exofyllo 68-2:Layout 1 6/3/10 10:18 PM Page 1 NEA YΓEIA ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Transcript

1 exofyllo 68-2:Layout 1 6/3/10 10:18 PM Page 1 ΝΕΑ ΥΓΕΙΑ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΥΠΟΛΕΩ Σ ΑΘΗΝΑ ΤΕΥΧΟΣ 68 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 NEA YΓEIA ΤΡ Ι Μ ΗΝ Ι Α Ι Ο Π Ε Ρ Ι Ο Ι Κ Ο Π Ρ ΟΑΓΩ Γ ΗΣ Υ Γ Ε Ι Α Σ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ/ ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΕΣΩ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΥΒΡΙ ΙΚΑ ΠΛΟΙΑ ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ KΩ ΙΚΟΣ: 2281

2 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 1 Στις δύσκολες ώρες που περνάει η χώρα, κάθε Έλληνας και κάθε Ελληνίδα, πέρα από τις θυσίες που καλείται να κάνει, θα πρέπει να συµβάλλει µε κάθε δυνατό Ωρες ευθύνης τρόπο στη διαµόρφωση ενός καλύτερου αύριο. Με ένα τέτοιο αίσθηµα ευθύνης ανέλαβα την Προεδρία του Εθνικού Οργανισµού Φαρµάκου. Το φάρµακο αποτελεί έναν από τους πιο ευαίσθητους και κρίσιµους τοµείς στην άσκηση πολιτικής υγείας και ένα από τα πιο επίµαχα ζητήµατα στη συγκράτηση των δαπανών υγείας. Από την άλλη, στην πολιτική φαρµάκου εµπλέκονται άµεσα ΠEPIEXOMENA 4 Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΙΝΗΤΕΣ ΜΟΝΑ ΕΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΤΙΚΩΝ ΚΥΚΛΑ ΩΝ ΕΠΑΨΥ Σ. ΠΑΝΤΕΛΙ ΟΥ & Σ. ΣΤΥΛΙΑΝΙ ΗΣ 5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΥΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Θ. ΒΛΑΣΤΟΣ 6 ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΗΜΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Α. ΜΑΜΑΛΑΚΗ, Μ. ΜΠΟΥΡΝΕΛΗΣ & Ε. ΧΡΥΣΟΥ 7 «E-HEALTH» ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Μ. ΤΣΙΡΙΝΤΑΝΗ & Σ. ΣΟΥΛΗΣ 8 Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΩΣ ΡΑΣΗ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΗΜΕΡΑΣ ΒΑΒΕΛ Ν. ΓΚΙΩΝΑΚΗΣ & Μ. ΜΑΝΣΟΛΑ 9 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙ ΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝ ΥΝΑΜΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Γ. ΠΙΕΡΡΑΚΟΣ & Α. ΓΟΥΛΑ 10 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΕ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ Μ. ΛΕΙΒΑ ΙΤΗΣ 11 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ HOME START Χ. ΚΥΡΚΙΤΣΟΥ 12 ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ/ ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ. ΧΡΙΣΤΑΚΟΥ 13 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΕΣΩ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΥΒΡΙ ΙΚΑ ΠΛΟΙΑ Ν. ΘΑΝΟΥ 14 ΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Μ. ΓΙΑΧΝΗ ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 17 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 18 ΝΕΕΣ ΕΚ ΟΣΕΙΣ 19 ΠΡΟΣΕΧΗ ΣΥΝΕ ΡΙΑ τρία διαφορετικά Υπουργεία (Υγείας, Οικονοµικών, Εργασίας) και αρκετοί διαφορετικοί φορείς, καθιστώντας δύσκολo τον σχεδιασµό και συντονισµό της κυβερνητικής πολιτικής. Σ αυτό το προβληµατικό περιβάλλον ο ΕΟΦ οφείλει να επιστρατεύσει όλες του τις δυνάµεις και να αναλάβει σηµαντικές πρωτοβουλίες που θα συνδράµουν στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση των σηµερινών προβληµάτων αλλά και των πολλαπλών προκλήσεων, προκειµένου να µετατρέψουµε τη σηµερινή κρίση σε ευκαιρία για τη χώρα µας. Η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας επέλεξε για τις τέσσερις άλλες θέσεις του.σ. του ΕΟΦ, πολύ αξιόλογα στελέχη µε µακρά και καταξιωµένη πορεία στο χώρο του φαρµάκου. Μαζί τους και µαζί µε τα στελέχη του ΕΟΦ, ξεκινάµε µία συλλογική προσπάθεια µε υψηλούς στόχους. Μόνο που, για να πετύχουµε τους στόχους αυτούς, θα πρέπει να δοθούµε ολόψυχα και χωρίς άλλες δεσµεύσεις στην κοινή αυτή προσπάθεια. Γεγονός που σηµαίνει, πως εγώ τουλάχιστον, θα πρέπει να παραιτηθώ ή να αποσυρθώ από αρκετές άλλες επιστηµονικές και επαγγελµατικές δραστηριότητες, όπως από διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής και από εκδότης του περιοδικού Νέα Υγεία. Είµαι σίγουρος ό- µως, πως άξιοι συνεργάτες θα συνεχίσουν µε επιτυχία τις καταξιωµένες αυτές δραστηριότητες, που ξεκινήσαµε πριν από 20 περίπου χρόνια. NEA YΓEIA Τριµηνιαίο Ενηµερωτικό Περιοδικό Αλεξανδρουπόλεως 25, Αθήνα τηλ.: , fax: , chsr@med.uoa.gr, website: Γραµµατεία Σύνταξης: Χριστίνα ηµητρακάκη, Ηρώ Σχορετσανίτη, Χριστίνα Βλαχοπούλου, ήµητρα Πετανίδου Καλλιτεχνική Επιµέλεια: Κώστας Βοσταντζόγλου Εκδότης: Χριστίνα ηµητρακάκη, Ιδιοκτήτης: Χριστίνα ηµητρακάκη, Παραγωγή - Εκτύπωση: Άρτιον Γραφικές Τέχνες ΑΒΕΕΕ Εξώφυλλο: Ivan Rabuzin, My son, 1966

3 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 2 Η Εµπειρία 4 από τις Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας Βορειοανατολικών και υτικών Κυκλάδων ΕΠΑΨΥ Στέλλα Παντελίδου, Επιστηµονική Υπεύθυνη Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας ΒΑ Κυκλάδων ΕΠΑΨΥ, Ψυχολόγος MSc Στέλιος Στυλιανίδης, Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής Παντείου Πανεπιστηµίου, Επιστηµονικός ιευθυντής ΕΠΑΨΥ Οι Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας βορειοανατολικών και δυτικών Κυκλάδων (ΕΠΑΨΥ) παρέχουν υ- πηρεσίες σε 11 νησιά των Κυκλάδων τα τελευταία 5 χρόνια, µε έδρα στην Πάρο και στη Μήλο αντίστοιχα. Οι υπηρεσίες παρέχονται από κλιµάκιο αποτελού- µενο από ψυχολόγους, ψυχίατρο και παιδοψυχίατρο που µεταβαίνουν σε κάθε νησί για 2 ηµέρες ανά δεκαπενθήµερο (συνολικά εργάζονται 22 ειδικοί ψυχικής υγείας). Βασική αρχή λειτουργίας των Μονάδων, εκτός από την παροχή υπηρεσιών διαγνωστικής εκτίµησης και θεραπευτικής παρέµβασης σε παιδιά και ενήλικες που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές, αποτελεί και η ανάπτυξη δράσεων στο χώρο της προαγωγής ψυχικής υγείας. Λαµβάνοντας υπόψη την ιδιαιτερότητα της περιοχής ευθύνης των Κινητών Μονάδων, έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια ειδικές δράσεις Αγωγής και Προαγωγής Ψυχικής Υγείας. Οι δράσεις που υλοποιήθηκαν είχαν τους παρακάτω στόχους: Την καταγραφή αναγκών σε επίπεδο ψυχικής υγείας. Την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσµού, καθώς και ειδικών οµάδων πληθυσµού γύρω από θέµατα ψυχικής υγείας. Την καταπολέµηση του στίγµατος για την ψυχική διαταραχή και την ανάδειξη της αναγκαιότητας για αναζήτηση βοήθειας από ειδικό. Την εκπαίδευση επαγγελµατιών υγείας για την έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση ψυχιατρικών περιστατικών. Την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση συγκεκρι- µένων κατηγοριών επαγγελµατιών (επαγγελµατίες κοινωνικών φορέων, εκπαιδευτικοί, αστυνοµικοί, λιµενικοί, εισαγγελείς, ιερείς κ.λ.π.). Την ανάπτυξη δικτύου τοπικών φορέων. Την οργάνωση ερευνών-παρεµβάσεων στον το- µέα της προαγωγής ψυχικής υγείας. Συγκεκριµένα, τα τελευταία 5 έτη αναπτύχθηκαν οι παρακάτω δράσεις: Ηµερίδες/οµιλίες στο γενικό πληθυσµό σε συνδιοργάνωση µε τους τοπικούς φορείς (3-4 το χρόνο ανά νησί). Οµιλίες σε συγκεκριµένες οµάδες πληθυσµού: ΚΑΠΗ, κέντρα ΑΜΕΑ, σχολεία κ.λ.π. Οµάδα έκφρασης και εκπαίδευσης σε κοινωνικές δεξιότητες νέων ψυχωσικών ασθενών στην Πάρο µε στόχο την πρόληψη των υποτροπών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. ράσεις µέσα από τα ΜΜΕ: ραδιοφωνικές εκποµπές, δηµοσίευση άρθρων στον τοπικό τύπο για θέµατα ψυχικής υγείας (περισσότερα από 50 άρθρα έχουν δηµοσιευτεί). Οµάδες νηπιαγωγών και εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας που συντονίζονται από παιδοψυχιάτρους και ψυχολόγους (συζήτηση θεµάτων ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και διαχείριση προβληµάτων στο χώρο του σχολείου). Εκπαιδευτικά σεµινάρια για επαγγελµατίες υγείας της Π.Φ.Υ, ιδιώτες ιατρούς, φαρµακοποιούς και εργαζοµένους σε κοινωνικούς φορείς Κυκλάδων: συνολικά έχουν πραγµατοποιηθεί 3 εκπαιδευτικά σεµινάρια σε συνεργασία µε την Ελληνική Ένωση Γενικής Ιατρικής (ΕΛΕΓΕΙΑ) στη Σύρο και στην Πάρο, ενώ α- νά έτος πραγµατοποιούνται εκπαιδευτικά σεµινάρια σε κάθε Κέντρο Υγείας µε θέµατα σχετικά µε αναγνώριση ψυχικών διαταραχών, χειρισµό επειγόντων ψυχιατρικών περιστατικών, στοιχεία ψυχοφαρµακολογίας κ.λ.π. Συγκρότηση Τοπικών Επιτροπών Ψυχικής Υγείας ανά νησί µε συµµετοχή των ειδικών ψυχικής υγείας των Κινητών Μονάδων και εκπροσώπων της ΠΦΥ, των τοπικών κοινωνικών φορέων, της αστυνοµίας, του λιµενικού σώµατος, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Εκκλησίας. Στόχος των επιτροπών είναι η εκτί- µηση και η καταγραφή αναγκών, η αποτελεσµατικότερη διασύνδεση των φορέων, η οργάνωση κοινών δράσεων και η παραποµπή περιστατικών. Ευαισθητοποίηση Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην αναγκαιότητα στήριξης των δράσεων ψυχικής υγείας: συµµετοχή ήµου Πάρου σε επιστηµονικά συνέδρια του Π.Ο.Υ. στο εξωτερικό ως παράδειγµα καλής πρακτικής συνεργασίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης µε την Κινητή Μονάδα. Υλοποίηση επιδηµιολογικής έρευνας σε συνεργασία µε το Πάντειο Πανεπιστήµιο και το Πανεπιστή- µιο Ιωαννίνων για την εκτίµηση επικράτησης κοινών ψυχικών διαταραχών στο γενικό πληθυσµό και στους µαθητές λυκείων της Πάρου και της Αντιπάρου. Τα αποτελέσµατα της έρευνας συζητήθηκαν σε ανοικτή εκδήλωση µε τον τοπικό πληθυσµό, τους φορείς του νησιού και την τοπική αυτοδιοίκηση. Στο άµεσο µέλλον προγραµµατίζονται επίσης εκπαιδευτικά σεµινάρια για τους αστυνοµικούς των Κυκλάδων (χειρισµός εισαγγελικών εντολών για ακούσιες νοσηλείες, χειρισµός περιστατικών κακοποίησης), εκπαιδευτικά σεµινάρια για τους ιερείς, ανάπτυξη δράσεων για την πρόληψη της κατάθλιψης σε συνεργασία µε το ΕΠΙΨΥ, ανάπτυξη ειδικών δράσεων πρόληψης και αντιµετώπισης περιστατικών κακοποίησης και παραµέλησης, ανάπτυξη εξειδικευµένων δράσεων προαγωγής ψυχικής υγείας σε µετανάστες και αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας των δράσεων αυτών. Οι παραπάνω δράσεις στα 5 έτη λειτουργίας των Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) συνέβαλαν σηµαντικά στα εξής: Στην ολοένα και µεγαλύτερη αύξηση του αριθ- µού των ατόµων που αναζητούν βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας (συνολικά έχουν εξυπηρετηθεί περισσότερα από άτοµα). Στη µείωση του στίγµατος για την ψυχική ασθένεια και του κοινωνικού αποκλεισµού των ατόµων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Στην έγκαιρη διάγνωση, θεραπευτική παρέµβαση και πρόληψη των υποτροπών σοβαρών ψυχιατρικών περιστατικών. Στη βελτίωση της διασύνδεσης µε την Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας, τους κοινωνικούς και τους εκπαιδευτικούς φορείς και στην αύξηση των παραποµπών. Στην καλύτερη αντιµετώπιση ασθενών µε ψυχικές διαταραχές από επαγγελµατίες υγείας, εκπαιδευτικούς κ.λ.π. Στην ολοένα και µεγαλύτερη συνέργεια της τοπικής αυτοδιοίκησης για την στήριξη των δράσεων αυτών.

