ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΟΙΝΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ

Transcript

1 ) ΚΩΝ/ΝΟΣ Π. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Αστυνομικός Υποδ/ντής ε.α. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ & ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ - ΕΙΔΙΚΟΙ ΠΟΙΝΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ (TAΞΗ - ΑΣΦΑΛΕΙΑ - ΤΡΟΧΑΙΑ) ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΥΛΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΑΝΑΚΡΙΤΙΚΩΝ & ΜΗ ΑΝΑΚΡΙΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΕΙΔΙΚΩΝ ΦΡΟΥΡΩΝ, ΣΥΝΟΡΙΟΦΥΛΑΚΩΝ, ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ & ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ) ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΒΟΗΘΗΜΑ ΣΤ ΕΚΔΟΣΗ 2017

2 Η πολυετής μάχιμη εμπειρία μου, η ενασχόλησή μου με τα εκπαιδευτικά δρώμενα καθώς και η συνεχής επαφή με τους συναδέλφους μου (ανακριτικούς και μη), μου έδωσαν τη δυνατότητα να κατανοήσω σε βάθος την ανάγκη ύπαρξης ενός βοηθήματος που θα εμπεριέχει με τρόπο συνοπτικό και συκροτημένο τις κυριότερες ενέργειες για την αντιμετώπιση διάφορων περιστατικών. Πολλοί από τους συναδέλφους αυτούς ήταν για μένα σημαντικοί εμπνευστές και συντελεστές στη δημιουργία αυτού του βοηθήματος, τους οποίους ευχαριστώ θερμά για την ηθική ενθάρρυνση στην ολοκλήρωσή του, που έχει ως επιδιωκόμενο σκοπό την επαγγελματική τους κατάρτιση. Καρδίτσα 6 Φεβρουαρίου 2012 Τριανταφύλλου Κων/νος Αστυνομικός Υποδ/ντής ε.α. Με την ευκαιρία της επανέκδοσης του παρόντος εγχειριδίου, παρακαλώ πολύ τον κάθε συνάδερφο ξεχωριστά να μου γνωρίσει μέσω οποιαδήποτε παρατήρηση σχετικά με ελλείψεις - τροποποιήσεις - βελτιώσεις μιας και με την υπάρχουσα πολυνομία γίνεται της Πάολας με σκοπό να αποτελέσει μέσα από συλλογική προσπάθεια ένα χρήσιμο εργαλείο. Επισημαίνεται ότι οιαδήποτε ομοιότητα σε καταστάσεις ή σε πρόσωπα, ως προς τα στοιχεία και την ιδιότητα αυτών είναι εντελώς συμπτωματική και δεν προσομοιάζει - ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα

3 Â É Ï Ã Ñ Á Ö É Ê Ï Τηλ. Οικίας: Κιν.: Λίγα λόγια για τη νέα έκδοση H νέα έκδοση συμπληρώθηκε, τροποποιήθηκε και εμπλουτίστηκε με πληθώρα Νόμων σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα - ισχύοντα. Καρδίτσα 11 Μαΐου 2017 Για τον καθημερινά αγωνιζόμενο συνάδερφο Ï ÔÑÉÁ ÍÔÁ ÖÕË ËÏÕ Êùí/íïò åß íáé Á óôõ íομικός Υποδιευθυντής ε.α., ðôõ éïý ïò á íù ôý ñáò ó ï ëþò ç - ëå êôñï íé êþí êáé ãåí íþ èç êå óôçí Êáñ äé ôóï ìá ãïý ëá Êáñ äß ôóáò ôï Ý ôïò Õ ðç ñý ôç óå êá íï íé êü ôç óôñá ôéù ôé êþ ôïõ èç ôåß á êáé êá ôå ôü ãç óôï Σþ ìá ôçò Åë ëç íé êþò Χù ñï öõ ëá êþò ùò äü êé ìïò ù ñï öý ëá êáò το Αποστρατεύτηκε τον Μάρτιο του Á ðï öïß ôç óå åõ äü êé ìá τï Ý ôïò 1995 á ðü ôï ÔìÞ ìá Å - ðáã ãåë ìá ôé êþò Ìå ôåê ðáß äåõ óçò Áí è/ìùí. Õ ðç ñý ôç óå êõ ñß ùò óå ìü é ìåò õ ðç ñå óß åò (Á óôõ íï ìé êïß Óôáè ìïß, ÔìÞ ìá ôá Ôñï áß áò, Õ - ðïä/íóç Á óöü ëåéáò, Á óôõ íï ìé êü ÔìÞ ìá Ðå ñé öý ñåéáò) êá èþò êáé óôï Ô.Ä.Á. Êáñ äß ôóáò ùò ðñï ú óôü ìå íïò ãñá öåß ïõ óðïõ äþí - åê ðáé äåõ ôþò. Ðá ñüë ëç ëá Ý åé á óêþ óåé ôá êá èþ êï íôá Δç ìï óß ïõ Κá ôç ãü ñïõ êïé íþí ðôáé óìü ôùí για μια τριετία. Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής Ενηλίκων μη Τυπικής Εκπαίδευσης του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης. Για την ολοκλήρωση της παρούσας έκδοσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον καλό μου φίλο δικηγόρο Παρ Αρείω Πάγω κ. ΑΔΑΜΟ Κων/νο, του Πρωτοδικείου Καρδίτσας, για την πολύτιμη βοήθειά του. -3-

4 Α Ν Τ Ι Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Υ Η συγγραφή αυτού του βοηθήματος έγινε με στόχο την αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης των συναδέλφων μας ανακριτικών υπαλλήλων και μη, οι οποίοι πρέπει να γνωρίζουν ότι σε κάθε σύνηθες περιστατικό, που εκ των πραγμάτων θα επιληφθούν, όπως προσαγωγές, έλεγχος καταστημάτων, αναζήτηση-σύλληψη γνωστών ή αγνώστων δραστών κλοπών, ληστειών κτλ, σύλληψη διωκομένων, σύλληψη κατόχων ναρκωτικών ουσιών, σύλληψη αλλοδαπών για διάφορα αδικήματα, σύλληψη ατόμων που οπλοφορούν παράνομα κτλ, κάποιος απ αυτούς θα είναι ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας στο δικαστήριο. Για το λόγο αυτό η ύλη του βοηθήματος προσαρμόστηκε στις ανάγκες αυτές, καθ όσον καταγράφει την αστυνομική πραγματικότητα και αναφέρεται σε θέματα καθημερινής πρακτικής, προσφέροντας τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με την σωστή συμπλήρωση των δελτίων παραβάσεων πάσης φύσεως, την σύνταξη των εκθέσεων προφορικής μηνύσεως, τις ένορκες εξετάσεις αστυνομικών για διάφορα αδικήματα, εκθέσεις τις οποίες υπογράφει ο επιληφθείς αστυνομικός και καλό είναι να ξέρει «που βάζει την υπογραφή του». Äåí ðñýðåé íá îå íüìå ðùò óå êüèå ðåñßðôùóç ç åîýôáóç êáé êáôüèåóç ôïõ ìüñôõñá áóôõíïìéêïý Ýíåêá ôçò éäéüôçôáò ðïõ êáôý åé, ôçò åêðáßäåõóçò ðïõ Ý åé õðïóôåß, áëëü êáé ôçò åìðåéñßáò ðïõ Ý å áðïêôþóåé êáôü ôï ñüíï ðáñáìïíþò óôï Óþìá, áðïêôü éäéáßôåñç óðïõäáéüôçôá êáé óçìáóßá óôï ðëáßóéï ôçò ðñïäéêáóßáò êáé ôçò åð áêñïáôçñßù äéáäéêáóßáò. Ç ðëçñüôçôá ôçò äéåíåñãïýìåíçò ðñïáíüêñéóçò êáé ç óáöþò êáé ðéóôþ áðïôýðùóç ôùí ãåãïíüôùí ðïõ êáôáèýôïõí ïé ìüñôõñåò áóôõíïìéêïß Ý åé Üìåóç èåôéêþ åðåíýñãåéá óôçí ðñüïäï ìéáò õðüèåóçò, êáèüóïí êáôáðïëåìü öáéíüìåíá ãñáöåéïêñáôßáò (åðéóôñïöþ äéêïãñáöéþí ãéá óõìðëþñùóç ê.ë.ð,), óôç óôïé åéïèýôçóç ôçò áèþùóçò Þ ôçò êáôçãïñßáò óå âüñïò ðñïóþðïõ, áëëü êáé óôéò ó Ýóåéò áóôõíïìßáò ðïëéôþí êáé óôç öåñåããõüôçôá ôïõ Óþìáôïò. «Ôõ üí ìç ôþñçóç ôùí áíùôýñù Ý åé ùò áðïôýëåóìá ôç óõíå Þ áíáâïëþ ôùí äéêþí, ôçí ðáñáãñáöþ ôùí áäéêçìüôùí êáé åíßïôå ôçí áèþùóç ôùí êáôçãïñïõìýíùí ëüãù áìöéâïëéþí, áìöéâïëéþí ðïõ ðñïêýðôïõí áðü ôçí äéáöïñïðïßçóç ôùí ìáñôõñéêþí êáôáèýóåùí êáé ôç ìç õðïóôþñéîç ôùí ðñáãìáôéêþí ðåñéóôáôéêþí ôïõ áäéêþìáôïò óôçí åð áêñïáôçñßù äéáäéêáóßá.» (âëýðå õð áñéèì 6004/13/1 áðü 23/5/2008 äéáôáãþ ÁÅÁ/ÊÁÔ/ÄÄÁ ÐñïáíÜêñéóç ÌÜñôõñåò áóôõíïìéêïß). -4-

5 ) Να έχεις άγρυπνο το νου σου γιατί ο ύπνος του μυαλού είναι ο αδερφός του θανάτου Πυθαγόρας

