Συμπληρώματα διατροφής- Αναβολικά- Πρωτεΐνες A2 Λυκείου Δεσκάτης

Transcript

1 Συμπληρώματα διατροφής- Αναβολικά- Πρωτεΐνες A2 Λυκείου Δεσκάτης 20/1/2016

2 2 Περιερχόμενα: Πρόλογος Συμπληρώματα Διατροφής Η άσκηση και ο υγιεινός τρόπος ζωής Πόσο απαραίτητα είναι για τους αθλητές ; Τα συμπληρώματα σε ποιες περιπτώσεις προσφέρονται και σε τι βοηθούν; Είναι όλα τα συμπληρώματα <<αθώα>>; Αναβολικά Τι είναι αναβολικά; Λόγοι για τους οποίους αθλητές χρησιμοποιούν τα αναβολικά Κατηγορίες αθλητών που τα χρησιμοποιούν Παρενέργειες αναβολικών Πρωτεΐνες Τι είναι πρωτεΐνες; Ποια η χρησιμότητα των πρωτεϊνών; Ποιες είναι οι πηγές φυσικής πρωτεΐνης; Ποια είναι η κατάλληλη ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης; Διατροφή Αρχαίων Ελλήνων Επίλογος

3 3 Πρόλογος: Η παρούσα έκθεση αποτελεί το προϊόν μιας τετράμηνης εργασίας του τμήματος Α2 Λυκείου του Γενικού Λυκείου Δεσκάτης.Πρόκειται για τη γραπτή έκθεση που προβλέπεται στο πλαίσιο της Διερευνητικής Εργασίας (Project). Στη διερευνητική εργασία έλαβαν μέρος συνολικά έντεκα (11) μαθητές υπό την επίβλεψη του καθηγητή Παπατσάνη Ζήση. Η εργασία πραγματοποιήθηκε κατά το Ά τετράμηνο του σχολικού έτους

4 4 Συμπληρώματα Διατροφής Με τον όρο συμπλήρωμα διατροφής εννοούμε «κάθε προϊόν που λαμβάνεται από το στόμα και μπορεί να έχει διάφορες μορφές όπως χάπι, κάψουλα, ταμπλέτα, σκόνη ή και πόσιμο υγρό και ουσιαστικά χρησιμοποιείται για να συμπληρώσει τη διατροφή. Αποτελεί, συνεπώς, συμπυκνωμένη πηγή θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών. Τα συμπληρώματα διατροφής είναι ένα θέμα πάνω στο οποίο υπάρχουν έντονες διαφωνίες μεταξύ των ειδικών. Για την πλειοψηφία των ατόμων, μια ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει ποικιλία, είναι δυνατό να παρέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειαζόμαστε για σωστή υγεία. Άλλοι υποστηρίζουν, ότι υγιεινή διατροφή είναι δύσκολο να επιτευχθεί, γι αυτό και θεωρούν τα συμπληρώματα απαραίτητα. Τα συμπληρώματα διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες, ανάλογα με την προβλεπόμενη χρήση τους. Η πρώτη κατηγορία είναι τα συμπληρώματα διατροφής, δηλαδή τα διατροφικά εκείνα προϊόντα τα οποία έχουν ως σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας. Αυτό σημαίνει, πρακτικά, ότι τα προϊόντα αυτά έρχονται να καλύψουν τα κενά που μπορεί να παρουσιάζει η διατροφή του ατόμου σε κάποια απαραίτητα συστατικά. Η δεύτερη κατηγορία είναι τα Τρόφιμα Ειδικής Διατροφής. Πρόκειται για τρόφιμα τα οποία, λόγω της σύνθεσής τους, προορίζονται για ειδική διατροφή συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού, π.χ. ανθρώπων με δυσανεξία σε κάποια ουσία, όπως η γλουτένη ή η λακτόζη, ή ανθρώπων που πάσχουν από μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Η τρίτη κατηγορία είναι τα συμπληρώματα διατροφής για αθλητές, δηλαδή προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας, τα οποία χωρίς να υποκαθιστούν μία ολοκληρωμένη διατροφή, προσφέρουν στον οργανισμό τόνωση, ευεξία και εγρήγορση. Είναι κατάλληλα για αθλητές και γενικότερα για όσους προσέχουν την διατροφή τους και την σωματική τους ευρωστία. Σκοπός των φυσικών συμπληρωμάτων διατροφής είναι να παρέχουν όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά τα οποία εξαιτίας του τρόπου ζωής και των περιβαλλοντικών συνθηκών ο άνθρωπος πλέον δεν λαμβάνει στις απαραίτητες ποσότητες.όλες αυτές οι μορφές προσφέρουν στον οργανισμό τις απαραίτητες βιταμίνες και τα υπόλοιπα θρεπτικά στοιχεία ώστε να καλυφτούν όλες οι ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού, σε συνδυασμό πάντα με μια ισορροπημένη διατροφή.

5 5 Η άσκηση και ο υγιεινός τρόπος ζωής. Η άσκηση και γενικότερα ο υγιεινός τρόπος ζωής δείχνουν να κερδίζουν καθημερινά όλο και περισσότερους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ηλικίας και σωματικής διάπλασης. Οι λόγοι είναι αρκετοί, με κυρίαρχους τη βελτίωση της εμφάνισης και της φυσικής κατάστασης του ατόμου, την ανακούφιση από το άγχος και το στρες και την απώλεια βάρους. Και όταν κάνουμε λόγο για άσκηση, εννοούμε τόσο τη γυμναστική όσο και τα διάφορα αθλήματα ατομικά ή ομαδικά- στα οποία μπορεί να επιδοθεί κάποιος. Σύμμαχο σε αυτή την προσπάθεια, αποτελούν για πολλούς τα Συμπληρώματα Διατροφής (ειδικά αθλητικά και προβιταμίνες). Ο αθλητής που χρησιμοποιεί διατροφικά συμπληρώματα, συχνά τα καταναλώνει σε ποσότητες πολύ υψηλότερες από αυτές που συνήθως ενδείκνυται. Η ποσότητα, ο χρόνος πρόσληψης καθώς και οι συνθήκες της άσκησης πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων.h διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην αθλητική απόδοση, αλλά πολλοί αθλητές και αθλούμενοι δεν πιστεύουν ότι είναι η διατροφή που θα τους βοηθήσει να αποδώσουν καλύτερα. Αντιθέτως, πιστεύουν σε οτιδήποτε άλλο τους υπόσχεται θαυματουργά αποτελέσματα. Φαίνεται πιο εύκολο να παίρνουμε ένα χάπι αντί να οργανώνουμε ένα μενού. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν υπάρχει χάπι, σκόνη ή οτιδήποτε άλλο που να βελτιώνει την απόδοσή σας, όσο οι κατάλληλες τροφές και τα κατάλληλα υγρά.

