ΠΕΡΙΛΗΨΗ- ΣΧΟΛΙΑ- ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ...

Transcript

1 1 1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ- ΣΧΟΛΙΑ- ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ( ) ΕΣΟΔΑ ΑΡΧΕΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΚΑΤ ΕΤΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΣΥΝΘΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΦΑΡΜΟΣΘΕΙΣΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ( ) ΕΦΑΡΜΟΣΘΕΙΣΑ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΕΛΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Η ΑΡΧΗ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ Ο.Ν.Ε ΚΡΙΤΗΡΙΑ Ο.Ν.Ε ΟΙ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΟΝΕ... 78

2 ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΟΙ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Η OΝΕ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΟΝΕ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟ «ΠΡΟΒΛΗΜΑ» ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

3 3 ABSTRACT In recent decade, the progress in the fiscal features of the national budget, proves the lay weight and importance of those features, in comparison with the New Economy and Development within the bounds of Globalization. In recent ten years- after passing in four governments- there was been ensured a climate of fiscal discipline and there was been lay the foundation for the methodical improvement of the finances of the state. Having achieved fiscal consolidation, economic policy must focus on pursuing the goals of high and sustainable growth and employment. The fiscal policy strategy for attaining these objectives, plus the improvement of the citizens standard of living, involves a two- handed approach; on the one hand maintaining a stable macroeconomic environment and, on the other hand, ensuring the proper functioning of markets and addressing cases of market failure.

4 4 2. ΠΕΡΙΛΗΨΗ- ΣΧΟΛΙΑ- ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ-ΣΧΟΛΙΑ Οι εξελίξεις στα δημοσιονομικά μεγέθη του κρατικού προϋπολογισμού την τελευταία δεκαετία αποδεικνύουν την βαρύτητα και την σημαντικότητα αυτών των μεγεθών, σε σχέση με αυτό που ονομάζουμε «Νέα Οικονομία» και Ανάπτυξη, στα πλαίσια της Παγκοσμιοποίησης. Τα τελευταία δέκα χρόνια-με την έλευση και παρέλευση 4 κυβερνήσεων 1 - εμπεδώθηκε στην χώρα ένα σχετικό κλίμα δημοσιονομικής πειθαρχίας και τέθηκαν οι βάσεις για την συστηματική εξυγίανση των οικονομικών του Κράτους. Είναι σαφές ότι ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος δεδομένου ότι τα ελληνικά δημοσιονομικά μεγέθη υπολείπονται αυτών των χωρών της ΕΕ. 1 Τρείς του ΠΑΣΟΚ και μία της Ν.Δ.(Η πρώτη της δεκαετίας)

5 5 Η δημοσιονομική πολιτική της περασμένης δεκαετίας-μέσω θεσμικών και διαρθρωτικών ρυθμίσεων- προσανατολίστηκε στην μείωση ελλειμμάτων και δαπανών με ταυτόχρονη αύξηση των εσόδων. Το 1991 τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού ήταν 22.,2% ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ η εκτίμηση για το 2000 είναι 28,5%. Οι δαπάνες από το 32,7% το 1990 έπεσαν στο 26,6% το 1999 και με πρόβλεψη να πέσουν στο 25,6% το Το συνολικό έλλειμμα( Δανειακές ανάγκες-εθνικολογιστική προσαρμογή) από το 13,7% που ήταν το 1990 προβλέπεται να κατέβει στο 1,9% (πρόβλεψη 2001) Εν κατακλείδι, στούς προϋπολογισμούς , καταγράφηκαν αρκετά σημαντικές αποκλίσεις από τις προβλέψεις, που οφείλονταν κατά την γνώμη μου σε εξωγενείς παράγοντες, στις αρνητικές διεθνείς συγκυρίες ( η ύφεση των «τίγρεων» της Ανατολικής Ασίας, νομισματική διεθνής πολιτική, μικρά κράχ σε κεντρικά χρηματιστήρια του εξωτερικού) αλλά και σε παράγοντες ή γεγονότα του εσωτερικού, όπως η αδυναμία έγκαιρων και συμφερουσών αποκρατικοποιήσεων ή μετοχοποιήσεων, η αύξηση της ανεργίας και η αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων (σεισμοί, πλημμύρες). Ωστόσο, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να συνεχίσει με σταθερούς ρυθμούς και να παράγει έργο προς την κατεύθυνση της Ανάπτυξης, ώστε να διαμορφωθεί μια επιθετική οικονομική δυναμική και μετά την συμμετοχή της χώρας στην ΟΝΕ την 1/1/2001. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ και ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ (ΟΝΕ) ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΣΟΔΑ ΔΑΠΑΝΕΣ

6 6 ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ 3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δημοσιονομικές εξελίξεις στην χώρα μας την τελευταία δεκαετία διαδραμάτησαν πρωταρχικό ρόλο αφού βοήθησαν στην προσπάθεια της Ελλάδας να αναλάβει τον ρόλο και την θέση που της ανήκει μέσα στην ΕΕ και κυρίως στα Βαλκάνια. Σκοπός της εργασίας αυτής, είναι να παραθέσει συνοπτικά και περιεκτικά τις εξελίξεις των δημοσιονομικών μεγεθών και να παρουσιάσει- στην αρχή και το τέλος της εργασίας -την σπουδαιότητα και την ανάγκη μιας δημοσιονομικής πολιτικής με στόχο την Ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή Τα στοιχεία και οι πίνακες που καταθέτουμε σ αυτήν την εργασία, αποκαλύπτουν την προσπάθεια εκσυγχρονισμού των δημοσιονομικών μεγεθών για την επίτευξη αυτών των στόχων.

