«Μια εφηµερίδα γεννιέται» Εκπαιδευτικό σενάριο διδασκαλίας και µάθησης µε την αξιοποίηση εκπαιδευτικού λογισµικού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

Transcript

1 «Μια εφηµερίδα γεννιέται» Εκπαιδευτικό σενάριο διδασκαλίας και µάθησης µε την αξιοποίηση εκπαιδευτικού λογισµικού του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Ελένη Γ. Θαλάσση ασκάλα Msc Πληροφορικής στην Εκπαίδευση Ε.Κ.Π.Α eleni_thalas@yahoo.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το θέµα /ενότητα του γνωστικού αντικειµένου που πραγµατεύεται το παρόν σενάριο είναι η µελέτη της ιστορίας των ελληνικών εφηµερίδων, ο ρόλος της εφηµερίδας στην ενηµέρωση και τη διαµόρφωση ιδεολογίας και η δηµιουργία µαθητικής εφηµερίδας. Είναι εξ αντικειµένου διαθεµατικό και άπτεται των γνωστικών αντικειµένων της Ελληνικής Γλώσσας, της Κοινωνικής και Πολιτικής αγωγής, της Ιστορίας, Γεωγραφία, της Αισθητικής Αγωγής και βέβαια των Νέων Τεχνολογιών. Το υπολογιστικό περιβάλλον που προτείνεται για τη διδασκαλία της συγκεκριµένης ενότητας είναι το λογισµικό Ελληνικής Γλώσσας Ε -Στ Τάξης «Η Σπίθα, ο Κεραυνός και η Αποκάλυψη της Αλήθειας, που διανεµήθηκε τα δύο τελευταία σχολικά έτη στα δηµοτικά σχολεία από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και απευθύνεται στις αντίστοιχες τάξεις του δηµοτικού σχολείου. Η καινοτοµία του σεναρίου συνίσταται στη δηµιουργία ενός σύγχρονου µαθητοκεντρικού µαθησιακού περιβάλλοντος, όπου ευνοείται η συλλογική προσπάθεια, η επικοινωνία, η συνεργασία και η ενεργός συµµετοχή. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙ ΙΑ: Σενάριο µάθησης, αυθεντική κατάσταση δράσης. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία και ιδιαίτερα του εκπαιδευτικού λογισµικού ως µέσου διδασκαλίας δίνει προστιθέµενη αξία στο διδακτικό αντικείµενο και επιφέρει µια σηµαντική αλλαγή στο µαθησιακό περιβάλλον, που µπορεί να λειτουργήσει στην κατεύθυνση της βελτίωσης της εκπαιδευτικής πρακτικής και, σε συνδυασµό µε το κατάλληλο σενάριο, τον εµπλουτισµό της διδασκαλίας µε ανοιχτές µαθητοκεντρικές δραστηριότητες (Π.Ι. Νοέµβριος 2008) Σενάριο θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι η πλήρης καταγραφή µιας διδακτικής πρότασης σε όλα της τα µέρη, από την ταυτότητα της εφαρµογής µέχρι τη λεπτοµερή περιγραφή της ολοκλήρωσής της. Απευθύνεται πρωτίστως σε διδάσκοντες, ενώ µέρος του σεναρίου και συγκεκριµένα οι δραστηριότητες στα φύλλα εργασίας και το χρησιµοποιούµενο λογισµικό απευθύνονται στους µαθητές. Η βασική ιδέα που διέπει το παρόν σενάριο είναι ο σχεδιασµός οµαδοσυνεργατικών ανοιχτών δραστηριοτήτων, ώστε οι µαθητές να κατορθώσουν να µελετήσουν την ιστορική εξέλιξη των ελληνικών εφηµερίδων και το στήσιµο µιας εφηµερίδας, να αναγνωρίσουν τη δύναµη της ενηµέρωσης και τελικά, µε τη βοήθεια και του κατάλληλου λογισµικού, να δηµιουργήσουν κείµενα για τη δική τους σχολική εφηµερίδα. ίνεται έµφαση στην επεξεργασία και τη δηµιουργία κειµένων από τους µαθητές σε αυθεντική κατάσταση δράσης (δηµιουργία µαθητικής εφηµερίδας), σε πλαίσιο υποβοηθούµενης ανακάλυψης. Οι µαθητές, περιηγούµενοι στο διαδίκτυο, έρχονται σε επαφή µε ποικιλία κειµένων, κάνουν χρήση πρωτογενών πηγών και επεξεργάζονται το περιεχόµενό τους, διαχειρίζονται και αξιολογούν τις πληροφορίες. Με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών λογισµικών (Π. Ινστιτούτου, κειµενογράφου) δηµιουργούν κείµενα, συνειδητοποιώντας ότι αυτά υπόκεινται σε αλλαγές ώστε να βελτιωθούν ποιοτικά, χωρίς αυτό να είναι κατακριτέο- αντίθετα, µε αξιοποίηση του λάθους. Στην οµάδα, οι µαθητές συντάσσουν συνεργατικά ένα κείµενο, διατυπώνουν προφορικά τις προτάσεις τους, ακούν τις αντιπροτάσεις, διαβάζουν ό,τι έχουν γράψει, συζητούν τις αλλαγές, αντιµετωπίζουν γνωστικές συγκρούσεις, αναθεωρούν και διορθώνουν (κάτι που πείθονται δύσκολα να κάνουν µε το µολύβι και το χαρτί), µορφοποιούν το τελικό κείµενο, ενθαρρύνονται γενικά να εκφράζουν τις ιδέες τους, να σκέφτονται δηµιουργικά, γεγονότα που έχουν ως αποτέλεσµα την Κ. Γλέζου & Ν. Τζιµόπουλος (Επιµ.), Πρακτικά Εργασιών 6 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη», σ. 1-5 Σύρος, 6-8 Μαΐου 2011

2 2 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ ανάπτυξη µεταγνωστικών ικανοτήτων, οι οποίες βοηθούν στη µεταφορά της γνώσης τους σε αντίστοιχες επικοινωνιακές καταστάσεις της πραγµατικής ζωής. Επίσης οι µαθητές, µέσω των δραστηριοτήτων του σεναρίου, αναπτύσσουν κριτική σκέψη για τα κοινωνικά ζητήµατα και, µέσω της έρευνας και της δράσης, µαθαίνουν «πώς να µαθαίνουν». Σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον µάθησης, χωρίς τις νέες τεχνολογίες, οι δυνατότητες αυτές περιορίζονται και απαιτούν περισσότερο διδακτικό χρόνο, χωρίς να είναι, επίσης, το ίδιο ελκυστικές για τα παιδιά ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ (ΓΝΩΣΤΙΚΑ Ι ΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ / ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ) Έχει παρατηρηθεί ότι οι µαθητές αυτής της ηλικίας δύσκολα κινητοποιούνται να δηµιουργήσουν δικά τους κείµενα στο γλωσσικό µάθηµα