4 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 3 Τα ερωτήµατα ως προς το πού οδηγούνται οι πόλεις µας µε τους εκρηκτικούς µετασχηµατισµούς τους των τελευταίων δεκαετιών είναι πολλά. Έχουν να κάνουν, ως µηχανισµοί, µε την οικονοµική τους αποδοτικότητα και τη λειτουργία τους, και ως κελύφη ζωής, µε την κοινωνική τους ταυτότητα, την ποιότητα της καθηµερινότητάς τους, τη σωµατική και πνευµατική υγεία των κατοίκων, την ασφάλεια και την αισθητική. Πράγµατι τα ερωτήµατα είναι σοβαρά διότι βιώνουµε πια για τα καλά την οικονοµική και περιβαλλοντική κρίση, ενώ συγχρόνως είναι φανερές οι αδυναµίες των αστικών κοινωνιών να κινητοποιηθούν συντονισµένα και αποτελεσµατικά, αναθεωρώντας επιλογές που οδήγησαν στα σηµερινά αδιέξοδα. Υπάρχει ένα κρίσιµο στοίχηµα αστικού πολιτισµού που µόνο αν οι πόλεις το κερδίσουν θα µπορέσουν να αντιµετωπίσουν υπεύθυνα αξίες ζωής και ιστορίας που απειλούνται. Εκείνες οι παράµετροι που επηρεάζουν την υγεία είναι συνδεδεµένες κυρίως µε ζητήµατα πολεοδο- µίας και µεταφορών. Το αυτοκίνητο σηµαίνει ρύπανση, θόρυβο, ατυχήµατα. Έτσι η καθιστική ζωή στη δουλειά και στο σπίτι συνεχίζεται και στο δρόµο. Η παχυσαρκία είναι η συνέπεια και είναι πια γνωστή η σύνδεσή της µε µια σειρά από ασθένειες. Ω- στόσο το αυτοκίνητο είναι σύµπτωµα πολεοδοµικών επιλογών που υποχρεώνουν τους κατοίκους να ε- ξαρτώνται από αυτό. Οι πόλεις που απλώνονται ακατάπαυστα προς την περιφέρεια σε αραιές πυκνότητες είναι δοµικά δέσµιες του αυτοκινήτου. Η συνεχής αύξηση των αποστάσεων µεταξύ των δραστηριοτήτων και η οικονοµική αδυναµία της δη- µόσιας συγκοινωνίας να καλύπτει περιοχές αραιής δόµησης αποθαρρύνουν το περπάτηµα, το ποδήλατο και αποµακρύνουν από τη δηµόσια συγκοινωνία. Το περπάτηµα και το ποδήλατο αποτελούν τις πιο µοντέρνες λύσεις απέναντι στα περισσότερα από τα προβλήµατα κορεσµού και περιβάλλοντος. Συγχρόνως γυµνάζουν το κορµί και δίνουν την ευκαιρία για µια πιο άµεση επαφή µε την πόλη και τους ανθρώπους της. Συµβάλλουν έτσι σηµαντικά στη σω- µατική, στην πνευµατική και στη ψυχική υγεία. Πράγµατι αυτοί που περπατούν ή µετακινούνται µε ποδήλατο εγκαταλείπουν τη θωράκιση που εξασφαλίζει ο ιδιωτικός χώρος του σπιτιού ή του αυτοκινήτου, είναι ανοικτοί στην επικοινωνία διότι δεν διέρχονται µε ταχύτητα αλλά βιώνουν το δηµόσιο χώρο και συµµετέχουν στη συλλογική ζωή της πόλης. εν πρόκειται για µια απλή σωµατική άσκηση. Αποτελεί υπεύθυνη κοινωνική συµπεριφορά και εκπαίδευση του µυαλού, εκπαίδευση για την πόλη. Τα παιδιά που περπατούν και, γιατί όχι και οι µεγάλοι, διδάσκονται την πόλη τους, τη γεωγραφία, την αρχιτεκτονική και την κοινωνική της λειτουργία, τα ε- παγγέλµατα του δρόµου, τις δραστηριότητες, τους ανθρώπους της γειτονιάς. Απολαµβάνουν το δρόµο ελεύθερα και ενεργητικά άρα υγιέστερα. Η σηµερινή ευρωπαϊκή στρατηγική προς ένα νέο πολιτισµό αστικής κινητικότητας στοχεύει στη µεταµόρφωση της πόλης της βαρβαρότητας και της αυθαιρεσίας σε ανθρώπινη, χαρούµενη, πολύχρωµη, πολυπολιτισµική, µε κατοίκους κοινωνικά, πνευµατικά και σωµατικά υγιείς. Πρόκειται για ένα όραµα για µια πολιτισµένη, υπεύθυνη απέναντι στον πλανήτη, καθαρή, αθόρυβη και ήπια πόλη. Θα λειτουργεί µε λιγότερα αυτοκίνητα, οι κάτοικοί της θα περπατούν, θα χρησιµοποιούν για τις καθη- µερινές τους µετακινήσεις ποδήλατο και δηµόσια συγκοινωνία. Θα έχει πολύ περισσότερο πράσινο, φαρδιά πεζοδρόµια, ποδηλατόδροµους και πυκνά δίκτυα επιφανειακής δηµόσιας συγκοινωνίας. Οι γειτονιές που καλύπτουν το µεγαλύτερο ποσοστό της αστικής επιφάνειας θα προστατεύονται από διαµπερείς ροές, θα αποτελούνται από δρόµους ή- πιας κυκλοφορίας, θα είναι «περιοχές πολιτισµού» και «συνάντησης», όπου η µέγιστη ταχύτητα δεν θα ξεπερνά τα 20 χλµ/ώρα. Αυτές είναι λύσεις ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας γνωστές και δοκιµασµένες. Συγκρατούν τη ρύπανση και το θόρυβο σε ανεκτά όρια και δεν εµποδίζουν τα παιδιά, τους ηλικιωµένους και τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες να βγουν στο δρόµο και να ζήσουν τη γειτονιά τους. Επίσης λύσεις µε σηµαντική κοινωνική συνεισφορά και µε εντυπωσιακή ανάπτυξη στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια είναι εκείνες που εξοπλίζουν την πόλη µε κοινόχρηστα ποδήλατα ή αυτοκίνητα (car sharing) ή εκείνες που προωθούν τη συλλογική χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου (car pooling). Το οµαδικό περπάτηµα των µαθητών προς το σχολείο µε τη συνοδεία κάποιου εθελοντή γονέα και οι οµαδικές βόλτες µε ποδήλατο στην πόλη είναι επίσης αξιόλογες εµπειρίες απέναντι στην παχυσαρκία και στην πνευµατική και κοινωνική µαλθακότητα. Η ζωή στην πόλη, αν και εκ των πραγµάτων είναι εγκλωβισµένη σε περιβάλλοντα τεχνητά, δεν είναι α- παραίτητα λιγότερο υγιής από τη ζωή στο χωριό. Αντίθετα είναι αντιµέτωπη µε κοινωνικά και πνευ- µατικά στοιχήµατα τα οποία, χάρη στις σύγχρονες τεχνολογίες και στην ευαισθητοποίηση απέναντι στην κρίση του πλανήτη, οι ώριµες και υπεύθυνες πολιτικά κοινωνίες µπορούν να κερδίσουν µε ενδιαφέροντα αποτελέσµατα για τον αστικό πολιτισµό. Στρατηγική Βιώσιµου Σχεδιασµού Μεταφορών προς ένα Υγιές και Ανθρώπινο Περιβάλλον Θάνος Βλαστός, Αν. Καθηγητής Ε.Μ.Π., Συγκ/γος 5

5 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 4 6 Εθελοντικό Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης ήµου Ρεθύµνης Αγάπη Μαµαλάκη, Κοινωνική Λειτουργός, ιευθύντρια ΚΑΠΗ, ήµου Ρεθύµνης Μιχάλης Μπουρνέλης, Κοινωνικός Λειτουργός, ήµου Ρεθύµνης Ελένη Χρυσού, Κοινωνική Λειτουργός Αφορµή για τη δηµιουργία του Ιατρείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης έδωσε η λαθραία άφιξη σηµαντικού α- ριθµού µεταναστών σε πολύ κακή κατάσταση υγείας, την άνοιξη του 2008 στο Ρέθυµνο. Αυτό το περιστατικό, αρχικά ευαισθητοποίησε οµάδα ιατρών του ΕΣΥ, οι οποίοι προσέφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους ώστε να περιθάλψουν τους παράνοµους µετανάστες. Οι ιατροί όµως, παράλληλα, είχαν διαπιστώσει τον αυξηµένο αριθµό ανασφάλιστων ατόµων που προσέρχονται στο Νοµαρχιακό Νοσοκοµείο Ρεθύµνου, είτε χρησιµοποιώντας βιβλιάριο άλλου ατόµου (συγγενή, συµπατριώτη), είτε µόνο σε περίπτωση που η κατάσταση της υγείας τους είναι πολύ σοβαρή και χρήζει άµεσης αντιµετώπισης. Αναγνωρίζοντας τα παραπάνω που αποτελούν την καθηµερινότητα των ιατρών του ΕΣΥ, προέκυψε η ι- δέα της υλοποίησης ενός Εθελοντικού Ιατρείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Αρχικά, απευθύνθηκαν και ενηµέρωσαν τον Ιατρικό Σύλλογο, ο οποίος ευαισθητοποιήθηκε και εν συνεχεία ζήτησαν τη συνδροµή του ήµου Ρεθύµνου και της Αντιδηµάρχου Κοινωνικής Πολιτικής η οποία ε- ξασφάλισε χώρο και εξοπλισµό ώστε να είναι δυνατή η στέγαση του Εθελοντικού Ιατρείου. Παράλληλα ανέθεσε στην Κοινωνική Υπηρεσία του ήµου Ρεθύµνου την ευθύνη για την κάλυψη των λειτουργικών και οργανωτικών αναγκών του Ιατρείου. Τον Ιούλιο του 2008 ξεκίνησε η λειτουργία του Ιατρείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Η συµβολή των εθελοντών ιατρών που παρέχουν τις υπηρεσίες τους, καθώς και των εθελοντών εργαζοµένων στις κοινωνικές δοµές του ήµου, που στηρίζουν την προσφορά των ιατρών, αποτελούν βασικό πυρήνα για την εύρυθ- µη λειτουργία του ιατρείου. Η παραπάνω προσπάθεια ενισχύεται από ένα δίκτυο εθελοντών ιδιωτών ιατρών της πόλης του Ρεθύµνου. Κύριος σκοπός του ιατρείου αυτού είναι αφενός η παροχή πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας σε ανθρώπους που δεν καλύπτονται από το υγειονοµικό σύστηµα, (ανασφάλιστους µετανάστες και πολίτες, αλλά και παράνοµους µετανάστες) και αφετέρου η καταγραφή του αριθµού των ατόµων αυτών διότι δεν ε- λέγχονται από κανένα φορέα για χρόνια νοσήµατα αλλά και για την γενικότερη κατάσταση της υγείας τους. Το Εθελοντικό Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης λειτουργεί κάθε Τετάρτη 6-8 µ.µ. στα ιατρεία του ΚΑΠΗ Ρεθύµνου όπου παρέχονται υπηρεσίες από παιδίατρο και παθολόγο ως βασικές ιατρικές ειδικότητες. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι: Ë Εξέταση και τακτικός επανέλεγχος της κατάστασης υγείας των ατόµων. Ë Χορήγηση φαρµακευτικής αγωγής σε περιπτώσεις ασθένειας. Ë Παραποµπή στο νοσοκοµείο ή σε συνεργαζόµενους εθελοντές ιδιώτες ιατρούς ανάλογα µε το πρόβληµα υγείας που εντοπίζεται. Ë Εµβολιασµός. Με στόχο την κάλυψη των αναγκών του ιατρείου σε φαρµακευτικό υλικό, έχει ξεκινήσει µια προσπάθεια για τη «συγκέντρωση» φαρµάκων σε ΚΑΠΗ και νοσοκοµεία καθώς και για την ευαισθητοποίηση φορέων και ιδιωτών για την κάλυψη της ανάγκης αυτής. Παράλληλα µε την έναρξη του Ιατρείου, τον Ιούλιο του 2008 άρχισε και η προσπάθεια ενηµέρωσης των κατοίκων µέσω της Κοινωνικής Υπηρεσίας του ήµου Ρεθύµνης. ηµοσιεύτηκαν δελτία τύπου στην ελληνική γλώσσα ενώ πραγµατοποιήθηκε και η µετάφραση του κειµένου της ανακοίνωσης σε έξι διαφορετικές γλώσσες (ελληνικά, αλβανικά, ρουµανικά, βουλγαρικά, ινδικά και αραβικά) και εκτυπώθηκε αφίσα. Η περιορισµένη συµµετοχή του κόσµου στο ιατρείο, κατά τους πρώτους µήνες λειτουργίας του ήταν φυσική γιατί έπρεπε να περάσει ένα χρονικό διάστηµα ώστε τα άτοµα αυτά να νιώσουν ασφάλεια και να εµπιστευθούν τη συγκεκριµένη προσπάθεια. Κατά τους πρώτους πέντε µήνες λειτουργίας του Ιατρείου (18 ηµέρες, 4 περίπου µέρες ανά µήνα, για 2 ώ- ρες την φορά) προσφέρθηκαν υπηρεσίες σε 63 ενήλικες και 30 παιδιά. Η προσέλευση του κόσµου αυξάνεται όσο περνάνε οι µήνες. Από τους 63 ενήλικες, στους 21 δόθηκε φαρ- µακευτική αγωγή, ενώ στους 11 έγινε παραποµπή στο ίκτυο Εθελοντών Ιδιωτών Ιατρών για να εξυπηρετηθούν από άλλη ειδικότητα ή για περαιτέρω εξετάσεις, ενώ τέλος, 2 άτοµα εµβολιάστηκαν. Από τα 30 παιδιά που εξετάστηκαν, τα 23 εµβολιάστηκαν ενώ σε 2 έγινε παραποµπή. Είναι εµφανέστατο, ότι πάνω από τα 2/3 των παιδιών που προσήλθαν δεν είχαν εµβολιαστεί. Όπως προκύπτει και από τα πρώτα στοιχεία της λειτουργίας του Ιατρείου, κάθε µήνα αυξάνεται η προσέλευση των ατόµων και καλύπτονται βασικές ανάγκες υγείας τους. Εποµένως, θεωρείται απαραίτητη η συνέχιση και ε- νίσχυση της λειτουργίας του ιατρείου µε κάθε τρόπο. Προτάσεις για το Εθελοντικό Ιατρείο: Ë Η προσέλκυση και άλλων εθελοντών ιατρών ούτως ώστε να είναι δυνατή, η συνέχιση της λειτουργίας του ιατρείου χωρίς να επιβαρύνεται ένας µικρός αριθµός ατόµων µόνο. Ë Εξασφάλιση οικονοµικών πόρων από τον ήµο και άλλους φορείς. Ë Ευαισθητοποίηση των πολιτών για την συγκέντρωση φαρµακευτικού υλικού και εµβολίων. Ë Εύρεση τρόπου καταγραφής των εξυπηρετούµενων ώστε να είναι δυνατή, µελλοντικά, η εξαγωγή στατιστικών δεδοµένων.

