ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ"

Μυρρίνη Γκόφας
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Εγκαινιάζουµε µια νέα σελίδα που θα αφορά παρουσιάσεις βιβλίων - προτάσεις προς τα µέλη µας, µε ένα κοινό θέµα κάθε φορά. Η αναφορά δεν θα έχει βιβλιοκριτικό χαρακτήρα, αλλά την παρουσίαση του συγγραφέα, του βιβλίου και µικρά σχόλια που συνήθως ακολουθούν την έκδοση. Καλούνται τα µέλη µας, αν γνωρίζουν και άλλα κείµενα σχετικά µε το εκάστοτε προτεινόµενο θέµα, ας µας τα συστήσουν. Σε αυτό το τεύχος υπάρχει αναφορά σε πέντε βιβλία που έχουν ως θέµα το κακό. Με τη σκέψη ότι ως σύµβουλοι-θεραπευτές ουσιαστικά ασχολούµαστε µε το δίπολο καλό-κακό, ως υγεία-ασθένεια, έλλειµµα-πληρότητα, δυσαρµονία-αρµονία και πολλά άλλα δίπολα, η προσέγγιση αυτού του τεράστιου θέµατος που απασχόλησε την ανθρωπότητα από τις απαρχές της ιστορίας κρίνεται ως απαραίτητη για τη σύγχρονη νοηµοσύνη.

Καλούνται τα µέλη µας, αν γνωρίζουν και άλλα κείµενα σχετικά µε το εκάστοτε προτεινόµενο θέµα, ας µας τα συστήσουν. Σε αυτό το τεύχος υπάρχει αναφορά σε πέντε βιβλία που έχουν ως θέµα το κακό.

2 1. Paul Ricoeur: Το κακό, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ Πώς ήταν δυνατόν το Ολοκαύτωµα να µην επαναφέρει και πάλι στο προσκήνιο το κλασικό φιλοσοφικό ερώτηµα του πώς δηλαδή είναι δυνατόν να θεωρήσουµε ότι ο Θεός είναι συγχρόνως αγαθός και παντοδύναµος και όµως το κακό υπάρχει; Για τον Paul Ricoeur έχει έλθει η στιγµή, το κακό, από κατηγορία της σκέψης να γίνει κατηγορία της πράξης. Όµως, ως κατηγορία της πράξης, το κακό δεν εξορίζει τη σκέψη. Αντιθέτως, αρχίζει πάλι από αυτήν. Πρόκειται όµως για µια σκέψη αλλιώτικη, που δεν αποβλέπει στο να γνωρίσει το αντικείµενό της. Για µια σκέψη που καλείται αντί για λύση να δώσει απάντηση. (από την εισαγωγή του Γιώργου Γρηγορίου) Από που προέρχεται το κακό; Από που προέρχεται το ότι κάνουµε το κακό; Για τον Paul Ricoeur, το να στοχαστείς το κακό είναι ένα χάσµα συλλογισµού διότι η ελευθερία του ανθρώπου είναι ταγµένη να υπάρχει ενώπιον του κακού. Αυτό το µικρό κείµενο, που προέρχεται από µια διάλεξη που δόθηκε στη Λωζάννη το 1985, συγκαταλέγεται στο τεράστιο έργο αυτού του φιλοσόφου που δεν αυτοαποκαλείται θεολόγος, αλλά του οποίου η σκέψη εύκολα συγγενεύει µε ορισµένες όψεις του προτεσταντισµού. Ένας άνθρωπος που σκέφτηκε το ευάλωτο απέναντι στο ηθικό κακό µε µια βαθύτητα και λεπτότητα υποδειγµατική.

Όµως, ως κατηγορία της πράξης, το κακό δεν εξορίζει τη σκέψη. Αντιθέτως, αρχίζει πάλι από αυτήν. Πρόκειται όµως για µια σκέψη αλλιώτικη, που δεν αποβλέπει στο να γνωρίσει το αντικείµενό της.