και συχνά νιώθουν ανασφαλείς για το πόσο ενδιαφέροντα, ακριβή ή πρωτότυπα είναι τα κείµενα που παράγουν. Αυτό συνιστά µια προβληµατική κατάσταση σε µαθησιακό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς αποστερεί τους µαθητές από τη χαρά και την ικανοποίηση της µετάδοσης της εµπειρίας ή της γνώµης τους και την συµβολή τους, µέσα από το γραπτό λόγο, στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αντίθετα, όταν εξοικειωθούν µε τη διαδικασία, ευαισθητοποιούνται στην παρουσίαση κοινωνικών ζητηµάτων ή και προσωπικής γνώµης και επιθυµούν να εκφράζονται µέσω γραπτών κειµένων που θα γίνουν ευρύτερα γνωστά στον κοινωνικό τους περίγυρο. Σύµφωνα µε τη θεωρία κινήτρων, η κοινωνική «αποστολή» αποτελεί ισχυρό κίνητρο δηµιουργίας. Επιπροσθέτως, η µάθηση είναι γνωστική διαδικασία που αναπτύσσεται µέσα σε πλαίσιο αλληλοεπικοινωνίας και είναι κοινωνικά προσδιορισµένη, αφού τα άτοµα διαπραγµατεύονται τις προσωπικές τους νοηµατοδοτήσεις µε τα υπόλοιπα µέλη της κοινότητας στην οποία ανήκουν (Ματσαγγούρας, 2002). Ταυτόχρονα οι µαθητές έλκονται από τη δύναµη των µέσων µαζικής ενηµέρωσης που κυριαρχούνται από την εικόνα (τηλεόραση, κινηµατογράφος, βίντεο), ενώ παραγνωρίζουν την αξία των γραπτών κειµένων γενικότερα και τη συµβολή τους στον ανθρώπινο πολιτισµό και την ιστορία (ως µέσα καταγραφής, ενηµέρωσης και δηµιουργίας ή έκφρασης), καθώς και την επιρροή που άσκησε και ασκεί η εφηµερίδα ως µέσο σχολιασµού και κριτικής και κατ επέκταση διαµόρφωσης ιδεολογίας. Η απαξίωση αυτή βρίσκεται πίσω από το φαινόµενο της χαµηλής αναγνωσιµότητας του έντυπου λόγου γενικότερα (βιβλίων, εφηµερίδων) από τις νεαρότερες ηλικίες (κάτω των 30 ετών). Αντίθετα, η εγγενής ανάγκη, µέσω και της γραπτής έκφρασης παραµένει και σ αυτές τις ηλικίες ισχυρή (η σύγχρονη µορφή γραπτού λόγου, µε τη µορφή του ηλεκτρονικού ηµερολογίου (blog) αποτελεί µια µετεξέλιξη της αρθρογραφίας στο χώρο των νέων τεχνολογιών και δηµοφιλή τρόπο επικοινωνίας και ενηµέρωσης για την, κατά τα άλλα, «γενιά της εικόνας» στην οποία αναφερόµαστε). Η συνειδητοποίηση από τους µαθητές της δύναµης και της επίδρασης της γραπτής ενηµέρωσης, καθώς και η δηµιουργία από αυτούς εντύπων, όπως η σχολική εφηµερίδα είναι ένας τρόπος να κινητοποιούνται οι σύγχρονοι νέοι στην επαφή µε το γραπτό λόγο και µε τα αξιόλογα, κάποτε αναντικατάστατα προϊόντα της παραγωγής του (λογοτεχνία, µελέτες), να ενισχυθεί η αναγνωσιµότητα, να αµβλυνθούν οι απαξιώσεις και να συνεχισθεί η δηµιουργία γραπτής κουλτούρας από νέους συγγραφείς. Όσον αφορά τη διδακτική/µαθησιακή διαδικασία µέσα από την οποία το παρόν σενάριο πραγµατοποιεί την εξοικείωση των µαθητών µε τα παραπάνω γνωστικά και κοινωνικά ζητούµενα, θα πρέπει αρχικά να τονισθεί ότι είναι η ίδια η διαδικασία που έχει νόηµα (Carl Rogers,1982) περισσότερο κι από την ποιότητα του παραγόµενου αποτελέσµατος, εν προκειµένω της µαθητικής εφηµερίδας. Η ποιότητα του παραγόµενου υλικού είναι εκ των προτέρων διασφαλισµένη, ως προς την πρωτοτυπία, τη θεµατολογία, και την -µε τη συµβολή των νέων τεχνολογιών- τεχνική αρτιότητα, καθώς πρόκειται για αυθεντικό υλικό, προϊόν της σκέψης των µαθητών, κατασκευασµένο σε αυθεντική κατάσταση δράσης. Σύµφωνα µε την θεωρία «καταστασιακής (εγκαθιδρυµένης) µάθησης» (situated learning), όσο πιο ενταγµένη είναι η µάθηση µέσα σε αυθεντικά πλαίσια, όσο πιο πλούσιες είναι οι θεµατικές και γνωστικές συναρτήσεις, και όσο πιο προσωπική και ενεργός είναι η εµπλοκή των µαθητών, τόσο µεγαλύτερη είναι η κατανόηση της νέας γνώσης και ευχερέστερη η συγκράτησή της και η µεταφορά της σε νέες καταστάσεις (Ματσαγγούρας, 2002). Σε ό,τι αφορά τις δραστηριότητες που προτείνονται και µε τη βοήθεια των λογισµικών (γλώσσας, κειµενογράφου) και διαδικτύου, αυτές είναι ηµικατευθυνόµενες, ανοιχτές, δηµιουργικές και προσανατολισµένες στην επίτευξη των παιδαγωγικών -κοινωνικών και γνωστικών- στόχων (γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες). Σύµφωνα µε τη θεωρία της δραστηριότητας (activity theory),

3 «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 3 η µάθηση είναι µια εγγενής κοινωνική διαδικασία, (Jonassen, 2000). Μαθητές, εκπαιδευτικοί, διδακτικά εργαλεία, περιβάλλον της τάξης, αντικείµενα διδασκαλίας, κ.λ.π., αποτελούν µέρη ενός συστήµατος δραστηριότητας που αλληλεπιδρούν. Οι σωστά σχεδιασµένες δραστηριότητες είναι δυνατόν να επιδράσουν καταλυτικά στη σκέψη και τη δηµιουργικότητα των παιδιών, και να ενισχύσουν τη γόνιµη αλληλεπίδραση µεταξύ τους και να αξιοποιήσουν το παραγόµενο υλικό µε αποτελεσµατικό τρόπο. Το παρόν σενάριο µάθησης προτείνει δραστηριότητες που αποσκοπούν στην ενεργοποίηση των µαθητών, την ανάπτυξη υψηλού βαθµού αυτενέργειας και πρωτοβουλίας και την εµπλοκή τους σε καταστάσεις αυθεντικής µάθησης, οι οποίες καθίστανται βιωµατικές, όταν οι µαθητές α) έχουν την ευκαιρία και τις δυνατότητες να συσχετίζουν τις νέες εµπειρίες τους µε την προηγούµενη γνώση τους, β) θεωρούν ότι το αντικείµενο της διδασκαλίας συσχετίζεται µε τα ενδιαφέροντα τους και γ) διανοίγουν το δικό τους «µονοπάτι» προς τη µάθηση, πειραµατιζόµενοι και επιλέγοντας (Ματσαγγούρας, 2002).