6 6 Αυτό που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε είναι πως δεν πρέπει να τα περιμένουμε όλα από ένα σκεύασμα. Το Α και το Ω για να έχουμε αντοχή, ενέργεια και επιδόσεις, είναι μια καλή και ισορροπημένη διατροφή. Για τα άτομα που, για οποιονδήποτε λόγο, δεν καταφέρνουν να ακολουθήσουν αυτήν την ισορροπημένη διατροφή ή για τα άτομα που ασχολούνται με αθλήματα που απαιτούν ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα σωματικού λίπους, η χρήση συμπληρωμάτων βιταμινών και μετάλλων, πρωτεΐνης και αμινοξέων ή ακόμη και κάποιων βοτάνων, έρχεται να βοηθήσει και να κάνει αυτά που οι διατροφικές συνήθειες του ατόμου δεν μπορούν, αφού διορθώνουν την υποκείμενη διατροφική ανεπάρκεια.τα συγκεκριμένα σκευάσματα δεν πρέπει να τα συγχέουμε σε καμία περίπτωση με τα αναβολικά στεροειδή, αφού οι λειτουργίες τους, τα συστατικά τους και ο τρόπος παρασκευής τους δεν έχει καμία σχέση με τα τελευταία. Σε αρκετές περιπτώσεις πάντως, έχουν γίνει πολλές αναφορές σε ενδεχόμενες παρενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα και οι οποίες συνήθως συνδέονται με πιθανές προσμείξεις που δεν αναγράφονται στα συστατικά τους. Πόσο απαραίτητα είναι για τους αθλητές Πολλοί κατασκευαστές παρουσιάζουν τα προϊόντα τους στην αθλητική κοινότητα ως μέσα αύξησης της αθλητικής επίδοσης. Η προώθηση αυτών των προϊόντων συχνά δεν στηρίζεται σε επιστημονικές έρευνες ή αξιόπιστα στοιχεία. Έχει διαπιστωθεί ότι μερικά συμπληρώματα διατροφής και φαρμακευτικά σκευάσματα βοτάνων περιέχουν απαγορευμένες ουσίες και συγκεκριμένα εφεδρίνη. Τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται με προσωπικό ρίσκο και πρέπει να λαμβάνονται με κάθε επιφύλαξη. Ο αθλητής δεν πρέπει λαμβάνει κάτι που δίνεται από οποιονδήποτε, χωρίς προηγουμένως να έχει ελεγχθεί η ταυτότητά και η νομιμότητα του προϊόντος αυτού.

7 7 Όταν η διατροφή αποτελείται από τη ποικιλία τροφών το σώμα επιλέγει τα συστατικά που χρειάζεται. Επίσης αν οι βιταμίνες προέρχονται από φυσικές πηγές αφομοιώνονται πιο εύκολα από το σώμα σε σύγκριση με πολλές συνθετικές βιταμίνες που θα βρείτε σε συμπληρώματα διατροφής στην αγορά. Tα συμπληρώματα σε ποιες περιπτώσεις προσφέρονται και σε τι βοηθούν; Βιταμίνη Β12 για τους αυστηρά φυτοφάγους. Στα άτομα που δεν έχουν το χρόνο να καταναλώνουν πλήρη και επαρκή γεύματα. Στα άτομα που κάνουν δίαιτες αδυνατίσματος και λιποβαρή άτομα (εφόσον κρίνεται απαραίτητο από τον αρμόδιο επιστήμονα υγείας). Σε εκείνους που θέλουν να βελτιώσουν τη συνολική τους υγεία, τη φυσική τους κατάσταση ή που αθλούνται. Για να επιμηκυνθεί η βιωσιμότητα και να καθυστερήσουν την εκδήλωση φαινομένων που σχετίζονται με κάθε ηλικία: βρέφη, παιδιά, εφήβους, γυναίκες σε αναπαραγωγική περίοδο, ηλικιωμένοι και σε μειονότητες (π.χ. συμπληρώματα ασβεστίου μαζί με τουλάχιστον 10 mcg βιταμίνης D ημερησίως για ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο για οστεοπόρωση ή Β6 και/ή μαγνήσιο σε προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο). Σε γυναίκες, σε περιόδους εγκυμοσύνης και θηλασμού (π.χ. συμπλήρωμα 400mcg φιλικού οξέος ημερησίως, πριν και μετά τη δωδέκατη εβδομάδα της κύησης, για την πρόληψη νευρολογικών διαταραχών - διαταραχές της σπονδυλικής στήλης ή Βιταμίνη D για θηλάζουσες μητέρες και μωρά κάτω των 2 ετών). Σε άτομα η διατροφή των οποίων επηρεάζεται από μια πρόσφατη εγχείρηση ή που πάσχουν από κάποια νόσο ( π.χ. σύνδρομο δυσαπορρόφησης, ηπατοχολικά νοσήματα, εγκαυματίες, άτομα με συγγενή προβλήματα μεταβολισμού). Για τα συμπτώματα του στρες. Σε καπνιστές, αλκοολικούς, εθισμένους στα ναρκωτικά, σε άτομα με χαμηλό εισόδημα και άτομα τα οποία κάνουν χρόνια χρήση φαρμάκων.

8 8 Για να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν διάφορα συμπτώματα, όπως στο κρυολόγημα, τα καρδιαγγειακά νοσήματα (π.χ. νιασίνη (νικοτινικό οξύ) και βιταμίνες της ομάδας Β), στον καρκίνο (τα αντιοξειδωτικά), στη μειωμένη όραση, σε δερματολογικές παθήσεις κ.ά.) Eίναι όλα τα συμπληρώματα «αθώα»; Η υπερβολική πρόσληψη ορισμένων βιταμινών ή μετάλλων, μπορεί να οδηγήσει σε τοξικότητα και για αυτό το λόγο αναμένονται να δημοσιευθούν νέα και πιο ασφαλή ανώτατα επίπεδα πρόληψης για κάθε συστατικό. Υπάρχουν αρκετές παρενέργειες που σχετίζονται με τις υπερβολικές δόσεις κάποιων συμπληρωμάτων, για παράδειγμα: Υπερβολικές λήψεις βιταμίνης Α μπορούν να προκαλέσουν ηπατική και οστική βλάβη, αλωπεκία, διπλωπία, εμετούς και πονοκεφάλους. Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε τερατογένεση στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη. Οι γυναίκες που είναι ή πρόκειται να κυοφορήσουν, συνιστάται να παίρνουν συμπλήρωμα βιταμίνης Α μόνο σε ειδικό σκεύασμα για εγκυμοσύνη. Υπερβολικές δόσεις βιταμίνης Β6 μπορεί να προκαλέσουν νευρολογικά συμπτώματα. Αυτά τα συμπτώματα είναι αντιστρέψιμα όταν διακοπεί η λήψη του συμπληρώματος. Υπερβολική πρόσληψη φιλικού οξέος μπορεί να καλύψει μια έλλειψη σε βιταμίνη Β12 και να συσχετισθεί με νευρολογική διαταραχή. Εκτεταμένη ανεπάρκεια σε Β12 μπορεί να προκαλέσει μόνιμη νευρολογική ανεπάρκεια.