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕισαγωγικΕσ ΕννοιΕσ - ΒασικΕσ γνωσεισ ΠοινικοΥ ΔικαιοΥ Προσαγωγές υπόπτων Μεταγωγές Κρατουμένων Πταίσματα που καταλαμβάνονται επ αυτοφώρω Αυτόφωρο έγκλημα - Πρόσωπα ειδικής δωσιδικίας Σύλληψη Προστατευτική φύλαξη Σύλληψη προσώπων ειδικών κατηγοριών Έρευνες Προστασία σκηνής εγκλήματος Μήνυση - Έγκληση Τρόπος Συμπλήρωσης παραβάσεων Παράβαση Μουσικών οργάνων Ποινικά Δικαστήρια Πρακτικές Ασκήσεις Ποινικού Δικαίου, χρήσης όπλων Εγκλήματα διωκόμενα κατ έγκληση ΘΕΜαΤα ΤαΞΗσ αγορανομικές διατάξεις (Κυρώσεις, πινακίδες, τιμοκατάλογοι, εκθέσεις ελέγχου) Αγροτικά αδικήματα - Αιγιαλός Αιμοδοσία, Αλιεία Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις - Αστυνομικές διατάξεις Αστυνομία Αγορανομικές Παραβάσεις Άρνηση Πληρωμής Εισιτηρίου - Βιβλία - Δασικός Κώδικας Κοπή Δέντρων Ρίζες - Κλαδιά - Καρποί Δέντρων Εγγειοβελτιώσεις Επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών Περίπτερα και ψιλικά Καντίνες, Νέο θεσμικό πλαίσιο για καταστήματα υγιειονομικού ενδιαφέροντος Γνωστοποίηση οικονομικής δραστηριότητας Πιστοποιητικό Υγείας - Ατομική Υγιεινή / Χρήση μουσικών οργάνων Ηχορύπανση Διαταράξεις Αστυνομική Άδεια Εργασίας Πίνακας εργασίας προσωπικού, Αρχεία Επιχειρήσεων Μη έκδοση νομίμων παραστατικών, αποδείξεις... Κατάληψη κοινοχρήστων χώρων - Τραπεζοκαθίσματα Ωράριο λειτουργίας κέντρων διασκεδάσεως Άρνηση εισόδου σε κατ/μα Επιχειρήσεις εμπορίου παλαιών σιδήρων - Εκλογικό κέντρο Έλεγχοι Υγειονομικοί (οικία, κολυμβητήριο) Ενδοοικογενειακή βία

7 Εργασία Ειδικές διατάξεις εργατικής νομοθεσίας Άδειας Λειτουργίας, Εργασίας Ζώα Υποχρεώσεις ιδιοκτητών Διάφορες παραβάσεις ιατροί, Κινηματογράφοι κάπνισμα - Κυρώσεις - Εκθέσεις ελέγχου Λαϊκές - Υπαίθριο εμπόριο, κυρώσεις, εκθέσεις ελέγχου οικοδομές Οικονομικές δραστηριότητες - Παιδότοποι - Περιβάλλον Τουριστική Νομοθεσία Φαρμακεία - Χημικά απόβλητα - Ψεκασμοί ΘΕΜαΤα ασφαλειασ αστυνομικό Δελτίο ταυτότητας - Αναζητήσεις Αθέμιτος ανταγωνισμός - Αθλητισμός Ντόπινγκ αθλητών - Δωροδοκία - Δωροληψία Αφισοκόλληση - Υπαίθρια διαφήμιση Αλλοδαποί Ανήλικοι Υγιεινή και ασφάλεια εργαζομένων Εξαφανίσεις ανηλίκων Αρχαιότητες Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα Εκδιδόμενα με αμοιβή πρόσωπα Έρανοι - Λαχειοφόρες αγορές - Φιλανθρωπίες - Θήρα κλοπές - Διάλεκτος κλεπτών (Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας) Υφαίρεση - Φθορά ξένης ιδιοκτησίας - Ληστεία Χρήσιμα στοιχεία για τον εντοπισμό κλεμμένων οχημάτων ναρκωτικά - Ωρολογία - Λεξιλόγιο Όπλα από αστυνομικούς, Όπλα Παίγνια Πνευματική ιδιοκτησία - Προσυλητισμός Πυροτεχνήματα - Ραδιοσυχνότητες - Τηλεόραση σήματα Πλαστογραφία Σειρά προτεραιότητας έναντι αμοιβής - Τελωνειακός κώδικας - Λαθρεμπορία Τύπος ΘΕΜαΤα ΤΡοΧαιασ Βασικές γνώσεις - Βεβαίωση παραβάσεων

8 Τ Υπόδειγμα διοικητικού προστίμου Οδηγίες Συμπλήρωσης Διοικητικές Παραβάσεις ΚΟΚ Πταισματικές Παραβάσεις Πλημμεληματικές Παραβάσεις Πρακτική Εφαρμογή Πταισματικών και Πλημμεληματικών παραβάσεων Νομοθεσία τροχαίας Ανήλικοι Πιστοποιητικό επαγγελματικής ικανότητας, Αντιστοιχία αδειών οδήγησης Εθνικοί κωδικοί, Ακινητοποίηση Αδρανή υλικά - Μεταφορά Ασφάλιση οχημάτων Πράσινη κάρτα Πρακτική Εφαρμογή για ανασφάλιστο όχημα Αγροτικά μηχανήματα Εγκαταλελημμένα αυτοκίνητα Επιβατηγά Δ.Χ. Ταξί Πειθαρχικές παραβάσεις Πρακτική Εφαρμογή στέρησης ειδικής άδειας ταξί Κοινοτικά οχήματα Λεωφορεία, Τουριστικά Σχολικά λεωφορεία Σχολική εκδρομή με λεωφορείο του Δήμου Μηχανήματα έργων Πίνακας μηχανημάτων έργων Παρκαδόροι, Τροχαία ατυχήματα υλικών ζημιών Υποκλοπή μεταφορικού έργου, Ενέργειες σε περίπτωση ψευδών στοιχείων από οδηγό οχήματος Ταχογράφος (αναλογικός) Ταχογράφος (ψηφιακός) Φορτηγά Υπέρβαρο Οδική μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων Διοικητικές Κυρώσεις ταχογράφου Διοικητικές κυρώσεις για παραβίαση ωρών οδήγησης Καθοδόν έλεγχοι Ταξινόμηση Επικίνδυνων Εμπορευμάτων Σημάνση Επικίνδυνων ουσιών Μεταφορά Ογκωδών Αντικειμένων Νομική προστασία ARAG ΒιΒΛιογΡαΦια

9 αχογράφος (αναλογικός) ΕισαγωγικΕσ ΕννοιΕσ ΒασικΕσ γνωσεισ ΠοινικοΥ ΔικαιοΥ

10 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ- ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΣΑΓΩΓΕΣ ΥΠΟΠΤΩΝ (Άρθρο 95 ΠΔ 141/91) -Η πρακτική της προσαγωγής πολιτών σε αστυνομικό κατάστημα προς εξακρίβωση της ταυτότητάς τους και συλλογή στοιχείων προς διερεύνηση τυχόν τελεσθέντος ή αποτροπή προπαρασκευαζόμενου εγκλήματος προβλέπεται από το άρθρο περ. θ του Π.Δ. 141/1991 όπου ορίζεται ότι ο αστυνομικός σκοπός οδηγεί στο αστυνομικό κατάστημα για εξέταση άτομα τα οποία στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ή τα οποία, εξ αιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους δημιουργούν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας. Στην συνέχεια της ίδιας διάταξης ορίζεται ότι τα προσαγόμενα στο αστυνομικό κατάστημα άτομα δέον όπως μη παραμένουν σ αυτό πέραν του χρόνου, ο οποίος είναι απολύτως αναγκαίος, για τον σκοπό για τον οποίο προσήχθησαν. Περαιτέρω από το αρθ 95 1 του ιδίου Π.Δ. προβλέπεται ότι σε περίπτωση διάπραξης οποιουδήποτε εγκλήματος η Ελληνική Αστυνομία οφείλει να επιλαμβάνεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, για τη βεβαίωσή του, τη συλλογή των αποδείξεων και πειστηρίων, την αναζήτηση και σύλληψη του δράστη και την παράδοσή του στην αρμόδια δικαστική αρχή. Προς τούτο δύναται η Αστυνομία να προσκαλεί ή προσάγει, για εξέταση στα αστυνομικά καταστήματα τα άτομα, για τα οποία υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες οτι ενέχονται στην διάπραξη του εγκλήματος. - Από το άρθρο 96 3 του Π.Δ. 141/1991 προβλέπεται ότι Σωματικές έρευνες, έρευνες σε μεταφορικά μέσα και μεταφερόμενα αντικείμενα και έρευνες σε ιδιωτικούς χώρους μη προσιτούς στο κοινό που δεν υπάγονται στην έννοια της κατοικίας, γίνονται όταν υπάρχει σοβαρή υπόνοια τελέσεως αξιόποινου πράξεως ή απόλυτη ανάγκη. Απόλυτη ανάγκη υπάρχει όταν συνηγορούν υπέρ αυτής λόγοι αποτροπής κινδύνου κατά ζωής ή υγείας ατόμου ή περιουσίας κλπ. Ç óùìáôéêþ Ýñåõíá ùò áóôõíïìéêü ìýôñï äéáöýñåé áðü åêåßíç ùò áíáêñéôéêþ ðñüîç êáé äåí õðüêåéôáé óôïõò ðåñéïñéóìïýò ôïõ Üñèñïõ 257 ôïõ Ê.Ð.Ä. ÊáôÜ ôçí äéåîáãùãþ ôçò áíùôýñù Ýñåõíáò èá ðñýðåé íá ëáìâüíåôáé êüèå ìýôñï ðñïóôáóßáò ôïõ åñåõíþíôïò êáé ôùí Üëëùí Áóôõíïìéêþí áðü -10-

11 ôõ üí åðßèåóç ôïõ åñåõíþìåíïõ. Επίσης σύμφωνα με το άρθρο 119 περ. δ του ιδίου Π.Δ. Όταν υπάρχει υπόνοια φυγής, ένεκα της προηγούμενης διαγωγής ή της συμπεριφοράς που δείχνει το πρόσωπο που συλλαμβάνεται, δεσμεύεται με χειροπέδες, για την πρόληψη απόδρασης. - Η μορφή με την οποία εκδηλώνεται συνήθως, η ως άνω προληπτική δράση της Αστυνομίας έχει το χαρακτήρα σωματικών ερευνών μεταφορικών μέσων, ελέγχου προσώπων ή χώρων κ.λ.π. Σε κάθε περίπτωση όμως οι ενέργειες αυτές διέπονται από την αρχή της νομιμότητας (άρθρα και Συντάγματος). Η αστυνομική εξουσία δεν νοείται ως αυτοτελής ή αυτόνομη, ούτε ισχύει το δόγμα ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Κάθε δημοκρατικό κράτος δικαίου αυτοκαθορίζει τους κανόνες βάσει των οποίων δρουν οι φορείς που το εκπροσωπούν. Βασική προϋπόθεση ύπαρξης και λειτουργίας του δημοκρατικού κράτους δικαίου θεωρείται μεταξύ άλλων, η αναγνώριση των κοινωνικών δικαιωμάτων υπέρ των πολιτών ( άρθρο 4 κ.λ.π. Συντάγματος). Ειδικότερα, οι αστυνομικοί έλεγχοι πρέπει να διενεργούνται με σεβασμό στην ανθρώπινη αξία, όπως επιβάλλεται από την θεμελιώδη αρχή της έννομης τάξης μας ( άρθρο 2 1 Συντάγματος ) και από τον Κώδικα δεοντολογίας του αστυνομικού (Π.Δ. 254/2004). Περιστατικά που έχουν επισημανθεί από τον Συνήγορο του Πολίτη, καθώς και αυτά που έρχονται κατά καιρούς στη δημοσιότητα από άλλους φορείς και τα Μ.Μ.Ε. και αφορούν αντικανονικούς ελέγχους και προσαγωγές, εκθέτουν δημόσια την Ελληνική Αστυνομία και πρέπει να εκλείψουν. -Περαιτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 5 3 του Συντάγματος, κανένας δεν καταδιώκεται ούτε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος. Όπως μάλιστα γίνεται δεκτό, σύλληψη είναι η υποβολή προσώπου στη φυσική εξουσία κρατικών οργάνων με σκοπό ή αποτέλεσμα την (προσωρινή έστω) στέρηση της ελευθερίας του. Δεν αποτελεί αντιθέτως, σύλληψη (και άρα ούτε περιορισμό της προσωπικής ελευθερίας), αλλά περιορισμό της ελευθερίας κινήσεως, το σταμάτημα ύποπτου πεζού ή οχήματος από αστυνομικό όργανο για τον έλεγχο της ταυτότητας ή τον έλεγχο της άδειας κυκλοφορίας του οχήματος, έστω και αν οι έλεγχοι αυτοί συνεπάγονται ενδεχομένως μετάβαση στο αστυνομικό τμήμα, από όπου ο ελεγχόμενος αφήνεται ελεύθερος μόλις περατωθεί, εντός εύλογου χρόνου, ο έλεγχος (βλ. Π. Δαγτόγλου. Ατομικά Δικαιώματα.1999, σελ.230 επόμ.). -11-