Στην περίπτωσή µας οι µαθητές πειραµατίζονται µε τη γλωσσική τους έκφραση και επιλέγουν τον προσφορότερο τρόπο για τον επικοινωνιακό τους στόχο. Επιπλέον, οι οµαδικές ευρύτερες δραστηριότητες µε οριζόντιους στόχους (διαθεµατικές), όπως αυτές που προτείνει το σενάριο, κυρίως αυτές που συνδέονται µε την Αισθητική αγωγή, προσφέρονται για τις µαθησιακές ανάγκες ευαίσθητων οµάδων όπως οι µαθητές µε µαθησιακά προβλήµατα ή αυτοί για τους οποίους η ελληνική αποτελεί δεύτερη γλώσσα (Π.Ι., Ελληνική Γλώσσα Στ τάξης, Βιβλίο δασκάλου, σελ. 12). ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Ο χρόνος υλοποίησης ορίζεται ενδεικτικά στις δώδεκα (12) διδακτικές ώρες. Οι µαθητές προτείνεται να εργαστούν στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου και εν µέρει (1 η και τελευταία ώρα) στην αίθουσα διδασκαλίας. Οι µαθητές εργάζονται σε οµάδες των 2, το πολύ 3 ατόµων µε την απαίτηση του ανάλογου αριθµού Η/Υ που θα έχει τη δυνατότητα σύνδεσης: µε λογισµικό καθοδήγησης και διδασκαλίας, µε λογισµικού επεξεργασίας κειµένου και µε εκτυπωτή. ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ-ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Οι µαθητές θα πρέπει να έχουν βασικές γνώσεις και δεξιότητες χειρισµού. Η/Υ και ορισµένων λειτουργιών κειµενογράφου (Χρήση στηλών στο κείµενο, εισαγωγή εικόνων, εκτύπωση). Εάν αυτές δεν υπάρχουν, δίνονται κατευθύνσεις παράλληλα µε τη συγγραφή των κειµένων. Το λογισµικό της Ελληνικής Γλώσσας που χρησιµοποιήθηκε στις ενότητες σχεδίασης σκίτσων και διαφηµίσεων απαιτεί κάποια εξοικείωση µε τα βασικά κουµπιά της οθόνης, η οποία γίνεται στην αρχή των δραστηριοτήτων. Τα βοηθητικά υλικά και εργαλεία που απαιτούνται για την υλοποίηση του σεναρίου είναι: Φύλλα εργασίας για τους µαθητές σε ηλεκτρονική µορφή, Οδηγίες για το δάσκαλο, Εφηµερίδες και Τετράδια/ σηµειωµατάρια των µαθητών. Προβλέπεται η χρήση λογισµικού επεξεργασίας κειµένου. Ορισµένες δραστηριότητες του σεναρίου προβλέπουν τη χρήση διαδικτύου.. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ: Οι µαθητές χωρίζονται σε οµάδες των 2-3 ατόµων, οι οποίες έχουν δηµιουργηθεί µε την τεχνική του κοινωνιογράµµατος ή µε άλλα κριτήρια του διδάσκοντος /διδάσκουσας (π.χ. µαθητές µε διαφορετικό µαθησιακό επίπεδο). Κάθε οµάδα µπορεί να επιλέξει το όνοµά της και να προσφωνείται µε αυτό από τον εκπαιδευτικό και τους µαθητές. Μέσα από την εργασία σε οµάδες οι µαθητές µαθαίνουν να επικοινωνούν, να διαπραγµατεύονται τις ιδέες τους, να επιχειρηµατολογούν για τις απόψεις τους, να εκφράζουν τυχόν απορίες, να χτίζουν τη γνώση µέσω της αλληλεπίδρασης µε τα άλλα µέλη της οµάδας, να συνεργάζονται για τον κοινό σκοπό. Μέσα στο νέο αυτό µαθησιακό περιβάλλον, οι ρόλοι εκπαιδευτικού και µαθητών, αλλάζουν. Ρόλος των µαθητών: Βασικό χαρακτηριστικό της διδακτικής πρακτικής που υποδεικνύεται µε το παρόν σενάριο, είναι η εστίαση στη σκέψη των µαθητών. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος, κατά τη διεξαγωγή της δραστηριότητας, θα πρέπει να είναι περισσότερο η ενίσχυση των διαδικασιών ανταλλαγής ιδεών και απόψεων. Ένα παράδειγµα της µεθοδολογίας της συνεργασίας στο συγκεκριµένο σχέδιο εργασίας, είναι: Κάθε µαθητής εκφέρει τη γνώµη του, τις ιδέες του για τον τρόπο εργασίας και αποτιµά το αποτέλεσµα της εργασίας του Κάθε µαθητής υποστηρίζει µε επιχειρήµατα τη γνώµη του. Ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλο και ακούν τους συνοµιλητές τους.

4 4 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ Γίνεται κριτική σε επιχειρήµατα και ιδέες, όχι σε ανθρώπους. Ενθαρρύνεται γενικά η ανάληψη πρωτοβουλιών από τον ίδιο το µαθητή σχετικά µε τη διαχείριση της µαθησιακής διαδικασίας. Ρόλος του δασκάλου: Κεντρικός θεωρείται ο ρόλος του εκπαιδευτικού, ο οποίος προετοιµάζει το σενάριο του µαθήµατος, σχεδιάζει κατάλληλες δραστηριότητες και στη διάρκεια του µαθήµατος λειτουργεί ως διαµεσολαβητής ανάµεσα στις νέες τεχνολογίες και στους µαθητές υποστηρίζοντάς τους στην προσπάθειά τους και διαµορφώνοντας ένα κλίµα συνεργασίας, απαλλαγµένος από το ρόλο της αυθεντίας, του µοναδικού κατόχου και µεταδότη της γνώσης (Βοσνιάδου, 2005). Ο εκπαιδευτικός δεν παρέχει στους µαθητές του έτοιµες απαντήσεις αλλά διατηρεί το ρόλο του διευκολυντή. Παρακολουθεί, υποστηρίζει, ενορχηστρώνει, µοιράζει τις δραστηριότητες, ενθαρρύνει τη δηµιουργικότητα αλλά δεν κρίνει ο ίδιος το παραγόµενο υλικό καθώς µόνο έτσι µπορεί να δοθεί η ευκαιρία να υπάρξει εποικοδοµητικός διάλογος και συνεργατική µάθηση. ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟΙ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ: Οι παιδαγωγικές δραστηριότητες του σεναρίου έχουν σχεδιαστεί ώστε να ικανοποιούνται οι παρακάτω (γνωστικοί/ µαθησιακοί, κοινωνικοί, συναισθηµατικοί) στόχοι: Γενικός στόχος: Ενεργητική συµµετοχή του µαθητή. ηµιουργική αλληλεπίδραση επικοινωνία µε την οµάδα Ως προς τα µαθησιακά αντικείµενα: Ελληνική Γλώσσα: Ο γενικός στόχος του µαθήµατος: Χειρισµός µε επάρκεια και αυτοπεποίθηση, συνειδητά, υπεύθυνα, αποτελεσµατικά και δηµιουργικά του γραπτού και του προφορικού λόγου, ώστε να συµµετέχουν ενεργά οι µαθητές στη σχολική και την ευρύτερη κοινωνία τους (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ 21). Ο µαθητής, µέσα από το σύνολο των δραστηριοτήτων καταφέρνει, µέσα σε πλαίσιο φυσικής επικοινωνίας και βιωµατικής δράσης (αυθεντικής δηµιουργίας), να εσωτερικεύσει αβίαστα ορισµένες δύσκολες γι αυτόν γλωσσικές δοµές της ελληνικής γλώσσας ώστε να ικανοποιήσει, τώρα και στο µέλλον, πραγµατικές επικοινωνιακές του ανάγκες(π.