6 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 5 Προκειµένου η Ε.Ε. να αντιµετωπίσει τις σύγχρονες οικονοµικές και κοινωνικές προκλήσεις του παγκόσµιου περιβάλλοντος αποφάσισε την ανασυγκρότηση των δοµών της σύµφωνα µε την συνθήκη της Λισαβόνας όπου και οριοθετήθηκαν τα πλαίσια της Ευρωπαϊκής στρατηγικής στους εξής άξονες: 1. Περισσότερη αποτελεσµατικότητα σε όλους τους τοµείς οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας. 2. Ενίσχυση της δηµοκρατίας µέσα από τη συµµετοχή και τη συνεργασία. 3. Ανάπτυξη και επιχειρηµατικότητα. 4. ιασύνδεση µε το διεθνές περιβάλλον. 5. Ηλεκτρονικές υπηρεσίες µέσα από το διαδίκτυο σε πραγµατικό χρόνο. Η ικανοποίηση των ανωτέρω εκφράστηκε µέσα από την συµµετοχή του δηµόσιου τοµέα ως ολότητα στο πλαίσιο ενός προγράµµατος διαχείρισης πληροφοριών που καλύπτει τα Υπουργεία, τις Γενικές Γραµµατείες, τις Περιφέρειες και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η εξυπηρέτηση του πολίτη µέσα από ένα σύνολο πληροφοριών από οργανισµούς και επιχειρήσεις του ηµοσίου µε την ευρύτερη χρήση του ιαδικτύου αποτελεί τη βάση της αποκαλούµενης «ηλεκτρονικής διακυβέρνησης» (e-government). Ο στρατηγικός σχεδιασµός αυτής της προσπάθειας χωρίστηκε σε δύο φάσεις: 1. Α Φάση: Αποκέντρωση διαδικασιών και πόρων στο πλαίσιο της διαχείρισης των ιαρθρωτικών Τα- µείων. 2. Β Φάση: Σχεδιασµός για την Προγραµµατική Περίοδο και νέες δυνατότητες για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα στοιχεία της πρώτης φάσης της στρατηγικής περιλαµβάνουν: l Επιτελικό Κράτος. l Αιρετή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση µε νοµαρχιακά διαµερίσµατα και, ειδικά στις µητροπολιτικές περιοχές, Μητροπολιτική Αυτοδιοίκηση. l Ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση της οποίας οι αρµοδιότητες και γενικότερα ο ρόλος βασίζεται στους πόρους µιας αποτελεσµατικής Φορολογικής Αποκέντρωσης. l Ενίσχυση της ιοικητικής Ικανότητάς της και της συµµετοχής της στη ψηφιακή εποχή. ιαφαίνεται από τα ανωτέρω ο κυρίαρχος ρόλος της Περιφέρειας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ό- που η Υγεία αποτελεί έναν από τους ζωτικούς άξονες. Έτσι ορίστηκε η ηλεκτρονική υγεία (e-health) ως ένας τοµέας της ιατρικής πληροφορικής και των τηλεµατικών εφαρµογών της, της δηµόσιας υγείας και της βιοµηχανίας που αναφέρεται σε υπηρεσίες υ- γείας και πληροφορικής, οι οποίες προσφέρονται ή ενισχύονται µέσω του διαδικτύου και των σχετικών µε αυτό τεχνολογιών (Οµάδα Ζ3, e-business Forum). Ο επιχειρησιακός σχεδιασµός της Κοινωνίας της Πληροφορίας (ΚτΠ) στην Ελλάδα είχε στόχο µεταξύ άλλων τη δηµιουργία: P Μιας κρίσιµης µάζας Χρηστών των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και Ίντερνετ. P Υποδοµών ( ίκτυα και πληροφοριακά συστήµατα στην εκπαίδευση, ηµόσια ιοίκηση, υγεία, περιφέρειες, επιχειρήσεις, κλπ). P Ηλεκτρονικά παρεχοµένων Υπηρεσιών. P Μηχανισµών υλοποίησης υποστήριξης, διάχυσης. Ο επιχειρησιακός σχεδιασµός της ΚτΠ για την Υ- γεία περιλαµβάνει τη διασύνδεση των παρακάτω θε- µατικών: l Ολοκληρωµένα Πληροφοριακά Συστήµατα Νοσοκοµειών (ΟΠΣΝ) και Κέντρων Υγείας (ΚΥ). l Η- λεκτρονική Υγεία και ιαχείριση Νοσηµάτων. l Τηλεϊατρική και Κατ οίκον Φροντίδα. l Κάρτες Υγείας και Μητρώα Ασθενών. Ως προς τις ενέργειες e-health και ΤΑ που πραγµατοποιούνται µέχρι και σήµερα: 1. Η Κεντρική Ένωση ήµων και Κοινοτήτων Ελλάδος (ΚΕ ΚΕ) αναπτύσσει υποδοµές και διαδικασίες για συντονισµό και για τεχνική υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ανάπτυξη και λειτουργία εφαρµογών πληροφορικής και επικοινωνιών. 2. ηµιουργήθηκαν τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ). 3. ηµιουργήθηκαν Σχολικά Εργαστήρια Πληροφορικής. 4. Αναπτύχθηκαν ευρυζωνικά δίκτυα και υλοποιήθηκαν έργα υποδοµής (π.χ. ΣΥΖΕΥΞΙΣ). 5. Στον τοµέα της υγείας δηµιουργήθηκαν δεκαεπτά υγειονοµικές περιφέρειες (ΠεΣΥΠ) οι οποίες µετά το 2003 περιορίζονται σε επτά ( ΥΠΕ). Η ανάπτυξη του έργου «ΣΥΖΕΥΞΙΣ» παρέχει για τις δηµόσιες υπηρεσίες τηλεφωνία µειωµένου κόστους, υπηρεσίες ηλεκτρονικής µάθησης (E-Learning), σύνδεση µε το ιαδίκτυο, ενδοεπικοινωνία µεταξύ υπολογιστικών συστηµάτων του Ελληνικού ηµοσίου και υποδοµή Ψηφιακής Υπογραφής (PKI) µε στόχο αφενός τη µείωση του κόστους και αφετέρου την αύξηση των υπηρεσιών, µέσω της παροχής ευρυζωνικότητας, ικανής να υποστηρίξει έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης όπως: P Έργα ΥΠΕ (Υγεία). P Έργα Νοµαρχιών. PΟλοκληρωµένο σύστηµα Στρατολογικής Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΟΠΛΗΣΥΣ). P Κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών (Αριάδνη). P Το έργο του εθνικού ηµατολογίου. P Το ολοκληρωµένο πληροφοριακό σύστηµα ειδικού Ληξιαρχείου. Σε επίπεδο Ε.Ε. έχουµε εισέλθει στην εφαρµογή της Β Φάσης. Οι προτεραιότητες αφορούν: P Αντι- µετώπιση σηµαντικών ανισοτήτων εντός και µεταξύ των κρατών µελών όσον αφορά στην προσδοκόµενη διάρκεια ζωής των πολιτών, στην κατάσταση της υ- γείας τους και στην πρόσβασή τους στην υγειονοµική περίθαλψη. P Αντιµετώπιση θεµάτων γήρανσης πληθυσµού και υγείας των παιδιών. P Ανάγκη να αυξηθεί η ικανότητα της Ε.Ε. να προστατεύει τους πολίτες της από τις απειλές που απαιτούν συντονισµένη απάντηση (π.χ. βιοτροµοκρατία). P Η πολιτική στον τοµέα της υγείας πρέπει να βασίζεται στη σωστή πληροφόρηση σε στενότερη συνεργασία µε τους πολίτες και τους εµπλεκόµενους φορείς. Προς το παρόν λαµβάνουν χώρα οι παρακάτω ε- νέργειες: 1. Υλοποιούνται συµπληρωµατικές δράσεις για προγράµµατα που δεν ολοκληρώθηκαν στο 7 ο πρόγραµµα-πλαίσιο για την έρευνα και την «ηλεκτρονική υγεία». 2. Συνεχίζεται η τµηµατική υλοποίηση των ΟΠΣΥ. 3. Υλοποιείται δράση από την ΚτΠ ΑΕ που αφορά στην «οn line» σύνδεση των Νοσοκοµείων µε τα Ασφαλιστικά Ταµεία. 4. Γίνεται προσπάθεια ανάπτυξης προτύπων για την e-ανταλλαγή δεδοµένων. 5. Επεκτείνονται ενέργειες διαλειτουργικότητας (οργανισµός HL7). E-HEALTH και Τοπική Κοινωνία Μαρία Τσιριντάνη, Επ. Καθηγήτρια Πληροφοριακών Συστηµάτων Υγείας Σωτήρης Σούλης, Καθηγητής, Προϊστάµενος Τµήµατος ιοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, ΑΤΕΙ Αθήνας 7

7 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 6 Η Ένταξη στο Σχολείο ως ράση Προαγωγής της Ψυχικής Υγείας: Η Εµπειρία του Κέντρου Ηµέρας Βαβέλ Νίκος Γκιωνάκης, Ψυχολόγος, Επ. Υπεύθυνος Κέντρου Ηµέρας για την Ψυχική Υγεία των Μεταναστών «ΒΑΒΕΛ» Μαρία Μανσόλα, Κέντρο Ηµέρας «ΒΑΒΕΛ» 8 Το Κέντρο Ηµέρας «Βαβέλ» ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Νοέµβριο του 2007 στην Κυψέλη. ηµιουργήθηκε από τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση "Συν-ειρ- µός" και εντάσσεται στο πρόγραµµα "Ψυχαργώς Β' Φάση". Εποπτεύεται από τη ιεύθυνση Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του χρηµατοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα "Υγεία- Πρόνοια" Στην αποστολή του «Βαβέλ» συµπεριλαµβάνεται η φροντίδα µεταναστών µε προβλήµατα ψυχικής υ- γείας ή ψυχικές διαταραχές και η προαγωγή της ψυχικής υγείας τους. Οι υπηρεσίες που παρέχονται από το «Βαβέλ» είναι: u Υποδοχή αιτηµάτων, εκτίµηση αναγκών, διαγνωστική εργασία. u Συµβουλευτική και κλινική εργασία, ψυχοκοινωνική στήριξη. u ιαµεσολάβηση µε άλλες υπηρεσίες υγείας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής αλληλεγγύης και οργάνωση παραποµπών. u Ηµερήσια φροντίδα. u ράσεις Α βάθµιας και Β βάθµιας πρόληψης σε παιδιά και εφήβους. u Κοινοτική εργασία: ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση θεσµών και φορέων, ενηµέρωση δυνητικώς εξυπηρετουµένων, κινητοποίηση και αξιοποίηση κοινοτικών πόρων. Το προηγούµενο σχολικό έτος, µετά από σχετική ενηµέρωση της τοπικής εκπαιδευτικής κοινότητας (σχολικούς συµβούλους και διευθυντές σχολείων της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης) δεχθήκαµε αιτή- µατα από σχολεία της περιοχής που αφορούσαν στην αντιµετώπιση προβληµάτων ένταξης παιδιών µεταναστών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα προβλήµατα αυτά αφορούσαν κυρίως: u Έντονη επιθετικότητα στη τάξη. u Απόσυρση και µη ένταξη στο σχολικό περιβάλλον. u Φόβος για παραµέληση ή και κακοποίηση του παιδιού από το οικογενειακό περιβάλλον. u υσκολίες στη σχέση/ επικοινωνία του εκπαιδευτικού µε τους γονείς. Τα αιτήµατα που υπεβλήθησαν στο Βαβέλ αφορούσαν, στις περισσότερες περιπτώσεις, την κανονικοποίηση (normalisation). Η ανάληψη πρωτοβουλίας από µέρους µας αποσκοπούσε στην ένταξη και προϋπέθετε -αρχικά- τη συνεργασία µε τους σχολικούς συµβούλους -υπεύθυνους των σχολείων της περιοχής ευθύνης µαςκαι -στη συνέχεια- µε τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς του κάθε σχολείου. Οι παραποµπές πραγµατοποιήθηκαν απευθείας από τους δασκάλους της κάθε τάξης. Προϋπόθεση για την συµµετοχή του κάθε παιδιού στην ενισχυτική διδασκαλία αποτέλεσε η λήψη ιστορικού από τον γονέα. Η διάρκεια της δράσης την πρώτη χρονιά αφορούσε στο διάστηµα Μαΐου-Ιουλίου 2008 και έγιναν 20 συναντήσεις. Στην παραπάνω δράση συµµετείχαν 8 παιδιά από 5 διαφορετικά κράτη (Αλβανία, Τυνησία, Πολωνία, Ιράκ, Νιγηρία). Οι στόχοι των παραπάνω δράσεων αφορούσαν στη βελτίωση της σχολικής επίδοσης των παιδιών, στην ενδυνάµωση της αυτοεικόνας τους και στην ανακούφιση των οικογενειών από το άγχος της προετοιµασίας των παιδιών για το σχολείο. Η εφαρµογή τους πραγµατοποιήθηκε από εθελόντρια εκπαιδευτικό και µια επαγγελµατία του Κέντρου Ηµέρας σε δύο διαφορετικές οµάδες ανάλογα µε την ηλικία αλλά και το πρόγραµµα των παιδιών στο σχολείο τους (αρκετά από τα σχολεία της Κυψέλης διατηρούν και απογευµατινό πρόγραµµα). Η ενισχυτική διδασκαλία εµπλουτίστηκε µε τεχνικές coping & assertiveness. Για το κάθε παιδί υπήρχε αναλυτικός φάκελος απόδοσης και πορείας και µηνιαία εποπτεία για την εκπαιδευτικό. Επίσης ο γονέας είχε τη δυνατότητα να ενηµερωθεί για την πορεία του παιδιού από την εθελόντρια εκπαιδευτικό. Τα αποτελέσµατα της δράσης φάνηκαν τόσο από την πορεία του κάθε παιδιού στην τάξη της ενισχυτικής διδασκαλίας στο Βαβέλ, όσο και από την εικόνα που παρουσίασαν στο σχολείο τους. Οι δάσκαλοι των παιδιών µας ενηµέρωσαν πως έγιναν πιο ενεργητικά µέσα στην τάξη και πως βελτιώθηκε η αυτοεκτίµηση τους. Επίσης βελτιώθηκαν οι σχέσεις τους µε τα άλλα παιδιά και η συµπεριφορά τους στην τάξη. Οι γονείς αλλά και τα ίδια τα παιδιά αποδέχθηκαν την πρόταση µας να συµµετέχουν στη δράση τόσο µετά το τέλος της σχολικής χρονιάς (Ιούλιος 2008) όσο και µε το νέο σχολικό έτος τη επόµενη χρονιά. Συνοδοιπόροι µας και τη φετινή χρονιά φάνηκαν και οι εκπαιδευτικοί των σχολείων που συνεργαστήκαµε. Θετικοί και ικανοποιηµένοι ήταν επίσης οι γονείς των παιδιών, γεγονός που τους οδήγησε να προτείνουν τη δράση του Βαβέλ και σε άλλους γονείς µε παιδιά που αντιµετώπιζαν ανάλογες δυσκολίες συµπεριφοράς ή µάθησης. Από τον Οκτώβριο του 2008 δηµιουργήθηκαν νέες οµάδες µε περισσότερες δραστηριότητες (εκτός της ενισχυτικής) όπως δηµιουργική απασχόληση, θεατρικό παιχνίδι, κοινωνικές δεξιότητες. Τη φετινή χρονιά ο αριθµός των παιδιών έχει αυξηθεί, το ίδιο και οι εθελοντές αλλά και οι επαγγελµατίες του Βαβέλ που ασχολούνται µε τις δράσεις. Επόµενο στόχο µας αποτελεί η δηµιουργία οµάδων εργασίας µε τους γονείς, δράση συµπληρωµατική αλλά εξίσου σηµαντική για την ενίσχυση των παιδιών και της µεταξύ τους σχέσης.

8 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 7 Η υγεία ενός πληθυσµού ή µιας κοινωνικής οµάδας δεν εξαρτάται αποκλειστικά από την προσφορά υ- γειονοµικών υπηρεσιών. Υπάρχουν επιπρόσθετα, οικονοµικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί και πολιτιστικοί παράγοντες που επηρεάζουν - ίσως πολύ περισσότερο - την υγεία του πληθυσµού σε σχέση µε το καθαυτό υγειονοµικό σύστηµα. Το επίπεδο υγείας της Τοπικής Κοινωνίας εξαρτάται από το πόσο είναι γνωστές οι ανάγκες υγείας του πληθυσµού σε αυτούς που λαµβάνουν τις αποφάσεις καταµερισµού των χρηµατικών και ανθρώπινων πόρων, όπως επίσης και το πόσο είναι εφικτό ο προσδιορισµός των αναγκών αυτών να υλοποιηθεί µέσα από ένα ευέλικτο σύστηµα υγείας. Παράλληλα, η συνεχής αξιολόγηση των παρεχόµενων υπηρεσιών υγείας από το χρήστη υπηρεσιών υ- γείας επιτρέπει τη διατήρηση των σχετικών υπηρεσιών σε υψηλό επίπεδο. Η Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ) αποτελεί το πρώτο σηµείο επαφής των ατόµων µε το σύστηµα υγείας αφού φέρνει τη φροντίδα για την υγεία πιο κοντά στο τόπο κατοικίας και εργασίας των πολιτών. Αντανακλά τα οικονοµικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά χαρακτηριστικά µιας χώρας και των κοινοτήτων της. Στόχος είναι η κάλυψη πραγµατικών αναγκών φροντίδας υγείας και κοινωνικής πρόνοιας σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας και η προσέγγιση της υγείας ως θεµελιώδες κοινωνικό δικαιώµα, ασχέτως των κοινωνικών, οικονοµικών, θρησκευτικών ή φυλετικών χαρακτηριστικών τους. Η τοπική κοινωνία είναι η µόνη ουσιαστικά συµµετοχική κοινωνία στην οποία µπορεί ο πολίτης ενεργώντας άλλοτε σε ατοµικό και άλλοτε σε συλλογικό επίπεδο να συµµετάσχει στη λήψη αποφάσεων που έ- χουν άµεση σχέση µε το συµφέρον του. Οι τοπικοί θεσµοί µπορούν να κερδίσουν αυτονοµία στην λειτουργία τους, η οποία νοµιµοποιείται από τις διαδικασίες άµεσου ελέγχου των κοινωνικών ο- µάδων που συµµετέχουν. Η συµµετοχή στα κοινά, η αυτοδιοίκηση, η αποκέντρωση της διοίκησης, η αύξηση της εξουσίας του α- τόµου και η ενδυνάµωση της τοπικής κοινωνίας αποτελούν βασικές εναλλακτικές λύσεις: α) αντιµετώπισης των αναγκών και των προτεραιοτήτων σε τοπικό επίπεδο, β) αποκέντρωσης αρµοδιοτήτων και συµµετοχής των πολιτών στην επίλυση των προβληµάτων που τους ενδιαφέρουν άµεσα, γ) µικρότερης γραφειοκρατίας, δ) παροχής υπηρεσιών προσαρµοσµένων στις τοπικές ανάγκες, ε) αντιµετώπισης της έλλειψης αδράνειας όσον α- φορά στην εφαρµογή νέων ιδεών, στ) µεγαλύτερης αποδοτικότητας στο σχεδιασµό των πολιτικών και προγραµµάτων. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση µε εργαλείο την Π.Φ.Υ. έχει τη δυνατότητα: α) καταγραφής των πραγµατικών αναγκών υγείας του τοπικού πληθυσµού, β) αντιµετώπισης του κοινωνικού αποκλεισµού, γ) ελέγχου των διαπεριφερειακών ροών πληθυσµού, δ) δηµιουργίας στοχευµένων προγραµµάτων αγωγής υγείας, ε) παροχής ποιοτικών υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας και περίθαλψης. Οι παραπάνω στρατηγικοί στόχοι που βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση και αλληλοσυσχέτιση δια- µορφώνουν το πλαίσιο ανάπτυξης των αξόνων πολιτικής για την ανάπτυξη της Π.Φ.Υ. το οποίο περιλαµβάνει: α) την ευαισθητοποίηση τοπικού πληθυσµού στην προαγωγή υγείας µε τη δηµιουργία νέων προτύπων υγείας, την τροποποίηση συµπεριφοράς υγείας και την επεξεργασία συλλογικών στερεοτύπων, αντιλήψεων υγείας και ζωής, β) την εξατοµικευµένη φροντίδα υγείας και υποστήριξη, γ) την ενδυνάµωση, αυτοδυναµία και κοινωνική ένταξη και δ) την πολυδιάστατη κάλυψη αναγκών υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Η επίτευξη αυτών των στόχων διαµορφώνουν τις σχέσεις εµπιστοσύνης των πολιτών και τελικών χρηστών µε το σύστηµα, αποτελώντας την έκφραση της ποιότητας του. Σε αυτό το πλαίσιο κρίνεται σκόπιµο να διερευνηθούν ως σηµεία προβληµατισµού οι εξής προτάσεις: 1) Μελέτες κόστους αποτελεσµατικότητας των υ- φιστάµενων δοµών Π.Φ.Υ. 2) ηµιουργία συστήµατος συνεχούς αξιολόγησης. 3) ηµιουργία επενδυτικών σχεδίων ανάπτυξης της ΠΦΥ: α) ανάπτυξη νέων συστηµάτων τηλεϊατρικής, β) συστήµατα διαχείρισης της ποιότητας, γ) δηµιουργία πρότυπων-πιλοτικών δικτύων ΠΦΥ σε επίπεδο περιφέρειας, δ) ενίσχυση των προγραµµάτων νοσηλείας στο σπίτι. 4) Εκπαίδευση προσωπικού: Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων και γνώσεων του ανθρώπινου δυναµικού κρίνεται απαραίτητη για τη βελτίωση της ποιότητας παροχής των υπηρεσιών. Είναι σηµαντικό να εµπεδωθεί - τόσο στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό όσο και στο άλλο επιστηµονικό προσωπικό - η κοινή αντίληψη της οµάδας για την ολιστική αντιµετώπιση της φροντίδας υγείας της τοπικής κοινωνίας. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση µπορεί να πετύχει τη θετική συµµετοχή του πολίτη και τη διοικητική κοινωνικοποίησή του. Κάτι τέτοιο είναι δυνατό να συµβεί γιατί ο κάθε πολίτης προσβλέπει στην ενεργό συµµετοχή σε διάφορες διαδικασίες που τον αφορούν άµεσα. Με τον τρόπο αυτό και ικανοποιώντας άµεσα τις α- νάγκες υγείας του πολίτη µε την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας, η Τοπική Αυτοδιοίκηση µπορεί να αποτελέσει το «ανθρώπινο πρόσωπο» του κράτους στην Τοπική Κοινωνία. Ο ρόλος της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας στην Ενδυνάµωση της Τοπικής Κοινωνίας Γιώργος Πιερράκος, Επιστηµονικός Συνεργάτης Τµήµατος ιοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, ΑΤΕΙ Αθηνών Ασπασία Γούλα, Καθηγήτρια Εφαρµογών, Οργάνωσης και ιοίκησης Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, ΑΤΕΙ Αθηνών 9

