ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΣΗΜΙΝΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΣ

Transcript

1 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΣΗΜΙΝΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΝΙΚΟΣ Α. Μ.: 1818 ΘΕΜΑ: Μετάφραση μέρους του αγγλικού βιβλίου με τίτλο Management and myths: Challenging business fads, fallacies and fashions του Adrian Furnham

2

3 Π Ι Ν ΑΚ ΑΣ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν I. Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η II. Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Τ Ι Κ Α Σ Χ Ο Λ Ι Α ΥΦΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΦΩΝΗ Ενεργητική Παθητική Παθητική Ενεργητική ΑΡΙΘΜΟΣ Ενικός Πληθυντικός Πληθυντικός Ενικός ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΡΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΥΝΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ III. Π Ρ Ω Τ Ο Τ Υ Π Ο - Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ ΜΑ Σ φ ά λ μ α! Δ ε ν έ χ ε ι ο ρ ι σ τ ε ί σ ε λ ι δ ο δ ε ί κ τ η ς. Σ φ ά λ μ α! Δ ε ν έ χ ε ι ο ρ ι σ τ ε ί Ορισμός στυλ: Στυλ 14 pt Έντονα Στοιχισμένο στο κέντρο Διάστιχο: Διπλό: Γραμματοσειρά: Έντονα, Εκτεταμένη κατά 2 στ., Κανένα, Διάστημα Μετά: 12 στ., Αριθμημένη διάρθρωση + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: I, II, III, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 2,54 εκ. + Εσοχή: 0 εκ. Ορισμός στυλ: Στυλ Πρώτη γραμμή: 127 εκ. Διάστιχο: Διπλό: Πλήρης, Διατήρηση με επόμενα, Διατήρηση γραμμών μαζί Ορισμός στυλ: Στυλ Έντονα Διάστιχο: Διπλό: Γραμματοσειρά: Times New Roman, Έντονα, Όχι Πλάγια, Διάστημα Πριν: 6 στ., Μετά: 6 στ., Αριθμημένη διάρθρωση + Επίπεδο: 2 + Στυλ ς: 01, 02, 03, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 3,17 εκ. + Εσοχή: 0 εκ. Ορισμός στυλ: Μινα 1: Γραμματοσειρά: Arial, Έντονα, Εκτεταμένη κατά 2 στ., Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστημα Πριν: 12 στ., Μετά: 12 στ. Ορισμός στυλ: Μινα βασικο Char: Γραμματοσειρά: Arial, 12 στ., Όχι Έντονα, Όχι Εκτεταμένη κατά / Συμπυκνωμένη κατά, Πλήρης, Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 1,27 εκ., Διάστημα Πριν: 6 στ., Μετά: 6 στ., Χωρίς προσθήκη διαστημάτων μεταξύ παραγράφων του ίδιου στυλ, Διάστιχο: 1,5 γραμμές, Διατήρηση γραμμών μαζί Ορισμός στυλ... Ορισμός στυλ... Ορισμός στυλ: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ.: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Πρώτη γραμμή: 1,27 εκ. Ορισμός στυλ... Ορισμός στυλ: Μινα 3: Γραμματοσειρά: Arial, Διάστημα Πριν: 6 στ., Μετά: 6 στ. Ορισμός στυλ... Ορισμός στυλ: ΠΠ 2: Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά + 15,98 εκ., Δεξιά,Οδηγός: Ορισμός στυλ: ΠΠ 1: Γραμματοσειρά: Arial, Εκτεταμένη κατά 1,8 στ., Διάστημα Πριν: 12 στ., Μετά: 12 στ., Διάστιχο: Διπλό Μορφοποιήθηκε: Διάστημα Πριν: 6 στ., Μετά: 6 στ. σ ε λ ι δ ο δ ε ί κ τ η ς. Σ φ ά λ μ α! Δ ε ν έ χ ε ι ο ρ ι σ τ ε ί σ ε λ ι δ ο δ ε ί κ τ η ς. Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Γ Λ Ω Σ Σ Α Ρ Ι Μορφοποιήθηκε: Δεξιά: 0,63 εκ. Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

4 Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 2 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

5 Π Ι Ν ΑΚ ΑΣ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Απόψεις.. ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ Υφολογικό επίπεδο Σημασιολογικό επίπεδο. Μορφολογικό Συντακτικό επίπεδο. Φωνή Ενεργητική Παθητική. 4.2 Παθητική Ενεργητική Αριθμός Ενικός Πληθυντικός 5.2 Πληθυντικός Ενικός Προσθήκη ουσιαστικού.. Προσθήκη ρήματος. Επανάληψη Λεξιλογικό επίπεδο. 9.1 Σύνθετες λέξεις 9.2 Συνθέματα Νεολογισμοί. Ορολογία.. Ιδιωματισμοί.. Πραγματολογικό επίπεδο ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ.. ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΑ Βιβλιογραφία.. Γλωσσάρι.. Μορφοποιήθηκε: Μινα 1, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αριστερά: 2 εκ., Δεξιά: 2 εκ., Επάνω: 2 εκ., Κάτω: 2 εκ., Όχι Διαφορετική κεφαλίδα στην πρώτη σελίδα Μορφοποιήθηκε: Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: I, II, III, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Δεξιά + Στοίχιση: 0,95 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Με + Επίπεδο: 2 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 1,9 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 2,54 εκ. + Εσοχή: 2,54 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,9 εκ Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 1 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

6 Ε Ι Σ ΑΓ Ω Γ Η Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε ένα κοιοινό ανώτερης πανεπιστημιακής μόρφωσης και σκοπός του είναι να ενημερώσει τους αναγνώστες του για τις αλήθειες και τα ψέματα που αφορούν το χώρο του μάνατζμεντ. Περιλαμβάνει μικρές εκθέσεις γραμμένες με χιουμοριστική διάθεση. Αναλύει τους μύθους γύρω από το μάνατζμεντ, τις μόδες ανά περιόδους και τις μανίες των μάνατζερ. Δίνει επίσης χρήσιμες συμβουλές στους μελλοντικούς μάνατζερ που θέλουν να κατανοήσουν την ουσία του μάνατζμεντ. Τα προβλήματα κατά τη μεταφραστική διαδικασία ήταν αρκετά, καθώς η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι απλή μεν, χωρίς πολλές ορολογίες, αλλά περιλαμβάνει εκφράσεις που χρησιμοποιούνται στην καθομιλουμένη. Επίσης, ο συγγραφέας περιλαμβάνει όρους της ψυχολογίας, πράγμα που καθιστά δύσκολη την κατανόησή τους στο ευρύ κοινό. Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 2 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

7 Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 3 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

8 I. ΑΠΟΨΕΙΣΕΙΣΑΓΩΓΗ Τι είναι μετάφραση; «Μετάφραση είναι η έκφραση σε μιαν άλλη γλώσσα αυτού που έχει ήδη εκφρασθεί σε μιαν άλλη γλώσσα-πηγή, κατά διατήρηση δε των σημασιολογικών και υφολογικών ισοδυναμιών». (Γ. Κεντρωτής, Θεωρία και Πράξη της Μετάφρασης) «Όταν μεταφράζουμε, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα κείμενο που να μεταδίδει το ίδιο νόημα με αυτό που μεταδίδεται από το πρωτότυπο κείμενο και που να εκπληρεί σωστά τις ίδιες λειτουργίες με αυτές που εκπληρεί το πρωτότυπο. Χρησιμοποιούμε λέξεις και προτάσεις με σκοπό να παραγάγουμε στο μυαλό του αναγνώστη του μεταφράσματος τις ίδιες αξίες με αυτές που παράγονται στο μυαλό του αναγνώστη του πρωτότυπου έργου». (Γ. Κεντρωτής, Θεωρία και Πράξη της Μετάφρασης) Μορφοποιήθηκε: Μινα 3, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 4 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

9 Μετάφραση: Δυνατή και Αδύνατη «Ο τίτλος δεν αποτελεί ούτε αντίφαση ούτε παραδοχή μιας επιστημονικής αποτυχίας, αλλά μια ρεαλιστική αξιολόγηση του έργου του μεταφραστή, το οποίο είναι ταυτόχρονα και δυνατό και αδύνατο. Αλλά, εάν το να μεταφράζει κανείς είναι δυνατό, γιατί αποτυγχάνουν τόσο συχνά οι προσπάθειες επίτευξης σαφών και αποδεκτών αποτελεσμάτων; Οι περισσότερες από αυτές τις ατέλειες είναι ίσως το αποτέλεσμα λανθασμένων ιδεών για τη φύση της μετάφρασης. Η εμμονή σε έναν αυστηρό διαχωρισμό μεταξύ μετάφρασης και παράφρασης μπορεί να αποτελέσουν το αρχικό εμπόδιο στην ικανοποιητική διαγλωσσική επικοινωνία. Κάθε μετάφραση προϋποθέτει ποικίλους βαθμούς παράφρασης. Αλλά αυτό που συμβαίνει στις περισσότερες διδασκαλίας ξένων γλωσσών δίνει την εντύπωση ότι το να μεταφράζεις παπαγαλίζοντας λέξη προς λέξη ένα κείμενο είναι σωστό και ότι η παράφραση είναι λάθος. Μια κατά γράμμα μεταφορά ενός κειμένου σε μιαν άλλη γλώσσα δεν αποτελεί μόνο γλωσσικό χάος, αλλά αναπόφευκτα εισάγει σοβαρά λάθη και διαστρεβλώσεις. Κάποιοι πιστεύουν ότι οι μεταφραστές μπορούν και οφείλουν να είναι εντελώς αντικειμενικοί στο έργο τους και ότι πρέπει να «αναπαράγουν» το κείμενο χωρίς να προσπαθούν να το «ερμηνεύσουν». Είναι αδύνατο όμως για ένα μεταφραστή να μεταφέρει μια πρόταση χωρίς να ερμηνεύσει τη σημασία της. Οι σημασιολογικές σχέσεις μεταξύ των λέξεων των διαφόρων γλωσσών δεν έχουν αμφιμονοσήμαντες (ένα προς ένα) ή και πολυσήμαντες (ένα προς πολλά) αντιστοιχίες. Οι σχέσεις είναι πάντοτε πολυπολυσήμαντες, με μεγάλα περιθώρια για αμφισημίες, ασάφειες και «συγκεχυμένα» όρια. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι εφόσον οι γλώσσες «διέπονται από κανόνες», ο μεταφραστής χρειάζεται μόνο να συντάξει μια σειρά από λεπτομερείς αρχές με τη μορφή κανόνων για προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ακολουθώντας αυστηρά αυτούς τους κανόνες, μπορούμε να έχουμε εγγυημένα ικανοποιητικά αποτελέσματα. Καμία γλώσσα, ωστόσο, δεν διέπεται από κανόνες σε τέτοιο βαθμό. Και κανένα κείμενο που αξίζει να μεταφραστεί δεν υστερεί τόσο στη δημιουργική και μεταφορική χρήση της γλώσσας ώστε να μπορεί να αναλυθεί πλήρως από αυτόνομους κανόνες. Μορφοποιήθηκε: Μινα 3, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 5 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

10 Ένας επιπλέον λόγος για αποτυχίες στη μετάφραση είναι η τάση να κρίνουμε τις μεταφράσεις συγκρίνοντας απλώς τα κείμενα στη γλώσσα-πηγή και στη γλώσσαστόχο. Αλλά μια γλωσσική σύγκριση των κειμένων είναι πολύ λιγότερο σημαντική από μια σύγκριση αυτού που καταλαβαίνει το κοινό στο οποίο μπορεί να απευθύνεται η μετάφραση και αυτού που κατάλαβε το αρχικό κοινό. Επιπλέον, δεν πρέπει να μας απασχολεί μόνο η κατανόηση αλλά και η εκτίμηση και η πρόσληψη ενός μεταφρασμένου κειμένου». (Eugene A. Nida, Translation: Possible and Impossible ) Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα 3, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 6 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