ι,.ε.π.π.σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23) Επιµέρους στόχοι που ικανοποιούνται: Προφορικός λόγος: (Από τη συνεργασία µε την οµάδα): ιατύπωση τεκµηριωµένης επιχειρηµατολογίας σε θέµατα που προκαλούν αντιπαραθέσεις. Γραπτός λόγος: (Από τη µελέτη των πηγών):κατανόηση µακροσκελούς κειµένου, ώστε να το αναπλάσει µε τη βοήθεια σηµειώσεων(π.ι,.ε.π.π.σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23).Έκθεση προσωπικής και τεκµηριωµένης γνώµης πάνω σ αυτά που διάβασε(π.ι,.ε.π.π.σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ. 23). ιάβασµα και για την προσωπική του ευχαρίστηση (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23) (Από την αναζήτηση και τη µελέτη/ επεξεργασία των διάφορων κειµένων που περιέχονται σε µια εφηµερίδα).κατανόηση του τρόπου µε τον οποίο ο συγγραφέας χρησιµοποιεί τα γλωσσικά µέσα για να προκαλέσει τις εντυπώσεις που θέλει..(π.ι. Α.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας,2003.σελ. 42,43). Συνειδητοποίηση της γλώσσας ως µέσο κατανόησης της πραγµατικότητας αλλά και δηµιουργίας πραγµατικότητας..(π.ι., Α.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας,2003.σελ. 26) ιάκριση των γλωσσικών διαφορών κάθε κειµένου, ανάλογα µε τις επικοινωνιακές ανάγκες που εξυπηρετεί (κριτική γλωσσική επίγνωση). ιάκριση, δηλαδή, σχέσεων µεταξύ προθετικότητας, είδους λόγου, γλωσσικής µορφής και κειµενικής δοµής. (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23).Αντίληψη και διάκριση της γλώσσας που χρησιµοποιείται σε ειδικές επικοινωνιακές περιστάσεις, όπως η µετάδοση και ο σχολιασµός ειδήσεων (ιδιαίτερα γλαφυρή γλώσσα, διαφορετική απόδοση της ίδιας είδησης σε διαφορετικά έντυπα). ιάκριση µεταξύ αναφορικού και κατευθυντικού λόγου. (Π.Ι. Α.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας,2003.σελ. 55). ιάκριση του πραγµατικού από το εξωπραγµατικό, του γεγονότος από το σχόλιο και τη γνώµη, των αντικειµενικών δεδοµένων από τη διαφήµιση και την προπαγάνδα. Απόκτηση, δηλαδή, κριτικής γλωσσικής επίγνωσης, ώστε να µπορούν οι µαθητές να αξιολογούν αντικειµενικά τα µηνύµατα. Κατανόηση της δύναµης της ενηµέρωσης. Αναγνώριση του ρόλου των ατόµων στη διαµόρφωση και την επεξεργασία της πληροφορίας. (Από την επεξεργασία κειµένων για ειδικές επικοινωνιακές περιστάσεις): Ο στόχος του κειµένου - ανακοίνωση ειδήσεων, υποστήριξη απόψεων, διαφήµιση, προπαγάνδα, κωµικός σχολιασµός - και η δηµιουργία αντίστοιχων κειµένων. Προβληµατισµός για τη διατύπωση και επιλογή ανάµεσα σε

5 «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 5 διάφορες φραστικές δυνατότητες µε κριτήριο τον εκάστοτε λόγο του µαθητή. (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23).Μετασχηµατισµός κειµένων (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23)Αποτελεσµατική µετάδοση πολύπλοκων ιδεών µε διευρυµένο λεξιλόγιο (µεταγλώσσα) (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23,24).Χρησιµοποίηση εναλλακτικών τρόπων έκφρασης ανάλογα µε την περίσταση επικοινωνίας.(π.ι. Α.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας,2003.σελ. 26).Περιγραφή πραγµατικών και φανταστικών αντικειµένων και καταστάσεων. (Π.Ι. Α.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας,2003.σελ. 27) ηµιουργική γραφή. Απόκτηση εµπιστοσύνης στο προσωπικό του γράψιµο µε το δικό του πρωτότυπο τρόπο. (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.24) Κοινωνική και Πολιτική αγωγή (Από όλες τις δραστηριότητες) :Προβληµατισµός για τα διάφορα κοινωνικά ζητήµατα Αναγνώριση των ρόλων των ατόµων στις διάφορες οµάδες και θεσµούς και την αλληλεπίδραση ατόµου οµάδας (.Ε.Π.Π.Σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.284,285). Κατανόηση του ρόλου των οµάδων στην προώθηση της δηµοκρατίας, της ισότητας ευκαιριών και της αντιµετώπισης των κοινωνικών προβληµάτων και προβληµατισµός για την ύπαρξη οµάδων που προωθούν άλλους στόχους. (Α.Π.Σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.292,293).Ανάπτυξη θετικής στάσης για την έννοια της δηµοκρατίας(.ε.π.π.σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.285.Επιθυµία για την ενεργό συµµετοχή τους στην αντιµετώπιση θεµάτων, ζητηµάτων και προβληµάτων. (.Ε.Π.Π.Σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.285).Απόκτηση επίγνωσης της ευθύνης και της υποχρέωσης των πολιτών για ενεργό συµµετοχή στις κοινωνικές διαδικασίες. (.Ε.Π.Π.Σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.286).Ανάπτυξη ερευνητικής διάθεσης, καλλιέργεια του ενδιαφέροντος για ό,τι συµβαίνει γύρω τους και συµµετοχής σε οµαδικές και συλλογικές εργασίες και δράσεις για την επίτευξη κοινών σκοπών. (Α.