9 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 8 Ψυχιατρικές Υπηρεσίες σε Μειονότητες Μίλτος Λειβαδίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής ηµοκρίτειου Πανεπιστήµιου Θράκης 10 Ο νοµός Έβρου είναι από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που απέκτησαν τοµεοποιηµένες ψυχιατρικές υπηρεσίες οργανωµένες σύµφωνα µε το πρότυπο της Κοινοτικής Ψυχιατρικής. Οι υπηρεσίες αυτές έχουν πλούσια εµπειρία από την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών σε µειονοτικούς πληθυσµούς που ζουν στην περιοχή της Θράκης. Μία από τις πλέον χαρακτηριστικές πολιτισµικές κοινότητες είναι αυτή των αθίγγανων. Έχουν δικά τους ήθη και έθιµα, ανθίστανται στην κοινωνική αφο- µοίωση και αντιµετωπίζουν ένα πλήθος κοινωνικών προβληµάτων, όπως ρατσιστικές διακρίσεις, αναλφαβητισµό, φτώχεια ενίοτε στα όρια της εξαθλίωσης. Οι αθίγγανοι ασθενείς βρίσκονται στον πυθµένα των κοινωνικών ιεραρχιών και συχνά αντιµετωπίζουν την εχθρική ή την υποτιµητική συµπεριφορά των συνασθενών τους. Ανάλογα προβλήµατα αντιµετωπίζουν οι αθίγγανοι και κατά τις συναλλαγές τους µε ιατρικές νοσηλευτικές υπηρεσίες ακόµα και µε τις ψυχιατρικές, ενίοτε µάλιστα ακόµα και όταν υπάρχουν, από τη µεριά του προσωπικού, «καλές προθέσεις». Πολλές φορές γενεσιουργός αιτία προκαταλήψεων και στερεοτύπων αρνητικών για τους αθίγγανους α- σθενείς είναι η πολιτισµικές ασυµβατότητες. Η συµπεριφορά αθίγγανων γεννάει θυµό γιατί αρκετές φορές αυτοί δεν µπορούν (δεν έχουν την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση, δε λειτουργούν έτσι οι κοινωνίες τους) να συµµορφωθούν µε τους τυπικούς κανόνες λειτουργίας ενός συστήµατος (π.χ. µε το ωράριο δραστηριοτήτων µιας κλινικής, µε τους κανόνες επισκέψεων συγγενών, µε τη συνέπεια στη λήψη της αγωγής, µε τα προκαθορισµένα ραντεβού). Τα προβλήµατα περιπλέκονται ακόµα περισσότερο γιατί οι ασθενείς παρουσιάζουν κλινικές εικόνες που συχνά αποκλίνουν από τις εικόνες που περιγράφουν τα εγχειρίδια ψυχιατρικής. Π.χ. συχνά ακόµα και σε αγχώδεις διαταραχές οι αθίγγανοι αναφέρουν ψευδαισθήσεις, ενώ οι καταθλιπτικές αντιδράσεις συχνά εκδηλώνονται (ιδίως στις γυναίκες) µε φυγή από το σπίτι, περιπλάνηση στους δρόµους, επιθετική συµπεριφορά εναντίον γειτόνων. Αρκετές φορές είναι πολύ δύσκολο να διακριθεί µια γνήσια ψυχωσική κρίση από µια υστερική διασχιστική κατάσταση. εν είναι σπάνια τα περιστατικά ψυχωσικών καταστάσεων µε οξύτατη έναρξη που υποχωρούν θεαµατικά µέσα σε πολύ λίγες ηµέρες. Η δραµατικότητα και η θεαµατικότητα µε την οποία εκφράζουν τα συµπτώµατά τους οι αθίγγανοι δηµιουργεί την (αρκετές φορές εσφαλµένη) πεποίθηση ό- τι αυτοί υποκρίνονται. Ιδιαίτερα επιβαρυµένη είναι η θέση της νεαρής γυναίκας. Συνήθως παντρεύεται πολύ πριν ενηλικιωθεί, γεννάει γρήγορα αρκετά παιδιά και ενίοτε υφίσταται την (δυστυχώς, µερικές φορές βίαιη) καταπίεση του συζύγου ή/και των πεθερικών. Η πλειονότητα των επισκεπτών στα εξωτερικά ψυχιατρικά ιατρεία είναι γυναίκες αθίγγανες που παραπονούνται για µια ποικιλία σωµατικών προβληµάτων ανθεκτικών σε κάθε αγωγή. Συνήθως τίθεται η διάγνωση της αγχώδους κατάθλιψης και δίνεται κάποια σχετική αγωγή. Όµως η τσάντα της ασθενούς, είναι ήδη γεµάτη από µια ποικιλία σκευασµάτων (κυρίαρχη θέση έχουν τα αγχολυτικά) τα οποία η ασθενής καταναλώνει άτακτα και σε µεγάλες ποσότητες. Αναρωτιέται κανείς αν σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η πρέπουσα διάγνωση είναι αυτή της αγχώδους κατάθλιψης ή πρόκειται για ένα σύνδροµο χρόνιας δυστυχίας και αποθάρρυνσης που είναι η «φυσιολογική» αντίδραση σε µια ζωή ένδειας και κακοµεταχείρισης. Η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω εξαιτίας της επίσηµης προνοιακής πολιτικής που αντιµετωπίζει την ένδεια που ενδηµεί στις κοινότητες των αθίγγανων µε επιδόµατα προς τους ψυχικά ασθενείς. Πώς είναι δυνατόν να θεραπευθεί ένας ψυχικά ασθενής, αν η µόνη πηγή εισοδήµατος γι αυτόν και την οικογένειά του είναι το επίδοµα ασθενείας; Πώς είναι δυνατόν να διακρίνει κανείς σε κάθε χωριστό ασθενή αυτής της κατηγορίας σε τι βαθµό τα συµπτώµατα που παρουσιάζει είναι «γνήσια» ή προσποιητά; Προφανώς το πρόβληµα των µειονοτήτων των α- θίγγανων είναι κοινωνικό. Απαιτούνται συστηµατικές και κοπιώδεις παρεµβάσεις µε σεβασµό και ευαισθησία στις πολιτισµικές τους ιδιαιτερότητες. Κατά τη γνώµη µου ο κύριος (και πολύ δύσκολος) στόχος είναι η ένταξη της νέας γενιάς στο σύστηµα της δηµόσιας εκπαίδευσης. Όσον αφορά στις ψυχιατρικές υπηρεσίες, αυτές πρέπει να αποµονώσουν από το µεγάλο όγκο των περιστατικών που ζητούν βοήθεια τα λίγα που έχουν σοβαρό πρόβληµα και χρειάζονται συστηµατική αγωγή. Θα πρέπει να είµαστε φειδωλοί στη χορήγηση φαρµακευτικών αγωγών σε ελαφρά περιστατικά, ώστε να µη δηµιουργούµε άτοµα εξαρτηµένα από αγχολυτικά ή αναλγητικά. Σε σοβαρά προβλήµατα κοινωνικού-οικογενειακού χαρακτήρα που εκδηλώνονται ως ψυχιατρικά η αντι- µετώπιση θα µπορούσε να περιλαµβάνει επί τόπου παρεµβάσεις (στο σπίτι, στη γειτονιά) έµπειρων οµάδων που µπορούν να ενηµερώσουν, να ανακουφίσουν, να στηρίξουν και να διαχειριστούν. Χρειάζονται κοινωνικοί λειτουργοί, θεραπευτές στελέχη πρόνοιας που να είναι δεµένα µε την κοινότητα και αν είναι δυνατόν να προέρχονται από την κοινότητα (δεν γνωρίζω κανένα άτοµο που να ανήκει σε αυτήν την τελευταία κατηγορία). υστυχώς, το πρόβληµα µιας ικανοποιητικής σύνδεσης των κοινοτήτων των αθίγγανων µε τον κοινωνικό ιστό δεν πρόκειται να λυθεί σύντοµα. Στη χώρα µας αυτήν την περίοδο µάλλον προσπαθούµε να διασώσουµε όσες µεταρρυθµίσεις είχαν γίνει παρά να προχωρήσουµε σε νέες. Ενώ γράφονται αυτές οι γραµµές εκατοντάδες στελέχη υπηρεσιών Κοινοτικής Ψυχιατρικής σε όλη την Ελλάδα µένουν για µήνες απλήρωτοι και το επαγγελ- µατικό τους µέλλον µοιάζει αβέβαιο.