12 -Η προσαγωγή του υπόπτου στο αστυνομικό κατάστημα συνιστά εξ ορισμού, ένα επαχθές καταναγκαστικό μέτρο που αναφέρεται στην ελευθερία κίνησης του πολίτη, δοθέντος ότι στην περίπτωση αυτή το άτομο τίθεται υπό τη φυσική εξουσίαση του αστυνομικού, πολλές φορές μάλιστα με δέσμευση. -Ενόψει του χαρακτήρα του μέτρου αυτού, επιβάλλεται όπως η όλη διαδικασία, των προσαγωγών συνδυάζεται με προσήλωση στο σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και στα ατομικά δικαιώματα του πολίτη, δικαιώματα που αποτελούν κατάκτηση του νομικού πολιτισμού μας, καθόσον ακόμη και η πρόληψη και δίωξη του εγκλήματος δεν επιτρέπεται να γίνεται έναντι οποιουδήποτε τιμήματος. -Ειδικότερα οι ως άνω διατάξεις του Π.Δ. 141/1991 πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται, κατά την ορθή τους έννοια, υπό το πρίσμα της προαναφερόμενης συνταγματικής επιταγής. Η επίδειξη δελτίου ταυτότητας πρέπει, κατ αρχή, να απαλλάσσει τον ελεγχθέντα από το ενδεχόμενο προσαγωγής για πρόσθετη εξακρίβωση στοιχείων. Ωστόσο, η προσαγωγή πολίτη που κατέχει αποδεικτικό στοιχείο της ταυτότητάς του επιτρέπεται στην περίπτωση που η συμπεριφορά του (και όχι απλώς ο τόπος, ο χρόνος ή οι περιστάσεις) κινεί υπόνοιες διάπραξης εγκλήματος, όπως προβλέπεται στο άρθρο74 15 περ.θ του Π.Δ. 141/1991. Προσαγωγή προσώπων προς εξακρίβωση της (ανεπισήμως λεγομένης) δικαστικής ταυτότητας (δηλαδή του αν τυχόν φυγοδικούν), πέραν του ήδη επιδειχθέντος δελτίου αστυνομικής ταυτότητας, αδιακρίτως και χωρίς αιτιώδη σύνδεση προς εγκληματική ενέργεια, δεν είναι σύννομες, καθόσον αντιβαίνουν κατ αρχή, στον ανωτέρω συνταγματικό κανόνα. Συναφώς επισημαίνεται ότι ενδεχόμενος υψηλός βαθμός εγκληματικότητας σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο επιτρέπει, προφανώς, την πύκνωση της αστυνόμευσης αυτού και την επέμβαση, εφόσον αναφύεται η παραμικρή εξατομικευμένη ένδειξη, όχι όμως και την αντιμετώπιση όλων των παρατυχόντων πολιτών ως εκ προοιμίου υπόπτων. -Περαιτέρω, η δέσμευση των προσαγομένων με χειροπέδες πρέπει να γίνεται μόνο όταν η προηγούμενη διαγωγή ή συμπεριφορά του ατόμου δημιουργεί υπόνοια φυγής (άρ.119 περ/ δ Π.Δ. 141/1991). Υπενθυμίζεται ότι την αστυνομική δράση (και τη διοικητική δράση γενικότερα ) διέπουν οι αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Ειδικότερα, το μέτρο της δέσμευσης πρέπει να εφαρμόζεται μόνον εφόσον κρίνεται πράγματι αναγκαίο και η πιθανότητα της απόδρασης δεν αντιμετωπίζεται με άλλο ηπιότερο μέσο (π.χ. αυξημένη επιτήρηση). Απλή αρνητική συμπεριφορά των ελεγχομένων, η οποία άλλωστε εξηγείται από στοιχειώδες ένστικτο αυτοσυντήρησης, δεν συνιστά άνευ ετέρου λόγο δέσμευσης. Ο αστυνομικός έχει, από την ιδιότητά του την ειδική κυριαρχική σχέση που τελεί, έννομη υποχρέωση άψογης συμ- -12-

13 περιφοράς. - Σ ότι αφορά το χρόνο που είναι αναγκαίος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας της προσαγωγής, επιβάλλεται, με κάθε προσπάθεια, να περιορίζεται στον απολύτως αναγκαίο προς τούτο. Επισημαίνεται ότι κάθε υπέρβαση του ως αν χρόνου θα μπορούσε να προσλάβει ακόμη και διαστάσεις ποινικού αδικήματος (κατακράτηση παρά το Σύνταγμα κ.λ.π.). Ο σεβασμός της προσωπικότητας του πολίτη επιβάλλει όπως αυτός ενημερώνεται- έστω κατά προσέγγιση- για τον αναμενόμενο χρόνο ολοκλήρωσης της διαδικασίας εξακρίβωσης. -Δεν επιτρέπεται να προσάγονται σε αστυνομικές υπηρεσίες άτομα, δεσμευόμενα μάλιστα με χειροπέδες, παρότι κατέχουν και επιδεικνύουν στους αστυνομικούς δελτίο ταυτότητας, όταν η προηγούμενη συμπεριφορά τους δεν δημιουργεί υπόνοιες ή δεν συνδέεται αιτιωδώς με διάπραξη εγκληματικής ενέργειας. Σχετ: υπ αριθμ 23425/13/ διαταγή Δ /νσης Ασφάλειας Αττικής. Ειδικά για τους ανηλίκους σύμφωνα με το άρθρο 5 του Κώδικα Δεοντολογίας του Αστυνομικού, ο αστυνομικός θα πρέπει να επιδεικνύει ιδιαίτερη φροντίδα για την προστασία ιδίως των παιδιών και να συμπεριφέρεται στους ανηλίκους με κατανόηση και ανθρωπιά, φροντίζοντας για την προστασία τους από φθοροποιές επιδράσεις και κινδύνους στους οποίους είναι δυνατόν να εκτεθούν, ενώ απαιτεί και ιδιαίτερη ευαισθησία στη μεταχείριση ανηλίκων που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά. Μεταγωγές κρατουμένων ψυχικά πασχόντων Στις περιπτώσεις των ψυχικά πασχόντων και ειδικά τις μεταγωγές των επικίνδυνων ψυχοπαθών τη μεταφορά αναλαμβάνει με δικά της μέσα η αστυνομική αρχή όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.1 του Ν.Δ. 104/1973 Σχετ: α) η υπ' αριθμ 12/2007 ΓνΜ ΑΠ σύμφωνα με την οποία η παραγγελία του Εισαγγελέα απευθύνεται στην οικεία αστυνομική αρχή, ήτοι στον διοικητή αυτής. Η ανάθεση από τον τελευταίο της εκτέλεσης αυτής σε αστυνομικό υπάλληλο που τελεί υπό τις διαταγές του, είναι ζήτημα εσωτερικό, δηλ. της οικείας υπηρεσίας - πρβλ. και άρθρο Π.Δ. 141/91 - διαρκεί δε μέχρι της παραδόσεως του προσώπου στην οικεία κλινική [και όχι στον επικεφαλή του Ε.Κ.Α.Β. αφού και αυτός στην κλινική θα τον μεταφέρει και ο οποίος δεν εκπροσωπεί αυτή], που είναι και ο σκοπός της συλλήψεως -13-

14 Αφής στιγμής το πρόσωπο συλλαμβάνεται σε εκτέλεση της εισαγγελικής παραγγελίας, τούτο τελεί «υπό κράτηση με διαταγή της αρχής» - δηλ. της εισαγγελικής [βλ. και Γνωμ. Εισ. ΑΠ 7/2006] - και για όσο χρόνο ορίζει ο Ν. 2071/92 [πρβλ. γι' αυτό Γνωμ. Εισ. ΑΠ 12/2006]. Επομένως έχουν εφαρμογή εδώ τα άρθρα 172 Π.Κ. (ελευθέρωση κρατουμένου), 173 Π.Κ. (απόδραση κρατουμένου). Τα άρθρα αυτά δεν έχουν εφαρμογή μόνον όταν υπάρχει σύλληψη στα πλαίσια αξιόποινης πράξης αλλά σε κάθε περίπτωση νόμιμης σύλληψης από αρμόδια αρχή σε εκτέλεση νόμιμης παραγγελίας αρμόδιας αρχής. β) Επίσης η υπ' αριθμ 19/1995 ΓνΜ Εσ. Πρωτ. Θεσ/νικης (συνημμένη στην ΚΔ 18/2006 ) σύμφωνα με την οποία :Κατά την τήρηση του ιατρικού απορρήτου και της ιατρικής δεοντολογίας συνάγεται σαφώς ότι δεν πρέπει να επιτρέπεται η παρουσία του συνοδού αστυνομικού μέσα στο χώρο εξέτασης του ασθενούς κρατούμενου, όταν αυτός και ο ιατρός δεν το επιθυμούν, εφόσον αποκλείεται κατά την αντικειμενική κρίση του συνοδεύοντος αστυνομικού, ο κίνδυνος απόδρασης του ασθενούς κρατούμενου ( π.χ αποκλείεται ο κίνδυνος απόδρασης όταν ο χώρος εξέτασης είναι σε υψηλό όροφο και στερείται δεύτερης εξόδου ή όταν ο οποιοσδήποτε χώρος εξέτασης στερείται παραθύρων ή δεύτερης εξόδου). Στην περίπτωση αυτή ο συνοδός αστυνομικός παραμένει έξω από την θύρα του χώρου εξέτασης του ασθενούς κρατούμενου, μέχρι να τελειώσει η εξέταση. Σε αντίθετη περίπτωση όμως, όταν υπάρχει έστω και ελάχιστος κίνδυνος απόδρασης του ασθενή κρατουμένου και αυτό θα κρίνεται κάθε φορά, αντικειμενικά από το συνοδό αστυνομικό, αυτός θα πρέπει να παρίσταται κατά την εξέταση του ασθενούς κρατουμένου, διότι το ιατρικό απόρρητο στην περίπτωση αυτή κάμπτεται από την υποχρέωση της Πολιτείας να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων, που επιβάλλουν ποινές στερητικές της ελευθερίας του πολίτη. Εξάλλου ο αστυνομικός που παρίσταται στο χώρο εξέτασης ασθενή κρατουμένου εκτελεί δημόσια υπηρεσία και έχει καθήκον εχεμύθειας για κάθε τι που είδε, άκουσε, έμαθε εννόησε και το οποίο αποτελεί ιατρικό απόρρητο του ασθενή κρατουμένου. -14-