Π.Σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.287).Εξέταση των θεµάτων της κοινωνικής πραγµατικότητας λαµβάνοντας υπ όψιν όλες τους τις διαστάσεις (κοινωνική, οικονοµική, πολιτική κτλ.).άσκηση στη χρήση του κατάλληλου λεξιλογίου προκειµένου να περιγράψουν ένα κοινωνικό ή πολιτικό φαινόµενο, να τοποθετηθούν σε ένα θέµα και να επικοινωνήσουν µε αποτελεσµατικό τρόπο. (Α.Π.Σ. Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, 2003,σελ.287) Ιστορία Ο γενικός στόχος του µαθήµατος :Να γνωρίσουν οι µαθητές τις ιδέες, τις πεποιθήσεις και τις στάσεις των ανθρώπων στην ιστορική πορεία τους (Π.Ι, Α.Π.Σ. Ιστορίας ηµοτικού, Ειδικοί σκοποί, σελ. 4).Να κατανοήσουν τη συµπεριφορά των ανθρώπων σε συγκεκριµένες καταστάσεις και να διαµορφώσουν αξίες και στάσεις που οδηγούν στην εκδήλωση υπεύθυνης συµπεριφοράς στο παρόν και στο µέλλον (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ιστορίας, Σκοπός διδασκαλίας του µαθήµατος, σελ. 1).Να υιοθετήσουν κριτική στάση ανάµεσα σε πρόσωπα και πράγµατα. Επιµέρους στόχοι (Ως προς το γνωστικό αντικείµενο)να µελετήσουν: τις πρώτες εκδόσεις και την ιστορική εξέλιξη των εφηµερίδων, το ρόλο των εφηµερίδων στην ιστορία ως πηγή πληροφόρησης (ιστορική πηγή) για την καταγραφή της ανθρώπινης δραστηριότητας και την αξία της για την πιο ζωντανή προσέγγιση µιας ιστορικής εποχής και τη βαθύτερη κατανόηση των ιστορικών ζητηµάτων και της πολυπλοκότητάς τους, το ρόλο των εφηµερίδων στη διαµόρφωση ιδεολογίας- την περίπτωση της προπαγάνδας, την εξέταση αιτίων και αποτελεσµάτων στην ανθρώπινη δράση (ανάπτυξη ιστορικής σκέψης) (.Ε.Π.Π.Σ. Ιστορίας, 2003,σελ.225) Γεωγραφία (Από τη µελέτη της ιστορίας των εφηµερίδων και των άρθρων τους)χρήση χάρτη για εντοπισµό γεωγραφικών περιοχών όπου αναπτύχθηκε εκδοτική δραστηριότητα ή συνέβη ένα γεγονός. (Από την επεξεργασία κειµένων για ειδικές επικοινωνιακές περιστάσεις - ανακοίνωση ειδήσεων, υποστήριξη απόψεων, διαφήµιση, προπαγάνδα, κωµικός σχολιασµός - και τη δηµιουργία αντίστοιχων κειµένων) Χρήση ειδικής ορολογίας για τη διάκριση και περιγραφή φαινοµένων - π.χ. καιρικών, γεωλογικών - ή διαδικασιών. Αισθητική αγωγή (Από τη δραµατοποίηση και τη δηµιουργία γελοιογραφιών ή σκίτσων και διαφηµίσεων) ηµιουργική έκφραση σκέψεων, εντυπώσεων και συναισθηµάτων. Επιπλέον, στις δραµατοποιήσεις και στα παιχνίδια ρόλων, η προσαρµογή των λεγοµένων, των παραγλωσσικών µέσων και της όλης συµπεριφοράς του µαθητή στο ρόλο που ερµηνεύει ((Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.22) και η ένδυση και απόδοση του ρόλου από το µαθητή εξυπηρετεί, πέρα από αισθητικούς και κοινωνικό σκοπό: τη συνειδητοποίηση των διαστάσεών του, των επαγγελµατικών αρµοδιοτήτων του και των δεξιοτήτων που απαιτεί το επάγγελµα αυτό.

6 6 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ Νέες Τεχνολογίες :Εξοικείωση µε την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών έτσι ώστε οι µαθητές: α) να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στη χρήση των νέων τεχνολογιών β) να αποκτήσουν ευχέρεια πρόσβασης στις πληροφορίες που παρέχονται µέσω του ιαδικτύου και των πολυµέσων και γ) να µπορούν να επεξεργάζεται στοιχειωδώς κείµενα σε Η/Υ. ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: Από το λογισµικό για την Ελληνική Γλώσσα της Ε και Στ Τάξης :«Η Σπίθα, ο Κεραυνός και η Αποκάλυψη της Αλήθειας» επιλέγουµε την περιοχή: ραστηριότητες και την Ενότητα: Τυπογραφείο (Παραγωγή κειµένου) > Υποενότητες: Ειδήσεις, Ιστορία µε τίτλους, Βιογραφία, Αγγελίες, Ενότητα: Γκαλερί και Ενότητα: Σινεµά Παρόλο που το λογισµικό ανήκει στην κατηγορία των κλειστού τύπου λογισµικών (λογισµικά καθοδήγησης και διδασκαλίας µε έµφαση σε δραστηριότητες πρακτικής και εξάσκησης), οι συγκεκριµένες ενότητες του λογισµικού, µε τον κατάλληλο σχεδιασµό δραστηριοτήτων από το δάσκαλο, προσφέρουν στο µαθητή ένα ανοιχτό περιβάλλον µάθησης, µε τη δυνατότητα να δηµιουργήσουν οι µαθητές πρωτότυπα άρθρα, σκίτσα, γελοιογραφίες, διαφηµίσεις ή αγγελίες. Οι δραστηριότητες αυτές λειτουργούν σαν µοντέλο δράσης που πλαισιώνει τις δηµιουργικές παραλλαγές τους σε ανοικτό λογισµικό επεξεργασίας κειµένου. ΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ Η ΡΟΗ ΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥΣ: Προκαταβολικός οργανωτής (1/2 διδακτική ώρα): ηµιουργία µαθητικής εφηµερίδας της τάξης. Συζήτηση στην τάξη, σχεδιασµός του σχεδίου εργασίας (project)και προτάσεις για τη διεξαγωγή του, χωρισµός των µαθητών σε οµάδες, ανάληψη έργου από τις οµάδες. Ο στόχος (δηµιουργία άρθρων, σκίτσων και γελοιογραφιών, διαφηµίσεων, αγγελιών στη σχολική εφηµερίδα που απευθύνεται στο ευρύ κοινό) τίθεται εξ αρχής στους µαθητές ως ισχυρό κίνητρο και πλαισιώνει όλες τις δραστηριότητες. Τα φύλλα εργασίας είναι έτσι σχεδιασµένα ώστε περιλαµβάνουν διαφορετικές παιδαγωγικές δραστηριότητες για την κάθε ενότητα του προς µελέτη θέµατος. Οι ενότητες, ανά φύλλο εργασίας, είναι: Φύλλο εργασίας 1 (1 διδακτική ώρα): Γνωριµία µε τις σύγχρονες ελληνικές εφηµερίδες. ίνονται τα πρωτοσέλιδα