7 7 Εδώ είναι σκόπιμο να αναφέρουμε ότι παρά τις εξαγγελίες για σύγχρονη δημοσιονομική πολιτική και προσανατολισμό προς τις διαρθρωτικές ή θεσμικές αλλαγές, η οικονομική πολιτική που ακολουθήθηκε και στην βάση του Προγράμματος Σύγκλισης, βασίστηκε στην νομισματική παρέμβαση. Η προσπάθεια που έγινε στο κομμάτι της βελτίωσης των δημοσιονομικών μεγεθών (έλλειμμα- έσοδα-δαπάνες) ήταν μια ειλικρινής προσπάθεια βελτίωσης των δημόσιων οικονομικών αλλά την μερίδα του λέοντος στην οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων, την ανέλαβε η νομισματική πολιτική και παρέμβαση (επιτόκια, υποτίμηση της δραχμής κλπ) Υπενθυμίζεται ότι η άσκηση της νομισματικής πολιτικής έχει ανατεθεί από 1/1/2001 στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που σημαίνει ότι θα πρέπει να προχωρήσουμε με ταχείς ρυθμούς στις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η μακροπρόθεσμη μακροοικονομική σταθερότητα και η πραγματική σύγκλιση αποτελούν το ζητούμενο μετα την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ. Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στα Δημοσιονομικά Μεγέθη Κεφάλαιο 2: Ανάλυση Δημοσιονομικών μεγεθών ( ) Κεφάλαιο 3: Εφαρμοσθείσα Δημοσιονομική Πολιτική ( ) Κεφάλαιο 4: Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση

8 8 4. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Στην οικονομική βιβλιογραφία συναντάμε πληθώρα ορισμών της Δημόσιας Οικονομίας ή Δημόσιας Οικονομικής ή Δημόσιων Οικονομικών. Κατά μερικούς Δημόσια Οικονομική είναι ο κλάδος της Οικονομικής Επιστήμης που εξετάζει τόσο τις διαλεκτικές μεθόδους μετάθεσης παραγωγικών μέσων από την ιδιωτική στη Δημόσια Χρήση και χρησιμοποίησή τους στην εκπλήρωση των λειτουργιών του σύγχρονου Κράτους όσο και τις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες των διαφόρων μορφών κρατικής παρέμβασης Κατ άλλους Δημόσια Οικονομία είναι ο κλάδος της οικονομικής επιστήμης που πραγματεύεται για το Δημόσιο πλούτο και διδάσκει τους προσφορότερους κανόνες, σύμφωνα με τους οποίους αυτή σχηματίζεται, διοικείται και χρησιμοποιείται Αντικείμενο Δημόσιας Οικονομικής

9 9 Αντικείμενο της Δημόσιας Οικονομικής είναι η μελέτη των οικονομικών σκοπών και στόχων του Κράτους καθώς και των μέσων που διαθέτει και χρησιμοποιεί για την πραγματοποίησή τους Πρώτο, επομένως, ζήτημα με το οποίο ασχολείται η Δημόσια Οικονομική είναι η οικονομική λειτουργία του Κράτους Επίσης αντικείμενο της Δημόσιας Οικονομίας είναι η μορφολογία των μέσων οικονομικής πολιτικής του Κράτους Τέλος, βασικό αντικείμενο έρευνας της Δημόσιας Οικονομικής είναι η ανάλυση- και η μέτρηση όπου και όσο τούτο είναι δυνατό- των οικονομικών επιδράσεων που ασκούν τα μέσα οικονομικής πολιτικής του Κράτους και συγκεκριμένα οι Φόροι, οι Δημόσιες Δαπάνες, ο Δημόσιος Δανεισμός και η Δημόσια Επιχείρηση 4.2. Χαρακτηριστικά Δημόσιας Οικονομικής Τη Δημόσια Οικονομική, σε αντίθεση προς την Ιδιωτική, χαρακτηρίζουν: I. Η έλλειψη κινήτρου κέρδους II. Η έλλειψη αυτοματισμού ως προς τον έλεγχο της οικονομικότητας III. Η δυσχέρεια στον έλεγχο της οικονομικότητας Εξάλλου οι κατευθύνσεις της Δημόσιας Οικονομικής καθορίζονται από τις γενικές αρχές του Δικαίου και της Πολιτικής, δηλαδή: I. Της κοινωνικής δικαιοσύνης II. Της κοινωνικής ανάγκης III. Της κοινωνικής ωφέλειας