11 Η αντίθεση ανάμεσα στην κατά λέξη μετάφραση και τη νοηματική μετάφραση Μορφοποιήθηκε: Μινα 3, Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Οι έννοιες αυτές, που χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά ο Κικέρων και ο Οράτιος στην προσπάθειά τους να διατυπώσουν κάποιες κανονιστικές αρχές για την πρακτική της μετάφρασης από τα Ελληνικά στα Λατινικά, έγιναν αφορμή για μια μακραίωνη διαμάχη ανάμεσα στους υποστηρικτές του ενός και του άλλου πόλου, ανάλογα με τις επικρατούσες σε κάθε εποχή αντιλήψεις. Τόσο ο Οράτιος όσο και ο Κικέρων στις παρατηρήσεις τους για τη μετάφραση υιοθετούν τη διάκριση ανάμεσα στην κατά λέξη μετάφραση και τη νοηματική (ή κατά σχήμα λόγου) μετάφραση. Η λανθάνουσα αρχή του εμπλουτισμού της λατινικής γλώσσας και λογοτεχνίας με τη μετάφραση οδηγεί στο να δοθεί έμφαση στα αισθητικά κριτήρια αυτού που παράγεται στη γλώσσα-στόχο. Ο Οράτιος στην Ποιητική Τέχνη του προειδοποιεί για τους κινδύνους της υπερβολικά προσεκτικής μίμησης του πρωτοτύπου: Ένα οικείο θέμα μπορεί να γίνει δικό σου κτήμα όσο δεν χάνεις χρόνο με έναν τετριμμένο χειρισμό κι ούτε πρέπει να προσπαθείς να αποδώσεις τη λέξη του πρωτοτύπου κατά λέξη σαν δουλικός μεταφραστής ή μιμούμενος κάποιον άλλο συγγραφέα, να βυθιστείς σε δυσκολίες από τις οποίες σε εμποδίζουν να απαλλαγείς η ντροπή ή οι κανόνες που έθεσες ο ίδιος στον εαυτό σου. Τόσο κυρίαρχη ήταν η συνήθεια του δανεισμού ή της κατασκευής νέων λέξεων ώστε ο Οράτιος, ενώ συμβουλεύει τον επίδοξο συγγραφέα να αποφεύγει τις παγίδες που περιμένουν το «δουλικό μεταφραστή», συνιστά επίσης τη φειδωλή χρήση νέων λέξεων. Συγκρίνοντας τη διαδικασία της προσθήκης νέων λέξεων και της παρακμής άλλων με την αλλαγή των φύλλων την άνοιξη και το φθινόπωρο, θεωρεί αυτή τη διαδικασία του εμπλουτισμού μέσω των μεταφράσεων τόσο φυσική όσο και επιθυμητή, με την προϋπόθεση ότι ο συγγραφέας θα επιδείξει αυτοσυγκράτηση. Ο Κικέρων επισημαίνει ότι ο νους εξουσιάζει το σώμα όπως ο βασιλιάς κυβερνά τους υπηκόους του ή όπως ο πατέρας ελέγχει τα παιδιά του, αλλά προειδοποιεί ότι, όπου ο Λόγος κυριαρχεί όπως ο αφέντης που εξουσιάζει τους σκλάβους του, «τους καταπιέζει και τους συντρίβει». Στην περίπτωση της μετάφρασης, το ιδεώδες κείμενο της γλώσσας-πηγής υπάρχει για να το μιμηθεί κανείς και όχι για να το συντρίψει με μια πολύ αυστηρή εφαρμογή του Λόγου. 7 Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

12 Η τέχνη του μεταφραστή για τον Οράτιο και τον Κικέρωνα, επομένως, συνίσταται στην θεμελιωμένη ερμηνεία του κειμένου της γλώσσας-στόχο που θα βασίζεται στην αρχή non verbum de verbo, sed sensum exprimere de senso (της απόδοσης όχι «λέξη προς λέξη» αλλά «έννοια προς έννοια»). Ο μεταφραστής φέρει πρωταρχική ευθύνη απέναντι στους αναγνώστες της γλώσσας-στόχου. (Δ. Γούτσος). Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα 3, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 8 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

13 Μοντέλα μεταφραστικής διαδικασίας Ο μεταφραστής, σύμφωνα με τους Vinay / Darbelnet, όταν μεταφράζει φέρνει δύο γλωσσικά συστήματα το ένα πλησίον του άλλου. Από τα συστήματα αυτά το ένα είναι ήδη εκπεφρασμένο και στατικό και το άλλο είναι ακόμη δυναμικό και προσαρμόσιμο. Ο μεταφραστής έχει, δηλαδή, ενώπιόν του ένα σημείο εκκινήσεως και επεξεργάζεται νοητικά ένα σημείο αφίξεως. Σύμφωνα με τον Jacobson, η καθεαυτού μετάφραση, η διαγλωσσική (interlinguale), συνίσταται στην ερμηνεία των γλωσσικών σημείων μιας γλώσσας Α μέσω μιας γλώσσας Β. η μετάφραση προϋποθέτει δύο ισοδύναμα μηνύματα σε δύο διαφορετικούς κώδικες, οι δε γλώσσες διαφέρουν κυρίως ως προς αυτό που πρέπει να εκφράσουν, και όχι ως προς αυτό που μπορούν να εκφράσουν. Ο Mounin, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του στο μεταφραστικό φαινόμενο και τις σχέσεις του με την επιστημονική θεώρηση των πραγμάτων, θεωρεί τη μετάφραση ως μια σειρά διεργασιών των οποίων τα αρχικά υλικά καθώς και τα τελικά προϊόντα συνίστανται σε έννοιες (significations) και καταλήγει διαπιστώνοντας ότι, αντί να υποστηρίζει κανείς ότι η μετάφραση είναι πάντοτε εφικτή ή πάντοτε ανέφικτη, πάντοτε τέλεια ή πάντοτε ατελής, η σύγχρονη γλωσσολογία ορίζει τη μετάφραση ως μια διεργασία σχετική στην επιτυχία της και μεταβαλλόμενη όσον αφορά το επίπεδο επικοινωνίας το οποίο επιτυγχάνει. Τέλος, τα λεγόμενα «μεταφραστικά ισοδύναμα» δεν μπορούν να ισχύουν άπαξ δια παντός, αλλά πρέπει να παραλλάσσονται ανάλογα με τις συνθήκες επικοινωνίας. Για τον Cary η μετάφραση πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια συνεχώς διαφοροποιούμενη πραγματικότητα, είναι μια διεργασία που στοχεύει στην επίτευξη ισοδυναμιών μεταξύ δύο κειμένων εκπεφρασμένων σε δύο διαφορετικές γλώσσες. Σύμφωνα με τον Nida, μετάφραση είναι η αναπαραγωγή στη γλώσσα υποδοχής του πλησιέστερου φυσικού ισοδύναμου του μηνύματος της γλώσσαςπηγή, κατά πρώτον ως προς τη σημασία και κατά δεύτερον ως προς τη μορφή. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 9 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

14 Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 10 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

15 Μορφοποιήθηκε: Μινα 2, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 11 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

16 1. ΥΦΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η εξέταση II. ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ του ύφους στο πλαίσιο της μετάφρασης, οδηγεί και σε διαπιστώσεις που άπτονται του τομέα της συγκριτικής υφολογίας, καθώς ο μεταφραστής δεν καλείται απλώς να αναγνωρίσει το πρωτότυπεί και σε διαπιστώσεις που άπτονται του τομέα της συγκριτικής υφολογίας, καθώς ο μεταφραστής δεν καλείται απλώς να αναγνωρίσει το πρωτότυπο ύφος και να το μεταφέρει αυτούσιο, αλλά να προβεί σε εκείνες τις επιλογές, οι οποίες θα ταυτίζουν την επικοινωνιακή λειτουργικότητα του πρωτοτύπου με αυτήν του μεταφράσματος 1. Σύμφωνα με τον Delisle η επιλογή του ύφους στα πραγματολογικά κείμενα εξαρτάται εξίσου από το πραγματευόμενο αντικείμενο καθώς και τη λειτουργία του μηνύματος, όσο και από το μέσο μεταβίβασης αυτού και τους δέκτες του, είναι δηλαδή άρρηκτα συνδεδεμένο με τις επιταγές της επικοινωνιακής διαδικασίας. Ως εκ τούτου, ο μεταφραστής πρέπει να σεβαστεί ορισμένες υφολογικές προσαρμογές προκειμένου να επιτύχει ικανοποιητικό επικοινωνιακό αποτέλεσμα. 2 Παραδείγματα 1. (p. 4): «Psychologists often explain it in terms of the Hawthorne effect» (σ. 31 Hawthorne»» ): «Οι ψυχολόγοι συχνά το ερμηνεύουν ως το «αντίκτυπο του 2. (p. 4): «They also sometimes talk of spontaneous remission» (σ. 31 ): «Επίσης, μερικές φορές μιλάνε για «αυθόρμητη απαλλαγή»» 3. (p. 167): «Too many managers duck the difficult bit of giving negative feedback.» (σ. 101 ): «Πάρα πολλοί μάνατζερ αποφεύγουν το δύσκολο κομμάτι του να δώσουν αρνητικές πληροφορίες.» 4. (p. 57): «The reason is they are nearly all victims of what psychologists call the fundamental attribution error.» 1 Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 178), Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 55), Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Σχόλιο [t1]: Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία της Μετάφρασης (σελ. 178), 1997 Σχόλιο [t2]: Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία της Μετάφρασης (σελ. 55), 1997 Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 1,9 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 2,54 εκ. + Εσοχή: 2,54 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,9 εκ., Πρώτη γραμμή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 2,54 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 1,9 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 2,54 εκ. + Εσοχή: 2,54 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 2,54 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Χωρίς υπογράμμιση, Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

17 (σ. 75 ): «Ο λόγος είναι ότι σχεδόν όλοι είναι θύματα αυτού που αποκαλούν οι ψυχολόγοι «βασικά λανθασμένη απόδοση.» 5. (p. 141): «Psychologists call this the primacy recency effect.» (σ. 82 ): «Το γεγονός αυτό αποκαλείται από τους ψυχολόγους ως το φαινόμενο της πρωταρχικής επίδρασης.» Σύμφωνα με τα πέντε λειτουργικά είδη ύφους των W. Fleischer και G. Michel 3 παρατηρούμε τα εξής: στα παραδείγματα (1), (2), (4), (5) ο συγγραφέας εκφράζει το ύφος του επιστημονικού λόγου, ενώ στο παράδειγμα (3) εκφράζεται το ύφος στην καθημερινή επικοινωνία. 2. ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η διεξοδική ανάλυση του σημασιολογικού επιπέδου επιτρέπει και τεκμηριώνει τους ακόλουθους συλλογισμούς: Επειδή το πρωτότυπο κείμενο συνιστά γλωσσική εκφορά συγκεκριμένης εμπειρίας στη Γ. Π., ο μεταφραστής πρέπει καταρχήν να σταθεί στο επίπεδο ιδεών, όπου καλείται να κατανοήσει την εμπειρία και να προβεί σε διασταύρωσή της με αντίστοιχη ή αντίστοιχες εμπειρίες έτσι όπως αυτές εκφέρονται μέσω της Γ. Σ. Στο επίπεδο κατανόησης του πρωτοτύπου εντάσσονται οι ακόλουθες διαδικασίες: 1) ανάλυση της έννοιας, και 2) ερμηνεία της έννοιας. Κοινά αποδεκτή είναι η θέση ότι η γλώσσα αντικατοπτρίζει την εμπειρία των ανθρώπινων κοινοτήτων. Επειδή άλλη γλώσσα σημαίνει και άλλη σύλληψη κόσμου πρέπει κάθε έννοια, όπως αυτή εκφέρεται στο πρωτότυπο κείμενο, να ενταχθεί και να οριοθετηθεί στον κόσμο, όπως αυτός γίνεται αντιληπτός από τα άτομα που απαρτίζουν την ανθρώπινη, άρα και γλωσσική, αυτή κοινότητα. Αυτή η διαδικασία ανάλυσης της έννοιας συντελείται στο επίπεδο της Γ. Π. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 2,54 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 1,9 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 2,54 εκ. + Εσοχή: 2,54 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 2,54 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 1,9 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 2,54 εκ. + Εσοχή: 2,54 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 3 Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 178), Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