µερικών από τις µεγαλύτερες σε κυκλοφορία εφηµερίδες, που βρίσκονται και σε ηλεκτρονική µορφή στο διαδίκτυο και ζητείται από τα παιδιά να τα επεξεργαστούν. Πρόκειται για µια πρώτη οργανωµένη επαφή µε το προς µελέτη αντικείµενο, που ερευνά τις προϋπάρχουσες γνώσεις των παιδιών. Περιλαµβάνεται επίσης µια εργασία σύγκρισης, µε γνωστικό και επικοινωνιακό στόχο (σηµαντικά άρθρα της επικαιρότητας, που περιλαµβάνονται σε περισσότερες από µία εφηµερίδες). Οι µαθητές συνειδητοποιούν την πολυφωνία στον τύπο, γνώρισµα δηµοκρατικού καθεστώτος. Ερχονται σε µια πρώτη επαφή µε το ρόλο της εφηµερίδας στην κοινωνία. Γνωρίζουν τη συµπεριφορά των ανθρώπων και πως αυτή επηρέασε και επηρεάζει το κοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής τους. Φύλλο εργασίας 2 (1 διδακτική ώρα): ηµιουργία άρθρου για την ιστορία των ελληνικών εφηµερίδων. Οι µαθητές περιηγούνται σε ιστοσελίδες, επεξεργάζονται το περιεχόµενό τους, αποδελτιώνουν τα κύρια σηµεία του και αποθηκεύουν φωτογραφικό υλικό για ιστορικές ελληνικές εφηµερίδες. Συνειδητοποιούν το σκοπό έκδοσης µιας εφηµερίδας, το ρόλο της εφηµερίδας στα κοινωνικά δρώµενα, µε τη δύναµη και την εµβέλεια του µέσου σε συγκεκριµένες ιστορικές περιόδους, γνωρίζοντας και αξιολογώντας την επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στις κοινωνικές αλλαγές. Φύλλο εργασίας 3 (2 διδακτικές ώρες): ηµιουργία άρθρου για τη διαδικασία δηµιουργίας µιας εφηµερίδας. Οι µαθητές περιηγούνται σε ιστοσελίδες σύγχρονων ελληνικών εφηµερίδων και άλλων ιστοσελίδων σχετικών µε το θέµα, επεξεργάζονται εφηµερίδες που έχουν φέρει στην τάξη ( και έχει από πριν δει ο δάσκαλος ) και αποδελτιώνουν τα στοιχεία που αφορούν τη µελέτη τους: τα είδη των κειµένων από τα οποία αποτελείται µια εφηµερίδα, τη θεµατολογία τους και τον τρόπο παρουσίασής τους, τα πρόσωπα που συντελούν στην δηµιουργία µιας εφηµερίδας και το ρόλο τους (προτείνεται θεατρική αναπαράσταση), οι διαδικασίες που ακολουθούνται µέχρι αυτή να φτάσει στα χέρια του αναγνώστη. Έρχονται σε ζωντανή επαφή µε το µέσο και παρατηρούν τις διαφορές ή τις οµοιότητες µε τον καθηµερινό προφορικό λόγο, την ιδιοµορφία του γλωσσικού ύφους, τη γλαφυρότητα των περιγραφών, τους τίτλους που σκοπό έχουν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη, την ποικιλία της θεµατολογίας, τη διαφορά γλωσσικού ύφους από στήλη σε στήλη (ειδήσεις από σχολιασµό). Συνειδητοποιούν την αποτελεσµατικότητα της χρησιµοποίησης εναλλακτικών τρόπων

7 «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 7 έκφρασης ανάλογα µε την περίσταση της επικοινωνίας. Εκπαιδεύονται, µε παιγνιώδη τρόπο, µε τις εύστοχες διευκολυντικές ερωτήσεις του δασκάλου και τα σχόλια των συµµαθητών, στο να διακρίνουν το αυθεντικό γεγονός από το ψέµα, την υπερβολή ή την προπαγάνδα, το υποκειµενικό σχόλιο από την είδηση, τον επιστηµονίζοντα λαϊκισµό από το επιστηµονικό άρθρο. Η επεξεργασία γίνεται κυρίως προφορικά, ώστε να διευκολυνθούν όλοι οι µαθητές να συµµετάσχουν. Εκτός από τον ειδικό χώρο στο φύλλο εργασίας οι µαθητές προτρέπονται από το δάσκαλο/α να κρατούν σηµειώσεις στο τετράδιό τους, που θα τους φανούν χρήσιµες όταν θα συντάξουν κι εκείνοι τα δικά τους άρθρα. Η περιήγηση γίνεται στο εξώφυλλο και σε συγκεκριµένες- ενδεικτικές- σελίδες των εφηµερίδων ώστε να αποφευχθεί η έκθεση των µαθητών σε ακατάλληλο για την ηλικία τους περιεχόµενο, να καλύπτονται ωστόσο όλες οι µορφές γραπτού λόγου και εικόνας που συναντώνται. Φύλλο εργασίας 4 (1 διδακτική ώρα): ηµιουργία άρθρου µε θέµα «Τίτλοι που έγραψαν ιστορία».οι µαθητές µελετούν το περίφηµο άρθρο του Γεωργίου Βλάχου στην Καθηµερινή (ανοικτή επιστολή στον Χίτλερ), το αποδίδουν περιληπτικά και, κατά την επεξεργασία του, συγκεκριµενοποιούν τον κοινωνικό ρόλο της εφηµερίδας και τη δύναµη της ενηµέρωσης στη συνείδηση του πολίτη, το ρόλο των ατόµων σε κοινωνικές οµάδες και θεσµούς, την ευθύνη του πολίτη για ενεργό συµµετοχή σε κοινωνικές διαδικασίες και την αξία της δηµοκρατίας. Οι µαθητές παρωθούνται να αλιεύσουν στις εφηµερίδες αντίστοιχα άρθρα που κατά τη γνώµη τους θα δηµιουργήσουν θόρυβο ή θα σηµατοδοτήσουν κοινωνικές αλλαγές. Μέσα από τη µελέτη και την κριτική των άρθρων αξιολογούν στάσεις και συµπεριφορές,κάτι που συντελεί στη διαµόρφωση των δικών τους αντίστοιχων στάσεων και συµπεριφορών σε θέµατα κοινωνικής ευαισθησίας. Φύλλο εργασίας 5 (1 διδακτική ώρα): ηµιουργία άρθρου για τη διαφορά µεταξύ των εφηµερίδων του χθες και του σήµερα. Οι µαθητές παρωθούνται για µια ακόµη φορά στην έρευνα: περιηγούνται σε σχετικές ιστοσελίδες και σε εφηµερίδες του παρελθόντος που υπάρχουν στην τοπική βιβλιοθήκη (ή στο αρχείο του σχολείου / των συγγενών/ των γνωστών) ώστε να αντλήσουν στοιχεία για το σχήµα, τα χρώµατα, το µέγεθος, τα τυπογραφικά στοιχεία, τη γλώσσα των εφηµερίδων του χθες και του σήµερα και τις µεταξύ τους διαφορές. Ανακαλύπτουν ότι οι διαφορές οφείλονται και στις νέες τεχνολογίες και κάποια «τεχνικά µυστικά» που θα χρησιµοποιήσουν σε επόµενη φάση στη στοιχειοθέτηση της δικής τους εφηµερίδας. Φύλλο εργασίας 6 (1 διδακτική ώρα): ηµιουργία άρθρου για το ρόλο