9 9 Αναβολικά: Είναι Οργανικές χημικές ενώσεις που προάγουν τον αναβολισμό, δηλαδή τις βιομηχανικές εκείνες διεργασίες του οργανισμού που οδηγούν σε σύνθεση μεγαλύτερων χημικών μορίων. Στην πράξη κυρίως ενδιαφέρει η προαγωγή του αναβολισμού δηλαδή τις συνθέσεις των πρωτεϊνών. Η χρήση τους άρχισε το 1940 για την καταπολέμηση της γεροντικής αδυναμίας, της ανορεξίας και της νευρικής ανεπάρκειας. Αντίθετα σήμερα χρησιμοποιείται από τους αθλητές για την βελτίωση της αθλητικής τους απόδοσης. Υπάρχουν πολλές μορφές αναβολικών: Φυσικά, συνθετικά, ενέσιμα, χάπια. Τα αναβολικά τα χρησιμοποιούμε και ως θεραπεία. Βέβαια έχουν και κάποιες παρενέργειες όπως αραιοποίηση στις γυναίκες, λιπαρότητα του δέρματος κλπ. Οι περισσότερες από αυτές τις βλάβες είναι μόνιμες και αυτό πρέπει να το γνωρίζουν όσοι κάνουν χρήση αυτών των ουσιών. Σοβαρές είναι και οι ψυχολογικές παρενέργειες σε άνδρες και γυναίκες όπως αδυναμία συγκέντρωσης,επιθετικότητα,βιαιότητα,παράνοια,υπερδιέργεση,σχιζοφρένια και άλλα ψυχικά νοσήματα. Τι είναι αναβολικά : Τα αναβολικά είναι φυσικές ή τεχνικές ενώσεις που δρουν με τρόπο παρόμοιο με την ορμόνη τεστοστερόνης που προκαλεί την ανάπτυξη των αντρικών χαρακτηριστικών του φύλου και την σταδιακή αύξηση του μυϊκού ιστού.

10 10 Απαγορευμένα αναβολικά: Ανδρογόνα στεροειδή και άλλοι αναβολικοί παράγοντες. Λόγοι για τους οποίους οι αθλητές χρησιμοποιούν τα αναβολικά: - Για να αυξήσουν το μέγεθος των μυών τους -Για την αύξηση της αντοχής τους και την μείωση της κόπωσης καθώς και για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας τους. Κατηγορίες αθλητών που τα χρησιμοποιούν: Bodybuilders, οι αναρριχώμενοι αθλητές ακόμα και αυτοί που είναι φανατικοί της διατήρησης της φόρμας τους. Παρενέργειες αναβολικών στον άνθρωπο: Άνδρες: ακμή, αυξημένη σεξουαλικότητα και επιθετικότητα. Η αυξημένη χρήση των αναβολικών μπορεί να προκαλέσει στειρότητα και ανικανότητα. Επίσης, προκαλείται συρρίκνωση και σκλήρυνση των όρχεων και νεφρική βλάβη. Στις γυναίκες: Αρχικά, παρατηρείται έντονη ακμή, ανάπτυξη ανδρικών χαρακτηριστικών, μεταξύ αυτών τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, αυξημένη επιθετικότητα και σεξουαλική διάθεση, συρρίκνωση του στήθους. Επίσης, προκαλεί πολύ αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης,καθώς και μειωμένα επίπεδα ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης. Στους εφήβους: Σοβαρή ακμή στο πρόσωπο και στο σώμα, ανδρογενής σωματοκατασκευή στις έφηβες.ακόμη, προκαλείται αναστολή της σωματικής ανάπτυξης εξαιτίας της γρήγορης και μη φυσικής ανάπτυξης των οστών. Τα συμπληρώματα διατροφής προστιθέμενα στην συνολική διατροφή εφοδιάζουν τον οργανισμό με ένα ή και περισσότερα από τα παρακάτω συστατικά: βιταμίνες, ανόργανα άλατα, αμινοξέα, συστατικά από βότανα, μεταβολίτες, αποστάγματα κλπ.. Τα συμπληρώματα διατροφής σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την κανονική διατροφή αλλά ούτε και να αυξήσουν την αθλητική επίδοση των χρηστών παρόλο ότι έτσι τα παρουσιάζουν οι κατασκευαστές τους. Έχει διαπιστωθεί ότι μερικά συμπληρώματα διατροφής, καθώς και φαρμακευτικά σκευάσματα βοτάνων περιέχουν απαγορευμένες ουσίες όπως η εφεδρίνη και άλλες. Ορισμένα από τα συμπληρώματα διατροφής είναι: ειδικά συμπληρώματα πρωτεϊνών, συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων, συμπληρώματα αμινοξέων, λιπιδίων, ενεργειακά ποτά