10 10 5. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ: Κατά το άρθρο 5 του Νόμου 2362/95 «Περί Δημόσιου Λογιστικού, Ελέγχου των Δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις: «Προϋπολογισμός είναι ο Νόμος, με τον οποίο προσδιορίζονται τα δημόσια έσοδα και καθορίζονται τα όρια των εξόδων του Κράτους(Πιστώσεων), για κάθε οικονομικό έτος». Εξάλλου το άρθρο 72 παρ.1 εδαφ. Β του Συντάγματος του 1975 αναφέρει ότι «η Ολομέλεια της Βουλής ψηφίζει τον Προϋπολογισμό του Κράτους» Οι διατάξεις του Συντάγματος και του Κ.Δ.Λ. είναι οι κύριες πηγές ενός ίδιου κλάδου του Δημοσιονομικού Δικαίου που ονομάζεται «Δίκαιο του Προϋπολογισμού» ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: Από τις παραπάνω νομοθετικές διατάξεις προκύπτει το αντικείμενο του Κρατικού Προϋπολογισμού. Με το Προϋπολογισμό καθορίζονται τα έσοδα και προσδιορίζονται τα όρια των Δαπανών του Κράτους, για ένα έτος. Ο προσδιορισμός των εσόδων και εξόδων αφορά μελλοντική περίοδο και συγκεκριμένα το επόμενο έτος. Άρα τα αναγραφόμενα στον προϋπολογισμό έσοδα και έξοδα αφορούν προβλέψεις. Οι προβλέψεις αυτές βασίζονται τόσο στις ισχύουσες διατάξεις ουσιαστικών νόμων που ορίζουν τις πηγές των εσόδων και τις αιτίες των δαπανών, όσο και τις εκτιμήσεις για την εξέλιξη της οικονομίας. Σημειωτέον ότι ο προϋπολογισμός στην Ελλάδα συντάσσεται για ένα έτος το οποίο συμπίπτει με το ημερολογιακό. Το Σύνταγμα βέβαια του 1975 για πρώτη φορά παρέχει την ευχέρεια να καθιερωθεί με νόμο η σύνταξη προϋπολογισμού «διετούς χρήσεως». ΣΤΟΧΟΣ: Στη σημερινή εποχή ο Κρατικός Προϋπολογισμός έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία σαν όργανο με το οποίο ασκείται η οικονομική και κοινωνική πολιτική της Κυβέρνησης. Επίσης αποτελεί το κύριο μέσο με το οποίο η Κυβέρνηση εκφράζει και υλοποιεί τη δημοσιονομική πολιτική της και επιδιώκει σκοπούς πολύ ευρύτερους από την εύρυθμη διοίκηση των δημοσίων οικονομικών.

11 11 Με τη διάθεση των απαιτούμενων πόρων μεταβάλλει τα Κυβερνητικά Προγράμματα σε έργα και δραστηριότητες συμβάλλοντας έτσι αποτελεσματικά, σε εναρμόνιση μάλιστα με τον οικονομικό προγραμματισμό, στην οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα Επειδή ο προϋπολογισμός απορροφά όλο και ένα πιο σημαντικό μέρος από το Εθνικό Εισόδημα, είναι σε θέση τόσο με τη φορολογική πολιτική και το δημόσιο δανεισμό, όσο και με τη πολιτική των δαπανών να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της χώρας και να την κατευθύνει προς τους επιθυμητούς στόχους. Οι λειτουργίες του προϋπολογισμού ασκούν επίδραση στα γενικότερα μεγέθη της οικονομίας, όπως συνολική ζήτηση, στο επίπεδο της απασχόλησης και του παραγόμενου προϊόντος, στα κέρδη και τις αμοιβές των εργαζομένων, στο γενικό επίπεδο των τιμών, το ισοζύγιο πληρωμών ενός επιθυμητού επιπέδου ισορροπίας, που συμβάλλει πιο αποτελεσματικά στην προαγωγή των εθνικών αντικειμενικών σκοπών. Οι πόροι όμως του προϋπολογισμού δεν είναι ανεξάντλητοι. Από την άλλη πλευρά οι ανάγκες αυξάνουν και ο προϋπολογισμός καλείται να βρεί τον πιο άριστο συνδυασμό μεταξύ των περιορισμένων εσόδων και των αυξανόμενων αναγκών. Αυτό το πετυχαίνει με την ορθολογική κατανομή των διαθέσιμων πόρων(εσόδων), την αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου και την επιδίωξη της σταθερότητας. Έτσι ο προϋπολογισμός είναι και ένα μέσο έκφρασης,με χρηματικούς όρους, μιάς σειράς επιλογών για την κατάρτιση και εκτέλεση προγραμμάτων και δραστηριοτήτων με σπουδαιότερη προτεραιότητα για μια ορισμένη χρονική περίοδο (συνήθως ένα έτος).οι επιλογές αυτές εκφράζονται σε τέσσερα τουλάχιστον επίπεδα, δηλαδή: Στην επιλογή μεταξύ των αντικειμενικών σκοπών Στην επιλογή για στρατηγικές και τεχνικές Στην επιλογή για την κατανομή των πόρων Στην επιλογή για το μέγεθος του ίδιου του προϋπολογισμού Κατά συνέπεια ο προϋπολογισμός αποσκοπεί: I. Να εκφράσει τις απαιτήσεις της Κυβέρνησης σε δαπάνες για νέα και συνεχιζόμενα προγράμματα και δραστηριότητες, τους αναγκαίους χρηματικούς πόρους και τους τρόπους χρηματοδότησης των δαπανών. II. Να εμφανίσει κατά πόσο η προβλεπόμενη κατανομή των πόρων εξυπηρετεί τους εθνικούς αντικειμενικούς σκοπούς