15 ΠΤΑΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΕΠ ΑΥΤΟΦΩΡΩ (άρθρο 409 & 410 ΚΠΔ) Σε περίπτωση αυτόφωρου πταίσματος επιτρέπεται η σύλληψη του δράστη από κάθε αστυνομικό όργανο που έσπευσε ή από ανακριτικό υπάλληλο για την άμεση εισαγωγή του σε δίκη όποτε αυτή είναι δυνατή. Εκείνος που έχει συλληφθεί, οδηγείτε αμέσως στον Δημόσιο Κατήγορο και στο Πταισματοδικείο του τόπου όπου συνελήφθη, αν υπάρχει πταισματοδικείο που συνεδριάζει εκείνη την ώρα ή μπορεί να συνεδριάσει αμέσως, και εισάγεται αμέσως σε δίκη και εκεί προσκομίζονται και οι σχετικές αποδείξεις. Στο Πταισματοδικείο προσκαλούνται προφορικά από τον αστυνομικό τυχόν μάρτυρες οι οποίοι υποχρεούνται χωρίς καμία δικαιoλογία να μεταβούν σ αυτό, αλλιώς τιμωρούνται για λιπομαρτυρία. -Οι μάρτυρες δεν είναι απαραίτητοι όταν δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η διάπραξη του πταίσματος, π.χ. επαιτεία. Μετά το πέρας της δίκης ο Αστυνομικός σημειώνει τον αριθμό της απόφασης, το είδος της επιβληθείσης ποινής, ως και τον αριθμό του διπλοτύπου είσπραξης σε περίπτωση επιβολής ποινής προστίμου, για να τον συμπεριλάβει στην αναφορά που θα συντάξει στο επίσημο σημειωματάριό του, για να λάβει γνώση η Υπηρεσία του. -Σε περίπτωση επιβολής ποινής κρατήσεως, ο πολίτης οδηγείται στο οικείο Αστυνομικό Τμήμα για έκτιση της ποινής. -Σε περίπτωση προσαγωγής του παραβάτη στο Τμήμα, δεν επιτρέπεται εν συνεχεία η προσαγωγή του στο Πταισματοδικείο, καθ όσον τούτο θεωρείται διπλή προσαγωγή και απαγορεύεται από το νόμο. -Εάν ο συλληφθείς επί αυτοφώρου πταίσματος έχει εμπορεύματα ή άλλα πράγματα, δύναται να οδηγηθεί στο Τμήμα για εξασφάλιση των εμπορευμάτων του και από εκεί στο αυτόφωρο Πταισματοδικείο καθ όσον η περίπτωση αυτή δεν θεωρείται διπλή προσαγωγή επειδή γίνεται προς το συμφέρον του παραβάτη. Στους πολίτες δεν επιτρέπεται η σύλληψη του διαπράξαντος πταισματική παράβαση. Αν δεν υπάρχει στον τόπο που συνελήφθει Πταισματοδικείο ή αυτό δεν μπορεί να συνεδριάσει αμέσως, προσάγεται χωρίς αναβολή στο πλησιέστερο αστυνομικό κατάστημα όπου εξετάζεται και συντάσσεται έκθεση από τον ίδιο που τον συνέλαβε ή άλλον αστυνομικό υπάλληλο και αφού βεβαιωθεί η ταυτότητά του αφήνεται ελεύθερος. Ποιοί δεν επιτρέπεται να οδηγούνται στο αυτόφωρο πταισματοδικείο Για κάποια πρόσωπα και για λόγους σκοπιμότητας δεν κρίνεται αναγκαία η προσαγωγή τους στον δημόσιο κατήγορο με σκοπό την άμεση εισαγωγή σε δίκη σε αυτόφωρο πταισματοδικείο και αυτά είναι: -15-

16 α. Αξιωματικοί και οπλίτες του Στρατού Ξηράς, του Ναυτικού, της Αεροπορίας του Λιμενικού Σώματος και του Σώματος Φαροφυλάκων, καθώς και οι Αξ/κοι και απλοί αστυνομικοί της Ελληνικής Αστυνομίας, γιατί αυτοί διώκονται πειθαρχικώς για τα πταίσματά τους από τις Υπηρεσίες τους. β. Οι υπάλληλοι του Πυροσβεστικού Σώματος, τα όργανα της τελωνοφυλακής, τα δασικά όργανα, οι Αγροφύλακες, το προσωπικό φύλαξης φυλακών. γ. Κατώτεροι κληρικοί (διάκονοι, πρεσβύτεροι) λόγω ιερατικού σχήματος δ. Ανώτατοι κρατικοί λειτουργοί (καθηγητές Πανεπιστημίων, πρόεδροι Δικαστηρίων, διευθυντές Κρατικών Υπηρεσιών). ε. Εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς κατά το χρόνο υπηρεσίας τους για να μη δημιουργείτε κυκλοφοριακή ανωμαλία (υπάλληλοι σιδηροδρόμων, οδηγοί ΚΤΕΛ κ.λ.π.) στ. Μόνιμοι κάτοικοι της πόλης ή του χωριού και καταστηματάρχες για να μην απασχολούνται από τις εργασίες τους. ζ. Οι ανήλικοι 7-17 ετών, για τους οποίους υποβάλλεται μόνο μήνυση στο Εισαγγελέα ανηλίκων. η. Τα πρόσωπα ιδιαζούσης δωσιδικίας* Λαμβάνονται τα στοιχεία επι τόπου και υποβάλλεται εναντίον τους μήνυση αρμοδίως (Δημόσιο Κατήγορο ή για στρατιωτικούς στον Εισαγγελέα Στρατοδικείου). *ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΩΣΙΔΙΚΙΑΣ Το Τριμελές Εφετείο δικάζει σύμφωνα με Άρθρ. 111 Κ.Π.Δ. ως αντικ. με Άρθρ Ν.4055/12 «Τα πλημμελήματα των δικαστών πολιτικής, ποινικής και διοικητικής δικαιοσύνης και εισαγγελέων, συμπεριλαμβανομένων των παρέδρων, των ειρηνοδικών, ειδικών πταισματοδικών, των μελών του Συμβουλίου της Επικρατείας, των παρέδρων, εισηγητών και δοκίμων εισηγητών του, των μελών του Ελεγκτικού Συνεδρίου, των παρέδρων, εισηγητών και δοκίμων εισηγητών του, του γενικού επιτρόπου, επιτρόπων και αντεπιτρόπων που υπηρετούν σε αυτό, καθώς και του γενικού επιτρόπου, επιτρόπων και αντεπιτρόπων επικρατείας στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, των δικηγόρων και των μελών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους». Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο δικάζει σύμφωνα με άρθρο ΚΠΔ ως αντικ. με Άρθρ Ν.4055/12 τα πταίσματα των ανωτέρω. ΑΥΤΟΦΩΡΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ( ñèñï 242 Ê.Ð.Ä.) Áõôüöùñï åßíáé ôï Ýãêëçìá ðïõ ï äñüóôçò ôïõ óõëëáìâüíåôáé ôçí þñá ðïõ áõôü åßíáé åí ôù ðñüôôåóèáé êáé üôáí ôåëýóèçêå ðñüóöáôá. ÃíÞóéï áõôüöùñï Ýãêëçìá Ý ïõìå üôáí ï äñüóôçò êáôáëáìâüíåôáé ôç óôéãìþ -16-

