρωτόκολλο προπόνησης δόνησης των 6 Hz, 12 Hz, 24 Hz και 48 Hz. Η πειραματική διαδικασία ήταν τέτοια ώστε οι ασκούμενοι να ήταν καθισμένοι και το πάνω μέρος 10

11 του βραχίονα να δέχεται τη δόνηση, με την άρθρωση του αγκώνα στις διαφορετικές γωνίες των 90, 120 και 150 μοιρών. Οι μέγιστες ισομετρικές συσπάσεις μετρήθηκαν και καταγράφηκαν άμεσα σε υπολογιστή. Τα αποτελέσματα έδειξαν ως βέλτιστη γωνία προπόνησης αυτή των 90 μοιρών, ενώ η μέγιστη ισομετρική σύσπαση αυξανόταν αναλογικά για κάθε μία από τις συχνότητες των 6, 12 και 24 Hz, ενώ παρατηρήθηκε μείωση στη συχνότητα των 48 Hz. Το εύρος ταλάντωσης που χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις συχνότητες ήταν τα 4 mm Προπόνηση δόνησης για δύναμη και αλτικότητα-χρόνιες μεταβολές Οι περισσότερες μελέτες που αφορούν την απόδοση στη δύναμη, περιλαμβάνουν απροπόνητα άτομα, καθώς και άτομα τρίτης ηλικίας (κυρίως μετεμηνοπαυσιακές γυναίκες), ενώ υπάρχει μία μόνο μελέτη με πρόγραμμα παρέμβασης η οποία συμπεριέλαβε προπονημένους άνδρες (Kvorning et al., 2006). Στις ομάδες αυτές η προπόνηση δόνησης φαίνεται να είναι ιδιαίτερα επωφελής (B.Rehn et al., 2007). Μελετώντας τη βιβλιογραφία βλέπουμε πως εκτός από τα αποτελέσματα στους παράγοντες που κάθε φορά εξετάζονται, ιδιαίτερη προσοχή δίνεται και στο επίπεδο ασφάλειας και αυτό επειδή δεν γνωρίζουμε ακόμη πλήρως τον ακριβή μηχανισμό δράσης και τις παραμέτρους της δόνησης έτσι ώστε να εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση το κατάλληλο προπονητικό πρωτόκολλο. Οι Kvorning και συνεργάτες του (2006), προσπάθησαν να διερευνήσουν τις νευρομυϊκές, αλλά και ορμονικές μεταβολές ανάμεσα στην προπόνηση με δόνηση και τη συμβατική προπόνηση δύναμης με αντιστάσεις. Το δείγμα αποτέλεσαν 28 προπονημένοι άνδρες οι οποίοι χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες προπόνησης, η πρώτη από τις οποίες εκτελούσε σαν άσκηση δύναμης το ημικάθισμα μόνο με ελεύθερα βάρη, η δεύτερη εκτελούσε επίσης ημικάθισμα με ελεύθερα βάρη αλλά πάνω σε πλατφόρμα δόνησης και η τρίτη ομάδα ημικάθισμα χωρίς πρόσθετο βάρος σε πλατφόρμα δόνησης. Και στις τρεις ομάδες χρησιμοποιήθηκε ως πλατφόρμα δόνησης η Galileo 2000 και η συχνότητα δόνησης κυμαινόταν από 20 έως 25 Hz. Οι παράγοντες που μετρήθηκαν ήταν η μέγιστη εθελοντική ισομετρική σύσπαση, καθώς και το ύψος άλματος μετά από άλμα από ημικάθισμα (squat jump) και από άλμα με 11