12 12 III. Να ενσωματώσει τη δημοσιονομική πολιτική της Κυβέρνησης και IV. Να δώσει πληροφορίες για τη γενική οικονομική δραστηριότητα 5.1. Διαδικασία Κατάρτισης Προϋπολογισμού Έσοδα Κύριες πηγές εσόδων Προϋπολογισμού Φορολογία Επιχειρηματική δραστηριότητα Δημοσίου Εκμετάλλευση περιουσίας Δημοσίου Εκποίηση περιουσίας Δημοσίου Δανεισμός Τον Προϋπολογισμό εσόδων καταρτίζει ο Υπουργός Οικονομικών δια της Διευθύνσεως Προϋπολογισμού του ΓΛΚ, βάσει των σχετικών εκτιμήσεων της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογίας και Δημόσιας Περιουσίας, των αρμοδίων υπηρεσιών του ΓΛΚ και των στοιχείων της Διεύθυνσης των Εθνικών Λογαριασμών σε ότι αφορά το Εθνικό Εισόδημα καθώς και βάσει των στοιχείων που του παρέχονται από τα διάφορα υπουργεία που έχουν έσοδα. Οι προτεινόμενες προβλέψεις των τελευταίων συνοδεύονται από λεπτομερή ανάλυση και πλήρη αιτιολόγηση. Έξοδα Τα έξοδα διακρίνονται: Σε καταναλωτικά έξοδα. Σκοπός τους είναι η απόκτηση καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών Σε αναπτυξιακά έξοδα. Σκοπός τους είναι η δημιουργία αναπτυξιακών έργων. Σε παραγωγικά έξοδα. Σκοπός τους είναι η δημιουργία έργων κοινής ωφέλειας Διάγραμμα κατάρτισης Τακτικού Προϋπολογισμού ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΕΣΟΔΑ ΕΞΟΔΑ (Υπουργός Οικ/κών + Υπουργείο Οικ/κών)

13 13 ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ 6 μήνες πριν την έναρξη του νέου έτους Από το Γενικό Λογιστήριο Του Κράτους Έξοδα (μέθοδος επαυξητικού προ/σμού Περιοριστικές δαπάνες (μισθοί, συντάξεις, κλπ) Εκτίμηση εσόδων - εξόδων Έσοδα Εκτιμητικές δαπάνες (δαπάνες για σεισμούς, πλημμύρες κλπ) Αυτόνομα( φόροι δωρεών, κληρονομιάς κλπ) Μη αυτόνομα (έσοδα από φορ. Εισοδήματος: χρήση εισοδηματικών ελαστικοτήτων Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στα Δημοσιονομικά Μεγέθη Κεφάλαιο 2: Ανάλυση Δημοσιονομικών μεγεθών ( ) Κεφάλαιο 3: Εφαρμοσθείσα Δημοσιονομική Πολιτική ( ) Κεφάλαιο 4: Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση

14 14 6. ΕΣΟΔΑ Το ελληνικό φορολογικό σύστημα χαρακτηρίζεται από υψηλή συμμετοχή των έμμεσων φόρων έναντι των άμεσων φόρων. Το 1992 οι άμεσοι φόροι αντιστοιχούσαν στο 6,2% του ΑΕΠ ενώ οι έμμεσοι στο 15,4% του ΑΕΠ.. Με τις συνεχείς βελτιώσεις του φορολογικού συστήματος, η σχέση άμεσων και έμμεσων φόρων έχει βελτιωθεί (ο λόγος έμμεσων / άμεσων), και έτσι το 2000 η συμμετοχή των άμεσων φόρων αντιστοιχεί στο 11,1% του ΑΕΠ ενώ η συμμετοχή των έμμεσων φόρων στο 15,6%. Το παραπάνω ποσοστό των έμμεσων φόρων είναι μεταξύ των υψηλότερων που έχουν οι χώρες της ΕΕ και αισθητά υψηλότερο του μέσου όρου (13,9%). Αντίθετα το μερίδιο των άμεσων φόρων στη χώρα μας είναι το μικρότερο μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Μικρό είναι επίσης το μερίδιο των συνολικών εισφορών στη κοινωνική ασφάλιση (12,7% έναντι 16% του μέσου όρου στην ΕΕ), παρά το γεγονός της αυξημένης επιβάρυνσης ανα απασχολούμενο, πράγμα που αποκαλύπτει την ύπαρξη εκτεταμένης εισφοροδιαφυγής.