17 ðïõ äéáðñüôôåé ôï Ýãêëçìá, ðñýðåé äçëáäþ íá êáôáëçöèåß ï äñüóôçò êáè ïí ñüíï âñßóêåôáé óôï óôüäéï ôçò áðüðåéñáò (áñ Þ åêôýëåóçò ôçò ðñüîçò) åßôå êáè üí ñüíï âñßóêåôáé óôç öüóç ðëþñùóçò ôçò áíôéêåéìåíéêþò õðüóôáóçò ôïõ åãêëþìáôïò. Ìç ãíþóéï áõôüöùρï Ýãêëçìá Ý ïõìå üôáí áõôü ôåëýóèçêå ðñüóöáôá. Ðñüóöáôá èåùñåßôáé üôé Ýãéíå ç ðñüîç óôéò åîþò ðåñéðôþóåéò: á) üôáí ï äñüóôçò êáôáäéþêåôáé áðü ôç äçìüóéá äýíáìç Þ áðü ôïí ðáèüíôá Þ ìå äçìüóéá êñáõãþ. â) üôáí åðéäåéêíýåôáé áðü ôï êïéíü. ã) üôáí êáôáíïìüæåôáé áðü ôï êïéíü. ä) üôáí óõëëáìâüíåôáé ïðïõäþðïôå íá Ý åé áíôéêåßìåíá Þ ðåéóôþñéá (üðëá, åñãáëåßá ê.ë.ð.) áðü ôá ïðïßá óõìðåñáßíåôáé üôé áõôüò äéýðñáîå ôï Ýãêëçìá. Ôï Ýãêëçìá ðáýåé íá èåùñåßôáé áõôüöùñï óå üëåò ôéò ðáñáðüíù ðåñéðôþóåéò ìåôü ôá ìåóüíõ ôá ôçò åðüìåíçò çìýñáò áðü ôç äéüðñáîþ ôïõ. ÐñáêôéêÜ áõôü óçìáßíåé üôé ôï Ýãêëçìá ìðïñåß íá åßíáé áõôüöùñï ôï ëéãüôåñï åðß 24 þñåò êáé 1 ëåðôü êáé ôï áíþôåñï åðß 47 þñåò êáé 59 ëåðôü. ÄéáñêÝò Ýãêëçìá åßíáé ôï Ýãêëçìá ôïõ ïðïßïõ åßíáé åí ôù ðñüôåóèáé üëï ôï ñïíéêü äéüóôçìá êáôü ôï ïðïßï äéáñêåß ç ðáñüíïìç êáôüóôáóç ðïõ äçìéïõñãþèçêå áðü áõôü (áðáãùãþ, áñðáãþ, ðáñüíïìç êáôáêñüôçóç, åãêáôüëåéøç åãêõìïíïýóáò). Óôá åãêëþìáôá áõôü ç óýëëçøç ìðïñåß íá åíåñãçèåß ìý ñé ôï ñïíéêü óçìåßï êáôü ôï ïðïßï åîáêïëïõèåß íá õößóôáôáé ç ðáñüíïìç êáôüóôáóç ð.. üóï ï äñüóôçò óõíå ßæåé ôçí ðáñüíïìç êáôáêñüôçóç ôïõ èýìáôïò. Τα εγκλήματα που τελούνται από ανηλίκους δεν δικάζονται ως αυτόφωρα Ενέργειες επί αυτοφώρου πλημμελήματος ή κακουργήματος Α. Ο αστυνομικός: - Συλλαμβάνει τον δράστη και ενεργεί επ αυτού αμέσως σωματική έρευνα για ανεύρεση και κατάσχεση πειστηρίων του εγκλήματος (κλοπιμαία, ναρκωτικά, όπλα, εργαλεία κ.λ.π.). - Εξακριβώνει τους αυτόπτες μάρτυρες και σημειώνει τα στοιχεία ταυτότητάς τους. - Οδηγεί τον δράστη στην αρμόδια αστυνομική υπηρεσία, μετά του παθόντος και των πειστηρίων. - Η αρμόδια Αστυνομική Υπηρεσία διενεργεί προανάκριση αυτεπαγγέλτως Β. Ο επ αυτοφώρω συλληφθείς κατηγορούμενος, μετά της σχηματισθείσης κατ αυτού δικογραφίας, των πειστηρίων και της έκθεσης κατάσχεσης αυτών, προσάγεται στον αρμόδιο Εισαγγελέα το αργότερο εντός 24 ωρών από της σύλληψης, αν δε η σύλληψη έγινε εκτός της έδρας του Εισαγγελέα, αυτός προ- -17-

18 σάγεται εντός του απολύτως αναγκαίου προς μεταγωγή χρόνου (αρ Κ.Π.Δ.). Γ. Επί αυτοφώρου πλημ/τος ή κακουργήματος που διώκεται πάντοτε κατ έγκληση και ουδέποτε αυτεπαγγέλτως (εξύβριση, απειλή, εκούσια απαγωγή κ.λ.π.) ο αστυνομικός ρωτά τον παθόντα εγγράφως και ρητώς με την υποβολή έγκλησης αν επιθυμεί την ποινική δίωξη του δράστη, και αν ο παθών δηλώσει ότι επιθυμεί, τότε ο αστυνομικός ενεργεί περαιτέρω ως εάν το έγκλημα διωκόταν αυτεπαγγέλτως. -Αν ο παθών δηλώσει ότι δεν επιθυμεί τη δίωξη του δράστη (και δεν πρόκειται για κακούργημα), ο Αστυνομικός σημειώνει σε φύλλο χαρτιού τα στοιχεία ταυτότητας του δράστη και των μαρτύρων και εγχειρίζει τούτο στον παθόντα, στον οποίο κάνει γνωστό ότι δικαιούται να υποβάλλει έγκληση εντός τριμήνου από την ημέρα εκείνη. -Αν ο αστυνομικός αμφιβάλλει περί του εάν το έγκλημα διώκεται αυτεπαγγέλτως ή κατ έγκληση, προσάγει τον δράστη και οδηγεί τον παθόντα στον Αξιωματικό Υπηρεσίας του οικείου Τμήματος. ΣΥΛΛΗψΗ ΕðéôñÝðåôáé ìüíï: á) Áí ðñüêåéôáé ãéá áõôüöùñï êáêïýñãçìá, ðëçììýëçìá, Þ ðôáßóìá Þ â) áí ðñüêåéôáé ãéá ðñüóùðï ðïõ êáôáäéþêåôáé íüìéìá ìå áéôéïëïãçìýíï äéêáóôéêü Ýíôáëìá ðïõ ðñýðåé íá åðéäïèåß ôç óôéãìþ ðïõ ãßíåôáé ç óýëëçøç Þ ðñïöõëüêéóç. ( ñèñï 6 1 ôïõ ÓõíôÜãìáôïò ôïõ 1975). ÊáôÜ ôç óýëëçøç ðñýðåé íá ôçñïýíôáé ïé áêüëïõèïé êáíüíåò: á) Åîáêñéâþíåôáé ç ôáõôüôçôá ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ óõëëáìâüíåôáé. â) Áí ç óýëëçøç ãßíåôáé âüóç êáôáäéùêôéêïý åããñüöïõ, êïéíïðïéåßôáé óôïí óõëëáìâáíüìåíï êáôü ôç óôéãìþ ôçò óýëëçøçò. ã) ÁìÝóùò ìåôü ôç óýëëçøç ãßíåôáé óùìáôéêþ Ýñåõíá ãéá ôçí áíåýñåóç êáé êáôüó åóç üðëùí Þ Üëëùí áíôéêåéìýíùí ðïõ ìðïñïýí íá äéåõêïëýíïõí ôçí áðüäñáóç Þ ðåéóôçñßùí áäéêþìáôïò, ôá ïðïßá åíäý åôáé íá åîáöáíßóåé ï óõëëçöèåßò. ä) ¼ôáí õ ðüñ åé õ ðü íïéá öõ ãþò, Ý íå êá ôçò ðñï ç ãïý ìå íçò äéá ãù ãþò Þ óõ - ìðå ñé öï ñüò ðïõ äåß íåé ôï ðñü óù ðï ðïõ óõë ëáì âü íå ôáé, äå óìåý å ôáé ìå åé - ñï ðý äåò, ãéá ôçí ðñü ëç øç á ðü äñá óçò. å) ¼ôáí ôï ðñü óù ðï ðïõ ðñý ðåé íá óõë ëç öèåß âñß óêå ôáé ìý óá óå ðëþ èïò Þ óå ï ìü äá ðïõ åß íáé óå åõ èõ ìß á Þ êü ôù á ðü óõí èþ êåò Þ ðå ñé óôü óåéò ðïõ ðé - èá íï ëï ãïýí ôçí å îý ãåñ óç ôïõ ðëþ èïõò å íá íôß ïí ôùí Á óôõ íï ìé êþí ðïõ å ðé åé - ñïýí ôçí óýë ëç øç êáé óõ íå ðþò ôçí äéá ôü ñá îç ôçò êïé íþò ç óõ ß áò êáé ôçí ìá ôáß ù óç ôçò óýë ëç øçò, å öü óïí äåí õ ðüñ åé êßí äõ íïò á ðü äñá óçò Þ å îá öü - íé óçò ôïõ, ðñý ðåé íá á íá âüë ëå ôáé ç óýë ëç øç ãéá íá ðñï ëç öèåß åí äå ü ìå íç -18-

19 á íôß óôá óç ãéá ôçí á ðå ëåõ èý ñù óþ ôïõ, äéá öï ñå ôé êü íá êá ôá âüë ëå ôáé ðñï óðü - èåéá þ óôå ç óýë ëç øç íá ãß íå ôáé ìå å íé ó õ ìý íç äý íá ìç. ¼ôáí ðñü êåé ôáé ãéá áõ ôü öù ñï Ý ãêëç ìá, ðñý ðåé íá á ðï öåý ãå ôáé ç óýë ëç øç ôïõ äñü óôç, ü ôáí áõ ôü åß íáé á óþ ìá íôï ðëçì ìý ëç ìá êáé á ðåé ëåß ôáé á ðü ôç óýë - ëç øç ç äéá ôü ñá îç ôçò ôü îçò êáé ç ðñü êëç óç óï âá ñü ôå ñùí á îéï ðïß íùí ðñü îå - ùí. ( ñèñï 119 ôïõ 141/91 Ð.Ä.). Ïé Á óôõ íï ìé êïß êá ôü ôç óýë ëç øç ðñý ðåé íá å íåñ ãïýí ìå óý íå óç êáé óôá èå - ñü ôç ôá, íá ôç ñïýí Ü øï ãç óõ ìðå ñé öï ñü êáé íá á ðï öåý ãïõí êü èå å íýñ ãåéá ðïõ ìðï ñåß íá âëü øåé ôçí ôé ìþ êáé ôçí õ ðü ëç øç ôïõ óõë ëç öèý íôïò êáé ãå íé - êü íá ðñï óâü ëåé ôçí á îéï ðñý πåéá ôïõ. ( ñèñï 7 2 ôïõ óõ íôüã ìá ôïò 75 êáé ôïõ 141/91 Ð.Ä.). Ο öåß ëïõí íá óõ ìðå ñé öý ñï íôáé óôïí óõë ëç öèý íôá ìå ðñï óþ íåéá, íá ìçí ìå ôá åé ñß æï íôáé å íá íôß ïí ôïõ, ù ñßò á íü ãêç, âß á êáé íá ôïí äå óìåý ïõí ìü íï ü ôáí á íôé äñü âß áéá Þ åß íáé ý ðï ðôïò öõ ãþò. ( ñèñï ôïõ Ê.Ð.Ä. êáé ôïõ 141/91 Ð.Ä.) Ç óýëëçøç åðéôñýðåôáé: á) Ôçí çìýñá üôáí õðüñ åé áõôüöùñï Ýãêëçìá Þ êáôáäéùêôéêü Ýããñáöï óôá äçìüóéá ìýñç êáé óôçí êáôïéêßá üôáí ñçôü åðéôñýøåé ôçí åßóïäï ï Ýíïéêïò. Áí õðüñîåé Üñíçóç ôïõ åíïßêïõ, ôüôå öñïõñåßôáé ç êáôïéêßá ìý ñé üôáí åíåñãçèåß êáô' ïßêïí Ýñåõíá üðùò ï íüìïò ïñßæåé ãéá ôç óýëëçøç ôïõ ðñïóþðïõ ðïõ êáôýöõãå ìýóá óå áõôþ. â) Ôç íýêôá üôáí ôï ðñüóùðï äéþêåôáé íüìéìá ùñßò éäéáßôåñåò äéáôõðþóåéò óôá äçìüóéá ìýñç, üôáí ôçí åßóïäï óôçí êáôïéêßá æçôþóåé ñçôü ï Ýíïéêïò. Ç åßóïäïò êáôü ôçí íýêôá ãéá íá ãßíåé óýëëçøç, ùñßò ôç óõãêáôüèåóç ôïõ åíïßêïõ, åðéôñýðåôáé ìüíï óôïí åéóáããåëýá Þ áíáêñéôþ Þ åéñçíïäßêç Þ ðôáéóìáôïäßêç Ý ïíôáò ùò äåýôåñï áíáêñéôéêü õðüëëçëï ôïí áñìüäéï êáè' ýëç êáé êáôü ôüðï áíáêñéôéêü õðüëëçëï. ÅÜí ôá ðñüóùðá áõôü äåí ðáñßóôáíôáé êáé ìý ñé ôçò Üöéîçò ôïõò, ïé Áóôõíïìéêïß öñïõñïýí ôçí êáôïéêßá ãéá íá ðñïëüâïõí áðüäñáóç ôïõ êáôáäéùêüìåíïõ êáé åéäïðïéïýí ôçí Õðçñåóßá ôïõò. ( ñèñá 108 ðáñ. 1 ôïõ 141/91 Ð.Ä. 6 êáé 9 ôïõ óõíôüãìáôïò 75 êáé 253, 254, 255, 256, 275, 276, 277 ôïõ Ê.Ð.Ä.). Äåí åðéôñýðåôáé ç óýëëçøç êáôü ôç äéüñêåéá ôçò éåñïõñãßáò ìýóá óå ïéêïäüìçìá ðñïïñéóìýíï ãéá ôç Èåßá Ëáôñåßá ïðïéáóäþðïôå ãíùóôþò Èñçóêåßáò. ( ñèñï êáé 141/91 êáé åäüöéï á' ôïõ Ê.Ð.Ä.). Προστατευτική φύλαξη προσώπων Άρθρο 118 Π.Δ. 141/91 1. Σε προστατευτική φύλαξη τίθενται πρόσωπα τα οποία, λόγω ηλικίας ή ψυχικής ή πνευματικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται, είναι επικίνδυνα στη δημόσια τάξη ή εκθέτουν τον εαυτόν τους σε κίνδυνο. 2. Σε προστατευτική φύλαξη τίθενται, μέχρι την παράδοσή τους στους οικείους τους, ιδίως: α. Ανήλικοι, που εκούσια ή ακούσια, έχουν εξαφανιστεί. - β. ψυχοπαθείς. - γ. Μεθυσμένοι. 3. Η προστατευτική φύλαξη δεν θεωρείται σύλληψη υπαγόμενη στις διατά- -19-