12 πτώση από 30 εκ. ύψος (drop jump). Για τις ορμονικές ανταποκρίσεις του οργανισμού μετρήθηκαν οι τιμές της τεστοστερόνης, της αυξητικής ορμόνης και της κορτιζόλης. Ο συνολικός χρόνος παρέμβασης ήταν εννέα εβδομάδες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρξε καμία στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις τρεις ομάδες για τις νευρομυϊκές προσαρμογές, ενώ η μεταβολή στα επίπεδα της τεστοστερόνης και της αυξητικής ορμόνης αυξήθηκε περισσότερο στη ομάδα που χρησιμοποιούσε τα ελεύθερα βάρη και στην ομάδα που χρησιμοποιούσε το συνδυασμό ελευθέρων βαρών με προπόνηση δόνησης. Τα επίπεδα της κορτιζόλης αυξήθηκαν μόνο στην ομάδα του συνδυασμού. Σε έρευνα των Cosimo Roberto Russo (2003), μελετήθηκε η επίδραση της δόνησης στη δύναμη σε πλατφόρμα Galileo (αμφίπλευρη δόνηση), με συχνότητα προπόνησης 2 φορές/εβδομάδα για 24 εβδομάδες. Το δείγμα αποτέλεσαν 29 μετεμηνοπαυσιακές γυναίκες (14 πειραματική ομάδα-15 ομάδα ελέγχου) ηλικίας ετών, οι οποίες τοποθετούνταν πάνω στην πλατφόρμα με τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα, ενώ η συχνότητα της δόνησης αυξανόταν σταδιακά τον πρώτο μήνα της έρευνας από τα 12 έως και τα 28 Hz. Το δείγμα καλούνταν να αυξήσει την απόσταση ανάμεσα στα πόδια τους μέχρι το σημείο που τους ήταν εφικτό, έτσι ώστε να αυξηθεί και το εύρος ταλάντωσης της πλατφόρμας. Η διάρκεια της κάθε συνεδρίας ήταν για τον πρώτο μήνα 1 min x 3 σετ με 1 min διάλειμμα, ενώ αργότερα ο χρόνος αυξήθηκε στα 2 min. Μετά από 6 μήνες εξετάστηκε με άλματα σε δυναμοδάπεδο το επίπεδο της δύναμης, η οποία αυξήθηκε σε σχέση με τις αρχικές μετρήσεις κατά 5% στην πειραματική ομάδα, ενώ μειώθηκε ελαφρώς στην ομάδα ελέγχου. Άλλη μία έρευνα για την προπόνηση δόνησης στην 3 η ηλικία και την εμμηνόπαυση είναι αυτή των Kazuhiro Kawanabe et al (2006), στην οποία εξετάστηκε η επίδραση της δόνησης στη δύναμη, την ισορροπία και τις ασκήσεις βάδισης, στην ικανότητα βάδισης σε 67 ηλικιωμένους (40 ερευνητική ομάδα 27 ομάδα ελέγχου) ηλικίας 72 ετών (59-86). Το δείγμα αποτέλεσαν 4 άνδρες και 63 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η διάρκεια της παρέμβασης ήταν 2 μήνες σε πλατφόρμα δόνησης Galileo (συχνότητα δόνησης Hz, διάρκεια συνεδρίας 4 λεπτά, συχνότητα προπόνησης 1 φορά /εβδομάδα). Εκτός από την προπόνηση 12

13 δόνησης οι 2 ομάδες πραγματοποιούσαν ασκήσεις ρουτίνας όπως ισορροπία στο ένα πόδι, διατάσεις και απλό περπάτημα διάρκειας 30 λεπτών, με συχνότητα 2 φορές/εβδομάδα. Από τις αρχικές μετρήσεις υπήρχε ισχυρή αρνητική συσχέτιση τόσο ανάμεσα στην ηλικία και το μήκος διασκελισμού κατά τη βάδιση, όσο και στην ισορροπία στο ένα πόδι. Επίσης, υπήρχε θετική συσχέτιση ανάμεσα στην ηλικία και το χρόνο σε τεστ βάδισης 10 μέτρων. Μετά το πέρας της παρέμβασης 2 μηνών, οι παραπάνω παράγοντες βελτιώθηκαν σημαντικά για την πειραματική ομάδα, ενώ δεν άλλαξαν σημαντικά για την ομάδα ελέγχου. Πιο συγκεκριμένα, ο χρόνος στο τεστ βάδισης 10 μέτρων μειώθηκε κατά 14,9%, το μήκος διασκελισμού βελτιώθηκε κατά 6,5%, ενώ ο χρόνος ισορροπίας αυξήθηκε κατά 65% για το δεξί και κατά 88,4% για το αριστερό πόδι. Βασικό πόρισμα της έρευνας αυτής αποτελεί το γεγονός ότι η προπόνηση δόνησης είναι μία ασφαλής μέθοδος προπόνησης για την 3 η ηλικία, καθώς συνδυάζει την απουσία αρνητικών συμπτωμάτων με τα θετικά οφέλη στις παραμέτρους που κάθε φορά εξετάζονται. Οι έρευνες που αφορούν στη δύναμη και στην αλτική ικανότητα περιλαμβάνουν ως επί το πλείστον οξείες μεταβολές, ενώ αυτές που πραγματοποιήθηκαν με προγράμματα παρέμβασης αφορούν σχεδόν αποκλειστικά την τρίτη ηλικία (Kazuhiro Kawanabe 2006). Από τη συνολική βιβλιογραφία που μελετήθηκε προκύπτει ότι καμία από τις έρευνες που έχουν χρησιμοποιήσει το αμφίπλευρο επίπεδο δόνησης δεν έχει μελετήσει τις μεταβολές στη δύναμη μετά από προπόνηση δόνησης σε ενήλικες γυναίκες. Επιπλέον καμία από τις προηγούμενες μελέτες δεν έχει χρησιμοποιήσει τη δυναμική δοκιμασία αξιολόγησης της δύναμης. 13