15 15 Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής της άμεσης φορολογίας οφείλεται στη μεγάλη έκταση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, καθώς και στο πλήθος των φοροαπαλλαγών. Καθίσταται έτσι φανερό πόσο αναγκαία είναι η διεύρυνση της φορολογικής βάσης με την ενεργοποίηση του εισπρακτικού μηχανισμού, τη διευθέτηση των φορολογικών εκκρεμοτήτων, καθώς και τη κατάργηση των φοροαπαλλαγών που δεν εξυπηρετούν κοινωνικούς και αναπτυξιακούς στόχους. Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι το ύψος και η διάρθρωση των φορολογικών εσόδων επηρεάζουν το κόστος των επιχειρήσεων με αναπόφευκτο αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Εξίσου σημαντικές μπορεί να είναι και οι επιπτώσεις των φόρων στη κατανομή των διαθέσιμων οικονομικών πόρων και τη διανομή του συνολικού εισοδήματος. Σ αυτή τη βάση, η πολιτική εσόδων δεν μπορεί παρά να δώσει την απαιτούμενη προσοχή στην αντικειμενική εκτίμηση των επιδράσεων του φορολογικού μας συστήματος και να περιλάβει τα απαιτούμενα μέτρα που θα εξασφαλίσουν τη σταδιακή συμβολή του προς επιθυμητές κατευθύνσεις. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να σημειωθεί ότι, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, το φορολογικό σύστημα της χώρας εξακολουθεί να παρουσιάζει αδυναμίες και κενά, τόσο στο θεσμικό, όσο και στο διαχειριστικό επίπεδο. Η πολυπλοκότητα και η πολυνομία που διέπει τον τρόπο επιβολής των φόρων, σε συνδυασμό με τις οργανωτικές και διοικητικές αδυναμίες του υφιστάμενου μηχανισμού βεβαίωσης και είσπραξης των εσόδων, οδηγούν σε αυξημένο κόστος διαχείρισης του συστήματος, διακριτική μεταχείριση των φορολογούμενων και διατήρηση της φοροδιαφυγής σε υψηλά επίπεδα Αρχές φορολογικής πολιτικής τη δεκαετία Οι αρχές που κατά κύριο λόγο στηρίχθηκε η φορολογική πολιτική την δεκαετία συνοψίζονται στα εξής: Περιορισμός της φορολογικής επιβάρυνσης σε επίπεδα που προκαλούν τις λιγότερες δυνατές στρεβλώσεις στην οικονομία. Διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η οποία εξασφαλίζει τα απαραίτητα έσοδα και βελτιώνει την ουδετερότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη του φορολογικού συστήματος Απλοποίηση και κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας Εξασφάλιση συνεχούς και προβλέψιμης ροής δημοσίων εσόδων και δαπανών, ανεξάρτητα από τις εκάστοτε πολιτικές εξελίξεις

16 16 Άρση αντικινήτρων με ταυτόχρονη θέσπιση κινήτρων, που θα επιτρέψει την απρόσκοπτη ανάπτυξη των επιχειρήσεων και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους. Υιοθέτηση ενός μακροπρόθεσμου φορολογικού πλαισίου χωρίς αναδρομική φορολογία, γεγονός που επιτρέπει το μακροχρόνιο σχεδιασμό των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων Ακολουθεί η αναλυτική παρουσίαση των εσόδων κατ έτος I. ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΣΟΔΑ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΕ ΔΙΣ. ΔΡΧ. ΕΤΟΣ ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΈΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΣΥΝΟΛΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΣΟΔΑ ΑΠΟ ΛΟΙΠΑ ΕΣΟΔΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ Ε.Ε ,2 2379,1 3403,3 63,3 194,8 3661, ,3 2923,5 4115,8 84,6 387,5 4587, ,4 3189,3 4544,7 104,9 321, ,4 3461,5 5234,9 141,7 485,2 5861, ,6 3834,9 5967, ,3 6727, ,1 4299, , , ,1 4833, ,5 821,9 8467, ,4 5248,4 8839, ,7 9498, ,5 5853,9 9897,4 46,3 649, * , ,2 47,6 712, II. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

17 ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΕΠ 17 ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΕΣΟΔΑ ΕΜΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΑΜΕΣΩΝ ΦΟΡΩΝ (ως ποσοστό του ΑΕΠ) ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ * ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 6,2 6,3 6,3 7,3 7,8 7,7 8, ,6 11,1 ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 14,5 15,4 14,9 14,2 14,1 14,4 14,6 14,6 15,3 15,6 ΕΤΗ *εκτίμηση Για το οικονομικό έτος 1992 στο σκέλος των εσόδων σημειώθηκε υστέρηση-σε σχέση με τη πρόβλεψη- της τάξης των 127 δις. δρχ. (2,7%} που προέρχεται τόσο από τα φορολογικά όσο και από τα μη φορολογικά έσοδα. Η υστέρηση αυτή προέρχεται από την απώλεια εσόδων συνεπεία του Ν. 2065/92, μη πραγματοποίησης εσόδων από ορισμένες κατηγορίες(φόροι παρελθόντων ετών, ΦΠΑ, φόρος εισοδήματος), από πρόσθετα έσοδα από την έκτακτη εισφορά στα ακίνητα και, κυρίως από αλλαγές στην έμμεση φορολογία συνεπεία των μέτρων του Αυγούστου Τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού(ΤΠ) είχαν προβλεφθεί αρχικά για το 1992 στο ύψος των δισ δρχ. Σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, τα έσοδα τελικά διαμορφώθηκαν στο ύψος των δις δρχ. 2. Η απόκλιση αυτή ήταν 2 Έσοδα ΤΠ δις. δρχ + ΠΔΕ 212 δις. δρχ.

18 18 το σύνθετο αποτέλεσμα των μεταβολών στην άμεση φορολογία (Ν. 2019/92 και 2065/92), της επιβολής της έκτακτης εισφοράς στα ακίνητα και των μεταβολών στην έμμεση φορολογία που εφαρμόσθηκαν από 8/8/92. Ιδιαίτερο ρόλο στις αποκλίσεις έπαιξαν η μείωση των συντελεστών παρακράτησης στα εισοδήματα από μισθωτές υπηρεσίες, η αύξηση από 10% σε 15% του συντελεστή φορολόγησης των τόκων των καταθέσεων από 1/9/92, η έκτακτη εισφορά επί των ακινήτων, η μερική μόνο επιτυχία στη είσπραξη φόρων ΠΟΕ μέχρι την πλήρη εφαρμογή του Ν.2065/92, η κατάργηση των λεγόμενων φόρων πολυτελείας, η αύξηση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης επι των υγρών καυσίμων, του οινοπνεύματος και του καπνού, οι μεταβολές στη διάρθρωση του ΦΠΑ και η χαμηλότερη από την προϋπολογισθείσα απορρόφηση κονδυλίων του τμήματος προσανατολισμού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων. III. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ ΓΚΠ (ΤΠ+ΠΔΕ) % 4% 25% ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΜΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΠΔΕ 61%