18 Πλήρης κατανόηση της έννοιας προϋποθέτει όμως και βεβαιότητα ως προς την μονοσημία ή μη αυτής. Επειδή η ίδια έννοια, ανάλογα με τις συνθήκες επικοινωνίας που υφίστανται, μπορεί να υιοθετήσει διάφορες και διαφορετικές σημασίες, για να μεταφρασθεί θα πρέπει να ερμηνευθεί ως προς τον επικοινωνιακό σκοπό του κειμένου. 4 Το σημασιολογικό, αν και αντιμετωπίζεται ως αυτόνομο επίπεδο, υπεισέρχεται συχνά και στο λεξιλογικό, το μορφολογικό, το συντακτικό, το πραγματολογικό και το υφολογικό επίπεδο. 5 Παραδείγματα 1) (p.140): «salesmen» (σ. 80 ): «πωλητές 2) (p.31): «boss» (σ. 65 ): «αφεντικό / προϊστάμενος / εργοδότης» 3) (p. 53): «company /corporation / organisation» (σ. 73 ): «εταιρεία» 4) (p. 3): «intrepreneur» «?» 5) (p. 4): «con-artist» (σ. 34 ): «καλλιτέχνης της απάτης» Σχόλιο [t3]: Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία της Μετάφρασης (σελ. 229), 1997 Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ ), Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 229), Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

19 Σύμφωνα με τους πέντε τύπους σημασιολογικής ισοδυναμίας παρατηρούμε στα παραδείγματα τα εξής: στο παράδειγμα (1) ισχύει η ισοδυναμία 1:1, στο παράδειγμα (2) ισχύει η ισοδυναμία 1:πολλά, στο παράδειγμα (3) η ισοδυναμία πολλά:1, στο παράδειγμα (4) η ισοδυναμία 1:0 και στο παράδειγμα (5) η ισοδυναμία 1:εν μέρει. Συνεπώς, μεταφραστικές δυσκολίες εμπεριέχουν οι τέσσερις περιπτώσεις, όπου η σχέση ισοδυναμίας μεταξύ σημαινόμενου στη Γ.Π. και σημαινόμενου στη Γ.Σ. δεν είναι 1:1. Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 15 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

20 . Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Σχόλιο [t4]: Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία της Μετάφρασης (σελ ), 1997 Σχόλιο [t5]: Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία της Μετάφρασης (σελ. 229), 1997 Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Όχι Έντονα 3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Μορφολογία είναι η εξέταση και παρουσίαση περιορισμών μη λειτουργικών και δυσχερειών που επιβάλλονται στους ομιλητές από την παράδοση, ή, πολύ απλά, η μελέτη των ποικιλιών των σημαινόντων. Αντιθέτως, σύνταξη είναι η μελέτη και η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι ακροατές είναι ικανοί να ανασυνθέτουν την εμπειρία που τους ανακοινώνεται και τούτο με βάση τη γραμμική παρουσίασή της στην αλυσίδα της ομιλίας. 6 Η επιτυχής αντιμετώπιση του μορφολογικού και συντακτικού επιπέδου προϋποθέτει, κυρίως, ικανότητα χειρισμού τόσο της γλώσσας-πηγή όσο και της γλώσσας-στόχος. 7 Παραδείγματα 1) (p. 2): «The manufacturer s nightmare» (σ. 26 ): «Αυτός είναι ο εφιάλτης του κατασκευαστή» 2) (p. 7): «Even MBAs are not trained in the scientific method» (σ. 36 ): «Ακόμη και οι πτυχιούχοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων δεν εκπαιδεύονται με την επιστημονική μέθοδο» 3) (p. 12): «Relationships are as often bi-directional as they are uni-directional» (σ. 45 ): «Οι σχέσεις είναι τόσο διπλής, όσο και μονής κατεύθυνσης» 4) (p. 53): «and indeed an ideal time for both parties to clarify a few pretty salient expectations» Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) 6 Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ ), Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 229), Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

21 (σ. 73 ): «και ταυτόχρονα ιδανική περίσταση και για τους δύο συμμετέχοντες έτσι ώστε να ξεκαθαρίσουν κάποιες σημαντικά προέχουσες προσδοκίες» Παρατηρούμε από τα παραδείγματα ότι άλλοτε είναι απαραίτητη η προσθήκη αντωνυμίας ή ρήματος (παρ. 1), άλλοτε υποχρεωτικό το συμπλήρωμα (παρ. 2 & 4) και άλλοτε γίνεται απαραίτητη η παράλειψη κάποιων λέξεων, συγκεκριμένα εδώ του ρήματος και της αντωνυμίας (παρ. 3), έτσι ώστε να αποδίδεται καλύτερα το νόημα του πρωτοτύπου. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό Όχι Έντονα, Υπογράμμιση Όχι Έντονα, Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 5, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή 4. ΦΩΝΗ Κατά τη μεταφραστική διαδικασία ήταν απαραίτητη η αλλαγή της φωνής του ρήματος άλλοτε από ενεργητική σε παθητική, και άλλοτε το αντίστροφο έτσι ώστε να αποδίδεται το νόημα καλύτερα στην ελληνική. 4.1 Ενεργητική Παθητική Παραδείγματα Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ., Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση, Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) (p.13) : «the first refers to thinking short cuts» Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση 1) (σ. 48) : «το πρώτο αναφέρεται στην εύρεση συντομότερων δρόμων» Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 17 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

22 2) (p.14) : «often twins separated at birth» (σ. 53) : «συχνά δίδυμα που χωρίζονται στη γέννα» 3) (p. 15) : «Hence the image of time and motion experts who hide in cupboards» (σ. 53) : «Γι αυτό το λόγο υπάρχει το μοντέλο των ειδικών χρόνου και κίνησης που κρύβονται σε ντουλάπια» 4) (p. 53) : «Do they provide in-house training» (σ. 75) : «Παρέχεται εκπαίδευση από το σπίτι» 5) (p. 163)) : «many organisations have training courses and materials which talk about good settings» (σ. 90) : «Πολλοί οργανισμοί παρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα και υλικό που αναφέρονται στο σωστό καθορισμό (στόχων)» 6) (p.165) : «It is also important to stretch the older workers who have» (σ. 97) : «Είναι επίσης σημαντικό να χρησιμοποιούνται οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι» Παθητική Ενεργητική... Παράδειγμα 1) (p. 1) : «Worse, fallacious concepts are found in abundance in management» (σ. 23) : «Το χειρότερο είναι ότι υπάρχουν εσφαλμένες έννοιες σε αφθονία στο μάνατζμεντ»

23 Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα, Διατήρηση γραμμών μαζί 5. ΑΡΙΘΜΟΣ Μορφοποιήθηκε: Διάστιχο: μονό Κατά τη διάρκεια του μεταφραστικού ενεργήματος, η αλλαγή στον αριθμό σε ορισμένες προτάσεις ήταν απαραίτητη για την καλύτερη απόδοση του νοήματος. Μορφοποιήθηκε: Μινα 5, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 5, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) 5.1 Ενικός Πληθυντικός... Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Παραδείγματα 1) (p. 1) : «Study after study shows that individuals working alone» (σ. 23) : «Σειρές μελετών έδειξαν ότι η ατομική εργασία» 2) (p. 1) : «on the latest must have blockbuster management book» (σ. 23) : «με τις τελευταίες απαραίτητες υπερπαραγωγές βιβλίων μάνατζμεντ» Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση... Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση... Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) 3) (p. 14) : «but poor barometers of the truth» (σ. 50) : «αλλά φτωχό βαρόμετρο για την αλήθεια» Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση... Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) 4) (p. 54) : «When do staff learn about company policies» (σ. 75) : «Πότε ενημερώνεται το προσωπικό για την τακτική της εταιρείας» 19 Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

24 5) (p. 140) : «The business press and management literature» (σ. 82) : «Ο επιχειρηματικός τύπος και οι φιλολογίες του μάνατζμεντ» ) (p. 165) : «Set a target unrealistically high» (σ. 97) : «Θέτοντας πολύ υψηλούς στόχους» Πληθυντικός Ενικός Παραδείγματα... 1) (p. 2) : «One of the fashionable ideas» (σ. 26 ) : «Μια μοντέρνα ιδέα»... 2) (p.140) : «But business people their lives are» (σ. 82 ) : «Οι επιχειρηματίες όμως ξέρουν ότι η ζωή τους γίνεται» 3) (p. 163) : «Many organizations have training courses and materials» (σ. 90 ) : «Πολλοί οργανισμοί παρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα και υλικό»... 4) (p.164) : «People work at different speeds» (σ. 92 ) : «Ο κάθε άνθρωπος δουλεύει με διαφορετικούς ρυθμούς»... 20

25 ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ Κατά τη μεταφραστική διαδικασία η προσθήκη ουσιαστικού ή η αλλαγή του ρήματος της πρότασης σε ουσιαστικό ήταν απαραίτητη για την κατανόηση του νοήματος.... Παραδείγματα 1) (p. 2) : «This means measuring the contributions» (σ. 26 ) : «Αυτό σημαίνει τη μέτρηση της συνεισφοράς»... 2) (p. 3) : «are seen as a way of improving quality» (σ. 28 ) : «θεωρούνται σαν ένας τρόπος βελτίωσης της ποιότητας» 3) (p. 7) : «it is possible that other phenomena» (σ. 36 ) : «είναι πιθανό το γεγονός ότι άλλα φαινόμενα» 4) (p. 53) : «to help make better decisions, choose the good, reject the bad» (σ. 72 ) : «που βοηθούν στη λήψη καλύτερων αποφάσεων, στην επιλογή των ικανών και την απόρριψη των ακατάλληλων» ) (p. 142) : «Those who have done poorly at school or university» (σ. 86 ) : «Άτομα τα οποία δεν τα πήγαν και τόσο καλά στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο»

26 7. ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΡΗΜΑΤΟΣ Κατά τη διαδικασία του μεταφραστικού ενεργήματος κρίθηκε απαραίτητη η προσθήκη ρήματος σε ορισμένες προτάσεις για την καλύτερη απόδοση του νοήματος. Παραδείγματα 1) (p. 2) : «The manufacturer s nightmare» (σ. 26 ) : «Αυτός είναι ο εφιάλτης του κατασκευαστή» 2) (p. 7) : «Fallacy is about deceit and deception» (σ. 36 ) : «Όταν μιλάμε για πλάνη, πρόκειται για απάτη και παραπλάνηση» 3) (p. 54) : «Solution-» (σ. 77 ) : «Η λύση είναι η εξής-» 4) (p.58) : «But the most common reason for business failure?» (σ. 80 ) : «Αλλά ποιόος είναι ο πιο κοινός λόγος για την επιχειρηματική αποτυχία;» 5) (p.140) : «The issue, at least in HR, can be ever more complicated» (σ. 82 ) : «Το θέμα, τουλάχιστον όσον αφορά τον τομέα των Ανθρωπίνων Πόρων,» Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση... Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση... Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση... Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 22 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

27 Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Διατήρηση με επόμενα 8. ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Το φαινόμενο της επανάληψης λέξεων ή φράσεων, παρουσιάστηκε σε αρκετά σημεία του κειμένου. Αυτό συμβαίνει συνήθως για δύο λόγους: 1) είτε γιατί ο συγγραφέας πρέπει να χρησιμοποιήσει κάποιες συγκεκριμένες λέξεις, για τις οποίες δεν υπάρχουν άλλες ισοδύναμες, είτε 2) γιατί είναι πιθανό με αυτό τον τρόπο να θέλει να δώσει έμφαση σε κάποια σημεία. Στη σελίδα (1) επαναλαμβάνεται η λέξη «management» στις τρεις πρώτες παραγράφους. Στη σελίδα (1) επαναλαμβάνεται η λέξη «brainstorming» στην τρίτη παράγραφο. Στη σελίδα (53) επαναλαμβάνεται η φράση «selection interview» στην τρίτη και τέταρτη παράγραφο. Στη σελίδα (171) επαναλαμβάνεται η φράση «the brighter they have to be» δύο φορές στην ίδια παράγραφο. Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 9. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Στο λεξιλογικό επίπεδο επιλέξαμε να αναλύσουμε τις σύνθετες λέξεις, τα συνθέματα, τους νεολογισμούς και τους ιδιωματισμούς. 23 Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

28 9.1 ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ Παραδείγματα Μορφοποιήθηκε: Μινα 5, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό 1) (p. 1) : brainstorming = καταιγισμός ιδεών (σ. 23 ) 2) (p.4) : mudslide = κατολίσθηση λάσπης (σ. 34 ) 3) (p.7) : telepathy = τηλεπάθεια (σ. 36 ) 4) (p.7) : psychokenesis = ψυχοκινητική (σ. 36 ) 5) (p.58) : shareholders = μέτοχοι (σ. 79 ) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Διατήρηση με επόμενα 9.2 ΣΥΝΘΕΜΑΤΑ Σύνθεμα είναι η σημαίνουσα μονάδα μορφικά και σημασιολογικά αναλύσιμη σε 2 (δύο) ή περισσότερα μονήματα, η οποία από συντακτική άποψη συμπεριφέρεται ως απλό μόνημα. 8 Μορφοποιήθηκε: Μινα 5, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ. 8 Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 134), Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

