ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ

Transcript

1 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Επιτροπή Νομικών Θεμάτων ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Θέμα: Αιτιολογημένη γνώμη της Γερουσίας της Ιταλικής Δημοκρατίας επί της πρότασης κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα (αναδιατύπωση) (COM(2016)0270 C8-0173/ /0133(COD)) Βάσει του άρθρου 6 του Πρωτοκόλλου αριθ. 2 σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, τα εθνικά κοινοβούλια δύνανται, εντός οκτώ εβδομάδων από την ημερομηνία διαβίβασης ενός σχεδίου νομοθετικής πράξης, να αποστείλουν στους προέδρους του Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής αιτιολογημένη γνώμη στην οποία θα αναφέρουν τους λόγους για τους οποίους θεωρούν ότι η εν λόγω πράξη δεν συμμορφούται με την αρχή της επικουρικότητας. Η Γερουσία της Ιταλικής Δημοκρατίας απέστειλε τη συνημμένη αιτιολογημένη γνώμη επί της προαναφερθείσας πρότασης κανονισμού. Σύμφωνα με τον Κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αρμόδια για την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας είναι η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων. NP\ docx PE v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΕΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ XVIΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Έγγραφο XVIII αριθ. 156 ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ 1 ης ΜΟΝΙΜΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (Θεσμικές υποθέσεις, υποθέσεις της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Συμβουλίου Εσωτερικών, γενική συγκρότηση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης) (εισηγητής MAZZONI) εγκρίθηκε στη συνεδρίαση της 5ης Οκτωβρίου 2016 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΛΟΥΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΙΤΗΣΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΕ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ ΑΠΟ ΥΠΗΚΟΟ ΤΡΙΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Ή ΑΠΟ ΑΠΑΤΡΙΔΑ (ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ) (COM(2016) 270 τελικό) σύμφωνα με το άρθρο 144, εδάφια 1 και 6, του κανονισμού Κοινοποιήθηκε στην Προεδρία στις 17 Οκτωβρίου 2016 PE v /14 NP\ docx

3 Η Επιτροπή, - έχοντας εξετάσει, σύμφωνα με το άρθρο 144, εδάφια 1 και 6, του κανονισμού, την πρόταση κανονισμού, λαμβάνοντας υπόψη ότι: η πρόταση αποτελεί αναδιατύπωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, με τον οποίον έχουν θεσπιστεί τα κριτήρια και οι μηχανισμοί για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα (κανονισμός «Δουβλίνο ΙΙΙ»), υπενθυμίζοντας ότι: στις 6 Απριλίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (COM(2016)197), η οποία προβλέπει μια συνολική στρατηγική για τη δημιουργία ενός σταθερού συστήματος προσδιορισμού του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση των αιτήσεων παροχής ασύλου, την ενδυνάμωση του συστήματος Eurodac, καθώς και την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕΥΥΑ). Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή τονίζει ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από ένα σύστημα που επιβάλει δυσανάλογες ευθύνες σε ορισμένα κράτη μέλη και ενθαρρύνει τις ανεξέλεγκτες ροές προς άλλα κράτη μέλη σε συνάρτηση με αυτό το σχέδιο μεταρρυθμίσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 4 Μαΐου 2016 δέσμη τριών προτάσεων για την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013, γνωστού ως Δουβλίνο III (COM(2016) 270), την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 603/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, («Eurodac») (COM(2016) 272 τελικό) και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 439/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαΐου 2010, για την ίδρυση Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο, ΕΥΥΑ (COM(2016) 271), τον οποίον θεωρεί ως ένα πρώτο βήμα για μία συνολική μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου στις 13 Ιουλίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε νέα δέσμη τεσσάρων προτάσεων που αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τροποποίησης του κοινού συστήματος ασύλου, και συγκεκριμένα: μια πρόταση για τη θέσπιση κοινής διαδικασίας παροχής διεθνούς προστασίας (COM(2016) 467) μία πρόταση για την τροποποίηση της οδηγίας για την αναγνώριση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας (COM(2016) 466) μια πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για τις συνθήκες υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο, που έχει ως στόχο την αύξηση των προοπτικών ένταξης των αιτούντων και τη μείωση των δευτερογενών μετακινήσεών τους (COM(2016) 465) μία πρόταση για τη θέσπιση διαρθρωμένου πλαισίου όσον αφορά την επανεγκατάσταση, με στόχο την προώθηση των νόμιμων οδών προς την NP\ docx 3/14 PE v01-00