19 19 Ο Προϋπολογισμός του Κράτους, ως βασικό εργαλείο της οικονομικής πολιτικής, πρέπει να διακρίνεται από ειλικρίνεια, σύνεση, ρεαλισμό και να δίνει προοπτικές ανάπτυξης της Εθνικής Οικονομίας Στον Τακτικό όμως Προϋπολογισμό του 1993, η φιλόδοξη και μη ρεαλιστική πρόβλεψη των εσόδων δεν επιβεβαιώθηκε με τα τελικά πραγματοποιηθέντα έσοδα, αφού σημειώθηκε υστέρηση της τάξης των 969 δις.δρχ, ή 18,2%.έναντι των προβλέψεων Η έλλειψη σύνεσης και ειλικρίνειας στις προβλέψεις δεν δικαιολογείται από το προβαλλόμενο επιχείρημα της μη υλοποίησης του προγράμματος αποκρατικοποίησης, η οποία και αν ακόμη είχε πραγματοποιηθεί, ο Τακτικός Προϋπολογισμός του 1993 θα εμφάνιζε σημαντική υστέρηση εσόδων τουλάχιστον κατά 650 δις. δρχ. 3 Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποκλίσεων των εσόδων, μεταξύ των προβλεπομένων και των τελικών, είναι τα εξής: Ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων διαμορφώθηκε στα 515 δις. δρχ. περίπου, έναντι πρόβλεψης 670 δις. δρχ. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης επι των προϊόντων καπνού διαμορφώθηκε στα 230 δις. Έναντι πρόβλεψης 280 δις. δρχ. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καυσίμων διαμορφώθηκε στα 710 δις. δρχ. έναντι πρόβλεψης 790 δις. δρχ. Ο φόρος κατανάλωσης επι των εισαγόμενων επιβατικών αυτοκινήτων έφθασε τα 93 δις. δρχ. έναντι πρόβλεψης 175 δις. δρχ.(υστέρηση 82 δις. δρχ. ή ποσοστό 46,9%), και κυρίως, Τα έκτακτα έσοδα του Προγράμματος Αποκρατικοποιήσεων είχαν προϋπολογισθεί σε 330 δις. δρχ.. Εξ αυτών 310 δις. αφορούσαν πωλήσεις μετοχών ΔΕΚΟ (ΟΤΕ, διϋλιστηρίων κλπ) τα δε υπόλοιπα 20 δις. από εξόφληση του τελευταίου υπολοίπου παραχώρησης του δικαιώματος εκμετάλλευσης της κινητής τηλεφωνίας. Από την κινητή τηλεφωνία εισπράχθηκαν από το Μάϊο του 1993, 26 δις. δρχ. Τα υπόλοιπα 303 δις. δρχ. δεν εισπράχθηκαν ποτέ λόγω ματαίωσης των σχετικών διαδικασιών. IV. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3 από την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 1994, του υπουργού εθνικής οικονομίας και οικονομικών, Γ. Γεννηματά. (κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ το 1994, έναντι της ΝΔ το 1993)

20 20 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ ΓΚΠ(ΤΠ+ΠΔΕ) % 6% 26% ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΜΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΠΔΕ 60% Τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 1994 είχαν προβλεφθεί στο ποσό των δις. Δρχ. ενώ τελικά εισπράχθηκαν δις. δρχ. Σε σχέση με το 1993 τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού ήταν αυξημένα κατά 891 δις. δρχ. Η υστέρηση των εσόδων έναντι των αρχικών προβλέψεων προέρχεται κυρίως από τους έμμεσους φόρους καθώς και από την μη πραγματοποίηση εσόδων από τη διάθεση αδειών καζίνο λόγω με έγκαιρης περαίωσης των σχετικών διαδικασιών Χαρακτηριστικά η απόκλιση οφείλεται: Στο ΦΠΑ. Οι εισπράξεις του ΦΠΑ έφθασαν στο ύψος των δις. δρχ. έναντι προβλέψεων δις. δρχ. ( υστέρηση 130 δις. δρχ.).αυτό κυρίως οφειλόταν στη συνεχιζόμενη αδυναμία του ελεγκτικού μηχανισμού του Υπουργείου Οικονομικών στην αποτελεσματική παρακολούθηση της απόδοσης του φόρου αυτού Στο ειδικό φόρο κατανάλωσης επί των επιβατικών αυτοκινήτων, που έφθασε στο ποσό των 75 δις. δρχ. έναντι προβλέψεων 109,6 δις. δρχ.. Η απόκλιση αυτή οφειλόταν στις μειωμένες πωλήσεις αυτοκινήτων μετά τη σημαντική ανανέωση του στόλου κατά τη διάρκεια ισχύος του μέτρου της απόσυρσης κατά τα αμέσως προηγούμενα χρόνια. Στα έσοδα από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης καυσίμων που υστέρησαν κατά 36 δις. δρχ. έναντι των προβλέψεων. Η υστέρηση αυτή ερμηνεύθηκε στη φαινομενικά μειωμένη κατανάλωση του diesel προφανώς λόγω λαθρεμπορίου πετρελαίου θέρμανσης.