20 ξεις του κώδικα Ποινικής Δικονομίας. 4. Τα πρόσωπα που τίθενται σε προστατευτική φύλαξη δεν κλείνονται στο κρατητήριο, εκτός αν δεν μπορεί να αποτραπούν με άλλο τρόπο οι κίνδυνοι που προκαλούν στον εαυτό τους ή τους άλλους. 5. Για τη θέση προσώπου σε προστατευτική φύλαξη συντάσσεται έκθεση που υποβάλλεται στον Εισαγγελέα πλημμελειοδικών και γίνεται σχετική εγγραφή στο βιβλίο. Αδικημάτων και Συμβάντων. Στην έκθεση αναγράφονται εκτός των άλλων ο λόγος της προστατευτικής φύλαξης και ο χρόνος έναρξης και λήξης αυτής. Οι μεθυσμένοι από αστυνομική άποψη διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες: α. Σ εκείνους που δεν έχουν απασχολήσει ποτέ την αστυνομία. β. Σ αυτούς που είναι αναίσθητοι. γ. Σ αυτούς που βρίσκονται σε κατάσταση ευθυμίας. δ. Στους ταραξίες. Τους γίνονται οι απαραίτητες συστάσεις στις δε περιπτώσεις γ και δ εάν δεν συμμορφώνονται τους υποβάλλεται μήνυση σύμφωνα με το άρθρο 440 του Π.Κ (επικίνδυνη μέθη) Ο μεθυσμένος δεν διαφέρει σε τίποτα από τον παράφρονα, γι αυτό οι ενέργειες του αστυνομικού αποβλέπουν περισσότερο στο να τον χτυπήσουν στο φιλότιμο παρά να τον εξαναγκάσουν να τον ακολουθήσει στο Τμήμα. Αν ο μεθυσμένος είναι οπλίτης των ενόπλων δυνάμεων και οι ευγενικές και υπομονετικές συστάσεις του αστυνομικού δεν πετύχουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, τότε πρέπει να ειδοποιηθεί το Σώμα στο οποίο ανήκει ο οπλίτης, ήτοι η Στρατονομία ή Ναυτονομία ή Αερονομία, για αποκατάσταση της τάξης ΣΥΛΛΗψΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ α. Σύλληψη βουλευτών και μελών της κυβέρνησης Κατά κανόνα αποκλείεται η βίαιη προσαγωγή, σύλληψη και προσωρινή κράτηση του βουλευτή όσο όμως και κάθε άλλη επαχθής ανακριτική πράξη που στρέφεται εναντίον του προσώπου του. (1) Σε περιπτώσεις αυτόφωρου πταίσματος και πλημ/τος ο βουλευτής απαγορεύεται να συλληφθεί. Εξακριβώνονται μόνο τα στοιχεία της βουλευτικής του ταυτότητας και αφήνεται ελεύθερος. Η προανάκριση όμως συνεχίζεται κανονικά στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα. Η δικογραφία υποβάλλεται στον κ. Εισαγγελέα ο οποίος θα ζητήσει την άδεια από το σώμα της Βουλής για τη δίωξη του βουλευτή. (2) Στα αυτόφωρα κακουργήματα ο βουλευτής συλλαμβάνεται και οδηγείται -20-

21 στο αρμόδιο αστυνομικο τμήμα προκειμένου να σχηματιστεί δικογραφία σε βάρος του. Ακολούθως προσάγεται στον κ. Εισαγγελέα πλημ/κών. β. Σύλληψη Στρατιωτικών Ως Στρατιωτικοί νοούνται οι αξιωματικοί και οι οπλίτες του στρατού ξηράς, του ναυτικού, της Αεροπορίας, του Λιμενικού Σώματος, οι αξιωματικοί αδερφές νοσοκόμοι καθώς και οι υπηρετούντες ιδιώτες στα τάγματα Εθνικής Ασφαλείας (ΤΕΑ) κατά το χρόνο της υπηρεσίας τους. Δεν είναι στρατιωτικοί οι αστυνομικοί, οι πυροσβέστες, αγροφύλακες, τελωνοφύλακες, δασοφύλακες, φύλακες φυλακών, όσοι υπηρετούν στο εμπορικό ναυτικό, πολιτική Αεροπορία και όσοι ανήκουν στο Ιδιωτικό προσωπικό των Στρατιωτικών Υπηρεσιών π.χ. καθαρίστριες, κλητήρες, δακτυλογράφοι. Όλοι οι Στρατιωτικοί, Αξιωματικοί και οπλίτες συλλαμβάνονται για τα αυτόφωρα εγκλήματά τους από τα αστυνομικά όργανα όπως όλοι οι πολίτες (Άρθρ. 201 & 202 Στρ. Π.Κ.) Ειδικότερα (1) Στα αυτόφωρα πταίσματα αποφεύγεται η σύλληψη του στρατιωτικού αν και δεν απαγορεύεται και αυτό γίνεται για την προάσπιση του κύρους των προσώπων που φέρουν στολή. Μετά την εξακρίβωση των στοιχείων διαβιβάζεται η βεβαιωθείσα μήνυση. (α) Για τα πταίσματα που υπάγονται στην αρμοδιότητα του κοινού Πταισματοδικείου στον Αρμόδιο Δημόσιο Κατήγορο. (β) Για τα πταίσματα που υπάγονται στην αρμοδιότητα του τριμελούς στρατοδικείου ή ναυτοδικείου ή αεροδικείου στον αρμόδιο Εισαγγελέα. (2) Στα αυτόφωρα πλημ/τα ή κακουργήματα του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα οι στρατιωτικοί συλλαμβάνονται και με την δικογραφία που σχηματίζεται σε βάρος τους προσαγάγονται στον αρμόδιο Εισαγγελέα Στρατοδικείου ή Ναυτοδικείου ή Αεροδικείου. (3) Στα αυτόφωρα πλημ/τα ή κακουργήματα του Κοινού Ποινικού Δικαίου, οι δράστες στρατιωτικοί συλλαμβάνονται ομοίως ανεξαρτήτως αν το έγκλημα υπάγεται στα στρατιωτικά ή κοινά ποινικά Δικαστήρια. Αν η εκδίκαση του εγκλήματος γίνεται από στρατιωτικό Ποινικό Δικαστήριο η προσαγωγή του συλληφθέντος γίνεται στον αρμόδιο Εισαγγελέα του Στρατοδικείου ή Ναυτοδικείου ή Αεροδικείου. Αν η εκδίκαση του εγκλήματος γίνεται από Κοινό Ποινικό Δικαστήριο η προσαγωγή γίνεται στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημ/κών. γ. Σύλληψη αλλοδαπών στρατιωτικών Οι αλλοδαποί στρατιωτικοί όλων των σωμάτων (στρατού, ναυτικού και αεροπορίας) αν διέπραξαν οποιοδήποτε έγκλημα στο ελληνικό έδαφος συλλαμ- -21-