11 11 ενεργειακές ράβδοι, Gel υδατανθράκων κλπ..ο μεγάλος κίνδυνος και εδώ είναι τα γυμναστήρια και τα καταστήματα υγιεινής διατροφής οπου διακινούν παράνομα συμπληρώματα διατροφής χωρίς ετικέτες, χωρίς να γνωρίζει κανείς τι περιέχουν αλλά μόνον τις υποσχέσεις αυτών που τα διακινούν. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι μέσω του διαδικτύου όπου κανείς δεν γνωρίζει τι παίρνει και με απροσδιόριστες επιπτώσεις στην υγεία. Δυστυχώς και εδώ οι έλεγχοι από την πολιτεία είναι ελάχιστοι έως ανύπαρκτοι και ο ΕΟΦ ως αρμόδιος φορέας δηλώνει αδυναμία. Τα συμπληρώματα διατροφής για να χορηγηθούν απαιτούν σύμφωνα με τον νόμο συμβουλή γιατρού, αλλά επειδή αυτό δεν μπορεί να ελέγχει να χορηγούνται με συνταγή γιατρού τουλάχιστον για ορισμένες κατηγορίες Εκείνο όμως που είναι επιτακτικό είναι οι περισσότεροι, συστηματικότεροι και αποδοτικότεροι έλεγχοι από την πολιτεία. Τα αναβολικά καταστρέφουν τον αθλητή αλλά και τον αθλητισμό. Παραβιάζουν όλους τους κανόνες και τις αρχές του αθλητισμού αφού είναι επικίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου αλλά μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες στον οργανισμό του. Είναι λοιπόν ανώφελο να παίρνει κάποιος αναβολικά αν η προπόνηση είναι καλά σχεδιασμένη με την κατάλληλη διατροφή Το 1889 έκανε την εμφάνιση του ο όρος 'Doping' σε ένα αγγλικό λεξικό. Για πρώτη φορά το 1896 υπήρχαν ντοπαρισμένοι αθλητές στους ολυμπιακούς αγώνες. Επίσης, το 1904, ο Τόμας Χιλκς αποκαλύφθηκε ότι είχε καταναλώσει κάποιο είδος αναβολικών μαζί με αλκοόλ διότι κατέρρευσε μετά τον τερματισμό των ολυμπιακών αγώνων.

12 12 Η ιστορία συνεχίζεται το 1935 όπου γερμανοί στρατιωτικοί του Χίτλερ απομόνωσαν την τεστοστερόνη και τη χρησιμοποίησαν για την αύξηση της μυϊκής τους δύναμης. Οι χώρες του ανατολικού μπλοκ χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τα στεροειδή αναβολικά. Ειρήνη Κοκκιναρίου η 31χρονη αθλήτρια του Δρομέα Αμαρουσίου κατέχει το πανελλήνιο ρεκόρ στα 3.000μ στιπλ με από τον Ιούλιο του 2008 στο ΟΑΚΑ. Πέρυσι ήταν 2η στο παγκόσμιο στρατιωτικό πρωτάθλημα και 5η στη σούπερ λίγκα του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος ομάδων, ενώ στο Παγκόσμιο της Νταεγού είχε αποκλειστεί στις προκριματικές σειρές. Τα δείγματα που έδωσαν οι αθλητές και οι αθλήτριες που συμμετείχαν στο παγκόσμιο πρωτάθλημα της Νταεγού επανεξετάστηκαν και εντοπίστηκαν εννιά θετικά δείγματα. Τα αναβολικά που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι τα εξής :Δροσταναλόνη, Μεθαναδιενόνη, Μεθενολόνη, Νανδρολόνη, Οξανδρολόνη, Οξυμεθολόνη, Στανοζόλη, Τεστοστερόνη οι β2 αγωνιστές απαγορεύονται με εξαίρεση τις: Φορμοτερόλη, Φαιντερμίνη, Σαλβουταμόλη, Σαλμετερόλη, Τερβουταλίνη οι οποίες επιτρέπονται μόνο με χρήση συσκευής εισπνοής για την πρόληψη και/ ή τη θεραπεία του άσθματος που προκαλείται από την άσκηση. Καρδιαγγειακές βλάβες: Σχηματισμός θρόμβων, αυξημένη πίεση αίματος, υπέρταση, ταχυκαρδία, καρδιακή προσβολή, υπερινσουλιναιμία. Ενδοκρινικές βιοχημικές διαταραχές: Μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη, αλλαγές στο λιποπρωτεϊνικό προφίλ (αλλαγές στο ισοζύγιο HDL / LDL), αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων. Ηπατικές βλάβες: Ηπατίτιδα, καρκίνος, ίκτερος, ηπατοκυτταρικό αδένωμα. Άλλες βλάβες: Νανισμός (πολύ μικρό ύψος). Ψυχολογικές παρενέργειες: Κατάθλιψη, ερεθιστικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, επιθετικότητα, βιαιότητα, παράνοια, υπερδιέγερση. Η χρήση των κορτικοστεροειδών απαγορεύεται όταν χορηγούνται από το στόμα, πρωκτικά ή με ενδοφλέβια ή ενδομυϊκή ένεση. Η χορήγηση επιτρέπεται για: Τοπική χρήση (στον πρωκτό, στα αυτιά, στο δέρμα, στη μύτη και στα μάτια Επιτρέπονται μόνο κρέμες, αλοιφές και σταγόνες για τα μάτια). Εισπνοή Ενδο-αρθρικές ή τοπικές ενέσεις (στην άρθρωση ή σε μαλακό ιστό), π.χ. κορτιζόνη, πρεδνιζολόνη.

13 13 Η χορήγηση κορτικοστεροειδών με μορφή δισκίου ή σιροπιού απαγορεύεται. οι παρενέργειες που ενδέχεται να προκύψουν από την αλόγιστη χρήση τους μπορεί να επηρεάσουν την αυτοσυγκέντρωση του αθλητή, την ικανότητά του να ανταποκρίνεται σε αγώνες αντοχής και να εμποδίσουν τη συμμετοχή του σε κάποιο άθλημα δύναμης. Λόγοι για τους οποίους οι αθλητές χρησιμοποιούν αλκοόλ: Οι αθλητές χρησιμοποιούν το αλκοόλ ώστε να μην νιώθουν τον πόνο, να έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και να μην έχει ενδοιασμούς για την απόδοσή του. Επίσης, ελαττώνει το τρέμουλο και το στρες των αθλητών. Έτσι, βοηθούν στα αθλήματα που χρειάζονται μεγάλη ακρίβεια όπως η σκοποβολή και η τοξοβολία. επίσης στις μέρες μας και παλαιότερα υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι αθλητές κατηγορήθηκαν για χρήση αναβολικών και υπήρξε και αποκλεισμός από τον χώρο: το 1960 ο ποδηλάτης Κναντ Γένσεν πέθανε στη Ρώμη, αφού πήρε αμφεταμίνες. το 1964 έγινε η χρήση αναβολικών στην Διεθνής Ολυμπιακής Επιτροπής και έγινε ο πρώτος πειραματικός έλεγχος στους ποδηλάτες. το 1972 ο κορυφαίος κολυμβητής Ρικ Ντε Μοντ βρέθηκε θετικός στην εφεδρίνη και για πρώτη φορά στο Μόναχο προχώρησαν σε εξέταση ούρων. το 1998 η κολυμβήτρια Μισέλ Σμιθ Ντα Μπρούιν κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο (προς έκπληξη όλων) αλλά αργότερα τιμωρήθηκε διότι κατανάλωσε αλκοόλ για να μην ανιχνευθεί η χρήση των αναβολικών. το 2000 ο Μάνφρεντ Γιούαλντ χορηγούσε συστηματικά αναβολικά στους αθλητές γι αυτό και καταδικάστηκε στην Γερμανία.