29 Παραδείγματα 1) (p.3) : high-powered = υψηλής δυναμικής (σ. 29 ) 2) (p.7) : pseudo-scientists = ψευτοεπιστήμονες (σ. 36 ) 3) (p.16) : short-lived = βραχυχρόνιος (σ. 59) 4) (p. 53) : job-sharing = το μοίρασμα της εργασίας (σ. 75 ) 5) (p. 57) : well-run = σωστά διοικούμενες επιχειρήσεις (σ. 79 ) 9.3 ΝΕΟΛΟΓΙΣΜΟΙ Νεολογισμός είναι μια λέξη που εισάγεται στο λεξιλόγιο μιας γλώσσας με τη διαδικασία της νεολογίας, δηλαδή είτε με καινούρια λέξη, είτε με τη χρήση μιας λέξης που έχει ήδη συγκεκριμένο περιεχόμενο για να αποδοθεί η νέα έννοια. 9 Παραδείγματα 1) (p. 10) : oughtness = υποχρέωση (σ. 39 ) 2) (p. 4) : con-artist = «καλλιτέχνης της απάτης» (σ. 34 ) 10. ΟΡΟΛΟΓΙΑ Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα 5, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Σχόλιο [t6]: Γ. Μπαμπινιώτης Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας, 2002 Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 9 Γ. Μπαμπινιώτης Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

30 Σύμφωνα με τον Tatilon η μετάφραση ενός μη λογοτεχνικού κειμένου δεν σταματά στην ορολογία, αλλά περιλαμβάνει και την ιδιαίτερη δόμησή του, τις υφολογικές ενδείξεις/συμβάσεις, οι οποίες χρησιμεύουν ως δείκτες του είδους, του τομέα, του γλωσσικού επιπέδου στο οποίο ανήκει το εν λόγω κείμενο. Αυτές τις ενδείξεις πρέπει ο μεταφραστής να τις αναλύει με προσοχή πριν καταλήξει στον εντοπισμό μιας κατά Vinay/Darbelnet «ισοδυναμίας». Μετάφραση, λοιπόν, των υφολογικών αυτών συμβάντων σημαίνει ότι στο κείμενο-στόχος θα μπορούμε να εντοπίσουμε γλωσσικούς συνδυασμούς ικανούς να μεταφέρουν την ανάλογη υφολογική πληροφορία και να προκαλέσουν, ως εκ τούτου, τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Στα κείμενα του βιβλίου γίνεται ευρεία χρήση όρων ψυχολογίας, αλλά και οικονομικών όρων Παραδείγματα 1) (p. 3) : quality circles = κύκλοι ποιότητας (σ. 28) 2) (p. 4) : spontaneous remission = αυθόρμητη απαλλαγή (σ. 32 ) 3) (p. 4) : Hawthorne effect = αντίκτυπο του Hawthorne (σ. 32 ) 4) (p. 4) : placebo effect = επίδραση εικονικού φαρμάκου (σ. 32 ) 5) (p. 17) : cash cows = άρμεγμα μετρητών (σ. 63 ) 6) (p. 57) : fundamental attribution error = βασικά λανθασμένη απόδοση Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ ),

31 (σ. 77 ) 7) (p. 141) : primary-recency effect = το φαινόμενο της πρωταρχικής επίδρασης (σ. 84) 11. ΙΔΙΩΜΑΤΙΣΜΟΙ Όταν μιλάμε (ή γράφουμε), αλλά κυρίως όταν συνομιλούμε, εμείς κατά κανόνα εννοούμε περισσότερα από όσα λέμε, οι δε συνομιλητές μας, επίσης κατά κανόνα, είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται τα υπονοήματά μας, αυτά δηλαδή που υπονοούμε. Έτσι ιδιωματισμός (idiom) είναι μια μεταφορική ερμηνεία. 11 Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 4, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: Όχι κατά 1,34 εκ. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση, Ελληνικά Παραδείγματα 1) (p. 1) : «be spoilt for choice» (σ. 23 ) : «δυσκολεύομαι να διαλέξω» Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) 2) (p. 4) : «spreads like wildfire» (σ. 31 ) : «διαδίδεται αστραπιαία» 3) (p. 33) : «buddying the bully» (σ. 70 ) : «να κάνουν τον τύραννο φίλο τους» Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) 4) (p. 140) : «For some it pricks the conscience» 11 Γ. Κεντρωτής Θεωρία και Πράξη της Μετάφρασης, (σελ. 322), Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

32 (σ. 82 ) : «Ορισμένοι έχουν βάρος στη συνείδησή τους» 5) (p. 163) : «It is the meat and drink» (σ. 92 ) : «Είναι η ουσία» 6) (p. 167) : «duck the difficult bit» (σ. 103 ) : «αποφεύγουν το δύσκολο κομμάτι» 12. ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Κατά τον Morris, η Πραγματολογία είναι (όπως η Σύνταξη και η Σημασιολογία) βασική παράμετρος κάθε θεωρίας η οποία συμπεριλαμβάνει πέρα από το γλωσσικό σημείο και τα αντικείμενα ή τις καταστάσεις στις οποίες αναφέρεται αυτό και το χρήστη του γλωσσικού σημείου και το context, δηλ. το συγκείμενο και την επικοινωνιακή κατάσταση. Δεχόμενοι ότι η Πραγματολογία αναφέρεται στις σχέσεις μεταξύ ομιλητή/ακροατή και του γλωσσικού σημείου καθώς και στις σχέσεις μεταξύ ομιλητή/ακροατή και του μέσω χρήσης του γλωσσικού σημείου προσδοκούμενου και επιτευχθέντος επικοινωνιακού σκοπού, η Γλωσσολογία εντάσσει στην Πραγματολογία κυρίως τα εξής ζητήματα: χρήση της γλώσσας (υπό την έννοια της parole και της performance), συμβολή της γλώσσας σε κοινωνικές δραστηριότητες που συντελούνται μέσω εκφοράς γλωσσικών πράξεων (speech acts), επίδραση της γλώσσας στην ανθρώπινη συμπεριφορά (behavioral effects), μη-γλωσσικοί παράγοντες της επικοινωνίας, όπως επικοινωνιακή στρατηγική, κοινωνικοί/επικοινωνιακοί ρόλοι κλπ, οι οποίοι αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία κάθε επικοινωνιακής διαδικασίας, Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 28 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

33 διερεύνηση των indexicals ή προσλεκτικών δεικτών, δηλ. της συγκειμενικής εξάρτησης που εμφανίζει η καταδηλωτική σημασία (denotation) των εκφράσεων «εγώ», «εδώ», «τώρα» και των συναφών προς αυτές, σημασιολογική ανάλυση, δεδομένου ότι κατά την ordinary language philosophy και, κυρίως, κατά τον Wittgenstein η σημασία κάθε εκφωνήματος συνίσταται στη (σωστή) χρήση αυτής, καθώς και οργάνωση, δόμηση και συνοχή του γραπτού ή/και του προφορικού λόγου, εξετάζοντας όχι μεμονωμένα εκφωνήματα, αλλά το σύνολο του κειμένου ως ευρύτερη γλωσσική ενότητα. 12 Ο συντάκτης του πρωτότυπου κειμένου απευθύνεται σε αναγνώστες της δικής του γλωσσικής κοινότητας. Ο μεταφραστής όμως δεν είναι κοινό μέλος αυτού του αναγνωστικού κοινού, διότι το ενδιαφέρον του ως το πρωτότυπο διαφέρει από το αντίστοιχο ενδιαφέρον του συνηθισμένου αναγνώστη. Ο μεταφραστής ενδιαφέρεται να προβεί σε παραγωγική πρόσληψη του θέματος, ώστε να συνθέσει κείμενο στη γλώσσα-στόχος, το οποίο θα απευθύνεται σε μέλη άλλης γλωσσικής κοινότητας, τα οποία ενδεχομένως να προσεγγίζουν διαφορετικά το διαπραγματευόμενο θέμα. Η σχέση μεταξύ των γλωσσικών στοιχείων της γλώσσας-πηγή και του συντάκτη του πρωτοτύπου, η σχέση μεταξύ αυτών των στοιχείων και του μεταφραστή, καθώς και η σχέση μεταξύ των γλωσσικών στοιχείων της γλώσσας-στόχος και του μεταφραστή συνθέτουν την πραγματολογική διάσταση της επικοινωνίας μέσω μετάφρασης. 13 Ο προσδιορισμός του πραγματολογικού επιπέδου αποτελείται από τρία στάδια : α)την κατανόηση, δηλαδή την ανάλυση και ερμηνεία των παραμέτρων της επικοινωνιακής διαδικασίας που διέπουν την πραγματολογική αναφορά στη Γλώσσα- Πηγή, β)τη διασταύρωση πραγματολογικών στοιχείων και γ)την επανασύλληψη της πραγματολογικής αναφοράς εντός του πλαισίου των επικοινωνιακών συνθηκών της Γλώσσας-Στόχος.14 Παραδείγματα 1) (p. 31): «Bullied workers have lower self-confidence and self-esteem» (σ. 66 ): «Οι εκφοβισμένοι εργαζόμενοι έχουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση» 12 Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ ), Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 200), Μπατσαλιά/Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη Θεωρία και τη Διδακτική της Μετάφρασης (σελ. 208), Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Σχόλιο [t7]: Μπατσαλιά / Σελλά-Μάζη Γλωσσολογική Προσέγγιση στη θεωρία της Μετάφρασης (σελ.208), 1997 Μορφοποιήθηκε: Προεπιλεγμένη γραμματοσειρά, Γραμματοσειρά: Arial Μορφοποιήθηκε: Προεπιλεγμένη γραμματοσειρά Μορφοποιήθηκε: Υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Χωρίς υπογράμμιση Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

34 2) (p. 31): «They may originally be victimised because they are different: in terms of education, race, shape, track-record, career path, age, ability» (σ. 66 ): «Μπορεί αρχικά να είναι κατατρεγμένοι επειδή είναι διαφορετικοί: από την άποψη μόρφωσης, φυλής, μορφής, προϊστορίας, επαγγελματικής σταδιοδρομίας, ηλικίας και ικανότητας. 3) (p. 32): «Divide and conquer leads to bullying» (σ. 68 ): «Το «διαίρει και βασίλευε» οδηγεί στην τυραννία» 4) (p. 3): «An intrepreneur is a person who acts like an entrepreneur» (σ. 28 ): «Ο προϊστάμενος τμήματος είναι ένα άτομο που ενεργεί σαν τον επιχειρηματία» Από τα παραπάνω παραδείγματα παρατηρούμε τα εξής: στο παράδειγμα (1) γίνεται αυτούσια μεταφορά της πραγματολογικής αναφοράς στη γλώσσα-στόχος μέσω μετατόπισης της κύριας σημασίας που εμπεριέχεται στην πρωτότυπη λεξιλογική εκφορά. Στο παράδειγμα (2) γίνεται μετατόπιση της πραγματολογικής αναφοράς λόγω διατήρησης της κύριας σημασίας, που εμπεριέχεται στην πρωτότυπη λεξιλογική επιλογή. Στο παράδειγμα (3) έχουμε μετατόπιση της πραγματολογικής αναφοράς, μέσω εξαγωγής συμπεράσματος. Τέλος, στο παράδειγμα (4) έχουμε μετατόπιση της πραγματολογικής αναφοράς, λόγω άγνοιας του ευρύτερου πραγματολογικού πλαισίου. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,63 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,27 εκ. + Εσοχή: 1,27 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Β.) Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 30 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

35 Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 5,08 εκ. Μορφοποιήθηκε: Υποσέλιδο 31 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά

36 Μορφοποιήθηκε: Μινα 1, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Αριστερά: 2,17 εκ., Δεξιά: 2 εκ., Επάνω: 2 εκ., Κάτω: 2 εκ., Βιβλιοδεσίας: 1 εκ., Πλάτος: 21 εκ., Ύψος: 29,7 εκ., Απόσταση κεφαλίδας από τα άκρα: 1,69 εκ., Απόσταση υποσέλιδου από τα άκρα: 2 εκ., Όχι Διαφορετική κεφαλίδα στην πρώτη σελίδα 22