10 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 9 Το Home-Start είναι ένα πρόγραµµα που Τα απευθύνεται σε κάθε οικογένεια που αντιµετωπίζει βλεννόρροια, δυσκο- πρότυπα AIDS, κ.ά.) πρακτικής: αποτελούσαν διαθέτει µάστιγες, οδηγό µεπολιτικής τους υπαλλήλους, σεξουαλικώς Το Home-Start µεταδιδόµενα λειτουργεί νοσήµατα µε (σύφιλη, σαφώς διατυπωµένα επίσης περίπτωση αποµάκρυνσης των ΑΜΕΑ από και στους οποίους καταφεύγουν για λίες ή βρίσκεται υπό πίεση και έχει τουλάχιστον εκατόµβες ένα θυµάτων πρακτικής, σε όλο εκπαιδευτικά τον κόσµο. εργαλεία Σε πολλούς για την εκπαίδευση να καταγγείλουν το βιασµό τους, κυρίως λόγω της παιδί προσχολικής ηλικίας. Κατάλληλα εκπαιδευµένοι εθελοντές-γονείς προσφέρουν σε τακτική νοσούντα βάση, ανθρώπου αξιολόγησης. µέσω της Επενδύει σεξουαλικής στη συνεχή επαφής εκπαίδευση λαούς κυριάρχησε των εθελοντών η αντίληψη και της των «κάθαρσης» εργαζοµένων τουκαι αδυναµίας εργαλεία των υπαλλήλων να κατανοήσουν τα άτοµα µε αναπηρία. και Σε πολλές χώρες µάλιστα δεν τους δίνεται κατ οίκον υποστήριξη, φιλία και πρακτική του βοήθεια, µε το «καθαρό ανταλλαγή σώµα». εµπειριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. η άδεια να υποβάλουν αναφορά ή καταγγελία για όσο Προκαταλήψεις χρόνο χρειαστεί, έτσι ώστε να ξεπερνιούνται οι όποιες δυσκολίες και να προλαµβάνονται τα σο- στην αστυνοµία ή να ορκισθούν ή να δώσουν κατάθεση στο δικαστήριο, λόγω αυτής Το Πρόβληµα Τι της Είναι σωµατικής Η κάθαρση Το αυτή Home-Start είχε ως αποτέλεσµα ακολουθεί τέλος το βιασµό τις σύγχρονες αντιλήψεις και βαρότερα προβλήµατα που µπορεί να εκδηλώσουν οι τους µειονεξίας. παρθένων κοριτσιών από πολιτικές τον ασθενή, όσον µε αφορά στόχο στη την στήριξη της οικογένειας οικογένειες. και Αύξηση αποµάκρυνση του µολυσµατικού και των παιδιών, αιτίου µε και σεβασµό τη θεραπεία του αρρώστου. στα ανθρώπινα δικαιώµατα και τα δικαιώµατα του παιδιού. 5. Την κατάσταση επιδεινώνει συχνά η έλλειψη ειδι- των το Ανισοτήτων Home-Start Το πρώτο πρόγραµµα Home-Start στον Κόσµο ξεκίνησε το 1973 στην Μ. Βρετανία. Μέσα σε λίγο χρόνο Οι σηµερινές συνθήκες ζωής δυσκολεύουν τικής αφάντα- γλώσσας για τα άτοµα µε προβλήµατα ακοής) κευµένου προσωπικού (π.χ. διερµηνέων την νοηµα- µια πληθώρα της Συχνότητας προγραµµάτων Home-Start αναπτύχθηκαν τόσο µέσα στην Μ. Βρετανία όσο και διεθνώς. κράτη γινόταν Σή- κριθούν σεξουαλική στο γονεϊκό συνεύρεση τους ασθενών ρόλο (στην απόελλάδα η δυσκολία όπως πρόσβασης στους δηµόσιους χώρους Ήδη από τον 16ο αιώνα σε αρκετά ευρωπαϊκά στην Υγεία στα, αντί διευκολύνουν τους γονείς να στα ανταπο- αστυνοµικά τµήµατα ή στα δικαστήρια. Επίσης µερα σε 19 χώρες σε όλο τον κόσµο υπάρχουν σύφιλη προγράµµατα Ασθενών Home-Start. Στην Ελλάδα από το χο 2003 την απαλλαγή λει- µατα του πρόληψης ασθενή για από οικογένειες τη νόσο. µε παιδιά ατόµων προσχολι- µε προβλήµατα ή γονόρροια γνωρίζουµε παρθένες δεν υπάρχουν γυναίκες, ολοκληρωµένα µε στό- (π.χ. προγράµ- λόγω ανυπαρξίας ειδικής ράµπας για την κίνηση στην κινητικότητας) Ευρώπη αποτελεί ανασταλτικό υπο- παράγοντα για την υποβολή µήνυσης ή τουργούν προγράµµατα Home-Start. κής ηλικίας), µε συνέπεια η ανάγκη για πρώιµη Οι αντιλήψεις στήριξη αυτές των διαπιστώθηκαν οικογενειών να τα εµφανίζεται τελευταία µεγάλη. αναφοράς περιστατικών βιασµού από τις παθούσες. Η πρώτη από πιλοτική το εφαρµογή AIDS υλοποιήθηκε στο ήµο Καλαµαριάς της Θεσ/νικης στο συνοικισµό χρόνια του Φοίνικα το , µε µεγάλη ανταπόκριση από τους Συµπεράσµατα σε κατοίκους περιοχών της υποσαχάριας Αφρικής, της Το Ασίας, Home-Start της Ευρώπης προσφέρει και της στις Αµερικής. οικογένειες έναν κατάλληλα εκπαιδευµένο µελετών, εθελοντή-γονιό που έγιναν σε(φίλος Home- Μάλιστα τα αποτελέσµατα κατοίκους. Σήµερα βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη έ- 21 χώρες, έδειξαν Start), ότι πρόθυµο στις 14 να από ακούσει αυτές κατεγράφησαν βιασµοί παρθένων βληµατισµούς ατόµων και από τις δυσκολίες φορείς του τους AIDS. χωρίς ατόµων να κρίνει µε σωµατική αδυναµία ή στέρηση ή αναπη- τις ανησυχίες, Το τους πρόβληµα προ- της σεξουαλικής κακοποίησης των να πρόγραµµα στη Ν. Ιωνία του Βόλου ( homestart.org.gr) και ένα άλλο είναι έτοιµο να λειτουργήσει στην περιοχή της Καβάλας. και χωρίς να ακολουθεί µια αυστηρά προκαθορισµένη µέθοδο εργασίας. για την κάθαρση από σοβαρές και µοιραίες ασθέρία, καθώς και των παρθένων κοριτσιών ως µέσο Οι πεποιθήσεις αυτές οδηγούν συχνά στο βιασµό νειες, όπως είναι το AIDS, υφίσταται και αποτελεί Κάθε πρόγραµµα Home-Start αποτελεί ταυτόχρονα νηπίων ή µικρών Προσφέρει κοριτσιών επίσης από ανθρώπους ένα διάλειµµα που για έ- τους σύγχρονο γονείς, πρόβληµα, κυρίως σε χώρες της υποσαχάριας και τρό- Αφρικής, της νότιας και νοτιο ανατολικής και µια ανεξάρτητη µη κυβερνητική µη κερδοσκοπική χουν µολυνθεί ευκαιρίες από τον να ιό συναντηθούν HIV ή νοσούν µε άλλους ήδη από γονείς οργάνωση που στόχο έχει την προστασία AIDS. της οικογένειας και του παιδιού και δραστηριοποιείται άτοµα που στο έχουν υπηρεσίες. κάποια αναπηρία, διότι τους καθιρώπης. Μεγαλύτερο πους να κίνδυνο χρησιµοποιούν βιασµού αποτελεσµατικά διατρέχουν τα τις Ασί- τοπικές ας, της βόρειας Αµερικής, ακόµα και της Ευ- πλαίσιο της πρωτογενούς πρόληψης. στά αδύναµους για οποιαδήποτε σθεναρή και επιτυχή αντίσταση κατά τον βιασµό τους (π.χ. άτοµα Κάθε πρόγραµµα πλαισιώνεται από έναν τυφλά, τουλάχιστον αµειβόµενο συντονιστή που είναι υπεύθυνος Ο εθελοντής δεσµεύεται, διαθέτει χρόνο, κωφά, µε νοητική στέρηση, κ. ά.). Ηείναι νοοτροπία κατάλληλα εκπαιδευµένος, εχέµυθος, αξιόπιστος, µεγέθους απο-του προβλήµατος, καθώς και των νοµι- αυτή απαιτεί αφενός την εξέταση του για την οργάνωση και λειτουργία του προγράµµατος, από έναν µερικής απασχόλησης αµειβόµενο Η ευκολότερη ηση προσέγγιση και υποµονή και προσφέρει ο βιασµός στην των οικογένεια γυ- πρέπει φιλική να εφαρµοσθούν από τα κράτη, µε στόχο δέχεται τη διαφορετικότητα του άλλου, έχει κών, κατανό- ιατρικών και κοινωνικών παρεµβάσεων, που θα γραµµατέα-διοικητικό βοηθό και από εθελοντές. ναικών µε ειδικές υποστήριξη, ανάγκες πρακτική αποδίδεται, βοήθεια, σύµφωνα ενθάρρυνση, µε την φρέσκιες προφύλαξη της υγείας και της αξιοπρέπειας τους ερευνητές, ιδέες, στα προσωπική εξής αίτια: εµπειρία και γνώση. των ευπαθών αυτών πληθυσµιακών οµάδων. Το Home-Start προωθεί τη συνεργασία µε τους φορείς της τοπικής κοινότητας και αξιοποιεί 1. τα Λόγω τοπικά Είναι ένας συνάνθρωπος, µε κοινές εµπειρίες και προβληµατισµούς, αποφασισµένος να τους συµπαραστα- της αναπηρίας τους τα άτοµα µε ειδικές Ιδιαίτερη ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση θα πρέπει να υπάρχει από τους προµηθευτές υπηρεσιών δίκτυα. Επιδιώκει στην διοικητική του δοµή ανάγκες τη συµείναι πιθανότερο να είναι σεξουαλικά ανενεργά µετοχή εκπροσώπων των τοπικών, δηµόσιων και και µη θεί στη δύσκολη στιγµή, χωρίς να περιµένει αντάλλαγµα. να έχουν διατηρήσει την αγνότητά τους, υγείας (ιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, κ.ά.)από κυβερνητικών φορέων. εν ανταγωνίζεται αφού άλλους έχουν µεγαλύτερες δυσκολίες επιλογών για την αστυνοµία, Χριστίνα καθώς και από τους λειτουργούς φορείς, αλλά συνεργάζεται µαζί τους και συµπληρώνει το έργο τους. Η προσαρµοστικότητα και η κατανόηση που αντα- τις προσωπικές τους σχέσεις και γενικά για την ιδιωτική τους ζωή. της δικαιοσύνης, ηµητρακάκη, προκειµένου να επιτευχθεί η µείωση του απο- προβλήµατος και η σωστή και ισότιµη ανποκρίνονται στις ανάγκες της κάθε οικογένειας Χρυσούλα Ψυχολόγος Κυρκίτσου, Έρευνας, Κάθε πρόγραµµα εποπτεύεται και υποστηρίζεται τελούν τον πυρήνα της προσέγγισης Home-Start. τιµετώπιση Για των θυµάτων, πολλά από τα οποία είναι Επιστηµονική 2. Η ύπαρξη της αναπηρίας τους τα καθιστά εύκολους έχει στόχους την τερη για τους βαρύτητα επίδοξους στην προετοιµασία βιαστές. Μάλιστα των εθελοντών. Συνεργάτης Προγραµµάτων ΚΜΥΥ άτοµα µε ειδικές Σύµβουλος ανάγκες. Ανάπτυξης από τη Home-Start Ελλάς ( την καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων, δίνεται ιδιαί- που λειτουργεί ως Εθνικός Συντονιστής και ευθύνη για την ανάπτυξη και τον συντονισµό επιστήµονες των έχουν διαπιστώσει ότι τα άτοµα αυτά Επιπλέον, ενηµέρωση και ΙΚΠΙ για τις Home-Start εσφαλµένες προκαταλήψεις θα πρέπει να παρέχεται στα άτοµα µε ει- προγραµµάτων στην Ελλάδα. Η Home-Start διατρέχουν Ελλάς συχνά Η σχέση τριπλάσιο ανάµεσα κίνδυνο στον εθελοντή βιασµού του σε Home-Start µε τη σειρά της εποπτεύεται από τη Home-Start σχέση µε International που έχει αντίστοιχα την ευθύνη για την επηρεάζεται από εξουσία ή χρήµατα. στόχο την µεγαλύτερη προστασία τους από τυχόν ανθρώπους και στην οικογένεια χωρίς αναπηρία. δηµιουργείται από επιλογή. δικές ανάγκες, εν καθώς και στις οικογένειές τους, µε ανάπτυξη και τον συντονισµό των προγραµµάτων 3. Τα άτοµα που εξαρτώνται από άλλους, λόγω της βιασµό. διεθνώς. Οι υπηρεσίες του προγράµµατος Νικολέττα Θάνου, ύπαρξης είναι δωρεάν και εµπιστευτικές. κιλοµορφία των οικογενειών και σε κάθε περίπτωση Ο Εθελοντής του Home- Start αναγνωρίζει την ποι- κάποιας αναπηρίας, είναι ψυχολογικά περισσότερο τρωτά και έτσι καθίστανται εύκολος στόχος για πιθανή σεξουαλική τους κακοποίηση. Οδοντίατρος σέβεται όλες τις ξεχωριστές πολιτισµικές, φυλετικές, εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις που δια- Το Home Start απευθύνεται στο γενικό πληθυσµό -Υγιεινολόγος, και ιδιαίτερα στις ευπαθείς οµάδες δηλαδή σε οικογένειες Ειδ. που στην είναι κοινωνικά Κοινωνική αποκλεισµένες 4. ή Σε σε πολλές κίν- περιπτώσεις διαπιστώνεται άγνοια χειφοροποιούν την κάθε οικογένεια. δυνο να -Προληπτική εκδηλώσουν κρίση (µοναχικοί ή αποµονωµένοι ρισµού των ατόµων Η ελληνική µε ειδικές εµπειρία ανάγκες από τη από λειτουργία τους δι-τοκηγόρους, όπου υ-την µατος αστυνοµία, στην περιοχή τους δικαστικούς της Μαγνησίας λειτουρ- έχει αξιολογηθεί προγράµγονείς, πολύτεκνες οικογένειες, οικογένειες πάρχει Οδοντιατρική πρόβληµα υγείας ή αναπηρίας, οικογένειες γούς, τους µε συµβούλους ψυχολόγους, (από όλους τους εµπλεκόµενους) κ.ά. Το ως γεγονός αυτό επιλό- καθιστά και αποτελεσµατική τους λειτουργούς για αδύναµους την κάλυψη στην των αναγκών των ιδιαίτερα χρήσιµη ένα γονιό, µητέρες που µπορεί να εκδηλώνουν χεια κατάθλιψη, οικογένειες νεοεγκατεστηµένες υπεράσπιση στην και περιθωριοποιηµένων στην προστασία των οικογενειών ατόµων µε και ειδι-έχεκές ανάγκες, ώσει ύστερα την από αναγκαιότητα το βιασµό για τους. περαιτέρω Υπάρχει ανάπτυξη επιβεβαι- περιοχή κ.α.). του

11 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 10 Σχολικό Πρόγραµµα Πρόληψης κατά του Εκφοβισµού/ Θυµατοποίησης έσποινα Χριστάκου, Κοινωνιολόγος - Εκπαιδευτικός, MSc Προαγωγής και Αγωγής Υγείας 12 Στο πλαίσιο του ΠΜΣ «Προαγωγής και Αγωγής της Υγείας» πραγµατοποιήθηκε σχολικό πρόγραµµα πρόληψης κατά του φαινοµένου του εκφοβισµού/θυµατοποίησης σε µαθητές της Α Γυµνασίου του ήµου Βύρωνα. Ο εκφοβισµός/θυµατοποίηση αναφέρεται σε επιθετικές πράξεις που ασκούνται επανειληµµένα από ένα παιδί ή από µια οµάδα παιδιών εναντίον ενός άλλου παιδιού µε στόχο να του προκαλέσουν σωµατικό ή ψυχικό πόνο και να το υποτάξουν (Olweus, 1993). ιακρίνεται από άλλες µορφές επιθετικότητας, διότι αυτός που ασκεί τη βία θεωρεί εύκολο στόχο το παιδί που είναι ο αποδέκτης (Rigby, 1996). Τα είδη του εκφοβισµού/θυµατοποίησης είναι η σω- µατική βία, η καταστροφή και κλοπή περιουσίας, η λεκτική βία όπως η χρήση παρατσουκλιών, η κοροϊδία, οι απειλές ή ο εξευτελισµός, η κοινωνική αποµόνωση µέσα από την διάδοση φηµών και την άνιση µεταχείριση και τέλος η ηλεκτρονική βία (µε τη χρήση του διαδικτύου) µέσα όπως απειλές, διάδοση φηµών και αποκάλυψη προσωπικών δεδοµένων (Totten, Quigley & Morgan, 2004). Σύµφωνα µε διεθνή ερευνητικά δεδοµένα, σχεδόν το 15% των µαθητών αναφέρει ότι έχει εµπλακεί σε δράσεις εκφοβισµού/θυµατοποίησης (Antunes, et.al., 2003). Σύµφωνα µε ελληνικά ερευνητικά δεδοµένα, το 10% των θυµάτων εκφοβίζεται συστηµατικά, ενώ πιο συχνά παρατηρείται ο λεκτικός εκφοβισµός και η σεξουαλική παρενόχληση ( εληγιάννη- Κουιµτζή, et.al., 2005). Ο γενικός σκοπός της παρούσας µελέτης ήταν ο σχεδιασµός, η εφαρµογή και αξιολόγηση ενός σχολικού προγράµµατος πρόληψης του εκφοβισµού/θυµατοποίησης. Οι ειδικότεροι στόχοι ήταν: 1) η αύξηση των γνώσεων και της αρνητικής στάσης των µαθητών έναντι του φαινοµένου και η υιοθέτηση θετικών στρατηγικών επίλυσης των συγκρούσεων, 2) η ευαισθητοποίηση των καθηγητών και των γονέων και η αύξηση των παρεµβάσεων τους σε επεισόδια εκφοβισµού/θυµατοποίησης µε σκοπό τον τερµατισµό τους και 3) η µείωση του ίδιου του φαινοµένου. Ο πληθυσµός της µελέτης ήταν µαθητές της Α Γυ- µνασίου που φοιτούν σε δύο σχολεία της Αθήνας. Οι µαθητές του ενός σχολείου αποτέλεσαν την οµάδα παρέµβασης και οι µαθητές του άλλου σχολείου, αποτέλεσαν την οµάδα ελέγχου. Το µέγεθος του δείγµατος ήταν 71 µαθητές. Έγινε µη τυχαιοποιηµένη µελέτη µε οµάδα ελέγχου, δηλαδή χρησιµοποιήθηκε δείγµα ευκολίας. Συγκρίθηκαν δύο οµάδες: η οµάδα παρέµβασης, η οποία έλαβε τη σχετική εκπαίδευση και τις προβλεπόµενες δράσεις και η οµάδα ελέγχου, η οποία αξιολογήθηκε µε τα ίδια εργαλεία και κατά τις ίδιες χρονικές στιγµές µε την οµάδα παρέµβασης, χωρίς όµως να είναι αποδέκτης οποιασδήποτε παρεµβατικής πρακτικής. Η αξιολόγηση και των δύο οµάδων πραγµατοποιήθηκε πριν και µετά την παρέµβαση, µε ειδικό ερωτηµατολόγιο. Το πρόγραµµα είχε διάρκεια τεσσάρων µηνών και περιελάµβανε τα εξής: 1) Παρέµβαση στο σύλλογο των καθηγητών µε τη µορφή εισήγησης για το φαινόµενο. 2) Ευαισθητοποίηση των µαθητών γύρω από το φαινόµενο και εκπαίδευση σε δεξιότητες διαχείρισης συγκρούσεων. 3) Εκπαίδευση οµάδας συνοµηλίκων σε θέµατα διαπροσωπικής επικοινωνίας, παροχής συµβουλών σχετικά µε το θέµα και δηµιουργία αφίσας κατά του εκφοβισµού/θυµατοποίησης. 4) Παρέµβαση σε γονείς µε τη µορφή ενηµερωτικού φυλλαδίου, για την αντιµετώπιση του φαινοµένου. Η παρέµβαση έχει σχεδιαστεί κατά κύριο λόγο µε βάση τη συστηµική προσέγγιση. Όµως, αντλεί στοιχεία και από την κοινωνικογνωστική θεωρία, το µοντέλο του Olweus, το µοντέλο της έλλογης δράσης και το µοντέλο του Salmivali. Σύµφωνα µε τη συστηµική προσέγγιση το φαινόµενο του εκφοβισµού/θυµατοποίησης επηρεάζεται από ατοµικούς, διαπροσωπικούς, θεσµικούς και κοινωνικούς παράγοντες και γι αυτό χρειάζεται να γίνονται παρεµβατικές δράσεις σε όλα τα επίπεδα του συστή- µατος (Totten, et.al., 2004). Το πρόγραµµα είχε θετικό αντίκτυπο σε ότι αφορά στις γνώσεις, στις στρατηγικές αντιµετώπισης του εκφοβισµού των θυµάτων και στις παρεµβάσεις των καθηγητών σε επεισόδια εκφοβισµού/ θυµατοποίησης. Πιο συγκεκριµένα, οι µαθητές της οµάδας παρέµβασης αύξησαν τις γνώσεις τους και τις θετικές στρατηγικές αντιµετώπισης του εκφοβισµού µετά την παρέµβαση σε σχέση µε τους µαθητές της οµάδας ε- λέγχου. Επιπλέον, οι µαθητές της οµάδας παρέµβασης αύξησαν τις θετικές στρατηγικές αντιµετώπισης του εκφοβισµού και οι καθηγητές της ίδιας οµάδας αύξησαν τις παρεµβάσεις τους σε επεισόδια εκφοβισµού. Τέλος, παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα εµφάνισης του έµµεσου εκφοβισµού, όπως είναι οι απειλές, ο κοινωνικός αποκλεισµός και η κλοπή χρηµάτων. Επίσης, παρατηρήθηκε αύξηση της λεκτικής θυµατοποίησης και µιας µορφής έµµεσης θυµατοποίησης που είναι η κλοπή χρηµάτων ( εληγιάννη-κουιµτζή, et.al., 2005). Τα παραπάνω ευρήµατα συµφωνούν µερικώς µε τη βιβλιογραφία, ως προς το ότι οι µαθητές στο πέρασµα τους στην πρώτη εφηβική περίοδο εγκαταλείπουν τις πιο άµεσες µορφές εκφοβισµού και κυρίως το σωµατικό εκφοβισµό (Rivers & Smith, 1994). Τα αποτελέσµατα αυτά δεν είναι σύµφωνα µε προηγούµενες µελέτες που αναφέρουν µείωση του φαινο- µένου (Eddy, 2004, Pepler & Graig, 2000). Βέβαια, χρειάζεται να επισηµανθεί ότι η αξιολόγηση έγινε σε χρόνο αµέσως µετά την ολοκλήρωση του προγράµµατος και ως εκ τούτου δεν αφορά στη διατήρηση των αποτελεσµάτων της παρέµβασης σε βάθος χρόνου.