22 βάνονται αμέσως και οδηγούνται στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα όπου ενεργείται αυτεπάγγελτη προανάκριση. Ο συλληφθείς αντί να προσαχθεί στον εισαγγελέα Πλη/κών παραδίδεται στους αλλοδαπούς προϊσταμένους με αντίγραφο της δικογραφίας που σχηματίστηκε για να δικαστεί από τα δικαστήρια της χώρας του. Η σχετική δικογραφία όμως υποβάλλεται για τα πταίσματα στο δημόσιο κατήγορο ή στον Εισαγγελέα πλημ/κών για τα πλημμελήματα. Επομένως οι αλλοδαποί στρατιωτικοί απολαμβάνουν το προνόμιο της ετεροδικίας όχι όμως και το προνόμιο του απαραβίαστου. δ. Προσωπικό Διπλωματικών Προξενικών Αποστολών Σύμφωνα με το άρθρ της σύμβασης της Βιέννης (1961), τα παρακάτω πρόσωπα έχουν υποχρέωση να σέβονται τους Νόμους και τους Κανονισμούς του Κράτους που είναι διαπιστευμένα χωρίς να θίγονται τα προνόμια και οι ασυλίες τους. Οι αλλοδαποί αυτοί είναι κυρίως οι παρακάτω: (1) Οι διπλωματικοί αντιπρόσωποι των ξένων κρατών που είναι διαπιστευμένοι στην Ελλάδα (πρεσβευτές έκτακτοι απεσταλμένοι πληρεξούσιοι υπουργοί επιτετραμμένοι). (2) Τα μέλη της οικογένειας του διπλωματικού αντιπροσώπου (σύζυγος τέκνα συγγενείς) με την προϋπόθεση ότι διαβιούν όλοι στο ίδιο σπίτι. (3) Το επίσημο πρόσωπο της πρεσβείας του ξένου κράτους που είναι διαπιστευμένο στην Ελλάδα (στρατιωτικοί εμπορικοί και διπλωματικοί ακόλουθοι γραμματείς, διερμηνείς τεχνικοί και εμπορικοί σύμβουλοι) με την προϋπόθεση ότι όλοι έχουν ξένη υπηκοότητα, εφόσον δηλαδή είναι αλλοδαποί υπήκοοι. (4) Τα μέλη της οικογένειας του επίσημου προσωπικού (σύζυγος τέκνα και λοιποί συγγενείς) εφόσον διαβιούν μονίμως στο ίδιο σπίτι και είναι αλλοδαποί υπήκοοι. (5) Το υπηρετικό προσωπικό της πρεσβείας (θυρωροί υπηρέτες σοφέρ μάγειροι καθαρίστριες κ.λ.π.) εφόσον είναι αλλοδαποί υπήκοοι. (6) Οι βασιλείς, αντιβασιλείς, πρόεδροι δημοκρατιών και αρχηγοί ξένων κρατών, καθώς και τα μέλη των οικογενειών τους που κατοικούν μαζί τους (καθώς και τα μέλη της ακολουθίας τους: αστυνομικοί στρατιωτικοί κ.λ.π.). (7) Ο ΠΑΠΑΣ. (8) Οι υπουργοί εξωτερικών ξένων κρατών (που βρίσκονται στην Ελλάδα με αυτή την ιδιότητα). (9) Τα μέλη του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης. (10) Ο προϊστάμενος της εμπορικής αντιπροσωπείας της Ρωσίας. Τα ανωτέρω πρόσωπα τυγχάνουν των προνομίων: -22-

23 (α) ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ: δεν συλλαμβάνονται δεν ερευνώνται δεν ανακρίνονται δεν προσάγονται βιαίως ως μάρτυρες, καθώς ούτε δικάζονται και φυλακίζονται. (β) ΕΤΕΡΟΔΙΚΙΑΣ: υπάγονται στους νόμους και τα δικαστήρια της πατρίδας τους, από τα οποία μόνο μπορούν να διωχθούν και να δικαστούν. Οι ενέργειες των Αστυνομικών οργάνων, όταν διαπραχθεί έγκλημα (πλημμέλημα ή κακούργημα) από πρόσωπο που έχει τα προνόμια του απαραβίαστου και της ετεροδικίας είναι οι εξής: δεν ενεργούμε καμία αστυνομική ή ανακριτική ενέργεια που θίγει το πρόσωπο του διπλωματικού αντιπροσώπου ή άλλου ετεροδικούντος προσώπου από τα ως άνω προαναφερόμενα, δηλαδή δεν επιτρέπεται τα πρόσωπα αυτά να συλληφθούν και να υποβληθούν σε σωματικές έρευνες. Όταν πρόκείται για έγκλημα σε βαθμό πταίσματος, τότε τα ανωτέρω πρόσωπα (που απολαμβάνουν των προνομίων του απαραβίαστου και της ετεροδικίας) μηνύονται για την παράβασή τους και η μήνυση διαβιβάζεται στη συνέχεια στον αρμόδιο δημόσιο κατήγορο για τα περαιτέρω. ΠΡΟΞΕΝΟΙ: Είναι τα πρόσωπα που προστατεύουν στην Ελλάδα, τα εμπορικά και ναυτικά συμφέροντα των ξένων κρατών και τα οικονομικά και ατομικά συμφέροντα των υπηκόων τους. Οι πρόξενοι και οι προξενικοί υπάλληλοι εάν είναι αλλοδαποί υπήκοοι, έχουν τα εξής προνόμια: α. Δεν συλλαμβάνονται παρά μόνο σε περίπτωση αυτόφωρου κακουργήματος. β. Δεν προσκαλούνται στην Αστυνομία ως μάρτυρες. γ. Δεν προσωποκρατούνται. Οι ανωτέρω δεν έχουν το προνόμιο της ετεροδικίας. Τα κτίρια των πρεσβειών, των προξενείων, γενικά τα πρεσβευτικά μέγαρα, καθώς και οι οικίες των αναφερόμενων προσώπων είναι απαραβίαστα. Για τις διοικητικές παραβάσεις δεν τυγχάνει εφαρμογής το μέτρο της αφαίρεσης πινακίδων στην περίπτωση αυτοκινήτων Δ.Σ., Ξ.Α. και συνεπώς αρκούμεθα στην επίδοση μόνο κλήσης επιβολής προστίμου. Η επίδειξη προσωπικών εγγράφων από τα ανωτέρω πρόσωπα προς τα Αστυνομικά όργανα θα πρέπει να τη θεωρήσουμε ως αναγκαία προϋπόθεση για την σωστή εφαρμογή των διατάξεών περί προνομίων και ασυλιών. Εάν δεν αποδειχθεί η ιδιότητα του ελεγχόμενου εμπλεκόμενου ατόμου ή οδηγού δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθεί εάν και σε ποια έκταση απολαμβάνει των διαφόρων προνομίων και ασύλων, αφού όπως είναι γνωστό, ανάλογα με την συγκεκριμένη ιδιότητα ενός υπαλλήλου ξένης αποστολής, διαφορετικές είναι οι προϋποθέσεις και η διαβάθ- -23-

24 μιση των προνομίων και ασυλιών που του αναγνωρίζονταί (αρθρ. 31 & 37 της συμβάσεως για τις διπλωματικές σχέσεις, επίσης αρθρ. 37 & 38 που καθιστούν αναγκαία την εξακρίβωση της ιθαγένειας ή τυχόν μονίμου διαμονής). Εξάλλου η μη διαπίστωση διπλωματικής ή προξενικής ιδιότητας, μπορεί τελικά να αποβεί σε βάρος του θεσμού και να ευνοήσει την απατηλή επιδίωξη εξασφαλίσεως διπλωματικής προστασίας και των προνομίων από άτομα τα οποία δεν τα δικαιούνται, καθώς και σε περιπτώσεις οχημάτων, ακόμη το αυτοκίνητο να είναι κλεμμένο ή τέλος οι πινακίδες να είναι κλεμμένες ή πλαστές. Επειδή το θιγόμενο ζήτημα, λόγω της ιδιαιτερότητας του απαιτεί λεπτό και διακριτικό χειρισμό, πρέπει οι Αστυνομικοί υπάλληλοι στις ενέργειες τους, να είναι λίαν σύντομοι, να διακρίνονται από σύνεση, αποφασιστικότητα και η συμπεριφορά τους προς τα ελεγχόμενα πρόσωπα να είναι ευγενική και άψογη από κάθε πλευρά. ΕΡΕΥΝΕΣ Áí äéåîüãåôáé áíüêñéóç ãéá êáêïýñãçìá Þ ðëçììýëçìá, Ýñåõíá äéåíåñãåßôáé üôáí ìðïñåß âüóéìá íá õðïôåèåß üôé ç âåâáßùóç ôïõ åãêëþìáôïò, ç áðïêüëõøç Þ ç óýëëçøç ôùí äñáóôþí Þ ôýëïò ç âåâáßùóç Þ ç áðïêáôüóôáóç ôçò æçìéüò ðïõ ðñïêëþèçêå åßíáé äõíáôü íá ðñáãìáôïðïéçèåß Þ íá äéåõêïëõíèåß ìüíï ìå áõôþí (Üñèñï 253 Ê.Ð.Ä.). Êáô ïßêïí Ýñåõíá: ( ñèñá 254, 255, 256 Ê.Ð.Ä. ) Êáôïéêßá èåùñåßôáé êüèå þñïò ìç åëåýèåñïò óå üëïõò, óôïí ïðïßï äéáìýíåé êüðïéïò ìüíéìá Þ ðñïóùñéíü, íüìéìá Þ ü é. Ùò êáôïéêßá èåùñïýíôáé åðßóçò: êáôáóôþìáôá Þ ãñáöåßá üôáí ñçóéìïðïéïýíôáé ùò ôýôïéá Þ üôáí ðáñáìýíïõí êëåéóôü, óêçíýò, êáëýâåò, ðëïßá, âüñêåò, ïðïéïäþðïôå ü çìá êëð, üôáí êáôïéêïýíôáé êáé äåí åßíáé ðñïóéôü óå üëïõò. Êáô ïßêïí Ýñåõíá ôçν çìýñá Ç Ýñåõíá åíåñãåßôáé áðü áîéùìáôéêü Þ õðáîéùìáôéêü ôçò ÅëëçíéêÞò Áóôõíïìßáò êáé ùò äåýôåñïò áíáêñéôéêüò õðüëëçëïò ðñïóëáìâüíåôáé ðüíôïôå äéêáóôéêüò ëåéôïõñãüò (åéóáããåëýáò, áíôéåéóáããåëýáò, áíáêñéôþò, åéñçíïäßêçò Þ ðôáéóìá-ôïäßêçò). Áí ç ðüñôá åßíáé êëåéóôþ êáé ï Ýíïéêïò áñíåßôáé íá ôçí áíïßîåé ôüôå ìðïñåß íá ôçí ðáñáâéüóåé ðáñïõóßá ôïõ äåýôåñïõ áíáêñéôéêïý õðáëëþëïõ ìå ôïí ïðïßï óõìðñüôôåé. Áíôßãñáöï ôçò Ýêèåóçò ãéá ôçí Ýñåõíá äßíåôáé áôåëþò óôïí Ýíïéêï ôçò ïéêßáò üðïõ Ýãéíå áõôþ, ìå ðñïöïñéêþ áßôçóþ ôïõ. Αν η διενέργεια κατ οίκον έρευνας, γίνεται και με τη συνδρομή κλειθροποιού (κλειδαρά), τότε στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται και τα πλήρη στοι- -24-