14 3. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να διερευνήσει τις μεταβολές στη δύναμη σε ενήλικες γυναίκες με πρόγραμμα ενδυνάμωσης σε πλατφόρμα δόνησης αμφίπλευρου επιπέδου, όπως επίσης και να επισημάνει ποια από τις συχνότητες, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στο προπονητικό πρωτόκολλο, είναι η αποτελεσματικότερη για την ανάπτυξη της δύναμης. 4. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η σημασία της παρούσας μελέτης έγκειται στο να παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο προπόνησης για την ανάπτυξη της δύναμης το οποίο θα περιλαμβάνει όλες τις παραμέτρους της προπόνησης δόνησης, καθώς προηγούμενες μελέτες συμπεριελάμβαναν στα πρωτόκολλά τους μόνο συστάσεις για τη συχνότητα δόνησης (Hz), ενώ δεν υπάρχει αναφορά για το χρόνο άσκησης, το χρόνο διαλλείματος καθώς και τον αριθμό των ασκήσεων που κάθε φορά θα πρέπει να χρησιμοποιείται. 5. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ 1. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε γυναίκες ηλικίας ετών οι οποίες δεν εμφάνισαν μυοσκελετικά ή άλλα ιατρικά προβλήματα. 2. Η συμμετοχή στην έρευνα ήταν εθελοντική, χωρίς καμία οικονομική ή υλική απολαβή. 3. Όλες οι μετρήσεις έγιναν από τον ίδιο ερευνητή και έγινε προσπάθεια να επικρατούν σταθερές συνθήκες (χώρος, θερμοκρασία, υγρασία, ώρα της ημέρας). 4. Καμία από τις γυναίκες δεν ήταν αθλήτρια υψηλού επιπέδου και δε συμμετείχε σε πρόγραμμα άσκησης με αντιστάσεις ή άλλο πρόγραμμα προπόνησης με δόνηση κατά τη διάρκεια της παρέμβασης. 14