4 Ευρωπαϊκή Ένωση και την προοδευτική μείωση των κινήτρων για παράτυπες αφίξεις (COM(2016) 468), λαμβάνοντας υπόψη ότι: η βασική αρχή του ισχύοντος κανονισμού «Δουβλίνο ΙΙΙ» είναι ότι η ευθύνη εξέτασης ενός αιτήματος εναπόκειται κυρίως στο κράτος μέλος που εμπλέκεται σε μεγαλύτερο βαθμό στην είσοδο ή διαμονή του αιτούντα. Τα κριτήρια για τον προσδιορισμό αυτής της ευθύνης είναι, κατά ιεραρχική σειρά: οικογενειακοί λόγοι, η πρόσφατη απόκτηση θεώρησης ή άδειας διαμονής σε κράτος μέλος και η νόμιμη ή παράτυπη είσοδος του αιτούντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικότερα, το άρθρο 13 ορίζει ότι, όταν διαπιστώνεται βάσει αποδεικτικών στοιχείων ή ενδείξεων, ότι ο αιτών, προερχόμενος από τρίτη χώρα, διέβη παράτυπα τα χερσαία, θαλάσσια ή εναέρια σύνορα κράτους μέλους, αυτό το κράτος μέλος είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης διεθνούς προστασίας. Ωστόσο, η αρμοδιότητα αυτή ισχύει για διάστημα δώδεκα μηνών μετά την ημερομηνία κατά την οποία έλαβε χώρα η παράνομη διάβαση των συνόρων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι το υφιστάμενο «σύστημα του Δουβλίνου» δεν είναι πλέον επαρκές για να κατανεμηθούν με τρόπο βιώσιμο ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση οι αρμοδιότητες για τους αιτούντες και ότι, επί του παρόντος, ορισμένα μόνο από τα κράτη μέλη έχουν τη διαχείριση της μεγάλης πλειονότητας των εισερχόμενων στην Ένωση αιτούντων άσυλο, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνονται υπέρμετρα τα συστήματα ασύλου αυτών των κρατών και να παραβιάζονται οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, η Επιτροπή επικαλείται τα κενά και τις αδυναμίες της ισχύουσας νομοθεσίας, την πολυπλοκότητα του καθορισμού του αρμόδιου κράτους και τον χρονοβόρο χαρακτήρα των διαδικασιών, ιδίως όσον αφορά τη μεταφορά αρμοδιότητας σε άλλα κράτη μέλη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βασίστηκε, για την εκπόνηση της πρότασης, σε εξωτερικές μελέτες που αυτή ανέθεσε όσον αφορά την αξιολόγηση του ισχύοντος «συστήματος του Δουβλίνου». Τα σημαντικότερα σημεία κριτικής που προέκυψαν αφορούν το γεγονός ότι σημειώνονται συχνά δευτερογενείς μετακινήσεις από το κράτος της πρώτης εισόδου προς άλλα κράτη μέλη. Ο μεγάλος αριθμός πολλαπλών αιτήσεων ασύλου είναι απόρροια αυτών των δευτερογενών μετακινήσεων: Πράγματι, το 24 % των αιτούντων το 2014, είχαν ήδη υποβάλει αιτήσεις σε άλλα κράτη μέλη. Κατά συνέπεια, εφαρμόστηκαν πλημμελώς οι ρυθμίσεις του κανονισμού σχετικά με τις μετεγκαταστάσεις των προσφύγων στα κράτη μέλη, δεδομένου ότι οι αιτούντες μπορούσαν να υποβάλουν (ή να επανυποβάλουν) αίτηση στο κράτος μέλος υποδοχής που επιθυμούσαν. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο ισχύων κανονισμός «Δουβλίνο ΙΙΙ» αφενός δεν λαμβάνει υπόψη τη δυνατότητα υποδοχής των κρατών μελών, ιδίως όταν τα κράτη αντιμετωπίζουν ισχυρή μεταναστευτική πίεση και, αφετέρου, μεταβιβάζει δυσανάλογες ευθύνες στα κράτη μέλη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, λόγω της υπεροχής του κριτηρίου της χώρας πρώτης εισόδου. Τα κριτήρια σχετικά με τους οικογενειακούς δεσμούς χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά, κυρίως λόγω της δυσκολίας να εντοπιστούν τα μέλη της οικογένειας ή να συγκεντρωθούν αποδεικτικά στοιχεία για τους οικογενειακούς δεσμούς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη, ορισμένα εκ των οποίων ζήτησαν ένα μόνιμο σύστημα καταμερισμού των βαρών μέσω κλείδας PE v /14 NP\ docx

5 κατανομής των αιτούντων, ενώ κάποια άλλα τάχθηκαν υπέρ της διατήρησης και της απλοποίησης του ισχύοντος συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του κριτηρίου της αρμοδιότητας του κράτους μέλους πρώτης εισόδου σε περίπτωση παράτυπης εισόδου οι κυριότερες τροποποιήσεις που προβλέπονται από την εν λόγω πρόταση κανονισμού αφορούν την ενίσχυση του μηχανισμού, σύμφωνα με την οποία η αρμοδιότητα ανήκει στο κράτος πρώτης εισόδου, αντισταθμίζοντάς τον με έναν διορθωτικό μηχανισμό αυτόματης χορήγησης, ο οποίος ενεργοποιείται όταν το κράτος μέλος αντιμετωπίζει δυσανάλογα μεγάλο αριθμό αιτήσεων ασύλου, σημειώνοντας, ειδικότερα, ότι η πρόταση κανονισμού: στο νέο άρθρο 3 παράγραφος 3 του κανονισμού του Δουβλίνου θεσπίζεται η υποχρέωση να ελέγχεται, πριν από την έναρξη των διαδικασιών για τον καθορισμό του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο, εάν η αίτηση κρίνεται ως μη παραδεκτή για τον λόγο ότι ο αιτών προέρχεται από μια πρώτη χώρα ασύλου ή από μια ασφαλή τρίτη χώρα, περίπτωση κατά την οποία η αίτηση πρέπει να απορρίπτεται στο νέο άρθρο 4 θεσπίζεται ρητώς η υποχρέωση να υποβάλει ο αιτών, ο οποίος εισήλθε παράνομα στην επικράτεια κράτους μέλους, αίτηση στο κράτος μέλος της πρώτης εισόδου και να συνεργάζεται με τις αρμόδιες αρχές για τον προσδιορισμό του εν λόγω κράτους. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζεται στο νέο άρθρο 6 ότι ο αιτών δεν έχει το δικαίωμα να επιλέξει το κράτος μέλος που θα είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης ασύλου στο νέο άρθρο 5 ορίζεται ότι, κατά τη διάρκεια των διαδικασιών που προβλέπονται στον κανονισμό, ο αιτών δεν δικαιούται να τύχει των συνθηκών υποδοχής σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 14 έως 19 της οδηγίας 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, στις οποίες περιλαμβάνεται και η πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στο εκπαιδευτικό σύστημα για τους ανήλικους, σε κράτος μέλος διαφορετικό του κράτους στο οποίο οφείλει να βρίσκεται ο αιτών στο νέο άρθρο 9 διαγράφεται η διάταξη σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη όλα τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία όσον αφορά την παραμονή, στο έδαφος κράτους μέλους, μελών της οικογένειας, συγγενών ή οποιωνδήποτε άλλων συγγενικών προσώπων του αιτούντος. Από την άλλη πλευρά, διευρύνεται ο ορισμός των μελών της οικογένειας σύμφωνα με το άρθρο 2, ώστε να συμπεριληφθούν επίσης τα αδέλφια του αιτούντος, καθώς και άτομα με δεσμούς συγγένειας που δημιουργήθηκαν μετά από την αναχώρηση του αιτούντος από τη χώρα καταγωγής αλλά πριν από την άφιξη στο έδαφος του κράτους μέλους στο νέο άρθρο 15 διαγράφεται η ρήτρα που προβλέπει τη λήξη της αρμοδιότητας του κράτους της πρώτης εισόδου μετά την πάροδο δώδεκα μηνών από την παράτυπη είσοδο και η ρήτρα που καθορίζει το αρμόδιο κράτος βάσει διαρκούς παράτυπης διαμονής μεγαλύτερης των πέντε μηνών στα νέα άρθρα 34 και επόμενα, εισάγεται ο διορθωτικός μηχανισμός κατανομής ο οποίος προβλέπει μία κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και μία NP\ docx 5/14 PE v01-00

6 ταχεία πρόσβαση των αιτούντων στις διαδικασίες χορήγησης διεθνούς προστασίας, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα κράτος μέλος βρίσκεται αντιμέτωπο με δυσανάλογα υψηλό αριθμό αιτήσεων διεθνούς προστασίας, για τις οποίες είναι αρμόδιο δυνάμει του κανονισμού. Ο μηχανισμός ενεργοποιείται αυτόματα όταν το αυτοματοποιημένο σύστημα καταδείξει ότι ο αριθμός των αιτήσεων διεθνούς προστασίας για τις οποίες είναι αρμόδιο ένα κράτος μέλος, και ο αριθμός των προσώπων που πράγματι επανεγκαθίστανται, υπερβαίνει το 150 % του αριθμού αναφοράς για το εν λόγω κράτος μέλος, ο οποίος καθορίζεται από μία βασική κλείδα αναφοράς. Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο καθορίζει την κλείδα αναφοράς και κάθε έτος αναπροσαρμόζει τα αριθμητικά στοιχεία των κριτηρίων (πληθυσμός και ΑΕΠ) και την κλείδα αναφοράς με βάση τα δεδομένα που παρέχει η Eurostat. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να αποσυρθούν προσωρινά, για περίοδο δώδεκα μηνών, από τον διορθωτικό μηχανισμό κατανομής, αλλά θα πρέπει εις αντάλλαγμα να καταβάλουν εισφορά ύψους ευρώ ανά αιτούντα άσυλο στο κράτος μέλος που ορίζεται αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης, λαμβάνοντας εξάλλου υπόψη την έκθεση της κυβέρνησης η οποία διαβιβάστηκε στη Γερουσία στις 25 Ιουλίου 2016, σύμφωνα με το άρθρο 6, εδάφιο 4, του νόμου αριθ. 234 της 24ης Δεκεμβρίου 2012, εκτιμώντας συγκεκριμένα ότι: η κυβέρνηση έχει κατατάξει την εν λόγω πρόταση ως νομοθετική πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδιαίτερου εθνικού ενδιαφέροντος, και ότι η έκθεση αξιολογεί αρνητικά την πρόταση στο σύνολό της, επισημαίνοντας ότι αυτή δεν συμβάλλει στη δίκαιη κατανομή των μεταναστών μεταξύ των επιμέρους κρατών μελών αλλά αντιθέτως ενισχύει και επεκτείνει το κριτήριο πρώτης εισόδου, γεγονός που επιτείνει τις δυσκολίες των χωρών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όπως η Ιταλία». εκφράζει αρνητική γνώμη ως προς την πρόταση. Εξεταζόμενο υπό το πρίσμα του σεβασμού των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, το έγγραφο παρουσιάζει τα εξής προβλήματα: οι στόχοι της πρότασης για την εξασφάλιση δίκαιης κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως σε περιόδους κρίσης, και για την αναχαίτιση δευτερογενών μετακινήσεων υπηκόων τρίτων χωρών μεταξύ στα κράτη μέλη δεν μπορούν να επιτευχθούν σε ικανοποιητικό βαθμό από τα κράτη μέλη μεμονωμένα. Ωστόσο, τα μέτρα και οι μηχανισμοί που προβλέπονται δεν ανταποκρίνονται στην ανάγκη να αντιμετωπισθεί από την Ευρώπη ως ενιαία οντότητα το φαινόμενο μεταναστευτικών ροών που γνωρίζει σήμερα η εποχή μας, οι δε συνέπειες από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν συμβάλλουν στην επίτευξη των δύο αυτών στόχων Η εισαγωγή, στο νέο άρθρο 3 της πρότασης, της υποχρέωσης να εξετάζεται, πριν από την έναρξη της διαδικασίας του Δουβλίνου, το παραδεκτό της προσφυγής, όταν ο αιτών προέρχεται από ασφαλή τρίτη χώρα ή χώρες πρώτου ασύλου, θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του αριθμού των αιτήσεων που θα πρέπει να εξετασθούν από την πρώτη χώρα εισόδου, όπως είναι η Ιταλία. Επιπλέον, με τον εν λόγω μηχανισμό θα αυξηθούν οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η Ιταλία καθίσταται αρμόδιο κράτος, PE v /14 NP\ docx