37 υ. Μορφοποιήθηκε: Μινα 1, Αριστερά 23

38 24

39 25

40 26

41 27

42 28

43 29

44 30

45 31

46 32

47 33

48 34

49 35

50 36

51 37

52 38

53 39

54 40

55 41

56 42

57 43

58 44

59 45

60 46

61 47

62 48

63 49

64 50

65 51

66 52

67 53

68 54

69 55

70 56

71 57

72 58

73 59

74 60

75 61

76 Μ Ε Τ Α ΦΡ ΑΣ Μ Α 62

77 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char Ο σύγχρονος μάνατζερ δυσκολεύεται να συμβουλέψει όσον αφορά το πώς να γίνει μια δουλειά καλύτερα. Το πρωινό ταχυδρομείο συχνά ξεχειλίζει με διαφημίσεις βιβλίων διάφορων εκδοτών με τις τελευταίες «απαραίτητες» υπερπαραγωγές βιβλίων μάνατζμεντ, που προσφέρουν μια νέα θαυμαστή θεραπεία για τα ανεπίλυτα προβλήματα του μάνατζμεντ. Επίσης το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μας βομβαρδίζει πλέον με βιβλία, διασκέψεις, σεμινάρια και εργαστήρια με την τελευταία κατάσταση προόδου πάνω στο μάνατζμεντ. Όλα τα ΜΜΕ αφιερώνουν σημαντικό χρόνο στα θέματα μάνατζμεντ. Υπάρχουν αφιερώματα στο ράδιο, την τηλεόραση, όπως και σε στήλες καθημερινών εφημερίδων που ασχολούνται με λίγο απ όλα. Ειδικά περιοδικά ελπίζουν στον κορεσμό αυτής της άσβεστης δίψας για ιδέες όσον αφορά το μάνατζμεντ. Συγκριτικά με άλλους κόσμους, ο χρόνος δημιουργίας αγοράς για ιδέες στις επιχειρήσεις και το μάνατζμεντ είναι εντυπωσιακός. Γιατί; Χωρίς αμφιβολία γιατί το μάνατζμεντ είναι δύσκολο και όλοι μάνατζερ ψάχνουν για ένα θαύμα. Έτσι ο κόσμος του μάνατζμεντ είναι πολύ ευάλωτος σε τρέλες: ενθουσιασμοί και μόδες που αλλάζουν τόσο συχνά όσο και η μόδα στα ρούχα. Με τον ίδιο τρόπο επιστρέφουν ύστερα από λίγα χρόνια απουσίας ανασκευασμένα και ανατυπωμένα, αλλά ουσιαστικά τα ίδια. Το χειρότερο είναι ότι υπάρχουν εσφαλμένες έννοιες σε αφθονία στο μάνατζμεντ. Συνήθως αυτές είναι μέθοδοι που απλά δε λειτουργούν έτσι όπως πιστεύεται. Ένα καλό παράδειγμα είναι ο «καταιγισμός ιδεών». Σειρές μελετών έδειξαν ότι η ατομική εργασία παράγει περισσότερες και καλύτερες ιδέες απ ότι οι ομάδες καταιγισμού ιδεών. Ο καταιγισμός ιδεών είναι μια πλάνη ή ένας μύθος. Αλλά μόνο ένας απ τους πολλούς, βασικά λόγω της μη επιστημονικής ή τουλάχιστον προ επιστημονικής φύσης της θεωρίας του μάνατζμεντ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά 63

78 Εξετάστε καθένα από τα παρακάτω θέματα με τη σειρά: Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Διατήρηση με επόμενα 64

79 65

80 Ιδιομορφίες στο μάνατζμεντ Η ιδιομορφία είναι η μανία για κάτι: ένα μικρό χρονικό διάστημα όπου υπάρχει υπερβάλλων ζήλος για μια συγκεκριμένη ιδέα ή πρακτική. Οι Οι ιδιομορφίες είναι εξ ορισμού παροδικές. Έρχονται και παρέρχονται. Οι κατασκευαστές παιχνιδιών γνωρίζουν ότι οι προτιμήσεις στα παιχνίδια είναι εμφανώς ιδιόρρυθμες. Παρά τις μεγάλες προσπάθειές τους στην έρευνα αγοράς, ορισμένα παιχνίδια απλά αποτυγχάνουν παταγωδώς, ενώ άλλα πετυχαίνουν εκπληκτικά. Είναι πιθανό να υπάρξει μια τεράστια ζήτηση και να πανικοβάλλει κατασκευαστές και εμπόρους. Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: Όχι κατά 3,49 εκ. 66

81 Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) 67

82 υπάρξει μια τεράστια ζήτηση και να πανικοβάλλει κατασκευαστές και εμπόρους. Κιδιομορφίες είναι εξ ορισμού παροδικές. Έρχονται και παρέρχονται. Οι κατασκευαστές παιχνιδιών γνωρίζουν ότι οι προτιμήσεις στα παιχνίδια είναι εμφανώς ιδιόρρυθμες. Παρά τις μεγάλες προσπάθειές τους στην έρευνα αγοράς, ορισμένα παιχνίδια απλά αποτυγχάνουν παταγωδώς, ενώ άλλα πετυχαίνουν εκπληκτικά. Είναι πιθανό να υπάρξει μια τεράστια ζήτηση και να πανικοβάλλει κατασκευαστές και εμπόρους. Και καθώς έχουν ξαναγεμίσει τα ράφια από το πάτωμα ως το ταβάνι με την τελευταία λέξη της μόδας, αυτή εξαφανίζεται. Αυτός είναι ο εφιάλτης του κατασκευαστή: στην αρχή έλλειψη και άνοδος του ενθουσιασμού, πλεόνασμα στο τέλος. Οι ιδιομορφίες είναι πολύ δημοφιλείς στις επιχειρήσεις. Ορισμένες είναι οι εξής: Ιδιομορφία στο σχεδιασμό. Μια μοντέρνα ιδέα είναι η πλάγια στρατηγική συμμαχία, που σημαίνει ότι οι εταιρείες συνεργάζονται, δημιουργώντας κοινοπραξίες, συχνά εκτός των εθνικών τους ορίων. Αυτό συμβαίνει με αερογραμμές, εταιρείες τηλεπικοινωνιών και αυτοκινητοβιομηχανίες. Ιδιομορφία στην οργάνωση. Το ομαδικό πνεύμα αναφέρεται στις αξίες και τα πιστεύω που μοιράζονται οι εργαζόμενοι και γενικά ο τρόπος συμπεριφοράς τους. Ορισμένοι πιστεύουν πως αν αυτό οργανωθεί, σχεδιαστεί και ελεγχθεί σωστά, όλα τα προβλήματα της εταιρείας θα λυθούν. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Διάστιχο: μονό Arial Όχι Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Όχι Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Ιδιομορφία στη στελέχωση. Οι εταιρείες πρέπει να στελεχώνονται από άτομα όχι μόνο ικανά, αλλά και υγιή. Αυτό απαιτεί προγράμματα για την υγεία και ευεξία όπως και το έλεγχο του στρες. 68

83 HellasArial HellasArial Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά 69

84 Πληρωμή βάσει απόδοσης. Η πληρωμή βάσει απόδοσης είναι επίσης της μόδας. Αυτό σημαίνει τη μέτρηση της συνεισφοράς των ατόμων και της επιβράβευσής τους αναλόγως, παρόλο που τα προβλήματα της μέτρησης της απόδοσης συχνά παραβλέπονται. Μία ακόμα υπάρχουσα δημοφιλής ιδέα είναι η μείωση του εργατικού δυναμικού ή αλλιώς ελάττωση ή ταξινόμηση, που είναι ευφημισμός για την απόλυση εργαζομένων ή για τον υποβιβασμό διευθυντών, κυρίως των μεσαίων. Ιδιομορφία στην ηγεσία. Ο προϊστάμενος τμήματος είναι ένα άτομο που ενεργεί σαν τον επιχειρηματία, αλλά εντός του εταιρικού περιβάλλοντος. Περιγράφονται ως «εκείνοι που παίρνουν την ευθύνη για τη δημιουργία καινοτομίας κάθε τύπου μέσα σε μια εταιρεία». Οι εταιρείες εννοείται πως κυνηγούν και καλλιεργούν τέτοια άτομα. Πληρωμή βάσει απόδοσης. Η πληρωμή βάσει απόδοσης είναι επίσης της μόδας. Αυτό σημαίνει τη μέτρηση της συνεισφοράς των ατόμων και της επιβράβευσής τους αναλόγως, παρόλο που τα προβλήματα της μέτρησης της απόδοσης συχνά παραβλέπονται. Μία ακόμα υπάρχουσα δημοφιλής ιδέα είναι η μείωση του εργατικού δυναμικού ή αλλιώς ελάττωση ή ταξινόμηση, που είναι ευφημισμός για την απόλυση εργαζομένων ή για τον υποβιβασμό διευθυντών, κυρίως των μεσαίων. HellasArial, Όχι Πλάγια HellasArial, Όχι Πλάγια HellasArial, Όχι Πλάγια 70

85 Πλάγια Arial, Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά 71

86 Ιδιομορφία στην ηγεσία. Ο προϊστάμενος τμήματος είναι ένα άτομο που ενεργεί σαν τον επιχειρηματία, αλλά εντός του εταιρικού περιβάλλοντος. Περιγράφονται ως «εκείνοι που παίρνουν την ευθύνη για τη δημιουργία καινοτομίας κάθε τύπου μέσα σε μια εταιρεία». Οι εταιρείες εννοείται πως κυνηγούν και καλλιεργούν τέτοια άτομα. Ιδιομορφία στον έλεγχο. Οι κύκλοι ποιότητας που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στην Ιαπωνία, θεωρούνται σαν ένας τρόπος βελτίωσης της ποιότητας και κάνουν τα αμερικάνικα προϊόντα πιο ανταγωνιστικά. Αυτοί τοποθετήθηκαν παντού. Οι ιδιομορφίες έχουν ένα συγκεκριμένο χρόνο ζωής (Furnham, 2001). Ο φυσικός ρυθμός μιας ιδιομορφίας του μάνατζμεντ περνάει συνήθως από επτά στάδια: Πλάγια Πλάγια Arial Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 1) Ακαδημαϊκή ανακάλυψη. Πολλές ιδιόρρυθμες ιδέες μπορούν να εντοπιστούν στον αποπνικτικό και στατικό ακαδημαϊκό κόσμο. Μια μετριοπαθής ανακάλυψη μπορεί να καταλήξει στα χαρτιά ενός ακαδημαϊκού και να αποκαλύπτει τον αιτιώδη σύνδεσμο ανάμεσα σε δύο παράγοντες σχετικούς με τις εργασιακές συνθήκες. Αυτά τα έγγραφα δεν είναι μόνο ξερά και περίπλοκα, αλλά και επιφυλακτικά. Οι ακαδημαϊκοί υπογραμμίζουν την περιπλοκή που περιλαμβάνουν όλοι οι πραγματικοί και πιθανοί παράγοντες. Λίγοι είναι εκείνοι οι οποίοι ενδιαφέρονται για την άμεση εφαρμογή τους. Η δουλειά τους είναι να κατανοούν και σίγουρα όχι να αλλάξουν τον κόσμο. Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,95 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,59 εκ. + Εσοχή: 1,59 εκ. Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 2) Περιγραφή της μελέτης. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει ένα μεγάλο διάστημα και συνήθως περιλαμβάνει μεγάλη επεξεργασία και παραποίηση. Κάποιος που διαβάζει το έγγραφο, παρέχει μια έκθεση που πιθανόν να παραλείπει τις περιπλοκές. Συχνά, η ανακάλυψη, αναφέρεται σε μια παρουσίαση υψηλής δυναμικής. Ορισμένοι το ακούνε και το επαναλαμβάνουν, απλοποιώντας το κάθε φορά. Με κάθε επανάληψη, τα ευρήματα δυναμώνουν και η περιπλοκή αποδυναμώνεται. Η επιλεκτική μνήμη διαβεβαιώνει ότι τα σημαντικά ευρήματα καταγράφονται και εξωραΐζονται. Σ αυτό το στάδιο 72