25 χεία του ο οποίος και συνυπογράφει την έκθεση. Η πληρωμή αυτού, γίνεται μέσω του Διαχειριστή της Υπηρεσίας που τον κάλεσε. Íõ ôåñéíþ Ýñåõíá ÅðéôñÝðåôáé ìüíï ãéá ôéò åîþò ðåñéðôþóåéò: á) Áí ðñüêåéôáé íá óõëëçöèåß ðñüóùðï ðïõ äéþêåôáé íüìéìá. â) Áí êüðïéïò óõëëáìâüíåôáé åð áõôïöþñù íá äéáðñüôôåé ìýóá óôçí êáôïéêßá êáêïýñãçìá Þ ðëçììýëçìá. ã) Áí ãßíåôáé óõãêýíôñùóç óå êáôïéêßá üðïõ ðáßæïíôáé êáô åðüããåëìá ôõ åñü ðáé íßäéá Þ ç êáôïéêßá ñçóéìïðïéåßôáé ùò ôüðïò êáô åðüããåëìá áêïëáóßáò. ä) Áí ðñüêåéôáé ãéá þñïõò ðïõ åßíáé ó üëïõò ðñïóéôïß ôç íý ôá. Ç êáô ïßêïí Ýñåõíá ôç íý ôá åíåñãåßôáé áðü äéêáóôéêü ëåéôïõñãü êáé ùò  áíáêñéôéêüò õðüëëçëïò ðñïóëáìâüíåôáé áîéùìáôéêüò Þ õðáîéùìáôéêüò ôçò ÅëëçíéêÞò Áóôõíïìßáò. ÐñÝðåé íá ðñïóêáëåßôáé ï Ýíïéêïò ôïõ äéáìåñßóìáôïò ðïõ èá åñåõíçèåß íá ðáñåõñßóêåôáé êáôü ôç äéåîáãùãþ ôçò. Íý ôá: Áðü þñá ìý ñé þñá ãéá ôï äéüóôçìá áðü 1ç Ïêôùâñßïõ ìý ñé 31ç Ìáñôßïõ êáé áðü þñá ìý ñé þñá ãéá ôï äéüóôçìá áðü 1ç Áðñéëßïõ ìý ñé 30ç Óåðôåìâñßïõ. Áðáãïñåýåôáé êüèå Ýñåõíá óôçí êáôïéêßá Þ ôï ãñáöåßï ôïõ ðëçñåîïýóéïõ äéêçãüñïõ ôïõ êáôçãïñïõìýíïõ. Õð üøιν: Επειδή κατά την διενέργεια της κατ οίκον έρευνας παραβιάζεται το συνταγματικά κατοχυρωμένο άσυλο της κατοικίας (άρθρο 9 συντάγματος) οι βαθμοφόροι πρέπει να είναι πολύ προσεχτικοί και να είναι σε θέση να αιτιολογήσουν την άποψή τους για την πραγματοποίηση της έρευνας στον εκπρόσωπο της δικαστικής εξουσίας. Για το λόγο αυτό συνιστάται να λαμβάνεται κατάθεση αστυνομικού ότι υπάρχουν βάσιμες πληροφορίες που επιβάλλουν την έρευνα. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΚΗΝΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ (Ανθρωποκτονία - απόπειρα ανθρωποκτονίας - Άρθρο 299 Π.Κ., Κακούργημα) Η έρευνα του τόπου του εγκλήματος είναι ένα άκρως επαγγελματικό και εξειδικευμένο εγχείρημα, που βασίζεται στη συνεργασία πολλών ανθρώπων με πολλές ειδικότητες. Τα λάθη του ενός, μπορούν να καταστρέψουν το έργο όλων των υπολοίπων. Εκεί που δεν υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες να μας πουν τι συνέβη, μόνο ο τόπος του εγκλήματος θα μας το πει, γιατί ο τόπος του εγκλήματος «μιλάει» και περιέχει πολλούς «άφωνους μάρτυρες». Όλα όμως ξεκινούν από τους πρώτους Αστυνομικούς που θα φθάσουν πρώτοιστον τόπο του εγκλήματος. Βασικές υποχρεώσεις πρωτοαφιχθέντων - Να διαπιστώσουν εάν το θύμα είναι ακόμη ζωντανό ή έχει πεθάνει και να ενεργήσουν ανάλογα. -25-

26 - Να λάβουν μέριμνα για τη μεταφορά τυχόν τραυματιών και ενημερώνουν σχετικά. - Να συλλάβουν το δράστη, εάν είναι ακόμη εκεί ή να ενημερώσουν τους αρμόδιους εάν αυτός έχει διαφύγει. - Να περιφρουρήσουν τον τόπο του εγκλήματος και να κρατήσουν εκεί μάρτυρες ή υπόπτους. Η περιφρούρηση του τόπου του εγκλήματος γίνεται προκειμένου να διατηρηθεί στην κατάσταση που ήταν όταν τελέστηκε το έγκλημα, μέχρι να φωτογραφηθεί και να ερευνηθεί κατά την αυτοψία από τους αρμόδιους ανακριτικούς υπαλλήλους. - Ο χώρος οριοθετείται με κορδέλα (σε αρκετή απόσταση από το χώρο του συμβάντος, πειστήρια, ίχνη) και περιφρουρείται από τους Αστυνομικούς, οι οποίοι εμποδίζουν κάθε αναρμόδιο να εισέλθει. Η έκταση του τόπου του εγκλήματος καθορίζεται από τα σημεία όπου παρατηρούνται πειστήρια, ίχνη, αλλά και από τα φυσικά του όρια (κτίρια, οχήματα, περιφραγμένοι χώροι κ.λ.π.). - Να καταγράψουν τα στοιχεία ταυτότητας των μαρτύρων σε περίπτωση που δεν καταστεί δυνατό να κρατηθούν μέχρι να καταφθάσουν οι αρμόδιοι ανακριτικοί υπάλληλοι. Το ίδιο ισχύει και με τους τραυματίες, οπότε καταγράφουν και τα στοιχεία αυτών από τους οποίους έγινε η διακομιδή (πλήρωμα Ε.Κ.Α.Β., συγγενείς, φίλοι, γείτονες, άλλοι μάρτυρες κ.λ.π.). Το κίνητρο του εγκλήματος αποτελεί έναν εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα για τον προσδιορισμό της κατεύθυνσης που πρόκειται να πάρει η έρευνα. Για παράδειγμα, θα δοθεί έμφαση στον κύκλο γνωριμιών του θύματος, σε προσωπικές διαφορές του, στην αναζήτηση ατόμων με παραβατική δραστηριότητα στην περιοχή όπου τελέστηκε το έγκλημα, σε αντίπαλες συμμορίες Η πρόκληση για τους ερευνητές συνίσταται στο να βρεθεί αυτή η λογική, αυτό το «γιατί», που ενώ για τους περισσότερους ανθρώπους δεν αρκεί για να φθάσουν στο έγκλημα, για κάποιους άλλους όμως είναι αρκετό. Στη Χώρα μας συναντούμε τις παρακάτω ανθρωποκτονίες: α) Ανθρωποκτονία Οικονομικού Οφέλους Ανθρωποκτονία κατά παραγγελία (πληρωμένη), Ανθρωποκτονία με την εμπλοκή συμμοριών (εμπορία ναρκωτικών, ληστείες, σωματεμπορία κ.α. Ανθρωποκτονία λόγω ανταγωνισμού μεταξύ εγκληματιών, Ανθρωποκτονία μετά από απαγωγή, Ανθρωποκτονία σε σχέση με τα ναρκωτικά. Π.χ δολοφονία ατόμων που θεωρούνται πληροφοριοδότες της Αστυνομίας, Ανθρωποκτονία με κίνητρο την είσπραξη ασφαλίστρων ή κληρονομιάς, Ανθρωποκτονία στη διάρκεια διάπραξης άλλου αδικήματος (ληστεία ή διάρρηξη μετά φόνου). β) Ανθρωποκτονία με Προσωπικά Αίτια Ανθρωποκτονία με κίνητρο την ερωτομανία, Οικιακή (οικογενειακή) αν- -26-

27 θρωποκτονία, Ανθρωποκτονία μετά από λογομαχία ή διαμάχη, Ανθρωποκτονία εξουσίας (με στόχο κάποια μορφή εξουσίας), Ανθρωποκτονία εκδίκησης, Ανθρωποκτονία χωρίς συγκεκριμένο κίνητρο, Εξτρεμιστική ανθρωποκτονία, Ανθρωποκτονία οίκτου, Ανθρωποκτονία ομήρων. γ) Σεξουαλική Ανθρωποκτονία δ) Ανθρωποκτονία με Ομαδικά Αίτια Ανθρωποκτονία θρησκευτικής οργάνωσης (Λατρείας). πχ «σατανιστές», Εξτρεμιστική ανθρωποκτονία, Ανθρωποκτονία λόγω έξαψης πλήθους (λυντσάρισμα). Ιατροδικαστικά ευρήματα Η εξέταση του πτώματος γίνεται αρχικά μακροσκοπικά και συνήθως στον τόπο του εγκλήματος, ώστε το πόρισμα του Ιατροδικαστή να είναι ολοκληρωμένο και σε συμφωνία με τα ευρήματα της αυτοψίας. Η μακροσκοπική, εξωτερική έρευνα του πτώματος, ονομάζεται νεκροψία. Η νεκροψία ακολουθείται από τη νεκροτομή, που είναι η αναλυτικότερη, εσωτερική εξέταση του πτώματος. Γίνεται διάνοιξη των τριών κοιλοτήτων του σώματος, δηλαδή της κρανιακής, της θωρακικής και της κοιλιακής και μελετάται η κατάσταση των σπλάχνων (κακώσεις, αιμορραγίες κ.λ.π.). Ακολουθεί η τοξικολογική εξέταση, για την ανίχνευση ουσιών στο αίμα του θύματος (όπως παραισθησιογόνων, δηλητηρίων, οινοπνεύματος κ.λ.π.) και ιστολογική εξέταση. Σε περιπτώσεις ανεύρεσης σκελετών, γίνεται ανθρωπολογική και οδοντιατροδικαστική εξέταση, με σκοπό την ανακάλυψη της ταυτότητάς τους. Όλες αυτές οι εξετάσεις έχουν ως σκοπό την ανακάλυψη: α) του χρόνου θανάτου (πτωματικές υποστάσεις, ακαμψία, αποσύνθεση κ.λ.π.), β) του τρόπου και της αιτίας θανάτου (τραύματα, τοξικολογική εξέταση) και γ) στην περίπτωση των σκελετών ή των αγνώστων πτωμάτων, τον προσδιορισμό των ανθρωπολογικών τους χαρακτηριστικών με σκοπό την αναγνώρισή τους. Ίχνη και Πειστήρια Ίχνη είναι τα αποτελέσματα κάποιας ενέργειας ή επίδρασης εξωτερικών παραγόντων και λόγω της κατασκευής/χρήσης/δομής τους, μπορούν να μας δώσουν ένα αναγνωρίσιμο - μοναδικό χαρακτηριστικό. Είναι: π.χ. αποτυπώματα (παλαμικά, δακτυλικά, ποδών, δοντιών), κηλίδες (αίματος, σπέρματος, βιολογικών υλικών, ιδρώτας κ.λ.π.), ανάγλυφα εντυπώματα (από ελαστικά αυτ/του, από παπούτσι κ.λ.π.), φθορές από πρόσκρουση βολίδων ή γενικά αν- -27-