Εκπαιδευτικό σενάριο «Ο Ρόλος του σχολείου, ως φορέα δευτερογενούς κοινωνικοποίησης σήμερα» Καθηγήτρια: Μαρία Μουντρίδου. Παρασκευή Ξένου-Στρούζα 1

Transcript

1 Εκπαιδευτικό σενάριο «Ο Ρόλος του σχολείου, ως φορέα δευτερογενούς κοινωνικοποίησης σήμερα» Καθηγήτρια: Μαρία Μουντρίδου "Σχέδιο ενσωμάτωσης της τεχνολογίας σε μάθημα ειδικότητάς" Παρασκευή Ξένου-Στρούζα 1 Αθήνα, paraskevixenou@gmail.com

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Γενικές πληροφορίες....3 Φάση 1 η....4 Φάση 2 η....5 Φάση 3 η....6 Φάση 4 η 8 Φάση 5 η....9 Βιβλιογραφικές Αναφορές - Πηγές Δικτυογρφία.10 2

3 Γενικές Πληροφορίες Τίτλος Μαθήματος: «Ο Ρόλος του σχολείου, ως φορέα δευτερογενούς κοινωνικοποίησης σήμερα» Διδακτική Ενότητα: Ενότητα Γ, Κεφαλαίων 1 ου & 3 ου, Ενότητες: «Δευτερογενείς φορείς κοινωνικοποίησης-σχολείο» & 3.1. «Ο ρόλος της εκπαίδευσης» και 3.2. «Η εκπαίδευση ως παράγοντας αναπαραγωγής και αλλαγής της κοινωνίας» (επαναληπτικά) του μαθήματος «Πολιτική Παιδεία» Συνθήκες Διδασκαλίας: Γενικό Λύκειο Αθηνών Σχολική Βαθμίδα: Α τάξη Γενικού Λυκείου Σύνολο Μαθητών: 25 (μικτή ομάδα) Λογισμικό: Εργαλεία Web 2.0, Internet Explorer ή Mozilla Firefox Προαπαιτούμενο Λογισμικό: Εργαλεία Web 2.0, Internet Explorer ή Mozilla Firefox Χρόνος Διάρκειας: 5 διδακτικές ώρες Γενικοί Σκοποί και στόχοι (γνωστικοί, συναισθηματικοί, κοινωνικοί, μεταγνωστικοί): Οι μαθητές: Να συνειδητοποιούν την καθοριστική σημασία του σχολείου-εκπαίδευσης, ως δευτερογενούς φορέα κοινωνικοποίησης για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους και της συλλογικής ταυτότητας κάθε κοινωνίας. Να αξιολογούν τις λειτουργίες και τα διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα. Να εξοικειωθούν με ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης. Να εξασκηθούν στη χρήση των υπολογιστικών εργαλείων (πλοήγηση στο διαδίκτυο). Να αποκτήσουν θετική στάση απέναντι στη χρήση των Τ.Π.Ε. ως βασικό περιβάλλον οικοδόμησης της γνώσης στη μαθησιακή διαδικασία. 3

4 Να εξοικειωθούν με τη γνώση του εαυτού και του άλλου, αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση, την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό τους. Να ανακαλύπτουν την κοινωνική γνώση και να αποκτούν συνείδηση των καθημερινών ζητημάτων. Να ενισχύουν μεθοδικά τη δημιουργική και κριτική σκέψη, μαθαίνοντας να σκέφτονται, να κρίνουν, να επιλέγουν, να απορρίπτουν, να επιχειρηματολογούν, να συγκρίνουν, να συμπεραίνουν. Προαπαιτούμενες Γνώσεις: Οι μαθητές έχουν τις απαραίτητες γνώσεις για το σχολείο, τόσο βιωματικά, όσο και ήδη από την τρίτη τάξη του Γυμνασίου ως κοινωνική γνώση, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του μαθήματος. Επίσης, έχουν πολύ καλή γνώση υπολογιστών (παρακολουθούν μαθήματα Τ.Π.Ε.) και είναι εξοικειωμένοι με τα εργαλεία και τα λογισμικά που χρησιμοποιούνται. Ωστόσο, σε εξειδικευμένες ασκήσεις είναι δυνατό να καθοδηγηθούν από τον εκπαιδευτικό στην τάξη, με αντίστοιχη παράταση των διδακτικών ωρών. Μοντέλο εφαρμογής: Θα χρησιμοποιηθεί το μοντέλο σχεδιασμού ενσωμάτωσης τεχνολογίας της M.D. Roblyer (1988), το οποίο αναπτύσσεται σε πέντε φάσεις. 1 η φάση: Καθορισμός σχετικού πλεονεκτήματος - Γιατί να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία στο σημερινό μάθημα; Το προς μελέτη θέμα «ο ρόλος του σχολείου, ως φορέα δευτερογενούς κοινωνικοποίησης», απαιτεί πολυμεσική προσέγγιση, προκειμένου οι μαθητές να αντιληφθούν το ρόλο του σχολείου σήμερα και σε κάθε εποχή, τις δυσκολίες ή τις ευκολίες του για τους νέους, ώστε να είναι σε θέση να αξιολογούν τα ζητήματα που, ενδεχομένως, αντιμετωπίζουν οι ίδιοι στο δικό τους σχολείο, ως μοναδικά και να τα 4