της εφηµερίδας στην κοινωνία και τη διαµόρφωση της γνώµης και της ιδεολογίας των αναγνωστών. Οι µαθητές, µε βάση και τις δραστηριότητες που προηγήθηκαν, να εκφράσουν κριτική άποψη για το ρόλο του µέσου και το πώς αυτό είναι σε θέση να επηρεάσει τις κοινωνικές εξελίξεις. Τοποθετούνται για τη δύναµη της ενηµέρωσης και προετοιµάζονται έτσι να διαµορφώσουν τα δικά τους άρθρα που θα δηµιουργήσουν σε επόµενη φάση σύµφωνα µε τον κοινωνικό τους σκοπό και να υποστηρίξουν το θέµα τους µε τον προσφορότερο τρόπο. Συνειδητοποιούν ότι η δηµιουργία µιας εφηµερίδας είναι ένα είδος κοινωνικής αποστολής αλλά και ένα µέσο χειραγώγησης του αναγνώστη στην κατεύθυνση που επιθυµούν συγκεκριµένες κοινωνικές οµάδες. Αναπτύσσουν κοινωνικό προβληµατισµό για το ποιες είναι οι κοινωνικές οµάδες που επιθυµούν να επηρεάσουν τις υπόλοιπες και πώς η εφηµερίδα γίνεται ένα µέσο σ αυτήν την κατεύθυνση. Φύλλο εργασίας 7 (1 διδακτική ώρα): ηµιουργία άρθρου ειδήσεων µε θέµα κοινωνικής εµβέλειας (πολιτικό- οικονοµικό- πολιτιστικό- εκπαιδευτικό, περιγραφικό ή διηγηµατικό, ή βιογραφία).οι µαθητές διευκολυνόµενοι από τις δραστηριότητες που έχουν προηγηθεί και τις δυνατότητες που τους δίνει το λογισµικό επιλέγουν, τον τύπο του άρθρου που θα γράψουν, σύµφωνα µε τις προσωπικές τους προτιµήσεις και παίρνουν τις πρώτες απαραίτητες κατευθύνσεις, που δεν είναι όµως απόλυτα δεσµευτικές. Τα άρθρα τους µπορεί να διέπονται από το ίδιο πνεύµα ή να έχουν περίπου την ίδια θεµατολογία, στην ουσία όµως εκπαιδεύονται, µέσα σ ένα ηµιδοµηµένο πλαίσιο, στο πώς θα εκφέρουν τις προσωπικές τους απόψεις και εµπειρίες στο µέλλον, µεταφέροντας έτσι τη µαθησιακή εµπειρία τους σε νέες καταστάσεις. Από την όλη διαδικασία µέχρι τώρα έχουν συνειδητοποιήσει ότι η συγγραφή ενός άρθρου δεν είναι µια απλή διαδικασία, αλλά συνθετική διαδικασία, προϊόν πνευµατικού µόχθου, που συντελείται σε τέσσερα στάδια: Έρευνα/Συλλογή υλικού Προσχέδιο κειµένου (προσυγγραφικό στάδιο) Γραφή του κειµένου (συγγραφικό στάδιο) ιορθώσεις /Βελτιώσεις (µετασυγγραφικό στάδιο) (Π.Ι,.Ε.Π.Π.Σ. Ελληνικής Γλώσσας, 2003,σελ.23). Οι κατάλληλες διευκολυντικές ερωτήσεις του διδάσκοντος/ουσας και η σύνοψη, υπό µορφήν σχολίων, των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν σε προηγούµενες δραστηριότητες βοηθά το µαθητή να συστηµατοποιήσει τον τρόπο εργασίας του και να αποτιµήσει το τελικό αποτέλεσµα µε σαφώς προσδιορισµένα κριτήρια.

8 8 6 ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ Φύλλο εργασίας 8 (1 διδακτική ώρα): ηµιουργία σκίτσου ή γελοιογραφίας. Ανοιχτή δραστηριότητα µε χρήση του εργαλείου ζωγραφικής του λογισµικού, εύχρηστου και µε πολλές δυνατότητες, µε βιβλιοθήκη-τράπεζα βασικών χαρακτήρων, «σύννεφων» (φούσκες) για διαλόγους κ.α. που δίνει τη δυνατότητα στο µαθητή να δηµιουργήσει το δικό του σκίτσο ή γελοιογραφία και να το αποθηκεύσει σε ηλεκτρονική µορφή ή να το εκτυπώσει ώστε να φιλοξενηθεί στη σχολική εφηµερίδα. Με την ευκαιρία αυτή γίνεται συζήτηση στην τάξη για τη δύναµη του σκίτσου, την περιεκτικότητα σε νοήµατα και την αξία της εικόνας στον πολιτισµό. Φύλλο εργασίας 9 (1/2 διδακτική ώρα): ηµιουργία διαφήµισης. Με το αντίστοιχο εργαλείο δηµιουργίας εικαστικής σύνθεσης ή κολλάζ, από εικόνες της βιβλιοθήκης τράπεζας ή αποθηκευµένες στο σκληρό δίσκο και δυνατότητα προσθήκης κειµένου ο µαθητής δηµιουργεί τη δική του πρωτότυπη διαφήµιση για συγκεκριµένο ή οποιοδήποτε καταναλωτικό προϊόν. Με την ευκαιρία αυτή γίνεται συζήτηση στην τάξη για τους στόχους της διαφήµισης, για τα είδη των διαφηµίσεων (καταναλωτικές, κοινωνικές), για την αµεσότητα του µηνύµατος και πως αυτό πρέπει να αποδοθεί περιεκτικά και ελκυστικά για τον αποδέκτη καταναλωτή /πολίτη. Φύλλο εργασίας 10 (1/2 διδακτική ώρα): ηµιουργία µικρής αγγελίας. Οι µαθητές µαθαίνουν να συντάσσουν µικρές αγγελίες, ένα ειδικό επίσης επικοινωνιακά είδος λόγου, το οποίο οφείλει να είναι σύντοµο, περιεκτικό και σαφές, µιας που χρεώνεται σύµφωνα µε τον αριθµό των λέξεων στις περισσότερες εφηµερίδες. Ο µαθητής µπορεί να επιλέξει ανάµεσα σε διαφορετικές κατηγορίες αγγελιών. Μπορεί να αξιοποιηθεί στην τάξη το κοινωνικό µήνυµα της δωρεάν διάθεσης (χάρισµα) αγαθών που ενώ είναι περιττά σε µας µπορεί να είναι απαραίτητα για κάποιον συνάνθρωπό µας. Φύλλο εργασίας 11(1/2 διδακτική ώρα) : Γνωριµία µε σχολικές εφηµερίδες. Οι µαθητές ενηµερώνονται για τη µορφή που µπορεί να έχει µια σχολική εφηµερίδα, βλέποντας µια αυθεντική µαθητική εφηµερίδα στο διαδίκτυο και την εξέλιξή της (προτείνονται τα δύο πρώτα τεύχη της εφηµερίδας ) Επιλογή των άρθρων- στοιχειοθέτηση εφηµερίδας: (1-2 διδακτικές ώρες) Στην τελική φάση αυτή οι µαθητές αυτοαξιολογούν και ετεροαξιολογούν τα κείµενα και τα σκίτσα που παρήγαγαν προκειµένου να µπουν στη σχολική εφηµερίδα, σύµφωνα µε τα κριτήρια που έχουν ανακαλύψει µέσα από την ίδια τη διαδικασία επεξεργασία έτοιµων κειµένων, σχεδιασµό και παραγωγή (Βλ. και Π.