12 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 11 Τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται όλο και περισσότερο εµφανές το πρόβληµα της ατµοσφαιρικής ρύπανσης από τις εκποµπές καυσαερίων, µε αποτέλεσµα την ευαισθητοποίηση των περισσοτέρων ανθρώπων σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος και παραγωγής φτηνής καθαρής ενέργειας. Φροντιστές, Μέσω των πλοίων µεταφέρονται παγκοσµίως προϊόντα και επιβάτες, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 90%, ενώ µια εκτιµώνται Ξεχασµένη αυξητικές τάσεις χρήσης των µέσων ναυσιπλοΐας για τα επόµενα χρόνια. Οµάδα Αν και οι εκποµπές ρυπογόνων ουσιών στην ατµόσφαιρα µέσω των πλοίων είναι οι λιγότερες, σε σύγκριση µε τους ρύπους που δηµιουργούνται από άλλα µεταφορικά του µέσα Πληθυσµού (αυτοκίνητα, φορτηγά, σιδηρόδροµο, αεροπλάνα), η χρήση κατάλληλων συστηµάτων και εξοπλισµού στα πλωτά µέσα, καθώς και ο αεροδυναµικός σχεδιασµός τους µπορούν να αξιοποιήσουν τις φυσικές δυνάµεις, όπως τον αέρα, την ηλιακή ακτινοβολία, την ενέργεια των κυµάτων κ.λ.π., παράγοντας φθηνή κινητήρια ενέργεια για τα πλοία, ενώ ταυτόχρονα η επιβάρυνση του περιβάλλοντος µε ρύπους ελαχιστοποιείται. Το υβριδικό πλοίο αξιοποιεί τις φυσικές αυτές ενέργειες. Η ναυτιλιακή εταιρεία Alcatraz Cruises απέκτησε το υβριδικό πλοίο «Hornblower», µε στόχο τη µεταφορά και ξενάγηση των επιβατών από τον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο προς το νησί όπου φιλοξενούνται οι διάσηµες φυλακές του Αλκατράζ. Ήδη από το 2006 πραγµατοποιούνται οι κρουαζιέρες αυτές από την εταιρεία, ενώ εκτιµάται ότι µέχρι σήµερα περίπου τρία εκατοµµύρια επιβάτες και τα στελέχη της εταιρείας συµµετείχαν στις «περιβαλλοντικά φιλικές» αυτές κρουαζιέρες. Για τις κρουαζιέρες η εταιρία χρησιµοποίησε τα τελευταία χρόνια δύο κρουαζιερόπλοια, φιλικά προς το περιβάλλον, τα Alcatraz Clipper και Alcatraz Flyer, ενώ από το 2008 ενίσχυσε το στόλο της αγοράζοντας το υβριδικό καταµαράν Hornblower, το οποίο είναι ένα ανακυκλωµένο καταµαράν, που χρησιµοποιήθηκε αρχικά ως εµπορικό σκάφος για καταδύσεις. Η εταιρεία στο πλαίσιο των ενεργειών µείωσης των ρύπων και προστασίας του περιβάλλοντος, ξόδεψε το ποσό των τεσσάρων εκατοµµυρίων δολαρίων για να αντικαταστήσει το 90% της µηχανής και των επίπλων Μαρία ούκα, Κοινωνική Λειτουργός, Τµήµα Κοινωνικής Εργασίας Τ.Ε.Ι. Αθηνών του πλοίου. Για τη λειτουργία του χρησιµοποιείται ηλιακή και αιολική ενέργεια, σε συνδυασµό και µε τη χρήση diesel. Το πλοίο διαθέτει γεννήτρια 320 KW, ηλεκτρικά µοτέρ, ανεµογεννήτριες και φωτοβολταϊκά συστήµατα που τροφοδοτούν µε ενέργεια µια µπαταρία, η οποία Ιωάννης Παπαδόπουλος, Κοινωνικός Λειτουργός, ήµος Περιστερίου αποθηκεύει την ενέργεια αυτή και µε τη σειρά της την προωθεί στις µηχανές. Η χρήση της ενέργειας πάνω στο πλοίο παρακολουθείται από ηλεκτρονικό σύστηµα, που επιλέγει την ε- παρκέστερη ενεργειακή πηγή, ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες και τις συνθήκες που επικρατούν πάνω στο πλοίο. 12 Με αυτή τη µέθοδο µπορούν να εξοικονοµηθούν, Φροντιστές είναι τα άτοµα που παρέχουν φροντίδα, χωρίς καυ- αµοιβή, σε ανάπηρους ασθενείς και σε κατά τη λειτουργία του πλοίου, 5 έως 7 γαλόνια σίµων ανά ώρα, όταν τα αντίστοιχα συµβατικά ανήµπορους πλοία συγγενείς τους. Tα άτοµα που βρίσκονται σε µια σε ανάγκη για λήψη φροντίδας µπορεί να καταναλώνουν 25 γαλόνια καυσίµων µέσα ώρα. ανήκουν σε οποιαδήποτε ηλικιακή οµάδα. Ένα ά- τοµο θεωρείται «εξαρτώµενο» από συγγενείς του Ευαισθησία σε θέµατα περιβαλλοντικής προστασίας για φροντίδα, όταν Το χρειάζεται Πρόβληµα Προστασία βοήθεια για σηµαντικές δραστηριότητες της καθηµερινής ζωής ή συ- έδειξε η εταιρεία και σε κατασκευαστικές καινοτοµίες στο εσωτερικό του Hornblower, αφού διαθέτει νεχή µοκέτες φτιαγµένες από ανακυκλώσιµα υλικά, ειδικές λάµ- επιτήρηση. των του Περιβάλλοντος Ανισοτήτων πες για την εξοικονόµηση ενέργειας, ενώ Οη ρόλος οροφή του φροντιστή προκύπτει ξαφνικά ή και είναι φτιαγµένη από µπουκάλια βότκας. σταδιακά, πολλές δε φορές το άτοµο δεν έχει άλλη επιλογή. Η απόφαση στην του Υγεία ν αναλάβει το ρόλο του Μελετώντας τα χαρακτηριστικά του Hornblower δια- Μέσω Αξιοποίησης φροντιστή µπορεί να συνδέεται µε την επιθυµία του να αναλάβει την φροντίδα, αλλά από την άλλη πλευρά µπορεί να µην υπάρχει εναλλακτική λύση και άρα γί- πιστώνουµε τα εξής: Y υνατότητα µεταφοράς 149 επιβατών. Y Μήκος 64 πόδια. Y Ακτίνα 30 πόδια. στην Ευρώπη Ανανεώσιµων νεται µία αναγκαία επιλογή. Σηµαντικό ρόλο διαδρα- µατίζει και το αισθήµα καθήκοντος, υποχρέωσης, Y Ηλεκτρική προώθηση από δύο 400 HP ηλεκτρικές αγάπης και ανταπόδοσης προς τα συγγενικά πρόσωπα που έχουν ανάγκη Πηγών την φροντίδα Ενέργειας και εµποδίζουν µηχανές. Y Ηλιακή δύναµη 1.2 KW από φωτοβολταϊκά συστήτον φροντιστή να επιλέξει άλλες λύσεις, όπως π.χ. την µατα. πρόσληψη ενός βοηθού ή την αναζήτηση µίας κλειστής δοµής. Οι σηµαντικές σε Υβριδικά στην πραγµατικότητα Πλοία δυ- Y Αιολική ενέργεια από δύο ανεµοστρόβιλους παραγωγής 1.2 KW (2.0 KW ανώτατος). σκολίες προκύπτουν όταν ο φροντιστής είναι εργαζόµενος και προσπαθεί να συνδυάσει τα δύο αυτά Y ύο µηχανές diesel 320 KW. Y Ταχύτητα 10 κόµβων (knots). «καθήκοντα», αλλά και όταν έχει άλλα µέλη στην οικογένεια που χρειάζονται φροντίδα ή επιτήρηση, Όµως τα τελευταία χρόνια υπήρξαν και άλλες πρωτοβουλίες σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος όπως τα παιδιά. µέσω καινοτοµιών σε πλοία. Συνοπτικά, η φροντίδα ενός ασθενούς ή ενός ατό- Ο Υπουργός Ναυτιλίας Bob Hawke πρότεινε µου µε στην αναπηρία περιλαµβάνει τις εξής δράσεις: κυβέρνηση της υτικής Αυστραλίας την χρησιµοποίηση τριών ηλιακών βυτιοφόρων πλοίων µεταφοράς v Βοήθεια στην ατοµική φροντίδα (ντύσιµο, µπάνιο, τουαλέτα). νερού (Solar Sailor aquatanker), τα οποία θα µπορούν να µεταφέρουν 50 εκατοµµύρια τόνους νερό v Βοήθεια ετησίως στην µετακίνηση (περπάτηµα, ανασήκωµα από το κρεβάτι, ασκήσεις). από την περιοχή Kimberley στο Περθ. v Νοσηλευτικές δεξιότητες (έλεγχος αίµατος για Επιπλέον τα ναυπηγεία της Aker ανακοίνωσαν την σακχαρώδη διαβήτη, µέτρηση πίεσης, αλλαγή ρούχων, υποστρωµάτων, χορήγηση φαρµάκων). έναρξη εργασιών για τη κατασκευή ενός καινοτόµου πλοίου τροφοδοσίας πλωτών κατασκευών για λογαριασµό της DOF ASA. v Συνοδεία στους ειδικούς (επίσκεψη στους γιατρούς, στο νοσοκοµείο, στο κοµµωτήριο, κ.λ.π.). Το νέο πλοίο, που αναµένεται να είναι έτοιµο το 2010 v Συνεχής επαγρύπνηση Χριστίνα και έγνοια (επίσκεψη στο από το ναυπηγείο της Aker στη Νορβηγία, θα διαθέτει εξοπλισµό τελευταίας τεχνολογίας, µε στόχο τη δωµάτιο του ασθενούς, ηµητρακάκη, παρακολούθηση την νύχτα µήπως προκύψει κάποιο πρόβληµα). µείωση των ρύπων που παράγουν οι συµβατικοί κινητήρες πλοίων. v Συναισθηµατική στήριξη του ασθενή (συντροφιά, Ψυχολόγος Έρευνας, ψυχολογική στήριξη). Επιστηµονική Οι προδιαγραφές αναφέρονται σε πλοίο v Συνεργάτης ΚΜΥΥ Πρακτικές µήκους οικιακές δεξιότητες (προετοιµασία γευ µέτρων, πλάτους µέτρων και µάτων, δυνατότητας επάνδρωσης µε 25µελές πλήρωµα. αγορά αντικειµένων, και ΙΚΠΙ καθαριότητα χώρου). v Βοήθεια σε οικογενειακές υποχρεώσεις (πληρωµή λογαριασµών kw, και διεκπεραίωση εγγράφων). Επιπλέον θα διαθέτει δύο κινητήρες ισχύος οι οποίοι θα µπορούν να τροφοδοτούνται και µε συµβατικό πετρέλαιο (καθώς το πλοίο θα διαθέτει Στην για Αγγλία λόγους ασφαλείας και δεξαµενή συµβατικών θυσµού καυσίµων) διαπιστώθηκε Νικολέττα ότι ένα ποσοστό Θάνου, 10% είναι κατά την Γενική Απογραφή του Πλη- αλλά και δεξαµενή µε υγροποιηµένο φυσικό φροντιστές. αέριο. Το γεγονός Οδοντίατρος αυτό έγινε αφορµή - για ερευνητική διερεύνηση κατά την οποία προέκυψε Υγιεινολόγος, Εκτιµάται ότι µε τη χρήση του φυσικού αερίου ότι µετά οι κινητήρες του πλοίου θα µειώσουν τις εκποµπές φροντιστές ρύπων παρουσιάζουν Εκπαιδευτικός µία σειρά ΕΠΑ.Λ. από προβλή- την απώλεια του προσφιλούς προσώπου οι στην ατµόσφαιρα κατά 85-90%. µατα υγείας. MSc Κοινωνικής - Προληπτικής Ιατρικής Σήµερα η υιοθέτηση µεθόδων προστασίας Για του παράδειγµα, περιβάλλοντος και στη ναυσιπλοΐα καθιστούν απαραίτητη στήλη επειδή χρειάζεται να υποβαστάζουν και να προβλήµατα στην σπονδυλική την περαιτέρω έρευνα για την αξιοποίηση µετακινούν και εφαρ- το άτοµο καθηµερινά, παθολογικά προβλήµατα λόγω της κακής διατροφής, της έλλειψης µογή αυτών των τεχνικών συστηµάτων. άσκησης, της ανεπάρκειας ύπνου και του διαρκούς στρες, καθώς και ψυχολογικά προβλήµατα όπως κατάθλιψη, υπερβολικό άγχος, συνεχή κόπωση και αδυναµία κοινωνικών επαφών. Ο ρόλος του φροντιστή έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα της