5 αναγνωρίζουν ως παγκόσμια. Δεδομένου ότι εκφράζεται μια δυσφορία για το θεσμό του σχολείου σχεδόν από όλους τους μαθητές στη χώρα μας. Μέσω της τεχνολογίας και των επιλογών της οι μαθητές θα μυηθούν στη γνώση και το ρόλο του διατοπικά και διαχρονικά. Θα έρθουν σε επαφή με άλλα σχολεία ή την έλλειψή τους και θα πάρουν θέση στα ζητήματα της εκπαίδευσής τους. Αναμένεται οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα του σχολείου σε κάθε εποχή, να αντιληφθούν ότι τα κοινωνικά πλαίσια αλλάζουν και μαζί τους και ο ρόλος του σχολείου και να συνειδητοποιήσουν τη δική τους συμβολή στην αλλαγή του θεσμού αυτού. 2 η φάση: Σχεδιασμός των αξιολογήσεων - Ποιες είναι κατάλληλες στρατηγικές αξιολόγησης; Η αξιολόγηση των μαθητών θα είναι αρχική, με την διερεύνηση των πρότερων και βιωματικών γνώσεών τους, μέσα από τις προφορικές τους απαντήσεις. Επίσης, θα είναι διαμορφωτική, αφού καθ όλη την διάρκεια της διδασκαλίας θα παρακολουθείται η δράση τους από τον επιβλέποντα καθηγητή και από τους συμμαθητές τους. Με κλείδα παρατήρησης θα αξιολογηθεί η εκπαιδευτική συμπεριφορά και το συνολικό έργο της κάθε ομάδας, καθώς και οι γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές και μεταγνωστικές ικανότητες των μαθητών. Τέλος, θα είναι τελική, όπου με φύλλο εργασίας θα αυτοαξιολογηθούν απαντώντας σε ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου (σε πενταβάθμια κλίμακα συμφωνίας και ασυμφωνίας), προκειμένου να αξιολογηθούν οι γνωστικές τους ικανότητες και να διερευνηθεί εάν επιτεύχθηκαν οι στόχοι του μαθήματος. Γενικά οι μαθητές, και όχι μόνο κατά την αξιολόγηση, αξιολογούν, αυτοαξιολογούνται και ετεροαξιολογούνται σχετικά με τις γνώσεις και τις διαδικασίες καθ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσα από τις προτεινόμενες δραστηριότητες (παρατήρησης, συγγραφής, αναζήτησης πληροφοριών, ανάλυσης και σύνθεσής τους, χρήση και εξοικείωση με τη 5