14 14 ΚΡΕΑΤΙΝΊΝΗ Οι ανεπιθύμητες παρενέργειες λόγω χορήγησης κρεατίνης δεν έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά. Παρ' όλα αυτά έχουν αναφερθεί μυϊκές κράμπες και περιπτώσεις αφυδάτωσης το οποίο αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, ιδιαίτερα για αθλητές που κάνουν προπονήσεις σε ζεστά κλίματα καθώς η αφυδάτωση επιδρά αρνητικά στην απόδοση. Επίσης η κατάλληλη ποσότητα κατανάλωσης κρεατίνης είναι πέντε γραμμάρια.

15 15 Πρωτεΐνες Το όνομα πρωτεΐνη προέρχεται από το ελληνικό "πρώτα", το οποίο σημαίνει "πρωταρχικής σημασίας" και περιγράφηκε αρχικά και ονομάστηκε από τον Γιονς Γιάκομπ Μπερτσέλιους. Εντούτοις, ο κεντρικός ρόλος τους στους ζωντανούς οργανισμούς δεν εκτιμήθηκε πλήρως, όταν ο Τζέιμς Σάμερ έδειξε ότι το ένζυμο ουρεάση ήταν μια πρωτεΐνη. Η πρώτη πρωτεϊνική δομή, αυτή της μυοσφαιρίνης, βρέθηκε από τους Μαξ Πέρουτζ και Τζον Κέντριου, η οποία τους χάρισε το βραβείο Νόμπελ στη χημεία. Το όνομα πρωτεΐνη προέρχεται από το ελληνικό "πρώτα", το οποίο σημαίνει "πρωταρχικής σημασίας" και περιγράφηκε αρχικά και ονομάστηκε από τον Γιονς Γιάκομπ Μπερτσέλιους. Εντούτοις, ο κεντρικός ρόλος τους στους ζωντανούς οργανισμούς δεν εκτιμήθηκε πλήρως, όταν ο Τζέιμς Σάμερ έδειξε ότι το ένζυμο ουρεάση ήταν μια πρωτεΐνη. Η πρώτη πρωτεϊνική δομή, αυτή της μυοσφαιρίνης, βρέθηκε από τους Μαξ Πέρουτζ και Τζον Κέντριου, η οποία τους χάρισε το βραβείο Νόμπελ στη χημεία. "Οι διάφορες λειτουργίες που παρατηρούνται στους οργανισμούς γίνονται χάρη στις πρωτεΐνες. Ο δε βιολογικός τους ρόλος καθορίζεται κάθε φορά από την δομή τους που είναι συνέπεια της αλληλουχίας των αμινοξέων, η οποία και ξεκινά από την πρωτοταγή δομή". Γενικά οι πρωτεΐνες ανάλογα της μορφής τους διακρίνονται σε ινώδεις πρωτεΐνες και σε σφαιρικές πρωτεΐνες. Με κριτήριο τη σύνθεση τους διακρίνονται σε απλές και σε σύνθετες.επίσης με κριτήριο ακόμη τη λειτουργία τους διακρίνονται σε δομικές, και λειτουργικές Σημαντικό είναι ότι μίγματα ορισμένων φυτικών πρωτεϊνών δίνουν πρωτεΐνες ισάξιες με τις ζωικές. Οι ζωικές πρωτεΐνες έχουν υψηλή βιολογική αξία, αλλά και υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος. Οι καλύτερες πηγές διατροφικής πρωτεΐνης είναι το άπαχο κρέας, το κοτόπουλο χωρίς το δέρμα του, το ψάρι, τα άπαχα γαλακτικό "Οι διάφορες λειτουργίες που παρατηρούνται στους οργανισμούς γίνονται χάρη στις πρωτεΐνες. Ο δε βιολογικός τους ρόλος καθορίζεται κάθε φορά από την δομή τους που είναι συνέπεια της αλληλουχίας των αμινοξέων, η οποία και ξεκινά από την πρωτοταγή δομή". Γενικά οι πρωτεΐνες ανάλογα της μορφής τους διακρίνονται σε ινώδεις πρωτεΐνες και σε σφαιρικές πρωτεΐνες. Με κριτήριο τη σύνθεση τους διακρίνονται σε απλές και σε σύνθετες.επίσης με κριτήριο ακόμη τη λειτουργία τους διακρίνονται σε δομικές, και λειτουργικές

16 16 Σημαντικό είναι ότι μίγματα ορισμένων φυτικών πρωτεϊνών δίνουν πρωτεΐνες ισάξιες με τις ζωικές. Οι ζωικές πρωτεΐνες έχουν υψηλή βιολογική αξία, αλλά και υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος. Οι καλύτερες πηγές διατροφικής πρωτεΐνης είναι το άπαχο κρέας, το κοτόπουλο χωρίς το δέρμα του, το ψάρι, τα άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα ασπράδια των αυγών και συνδυασμοί από φυτικές πρωτεΐνες. Πρέπει να γνωρίζουμε εάν η ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης προτείνεται σε άτομα που απλώς θέλουν να διατηρήσουν το σώμα τους ή εάν το άτομο βρίσκεται σε περίοδο σωματικής αύξησης. Η μυϊκή δραστηριότητα του ατόμου πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι άτομα που έχουν έντονη μυϊκή δραστηριότητα έχουν αυξημένες ανάγκες πρόσληψης πρωτεϊνών αλλά και αυξημένες ανάγκες για ημερήσια πρόσληψη θερμίδων και άλλων διατροφικών στοιχείων. Άτομα που βρίσκονται σε έντονο ψυχικό ή σωματικό στρες, έχουν αυξημένες ανάγκες σε πρωτεΐνες. Τέλος αυξημένες ανάγκες σε πρωτεΐνες έχουν τα άτομα που λαμβάνουν αναβολικά στεροειδή Όλα τα άτομα που ασκούνται αλλά δεν είναι επαγγελματίες αθλητές και δεν χρησιμοποιούν φαρμακευτικά παρασκευάσματα, μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις κατηγορίες ως προς την ανάγκη τους για πρωτεΐνες: Στην 1η κατηγορία κατατάσσει όσους είναι δραστήριοι και ασκούνται σχεδόν καθημερινά. Στην 2η κατηγορία κατατάσσει τα άτομα τα οποία ασκούνται περιστασιακά αλλά ζουν μια σχετικά δραστήρια ζωή. Τέλος στην 3η κατηγορία περιλαμβάνει τα άτομα που ασκούνται από καιρό σε καιρό αλλά η εργασία τους ή ο τρόπος ζωής τους έχει κάποια χαρακτηριστικά δράσης." Γενικά Προκειμένου να διατηρηθεί ο φυσιολογικός κύκλος διακίνησης των πρωτεϊνών, που είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη και την επισκευή των ιστών του σώματος, το 10-15% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης πρέπει να προέρχεται από πρωτεΐνες π.χ. (αυγό,βοδινό, κοτόπουλο, συκώτι...).τέλος, υπάρχουν και πρωτεΐνες που αποτελούνται από πολλές πολυπεπτιδικές αλυσίδες που είναι χαλαρά ενωμένες. Παράδειγμα είναι η αιμοσφαιρίνη.επίσης στις πρωτεΐνες ανακαλύφθηκε και άλλο ένα επίπεδο οργάνωσης. Πρόκειται για τη πρωτεϊνική περιοχή, η οποία μπορεί να διπλωθεί ανεξάρτητα σε μια συμπαγή, σταθερή δομή. Μια περιοχή αποτελείται από 100 με 250 αμινοξέα και αποτελεί μονάδα από την οποία δομούνται πολύ μεγαλύτερες πρωτεϊνικά προϊόντα, τα ασπράδια των αυγών και συνδυασμοί από φυτικές πρωτεΐνες.