87 είναι 73

88 παραποίηση. Κάποιος που διαβάζει το έγγραφο, παρέχει μια έκθεση που πιθανόν να παραλείπει τις περιπλοκές. Συχνά, η ανακάλυψη, αναφέρεται σε μια παρουσίαση υψηλής δυναμικής. Ορισμένοι το ακούνε και το επαναλαμβάνουν, απλοποιώντας το κάθε φορά. Με κάθε επανάληψη, τα ευρήματα δυναμώνουν και η περιπλοκή αποδυναμώνεται. Η επιλεκτική μνήμη διαβεβαιώνει ότι τα σημαντικά ευρήματα καταγράφονται και εξωραΐζονται. Σ αυτό το στάδιο είναι μάλλον απίθανο για το ερευνητή να αναγνωρίσει τα ευρήματα ως δικά του. Είναι το πρώτο βήμα στο δρόμο για την ιδιομορφία. 3) Η εκλαΐκευση είναι εκδοτικός θρίαμβος. Το επόμενο στάδιο είναι συνήθως το πιο σημαντικό. Ένας συγγραφέας ή γκουρού επιχειρηματικών βιβλίων μαθαίνει για το εύρημα και του δίνει ένα χτυπητό τίτλο. Έτσι μια απλή ιδέα γίνεται βιβλίο. Ασφαλώς γι αυτό το λόγο τα επιχειρηματικά βιβλία είναι τόσο περιληπτικά και εύκολα στην ανάγνωση: έχουν πολύ λίγα στοιχεία. Ο μέσος μάνατζερ διαβάζει κάποιες κριτικές του βιβλίου και ίσως καταλήξει να το αγοράσει. Αυτός ή αυτή ζηλεύει τα φαινομενικά ισχυρά αποτελέσματα που προκύπτουν όταν ακολουθείται η τεχνική. Σ αυτό το σημείο η ιδιομορφία γίνεται γρίφος και κάτι που όλοι οι μάνατζερ πιστεύουν ότι πρέπει να γνωρίζουν και να εφαρμόσουν. Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 1,26 εκ., Προεξοχή: 0,01 εκ. Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,95 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,59 εκ. + Εσοχή: 1,59 εκ. 74

89 HellasArial 75

90 Η εκλαΐκευση είναι εκδοτικός θρίαμβος. Το επόμενο στάδιο είναι συνήθως το πιο σημαντικό. Ένας συγγραφέας ή γκουρού επιχειρηματικών βιβλίων μαθαίνει για το εύρημα και του δίνει ένα χτυπητό τίτλο. Έτσι μια απλή ιδέα γίνεται βιβλίο. Ασφαλώς γι αυτό το λόγο τα επιχειρηματικά βιβλία είναι τόσο περιληπτικά και εύκολα στην ανάγνωση: έχουν πολύ λίγα στοιχεία. Ο μέσος μάνατζερ διαβάζει κάποιες κριτικές του βιβλίου και ίσως καταλήξει να το αγοράσει. Αυτός ή αυτή ζηλεύει τα φαινομενικά ισχυρά αποτελέσματα που προκύπτουν όταν ακολουθείται η τεχνική. Σ αυτό το σημείο η ιδιομορφία γίνεται γρίφος και κάτι που όλοι οι μάνατζερ πιστεύουν ότι πρέπει να γνωρίζουν και να εφαρμόσουν. 4) Προώθηση των συμβούλων και παγκοσμιοποίηση. Δεν είναι ο ακαδημαϊκός ή ο συγγραφέας που ενδυναμώνει την ιδιομορφία, αλλά μια παράταξη συμβούλων μάνατζμεντ που προσπαθούν να δείχνουν σαν να είναι στην κόψη της θεωρίας του μάνατζμεντ. Επειδή οι γενικές έννοιες γίνονται εύκολα κατανοητές και λέγεται ότι έχουν ευρεία εφαρμογή, οι σύμβουλοι προσπαθούν να τις εφαρμόσουν παντού, με κάποιο κόστος φυσικά. Η λέξη ανακάλυψη διαδίδεται αστραπιαία. Φαίνεται πως σύντομα όλοι θα πρέπει να ενδυναμωθούν ή να κάνουν ριζική αναμόρφωση και όλοι χρειάζονται μαθήματα συναισθηματικής ευφυΐας. Εκείνοι που δεν το κάνουν, νιώθουν οπισθοδρομικοί και κατά τον Dilbert, είναι καταδικασμένοι. 5) Απόλυτη αφοσίωση από τους πιστούς. Σ αυτό το σημείο, οι «αφυπνιστές» κινούνται από τους συμβούλους προς τους μάνατζερ. Για ένα μικρό αριθμό εταιρειών, η τεχνική φαίνεται να έχει φέρει γρήγορα και ογκώδη οφέλη. Γίνονται πρόθυμοι πρωταθλητές προϊόντων. Κανείς δεν τολμάει να είναι σκεπτικός και να αμφισβητήσει την «απόδειξη της επιτυχίας». Με την εκ των υστέρων γνώση είναι κάποιες φορές δύσκολο να εξηγήσουμε γιατί η τεχνική θα έπρεπε να έχει τέτοιο αντίκτυπο. Οι ψυχολόγοι συχνά το ερμηνεύουν ως το «αντίκτυπο του Hawthorne» με το οποίο οι εργαζόμενοι ενισχύουν την απόδοσή Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,95 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,59 εκ. + Εσοχή: 1,59 εκ. Arial Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ. Arial 76

91 HellasArial Μορφοποιήθηκε: Χωρίς κουκκίδες ή 77

92 Για ένα μικρό αριθμό εταιρειών, η τεχνική φαίνεται να έχει φέρει γρήγορα και ογκώδη οφέλη. Γίνονται πρόθυμοι πρωταθλητές προϊόντων. Κανείς δεν τολμάει να είναι σκεπτικός και να αμφισβητήσει την «απόδειξη της επιτυχίας». Με την εκ των υστέρων γνώση είναι κάποιες φορές δύσκολο να εξηγήσουμε γιατί η τεχνική θα έπρεπε να έχει τέτοιο αντίκτυπο. Οι ψυχολόγοι συχνά το ερμηνεύουν ως το «αντίκτυπο του Hawthorne» με το οποίο οι εργαζόμενοι ενισχύουν την απόδοσή τους όταν τους δίνεται προσοχή ή η επίδραση του εικονικού φαρμάκου. Επίσης μερικές φορές μιλάνε για «αυθόρμητη απαλλαγή», εννοώντας ότι τα πράγματα πάνε καλύτερα από μόνα τους. Στην πραγματικότητα, λίγα χρόνια αφού ξεπεραστεί η ιδιομορφία υπάρχουν λίγες απόμακρες ομάδες πιστών που διατηρούν την πίστη τους. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Χωρίς κουκκίδες ή Arial, Πλάγια Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 78

93 Πλάγια 79

94 6) Αμφιβολία, σκεπτικισμός, κυνισμός και λιποταξία. Ύστερα από χρόνιες πωλήσεις μεγάλου αριθμού προϊόντων, η ιδιομορφία μειώνεται. Η αγορά αλλάζει. «Νέες και βελτιωμένες» εκδόσεις εισάγονται. Αλλά ο ενθουσιασμός έχει χαθεί. Τότε ξεκινά η κατολίσθηση. Υπάρχει διοικητική αμφιβολία, ύστερα ακαδημαϊκός σκεπτικισμός, ο οποίος ακολουθείται από δημοσιογραφικό κυνισμό και συμβουλευτική λιποταξία. Η διαδικασία ξεκινά με τους ανθρώπους να επισημαίνουν τις φτωχές συνέπειες κόστους κέρδους από την εισαγωγή της μανίας. Ή μπορεί να προκύψει επειδή κάποιος επιστρέφει στο αυθεντικό εύρημα και ανακαλύπτει το χάσμα μεταξύ αυτού που περιγραφόταν αρχικά και αυτού που γίνεται τώρα. Ύστερα οι δημοσιογράφοι του μάνατζμεντ αρχίζουν να υποψιάζονται. Είναι εύκολο να βρεθούν δυσαρεστημένοι, δύσπιστοι μάνατζερ έτοιμοι να διαμαρτυρηθούν. Τονίζουν τις εκατοντάδες χιλιάδες που ξοδεύτηκαν για μια μικρή ανταμοιβή. Οι σύμβουλοι που ήταν πρόθυμοι να υποστηρίξουν την ιδιομορφία, την εγκαταλείπουν πρώτοι. Αυτό που ήταν κάποτε αξιόπιστο, τώρα τους κάνει να μοιάζουν με «καλλιτέχνες της απάτης». Προχωρούν έξυπνα. Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0,95 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,59 εκ. + Εσοχή: 1,59 εκ. HellasArial Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ. 80

95 Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Νέες ανακαλύψεις. Το τέλος μιας ιδιομορφίας είναι η κατάλληλη στιγμή για τους εκπαιδευτές, τους συγγραφείς και τους συμβούλους να διακρίνουν ένα κενό στην αγορά. Ξέρουν πως υπάρχει μια άσβεστη δίψα για μαγικές λύσεις. Οι πραγματικά έξυπνοι άνθρωποι αρχίζουν να καταλαβαίνουν πότε η 81

96 προηγούμενη μανία φτάνει στο τέλος του χρόνου ζωής της και έτσι έχουν αρκετό χρόνο να γράψουν τους εκδοτικούς τους θριάμβους για να προλάβουν την αγορά στο ξεκίνημά της. Πόσο κρατάει η τυπική ιδιομορφία; Εξαρτάται από το πνεύμα των καιρών, από το αν η αγορά είναι ανοδική ή πτωτική και από την επιχειρηματική λαχτάρα των συγγραφέων και των συμβούλων. Αλλά αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι υπάρχουν θύματα της μόδας τόσο της μέσης ηλικίας όσο και νέα. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 1 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 82

97 HellasArial 83

98 7) Νέες ανακαλύψεις. Το τέλος μιας ιδιομορφίας είναι η κατάλληλη στιγμή για τους εκπαιδευτές, τους συγγραφείς και τους συμβούλους να διακρίνουν ένα κενό στην αγορά. Ξέρουν πως υπάρχει μια άσβεστη δίψα για μαγικές λύσεις. Οι πραγματικά έξυπνοι άνθρωποι αρχίζουν να καταλαβαίνουν πότε η προηγούμενη μανία φτάνει στο τέλος του χρόνου ζωής της και έτσι έχουν αρκετό χρόνο να γράψουν τους εκδοτικούς τους θριάμβους για να προλάβουν την αγορά στο ξεκίνημά της. Πόσο κρατάει η τυπική ιδιομορφία; Εξαρτάται από το πνεύμα των καιρών, από το αν η αγορά είναι ανοδική ή πτωτική και από την επιχειρηματική λαχτάρα των συγγραφέων και των συμβούλων. Αλλά αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι υπάρχουν θύματα της μόδας τόσο της μέσης ηλικίας όσο και νέα. Πλάνες στο μάνατζμεντ Όταν μιλάμε για πλάνη, πρόκειται για απάτη και παραπλάνηση, για δόλο και πανουργία. Είναι σύμφωνα με το λεξικό, ένα επιχείρημα το οποίο δεν ικανοποιεί τους όρους ενός έγκυρου συμπεράσματος. Ωστόσο υπάρχουν λίγα στοιχεία με αποδείξεις για το μάνατζμεντ. Ακόμη και οι πτυχιούχοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων δεν εκπαιδεύονται με την επιστημονική μέθοδο. Γι αυτό το λόγο είναι συνήθως ανίκανοι να υποστηρίξουν τις αξιώσεις των ψευτο-επιστημόνων. Υπάρχουν πολλές ανοησίες από την αστρολογία ως το Zen. Οι μάνατζερ, όπως όλοι μας, γίνονται γρήγορα τρωτοί στα κόλπα του εμπορίου, παρά στους ειδικούς επιστήμονες. Οι Marks και Kammann (1980) ανέλυσαν με σκεπτικισμό, αξιώσεις για την Υπερ-Αισθητήρια Αντίληψη, την πρόγνωση, τη διορατικότητα, την τηλεπάθεια, την ψυχοκινητική και άλλα σχετικά φαινόμενα. Καταλήγουν στο βιβλίο τους με ένα παράρτημα που αποκαλείται «τρόποι για λογικές εξηγήσεις ή η τέχνη της αμφισβήτησης»: Αν τι τότε τι : κάντε τους θεωρητικούς να είναι συγκεκριμένοι, ρωτώντας τι προβλέπει η θεωρία. Times New Roman Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Στηλοθέτες: 0,63 εκ., Στηλοθέτης λίστας Times New Roman Μορφοποιήθηκε: Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Arial Arial Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά 84