7 γεγονός που θα έχει συνέπειες ακόμη και όσον αφορά τη διάρκεια υποδοχής και επαναπατρισμού όλων όσοι δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Αυτό το πρόσθετο βάρος θα επιφέρει αντιπαραγωγικά αποτελέσματα σε σχέση με την επίτευξη των στόχων που επιδιώκει η πρόταση στο νέο άρθρο 10 παράγραφος 5 που αφορά τους ανήλικους προβλέπεται ότι, σε περίπτωση που δεν υπάρχουν συγγενείς, αρμόδιο κράτος μέλος θεωρείται το κράτος στο οποίο ο ασυνόδευτος ανήλικος υπέβαλε για πρώτη φορά αίτηση διεθνούς προστασίας, εκτός εάν αποδεικνύεται ότι αυτό αντιβαίνει στο συμφέρον του ίδιου του παιδιού, και ότι, στην περίπτωση που ένας ανήλικος έχει υποβάλει αιτήσεις ασύλου σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη, η διεθνής δικαιοδοσία ανατίθεται στο κράτος στο οποίο ο ανήλικος υπέβαλε την αίτησή του για πρώτη φορά. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται ότι ανταποκρίνεται καλύτερα στα συμφέροντα του ανηλίκου να θεωρείται ως αρμόδιο το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται ο ανήλικος κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης οι τροποποιήσεις που εισήχθησαν στο νέο άρθρο 15, δηλαδή η κατάργηση της ρήτρας, σύμφωνα με την οποία παύει μετά την πάροδο δώδεκα μηνών η αρμοδιότητα του κράτους μέλους της πρώτης παράνομης εισόδου, και του κανόνα που καθορίζει το αρμόδιο κράτος επί τη βάσει της συνεχούς διαμονής άνω των πέντε μηνών του ενδιαφερομένου, καθώς και η διαγραφή του άρθρο 19, το οποίο προβλέπει την αναστολή της αρμοδιότητας του κράτους μέλους σε περίπτωση οικειοθελούς απομάκρυνσης του αλλοδαπού για ορισμένο χρονικό διάστημα από το έδαφος των κρατών μελών, και η αρχή της μόνιμης αποκλειστικής αρμοδιότητας, η οποία εισήχθη με το νέο άρθρο 3 παράγραφος 5, συνιστούν μέτρα που αποβλέπουν στην ενίσχυση και διεύρυνση του κριτηρίου της πρώτης εισόδου, το οποίο ωστόσο θεωρείται, από την ίδια την πρόταση κανονισμού, ως μία από τις αιτίες για την υπερβολική διοικητική επιβάρυνση των χωρών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όσον αφορά την υποδοχή, την έγκαιρη ταυτοποίηση και τη διαχείριση της επιστροφής και έρχονται, κατά συνέπεια, σε αντίθεση με τους στόχους που επιδιώκονται με την πρόταση. Κρίνεται ως εκ τούτου αναγκαίο να επανεξετασθεί η πρόταση ώστε να υιοθετηθούν μηχανισμοί για τον προσδιορισμό του αρμόδιου κράτους, στους οποίους να μην έχει βαρύνουσα σημασία το κριτήριο της πρώτης εισόδου, αλλά να προβλέπεται κλείδα κατανομής στην οποία να αποτυπώνεται το μέγεθος, η ευημερία και η ικανότητα των επιμέρους κρατών μελών να υποδεχθούν τους αιτούντες σε ό,τι αφορά τον διορθωτικό μηχανισμό κατανομής που προβλέπεται στα άρθρα 34 και επόμενα, κρίνεται αναγκαίο να μειωθεί σημαντικά το προβλεπόμενο κατώτατο όριο για να τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός μετεγκατάστασης και να καταργηθεί η δυνατότητα μη συμμετοχής στον μηχανισμό έναντι μίας χρηματοδοτικής συνεισφοράς, προκειμένου να επιτευχθεί αποτελεσματικά ο στόχος που προβλέπεται στην ίδια πρόταση περί δίκαιης κατανομής των αιτούντων άσυλο εντός της επικράτειας των κρατών μελών. Στο πλαίσιο αυτό, προκαλεί σοβαρές επιφυλάξεις και η παράγραφος 4 του νέου άρθρο 35, βάσει του οποίου ανατίθεται στη μελλοντική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο ο καθορισμός, για κάθε κράτος μέλος, της κλείδας αναφοράς για την κατανομή των αιτούντων άσυλο βάσει του διορθωτικού μηχανισμού κατανομής και η ετήσια προσαρμογή της με βάση τα στοιχεία της Eurostat NP\ docx 7/14 PE v01-00

8 σημειώνεται εξάλλου ότι: ένα έτος μετά από την έναρξη του σχεδίου για την μετεγκατάσταση προσφύγων σε ευρωπαϊκά κράτη, ο συνολικός αριθμός των αιτούντων άσυλο που μεταφέρθηκαν από την Ιταλία προς άλλες χώρες εξακολουθεί να παραμένει στάσιμος αντιστοιχώντας στο 3 % του στόχου, δηλαδή σε άτομα επί συνόλου από τις 12 Ιουλίου έως τις 27 Σεπτεμβρίου 2016, άτομα μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα και μόνο 353 από την Ιταλία επομένως, το σχέδιο μετεγκατάστασης έχει καθυστερήσει πάρα πολύ, λαμβανομένου υπόψη ότι, βάσει των υποχρεώσεων τις οποίες είχε αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση τον Σεπτέμβριο του 2015, άτομα θα πρέπει να μετεγκατασταθούν από την Ιταλία, την Ελλάδα και την Ουγγαρία σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη έως τα τέλη Σεπτεμβρίου Ο στόχος που είχε τεθεί είναι να γίνονται τουλάχιστον έξι χιλιάδες μετεγκαταστάσεις κάθε μήνα. Αλλά, ένα έτος μετά από την έναρξη του σχεδίου, έχει υλοποιηθεί μόλις το 3 % του αριθμού που ήταν η αρχική επιδίωξη. Επί του