6 σύγχρονη τεχνολογία, συνεργασία με συμμαθητές, προβολή και παρουσίαση πορισμάτων κ.λπ.). Τελικά, οι μαθητές να κληθούν να αξιολογήσουν και την όλη διαδικασία με ολιστικό rubric. Ο τελικός βαθμός θα προκύψει ως μέσος όρος όλων των παραπάνω αξιολογήσεων. 3 η φάση: Σχεδιασμός της διδασκαλίας - Ποιες είναι οι κατάλληλες στρατηγικές ενσωμάτωσης; 1 η μέρα: Σύνδεση με ήδη υπάρχουσες γνώσεις. Ο εκπαιδευτικός διερευνά κατά πόσο οι μαθητές γνωρίζουν τα web 2.0 εργαλεία: Mindomo (conceptual mapping), Prezi (presentation), Time Rime (timeline), Quizlet (flash carts), καθώς και Power Point τα οποία θα χρησιμοποιήσει κατά τη διδασκαλία (12 ). Για το σκοπό αυτό παρουσιάζει κάθε ένα από αυτά με συγκεκριμένες ασκήσεις προσομοίωσης παρέχοντας στους μαθητές αντίστοιχο φύλλο εργασίας (30 ). Με το φύλλο αυτό ελέγχονται και οι πρότερες γνώσεις των μαθητών σχετικά με τις έννοιες της κοινωνικοποίησης (1.1. Στόχοι κοινωνικοποίησης και σημασία της), των φορέων της και της διάκρισής τους σε πρωτογενείς και δευτερογενείς (1.3. Φορείς κοινωνικοποίησης) και του κοινωνικού ελέγχου (1.4. Κοινωνικός έλεγχος) και συνδέονται οι μαθητές με τις ενότητες του βιβλίου του μαθητή του τρέχοντος μαθήματος. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι διερευνητικός υποστηρικτικός. 2 η μέρα: Κατευθυνόμενη εργασία από τον εκπαιδευτικό. Ο εκπαιδευτικός προβάλει σύντομο βίντεο (2 ) με το δικαίωμα στην εκπαίδευση και εικόνες, προκειμένου να θέσει προβληματισμούς στους μαθητές σχετικά με: τις δυνατότητες που παρέχει και τη χρησιμότητα του σχολείου σήμερα; την ύπαρξη της ζωής χωρίς το σχολείο σήμερα; τη δυνατότητα όλων των παιδιών του κόσμου να έχουν πρόσβαση στο σχολείο; 6

7 τις δραστηριότητες των παιδιών που δεν πηγαίνουν στο σχολείο; τις εκδηλώσεις και τις δραστηριότητες του σχολείου που αναπαράγουν τον πολιτισμό; (10 ) Ακολουθεί συζήτηση (30 ). Ομοίως, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι καθοδηγητικός υποστηρικτικός σε όλη τη διάρκεια. 3 η μέρα: Εργασία κατευθυνόμενη από τους μαθητές. Ο εκπαιδευτικός χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και τους αναθέτει ρόλους (5 ). Κατόπιν, τους παρέχει υλικό προς επεξεργασία, επεξηγώντας τους τις διαδικασίες που θα ακολουθήσουν (2 ). Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην παρούσα φάση είναι συμβουλευτικός υποστηρικτικός. Οι μαθητές επεξεργάζονται διαθεματικά δύο ιστορίες, ενός διαλόγου σε μάθημα μαθηματικών και τις σελίδες του λογοτεχνικού έργου: «Ένα παιδί μετράει τα άστρα» (Λουντέμης, 1977) που τους παρέχονται (διαδικτυακά) (15 ), τις οποίες καλούνται να δραματοποιήσουν (10 ), να προβληματιστούν και να παρουσιάσουν (10 ) σε Power Point ή Prezi στην ολομέλεια, απαντώντας παράλληλα σε ερωτήματα σχετικά με: τη μέθοδο διδασκαλίας, τη δομή της τάξης, την επικοινωνία μαθητή δασκάλου, μαθητών μεταξύ τους, λεκτικές εκφράσεις κ.λπ; το πώς σχετίζετε η μαθησιακή διαδικασία με τη δική τους σήμερα; το ποιον τύπο μάθησης θεωρούν καλύτερο και γιατί; το πώς λειτουργεί και πώς πρέπει να λειτούργει το σχολείο σήμερα, προκειμένου να κοινωνικοποιεί τα νέα άτομα; 4 η μέρα: Οι μαθητές ερευνούν. Σε μια προσπάθεια περεταίρω αυτονόμησης των μαθητών τους ζητείται να διερευνήσουν γιατί «τα παιδιά μελετούν, αλλά δεν κατανοούν» και γιατί «τα παιδιά αδιαφορούν για το σχολείο» από σχετικό άρθρο εφημερίδας και σχέδιο έρευνας από τον εκπαιδευτικό σε κλίμακα Likert (25 ). Ο 7