15 6. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 6.1. Τόπος έρευνας Οι μετρήσεις για τις ανάγκες της έρευνας πραγματοποιήθηκαν στο Εργαστήριο Προπονητικής και Αθλητικής Απόδοσης του Τμήματος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Μέρος των μετρήσεων πραγματοποιήθηκε επίσης στα ιδιωτικά γυμναστήρια Escape (Θ. Χαρίση 112 Κ. Τούμπα) και Fitness Fun (Επταπυργίου 38 Συκιές) Δείγμα Το δείγμα αποτέλεσαν εθελοντικά 36 υγιείς, αγύμναστες γυναίκες (ηλικίας 25,4 ± 3,5 ετών, ύψους 1,68 ± 0,07 m και βάρους 57,3 ± 6,5 kg). Οι συμμετέχουσες χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες όπου η κάθε ομάδα αποτελούνταν από 9 άτομα. Οι τρεις πρώτες ομάδες αποτέλεσαν τις ομάδες έρευνας, ενώ η τέταρτη την ομάδα ελέγχου (control group) Σχεδιασμός έρευνας Οι συμμετέχουσες έπειτα από προθέρμανση συνολικής διάρκειας 12 λεπτών (7 λεπτά περπάτημα σε δαπεδοεργόμετρο 5,5 Km / h και 5 λεπτά διατατικές ασκήσεις των κάτω και άνω άκρων), εκτέλεσαν ημικάθισμα (100 μοίρες, έλεγχος γωνίας με γωνιόμετρο) και πιέσεις σε ίσιο πάγκο σε μηχάνημα δύναμης Smith Machine (Body Solid) με σκοπό να εκτιμηθεί το 1RM μέσω του τεστ των 4RM από τον πίνακα 4 (Lombardi, 1989). Έπειτα από το πρωτόκολλο εκτίμησης της δύναμης εκτελούσαν διατατικές ασκήσεις για αποθεραπεία. Οι συμμετέχουσες συμμετείχαν σε πρόγραμμα προπόνησης με δόνηση, με συχνότητα προπόνησης 2 φορές / εβδομάδα και συνολική διάρκεια 6 εβδομάδων. Η κάθε προπονητική μονάδα αποτελούνταν από 7 ασκήσεις δύναμης (4 για τα κάτω και 3 για τα άνω άκρα). Οι ασκήσεις για τα κάτω άκρα ήταν κατά σειρά εκτέλεσης το ημικάθισμα με γωνία 120 μοιρών, ημικάθισμα με γωνία 100 μοιρών, ημικάθισμα στο ένα πόδι (δεξί και αριστερό) με γωνία 120 μοιρών και ανοιχτό κάθισμα (plieu) στις 120 μοίρες (Πίνακας 2). Για τα άνω άκρα οι ασκήσεις κατά σειρά εκτέλεσης ήταν οι κάμψεις των αγκώνων (push ups) με γωνία 110 μοίρες, οι βυθίσεις τρικεφάλων με γωνία 120 μοιρών και η πρηνής στήριξη στους αγκώνες, με γωνία στην άρθρωση του αγκώνα τις 90 μοίρες. (Πίνακας 3). Όλες οι ασκήσεις εκτελέστηκαν ισομετρικά σε 15

16 σταθερή γωνία της άρθρωσης. Η κύρια διαφοροποίηση μεταξύ των ομάδων ήταν η προπόνηση σε διαφορετικές συχνότητες δόνησης. Η πρώτη ομάδα έκανε προπόνηση στα 16 Hz, η δεύτερη στα 19 Hz, ενώ η τρίτη στα 21 Hz. Η διάρκεια της κάθε άσκησης, το διάλειμμα, καθώς και τα χαρακτηριστικά της πλατφόρμας που αφορούν στην προπόνηση (Hz, εύρος ταλάντωσης), αναφέρονται λεπτομερώς στο προπονητικό πρωτόκολλο (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Προπονητικό πρωτόκολλο ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ 1 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s 2 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s 3 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:90s 4 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:45s 5 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:60s Διάλειμμα:90s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 6 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:60s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:90s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:45s Ένταση:19Hz Διάρκεια:60s Διάλειμμα:90s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:19 Hz Διάρκεια:60s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:21 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:90s Ένταση:21 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:45s Ένταση:21 Hz Διάρκεια:60s Διάλειμμα:90s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:21 Hz Διάρκεια:60s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 16

17 Πίνακας 2. Φωτογραφίες των ασκήσεων για τα κάτω άκρα. 17

18 Πίνακας 3. Φωτογραφίες των ασκήσεων για τα άνω άκρα. 18

19 6.5. ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Μέτρηση 1 Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά Μετρήθηκε το ύψος και το σωματικό βάρος. Όργανα μέτρησης: μετροταινία και ηλεκτρονική ζυγαριά (μοντέλο SECA). Μέτρηση 2 Αξιολόγηση της δύναμης Η αξιολόγηση της δύναμης πραγματοποιήθηκε σε μηχάνημα δύναμης Smith Machine της εταιρίας Body Solid. Μέτρηση 3 Προπόνηση δόνησης Για την προπόνηση δόνησης χρησιμοποιήθηκε η πλατφόρμα δόνησης Galileo 2000 (Novotec, Germany). 7. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ One way ANOVA με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις στη μεταβλητή χρόνος (pre, post). Επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας p< 0,05. 19