παρόντος, ο αριθμός των θέσεων που έχουν διατεθεί από τα κράτη μέλη για το πρόγραμμα μετεγκατάστασης έχει μείνει στάσιμος στις θέσεις (3.809 για την Ιταλία και για την Ελλάδα) η πρόταση μεταρρύθμισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποσκοπεί στην επίτευξη των στόχων που αναφέρονται ανωτέρω και στη διόρθωση των εμφανών χαρακτηριστικών δυσλειτουργίας του «συστήματος του Δουβλίνου», διατηρώντας ουσιαστικά αμετάβλητη την ιεράρχηση των κριτηρίων του Δουβλίνου και θεσπίζοντας ένα διορθωτικό σύστημα για τη δίκαιη κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών, το οποίο αναπαράγει τα προβλήματα των προσωρινών μηχανισμών μετεγκατάστασης που βρίσκονται ήδη σε ισχύ και προβλέποντας για τους αιτούντες άσυλο μία σειρά υποχρεώσεων (και συναφών κυρώσεων σε περίπτωση παραβίασης) με σκοπό τον περιορισμό των μετακινήσεων εντός των κρατών που δεσμεύονται από τον κανονισμό του Δουβλίνου η πρόταση την οποία υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 4 Μαΐου ως «μεταρρύθμιση του κανονισμού του Δουβλίνου» κάθε άλλο παρά μεταρρύθμιση είναι: εκτός από κάποια βελτίωση των διαδικαστικών προθεσμιών, η μεταφορά των αιτούντων άσυλο στο δυνητικά αρμόδιο κράτος μέλος επιβαρύνεται με την εισαγωγή περαιτέρω ενδιάμεσων σταδίων στη διαδικασία με εξαίρεση την επέκταση του ορισμού του «μέλους της οικογένειας», δεν θίγονται από τα κριτήρια για τον καθορισμό του αρμόδιου κράτους μέλους, ενώ ο διορθωτικός μηχανισμός κατανομής, όπως είναι δομημένος, κινδυνεύει να οδηγηθεί σε αποτυχία όπως ακριβώς συνέβη με τους προσωρινούς μηχανισμούς μετεγκατάστασης η πρόταση αναθεώρησης του κανονισμού του Δουβλίνου δεν φαίνεται, κατά συνέπεια, πρόσφορη για την επίτευξη των στόχων που έθεσε εξ υπαρχής η Επιτροπή, ήτοι την ταχεία αναγνώριση του αρμόδιου κράτους μέλους και, συνεπώς, την ταχεία πρόσβαση του αιτούντος στη διαδικασία ασύλου, τον δικαιότερο επιμερισμό των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και την καταπολέμηση των καταχρήσεων και των δευτερογενών μετακινήσεων των αιτούντων άσυλο. PE v /14 NP\ docx

9 ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ 14ης ΜΟΝΙΜΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ) (συντάκτης: ROMANO) Η Επιτροπή, κατόπιν εξέτασης της πράξης, διαπίστωσε τα εξής: 28 Σεπτεμβρίου 2016 Η πρόταση κανονισμού, που προβλέπει την αναδιατύπωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα (κανονισμός «Δουβλίνο ΙΙΙ»), αποσκοπεί να συμπληρώσει το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο με έναν νέο διορθωτικό μηχανισμό κατανομής που παρέχει τη δυνατότητα να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες ροές αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνονται τα ακόλουθα: Στις 6 Απριλίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου (COM(2016)197), η οποία προβλέπει μια συνολική στρατηγική για τη δημιουργία ενός σταθερού συστήματος προσδιορισμού του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση των αιτήσεων παροχής ασύλου, την ενδυνάμωση του συστήματος Eurodac, καθώς και την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕΥΥΑ). Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή τονίζει ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από ένα σύστημα που επιβάλει δυσανάλογες ευθύνες σε ορισμένα κράτη μέλη και ενθαρρύνει τις ανεξέλεγκτες ροές προς άλλα κράτη μέλη σε συνάρτηση με αυτό το σχέδιο μεταρρυθμίσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε στις 4 Μαΐου 2016 δέσμη τριών προτάσεων για την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013, γνωστού ως Δουβλίνο III (COM(2016) 270), την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 603/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, («Eurodac») (COM(2016) 272 τελικό) και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 439/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαΐου 2010, για την ίδρυση Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο, ΕΥΥΑ (COM(2016) 271), τον οποίον θεωρεί ως ένα πρώτο βήμα για μία συνολική μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου στις 13 Ιουλίου 2016, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε νέα δέσμη τεσσάρων προτάσεων που αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τροποποίησης του κοινού συστήματος ασύλου, και συγκεκριμένα: μια πρόταση για τη θέσπιση κοινής διαδικασίας παροχής διεθνούς προστασίας (COM(2016) 467) μία πρόταση για τη μεταρρύθμιση της οδηγίας για την αναγνώριση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας (COM(2016) 466) μια πρόταση για την αναθεώρηση της οδηγίας για τις συνθήκες NP\ docx 9/14 PE v01-00