99 Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Ανασκευασιμότητα : ρωτήστε το θεωρητικό τι στοιχεία χρειάζονται για να ανασκευαστεί η θεωρία του. Βάρος αποδείξεως : ο θεωρητικός πρέπει να αποδείξει ή να υποστηρίξει τα «πιστεύω» του στη θεωρία παρά στη δυσπιστία σας. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Εναλλακτική σκέψη : είναι πιθανό το γεγονός ότι άλλα φαινόμενα (παρεμβατικές μεταβλητές) εξηγούν τις αποδείξεις του θεωρητικού τόσο καλά όσο τα φαινόμενα που παραθέτει. Έλλειψη αρνητικών υποθέσεων : πολύ συχνά αρνητικά ζητήματα (αυτά που «ανασκευάζουν» μια θεωρία) παραλείπονται, κάνοντας έτσι τα δεδομένα να φαίνονται πιο ισχυρά. Αυτά πρέπει να αναζητηθούν. Προσωπική παρατήρηση : οι υποκειμενικοί ισχυρισμοί δεν είναι επαρκείς, εκτός αν συνοδεύονται από λεπτομερείς, καταγεγραμμένες παρατηρήσεις. Προσωπικές μαρτυρίες : η προσωπική εμπειρία δεν είναι επαρκής απόδειξη γιατί συχνά οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τις δυνάμεις που επιδρούν πάνω τους ή τις πραγματικές ανάγκες και τα κίνητρά τους. Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Times New Roman, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Βασικό, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. 85

100 Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 4,64 εκ., Αριστερά Arial 86

101 HellasArial HellasArial 87

102 Ανασκευασιμότητα : ρωτήστε το θεωρητικό τι στοιχεία χρειάζονται για να ανασκευαστεί η θεωρία του. Βάρος αποδείξεως : ο θεωρητικός πρέπει να αποδείξει ή να υποστηρίξει τα «πιστεύω» του στη θεωρία παρά στη δυσπιστία σας. Εναλλακτική σκέψη : είναι πιθανό το γεγονός ότι άλλα φαινόμενα (παρεμβατικές μεταβλητές) εξηγούν τις αποδείξεις του θεωρητικού τόσο καλά όσο τα φαινόμενα που παραθέτει. Έλλειψη αρνητικών υποθέσεων : πολύ συχνά αρνητικά ζητήματα (αυτά που «ανασκευάζουν» μια θεωρία) παραλείπονται, κάνοντας έτσι τα δεδομένα να φαίνονται πιο ισχυρά. Αυτά πρέπει να αναζητηθούν. Προσωπική παρατήρηση : οι υποκειμενικοί ισχυρισμοί δεν είναι επαρκείς, εκτός αν συνοδεύονται από λεπτομερείς, καταγεγραμμένες παρατηρήσεις. Προσωπικές μαρτυρίες : η προσωπική εμπειρία δεν είναι επαρκής απόδειξη γιατί συχνά οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τις δυνάμεις που επιδρούν πάνω τους ή τις πραγματικές ανάγκες και τα κίνητρά τους. Πηγές : αξίζει να εξετάσουμε την αξιοπιστία μια θεωρίας πού εκδόθηκε, συζητήθηκε και ούτω καθεξής, καθώς αυτές οι πηγές είναι συχνά αμφίβολες. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Times New Roman Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά HellasArial, Όχι Πλάγια Συναισθηματικός δεσμός : όσο περισσότερο ένα άτομο εμπλέκεται συναισθηματικά σε μια θεωρία, τόσο με λιγότερο σκεπτικισμό και λογική θα αξιολογηθεί αυτή. Τεχνική ενάντια στον άνθρωπο : «Πρώτον, ο πιστός μπορεί να έχει κάποια δικαιώματα έτσι ώστε να είναι αλάθητος και να παραθέτει τις απόψεις του σαν απόδειξη. Δεύτερον, ίσως προσπαθήσει να τοποθετήσει αντίπαλους υποστηρικτές στην κατηγορία των κακών ανθρώπων και έτσι να απορρίψει τα επιχειρήματά τους αμέσως. Τρίτον, μπορεί να στραφεί εναντίον σας, κατηγορώντας σας για άσχημα κίνητρα και ανοησίες. Όλα αυτά τα επιχειρήματα είναι σοφίσματα και είναι σημαντικό όχι μόνο να τα γνωρίζουμε, αλλά και να μην τα χρησιμοποιούμε. Το θέμα είναι η γνώση και όχι το ποιος θα νικήσει». (Marks and Kammann, 1980: 226) Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Arial Arial Arial 88

103 Α. Σφαιρική αντίληψη των φαινομένων Το να περιγράφεις σημαίνει να ορίζεις. Η γλώσσα στο μάνατζμεντ είναι συχνά αξιολογική όπως και περιγραφική. Σχεδόν κάθε συμπεριφορά μπορεί να περιγραφεί εξίσου με θετικούς και αρνητικούς όρους: «λιτός» ή «τσιγκούνης», «κατηγορηματικός» ή «πιεστικός», «παραδομένος» ή «παθιασμένος». Η χρήση της γλώσσας συνδυάζεται με αξία και άποψη. Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη συμπεριφορά του εαυτού μας σε αντίθεση με τους άλλους, «αρεστός» ή «δυσάρεστος» είναι διαφορετικές. Οι περιγραφές αναλαμβάνουν μια «υποχρέωση», έναν αποδεκτό, πραγματικά ζητούμενο τρόπο συμπεριφοράς. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 1 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο 89

104 HellasArial 90

105 γνωρίζουμε, αλλά και να μην τα χρησιμοποιούμε. Το θέμα είναι η γνώση και όχι το ποιος θα νικήσει». (Marks and Kammann, 1980: 226) Α. Σφαιρική αντίληψη των φαινομένων Το να περιγράφεις σημαίνει να ορίζεις. Η γλώσσα στο μάνατζμεντ είναι συχνά αξιολογική όπως και περιγραφική. Σχεδόν κάθε συμπεριφορά μπορεί να περιγραφεί εξίσου με θετικούς και αρνητικούς όρους: «λιτός» ή «τσιγκούνης», «κατηγορηματικός» ή «πιεστικός», «παραδομένος» ή «παθιασμένος». Η χρήση της γλώσσας συνδυάζεται με αξία και άποψη. Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη συμπεριφορά του εαυτού μας σε αντίθεση με τους άλλους, «αρεστός» ή «δυσάρεστος» είναι διαφορετικές. Οι περιγραφές αναλαμβάνουν μια «υποχρέωση», έναν αποδεκτό, πραγματικά ζητούμενο τρόπο συμπεριφοράς. Οι αφηρημένες έννοιες δεν είναι πραγματικοί στόχοι. Το γεγονός ότι κάποιος έχει ονομάσει μια διαδικασία ή φαινόμενα όπως η ανανέωση, δε σημαίνει ότι υπάρχουν. Πολλές έννοιες στο μάνατζμεντ δεν έχουν ανακαλυφθεί, αλλά εφευρεθεί. Άλλες δεν έχουν βρεθεί, αλλά συλληφθεί. Δε γίνεται να χαϊδέψεις το ηθικό ή να αγγίξεις την ενδυνάμωση. Έτσι, μια καλή ιδέα είναι να εξετάζουμε τις θεωρίες του μάνατζμεντ με βάση τη χρησιμότητά τους, παρά με την ακρίβειά τους. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Times New Roman Χρειαζόμαστε και χρησιμοποιούμε πολλαπλά στάδια περιγραφής και ανάλυσης. Το ατομικό επίπεδο, το ομαδικό, το εργοστασιακό ή το πολυεθνικό σα σύνολο. Η συμπεριφορά στην εργασία μπορεί να περιγραφεί σε κάθε επίπεδο, αλλά δεν πρέπει να θεωρούμε ότι τα επίπεδα μπορούν να δημιουργήσουν το ένα το άλλο. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε διάφορα επίπεδα περιγραφής κι έπειτα να επιλέξουμε ένα, για ένα συγκεκριμένο σκοπό. 91

106 Με το να ονοματίζεις κάτι, δεν το εξηγείς. Δίνοντας σε ένα δείγμα συμπεριφοράς ένα όνομα, όπως η ικανότητα, δε σημαίνει ότι το εξηγούμε. Το μάνατζμεντ έχει κυκλική και ταυτολογική σκέψη. Για παράδειγμα: Τι είναι ο εξωστρεφής; Εξωστρεφής είναι αυτός που είναι κοινωνικός, παρορμητικός και του αρέσει η ποικιλία. Πώς λέγονται τα κοινωνικά, παρορμητικά άτομα; Εξωστρεφή. Πολλές από τις διαταραχές που έχουν ανακαλυφθεί τελευταία στο μάνατζμεντ, όπως οι ενδεχομένως φοβερά αισιόδοξοι άνθρωποι ή οι εφευρετικές ευφυΐες, είναι ονομαστικές πλάνες μπορεί (ή όχι) να περιγράφουν κάτι, αλλά δεν εξερευνούν την αιτία του. Η ποιότητα και η ποσότητα δεν είναι το ίδιο. Ορισμένα αντικείμενα μελέτης ταξινομούνται εύκολα σε δύο διαφορετικές κατηγορίες όπως αρσενικό θηλυκό, απών παρών, γιατί διαφέρουν ποιοτικά. Αλλά η πλειοψηφία των μεταβλητών που περιγράφουμε στο μάνατζμεντ είναι συνεχείς μεταβλητές: παραγωγικός μη παραγωγικός, κέρδος ζημία. Συχνά αντιμετωπίζουμε τις συνεχείς μεταβλητές σα διχοτομημένες μεταβλητές: μαύρο εναντίον άσπρου, ώριμος εναντίον ανώριμου. Ωστόσο είναι εξίσου ψεύτικο και λάθος να κατηγοριοποιούμε τις συνεχείς μεταβλητές σε απλές δυαδικές κατηγορίες. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά 92

107 HellasArial 93

108 Με το να ονοματίζεις κάτι, δεν το εξηγείς. Δίνοντας σε ένα δείγμα συμπεριφοράς ένα όνομα, όπως η ικανότητα, δε σημαίνει ότι το εξηγούμε. Το μάνατζμεντ έχει κυκλική και ταυτολογική σκέψη. Για παράδειγμα: Τι είναι ο εξωστρεφής; Εξωστρεφής είναι αυτός που είναι κοινωνικός, παρορμητικός και του αρέσει η ποικιλία. Πώς λέγονται τα κοινωνικά, παρορμητικά άτομα; Εξωστρεφή. Πολλές από τις διαταραχές που έχουν ανακαλυφθεί τελευταία στο μάνατζμεντ, όπως οι ενδεχομένως φοβερά αισιόδοξοι άνθρωποι ή οι εφευρετικές ευφυΐες, είναι ονομαστικές πλάνες μπορεί (ή όχι) να περιγράφουν κάτι, αλλά δεν εξερευνούν την αιτία του. Η ποιότητα και η ποσότητα δεν είναι το ίδιο. Ορισμένα αντικείμενα μελέτης ταξινομούνται εύκολα σε δύο διαφορετικές κατηγορίες όπως αρσενικό θηλυκό, απών παρών, γιατί διαφέρουν ποιοτικά. Αλλά η πλειοψηφία των μεταβλητών που περιγράφουμε στο μάνατζμεντ είναι συνεχείς μεταβλητές: παραγωγικός μη παραγωγικός, κέρδος ζημία. Συχνά αντιμετωπίζουμε τις συνεχείς μεταβλητές σα διχοτομημένες μεταβλητές: μαύρο εναντίον άσπρου,ώριμος εναντίον ανώριμου. Ωστόσο είναι εξίσου ψεύτικο και λάθος να κατηγοριοποιούμε τις συνεχείς μεταβλητές σε απλές δυαδικές κατηγορίες. Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Τα φαινόμενα μπορούν να ερευνηθούν, μελετώντας τα αντίθετά τους. Συχνά τα εκ διαμέτρου αντίθετα (αισιοδοξία εναντίον απαισιοδοξίας, ευφυΐα εναντίον χαζομάρας, κέρδος εναντίον ζημίας, διαστολή εναντίον συστολής) εξαρτώνται το ένα από το άλλο για την εννοιολογική τους ύπαρξη. Στην πραγματικότητα, χωρίς το ένα, το άλλο παύει να υπάρχει. Έτσι, όταν αξιολογούμε σφαιρικά ένα φαινόμενο είναι χρήσιμο να κάνουμε την εξής ερώτηση: «ποιο είναι το αντίθετό του και ποιο όχι». Όλα τα φαινόμενα είναι ταυτόχρονα παρεμφερή και διαφορετικά. Όλα εξαρτώνται από τα κριτήρια (τις διαστάσεις) με τα οποία υπολογίζονται, με τα οποία συγκρίνονται και με τα οποία αντιπαραθέτονται. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά 94