17 17 Οπωσδήποτε κάποιος κάνει άσκηση και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια προπόνησης με βάρη, τότε προκαλεί μικροσκοπική καταστροφή των ινιδίων των μυϊκών ινών (τα μυϊκά ινίδια είναι μικρά νημάτια πρωτεΐνης που βοηθούν στη μυϊκή σύσπαση). Αυτό φυσικά δεν είναι ο τύπος της καταστροφής που θα πάμε για να επισκεφτούμε τον γιατρό, αλλά είναι μια φυσιολογική καταστροφή που ονομάζεται καταβολισμός. Η επίδραση αυτή δημιουργεί ένα ερέθισμα και ένα περιβάλλον αποκατάστασης και αύξησης του μυός. Το σώμα ανταποκρίνεται στην καταστροφή αυτή με το να στέλνει συστατικά, όπως πρωτεΐνη και άλλα αυξητικά όπως τεστοστερόνη για να βοηθήσει τον μυ να αναπτυχθεί. Και εδώ έρχεται να καταγραφεί η λανθασμένη εντύπωση που έχουν μερικοί, καθώς η πρωτεΐνη δεν χρησιμοποιείται από τους μύες για καύσιμο αν δεν βρεθεί σε καταστάσεις πολύ ιδιαίτερες( π.χ. δίαιτα, ασιτία). Απεναντίας το λίπος και οι υδατάνθρακες είναι τα κύρια καύσιμα. Η έρευνα έδειξε πως η πρωτεΐνη που καταναλώθηκε πριν την άσκηση και μέσα σε 30 λεπτά μετά από το τέλος της άσκησης θα βοηθούσε στην αύξηση και την αποκατάσταση των μυών. Οι ενδείξεις για κατανάλωση πρωτεΐνης μετά την άσκηση είναι 1 γραμμάριο για κάθε 3-4 γραμμάρια υδατάνθρακα. Το φυστικοβούτυρο έχει 9 γραμμάρια πρωτεΐνης σε 2 κουταλιές της σούπας. Το γιαούρτι είναι επίσης μια καλή πηγή πρωτεΐνης. Οι οδηγίες για την ποσότητα πρωτεΐνης πριν την άσκηση δεν είναι πλήρως ξεκάθαρη όσο είναι για την λήψη μετά την άσκηση. Υπερβολική πρωτεΐνη δεν χρησιμοποιείται από το σώμα, αλλά αποβάλλεται από το σώμα με την ουρία. Οι ενδείξεις για την δοσολογία της πρωτεΐνης είναι 0,8 g/kg σε υγιή άτομα. Οι αθλητές, οι εγκυμονούσες γυναίκες και άτομα με χορήγηση κάποιας συνταγής (από ιατρό) χρειάζονται δοσολογία 1,2-1,7 g/kg. Επιπλέον πρωτεΐνη θα πρέπει να συζητηθεί με τον γιατρό ή τον διαιτολόγο. Η πρωτεΐνη είναι το δομικό συστατικό των κυττάρων και δημιουργεί πρωτεϊνικά συμπλοκή που αποτελείται από αμινοξέα που ενώνονται μεταξύ τους. Οι καθαρές πρωτεΐνες έχουν πολύ χαμηλά έως μηδενικά ποσοστά λίπους και υδατανθράκων και απευθύνονται σε οποιονδήποτε θέλει να διατηρήσει η και να αυξήσει τη μυϊκή του μάζα με τον πιο ποιοτικό τρόπο. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για την αύξηση του βάρους σας όταν χρησιμοποιείτε καθαρή πρωτεΐνη. Αντίθετα θα σας βοηθήσει να χάσετε βάρος αφού θα μειώσετε το ποσοστό του σωματικού σας λίπους. Τα συμπληρώματα καθαρών πρωτεϊνών αποτελούν την ιδανική επιλογή για να μπορέστε να καλύψετε τα γραμμάρια πρωτεΐνης που χρειάζεται το σώμα σας καθημερινά ώστε να μπορέσει να βρίσκεται σε θετική νιτρική ισορροπία και επομένως να αναπτύσσεται. Επιπλέον θα καλύπτετε τις ενεργειακές σας ανάγκες και θα είστε πάντα σε φόρμα AC Με βάση τον βιολογικό τους ρόλο οι πρωτεΐνες ταξινομούνται στις : 1. Δομικές πρωτεΐνες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της υφής και στη διατήρηση της μορφολογικής σταθερότητας των ιστών