Ι. Ελληνική Γλώσσα Στ τάξης Βιβλίο δασκάλου σελ.15,16), για παράδειγµα το πότε ένα κείµενο ( ή εικόνα) είναι ενδιαφέρον και τα στοιχεία που το κάνουν ενδιαφέρον για να διαβαστεί από το κοινό, όπως η πρωτοτυπία του θέµατος, ο γλαφυρός τρόπος περιγραφής. εν ασκείται βέβαια σε καµία περίπτωση λογοκρισία από την πλευρά του δασκάλου (από την ίδια τη διαδικασία οι µαθητές εξοικειώνονται µε τα αισθητικά, δεοντολογικά και ηθικά κριτήρια του κειµένου προς δηµοσίευση). Τέλος «στοιχειοθετούν» την εφηµερίδα τους σε γραπτή µορφή ή σε ηλεκτρονική, στον κειµενογράφο µε τη διευκόλυνση του εκπαιδευτικού. Γενικά, µε τις δραστηριότητες κατά τη διάρκεια του σχεδίου εργασίας παράγεται από το µαθητή µια ποικιλία τύπων κειµένων σε αυθεντικές επικοινωνιακές περιστάσεις, χρήσιµων και στην καθηµερινή του ζωή. Οι µαθητές ενηµερώνονται στην αρχή του σχεδίου εργασίας για όλες τις δραστηριότητες στόχους και συναποφασίζουν µε το δάσκαλο για την εξέλιξη της εργασίας, κατά την ανάληψη έργου από τις οµάδες. Η σειρά των φύλλων εργασίας που προτείνεται είναι ενδεικτική. Εξυπακούεται ότι ορισµένα φύλλα εργασίας (δέσµες δραστηριοτήτων) ή µεµονωµένες δραστηριότητες µπορούν να γίνουν µε διαφορετική σειρά ή από διαφορετικές οµάδες µαθητών ή και να παραλειφθούν αν ο διδάσκοντας/ουσα ή οι ίδιοι οι µαθητές το κρίνουν απαραίτητο. Ο χρόνος εργασίας τροποποιείται επίσης ανάλογα. Ενας άλλος τρόπος εργασίας για εφαρµογή του σεναρίου σε πιο συµπεπτυγµένη µορφή (λιγότερες διδακτικές ώρες) είναι οι οµάδες των µαθητών, αφού εξοικειωθούν µε βασικές διαδικασίες και πάρουν τις γενικές γνώσεις να επιλέξουν- από το 7 ο φύλλο εργασίας και έπειτα να επιλέξουν µε ποιο αντικείµενο της εφηµερίδας (άρθρο, διαφήµιση ή σκίτσο, αγγελία) θα ασχοληθούν, ώστε να τελειοποιηθούν σ αυτό ( υπάρχει η δυνατότητα και εξατοµικευµένης εργασίας). Προτείνεται πάντως, και σ αυτήν την περίπτωση οι οµάδες των µαθητών να αναλάβουν περισσότερα από έναν τύπο άρθρου. Τα πρώτα έξι φύλλα εργασίας προτείνεται να δουλευτούν από όλες τις οµάδες ενορχηστρωµένα, δηλαδή την ίδια χρονική στιγµή, λόγω του ότι το αποτέλεσµα από την εργασία πάνω στο περιεχόµενό τους διευκολύνει την εργασία των µαθητών στις επόµενες δραστηριότητες, δίνοντάς τους γνωστικές και επικοινωνιακές βάσεις για τη δηµιουργία των υπόλοιπων τύπων άρθρου, σκίτσου, γελοιογραφίας, διαφήµισης ή αγγελίας µε πιο συγκροτηµένο αποτέλεσµα.

9 «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη ιδακτική Πράξη» 9 ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το προτεινόµενο σενάριο µάθησης είναι ουσιαστικά ένα ενδεικτικό πλαίσιο για το πώς µπορεί ο διδάσκων/ουσα να εκπονήσει ένα σχέδιο εργασίας αυτού του τύπου. Μπορεί να βελτιωθεί και να επεκταθεί όταν εφαρµοστεί στην τάξη, όταν δοκιµαστεί από τους ίδιους τους µαθητές, όταν ο δάσκαλος µέσα από την εφαρµογή του θεωρήσει ότι υπάρχουν ατέλειες ή επεκτάσιµα σηµεία και το προσαρµόσει στις ανάγκες της τάξης και των µαθητών του. Η ενδεχόµενη επέκτασή του µπορεί να αφορά τη χρονική διάρκειά του και τη διεύρυνση της χρήσης του ή και τον εµπλουτισµό του σε δραστηριότητες. Ενδεικτικά, µία επιπλέον δραστηριότητα θα µπορούσε να είναι η συγγραφή ενός άρθρου που να περιλαµβάνει µια έρευνα των µαθητών, µε χρήση ερωτηµατολογίου κατασκευασµένου από τους ίδιους, γύρω από τις αναγνωστικές συνήθειες των µαθητών του σχολείου ή και των οικογενειών τους ή γύρω από ένα άλλο ζήτηµα κοινωνικού ενδιαφέροντος ( ιασύνδεση µε Μαθηµατικά). Η επεξεργασία των αποτελεσµάτων της έρευνας µπορεί να γίνει µε τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών (λογισµικό λογιστικού φύλλου). Άλλη δραστηριότητα θα µπορούσε να είναι µια συνέντευξη από παλιό δηµοσιογράφο ή τεχνικό εφηµερίδας που θα προσκαλεστεί στην τάξη ή θα επισκεφθούν τα παιδιά (συγγενής τους, γείτονας, ή γνωστός). Ως προς τη χρονική επέκταση του σεναρίου, η κατασκευή από όλους τους µαθητές όλων των τύπων άρθρου ( ή σκίτσου ή γελοιογραφίας ή διαφήµισης ή αγγελίας), µε όλους τους δυνατούς τύπους θεµατολογίας, θα µπορούσε να έχει ως αποτέλεσµα τη νέα παραγωγή άρθρων, ώστε να εκδίδεται µαθητική εφηµερίδα σε τακτά χρονικά διαστήµατα (λ.χ. κάθε µήνα). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βοσνιάδου, Σ., (2005), Παιδιά, Σχολεία και Υπολογιστές. Αθήνα: Gutenberg Ματσαγγούρας, Η., (2002), Οµαδοσυνεργατική ιδασκαλία και Μάθηση. Αθήνα: Μ. Γρηγόρης Ματσαγγούρας, Η., (2002), Η διαθεµατικότητα στη σχολική γνώση, Εννοιοκεντρική Αναπλαισίωση και Σχέδια Εργασίας. Αθήνα: Μ. Γρηγόρης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών (.Ε.Π.Π.Σ.) Αναλυτικό Πλαίσιο Σπουδών Α.Π.Σ., (2003) Φύλλο Εφηµερίδας Κυβέρνησης (Φ.Ε.Κ. 303 / ) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (Νοέµβριος 2008) Επιµορφωτικό υλικό για το Πρόγραµµα Επιµόρφωσης σε εκπαιδευτικό Λογισµικό, Κλάδος Π.Ε. 70: άσκαλοι Ράπτης, Α., & Ράπτη, Α., (2003), Μάθηση και ιδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας: Ολική προσέγγιση. Τόµος Α. Αθήνα: αυτοέκδοση Jonassen, D., (2000), Revisiting Activity Theory as a Framework for Designing Student - Centered Learning Environments, In D. Jonassen & S. Land (Eds). Theoretical foundations of Learning Environments, LEA Rogers Carl, Freedom to Learn: For the 80 s, Revised edition (October 1982),Merrill Pub Co