10 υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο, που έχει ως στόχο την αύξηση των προοπτικών ένταξης των αιτούντων και τη μείωση των δευτερογενών μετακινήσεών τους (COM(2016) 465) μία πρόταση για τη θέσπιση διαρθρωμένου πλαισίου όσον αφορά την επανεγκατάσταση, με στόχο την προώθηση των νόμιμων οδών πρόσβασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την προοδευτική μείωση των κινήτρων για παράτυπες αφίξεις (COM(2016) 468) λαμβάνοντας υπόψη ότι η βασική αρχή του ισχύοντος κανονισμού «Δουβλίνο ΙΙΙ» είναι ότι η ευθύνη εξέτασης μίας αίτησης εναπόκειται κυρίως στο κράτος μέλος που εμπλέκεται σε μεγαλύτερο βαθμό στην είσοδο ή διαμονή του αιτούντα. Τα κριτήρια για τον προσδιορισμό αυτής της ευθύνης είναι, κατά ιεραρχική σειρά: οικογενειακοί λόγοι, η πρόσφατη απόκτηση θεώρησης ή άδειας διαμονής σε κράτος μέλος και η νόμιμη ή παράτυπη είσοδος του αιτούντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικότερα, το άρθρο 13 ορίζει ότι, όταν διαπιστώνεται βάσει αποδεικτικών στοιχείων ή ενδείξεων, ότι ο αιτών, προερχόμενος από τρίτη χώρα, διέβη παράτυπα τα χερσαία, θαλάσσια ή εναέρια σύνορα κράτους μέλους, αυτό το κράτος μέλος είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης διεθνούς προστασίας. Ωστόσο, η αρμοδιότητα αυτή ισχύει για διάστημα δώδεκα μηνών μετά την ημερομηνία κατά την οποία έλαβε χώρα η παράνομη διάβαση των συνόρων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει ότι το υφιστάμενο «σύστημα του Δουβλίνου» δεν είναι πλέον επαρκές για να κατανεμηθούν με τρόπο βιώσιμο ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση οι αρμοδιότητες για τους αιτούντες και ότι, επί του παρόντος, ορισμένα μόνο από τα κράτη μέλη έχουν τη διαχείριση της μεγάλης πλειονότητας των εισερχόμενων στην Ένωση αιτούντων άσυλο, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνονται υπέρμετρα τα συστήματα ασύλου αυτών των κρατών και να παραβιάζονται οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, η Επιτροπή επικαλείται τα κενά και τις αδυναμίες της ισχύουσας νομοθεσίας, την πολυπλοκότητα του καθορισμού του αρμόδιου κράτους και τον χρονοβόρο χαρακτήρα των διαδικασιών, ιδίως όσον αφορά τη μεταφορά αρμοδιότητας σε άλλα κράτη μέλη Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βασίστηκε, για την εκπόνηση της πρότασης, σε εξωτερικές μελέτες που αυτή ανέθεσε όσον αφορά την αξιολόγηση του ισχύοντος «συστήματος του Δουβλίνου». Τα σημαντικότερα σημεία κριτικής που προέκυψαν αφορούν το γεγονός ότι σημειώνονται συχνά δευτερογενείς μετακινήσεις από το κράτος της πρώτης εισόδου προς άλλα κράτη μέλη. Ο μεγάλος αριθμός πολλαπλών αιτήσεων ασύλου είναι απόρροια αυτών των δευτερογενών μετακινήσεων: Πράγματι, το 24 % των αιτούντων το 2014, είχαν ήδη υποβάλει αιτήσεις σε άλλα κράτη μέλη. Κατά συνέπεια, εφαρμόστηκαν πλημμελώς οι ρυθμίσεις του κανονισμού σχετικά με τις μετεγκαταστάσεις των προσφύγων στα κράτη μέλη, δεδομένου ότι οι αιτούντες μπορούσαν να υποβάλουν (ή να επανυποβάλουν) αίτηση στο κράτος μέλος υποδοχής που επιθυμούσαν. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο ισχύων κανονισμός «Δουβλίνο ΙΙΙ» αφενός δεν λαμβάνει υπόψη τη δυνατότητα υποδοχής των κρατών μελών, ιδίως όταν τα κράτη αντιμετωπίζουν ισχυρή μεταναστευτική πίεση και, αφετέρου, μεταβιβάζει δυσανάλογες ευθύνες στα κράτη μέλη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα, λόγω της υπεροχής του κριτηρίου της χώρας πρώτης εισόδου. Τα κριτήρια σχετικά με τους οικογενειακούς δεσμούς χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά, κυρίως λόγω της δυσκολίας να εντοπιστούν τα μέλη της οικογένειας ή να συγκεντρωθούν αποδεικτικά στοιχεία για τους οικογενειακούς δεσμούς PE v /14 NP\ docx

11 λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη, ορισμένα εκ των οποίων ζήτησαν ένα μόνιμο σύστημα καταμερισμού των βαρών μέσω κλείδας κατανομής των αιτούντων, ενώ κάποια άλλα τάχθηκαν υπέρ της διατήρησης και της απλοποίησης του ισχύοντος συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του κριτηρίου της αρμοδιότητας του κράτους μέλους πρώτης εισόδου σε περίπτωση παράτυπης εισόδου οι κυριότερες τροποποιήσεις που προβλέπονται από την εν λόγω πρόταση κανονισμού αφορούν την ενίσχυση του μηχανισμού, σύμφωνα με την οποία η αρμοδιότητα ανήκει στο κράτος πρώτης εισόδου, αντισταθμίζοντάς τον με έναν διορθωτικό μηχανισμό αυτόματης χορήγησης, ο οποίος ενεργοποιείται όταν το κράτος μέλος αντιμετωπίζει δυσανάλογα μεγάλο αριθμό αιτήσεων ασύλου λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη ότι στην πρόταση κανονισμού: στο νέο άρθρο 3 παράγραφος 3 του κανονισμού του Δουβλίνου θεσπίζεται η υποχρέωση να ελέγχεται, πριν από την έναρξη των διαδικασιών για τον καθορισμό του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο, εάν η αίτηση κρίνεται ως μη παραδεκτή για τον λόγο ότι ο αιτών προέρχεται από μια πρώτη χώρα ασύλου ή από μια ασφαλή τρίτη χώρα, περίπτωση κατά την οποία η αίτηση πρέπει να απορρίπτεται στο νέο άρθρο 4 θεσπίζεται ρητώς η υποχρέωση να υποβάλει ο αιτών, ο οποίος εισήλθε παράνομα στην επικράτεια κράτους μέλους, αίτηση στο κράτος μέλος της πρώτης εισόδου και να συνεργάζεται με τις αρμόδιες αρχές για τον προσδιορισμό του εν λόγω κράτους. Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζεται στο νέο άρθρο 6 ότι ο αιτών δεν έχει το δικαίωμα να επιλέξει το κράτος μέλος που θα είναι αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης ασύλου στο νέο άρθρο 5 ορίζεται ότι, κατά τη διάρκεια των διαδικασιών που προβλέπονται στον κανονισμό, ο αιτών δεν δικαιούται να τύχει των συνθηκών υποδοχής σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 14 έως 19 της οδηγίας 2013/33/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, στις οποίες περιλαμβάνεται και η πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στο εκπαιδευτικό σύστημα για τους ανήλικους, σε κράτος μέλος διαφορετικό του κράτους στο οποίο οφείλει να βρίσκεται ο αιτών στο νέο άρθρο 9 διαγράφεται η διάταξη σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη όλα τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία όσον αφορά την παραμονή, στο έδαφος κράτους μέλους, μελών της οικογένειας, συγγενών ή οποιωνδήποτε άλλων συγγενικών προσώπων του αιτούντος. Από την άλλη πλευρά, διευρύνεται ο ορισμός των μελών της οικογένειας σύμφωνα με το άρθρο 2, ώστε να συμπεριληφθούν επίσης τα αδέλφια του αιτούντος, καθώς και άτομα με δεσμούς συγγένειας που δημιουργήθηκαν μετά από την αναχώρηση του αιτούντος από τη χώρα καταγωγής αλλά πριν από την άφιξη στο έδαφος του κράτους μέλους NP\ docx 11/14 PE v01-00

12 στο νέο άρθρο 15 διαγράφεται η ρήτρα που προβλέπει τη λήξη της αρμοδιότητας του κράτους της πρώτης εισόδου μετά την πάροδο δώδεκα μηνών από την παράτυπη είσοδο και η ρήτρα που καθορίζει το αρμόδιο κράτος βάσει διαρκούς παράτυπης διαμονής μεγαλύτερης των πέντε μηνών στα νέα άρθρα 34 και επόμενα, εισάγεται ο διορθωτικός μηχανισμός κατανομής ο οποίος προβλέπει μία κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών και μία ταχεία πρόσβαση των αιτούντων στις διαδικασίες χορήγησης διεθνούς προστασίας, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα κράτος μέλος βρίσκεται αντιμέτωπο με δυσανάλογα υψηλό αριθμό αιτήσεων διεθνούς προστασίας, για τις οποίες είναι αρμόδιο δυνάμει του κανονισμού. Ο μηχανισμός ενεργοποιείται αυτόματα όταν το αυτοματοποιημένο σύστημα καταδείξει ότι ο αριθμός των αιτήσεων διεθνούς προστασίας για τις οποίες είναι αρμόδιο ένα κράτος μέλος, και ο αριθμός των προσώπων που πράγματι επανεγκαθίστανται, υπερβαίνει το 150 % του αριθμού αναφοράς για το εν λόγω κράτος μέλος, ο οποίος καθορίζεται από μία βασική κλείδα αναφοράς. Ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο καθορίζει την κλείδα αναφοράς και κάθε έτος αναπροσαρμόζει τα αριθμητικά στοιχεία των κριτηρίων (πληθυσμός και ΑΕΠ) και την κλείδα αναφοράς με βάση τα δεδομένα που παρέχει η Eurostat. Τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να αποσυρθούν προσωρινά, για περίοδο δώδεκα μηνών, από τον διορθωτικό μηχανισμό κατανομής, αλλά θα πρέπει εις αντάλλαγμα να καταβάλουν εισφορά ύψους ευρώ ανά αιτούντα άσυλο στο κράτος μέλος που ορίζεται αρμόδιο για την εξέταση της αίτησης λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση της κυβέρνησης η οποία διαβιβάστηκε στη Γερουσία στις 25 Ιουλίου 2016, σύμφωνα με το άρθρο 6, εδάφιο 4, του νόμου αριθ. 234 της 24ης Δεκεμβρίου 2012 λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη ότι η κυβέρνηση έχει κατατάξει την εν λόγω πρόταση ως νομοθετική πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ιδιαίτερου εθνικού ενδιαφέροντος, και ότι η έκθεση αξιολογεί αρνητικά την πρόταση στο σύνολό της, επισημαίνοντας ότι αυτή δεν συμβάλλει στη δίκαιη κατανομή των μεταναστών μεταξύ των επιμέρους κρατών μελών αλλά αντιθέτως ενισχύει και επεκτείνει το κριτήριο πρώτης εισόδου, γεγονός που επιτείνει τις δυσκολίες των χωρών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όπως η Ιταλία», διατυπώνει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, αρνητική γνωμοδότηση με τις ακόλουθες επισημάνσεις: Τη νομική βάση της νομοθετικής πράξης ορθώς αποτελεί το άρθρο 78 παράγραφος 2 στοιχείο ε) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), το οποίο προβλέπει τη συνήθη νομοθετική διαδικασία για τη θέσπιση μέτρων για ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, σχετικά με τα κριτήρια και τους μηχανισμούς για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση αίτησης ασύλου ή επικουρικής προστασίας. Η ίδια νομική βάση ισχύει εξάλλου για τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 604/2013, τον οποίο η νομοθετική πράξη προτίθεται να αναθεωρήσει PE v /14 NP\ docx