13 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 12 Oι Ψυχολογικές Επιπτώσεις της Τραυµατικής Εµπειρίας και η Θεραπευτική τους Αντιµετώπιση Μαριάντζελλα Γιαχνή, Ψυχολόγος 14 Ως τραυµατική εµπειρία µπορεί να θεωρηθεί ένα ψυχοπιεστικό γεγονός ή µια κατάσταση εξαιρετικά απειλητικής ή καταστροφικής φύσεως, που είναι πιθανόν να προκαλέσει διάχυτη δυσφορία σχεδόν σε οποιονδήποτε. Τραυµατική εµπειρία µπορεί να είναι οι φυσικές καταστροφές (π.χ. σεισµός, φωτιά), το τροχαίο ατύχη- µα, το αεροπορικό ατύχηµα, η είδηση για τον ξαφνικό θάνατο ή τον τραυµατισµό αγαπηµένου προσώπου, η σεξουαλική κακοποίηση, η σωµατική κακοποίηση, η παρουσία σε σοβαρό τραυµατισµό ή σε δολοφονία κάποιου καθώς και η υποβολή του ατόµου σε βασανιστήρια. Οι πιο συνηθισµένες ψυχολογικές επιπτώσεις είναι η διαταραχή µετά από τραυµατικό στρες και η διαταραχή οξέος στρες. Η διαταραχή µετά από τραυµατικό στρες είναι µια αγχώδης διαταραχή που προκαλείται από την έκθεση σε ένα γεγονός, το οποίο περιλαµβάνει θάνατο, απειλή θανάτου, σοβαρό τραυµατισµό ή απειλή της σωµατικής ακεραιότητας του ατόµου ή άλλων και προκαλεί έντονο φόβο, αίσθηµα αβοηθητότητας ή τρόµο. Στα συµπτώµατα διαταραχής περιλαµβάνονται τα ε- πεισόδια επανειληµµένης αναβίωσης του τραυµατικού γεγονότος. Αυτό µπορεί να γίνει µε τη µορφή παρείσακτων ανακλήσεων του γεγονότος στις οποίες περιλαµβάνονται εικόνες, σκέψεις ή αντιλήψεις ή µε ε- πανειληµµένα ενοχλητικά όνειρα του γεγονότος. Το άτοµο αισθάνεται σα να ξανασυµβαίνει το τραυ- µατικό γεγονός (flashback). Κάποιες φορές αυτό µπορεί να προκληθεί από έναν ήχο ή από κάποια εικόνα. (π.χ. το άτοµο βρίσκεται µπροστά σε ένα τροχαίο ατύχηµα το οποίο του θυµίζει το δικό του ατύχηµα). Επίσης, το άτοµο µπορεί να αποφεύγει ερεθίσµατα που σχετίζονται µε τον τραυµατισµό. Το άτοµο προσπαθεί να αποφύγει σκέψεις, αισθή- µατα ή συζητήσεις που συνδέονται µε το τραύµα καθώς επίσης και δραστηριότητες, τόπους ή ανθρώπους που προκαλούν ανακλήσεις του τραύµατος (π.χ. ένα άτοµο που έχει βρεθεί σε ένα µεγάλο σεισµό µπορεί να αποφεύγει να βλέπει ταινίες µε σεισµούς). Αρκετές φορές µπορεί να παρατηρηθεί από το ά- τοµο ένα αίσθηµα µουδιάσµατος το οποίο δεν υπήρχε πριν το τραύµα. Αυτό µπορεί να σηµαίνει µείωση του ενδιαφέροντος ή της συµµετοχής σε δραστηριότητες, αίσθηµα απο- µάκρυνσης ή αποξένωσης από τους άλλους, περιορισµένο εύρος του συναισθήµατος (π.χ. αδυναµία του ατόµου να έχει αισθήµατα αγάπης) και δυσκολία να ανακαλέσει µία σηµαντική πλευρά του τραύµατος. Ακόµα, το άτοµο µπορεί να εµφανίσει επίµονα συµπτώµατα αυξηµένης διεγερσιµότητας τα οποία δεν υ- πήρχαν πριν το τραύµα, όπως δυσκολία διατήρησης ύπνου, ευερεθιστότητα ή εκρήξεις θυµού, δυσκολία συγκέντρωσης και υπερεπαγρύπνηση. Τέλος µπορεί να παρουσιαστεί σηµαντική ενόχληση ή έκπτωση των κοινωνικών, επαγγελµατικών ή άλλων σηµαντικών περιοχών της λειτουργικότητας. Η διάρκεια της διαταραχής είναι µεγαλύτερη από έ- να µήνα. Σηµαντικό είναι να σηµειωθεί ότι οι γυναίκες έχουν µεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν τη διαταραχή σε σχέση µε τους άντρες και τα συµπτώµατα µπορεί να επιµείνουν για µακρότερο χρονικό διάστη- µα. Επίσης, θεωρείται ότι οι γυναίκες έχουν µεγαλύτερη πιθανότητα να αντιληφθούν µια σωµατική επίθεση ως επικίνδυνη για τη ζωή τους. Η διαταραχή οξέος στρες χαρακτηρίζεται από οξέα συµπτώµατα µετατραυµατικού στρες (αναβίωση, αποφυγή και αυξηµένη διεγερσιµότητα) τα οποία εµφανίζονται στην άµεση περίοδο µετά το τραυµατικό γεγονός. Η διαταραχή διαρκεί τουλάχιστον 2 ηµέρες και όχι περισσότερο από 4 εβδοµάδες. Άγχος και κατάθλιψη είναι συχνά επιπτώσεις της διαταραχής µετά από τραυµατικό στρες. Επίσης, το ά- τοµο µπορεί να παρουσιάσει σηµαντική έκπτωση της λειτουργικότητας που µπορεί να εκδηλωθεί µε ανικανότητα φροντίδας των παιδιών, συζυγική δυσαρµονία και απώλεια εργασίας που οδηγούν σε σοβαρό κοινωνικό κόστος. Ηδιαταραχή πολλές φορές µπορεί να προκαλέσει διαταραχή κοινωνικών σχέσεων. Το άτοµο µπορεί να αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές και τις σεξουαλικές επαφές. Τα πιο καταστρεπτικά είναι τα αισθήµατα συναισθηµατικής αποµόνωσης και αποξένωσης από τους άλλους τα οποία είναι καθοριστικά της διαταραχής. Αυτά τα προβλήµατα επηρεάζουν αρνητικά όχι µόνο την ποιότητα ζωής των επιζώντων αλλά και την ποιότητα σηµαντικών σχέσεών τους, γεγονός που µπορεί να αυξήσει τη διαπροσωπική δυσφορία και να εµποδίσει την ανάρρωση από τον τραυµατισµό. Τέτοια προβλήµατα µπορεί να οδηγήσουν σε αποχωρισµό από αγαπηµένα πρόσωπα, σε διαζύγιο και σε αποξένωση από τους φίλους. Συχνά η διαταραχή συνυπάρχει µε κατάχρηση και ε- ξάρτηση από ουσίες και αυτό επηρεάζει την κοινωνική και επαγγελµατική λειτουργικότητα (π.χ. απώλεια ικανότητας φροντίδας εαυτού και παιδιών). Τέλος, συχνά παρουσιάζονται διαταραχές ύπνου είτε µε εφιάλτες είτε µε δυσκολία έλευσης και διατήρησης του ύπνου. Το άτοµο για τις πρώτες µέρες µετά την τραυµατική εµπειρία χρειάζεται άµεσα συµβουλευτική και υποστηρικτική θεραπεία. Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις αλλά οι πιο αποτελεσµατικές για την διαταραχή είναι η φαρµακοθεραπεία (κυρίως SSRI που χρησιµοποιούνται για την κατάθλιψη) και η γνωσιακήσυµπεριφοριστική θεραπεία. Στόχος της γνωσιακής-συµπεριφοριστικής θεραπείας είναι να αναγνωρίσει το άτοµο και να τροποποιήσει δυσπροσαρµοστικές γνωσίες και συµπεριφορες που σχετίζονται µε την τραυµατική εµπειρία. Η θεραπεία περιλαµβάνει αναβίωση της τραυµατικής εµπειρίας στη φαντασία και συγκεκριµένο αριθ- µός συνεδριών (15-20). Σύµφωνα µε έρευνες ο συνδυασµός φαρµακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας είναι η πιο αποτελεσµατική µέθοδος θεραπείας.

14 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 13 ΚΑΡΚΙΝΟΣ: ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΓΚΑΙΡΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΖΗΤΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΕ ΟΙ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ Οι ευρωβουλευτές υποστηρίζουν πως µε το ένα τρίτο των καρκίνων να θεωρούνται προβλέψιµοι, η Επιτροπή και τα κράτη µέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες για την καταπολέµηση της ασθένειας. Κάνουν, επίσης, έκκληση για περαιτέρω δράση για την προώθηση ενός υγιούς τρόπου ζωής και τον περιορισµό των περιβαλλοντικών και εργασιακών παραγόντων κινδύνου. Περαιτέρω, ζητούν την αύξηση των κονδυλίων της ΕΕ για εκστρατείες πληροφόρησης και ελέγχου. Επί του παρόντος, µε περισσότερα από 3 εκατοµ- µύρια νέα κρούσµατα και 1,7 εκατοµµύρια θανάτους κάθε χρόνο, ο καρκίνος αποτελεί τη 2η σηµαντικότερη αιτία θανάτου και νοσηρότητας στην Ευρώπη. Στην έκθεση που καταρτίστηκε από τον Alojz Peterle (ΕΛΚ, Σλοβενία), οι ευρωβουλευτές χαιρετίζουν την πρόταση της Επιτροπής για τη δηµιουργία µιας ευρωπαϊκής σύµπραξης για τη δράση κατά του καρκίνου, για την περίοδο Στόχος είναι η στήριξη στα κράτη µέλη στις προσπάθειές τους για την αντιµετώπιση του καρκίνου. Η έκθεση καλεί τα κράτη µέλη να δηµιουργήσουν ολοκληρωµένα σχέδια για τον καρκίνο, το συντοµότερο δυνατόν, δεδοµένου ότι αυτά αποτελούν κλειδί για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου για τη µείωση των κρουσµάτων καρκίνου κατά 15% έως το Η έκθεση υπογραµµίζει ότι η πρόληψη είναι η πιο οικονοµικά αποδοτική αντιµετώπιση, καθώς το 1/3 των καρκίνων µπορούν να προληφθούν. Οι ευρωβουλευτές ζητούν λοιπόν από την Επιτροπή να προωθήσει µε κάθε δυνατό µέσο την αρχή της πρόληψης, τόσο σε ιατρικές πρακτικές όσο και σε έναν πιο υγιή τρόπο ζωής και να ενθαρρύνει τα κράτη µέλη να επενδύσουν περισσότερους από τους πόρους τους στον τοµέα της πρόληψης. Οι ευρωβουλευτές καλούν την Επιτροπή και τα κράτη µέλη «να προωθήσουν ενηµερωτικές εκστρατείες, για τον προσυµπτωµατικό έλεγχο του καρκίνου, που απευθύνονται στο ευρύ κοινό και όλους τους παρόχους υγειονοµικής περίθαλψης». Ζητούν ενισχυµένη στήριξη για την έρευνα για την πρόληψη του καρκίνου, συµπεριλαµβανοµένης της έρευνας σχετικά µε τις επιπτώσεις των επιβλαβών χη- µικών ουσιών και των περιβαλλοντικών ρύπων, τη διατροφή, τον τρόπο ζωής, τους γενετικούς παράγοντες, καθώς και την αλληλεπίδραση όλων αυτών. Ακόµη, παροτρύνουν την Επιτροπή και τα κράτη µέλη να αναλάβουν συγκεκριµένες και συντονισµένες δράσεις, προκειµένου να µειωθούν οι ανισότητες ό- σον αφορά στην πρόσβαση στη θεραπεία και στην περίθαλψη των ασθενών µε καρκίνο. Για περισσότερες πληροφορίες: page/ FCS /default_p001c008_el.htm ΤΟ ΕΚ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΛΑΣΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Πόλεµο στα πλαστά φάρµακα κηρύσσει η ΕΕ. Ο α- ριθµός των φαρµάκων που πωλούνται µέσω διαδικτύου αυξάνεται συνεχώς. Πολύ συχνά τα φάρµακα αυτά αποδεικνύονται πλαστά.έτσι η Επιτροπή Περιβάλλοντος και ηµόσιας Υγείας του ΕΚ ζητά τη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων ασφαλείας για όλα τα φάρµακα, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που πωλούνται διαδικτυακά. Σοβαρό κίνδυνο για τη δηµόσια υγεία αποτελεί η σύµπτωση δύο εκ πρώτης όψεως ασύνδετων φαινο- µένων: της σχετικής ευκολίας µε την οποία µπορούν να παρασκευασθούν και να κυκλοφορήσουν τα πλαστά φάρµακα και της συνεχούς αύξησης των πωλήσεων φαρµάκων στο ίντερνετ. Στην πραγµατικότητα τα φαινόµενα αυτά δεν είναι ασύνδετα και µόνο τους δύο τελευταίους µήνες του 2008, σε ειδική συντονισµένη αστυνοµική επιχείρηση, κατασχέθηκαν πανευρωπαϊκά περίπου 34 εκατοµµύρια πλαστά χάπια. Στις 27 Απριλίου, η επιτροπή Περιβάλλοντος και η- µόσιας Υγείας του ΕΚ ψήφισε πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εισαγωγή νέων, υποχρεωτικών µέτρων ασφαλείας όπως ειδικές σφραγίδες ή και ειδικοί αριθµοί συσκευασίας για τη σειρά φαρµάκων καθώς έχει διαπιστωθεί ότι πολλά πλαστά φάρµακα εισάγονται λαθραία στην αγορά µε ένα αρκετά απλό τρόπο: τη στιγµή της συσκευασίας των γνησίων φαρ- µάκων για τη διανοµή τους στο ευρωπαϊκό λιανεµπόριο, µαζί µε τα νόµιµα κουτιά εισάγονται και τα πλαστά. Επιπλέον οι ευρωβουλευτές ζητούν να προστεθεί στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ειδική πρόνοια για τις πωλήσεις µέσω του ίντερνετ. Η πώληση φαρµάκων στο διαδίκτυο απαγορεύεται σε ορισµένα κράτη µέλη αλλά εκείνα που το επιτρέπουν θα πρέπει, σύµφωνα µε τα µέλη της επιτροπής, να επιβάλλουν σε όλους όσους εµπορεύονται φάρµακα µε τον τρόπο αυτό να λάβουν ειδική άδεια λειτουργίας και να εξασφαλίσουν ειδικό ευρωπαϊκό σήµα. Επιπλέον θα πρέπει οι ιστοσελίδες τους να συνδέονται µε ειδική εθνική ιστοσελίδα και να είναι εγγεγραµµένες σε ειδική πανευρωπαϊκή βάση δεδοµένων. Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε την ψηφοφορία στην Επιτροπή, η εισηγήτρια του σώµατος, Marisa Matias, τόνισε ότι η απουσία ολοκληρωµένης ευρωπαϊκής νοµοθεσίας «ενθαρρύνει τους παραχαράκτες» ενώ χαρακτήρισε τα πλαστά φάρµακα «βουβούς δολοφόνους» λόγω των τεράστιων κινδύνων που κρύβουν για την υγεία των ασθενών. Ν Ε Α Α Π Ο Τ Η Ν Ε Υ Ρ Ω Π Η 15

15 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 14 Το Πρόβληµα των Ανισοτήτων στην Υγεία Ν Ε Α Α Π Ο Τ Η Ν Ε Υ Ρ Ω Π Η στην Ευρώπη Χριστίνα ηµητρακάκη, Ψυχολόγος Έρευνας, Επιστηµονική Συνεργάτης ΚΜΥΥ και ΙΚΠΙ Σηµείωσε δε ότι χωρίς τις τροπολογίες του ΕΚ, το ίντερνετ θα παρέµενε ούρειος Ίππος για τη διοχέτευση πλαστών φαρµάκων στην ευρωπαϊκή αγορά. Από την πλευρά του EΛΚ, η Françoise Grossetête, δήλωσε «σχετικά ικανοποιηµένη» από την ψηφοφορία σηµειώνοντας ότι δεν είναι σίγουρη για την αποτελεσµατικότητα των µέτρων σε ότι αφορά στην καταπολέµηση της πλαστογραφίας. Τέλος, από τους Σοσιαλιστές, η Dagmar Roth-Behrendt, σηµείωσε ότι το αποτέλεσµα είναι µεν "καλό" όµως δεν είναι επαρκώς φιλόδοξο, προβλέποντας ότι επέρχεται πληµµύρα πλαστών προϊόντων και φαρµάκων. Η ψηφοφορία στην ολοµέλεια είναι προγραµµατισµένη για τον Ιούνιο του Για περισσότερες πληροφορίες: 18 Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Με την παρουσία πλήθους επιστηµόνων του χώρου της υγείας, από όλο τον κόσµο, πραγµατοποιήθηκε από Απριλίου στο Μάντσεστερ της Αγγλίας το 18 ο ιεθνές Συνέδριο Νοσοκοµείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας (HPH). Η ελληνική συµµετοχή, ως προς τον αριθµό των συνέδρων αλλά και ως προς τον αριθµό των εργασιών που παρουσιάστηκαν, ήταν η µεγαλύτερη µέχρι σήµερα για συνέδριο που πραγµατοποιήθηκε εκτός Ελλάδος, µε συµµετέχοντες από αρκετά νοσοκοµεία- µέλη του Ε ΝΥΠΥ. Κατά τη Γενική Συνέλευση του HPH, που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του συνεδρίου, ο Καναδός Louis Cote εξελέγη νέος πρόεδρος της Παγκόσµιας Ένωσης Νοσοκοµείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας, διαδεχόµενος τον κ. Γιάννη Τούντα. Επίσης, ψηφίσθηκε το νέο «σχέδιο δράσης» του HPH για το περιβάλλον. Παράλληλα, ανακοινώθηκε ότι τα προσεχή συνέδρια θα πραγµατοποιηθούν το 2011 (1-3 Ιουνίου) στη Φιλανδία, το 2012 στην Ταϊβάν, το 2013 στη Σουηδία και το 2014 στις ΗΠΑ. Η διοργάνωση συνεδρίων και εκτός Ευρώπης, αντανακλά την επέκταση της Παγκόσµιας Ένωσης σε ολόκληρο τον κόσµο, καθώς απαριθµεί πλέον 37 ίκτυα και 807 µέλη. Οι σηµαντικότερες παρουσιάσεις από το συνέδριο του Μάντσεστερ είναι διαθέσιµες δωρεάν, σε ηλεκτρονική µορφή, στην ιστοσελίδα: Το ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ Μελετών Υπηρεσιών Υγείας του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδηµιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρική ς Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθη νών σας προσκαλεί στην επίσηµη τελετή ανακήρυξής του ως Συνεργαζόµενο Κέντρο (Collaborating Centre) του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας Η τελετή θα πραγµατοποιηθεί στην Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστηµίου Αθηνών (κεντρικό κτίριο, Πανεπιστηµίου 30) ευτέρα, 28 Ιουνίου Ώρα έναρξης 19:00 Π. Α Πρόγραµµα Εκδήλωσης Χαιρετισµοί: 19:00-19:40 Άγγελος Χατζάκης, Καθηγητής, /ντής Εργαστηρίου Υλικών Επιδηµιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής Χριστόδουλος Στεφανάδης, Καθηγητής, Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Παν/µίου Αθηνών ηµοσθένης Ασηµακόπουλος, Καθηγητής, Πρύτανης Εθνικού Καποδιστριακού Παν/µίου Αθηνών Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Άννα ιαµαντοπούλου, Υπουργός Παιδείας, ια Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων Οµιλίες: 1 9:40-1 9:55 «Η π ρόκλη ση των Χ ρόνι ων Ν οση µά τω ν γι α τα συστήµατα π ερίθαλψης και η µόσι ας Υγεί ας» Dr. Agis D.Tsouros, Εκπρόσωπος του Π.Ο.Υ., Επικεφαλής των τοµέων µη Μεταδιδόµενων Νοσηµάτων, Τρόπων Ζωής και Υγείας στο Αστικό Περιβάλλον, Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης 1 9:55-2 0:00 Παράδο ση του εµβλήµατος και της σηµαίας το υ Παγκό σµιου Οργανισµού Υγείας 2 0:00-2 0:30 «Η υγεία του ελληνικο ύ πληθυ σµού κ αι ο ρόλος τ ης Πρ οαγωγής και Αγωγής Υγείας» Γιάννης Τού ντας: Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής, Επιστηµονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Μελετών Υπηρεσιών Υγείας 16