3 2. Ζαν Μποντριγιάρ: "H διαφάνεια του κακού" οκίµιο πάνω στα ακραία φαινόµενα, εκδόσεις ΕΞΑΝΤΑΣ- ΝΗΜΑΤΑ "Ένα είδος λευχαιµίας έχει κυριέψει τις κοινωνίες µας, ένα είδος διάλυσης της αρνητικότητας µέσα σε µια συνεχή µετάγγιση ευφορίας (...). Χάρη στην εγκαθίδρυση µιας οριστικής διαφάνειας. Η κατάσταση θυµίζει κάπως τον άνθρωπο που χάνει τη σκιά του: είτε γίνεται διάφανος στο φως που τον διαπερνά, είτε φωτίζεται απ' όλες τις µορφές, υπερεκτεθειµένος χωρίς άµυνες σε όλες τις πηγές φωτός. Φωτιζόµαστε έτσι από όλες τις µορφές, από τις τεχνικές, τις εικόνες, την πληροφόρηση, χωρίς να µπορούµε να διαθλάσουµε αυτό το φως, και είµαστε καταδικασµένοι σε µια λευκή δραστηριότητα, σε µια λευκή κοινωνικότητα, στη λεύκανση των σωµάτων όπως και του χρήµατος, του εγκεφάλου και της µνήµης, σε µια πλήρη ασηψία. Λευκαίνεται η βία, λευκαίνεται η ιστορία, µε µια γιγαντιαία µανούβρα αισθητικής χειρουργικής, µε το πέρας της οποίας δεν υπάρχουν πια παρά µια κοινωνία και άτοµα στα οποία έχει απαγορευτεί η βία και η αρνητικότητα. Όµως ό, τι δεν µπορεί πια να αρνηθεί τον εαυτό του ως τέτοιο είναι καταδικασµένο στη ριζική αβεβαιότητα και στην απροσδιόριστη προσοµοίωση".

Η κατάσταση θυµίζει κάπως τον άνθρωπο που χάνει τη σκιά του: είτε γίνεται διάφανος στο φως που τον διαπερνά, είτε φωτίζεται απ' όλες τις µορφές, υπερεκτεθειµένος χωρίς άµυνες σε όλες τις πηγές φωτός.

4 3. George Bataille : Η Λογοτεχνία και το κακό, εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ Η αυθεντική λογοτεχνία είναι προµηθεϊκή. Ο πραγµατικός συγγραφέας τολµά να έρθει στην πράξη σε σύγκρουση µε τους θεµελιώδεις νόµους της κοινωνίας, τολµά να επιθυµήσει και να αναζητήσει µε λυσσαλέα επιµονή το αδύνατο. Και όπως ακριβώς η επιθυµία του συγγραφέα τοποθετείται πάνω από φραγµούς και αυτονόητες απαγορεύσεις έτσι και το έργο του αρνείται να περιορίσει τον κόσµο µέσα στο στενό πλαίσιο όπου το καθετί είναι δοσµένο εκ των προτέρων. Από τον Μπωντλαίρ µέχρι τον Ζενέ, περνώντας από τον Μπλέηκ, τον Σαντ και τον Προυστ, ο Μπατάιγ µελετά το έργο πέντε συγγραφέων που µαρτυρούν ότι η λογοτεχνία, έκφραση του Κακού στην οξύτερη µορφή του, ή είναι αυτεξούσια ή δεν είναι τίποτε.

Και όπως ακριβώς η επιθυµία του συγγραφέα τοποθετείται πάνω από φραγµούς και αυτονόητες απαγορεύσεις έτσι και το έργο του αρνείται να περιορίσει τον κόσµο µέσα στο στενό πλαίσιο όπου το

5 4. Aldo Carotenuto: Τα δάκρυα του κακού, Εκδόσεις ΊΤΑΜΟΣ Η αέναη σύγκρουση ανάµεσα στην προσδοκία της ενότητας του όλου, από τη µια πλευρά, και στους περιορισµούς που επιβάλλει η ζωή, οι αναπόφυκτες συναντήσεις µε το θάνατο, µε την κατάρρευση, µε την ασθένεια και µε το χωρισµό, από την άλλη, είναι ο θεµατικός πυρήνας που ερευνά το βιβλίο αυτό του Άλντο Καροτενούτο. Εργαλείο του είναι ο ψυχολογικός στοχασµός, η ιστορία, η φιλοσοφία, ο µύθος, η λογοτεχνία. Τα προβλήµατα που γεννιούνται, επιβάλλουν µια νέα ηθική βασισµένη πάνω στα όρια που απαιτούνται από τη συνύπαρξη περισσοτέρων ατόµων και περισσότερων πολιτισµών. Το Εγώ αντιταγµένο στον κόσµο, το υποκείµενο αντιταγµένο στο αντικείµενο, έχει µεταφραστεί στο στερεότυπο µέσω του οποίου τα Εγώ-Εµείς,άτοµο και κοινωνία, είναι έννοιες αντίθετες. Η διαδεδοµένη πλήξη στο σηµερινό µας σύστηµα ζωής προέρχεται ακριβώς από το τράβηγµα στα άκρα αυτού του στερεότυπου, µέσω του οποίου ο καθένας αντιλαµβάνεται τον εαυτό του σαν ένα νησί.