21 21 Αντίθετα, τα μη φορολογικά έσοδα παρουσίασαν αύξηση έναντι των προβλέψεων κατά 8,7%. Η αύξηση αυτή προερχόταν κυρίως από έσοδα εκκαθάρισης του λογαριασμού πετρελαιοειδών, από έσοδα τόκων από το τραπεζικό σύστημα, από τη διαχείριση των διαθεσίμων του Δημοσίου, από το αυξημένο μέρισμα επι των κερδών του ΟΤΕ, καθώς και από την αυξημένη απόδοση του στιγμιαίου λαχείου Τα έσοδα του Γενικού Κρατικού Προϋπολογισμού (Τακτικός και ΠΔΕ) για το οικονομικό έτος 1995 έφθασαν τα δις. δρχ. έναντι πρόβλεψης δις. δρχ. (απόκλιση 327 δις. δρχ.). Αυτό οφείλεται τόσο στην υστέρηση του Τακτικού Προϋπολογισμού όσο και στην υστέρηση που παρουσίασαν τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού, οικονομικού έτους 1995, είχε προβλεφθεί ότι θα φθάσουν τα δις. δρχ. ενώ τελικά έφθασαν τα δις. δρχ. Η υστέρηση των εσόδων κατά το 1995 προήλθε κυρίως από τους έμμεσους φόρους και ειδικότερα από το φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), καθώς επίσης και από τις μειωμένες απολήψεις από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναλυτικότερα, οι αποκλίσεις οφείλονταν: Στα έσοδα από τους άμεσους φόρους, που ενώ η πρόβλεψη ήταν για δις. δρχ., τελικά έφθασαν τα δις. δρχ. Στα έσοδα από τους έμμεσους φόρους, που ενώ η πρόβλεψη ήταν για δις. δρχ., τελικά ανήλθαν στα δις. δρχ. ( κυρίως από το ΦΠΑ) Στις απολήψεις από την ΕΕ (Διαρθρωτικά Ταμεία, Ταμείο Συνοχής), που ενώ η πρόβλεψη ήταν για δις. δρχ., τελικά εισπράχθηκαν μόνο δις.δρχ. Αυτό οφειλόταν κυρίως στη απόδοση της επιδότησης στο λάδι, καθώς και στην υπερεκτίμηση των απολήψεων για τις αροτριαίες καλλιέργειες και τα οπωροκηπευτικά (ΕΓΤΠΕ-εγγυήσεις). Επίσης στη καθυστέρηση έκδοσης των σχετικών εγκριτικών αποφάσεων και σύνταξης των απαραίτητων μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των χρηματοδοτούμενων έργων (Ταμείο Συνοχής), και όπως επίσης στη καθυστέρηση έναρξης ορισμένων έργων λόγω αλλαγής των διαδικασιών του Β ΚΠΣ( ΕΓΤΠΕπροσανατολισμός, ΕΚΤ. ΕΤΠΑ, και ΧΜΠΑ). 4 4 ΚΠΣ: Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης

22 22 Τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 1996 είχαν προβλεφθεί στα δις. δρχ. ενώ τελικά ανήλθαν στα δις. δρχ 5.. Η υστέρηση αυτή των εσόδων οφειλόταν στα μειωμένα φορολογικά έσοδα, στις μειωμένες απολήψεις από τα ταμεία της ΕΕ και στα λοιπά μη φορολογικά έσοδα.. Πάντως σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του ΓΚΠ του 1996, τα δις. δρχ. δηλ. το 82,2% των εσόδων, προήλθαν από τα έσοδα φορολογίας. Τα συνολικά έσοδα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ ανήλθαν σε 640,1 δις. δρχ., που αντιστοιχούν στο 8,1% των συνολικών εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού, ενώ τα έσοδα από λοιπές πηγές, τα οποία προέρχονται, κυρίως από την επιχειρηματική δραστηριότητα και αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, ανήλθαν σε 695,5 δις. δρχ. ή ποσοστό 8,7% των συνολικών εσόδων, αντιστοίχως. Η βελτίωση των εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού είχε σχεδιασθεί να επιτευχθεί ως εξής: Με την περιστολή της φοροδιαφυγής, την κατάργηση των φοροαπαλλαγών που δεν εξυπηρετούν κοινωνικούς και αναπτυξιακούς στόχους, την αύξηση των εσόδων από την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και τη προσαρμογή του φορολογικού καθεστώτος διαφόρων δραστηριοτήτων για το περιορισμό της ανισοκατανομής των φορολογικών επιβαρύνσεων Το σύνολο των εσόδων του ευρύτερου δημόσιου τομέα στην Ελλάδα, το 1996, συμπεριλαμβανομένων και των πάσης φύσεως εισφορών αντιπροσώπευε το 37,4% του ΑΕΠ, ποσοστό μικρότερο από όλες τις χώρες της ΕΕ (μ.ό. ΕΕ, 46,2%). Το μεγαλύτερο ποσοστό συνολικών εσόδων το είχε η Σουηδία (61,6%), ενώ αντίστοιχα μερίδια για την Ισπανία και την Πορτογαλία ήταν 40,4% και 41,4% αντίστοιχα. Η σημαντική απόκλιση που υπάρχει μεταξύ της χώρας μας και των άλλων χωρών μελών της ΕΕ, οφείλεται στους παρακάτω λόγους: Στο μεγάλο αριθμό των αυταπασχολούμενων που υπάρχουν στη χώρα μας, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δυσχερή τον προσδιορισμό της φορολογικής βάσης ΕΚΤ: Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΓΤΠΕ: Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων ΕΤΠΑ: Ευρωπαίκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΧΜΠΑ: Χρηματοδοτικό Μέσο Προσανατολισμού Αλιείας 5 Αντιστοιχούν στο 24,3% του ΑΕΠ