8 εκπαιδευτικός είναι απλά παρατηρητής κι αφού οι μαθητές καταλήξουν σε πορίσματα τα παρουσιάζουν σε Prezi ή Power Point στην ολομέλεια (15 ). 5 η & 6 η μέρα: Οι μαθητές εφαρμόζουν. Με αφορμή την ταινία του Λοράν Καντέ (2008) «ανάμεσα στους τοίχους» και το «δημιουργικό» σχολείο στη Σουηδία, τα οποία τους προτείνονται και αναζητούν διαδικτυακά (10 ), οι μαθητές (σε ομάδες) καλούνται να αναζητήσουν, ανεξάρτητα από τον εκπαιδευτικό, σχολεία και εκπαιδευτικά συστήματα στην Ευρώπη και στο χρόνο, εντοπίζοντας: ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στα διαφορετικά σχολεία; θέματα που αποτελούν κρίσιμα ζητήματα και στα διάφορα σχολεία και στο δικό τους; θέματα σχετικά με τις σχέσεις: i) των εκπαιδευτικών μεταξύ τους, ii) των εκπαιδευτικών με τους μαθητές, iii) των μαθητών μεταξύ τους; Οικιστικά κ.ά. (15 ) Τα ευρήματά τους τα παρουσιάζουν στην ολομέλεια σε πρόγραμμα time rime και quizlet (σε flash carts) ή και σε εννοιολογικό χάρτη (15 ). Ο εκπαιδευτικός παρατηρεί και συμβουλεύει, όπου απαιτείται. 4 η φάση: Οργάνωση και προετοιμασία της τάξης και των διδακτικών υλικών. Το μάθημα είναι απαραίτητο να διεξαχθεί εξ ολοκλήρου στην αίθουσα των υπολογιστών, προκειμένου κάθε μαθητής ή ομάδα μαθητών να έχει τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο και χρήσης των εργαλείων web 2.0. Επίσης, απαιτείται να υπάρχει σύνδεση με το διαδίκτυο, βιντεοπροβολέας και εκτυπωτής, προκειμένου οι μαθητές να παρουσιάσουν, όπου απαιτείται τις εργασίες τους. Σε περίπτωση δυσκολιών με τα παραπάνω αλλά και με τη χρήση των υπολογιστών είναι δυνατή η συνεργασία με καθηγητή ειδικότητας πληροφορικής. 8

9 5 η φάση: Αξιολόγηση και αναθεώρηση στρατηγικών ενσωμάτωσης - Πώς θα ξέρω ότι λειτουργεί; Στη φάση αυτή ελέγχεται η αξιολογική διαδικασία με μια αναστοχαστική διάθεση. Γίνεται έρευνα δράσης (action research). Θα συλλεχθούν δεδομένα που θα χρησιμοποιηθούν ως αντικειμενικά αποδεικτικά στοιχεία, για το αν λειτούργησε αποτελεσματικά αυτή η μέθοδος ή όχι. Συγκεκριμένα, η συλλογή των δεδομένων θα γίνει η ακόλουθη προσέγγιση: α) Αξιολόγηση, οι ομάδες αξιολογούνται με κλείδα παρατήρησης. (εταιροαξιολόγηση). Η όλη διαδικασία αξιολογείται από τις ομάδες με ολιστικό rubric το οποίο συμπληρώνουν και αθροίζουν το σκορ του (εταιροαξιολόγηση). Κάθε άτομο αξιολογείται με άσκηση αντικειμενικού τύπου που καλείται να απαντήσει σχετικά με το γνωστικό αντικείμενο. Επίσης, ο εκπαιδευτικός αξιολογεί ομαδικές εργασίες, παρέχοντας στους μαθητές σύνολο λέξεων το οποίο καλούνται να οργανώσουν σε προτάσεις για το ρόλο του σχολείου και να απεικονίσουν σε εννοιολογικό χάρτη που θα παρουσιάσουν με τη χρήση εργαλείων web 2.0 (εννοιολογικής χαρτογράφησης). Το ζήτημα είναι αν ανταποκρίθηκαν όλοι οι μαθητές στις ζητούμενες διαδικασίες αξιολόγησης και τελικά αν πέτυχε τους στόχους της η διδασκαλία; β) Αναστοχασμός από όλους, τόσο για την όλη διαδικασία, όσο και για τις ατομικές και ομαδικές δράσεις είναι απαραίτητος, προκειμένου να υπάρξει η κατάλληλη ανατροφοδότηση σχετικά με τις δράσεις και την οργάνωσή τους, αλλά και την, τυχόν, αναπροσαρμογή ή και επανασχεδιασμό τους. Χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο, κατά κύριο λόγο, και εργαλεία web 2.0 και αξιολόγησης, ωστόσο, δεν γνωρίζουμε κατά πόσο είναι εφικτό να χειρίζονται όλοι οι μαθητές με την ίδια ευκολία τα μέσα αυτά. Επίσης, μετά από την προσέγγιση αυτή του μαθήματος, 9