20 8. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν για τα κάτω άκρα στατιστικά σημαντική αύξηση (p 0,05) για την ομάδα η οποία έκανε προπόνηση στη συχνότητα των 16 Hz σε ποσοστό 36,5 %, καθώς και για την ομάδα που έκανε προπόνηση στη συχνότητα των 19 Hz σε ποσοστό 36,4 % (διάγραμμα 1 και 2). Η ομάδα που έκανε προπόνηση στη συχνότητα των 21 Hz παρουσίασε αύξηση της δύναμης (19,2 %), μη στατιστικά σημαντική (διάγραμμα 3). kg Πριν 16Hz Μετά 16Hz Διάγραμμα 1. Ποσοστιαία αύξηση της δύναμης των κάτω άκρων για την ομάδα των 16 Hz. kg Πριν 19Hz Μετά 19Hz 0 Διάγραμμα 2. Ποσοστιαία αύξηση της δύναμης των κάτω άκρων για την ομάδα των 19 Hz. 20

21 kg Πριν 21Hz Μετά 21Hz Διάγραμμα 3. Ποσοστιαία αύξηση της δύναμης των κάτω άκρων για την ομάδα των 21 Hz. Τα αποτελέσματα για τη δύναμη των άνω άκρων παρουσίασαν ποσοστό αύξησης (19 % για την ομάδα των 16 Hz, 15 % για την ομάδα των 19 Hz, και 7,2 % για την ομάδα των 21 Hz), το οποίο ωστόσο δεν ήταν στατιστικά σημαντικά (p0,05), όπως φαίνονται και από τα διαγράμματα 4, 5, και 6. kg Πριν 16Hz Μετά 16Hz Διάγραμμα 4. Ποσοστιαία αύξηση της δύναμης των άνω άκρων για την ομάδα των 16 Hz. 21

22 kg Πριν 19Hz Μετά 19Hz 21 Διάγραμμα 5. Ποσοστιαία αύξηση της δύναμης των άνω άκρων για την ομάδα των 19 Hz. kg Πριν 21Hz Μετά 21Hz 28 Διάγραμμα 6. Ποσοστιαία αύξηση της δύναμης των άνω άκρων για την ομάδα των 21 Hz. 22

23 9. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 9.1 Σύγκριση με άλλες μελέτες Στο κεφάλαιο αυτό πραγματοποιείται σχολιασμός των αποτελεσμάτων της έρευνας, καθώς και σύγκριση αυτών με άλλες μελέτες. Η σύγκριση αυτή είναι ιδιαίτερα δύσκολη και ελλιπής, καθώς στην προπόνηση με δόνηση χρησιμοποιούνται διάφορα είδη πλατφόρμας (κάθετη και αμφίπλευρη δόνηση), τα οποία αν και περιλαμβάνουν τις ίδιες παραμέτρους προπόνησης, αυτές μεταφράζονται τελείως διαφορετικά ως προς την δυναμική της επιβάρυνσης και κατ επέκταση στις προσαρμογές που προκύπτουν στους ασκούμενους από την προπόνηση. Μία από τις πιο αντιπροσωπευτικές μελέτες για την προπόνηση δόνησης σχετικά με τις προσαρμογές που αυτή εμφανίζει ως προς τη δύναμη είναι μία οξεία μελέτη των Cardinale & Lim (2003), η οποία διερεύνησε ποια είναι η καλύτερη συχνότητα δόνησης στο κάθετο επίπεδο (Power Plate) σε σχέση με την ανταπόκριση του τετρακεφάλου των συμμετεχόντων, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της ηλεκτρομυογραφίας. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής επέδειξαν ως την καταλληλότερη συχνότητα δόνησης για δύναμη τη συχνότητα των 30 Hz ενώ οι υπόλοιπες συχνότητες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν 20, 40 και 50 Hz. Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν με την έρευνα των Cormie et al., 2006 οι οποίοι καταλήγουν επίσης στο συμπέρασμα ότι τα 30 Hz για την κάθετη εφαρμογή δόνησης είναι τα καταλληλότερα ώστε να αυξάνουν το ύψος άλματος σε ενήλικες απροπόνητους άνδρες. Οι δύο αυτές μελέτες διασαφηνίζουν μέσω των αποτελεσμάτων τους μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους στην προπόνηση δόνησης. Η εφαρμογή της καταλληλότερης συχνότητας σε Hz, φαίνεται να είναι τελικά αυτή η οποία καθορίζει το βαθμό ανταπόκρισης του μυοτατικού αντανακλαστικού και κατ επέκταση τις προσαρμογές της δύναμης. Σχετικά με τις παραμέτρους της δόνησης στο αμφίπλευρο επίπεδο (Galileo) οι περισσότερες έρευνες καταλήγουν και προτείνουν ως την αποτελεσματικότερη συχνότητα δόνησης για δύναμη αυτή των Hz. Πιο συγκεκριμένα, οι Cosimo Roberto Russo (2003) μελετώντας την εφαρμογή δόνησης με συχνότητα Hz κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή αυξάνει το ύψος άλματος σε άνδρες της τρίτης ηλικίας. Στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί πως οι έρευνες που χρησιμοποιούν αμφίπλευρη δόνηση αφορούν κυρίως άτομα της τρίτης ηλικίας καθώς αυτού του είδους η δόνηση έχει χαρακτηριστεί ως πιο ασφαλής για τα άτομα αυτά, σε 23