16 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 15 TOWARDS MORE EFFECTIVE INTERVENTIONS TO IMPROVE HEALTH: THE IMPORTANCE OF THE COMMUNITY AS AN EMPOWERED PARTNER J. Agromedicine Apr;15(2) P.p. 90-1, 2010 Syme S.L. How can we translate the findings from public health research into practice? We are not doing this job very well and we need to rethink our approach so that we can do a better job. The major problem is that we public health professionals have messages to give people, but people have lives to lead, and we have not done well in closing this gap. To deal with this problem, we will need to learn how to better involve the community as an empowered partner in our work. To do that, we will have to fundamentally change our public health model: We will have to change the way we classify disease; we will have to change the way we organize and finance public health education; and we will have to deal with our arrogance. This plenary talk at the Eighth Annual Midwest Rural Agricultural Safety and Health Forum (MRASH), November 2009, described the importance of looking at health promotion and disease prevention not only at the level of the individual but also at the community and environmental level. THE ETHICS OF BASING COMMUNITY PREVENTION IN GENERAL PRACTICE Med. Ethics. Mar;36(3) P.p , 2010 Weingarten M., Matalon A. In this paper we argue that the responsibility for systematic community-based preventive medicine should not be made part of the role of the general practitioner (GP). Preventive medicine cannot be shown to be more effective than curative or supportive medicine. Therefore, the allocation of the large amount of general practice staff time and resources required for systematic preventive medicine should not come at the expense of the care of the sick and the suffering. The traditional healing role of the GP requires a cooperative patient-centred approach, whereas systematic preventive medicine is driven by rigid pre-set protocols and is intrinsically paternalistic. Trying to merge the two approaches is detrimental to the doctor-patient relationship. Furthermore, a number of potential pitfalls are identified that may be encountered in the implementation of preventive medicine programmes in general practice: interference with the course of the consultation; inadequate explanation and consent; distortion of practice priorities as reflected in quality indicators; temptation to record inaccurate data; conflict of interests where the doctor is rewarded for performance; patient blaming; exacerbation of the health gap. We suggest that a more justifiable strategy would be for GPs to identify patients at high risk and offer them specific preventive advice when the opportunity presents itself and at a time when the patient is likely to be most amenable to cooperate. Opportunistic health promotion offers higher expectations of benefit, as well as a more equitable allocation of the risks associated with preventive medicine, than a systematic communitybased approach. HOW CAN HEALTH PROMOTION INTERVENTIONS BE ADAPTED FOR MINORITY ETHNIC COMMUNITIES? FIVE PRINCIPLES FOR GUIDING THE DEVELOPMENT OF BEHAVIOURAL INTERVENTIONS Health Promot Int. Jun;25(2) P.p , 2010 Netto G., Bhopal R., Lederle N., Khatoon J., Jackson A. The term culturally sensitive' is often used to describe interventions adapted for minority ethnic communities. However, understanding of strategies for a- dapting behavioural interventions for such communities is limited. The questions addressed in this paper are: What are the main strategies for adapting interventions to reduce coronary heart disease (CHD) for minority ethnic communities? Why have interventions been adapted in these ways? A systematic review was carried out to investigate interventions for preventing CHD, including promoting physical activity, smoking cessation and healthier diets in Pakistani, Chinese and Indian communities in countries where these groups are minorities. International databases and key websites were searched, and titles and abstracts were initially identified. Seventeen papers met inclusion and quality criteria. A meta-ethnographic' approach to data synthesis was employed to identify underlying principles for adapting interventions. The rationale underpinning adaptations is not made explicit in individual studies, limiting generalizability. Five principles for adapting behavioural interventions for minority ethnic communities were identified: (i) use community resources to publicize the intervention and increase accessibility; (ii) identify and address barriers to access and participation; (iii) develop communication strategies which are sensitive to language use and information requirements; (iv) work with cultural or religious values that either promote or hinder behavioural change; and (v) accommodate varying degrees of cultural identification. While the principles require further testing and verification, they have been generated through a systematic approach to study identification, quality appraisal and data synthesis. This represents significant progress in advancing understanding of adapted behavioural interventions for minority ethnic communities. Το Πρόβληµα των Ανισοτήτων στην Υγεία στην Ευρώπη Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Χριστίνα ηµητρακάκη, Ψυχολόγος Έρευνας, Επιστηµονική Συνεργάτης ΚΜΥΥ και ΙΚΠΙ 17 15

17 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 16 Ν Ε Ε Σ Ε Κ Ο Σ Ε Ι Σ ΕΙΣΑΓΩΓH ΣΤΗ ΓΝΩΣΙΑΚH ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚH ΘΕΡΑΠΕIΑ: ΤΕΧΝΙΚEΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓEΣ Αναστασία Καλαντζή-Αζίζι & Κωνσταντίνος Ευθυµίου (Επιµέλεια) Αθήνα, 2010 Εκδόσεις Ελληνικά Γράµµατα ISBN: Η νέα αυτή έκδοση επιτυγχάνει τη µετάδοση γνώσης τόσο για τη θεωρία όσο και για την πράξη της «τυπικής» γνωσιακής θεραπείας της συµπεριφοράς. Σε 19 κεφάλαια και ένα παράρτηµα, παρουσιάζονται οι βασικές αρχές του γνωσιακού-συµπεριφοριστικού προτύπου παρέµβασης και η εξέλιξή του διαχρονικά. Αναλύονται τα βασικά ζητήµατα της δόµησης της θεραπευτικής σχέσης και της διαδικασίας αξιολόγησης κατά το γνωσιακό-συµπεριφοριστικό πρότυπο. Μέσω παραδειγµάτων, δίνεται έµφαση στις παρεµβατικές τεχνικές που χρησιµοποιεί η γνωσιακή θεραπεία της συµπεριφοράς, όπως η «σωκρατική» µέθοδος, η οριζόντια και κάθετη διερεύνηση των πεποιθήσεων και των γνωσιακών σχηµάτων, τα συµπεριφορικά πειράµατα και άλλες. Ακόµη, το βιβλίο παραθέτει µε λεπτοµέρειες τον τρόπο παρέµβασης σε συγκεκριµένα προβλήµατα και καταστάσεις, όπως οι αγχώδεις και οι συναισθη- µατικές διαταραχές ή η θεραπεία ζεύγους. Το βιβλίο κλείνει µε µια εκτενή συζήτηση γύρω από την εγκυρότητα και την εµπειρικά τεκµηριωµένη αποτελεσµατικότητα της γνωσιακής θεραπείας της συµπεριφοράς, τις νεότερες εξελίξεις και την ικανότητά της να αναπτύσσει και να ενσωµατώνει νέα γνώση και ιδέες καθώς και ζητήµατα εκπαίδευσης στη γνωσιακή θεραπεία της συµπεριφοράς. Τέλος, παρατίθεται αξιόλογη βιβλιογραφία για τον κάθε ενδιαφερόµενο. Το βιβλίο είναι γραµµένο κατά τρόπο απλό και κατανοητό. Παρέχει πλήρη ενηµέρωση σε βασικούς όρους της γνωσιακής θεραπείας της συµπεριφοράς, αλλά και πληθώρα παραδειγµάτων άσκησης αυτής της µορφής θεραπείας. Εντύπωση προκαλεί ο πλούτος σχη- µάτων και πινάκων, επεξηγηµατικών και ενισχυτικών του, ούτως ή άλλως πλούσιου, κειµένου. Στα πολύ θετικά της έκδοσης αυτής συγκαταλέγεται η στρωτή και αξιόπιστη µετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο, η οποία έγινε από επαγγελµατίες ή ειδικευόµενους ψυχολόγους. Το βιβλίο αποτελεί ένα µεθοδικό οδηγό στη θεωρία και την πράξη της γνωσιακής θεραπείας της συµπεριφοράς και ένα χρήσιµο βοήθηµα για όποιον ασχολείται ή ενδιαφέρεται για αυτή. ΠΑΙ Ι ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΣ. Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου Τόµος 11, Τεύχος 2 Αθήνα, 2009 Εκδόσεις Καστανιώτη ISSN: Το αφιέρωµα στην «Ψυχοσωµατική του Παιδιού» ση- µατοδοτεί το αυξανόµενο ενδιαφέρον της ψυχοθεραπευτικής ψυχαναλυτικής κοινότητας να κατανοήσει και να αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά τα ψυχοσωµατικά φαινόµενα κατά την παιδική ηλικία. Μια και δεν υπάρχει παιδί χωρίς οικογένεια, τουλάχιστον στο επίπεδο της καταγωγής και των φαντασιώσεων, η προσέγγιση των ψυχοσωµατικών προβληµάτων θέτει αµέσως το παιδί ως σύµπτωµα της οικογένειας και το ψυχοσωµατικό σύµπτωµά του ως ειδική έκφραση της παθολογίας των δεσµών. Αν και όλοι σχεδόν οι συγγραφείς στη διεθνή βιβλιογραφία συµφωνούν στη ση- µασία του οικονοµικού παράγοντα, στον παλινδροµικό χαρακτήρα των φαινοµένων, στα αναπαραστασιακά ελλείµµατα και στη δευτερογενή µαζοχιστική επένδυση της σωµατικής διαταραχής, οι διαφορές γίνονται σηµαντικές όταν τίθενται τα θέµατα της συµβολικής α- ξίας και του νοήµατος του συµπτώµατος, θέµατα τεράστιας σηµασίας για την οργάνωση της ερµηνευτικής στρατηγικής. Στο αφιέρωµα δίδονται δείγµατα γραφής διαφόρων τάσεων και σχολών, ώστε να δηµιουργηθεί ένα αδρό περίγραµµα της ψυχοσωµατικής προβληµατικής µε κλαϊνικές, βινικοτιανές και γαλλικές προσεγγίσεις. Η ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙ Α ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΜΙΑΣ ΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ. Επιλεγµένα Άρθρα Πολιτικής και Τεκµηρίωσης Χρήστος Λιονής & Κυριάκος Σουλιώτης (Επιµέλεια) Αθήνα, 2010 Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης ISBN: Η έκδοση του εν λόγω τόµου υπαγορεύτηκε από δύο κυρίως λόγους: 1. Ο πρώτος έχει να κάνει µε την ανάγκη να συγκεντρωθούν, σε έναν τόµο, αντιπροσωπευτικά, δηµοσιευµένα επιστηµονικά κείµενα τεκµηρίωσης και πολιτικής αναφορικά µε την ΠΦΥ στην Ελλάδα σε µια περίοδο που η ΠΦΥ βρίσκεται για µια άλλη φορά στον επίκεντρο της προσοχής της πολιτικής ηγεσίας. 2. Ο δεύτερος έχει ως αφετηρία την ανάγκη και επιθυµία των επιµελητών του τόµου να µνηµονεύσουν τη συµβολή του Ακαδηµαϊκού, Καθηγητή Κώστα Στεφανή στην ΠΦΥ ο οποίος, στη διετή περίπου θητεία του στο Υπουργείο Υγείας, έθεσε ως προτεραιότητα τη ρύθ- µιση του ζητήµατος της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας. Ο τόµος περιλαµβάνει επιλεγµένα άρθρα δηµοσιευ- µένα σε έγκριτα περιοδικά µε σύστηµα κριτών ή βιβλία των οποίων η άδεια αναδηµοσίευσης δόθηκε γραπτά στους συγγραφείς και τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά των τάσεων και των προτάσεων που έχουν κατά διαστήµατα κατατεθεί για την ΠΦΥ, καλύπτοντας τρεις σηµαντικές θεµατικές περιοχές και συγκεκριµένα: v η πρώτη ενότητα εξετάζει ζητήµατα σχετικά µε τη µεταρρύθµιση στην ΠΦΥ, περιλαµβάνοντας κείµενα τα οποία αξιολογούν την υφιστάµενη κατάτασταση στην ΠΦΥ, παραθέτουν διεθνείς καλές πρακτικές και θέτουν προς συζήτηση συκεκριµένες προτάσεις πολιτικής υγείας, v η δεύτερη ενότητα υπεισέρχεται σε µια πιο «τεχνική» συζήτηση η οποία εστιάζει στο στόχο της διαµόρφωσης ενός ολοκληρωµένου συστήµατος ΠΦΥ µέσα από την υιοθέτηση µιας ολιστικής προσέγγισης και τέλος, v η τρίτη ενότητα πραγµατεύεται ζητήµατα που άπτονται της σηµασίας των ασθενών και των ε- παγγελµατιών υγείας στην ΠΦΥ δίδοντας έµφαση στον ρόλο των γενικών ιατρών και των νοσηλευτών, στη «δύναµη» των πολιτών αλλά και στην προσφορά άλλων επαγγελµατιών υγείας. 18

18 N.Y. 68 teliko:layout 1 6/8/10 1:38 PM Page 17 P 23 RD EAHM CONGRESS. ROAD-MAP TO TOP QUALITY September , Kongresshaus, Zurich, Switzerland Οργ.: European Association of Hospital Managers (EAHM) Πληρ.: Convention Departement of Davos Congress Τηλ.: / Fax: rolf.gilgen@waid.zuerich.ch Website: http: // P 13 TH EUROPEAN HEALTH FORUM GASTEIN. CREATING A BETTER FUTURE FOR HEALTH IN EUROPE October , International Forum Gastein, Austria Οργ./ Πληρ.: International Forum Gastein Τηλ.: Fax: office@ehfg.org Website: http: // P 13 O ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΛΙΠΙ ΙΟΛΟΓΙΑΣ, ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ 7-9 Οκτωβρίου 2010, Ξενοδοχείο Divani Caravel, Αθήνα Οργ./ Πληρ.: Ελληνική Εταιρεία Λιπιδιολογίας Αθηροσκλήρωσης και Αγγειακής Νόσου Τηλ.: , Fax: lipid_athero@yahoo.gr Website: http: // P ESCI INTENSIVE COURSE ON THE PRINCIPLES & PRACTICE OF CLINICAL RESEARCH October , Ίδρυµα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδηµίας Αθηνών Οργ.: The European Societyfor Clinical Investigation (ESCI) & The University of Athens Medical School Πληρ.: First Conference & Eents Ltd Τηλ.: Fax: firstce@hol.gr Website: http: // P THE 3 RD CONGRESS OF THE EUROPEAN ACADEMY OF PAEDIATRIC SOCIETES (EAPS) October , Copenhagen, Denmark Οργ.: EAPS Πληρ.: kenes International Τηλ.: Fax: paediatrics@kenes.com Website: http: // P 17 TH ANNUAL CONFERENCE OF THE INTERNATIONAL SOCIETY FOR QUALITY OF LIFE RESEARCH (ISOQOL). "TRANSLATING QUALITY OF LIFE MEASUREMENT INTO DECISION MAKING" October , Hilton Metropole, London, UK Οργ.: ISOQOL Πληρ.: Laura Degnon, CAE - Executive Director Sarah Shiffert Associate Director Τηλ.: , Fax: Website: http: // P 4 O ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΚΛΑ ΟΥ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, Ε.Λ.Ψ.Ε. 4-7 Νοεµβρίου 2010, Εθνική Σχολή ηµόσιας Υγείας, Αθήνα Πληρ.: Ibis El Greco (κα Λεβέντη) Τηλ.: , Fax.: marial@ibiselgreco.gr website: http: // P 3 RD EUROPEAN PUBLIC HEALTH CONFERENCE. INTEGRATED PUBLIC HEALTH November , Amsterdam, The Netherlands Πληρ.: Mrs Dineke Zeegers Paget / Netherlands Public Health Federation Fax: d.zeegers@nivel.nl / t.plochg@nphf.nl Website: http: // conference.php P 1 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥΜ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Νοεµβρίου 2010, Ξενοδοχείο Divani Caravel, Αθήνα Οργ.: Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδηµιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών Πληρ.: The Mastermind Group Τηλ.: , , Fax: ssialma@tmg.gr Website: http: // P 1 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Νοεµβρίου 2010, Athens Hilton, Αθήνα Οργ.: ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. Πληρ.: κα Tίνα Φραγκάκη, ERA ΕΠΕ Τηλ.: , Fax: info@era.gr Website: Το Πρόβληµα των Ανισοτήτων στην Υγεία στην Ευρώπη Π Ρ Ο Σ Ε Χ Η Σ Υ Ν Ε Ρ Ι Α Χριστίνα ηµητρακάκη, Ψυχολόγος Έρευνας, Επιστηµονική Συνεργάτης ΚΜΥΥ και ΙΚΠΙ 19 17