23 23 Στο υψηλό ποσοστό των απασχολούμενων στο πρωτογενή τομέα της οικονομίας Στην ανεπάρκεια του φοροεισπρακτικού μηχανισμού που δεν επιτρέπει τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής V. ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ ΓΚΠ(ΤΠ+ΠΔΕ) % 7% 29% ΑΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ 54% ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ ΜΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΠΔΕ Αναφορικά με την πορεία είσπραξης των εσόδων του οικονομικού έτους 1997, σημειώνεται ότι κατά τους πρώτους μήνες του 1997, τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού παρουσίασαν χαμηλούς ρυθμούς αύξησης, συγκριτικά με το μέσο ρυθμό αύξησης των εσόδων που είχε προβλεφθεί για ολόκληρο το έτος. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι στη περίοδο αυτή δεν είχαν αρχίσει να αποδίδουν τα πρόσθετα φορολογικά μέτρα που λήφθηκαν για την ενίσχυση των εσόδων. Προς την ίδια κατεύθυνση συνέβαλαν και οι ιδιαίτερα ήπιες καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στη διάρκεια του χειμώνα, με αποτέλεσμα να επηρεασθούν αρνητικά οι εισπράξεις από τη φορολογία καυσίμων. Με βάση τον απολογισμό των εσόδων του 1997, τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού ανήλθαν σε δις. δρχ έναντι πρόβλεψης δις. δρχ. (υστέρηση 248 δις. δρχ.) Η υστέρηση αυτή δικαιολογείται εν μέρει από την πρόσθετη υστέρηση που παρουσίασαν τα έσοδα του 1996, κατά 160 δις.δρχ., που είχε σαν αποτέλεσμα να διαφοροποιηθεί σημαντικά η βάση υπολογισμού των εσόδων για το τρέχον έτος. Επίσης πολύ μεγάλη υστέρηση παρουσιάστηκε στα φορολογικά έσοδα: Υστέρηση στις ειδικές κατηγορίες φόρων εισοδήματος (44 δις. δρχ. περίπου), έναντι των προβλέψεων. Ένα μέρος της υστέρησης αυτή οφείλεται στα έσοδα από τη φορολόγηση των κρατικών τίτλων δεδομένου ότι, για λόγους καλύτερης διαχείρισης του δημοσίου χρέους, εκδόθηκε

24 24 μικρότερος αριθμός εντόκων γραμματίων από εκείνον που αρχικά είχε προβλεφθεί. Μειωμένα κατά 40 δις.δρχ. έναντι των προβλέψεων, ήταν και τα έσοδα από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών. Η υστέρηση αυτή προήλθε κυρίως από την ανεπαρκή απόδοση των ρυθμίσεων των εκκρεμών υποθέσεων φορολογίας εισοδήματος. Τα έσοδα από το ΦΠΑ παρουσίασαν υστέρηση 68 δις. δρχ. ( ενώ ήταν αυξημένα έναντι του 1996 κατά 300 δις. δρχ.) έναντι των προβλέψεων. Επίσης υστέρηση κατά 94 δις. δρχ. παρουσίασαν τα έσοδα από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης καυσίμων, εξ αιτίας της μειωμένης κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης και της μείωσης των συντελεστών των φόρων αυτών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Από τα μη φορολογικά έσοδα υστέρηση παρουσίασαν έναντι των προβλέψεων, τα έσοδα του ΛΟΤΤΟ-ΠΡΟΤΟ, όπως επίσης και οι απολήψεις του ΤΠ από τα Διαρθρωτικά Ταμεία, εξ αιτίας της περιορισμένης απορρόφησης πόρων (κυρίως από το ΕΚΤ) Το 1998 ήταν η πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία, που τα έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού παρουσίασαν αύξηση έναντι των προβλεπομένων. Η πρόβλεψη των εσόδων για το έτος αυτό ήταν δις. δρχ. ενώ τελικά εισπράχθηκαν δις. δρχ. Από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων εισπράχθηκαν αυξημένα έσοδα έναντι των προβλέψεων κατά 144 δις. δρχ. Στις ειδικές κατηγορίες φόρων εισοδήματος εισπράχθηκαν περίπου 20 δις. δρχ., επιπλέον των προβλέψεων, λόγω των αυξημένων εσόδων της φορολόγησης των κρατικών τίτλων. Οι φόροι στη περιουσία έφθασαν τα 130 δις.δρχ., έναντι πρόβλεψης στο προϋπολογισμό 140 δις. δρχ. Τα έσοδα από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών παρουσίασαν αύξηση έναντι των προβλέψεων κατά 20 δις. δρχ. Τα έσοδα από μα φορολογικά έσοδα έφθασαν τα 825 δις. δρχ έναντι πρόβλεψης 803 δις. δρχ.