18 18 2. Λειτουργικές πρωτεΐνες που έχουν ως κοινό τους χαρακτηριστικό, ότι μπορούν να αναγνωρίζουν και να δεσμεύουν εκλεκτικά συγκεκριμένους προσθετές με στόχο την ομαλή λειτουργία των διαφόρων συστημάτων του οργανισμού Πρόσφατα αποδείχθηκε ότι η αύξηση της μυϊκής μάζας των αθλητών ήταν παρόμοια κατά τη διάρκεια ασκήσεων με αντιστάσεις όταν εκείνοι είχαν καταναλώσει 2000 kcal πάνω από τις ενεργειακές τους ανάγκες χωρίς την πρόσληψη επιπλέον πρωτεΐνης. Στο σύνολο τους οι μελέτες αυτές δείχνουν ότι όταν υπάρχει επαρκής ποσότητα πρωτεΐνης και επαρκής ενεργειακή κατανάλωση, παρατηρείται υπερτροφία των μυών. Παράλληλα θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε ότι η υπερβολική κατανάλωση πρωτεϊνών για μυϊκή μάζα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στους μύες μας και γενικά σε όλο μας το σώμα Πολλοί αθλητές επιδιώκουν την αύξηση της μυϊκής τους μάζας και των αθλητικών τους επιδόσεων. Για να πραγματοποιηθεί αυτό θα πρέπει να αυξηθεί ποσοτικά η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Για να μπορέσει το σώμα να αυξηθεί σε μέγεθος θα πρέπει να προσλαμβάνει περισσότερη ενέργεια απ αυτή που καταναλώνει. Οι θερμίδες αυτές θα πρέπει να προέρχονται από ποιοτική πρωτεΐνη, σύνθετους υδατάνθρακες, καλά λιπαρά οξέα και απαραίτητη προϋπόθεση για να φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι να πέπτονται εύκολα. Τέλος, καλό θα ήταν η αύξηση της μυϊκής μάζας των αθλητών να γίνεται με φυσικό τρόπο δηλαδή με γυμναστική και όχι με διάφορες πρωτεΐνες όγκου και μυϊκής μάζας (με μορφή χαπιού ή σκόνης δηλαδή υγρή κατάσταση.) Οι multistaged proteins αποτελούνται από διαφορετικές πηγές πρωτεΐνης που παρουσιάζουν διαφορετικό ρυθμό αποδέσμευσης. Διαθέτουν πρωτεϊνικές πηγές ταχείας, μέσης και αργής αποδέσμευσης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Μπορούν να ληφθούν ανάμεσα στα γεύματα, πριν και μετά την άσκηση αλλά και πριν τον νυχτερινό ύπνο, λύνοντας με αυτόν τον τρόπο τα χέρια του αθλούμενου που δεν ξέρει τι τύπο πρωτεΐνης να χρησιμοποιήσει την κάθε χρονική στιγμή. Με την πρωτεΐνη πολλαπλής αποδέσμευσης επιτυγχάνεται ο απόλυτος συνδυασμός της γρήγορης απορρόφησης και της σταδιακής ροής αμινοξέων για αρκετό χρόνο από τη στιγμή που θα τελειώσει η προπόνησή σας. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η υψηλή διαθεσιμότητα των μυών στα αμινοξέα που πρέπει, τη στιγμή που πρέπει. Έτσι μπορούμε να είμαστε καθημερινά σε φόρμα και να είμαστε υγιείς. Η καζεΐνη είναι μια πρωτεΐνη αργής αποδέσμευσης που προέρχεται από το αγελαδινό γάλα.. Είναι ιδανική για λήψη ανάμεσα στα γεύματα και πριν τον βραδινό ύπνο. Είναι χαμηλή σε θερμίδες και σάκχαρα, έχει κρεμώδη υφή και καταπληκτική γεύση. Είτε είστε γυμνασμένος και θέλετε να αυξήσετε περαιτέρω τη μυϊκή σας μάζα είτε απλώς θέλετε να μειώσετε την αίσθηση της πείνας ανάμεσα στα γεύματα, δίνοντας στον οργανισμό σας μια πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας, η καζεΐνη είναι ακριβώς αυτό που ζητάτε. Ωστόσο ο καλύτερος τρόπος να αποκτούμε όγκο είναι η φυσική άσκηση και όχι με πρόσληψη πρωτεϊνών όγκου όπως είναι η καζεΐνη. AC To κύριο χαρακτηριστικό της υδρολυμένης πρωτεΐνης ορού γάλακτος είναι ότι αφομοιώνεται πολύ εύκολα από τον οργανισμό αφού είναι μια προχωνευμένη πρωτεΐνη που εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος τάχιστα. Η υδρολυμένη

19 19 πρωτεΐνη απορροφάται πιο γρήγορα συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη μορφή πρωτεΐνης και είναι η καλύτερη επιλογή για λήψη πριν και μετά την προπόνηση, για τον πλήρη εφοδιασμό των μυών με τα αμινοξέα που χρειάζονται για την επιτέλεση των πιο σημαντικών μυϊκών λειτουργιών. Είναι η καλύτερη μορφή πρωτεΐνης για άτομα που παρουσιάζουν πεπτικά προβλήματα και γαστρεντερικές διαταραχές.αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν μπορεί να δημιουργήσει αλλά προβλήματα αν δεν είμαστε προσεκτικοί, γι αυτό πρέπει να φροντίζουμε να την περνούμε σε φυσιολογική δόση.