13 ωστόσο, οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας δίδουν λαβή για δριμύα κριτική, όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια: οι στόχοι της πρότασης για την εξασφάλιση δίκαιης κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως σε περιόδους κρίσης, και για την αναχαίτιση δευτερογενών μετακινήσεων υπηκόων τρίτων χωρών μεταξύ στα κράτη μέλη δεν μπορούν να επιτευχθούν σε ικανοποιητικό βαθμό από τα κράτη μέλη μεμονωμένα. Ωστόσο, τα μέτρα και οι μηχανισμοί που προβλέπονται δεν ανταποκρίνονται στην ανάγκη να αντιμετωπισθεί από την Ευρώπη ως ενιαία οντότητα το φαινόμενο μεταναστευτικών ροών που γνωρίζει σήμερα η εποχή μας, οι δε συνέπειες από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν συμβάλλουν στην επίτευξη των δύο αυτών στόχων Η εισαγωγή, στο νέο άρθρο 3 της πρότασης, της υποχρέωσης να εξετάζεται, πριν από την έναρξη της διαδικασίας του Δουβλίνου, το παραδεκτό της προσφυγής, όταν ο αιτών προέρχεται από ασφαλή τρίτη χώρα ή χώρες πρώτου ασύλου, θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του αριθμού των αιτήσεων που θα πρέπει να εξετασθούν από την πρώτη χώρα εισόδου, όπως είναι η Ιταλία. Επιπλέον, με τον εν λόγω μηχανισμό θα αυξηθούν οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η Ιταλία καθίσταται αρμόδιο κράτος, γεγονός που θα έχει συνέπειες ακόμη και όσον αφορά τη διάρκεια υποδοχής και επαναπατρισμού όλων όσοι δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας. Αυτό το πρόσθετο βάρος θα επιφέρει αντιπαραγωγικά αποτελέσματα σε σχέση με την επίτευξη των στόχων που επιδιώκει η πρόταση στο νέο άρθρο 10 παράγραφος 5 που αφορά τους ανήλικους προβλέπεται ότι, σε περίπτωση που δεν υπάρχουν συγγενείς, αρμόδιο κράτος μέλος θεωρείται το κράτος στο οποίο ο ασυνόδευτος ανήλικος υπέβαλε για πρώτη φορά αίτηση διεθνούς προστασίας, εκτός εάν αποδεικνύεται ότι αυτό αντιβαίνει στο συμφέρον του ίδιου του παιδιού, και ότι, στην περίπτωση που ένας ανήλικος έχει υποβάλει αιτήσεις ασύλου σε περισσότερα του ενός κράτη μέλη, η διεθνής δικαιοδοσία ανατίθεται στο κράτος στο οποίο ο ανήλικος υπέβαλε την αίτησή του για πρώτη φορά. Στο πλαίσιο αυτό, κρίνεται ότι ανταποκρίνεται καλύτερα στα συμφέροντα του ανηλίκου να θεωρείται ως αρμόδιο το κράτος μέλος στο οποίο βρίσκεται ο ανήλικος κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης οι τροποποιήσεις που εισήχθησαν στο νέο άρθρο 15, δηλαδή η κατάργηση της ρήτρας, σύμφωνα με την οποία παύει μετά την πάροδο δώδεκα μηνών η αρμοδιότητα του κράτους μέλους της πρώτης παράνομης εισόδου, και του κανόνα που καθορίζει το αρμόδιο κράτος επί τη βάσει της συνεχούς διαμονής άνω των πέντε μηνών του ενδιαφερομένου, καθώς και η διαγραφή του άρθρο 19, το οποίο προβλέπει την αναστολή της αρμοδιότητας του κράτους μέλους σε περίπτωση οικειοθελούς απομάκρυνσης του αλλοδαπού για ορισμένο χρονικό διάστημα από το έδαφος των κρατών μελών, και η αρχή της μόνιμης αποκλειστικής αρμοδιότητας, η οποία εισήχθη με το νέο άρθρο 3 παράγραφος 5, συνιστούν μέτρα που αποβλέπουν στην ενίσχυση και διεύρυνση του κριτηρίου της πρώτης εισόδου, το οποίο ωστόσο θεωρείται, από την ίδια την πρόταση κανονισμού, ως μία από τις αιτίες για την υπερβολική διοικητική επιβάρυνση των χωρών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όσον αφορά την υποδοχή, την έγκαιρη ταυτοποίηση και τη διαχείριση της επιστροφής και έρχονται, κατά συνέπεια, σε αντίθεση με τους στόχους που επιδιώκονται με την πρόταση. Κρίνεται ως εκ τούτου αναγκαίο να επανεξετασθεί η πρόταση ώστε να υιοθετηθούν NP\ docx 13/14 PE v01-00

14 μηχανισμοί για τον προσδιορισμό του αρμόδιου κράτους, στους οποίους να μην έχει βαρύνουσα σημασία το κριτήριο της πρώτης εισόδου, αλλά να προβλέπεται κλείδα κατανομής στην οποία να αποτυπώνεται το μέγεθος, η ευημερία και η ικανότητα των επιμέρους κρατών μελών να υποδεχθούν τους αιτούντες σε ό,τι αφορά τον διορθωτικό μηχανισμό κατανομής που προβλέπεται στα άρθρα 34 και επόμενα, κρίνεται αναγκαίο να μειωθεί σημαντικά το προβλεπόμενο κατώτατο όριο για να τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός μετεγκατάστασης και να καταργηθεί η δυνατότητα μη συμμετοχής στον μηχανισμό έναντι μίας χρηματοδοτικής συνεισφοράς, προκειμένου να επιτευχθεί αποτελεσματικά ο στόχος που προβλέπεται στην ίδια πρόταση περί δίκαιης κατανομής των αιτούντων άσυλο εντός της επικράτειας των κρατών μελών. Στο πλαίσιο αυτό, προκαλεί σοβαρές επιφυλάξεις και η παράγραφος 4 του νέου άρθρο 35, βάσει του οποίου ανατίθεται στη μελλοντική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο ο καθορισμός, για κάθε κράτος μέλος, της κλείδας αναφοράς για την κατανομή των αιτούντων άσυλο βάσει του διορθωτικού μηχανισμού κατανομής και η ετήσια προσαρμογή της με βάση τα στοιχεία της Eurostat. Ως εκ τούτου, η αρμόδια επί της ουσίας επιτροπή καλείται να εξετάσει τη σκοπιμότητα έκδοσης αντίθετης αιτιολογημένης γνώμης σύμφωνα με το Πρωτόκολλο αριθ. 2 σχετικά με τις αρχές επικουρικότητας και της αναλογικότητας το οποίο είναι προσαρτημένο στη ΣΛΕΕ. PE v /14 NP\ docx