Εργαλείο του είναι ο ψυχολογικός στοχασµός, η ιστορία, η φιλοσοφία, ο µύθος, η λογοτεχνία.

6 5. Θάνος Λιποβατς: Η απατηλή σαγήνη και η διαβρωτική βία του κακού, Εκδόσεις ΠΟΛΙΣ Ο Λόγος περί του κακού αποτελεί, για έναν συγγραφέα, µια πρόκληση και ένα στοίχηµα. Προσπάθησα να εντοπίσω τα σηµεία εκείνα που καθιστούν το κακό αντικείµενο της απώθησης, της απάρνησης ή της απόρριψης, και τα οποία το δικαιολογούν, το ωραιοποιούν και το λατρεύουν. Το κακό είναι αυτό που αποτελεί σε όλους µας το πιο οικείο αλλά και το πιο ανοίκειο κοµµάτι του εαυτού µας. Το Πρώτο Μέρος αναφέρεται στη φιλοσοφική και θεολογική προσέγγιση του κακού από την Ύστερη Αρχαιότητα µέχρι τον Ύστερο Μεσαίωνα. Το εύτερο Μέρος επικεντρώνεται στο κορύφωµα της νεωτερικής κλασικής φιλοσοφίας, στο γερµανικό ιδεαλισµό και στην υπέρβασή του. Παρουσιάζονται τρία κλασικά κείµενα αναφορικά µε το κακό: του Kant, του Schelling και του Kierkegaard, σε κριτικό διάλογο µε τη σκέψη του Hegel. Το Τρίτο Μέρος εντοπίζεται στη θέση της ψυχανάλυσης αναφορικά µε το κακό στην ύστερη νεωτερικότητα. Ο Freud µετέθεσε το κέντρο βάρους της συζήτησης στις έννοιες του

Το κακό είναι αυτό που αποτελεί σε όλους µας το πιο οικείο αλλά και το πιο ανοίκειο κοµµάτι του εαυτού µας.

7 Ασυνειδήτου, των Ορµών και των Φαντασιώσεων. Ο Lacan, από την άλλη, ανέδειξε παραπέρα τη σηµασία της Γλώσσας, του Άλλου, της Έλλειψης, της Επιθυµίας και του Πράγµατος. Το Τέταρτο Μέρος επιχειρεί τη σύνθεση των τεσσάρων Λόγων (Discours) οι οποίοι "συν-θέτουν" το κείµενο. Αποτελεί τη µορφή µιας "Com-position", όπως αυτή της µουσικής φούγκας µε τέσσερις φωνές. Οι επαναλήψεις είναι θεµελιακό στοιχείο και τελούνται συνειδητά. Οι τέσσερις Λόγοι είναι: η θεολογία, η πολιτική φιλοσοφία, η φιλοσοφία της ύπαρξης, η ψυχανάλυση. Η σύνθεση επικεντρώνεται στη σχέση ανάµεσα στα συναισθήµατα, ιδιαίτερα το Άγχος, την Επιθυµία, τη Θέληση και την Αγάπη. Το Πέµπτο Μέρος αναφέρεται στην ανανέωση της θεολογίας του 20ού αιώνα και στο διάλογο ανάµεσα στην καθολική και την προτεσταντική θεολογία. Το Έκτο Μέρος εντοπίζεται στο κακό µέσα στο πλαίσιο του Πολιτικού στον 20ό αιώνα. Το ανοίκειο χαρακτήρισε εδώ το Πολιτικό πρώτα µε το Άουσβιτς και τα γκουλάγκ, αλλά η διάλυση των αξιών και των ταυτοτήτων που τα συνόδευσε υπάρχει και σήµερα µε άλλο τρόπο, και συγκαλύπτεται από τις αυταπάτες της προόδου του πολιτισµού. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ιωάννης Ψάρρας

Οι επαναλήψεις είναι θεµελιακό στοιχείο και τελούνται συνειδητά. Οι τέσσερις Λόγοι είναι: η θεολογία, η πολιτική φιλοσοφία, η φιλοσοφία της ύπαρξης, η ψυχανάλυση.

Σχετικά έγγραφα

Χρύσανθος Δημ. Τάσσης. Θάνος Λίποβατς, Η απατηλή σαγήνη καί η διαβρωτική βία του κακού, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2012, σελίδες 492

Χρύσανθος Δημ. Τάσσης. Θάνος Λίποβατς, Η απατηλή σαγήνη καί η διαβρωτική βία του κακού, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2012, σελίδες 492 198 Βιβλιοκριτική αποτελεί σημαντική συνεισφορά στη συζήτηση για απολύτως τρέχοντα θέματα τα οποία φαίνεται να επιφέρουν ριζικές αλλαγές στο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας.