Χρησιμοποιώντας τα Ηλεκτρονικά Ημερολόγια (Blog) για την Ανάπτυξη Διαπολιτισμικών Δράσεων στις Τάξεις Υποδοχής Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών.

Transcript

1 Χρησιμοποιώντας τα Ηλεκτρονικά Ημερολόγια (Blog) για την Ανάπτυξη Διαπολιτισμικών Δράσεων στις Τάξεις Υποδοχής Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών Μαθητών. N. Βρατσάλη Φυσικός, M.Ed Εκπαίδευσης με Χρήση Νέων Τεχνολογιών Παν. Αιγαίου Περίληψη Στην εργασία επιχειρείται η διερεύνηση της χρήσης των ηλεκτρονικών ημερολογίων (blog) στη διαπολιτισμική εκπαίδευση και συγκεκριμένα της χρήσης των συνεργατικών αυτών εργαλείων για την ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων στις τάξεις υποδοχής παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών. Αρχικά, θέτουμε τους διαπολιτισμικούς παιδαγωγικούς στόχους μιας τάξης υποδοχής σύμφωνα με τον μετασχηματιστικό παιδαγωγικό προσανατολισμό του Cummins. Στη συνέχεια, παρουσιάζουμε το εργαλείο και επιχειρούμε να διερευνήσουμε σε ποιο βαθμό προσφέρει το περιβάλλον για την κάλυψη των παιδαγωγικών στόχων. Τέλος, προτείνουμε την ανάπτυξη δύο διαπολιτισμικών δράσεων με τη χρήση blog που είναι σύμφωνες με τα παραπάνω. Η πρώτη απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας χρόνων και αποτελεί τη δημόσια συζήτηση σχετικά με τα συναισθήματά τους την πρώτη μέρα στο σχολείο, ενώ η δεύτερη απευθύνεται σε μεγαλύτερους μαθητές και αποτελεί τη δημόσια συζήτηση σχετικά με θέματα της μετανάστευσης. Οι δράσεις εξελίσσονται με αφορμή τον σχολιασμό υλικού που προέρχεται από φωτογραφίες, ζωγραφιές, προσωπικές εμπειρίες και αυθεντικά κείμενα μαθητών και συγγραφέων. Λέξεις κλειδιά: διαπολιτισμικές δράσεις, τάξεις υποδοχής, ηλεκτρονικό ημερολόγιο (blog). 1. Εισαγωγή Την τελευταία δεκαετία παρουσιάστηκε έντονα και στην Ελλάδα το φαινόμενο της γλωσσικής και πολιτισμικής πολυμορφίας κυρίως λόγω της προσέλευσης παλιννοστούντων και οικονομικών μεταναστών από τα γειτονικά κράτη των Βαλκανίων. Αναπτύσσονται έτσι χώροι χρήσης για μεγάλο αριθμό γλωσσών όπως για παράδειγμα στη Ρόδο όπου εκτός της ελληνικής συνυπάρχουν γλώσσες με πολύχρονη ιστορική παρουσία (τουρκική), γλώσσες που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια (σκανδιναβικές και βορειοευρωπαϊκές), αλλά και νέες γλώσσες λόγω οικονομικής μετανάστευσης (από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, βαλκανικές, ρομανί) (Βρατσάλης & Σκούρτου, 2000; Σκούρτου, 2002). Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει άμεσα την εκπαίδευση καθώς ένα μεγάλο ποσοστό του μαθητικού δυναμικού προέρχεται από κράτη με διαφορετική κουλτούρα και γλώσσα, ενώ στα σχολεία σήμερα συναντάμε τόσο τις γλώσσες που παραδοσιακά μιλιούνται στον τόπο, όσο και όλες τις νεότερες γλώσσες, όπως στα σχολεία της Ρόδου, στα

2 περισσότερα από τα οποία φιλοξενείται τυχαία κατανομή μαθητών που έχουν άλλη πρώτη γλώσσα από την Ελληνική (Σκούρτου, 2002). Η Ελλάδα, ως χώρα υποδοχής πια μεταναστών και παλιννοστούντων, αντιμετωπίζει τα εκπαιδευτικά προβλήματα αυτού του ετερογενούς σχολικού περιβάλλοντος, γεγονός που καθιστά την εισαγωγή της διαπολιτισμικής διάστασης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αναγκαία. Σε αυτά τα πλαίσια αναπτύχθηκε και το Πρόγραμμα για την Ένταξη παιδιών Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών στο σχολείο για την Α/θμια Εκπαίδευση, από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, που έχει ως γενικό σκοπό τη δημιουργία των προϋποθέσεων εκείνων που διασφαλίζουν σ όλους τους μαθητές ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Ειδικότερα, οι στόχοι του Προγράμματος με τους οποίους ασχοληθήκαμε αφορούν στη δημιουργία προϋποθέσεων για θετικό παιδαγωγικό κλίμα και διαπολιτισμική επικοινωνία στο σχολείο μέσω της οργάνωσης δραστηριοτήτων με τη χρήση νέων εργαλείων. Στα παραπάνω πλαίσια, διερευνήσαμε τη χρήση των ηλεκτρονικών ημερολογίων (blog) και προτείνουμε την ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων μέσω blog που θα στηρίζονται στον μετασχηματιστικό παιδαγωγικό προσανατολισμό του Cummins οι διδακτικές πρακτικές του οποίου ευνοούν την ενεργή συμμετοχή των μαθητών, τη μαθησιακή αυτονομία και τη συνεργασία. 2. Διαπολιτισμικές διδακτικές προσεγγίσεις της τάξης υποδοχής 2.1 Το περιβάλλον της τάξης υποδοχής Η τάξη υποδοχής είναι ένα τμήμα με ειδικό αναλυτικό και ωρολόγιο πρόγραμμα για παιδιά που δεν γνωρίζουν την Ελληνική γλώσσα. Λειτουργεί ως παράλληλη τάξη στην οποία διδάσκονται, προσαρμοσμένα στις ανάγκες των μαθητών, τα μαθήματα του επίσημου Αναλυτικού Προγράμματος με τρόπο που να τους βοηθάει να προσαρμοστούν ομαλά στις κανονικές τάξεις και γενικότερα στο εκπαιδευτικό σύστημα και το κοινωνικό περιβάλλον. Αποτελεί λοιπόν ένα μαθησιακό περιβάλλον γλωσσικής και πολιτισμικής ετερογένειας και τον κατεξοχήν χώρο εφαρμογής διαπολιτισμικών διδακτικών προσεγγίσεων. 2.2 Στόχοι της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Θα ξεκινήσουμε από το δεδομένο ότι ο γενικός στόχος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι η δημιουργία προϋποθέσεων διαπολιτισμικής επικοινωνίας με τη μορφή διαλόγου, η οποία αποτελεί τη βάση της κοινωνικής δράσης (Γκόβαρης, 2001). Η διαπολιτισμική μάθηση όμως μπορεί να ορισθεί, όχι μόνο ως αποτέλεσμα της άμεσης επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με τους εκπροσώπους και τα προϊόντα ενός πολιτισμού (διαπολιτισμική συνάντηση), αλλά και ως γεγονός που μπορεί να πάρει και τη μορφή της έμμεσα διαμεσολαβημένης εμπειρίας (Γκόβαρης, 2002). Σε διαδικτυακά λοιπόν περιβάλλοντα, οι προκαθορισμένοι διαπολιτισμικοί στόχοι επεκτείνονται σε αυθεντικές συναντήσεις και επικοινωνιακές δράσεις που βασίζονται στο διαδίκτυο (Σοφός, 2005).

3 2.3 Διαπολιτισμική διδακτική προσέγγιση Θα στηρίξουμε την πρότασή μας για ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων σε μία τάξη υποδοχής, στην παιδαγωγική διαπολιτισμική προσέγγιση του Cummins (1999) που έχει μετασχηματιστικό χαρακτήρα, στηρίζεται δηλαδή στην κατασκευαστική παιδαγωγική, αλλά επιπλέον τονίζει τις κοινωνικές συνισταμένες της μάθησης. Σύμφωνα με αυτή, η μαθησιακή διαδικασία, πρέπει να θεωρείται μέσα από το διπλό πρίσμα της γνωστικής δραστηριοποίησης και της επένδυσης ταυτότητας. Ο Cummins προτείνει ενεργοποίηση της πρότερης γνώσης, προκειμένου αυτή να γίνει συνειδητή και να χρησιμεύσει στην κατανόηση της εισερχόμενης πληροφορίας της γλώσσας στόχου και επιπλέον να δοθεί αξία στις εμπειρίες που έχουν αποκτήσει οι μαθητές ώστε να γίνει αποδεκτή η πολιτισμική τους γνώση. Το πλαίσιο για την ανάπτυξη της ακαδημαϊκής γλωσσικής ικανότητας του Cummins, στο οποίο στηρίζεται η διδασκαλία της γλώσσας (μπορεί όμως να εφαρμοσθεί και σε άλλα μαθήματα), υποστηρίζει μία τριπλή εστίαση της διδασκαλίας στη γλώσσα. Την εστίαση στο νόημα, που περιλαμβάνει κατανόηση του λεξιλογίου και των εννοιών στη γλώσσα στόχο καθώς και κριτικό αλφαβητισμό, δηλαδή κατανόηση -εκτός των γραπτών κειμένων- και των σύνθετων κοινωνικών ζητημάτων που συνδέονται με αυτά, αναλύοντας κριτικά τις πληροφορίες και αξιολογώντας την εγκυρότητα των επιχειρημάτων. Την εστίαση στη γλώσσα, που περιλαμβάνει όχι μόνο την έμφαση στις μορφολογικές πλευρές της αλλά και την ανάπτυξη της κριτικής συνείδησης, δηλαδή τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ γλώσσας και εξουσίας. Την εστίαση στη χρήση, που υπακούει στη λογική της εφαρμογής από τους μαθητές, των θεωρητικών αρχών σε πραγματικά πλαίσια και περιλαμβάνει συγγραφή και προφορική παρουσίαση σε αυθεντικό κοινό κειμένων στη γλώσσα στόχο. Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, απαραίτητη προϋπόθεση σύμφωνα με τον Cummins είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο ενδυνάμωσης στις σχέσεις αλληλεπίδρασης που αναπτύσσονται μέσα στην τάξη και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να εδραιωθεί ο σεβασμός, η εμπιστοσύνη και η αποδοχή. Αυτές οι σχέσεις μπορούν να ανασκευάσουν τη σχολική αποτυχία, στον βαθμό που αυτή εξαρτάται από την κοινωνική απαξίωση που υφίστανται οι μειονοτικοί μαθητές, και μάλιστα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την πρόοδο τους, ακριβώς γιατί λειτουργούν ως κίνητρο μάθησης. Αντίθετα, όταν η γλώσσα, ο πολιτισμός και η εμπειρία των μαθητών αγνοούνται ή αποκλείονται στις σχέσεις αλληλεπίδρασης στην τάξη, οι μαθητές ξεκινούν από μειονεκτική θέση. Όλα όσα έχουν μάθει για τη ζωή και τον κόσμο απορρίπτονται ως άσχετα με τη σχολική μάθηση, και αναγκάζονται να μαθαίνουν μέσα σε ένα εμπειρικό κενό. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι, σε ένα πρώτο επίπεδο, μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ δασκάλου και μαθητή, οι μαθητές ενθαρρύνονται να οικοδομήσουν ενεργά κάποιες έννοιες και να εμπλακούν συνειδητά σε δραστηριότητες που είναι νοητικά ελκυστικές για αυτούς ενεργοποιώντας την προηγούμενη γνώση τους, ώστε να χρησιμοποιήσουν αυτή και τα γνωστικά τους σχήματα για να λύσουν προβλήματα και να κατασκευάσουν νέα γνώση. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, και αφού έχει επιτευχθεί η κατασκευή της νέας γνώσης, επιχειρείται

4 ο μετασχηματισμός αυτής στην κοινωνική πραγματικότητα του παιδιού. Γι αυτό μέσω της συνεργατικής κριτικής έρευνας οι μαθητές ωθούνται να κατανοήσουν την κοινωνική πραγματικότητα της ζωής τους και της κοινωνίας στην οποία ζουν, συζητώντας γι αυτήν αλλά ακόμα και επηρεάζοντάς την. 3. Παρουσίαση του εργαλείου 3.1 Το ηλεκτρονικό ημερολόγιο Το blog είναι ένα ηλεκτρονικό (online) ημερολόγιο, μία ιστοσελίδα δηλαδή που τροποποιείται συχνά και οι καταχωρίσεις της τοποθετούνται σε αντίστροφη χρονολογική σειρά. Επιπλέον, σε αντίθεση με τις προσωπικές ιστοσελίδες, η κατασκευή και διατήρηση ενός blog είναι πολύ ευκολότερη, καθώς πλήθος από διαδικτυακές πύλες προσφέρουν δωρεάν κατασκευή και φιλοξενία τους με τη χρήση εργαλείων που δεν απαιτούν τη γνώση HTML (Blood, 2002). Η ιδιότητα των blog να επιτρέπουν την εύκολη δημοσίευση κειμένων και τον σχολιασμό τους από πολλαπλούς χρήστες ενθαρρύνοντας τη συζήτηση, τα καθιέρωσε σαν την πιο εύκολη μορφή έκφρασης και οδήγησε στη δημιουργία κοινοτήτων blog που μοιράζονται παρόμοιους προβληματισμούς και όλες μαζί αποτελούν αυτό που σήμερα ονομάζεται μπλογκόσφαιρα ( blogsphere ) (Devilette, 2005). 3.2 Η παιδαγωγική αξία της χρήσης του Αξίζει να αναφέρουμε ότι ως πρόδρομος της εκπαιδευτικής χρήσης του blog μπορεί να θεωρηθεί το περιβάλλον CSILE (Computer-Supported Intentional Learning Environment - Τεχνολογικώς Υποστηριζόμενο Περιβάλλον Σκόπιμης Μάθησης), που αντιπροσωπεύει την προσπάθεια δημιουργίας μιας κοινότητας που συνδιαλέγεται μέσω υπολογιστών, όπου η κοινωνική αλληλεπίδραση και η μάθηση διευκολύνονται με το να επιτρέπεται στους μαθητές να συνεργάζονται στην οικοδόμηση κοινής τράπεζας γνώσεων. Σε αυτή τη βάση δεδομένων, οι μαθητές μπορούν να εισάγουν διάφορες σημειώσεις με τη μορφή κειμένου και σχεδιαγραμμάτων, να έχουν πρόσβαση στις σημειώσεις άλλων, να τις σχολιάζουν και τα σχόλια να γνωστοποιούνται στους συγγραφείς, να τις συνδυάζουν ή να γράφουν σημειώσεις, οι οποίες παρουσιάζονται αργότερα, με σκοπό την προαγωγή της ομαδικής συζήτησης (Scardamalia & Bereiter, 2006). Η τήρηση ημερολογίου στην εκπαίδευση αποτελεί παλιά πρακτική που προσφέρει διαγνωστικές και αναστοχαστικές δυνατότητες, καθώς οι διαρκείς μετέπειτα αναγνώσεις του επιτρέπουν στους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς την ανασκόπηση και την παρακολούθηση της πορείας της σκέψης τους. Όταν μιλάμε για διαπολιτισμικά περιβάλλοντα, η τήρηση και η κυκλοφορία ημερολογίων στην ομάδα μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς αντιλαμβάνεται το κάθε μέλος της ομάδας τον εαυτό του αλλά και την ίδια την ομάδα (Hess, 2006). Η μεγάλη διαφορά των γραπτών ημερολογίων και των δικτυακών περιβαλλόντων, όπως το CSILE, με το blog είναι ότι το δεύτερο είναι διαδικτυακό. Το διαδίκτυο στην περίπτωση αυτή ξεπερνά και ανοίγει τον χώρο της αίθουσας διδασκαλίας. Από αυτή

5 τη σκοπιά επιτρέπει όσο κανένα άλλο μέσο τη διαπολιτισμική επικοινωνία με τη μορφή της διάχυσης πληροφοριών και από τις δύο πλευρές και της έμμεσης εμπειρίας του ξένου και του διαφορετικού (Γκόβαρης, 2002), προσφέροντας απεριόριστες δυνατότητες αλληλεπίδρασης. Ο Cummins (χ.χ.) συνηγορεί υπέρ του θετικού ρόλου που μπορούν να παίξουν τα διαδικτυακά περιβάλλοντα, στην προώθηση της ενεργητικής χρήσης της γραπτής γλώσσας, καθώς διευκολύνουν την πρόσβαση σ ένα μεγαλύτερο κοινό απ αυτό της ίδιας της τάξης, διευρύνουν δραστικά τις δυνατότητες για πρόσβαση σε κοινότητες συνεργατικής έρευνας και παρέχουν τα μέσα για άμεση αποστολή και παραλαβή των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων των μαθητών. Προς αυτή την κατεύθυνση και οι Skourtou, Kourtis-Kazoullis, Cummins (in press) θεωρούν ότι η χρήση τέτοιων διαδικτυακών εφαρμογών στη σχολική εκπαίδευση βοηθάει τους μαθητές να κάνουν το βήμα από την κατασκευή στον μετασχηματισμό μεταβαίνοντας από τον ρόλο του παρατηρητή (observer) στον ρόλο του δρώντος συμμετέχοντος (active participant). Και ο Wells (1999), στα πλαίσια μιας κοινωνικο-πολιτισμικής κατασκευαστικής προσέγγισης, προτείνει τέτοιες δραστηριότητες επεξεργασίας κειμένων που εκτίθενται σε οθόνη υπολογιστή που ως βελτιώσιμα αντικείμενα (improvable objects) μπορούν να λειτουργήσουν σαν εστία της συν-κατασκευής της γνώσης. 3.3 Πλαίσιο στόχων της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης στο οποίο εντάσσεται Φαίνεται λοιπόν ότι ένα τέτοιο εργαλείο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων, καθώς προσφέρει ένα κατάλληλο συνεργατικό περιβάλλον στο οποίο οι μαθητές μπορούν να δημοσιεύουν εύκολα τα κείμενά τους σε ένα αυθεντικό κοινό, ενθαρρύνοντας τη συζήτηση μέσω της δυνατότητας σχολιασμού των κειμένων από τους υπόλοιπους. Η χρήση του blog εξυπηρετεί τον διαπολιτισμικό στόχο της επικοινωνίας (μέσω της εστίασης στη χρήση της γλώσσας) καθώς αποτελεί κατεξοχήν συνεργατικό εργαλείο που: Επιτρέπει την ασύγχρονη επικοινωνία σχετικά με ένα δεδομένο θέμα μεταξύ μαθητών διαφόρων ηλικιών, περιβαλλόντων ακόμα και χωρών. Όλοι οι συμμετέχοντες υποβάλουν τη συνεισφορά τους και ενημερώνουν το περιεχόμενο, καθώς μοιράζονται μία γενική άποψη των δημοσιευμένων στο blog άρθρων. Προωθεί την πολιτιστική ανταλλαγή μέσω του διαλόγου μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων. Λαμβάνοντας μέρος στην ανάπτυξη ενός blog, οι μαθητές ανακαλύπτουν τις πολιτισμικές διαφορές και ομοιότητες μεταξύ του περιβάλλοντός τους και του περιβάλλοντος του συνεργάτη τους. Είναι αυθεντικά επικοινωνιακό προσανατολισμένο όχι στο αποτέλεσμα αλλά στη διαδικασία της επικοινωνίας. Προσφέρει χώρο ανάπτυξης δημόσιων συζητήσεων μεταξύ ετερογενών ομάδων (επομένως αποτελεί χώρο δημόσιας έκφρασης ειδικά των κοινωνικά αποκλεισμένων μαθητών).

6 Προσφέρει ελευθερία έκφρασης (γιατί το διαλογικό περιβάλλον άρει τους περιορισμούς της κατά μέτωπο επικοινωνίας καθώς οι μαθητές αυτοπεριορίζονται λιγότερο και δρουν με λιγότερο άγχος και αυτολογοκρισία με μεγαλύτερη δυναμική σαν ομάδα). Ο Ward (2004) προτείνει την εκμάθηση γλώσσας με τη βοήθεια blog (BALL: Blog Assisted Language Learning) και υποστηρίζει ότι η κατάλληλη χρήση του blog στη διδασκαλία μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων γραφής και ανάγνωσης (μέσω της εστίασης στη μορφή της γλώσσας) καθώς: είναι προσανατολισμένο στη διαδικασία του γραψίματος (με τις συνεχείς ενημερώσεις και διορθώσεις των κειμένων οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τη διαρκή διαδικασία του γραψίματος) δίνει κίνητρα για προσεκτική και αποτελεσματική αναθεώρηση των κειμένων (οι μαθητές είναι προσεκτικοί με τα κείμενά τους τα οποία βελτιώνουν συνεχώς υπό την κριτική των υπολοίπων) προωθεί τη ρητορική (προσφέρει δυναμικό περιεχόμενο, συνδέει πολλαπλούς συγγραφείς, οι διαδραστικές σχέσεις ανάμεσα στο κοινό και η υιοθέτηση πολλαπλών ρόλων δημιουργούν ερωτήματα, προσδοκίες και ανάγκες που δεν θα υπήρχαν σε άλλες μορφές επικοινωνίας), προσφέρει αυθεντική επικοινωνία και κείμενα στη γλώσσα στόχο, αναπτύσσει δεξιότητες γρήγορης και αποτελεσματικής προσπέλασης του δικτυακού υλικού, αναπτύσσει την ενεργητική ανάγνωση μέσω της μεθοδικής χρονολογικής παρακολούθησης των δημοσιεύσεων άλλων μαθητών, αναπτύσσει την κριτική ανάγνωση μέσω της επαφής των μαθητών με κείμενα που επιδέχονται αμφισβήτησης και αναθεώρησης. Τα παραπάνω υποστηρίζονται και από έρευνες που έγιναν επάνω στη χρήση των blog στη διδασκαλία που δείχνουν ότι δίνουν κίνητρα συμμετοχής στους μαθητές που αποζητούν την αλληλεπίδραση κάνοντας έτσι μεγαλύτερη χρήση της γλώσσας στόχου (Lin et al., 2006). Επιπλέον, ότι η διαδικασία της κατασκευής ενός blog μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της μιντιακής συνείδησης των μαθητών αφού τους προσφέρει δεξιότητες γρήγορης, αποτελεσματικής και κριτικής προσπέλασης του διαδικτυακού υλικού και δεξιότητες κριτικής σκέψης φέρνοντάς τους σε επαφή με κείμενα που συνεχώς επιδέχονται αναθεώρησης και αμφισβήτησης (Oravec, 2003). 4. Ανάπτυξη δύο διαπολιτισμικών δράσεων 4.1 Προετοιμασία και παρουσίαση των δράσεων σε εκπαιδευτικούς Καθώς το blog προσφέρει το περιβάλλον για την κάλυψη των παιδαγωγικών μας στόχων, προτείνουμε την ανάπτυξη δύο διαπολιτισμικών δράσεων που είναι σύμφωνες με τα παραπάνω. Για να μπορέσουν να πραγματοποιηθούν οι διαπολιτισμικές δράσεις μέσα στις τάξεις υποδοχής απαιτείται προετοιμασία των εκπαιδευτικών που θα αναλάβουν να τις υλοποιήσουν. Γι αυτό στα πλαίσια του

7 Προγράμματος Ένταξη παιδιών Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών στο σχολείο για την Α/θμια Εκπαίδευση, ακολουθήθηκαν τα παρακάτω βήματα. Στο εργαστήριο Τα blog ως συνεργατικά εργαλεία στη διαπολιτισμική εκπαίδευση (που έγινε στα πλαίσια της διημερίδας Παιδαγωγικά Ζητήματα και Εκπαιδευτικές Εφαρμογές σε Σχολικές Τάξεις με Γλωσσική και Πολιτισμική Ετερότητα, Ρόδος 14-15/12/2006) πραγματοποιήθηκε επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην κατασκευή και χρήση ενός blog μέσω της πύλης blogger.com και στον τρόπο χρήσης του στα πλαίσια της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και έγινε παρουσίαση του blog Η χρήση των blogs στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ( με στόχο την πρώτη εξοικείωση των εκπαιδευτικών με το εργαλείο και την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το αντικείμενο. Στη συνέχεια κατασκευάστηκαν τα blog στα οποία στηρίζονται οι διαπολιτισμικές δράσεις και παρουσιάστηκαν σε εκπαιδευτικούς στα πλαίσια του εργαστηρίου Χρησιμοποιώντας τα blog για την ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων στις τάξεις υποδοχής (που έγινε στα πλαίσια της ημερίδας Παιδαγωγικές και Γλωσσικές Δράσεις σε Πολυπολιτισμικές Τάξεις, Μυτιλήνη 25/10/2007) 4.2 Περιγραφή των δράσεων Η πρώτη δράση που αναπτύσσεται στο blog Πρώτη μέρα στο σχολείο ( απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας χρόνων και αποτελεί τη δημόσια συζήτηση σχετικά με τα συναισθήματα των μαθητών την πρώτη μέρα στο σχολείο. Η δράση εξελίσσεται με αφορμή τον σχολιασμό υλικού που προέρχεται από φωτογραφίες, ζωγραφιές, κείμενα και προσωπικές εμπειρίες των μαθητών σχετικά με την πρώτη τους μέρα στο σχολείο. Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται: Σχολιασμός φωτογραφιών που απεικονίζουν παιδιά την πρώτη τους μέρα στο σχολείο με στόχο την ανάλυση των συναισθημάτων τους. Σχεδίαση της πρώτης μέρας του κάθε μαθητή στο σχολείο και δημοσίευση των ζωγραφιών στο blog. Ανάγνωση αυθεντικών κειμένων με προσωπικές εμπειρίες μεταναστών μαθητών από την περίοδο που πρωτοπήγαν στο ελληνικό σχολείο (Κούρτη- Καζούλλη & Τζανετοπούλου, 2003) και συγγραφή κειμένου που να απαντά σε ερωτήματα που αφορούν στα κείμενα. Συγγραφή της προσωπικής εμπειρίας κάθε μαθητή για την πρώτη του μέρα στο σχολείο. Ανάγνωση όλων των κειμένων από τους μαθητές, σχολιασμός, συζήτηση. Η δεύτερη δράση που αναπτύσσεται στο blog Συνυπάρχουμε; ( απευθύνεται σε μεγαλύτερους μαθητές και αποτελεί τη δημόσια συζήτηση σχετικά με τη μετανάστευση η οποία εξελίσσεται με αφορμή τον σχολιασμό αυθεντικών κειμένων μαθητών και συγγραφέων σχετικά με το ζήτημα. Πιο συγκεκριμένα, προτείνονται:

8 Σχολιασμός φωτογραφίας που απεικονίζει γκράφιτι σε δρόμο της Αθήνας με το σύνθημα Είμαστε όλοι μετανάστες. Ανάγνωση των κειμένων όλων των μαθητών, σχολιασμός, συζήτηση. Ανάγνωση κειμένου της ελληνίδας μετανάστριας στη Γερμανία Μαίρης Αλεξοπούλου (δημοσιεύτηκε από την Μαίρη Αλεξοπούλου στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 24/10/2006 και αναδημοσιεύθηκε από τον συγγραφέα Gazmend Kapllani στο Σχολιασμός της αφήγησης, απάντηση σε ερωτήματα που αφορούν στο κείμενο. Περιγραφή της μεταναστευτικής ιστορίας του κάθε μαθητή ή των συγγενών του. Σύγκριση με την ιστορία της Μαίρης. Ανάγνωση των περιγραφών όλων των μαθητών, σχολιασμός, συζήτηση. 5. Συζήτηση Όπως φάνηκε από τις παραπάνω προτάσεις για την ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων σε τάξεις υποδοχής, η χρήση του blog στη διδασκαλία είναι μία διαδικασία που απαιτεί καλή προετοιμασία. Η σημασία της καλής προετοιμασίας όσον αφορά στην εργαλειακή χρήση του blog φαίνεται σε έρευνες που δείχνουν ότι εκπαιδευόμενοι δάσκαλοι που συμμετείχαν σε διαδικτυακά μαθήματα μέσω blog αποτρέπονταν από τη χρήση του εργαλείου αν δεν είχαν την κατάλληλη εκπαίδευση σε αυτό, ενώ η έλλειψη υποστήριξης στον ιδιωτικό τους χώρο τους ωθούσε να μην το χρησιμοποιούν σε εξω-διδακτικές ώρες (Divitini, Haugalokken, Morken, 2005). Φαίνεται λοιπόν, ότι η διαδικασία απαιτεί καταρχάς την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην κατασκευή και διατήρηση ενός blog. Επίσης, τη σταδιακή εξοικείωση των μαθητών με τη λογική του εργαλείου με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού. Είναι επίσης φανερό ότι χρειάζεται και προετοιμασία όσον αφορά στην παιδαγωγική του χρήση. Ακόμη δηλαδή και αν ικανοποιείται το αίτημα της εργαλειακής χρήσης και επιτυγχάνεται ο στόχος της επικοινωνίας, προκύπτει το ζήτημα της ποιότητας αυτής της επικοινωνίας. Καθώς κάθε επικοινωνιακή πράξη λαμβάνει χώρα σε δύο επίπεδα, αυτό της ανταλλαγής πληροφοριών και εκείνο της διαπροσωπικής σχέσης, αξίζει να αναρωτηθούμε το αν η επικοινωνία μέσω του blog θα περιορίζεται στο πρώτο επίπεδο εμποδίζοντας τη δημιουργία μιας ουσιαστικής σχέσης μεταξύ των μαθητών, μιας σχέσης δηλαδή που να εμπεριέχει τη διαπολιτισμική συνάντηση και κατανόηση (Γκόβαρης, 2002). Φαίνεται επομένως, ότι η διαδικασία απαιτεί επιπλέον και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη χρήση του εργαλείου για την ανάπτυξη διαπολιτισμικών δράσεων που θα δημιουργεί συνθήκες πραγματικής επικοινωνίας, συνθήκες δηλαδή διαπραγμάτευσης συγκρούσεων, αναστοχασμού της σκέψης και της κουλτούρας που θα οδηγήσουν στον μετασχηματισμό. Καθώς στο περιβάλλον του διαδικτύου συναντάμε συχνότερα δραστηριότητες αναζήτησης και ανταλλαγής πληροφοριών και λιγότερο συνεργασίας (Δημητρακοπούλου, 2002), θεωρούμε ότι το περιβάλλον που προσφέρει το blog και η δημιουργία δικτύου blog μεταξύ των μαθητών αλλά και μαθητών άλλων τάξεων

9 μπορεί με την κατάλληλη παιδαγωγική χρήση να βοηθήσει στη δημιουργία αυτών των συνθηκών. Βιβλιογραφία Blood, R. (2002). The weblog handbook: Practical advice on creating and maintaining your blog. Danvers, MA: Perseus Publishing. Cummins, J. (1999). Ταυτότητες υπό Διαπραγμάτευση Εκπαίδευση με σκοπό την Ενδυνάμωση σε μια Κοινωνία της Ετερότητας (επιμ. Σκούρτου, Ε., μετ. Αργύρη, Σ.). Αθήνα: Gutenberg. Cummins, J. (χ.χ.). Ένα παιδαγωγικό πλαίσιο για την εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας, με τη βοήθεια των δικτύων αδελφοποιημένων τάξεων (αποδ. Παπαζαχαρίου Ε.Α., Χατζησταμάτη Σ.). Στο Σκούρτου, Ε. (επιμ.), Τετράδια Εργασίας Ρόδου. Διγλωσσία και Μάθηση στο Διαδίκτυο. Ανασύρθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2006 από Devilette S. (Ed.) (2005). Handbook for bloggers and cyber-dissidents. Reporters Without Borders. Retrieved October 1, 2006, from: Divitini, M., Haugalokken, O., Morken, E.M. (2005). Blog to support learning in the field: lessons learned from a fiasco. Proceedings of the Fifth IEEE International Conference on Advanced Learning Technologies (ICALT 05). Hess, R. (2006). Η πρακτική του ημερολογίου ως οικοδόμηση της διαπολιτισμικής στιγμής (σύνοψη στην ελληνική Ε.Θεοδωροπούλου). Παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο (2) (80-82). Lin, W.J., Liu, Y.L., Kakusho, K., Yueh, H.P., Murakami, M., Minoh, M. (2006). Blog as a tool to develop e-learning experience in an international distance course. In: Proceedings of the Sixth IEEE International Conference on Advanced Learning Technologies (ICALT 06). Oravec, J.A. (2003). Blending by Blogging: weblogs in blended learning initiatives. Journal of Educational Media. Vol. 28, Nos. 2-3, 2003, pp Scardamalia, M., Bereiter, C. (2006). Προσαρμογή και κατανόηση: προτάσεις για μια νέα κουλτούρα του σχολείου. Στο: Βοσνιάδου, Σ. (επιμ.) Σχεδιάζοντας περιβάλλοντα μάθησης υποστηριζόμενα από τις σύγχρονες τεχνολογίες. Αθήνα: Gutenberg. Skourtou, E., Kourtis-Kazoullis, V., Cummins, J. (In press). Designing Virtual Learning Environments for Academic Language Development. In Weis, J., Nolan, J. & Trifonas, P. (eds), International Handbook of Virtual Learning Environments, Amsterdam: Kluwer Academic Publishers, 2 Volumes. Ward, J.M. (2004). Blog Assisted Language Learning (BALL): Push button publishing for the pupils. TEFL Web Journal, Vol. 3, No.1, Wells, G. (1999). Dialogic Inquiry: Towards a Sociocultural Practice and Theory of Education. Cambridge: Cambridge University Press. Βρατσάλης, Κ., Σκούρτου, Ε. (2000). Δάσκαλοι και μαθητές σε τάξεις πολιτισμικής ετερότητας - Ζητήματα μάθησης. Εκπαιδευτική Κοινότητα, 54 (26-33). Γκόβαρης, Χ. (2001). Εισαγωγή στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Αθήνα: Ατραπός. Γκόβαρης, Χ. (2002). Το Internet ως Χώρος Διαπολιτισμικής Συνάντησης και Μάθησης. Στο Δημητρακοπούλου, Α. (επιμ.). Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Πρακτικά

10 3ου Συνεδρίου ΕΤΠΕ (26-29/9/2002) Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ρόδος: Καστανιώτη σ Δημητρακοπούλου, Α. (2002). Εκπαιδευτικές δραστηριότητες στο Internet. Για μια ουσιαστικότερη μαθησιακή αξιοποίηση. Στο: Σκούρτου, Ε. (επιμ.), Τετράδια Εργασίας Ρόδου. Διγλωσσία και Μάθηση στο Διαδίκτυο. Ανασύρθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2006 από: Κούρτη-Καζούλλη Β., Τζανετοπούλου Α. (επιμ.). Εμείς οι άλλοι: Μελετώντας την ετερότητα στο κοινωνικό περιβάλλον του σχολείου. Ρόδος: ΣΠΠΕ Πανεπιστημίου Αιγαίου Πρόγραμμα «Ένταξη παιδιών Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών στο σχολείο για την Α/θμια Εκπαίδευση» του Κέντρου Διαπολιτισμικής Αγωγής του ΕΚΠΑ. Ανασύρθηκε στις 1 Μαρτίου 2008 από: Σκούρτου, Ε. (2002). Από το σπίτι στο σχολείο: Οι Ομιλητές και οι Γλώσσες τους. Υλικά Ημερίδας: Γλώσσες στο Σπίτι, Γλώσσες στην Κοινωνία. Ρόδος: Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Σοφός, Α. (2005). Διαπολιτισμική στοχοθεσία σε διαδικασία μετάβασης. Η σημασία των Νέων Τεχνολογιών για τη Διαπολιτισμική Διδακτική. Παιδαγωγικά ρεύματα στο Αιγαίο, (1) (7-18).