20 20 Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΘΛΗΤΩΝ Η διατροφή των αθλητών στην αρχαία Ελλάδα αποτέλεσε αντικείμενο ενδιαφέροντος από πολύ νωρίς. Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος έθεσε την υγεία και την ομορφιά του σώματος πάνω απ όλα τα αγαθά, χωρίς να διστάσει να στιγματίσει τις υπερβολές του επαγγελματισμού και να γράψει για τις άσχημες πλευρές του. φρόντιζαν να δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην διατροφή τους. Προσπαθούσαν να τρώνε πολλά γεύματα κατά την διάρκεια της ημέρας. Επίσης έτρωγαν πιο πολύ το πρωί, λιγότερο το απόγευμα και ακόμα λιγότερο το βράδυ. Αυτό το έκαναν για να μην παχαίνουν και για να έχουν μια ισορροπία στην καθημερινότητα τους. Η αρχέγονη ανάγκη για διατροφή είχε μετατραπεί σε κεντρικό γεγονός με κοινωνικές και άλλες προεκτάσεις στην Αρχαίο Ελλάδα. Το ελαιόλαδο, το λαχανικό, τα φρούτα, τα καρυκεύματα, τα όσπρια και τα δημητριακό, τα κρέατα και βέβαια το ψάρι και το κρασί, όπως σήμερα και τότε αποτελούσαν τα κυρίαρχα συστατικά της γαστρονομίας. Η σωματική και η διαιτητική αγωγή των αθλητών κατά την αρχαιότητα,είχε ιδιαίτερη σημασία και καθοριζόταν από τον προπονητή ανάλογα με το αγώνισμα, τον τρόπο προπόνησης και τις δυνατότητες του αθλητή. Η σωστή δίαιτα θεωρούσαν ότι είναι σημαντική και απαραίτητη, καθώς συνέβαλε στη βελτίωση του επιπέδου της φυσικής κατάστασης και ετοιμότητας του αθλητή. Το ελαιόλαδο έπαιζε κυρίαρχο ρόλο στη διατροφή τους, ενώ τα λαχανικά και τα φρούτα βρίσκονταν καθημερινά στο τραπέζι τους. Κατανάλωναν σε μεγάλες ποσότητες όσπρια και δημητριακά. Αγαπούσαν το ψωμί, το οποίο παρασκεύαζαν από κριθάρι (μάζα) ή από σιτάρι (άρτος). Φημισμένες ήταν και οι διάφορες πίτες που κατανάλωναν και τις οποίες παρασκεύαζαν με διάφορα παρόμοια υλικά. Τα καρυκεύματα και τα μπαχαρικά ήταν πολύ διαδεδομένα στην αρχαία Ελλάδα. Χρησιμοποιούσαν ξίδι, σίλφιο, (καρύκευμα άγνωστο σε μας σήμερα), σκόρδο, κρεμμύδι, κόλιανδρο, κύμινο μάραθο, πιπέρι, κ.α. Έτρωγαν πολύ το ψάρι, περισσότερο απ' ότι το κρέας. Αγαπούσαν τα παχιά και νόστιμα ψάρια, όπως τα χέλια, τη σαρδέλα, την αντζούγια κ.α. Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα η κατανάλωση των ψαριών αυτών συνιστάται από τους γιατρούς, διότι το λάδι, το οποίο περιέχουν τα παχιά ψάρια, προλαμβάνει τη θρόμβωση του αίματος και το έμφραγμα και μειώνει τη χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια. Το κρέας, επειδή ήταν ακριβό, ο πολύς κόσμος σπάνια το έτρωγε, και αυτό κυρίως σε δημόσιες τελετές, σε θρησκευτικές γιορτές και σε ιδιωτικές συγκεντρώσεις. Περισσότερο διαδεδομένο ήταν το χοιρινό κρέας που ήταν και πιο φθηνό. Το κυνήγι και τα κατοικίδια ζώα περιλαμβάνονταν, επίσης, στη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων, όπως και τα γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τα κατσικίσια) καθώς έφτιαχναν γάλα γιαούρτι και τυρί. Το κρασί, το οποίο το έπιναν νερωμένο, ήταν το καθημερινό τους ποτό. Οι ξηροί καρποί ήταν απαραίτητοι στη διατροφή τους. Συνήθως τους κατανάλωναν στο τέλος των συμποσίων, συνοδεύοντας με αυτούς το κρασί τους.

21 21 Ο οίνος κατά τη ρωμαϊκή εποχή, ίσως και λίγο νωρίτερα, ήταν γνωστό ένας πρόγονος της σημερινής ρετσίνας και του βερμούτ. Ο Αιλιανός επίσης αναφέρει έναν οίνο που αναμιγνυόταν με άρωμα. Επίσης παρασκευαζόταν και ζεστό κρασί, ενώ στη Θάσο ένα είδος «γλυκού κρασιού». Κατά την αρχαιότητα υπήρχαν πολλά είδη κρασιού: λευκό, κόκκινο, ροζέ. Υπάρχουν μαρτυρίες για όλα τα είδη καλλιέργειας, από το καθημερινό κρασί μέχρι εκλεκτές ποικιλίες. Ξακουστοί αμπελώνες υπήρχαν στη Νάξο, τη Θάσο, τη Λέσβο και τη Χίο. Δευτερεύον κρασί παραγόταν από νερό και μούστο, αναμεμειγμένο με κατακάθια, το οποίο και διατηρούσαν οι χωρικοί για προσωπική τους χρήση. Ορισμένες φορές το κρασί γινόταν γλυκύτερο με μέλι, ενώ μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για φαρμακευτικούς σκοπούς αν ανακατευόταν με θυμάρι, κανέλλα και άλλα βότανα. Το κρασί στις περισσότερες περιπτώσεις αραιωνόταν με νερό, καθώς ο "άκρατος οίνος" (μη αραιωμένο κρασί) δεν ενδεικνυόταν για καθημερινή χρήση. Το κρασί αναμιγνυόταν σε έναν κρατήρα από τον οποίο οι δούλοι γέμιζαν τα ποτήρια με τη βοήθεια μιας οινοχόης. Το κρασί επίσης είχε θέση και στη γενική ιατρική, καθώς του αποδίδονταν φαρμακευτικές ιδιότητες. Ο Αιλιανός αναφέρει πως το κρασί της Ηρέας στην Αρκαδία μπορεί να επιφέρει τρέλα στους άνδρες, αλλά και πως καθιστούσε τις γυναίκες γόνιμες. Αντιθέτως ένα κρασί από την Αχαΐα είχε τη φήμη πως μπορούσε να επιφέρει αποβολή στις εγκύους. Τα δημητριακά αποτελούσαν τη βάση της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων, κατά τη μινωική, τη μυκηναϊκή και την κλασική περίοδο. Χαρακτηριστικό είναι πως η Αθήνα του Περικλή, αποτελούσε το μεγαλύτερο εισαγωγέα σιτηρών του αρχαίου κόσμου: τα φορτία που κατέφθαναν από τη Μαύρη Θάλασσα και τον Ελλήσποντο ανέρχονταν κατά μέσο όρο σε τόνους ετησίως. Κύρια προϊόντα ήταν το σκληρό σιτάρι (πύρος), η όλυρα (ζειά) και το κριθάρι (κριθαί). Το σιτάρι μουσκευόταν προκειμένου να γίνει μαλακό και κατόπιν επεξεργαζόταν με δύο πιθανούς τρόπους: πρώτη περίπτωση ήταν το άλεσμά του προκειμένου να γίνει χυλός, ώστε να αποτελέσει συστατικό του λαπά. Η άλλη περίπτωση ήταν να μετατραπεί σε αλεύρι (ἀλείατα) από το οποίο προέκυπτε το ψωμί (ἄρτος) ή διάφορες πίττες, σκέτες ή γεμιστές με τυρί ή μέλι.η μέθοδος «φουσκώματος» του ψωμιού ήταν γνωστή.

22 22 Επίλογος: Με βάση αυτήν την ερευνητική εργασία διευρύναμε τους ορίζοντες μας αναφορικά με τα συμπληρώματα διατροφής, τα αναβολικά, τις πρωτεΐνες και την διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων, μάθαμε την ιστορία τους, την εξέλιξη τους, την σημερινή τους μορφή. Η ερευνητική αυτήν εργασία μας βοήθησε να αποκτήσουμε μια πιο σφαιρική άποψη για το θέμα αυτό.