24 σύγκριση με την κάθετη δόνηση. Όπως έχει προαναφερθεί μία σύγκριση ανάμεσα στα αποτελέσματα των ερευνών που χρησιμοποίησαν το κάθετο επίπεδο δόνησης και σε αυτές που χρησιμοποίησαν το αμφίπλευρο, είναι πρακτικά αδύνατη. Η διαφορά στην εφαρμογή της δόνησης μπορεί να γίνει αντιληπτή μόνο από τον ασκούμενο και πιο συγκεκριμένα από έναν ασκούμενο που έχει προπονηθεί και στα δύο είδη πλατφόρμας. Στην παρούσα μελέτη έγινε η πρώτη προσπάθεια με σκοπό να διερευνηθούν οι μεταβολές της δύναμης μετά από προπόνηση δόνησης σε αμφίπλευρο επίπεδο, σε ενήλικες γυναίκες με τη δοκιμασία της δυναμικής αξιολόγησης (εκτίμηση του 1 RM μέσω υπολογισμού από τα 4-5 RM) (Lombardi, 1989). Επίσης, παρουσιάστηκε συνολικά ένα προπονητικό πρωτόκολλο προπόνησης διάρκειας 6 εβδομάδων σε πλατφόρμα δόνησης το οποίο περιλαμβάνει όλες τις παραμέτρους της προπόνησης με δόνηση. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση για τη δύναμη στα κάτω άκρα για τις ομάδες των 16 και 19 Hz των γυναικών που πήραν μέρος στην έρευνα. Για τα άνω άκρα αν και υπήρχε αύξηση δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Στατιστικά μη σημαντική διαφορά εμφάνισε επίσης η ομάδα των 21 Hz για τα κάτω άκρα. Τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται μάλλον στην αδυναμία ακριβούς εξομοίωσης των ασκήσεων προπόνησης για τα άνω άκρα σε σχέση με τις ασκήσεις αξιολόγησης, γεγονός το οποίο δεν ήταν εμπόδιο και για τις ασκήσεις των κάτω άκρων αφού προσομοίαζαν ακριβώς τις ασκήσεις αξιολόγησης. Επιπλέον, λόγω του σχεδιασμού της πλατφόρμας δόνησης που χρησιμοποιήθηκε στην προπόνηση, οι ασκήσεις για την ενδυνάμωση των κάτω άκρων ήταν περισσότερες σε αριθμό από τις αντίστοιχες των άνω άκρων. Πιθανά με τη χρήση διαφορετικής πλατφόρμας δόνησης, η οποία θα περιλαμβάνει και ιμάντες για την προπόνηση των άνω άκρων, η αύξηση της δύναμης να ήταν μεγαλύτερη και στατιστικά σημαντική σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Τα αποτελέσματα που βρέθηκαν ωστόσο συμφωνούν με αυτά των Cardinale & Lim (2003), οι οποίοι υποστηρίζουν ότι οι χαμηλότερες συχνότητες δόνησης (20 Hz) εμφάνισαν πιο ευεργετικά αποτελέσματα από τις υψηλότερες (40 Hz). Η διαφορά όμως και πάλι έγκειται στη χρήση διαφορετικής πλατφόρμας δόνησης η οποία αυτόματα μεταφράζεται σε διαφορετική δυναμική της επιβάρυνσης ανάλογα με τη συχνότητα δόνησης. Αναλυτικότερα αναφέρεται ότι στις υψηλές δονήσεις ( 40 Hz) δεν προκαλούνται οι ακούσιες μυϊκές συσπάσεις από το ερέθισμα της δόνησης 24

25 πιθανά λόγω της αδρανοποίησης του μυοτατικού αντανακλαστικού στις συχνότητες αυτές (Cardinale & Lim 2003). Αποτελεσματικότερη επίσης θα ήταν μία μεγαλύτερη διάρκειας παρέμβαση 8 ή 10 εβδομάδων την οποία δεν ακολουθήσαμε στην παρούσα μελέτη, καθώς δεν υπάρχουν συστάσεις για το συνολικό χρόνο παρέμβασης από τη βιβλιογραφία. Στο σύνολό του το προπονητικό πρωτόκολλο που ακολουθήθηκε ήταν αποτελεσματικό, χωρίς παράλληλα να επιφέρει κάποιον τραυματισμό σε καμία από τις δοκιμαζόμενες οι οποίες πήραν μέρος στην έρευνα. 9.2 Προτάσεις για μελλοντικές εργασίες Η προπόνηση με δόνηση σε αμφίπλευρο επίπεδο επέφερε σημαντικές μεταβολές στη δύναμη των κάτω άκρων ενηλίκων γυναικών, ενώ λιγότερο σημαντικές μεταβολές επέφερε στη δύναμη των άνω άκρων, όπως αυτή εξετάστηκε από τη δυναμική αξιολόγηση των 4-5 RM. Μελλοντικές μελέτες θα ήταν σκόπιμο να επικεντρωθούν στη διερεύνηση των παραγόντων ενός προπονητικού πρωτοκόλλου το οποίο θα επιφέρει στο σύνολό του θετικές μεταβολές της δύναμης και για τα άνω άκρα με σημαντικότερο παράγοντα αυτόν της συνολικής διάρκειας της παρέμβασης. Απαραίτητη προσοχή επίσης θα πρέπει να δίνεται στην μονόπλευρη προπόνηση με δόνηση που πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια στα γυμναστήρια λόγω της σύντομης διάρκειας μιας συνεδρίας δόνησης. Η προπόνηση δόνησης θα πρέπει να συνδυάζεται με συμβατική προπόνηση αντιστάσεων και φυσικά με αερόβια προπόνηση για την καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. 25

26 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. Προπονητικό πρωτόκολλο ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ 1 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s 2 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s 3 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:90s 4 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:45s 5 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:60s Διάλειμμα:90s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 6 η εβδομάδα Ένταση:16 Hz Διάρκεια:60s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:90s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:45s Ένταση:19Hz Διάρκεια:60s Διάλειμμα:90s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:19 Hz Διάρκεια:60s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:16 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:19 Hz Διάρκεια:30s Ένταση:21 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:90s Ένταση:21 Hz Διάρκεια:45s Διάλειμμα:45s Ένταση:21 Hz Διάρκεια:60s Διάλειμμα:90s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 Ένταση:21 Hz Διάρκεια:60s Εύρος ταλ.: νούμερο 3 26

27 Πίνακας 2. Φωτογραφίες των ασκήσεων για τα κάτω άκρα. 27

28 Πίνακας 3. Φωτογραφίες των ασκήσεων για τα άνω άκρα. 28

29 Πίνακας 4. Καθορισμός του 1RM με βάση τον αριθμό των εκτελούμενων επαναλήψεων (Lombardi, 1989). Αριθμός εκτελούμενων % 1RM (ποσοστό σχετικής Συντελεστής επαναλήψεων έντασης) , , , , , , , , , ,36 Σχήμα 1. Τρόπος δράσης του Τονικού Αντανακλαστικού Δόνησης (Bosco et al., 2003) 29