10 διερωτόμαστε αν οι μαθητές αναθεώρησαν τις απόψεις τους για το ρόλο του σχολείου γενικά; Αντιλήφθηκαν ότι δεν είναι πρόβλημα μόνο δικό τους, αλλά αφορά το ίδιο, ίσως, και περισσότερο κι άλλες κοινωνικές ομάδες; Αντιλήφθηκαν την αναγκαιότητά του και τη δική τους συνεισφορά σε αυτό; Τέλος, διερωτώμεθα αν θα ήταν, ίσως, δυνατή μια προσομοίωση, με ένα πρόγραμμα ανάλογο, μέσω του οποίου οι μαθητές θα ασκούντο στην εκπαιδευτική διαδικασία, στους ρόλους και στις σχέσεις της. Βιβλιογραφικές Αναφορές - Πηγές - Δικτυογρφία Ελληνική Βίντεο με θέμα το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Ανάκτηση από τον ιστότοτπο: ( ). Εικόνες και περιγραφή από: Ένα σύγχρονο δημιουργικό σχολείο στη Σουηδία. Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: %3Aena-sxoleio-sti-soyidia-apagoreyontai-oi sygkriseis&catid=42%3aenviroment&itemid=115#.ut7p4kkbhpv.facebook ( ). Καντέ, Λ. (2008). Ταινία: Ανάμεσα στους τοίχους. Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: ( ). Κασιμάτη, Ρ., Γεωργούλας, Σ., Παπαϊωάννου, Μ. Πράνταλος, Ι. (2013). Κοινωνιολογία Γ Λυκείου. Βιβλίο Μαθητή. Αθήνα: ΙΤΥΕ. Κασιμάτη, Ρ., Γεωργούλας, Σ., Παπαϊωάννου, Μ. Πράνταλος, Ι. (2013). Κοινωνιολογία Γ Λυκείου. Τετράδιο Εργασίας και Έρευνας του Μαθητή. Αθήνα: ΙΤΥΕ. 10

11 Κασιμάτη, Ρ., Γεωργούλας, Σ., Παπαϊωάννου, Μ. Πράνταλος, Ι. (2013). Κοινωνιολογία Γ Λυκείου. Βιβλίο Καθηγητή. Αθήνα: ΙΤΥΕ. Λουντέμης, Μ. (1977). Ένα παιδί μετράει τα άστρα. Έκδοση 29 η (σελ ). Αθήνα: Δωρικός. Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: 1otcqg26jbn0xb09bh6 ( ). Μουντρίδου, Μ. (2010). Σχεδιασμός και υλοποίηση αποτελεσματικής τεχνολογικής ενσωμάτωση. Σημειώσεις διδασκαλίας για το μάθημα: «Εκπαιδευτική Τεχνολογία Πολυμέσα», Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, Γενικό Τμήμα Παιδαγωγικών Μαθημάτων. Υ.Α /Γ2/ Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος "Κοινωνιολογία" Γ Ενιαίου Λυκείου Γενικής Παιδείας. ΥΠ.Ε.Π.Θ. Ξενόγλωσση Roblyer, M.D. (1988). Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Διδασκαλία. (Επιμ.), Μαρία Μουντρίδου. Αθήνα: Έλλην (Ίων). 11