30 10. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Bosco C, Cardinale M. Journal of the American College of Sports Medicine (review) vol 31: 3-7, Bogaerts An, Verschueren S, Delecluse C, Claessens A, Boonen S. Effects of whole body vibration on postural control in older individuals : A 1 year randomized control trial. Gait Posture, Cardinale M, Lim J. Electromyography activity of vastus lateralis muscle during whole body vibration of different frequencies. Journal of Strength and Conditioning Research vol 17: , Cardinale M, Lim J. The acute effects of two different whole body vibration frequencies on vertical jump performance. MEDICINA DELLO SPORT vol 56 : , Cormie P, Deane R, Triplett T, Mc Bride J. Acute effects of whole body vibration on muscle activity, strength and power. Journal of Strength and Conditioning Research vol 20: , Desmedt J, Godaux E. Mechanism of the vibration paradox: excitatory and inhibitory effects of tendon vibration on single soleus muscle motor units in man. Journal of Physiology vol 285: , Gusi N, Raimundo Ar, Leal Al. Low frequency vibratory exercise reduces the risk of bone fracture more than walking: a randomized controlled trial. BMC Musculoskeletal Disorders vol 7: 92, Hagbarth K.E. and G. Eklund. Motor effects of vibratory stimuli in men. Muscular afferent amd motor control, p.p. : ,

31 9. Issurin V.B., Tenenbaum G. Acute and residual effects of vibratory stimulation on explosive strength in elite and amateur athletes. Journal of sports Science vol 17: , Jordan M, Norris S, Smith D, Herzog W. Vibration Training: An overview of the area, training consequences and future considerations. Review. Journal of Strength and Conditioning Research vol 19: , Lombardi V.P. Beginning Weight Training.Dubuque,I: W.C Brown, Mester J, Kleinoder H, Yue Z. Vibration training: benefits and risks (review). Journal of Biomechanics vol 39: , Kawanabe K, Kawashima Ak, Sashimoto Is, Takeda T, Sato Y, Iwamoto J. Effect of whole body vibration exercise and muscle strengthening, balance, and walking exercises on walking ability in the elderly. Keio Journal Medicine vol 56 : 28-33, Kin Isler, A.Acikada, C & Aritan S. Effects of vibration on maximal isometric muscle contraction at different joint angles. Isokinetics and Exercise Science vol 14 : , Kvorning T, Bagger M, Caserotti P, Madsen K. Effects of vibration and resistance training on neuromuscular and hormonal measures. Journal of European Applied Physiology vol 96: , Lackner J R, Graybiel A. Elicitation of vestibular side effects by regional vibration of the head. Naval Aerospace Medical Research Lab Pensacola Palmer R A, Collin J. Vibration white finger. British Journal of Surgery vol. 80: ,

32 18. Rehn B, Lidstrom J, Skoglund J, Lidstrom B. Effects on leg muscular performance from whole body vibration exercise: a systematic review. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports vol 17: 2-11, Rittweger J, Just K, Kautzsch K, Reeg P, Felsenberg D. Treatment of lower back pain with lumbar extension and whole body vibration exercise. Spine vol vol 27 : , Roelants M, Delecluse C, Verschueren SM. Whole body vibration training increases knee-extension strength and speed of movement in older women. Journal of American Geriatrics Society vol 52 : , Russo CR, Lauretani F, Bandinelli S, Bartali B, Cavazzini C, Guralnik J, Ferruci L. High frequency vibration training increases muscle power in postmenopausal woman. Arch Phys Med Rehabil vol 84, Spitzenpfeil P, Strizker M, Kirchbichler A, Tusker F. Mechanical impacts to the human body by different vibration training devices. Journal of Biomechanincs vol 39, Salvarani A, Agosti M, Zanre A, Ampollini A, Montagna L, Franceschini M. Mechanical vibration in the rehabilitation of patients with reconstructed anterior cruciate ligament. Journal of Europa Medicophysica vol 39: 19-25, Taylor S. James. Vibration syndrome in industry : Dermatological viewpoint. American Journal of Industrial Medicine vol 8 : ,

33 33