109 Υπάρχει πάντα διαφορά ανάμεσα στο τι είναι και στο τι πρέπει να είναι. Είναι πολύ εύκολο να μπερδέψουμε την αντικειμενική περιγραφή με την υποκειμενική κρίση. Ό,τι σύνηθες ή τυπικό ή «φυσιολογικό» δεν είναι απαραίτητα καλό. Η στατιστική συχνότητα δεν έχει να κάνει με την ηθική αξία. Προσοχή στις περιγραφές προσωπικότητας «για όλους τους τύπους». Είναι πολύ εύκολο, αλλά αρκετά δύσχρηστο, να κάνουμε περιγραφικές αναφορές που παρέχουν χαρακτηριστικές πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο άτομο. Αυτές οι γενικευμένες αναφορές δεν είναι λάθος, αλλά επειδή είναι τόσο γενικές, καθολικές και ελαστικές, είναι βασικά άχρηστες πληροφορίες για άτομα και πρέπει να τροποποιηθούν στο μέγεθος ή το βαθμό που θα είναι χρήσιμες. Β. Εξηγώντας τα φαινόμενα Ο συσχετισμός δεν αποδεικνύει την αιτιότητα. «Παρόλο που ένας συσχετισμός μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε προβλέψεις από τη μια μεταβλητή στην άλλη, δε μας δίνει εξηγήσεις όσον αφορά το γιατί συνδέονται τα γεγονότα. Επιπλέον, δε μας επιτρέπει να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα, όπως την πηγή της κατεύθυνσης των αιτιών και των επιδράσεων». (Levy, 1998: 214) Οι σχέσεις είναι τόσο διπλής, όσο και μονής κατεύθυνσης. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε αιτιολογικές στροφές, που συχνά αποκαλούνται ενάρετοι και φαύλοι κύκλοι. Οι παράγοντες μπορεί να προκαλούν και να επηρεάζουν ο ένας τον άλλο. Έτσι η ανεργία μπορεί να προκαλέσει ψυχοπάθεια (εξαιτίας της απραξίας, της έλλειψης αυτοεκτίμησης, της στέρησης), αλλά εξίσου η ψυχοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε ανεργία (επειδή οι άνθρωποι δε θέλουν να Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1 εκ., Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Με + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 6 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 0,63 εκ. + Εσοχή: 0,63 εκ., Στηλοθέτες: 1,17 εκ., Στηλοθέτης λίστας Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1 εκ. 95

110 Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό 96

111 Υπάρχει πάντα διαφορά ανάμεσα στο τι είναι και στο τι πρέπει να είναι. Είναι πολύ εύκολο να μπερδέψουμε την αντικειμενική περιγραφή με την υποκειμενική κρίση. Ό,τι σύνηθες ή τυπικό ή «φυσιολογικό» δεν είναι απαραίτητα καλό. Η στατιστική συχνότητα δεν έχει να κάνει με την ηθική αξία. Προσοχή στις περιγραφές προσωπικότητας «για όλους τους τύπους». Είναι πολύ εύκολο, αλλά αρκετά δύσχρηστο, να κάνουμε περιγραφικές αναφορές που παρέχουν χαρακτηριστικές πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο άτομο. Αυτές οι γενικευμένες αναφορές δεν είναι λάθος, αλλά επειδή είναι τόσο γενικές, καθολικές και ελαστικές, είναι βασικά άχρηστες πληροφορίες για άτομα και πρέπει να τροποποιηθούν στο μέγεθος ή το βαθμό που θα είναι χρήσιμες. Β. Εξηγώντας τα φαινόμενα Ο συσχετισμός δεν αποδεικνύει την αιτιότητα. «Παρόλο που ένας συσχετισμός μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε προβλέψεις από τη μια μεταβλητή στην άλλη, δε μας δίνει εξηγήσεις όσον αφορά το γιατί συνδέονται τα γεγονότα. Επιπλέον, δε μας επιτρέπει να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα, όπως την πηγή της κατεύθυνσης των αιτιών και των επιδράσεων». (Levy, 1998: 214) Οι σχέσεις είναι τόσο διπλής, όσο και μονής κατεύθυνσης. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε αιτιολογικές στροφές, που συχνά αποκαλούνται ενάρετοι και φαύλοι κύκλοι. Οι παράγοντες μπορεί να προκαλούν και να επηρεάζουν ο ένας τον άλλο. Έτσι η ανεργία μπορεί να προκαλέσει ψυχοπάθεια (εξαιτίας της απραξίας, της έλλειψης αυτοεκτίμησης, της στέρησης), αλλά εξίσου η ψυχοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε ανεργία (επειδή οι άνθρωποι δε θέλουν να προσλάβουν ψυχοπαθείς). Γι αυτό το λόγο κάποιος κάνει καθοδικό φαύλο κύκλο με τον οποίο προσλαμβάνονται σταδιακά λιγότερα άτομα. Η αιτία της μιας περίπτωσης είναι το αποτέλεσμα της άλλης. Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά + Όχι κατά 1,17 εκ. Times New Roman, Αγγλικά (Η.Π.Α.) Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά 97

112 Οι περισσότερες συμπεριφορές έχουν αρκετούς λόγους και πολλές αιτίες. Η παραγωγικότητα δεν οφείλεται σε ορισμένους σημαντικούς παράγοντες, αλλά συχνά σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Το ίδιο ισχύει και για το χαμηλό ηθικό: Οι περισσότερες συμπεριφορές έχουν αρκετούς λόγους και πολλές αιτίες. Η παραγωγικότητα δεν οφείλεται σε ορισμένους σημαντικούς παράγοντες, αλλά συχνά σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Το ίδιο ισχύει και για το χαμηλό ηθικό: οφείλεται συνήθως σε βαθιά απογοήτευση, κοινωνικό αποκλεισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση και στον αρνητικό ρόλο των προτύπων. Times New Roman Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Δεν είναι όλοι οι λόγοι ίδιοι. Οι λόγοι των ψυχολογικών φαινομένων ποικίλουν στο βαθμό για τον οποίο ευθύνονται για το αποτέλεσμα. Είναι πιθανό ένας λόγος να είναι πιο σημαντικός από κάποιον άλλο. Από αυτή την άποψη θα μπορούσε κάποιος να κατατάξει στη σειρά τη δύναμη των αιτιών για κάθε ψυχολογικό φαινόμενο. Διαφορετικοί λόγοι μπορεί να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα / επίδραση. Κάθε ψυχολογικό φαινόμενο που παρακολουθείται μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικούς λόγους. Οι άνθρωποι μπορεί να γελάνε με το ίδιο αστείο ή να κλαίνε στην ίδια ταινία για τελείως διαφορετικούς λόγους. Αρκετά διαφορετικοί λόγοι μπορούν να οδηγήσουν κάποιον σε χρόνια απουσία. Τα άτομα που αποκαλύπτουν σκευωρίες σε σχέση με αυτά που είναι αντίθετα στην εισαγωγή νέας τεχνολογίας, έχουν σχεδόν τις ίδιες εκδηλώσεις. Γ. Συνήθεις λανθασμένες αποδόσεις Συχνά υποτιμάμε τον αντίκτυπο της εξωτερικής επιρροής στη συμπεριφορά. Οι άνθρωποι τείνουν να υπερεκτιμούν τον αντίκτυπο των χαρακτηριστικών ή των διαθέσεων της προσωπικότητας στη συμπεριφορά και να αγνοούν ή να μειώνουν τη σημασία των περιβαλλοντικών, κοινωνικών ή περιστασιακών παραγόντων. Βλέπουν την προσωπικότητα, τις αξίες και την ικανότητα των ατόμων σαν την κύρια αιτία, αγνοώντας σημαντικούς κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως τον μάνατζερ τους ή τη ρύθμιση της εργασίας. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: στη γνωστική προκατάληψη και την υποκινούμενη προκατάληψη. Το πρώτο αναφέρεται στην εύρεση «συντομότερων δρόμων». Αυτό σημαίνει ότι ο παρατηρητής συγκεντρώνεται στον ηθοποιό (τον ομιλητή) και αποδίδει την επιτυχία και την αποτυχία Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα, Διατήρηση γραμμών μαζί Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: Όχι κατά 0 εκ. 98

113 καθαρά στον εαυτό του. Ο ηθοποιός συγκεντρώνεται στην περίσταση 99

114 HellasArial 100

115 οφείλεται συνήθως σε βαθιά απογοήτευση, κοινωνικό αποκλεισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση και στον αρνητικό ρόλο των προτύπων. Δεν είναι όλοι οι λόγοι ίδιοι. Οι λόγοι των ψυχολογικών φαινομένων ποικίλουν στο βαθμό για τον οποίο ευθύνονται για το αποτέλεσμα. Είναι πιθανό ένας λόγος να είναι πιο σημαντικός από κάποιον άλλο. Από αυτή την άποψη θα μπορούσε κάποιος να κατατάξει στη σειρά τη δύναμη των αιτιών για κάθε ψυχολογικό φαινόμενο. Διαφορετικοί λόγοι μπορεί να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα / επίδραση. Κάθε ψυχολογικό φαινόμενο που παρακολουθείται μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικούς λόγους. Οι άνθρωποι μπορεί να γελάνε με το ίδιο αστείο ή να κλαίνε στην ίδια ταινία για τελείως διαφορετικούς λόγους. Αρκετά διαφορετικοί λόγοι μπορούν να οδηγήσουν κάποιον σε χρόνια απουσία. Τα άτομα που αποκαλύπτουν σκευωρίες σε σχέση με αυτά που είναι αντίθετα στην εισαγωγή νέας τεχνολογίας, έχουν σχεδόν τις ίδιες εκδηλώσεις. Πλάγια HellasArial Arial, Πλάγια 101

116 Γ. Συνήθεις λανθασμένες αποδόσεις Συχνά υποτιμάμε τον αντίκτυπο της εξωτερικής επιρροής στη συμπεριφορά. Οι άνθρωποι τείνουν να υπερεκτιμούν τον αντίκτυπο των χαρακτηριστικών ή των διαθέσεων της προσωπικότητας στη συμπεριφορά και να αγνοούν ή να μειώνουν τη σημασία των περιβαλλοντικών, κοινωνικών ή περιστασιακών παραγόντων. Βλέπουν την προσωπικότητα, τις αξίες και την ικανότητα των ατόμων σαν την κύρια αιτία, αγνοώντας σημαντικούς κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως τον μάνατζερ τους ή τη ρύθμιση της εργασίας. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: στη γνωστική προκατάληψη και την υποκινούμενη προκατάληψη. Το πρώτο αναφέρεται στην εύρεση «συντομότερων δρόμων». Αυτό σημαίνει ότι ο παρατηρητής συγκεντρώνεται στον ηθοποιό (τον ομιλητή) και αποδίδει την επιτυχία και την αποτυχία καθαρά στον εαυτό του. Ο ηθοποιός συγκεντρώνεται στην περίσταση (στο κοινό) και αυτό τον οδηγεί να παίξει με βάση αυτούς (ένα επαινετικό, εχθρικό ακροατήριο). Οι υποκινούμενες προκαταλήψεις στοχεύουν απλά στο να μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα και παραποιώντας την αλήθεια, κάνοντάς μας να φαινόμαστε υγιείς, χαρούμενοι και προσαρμοσμένοι. Η γνώση της θεραπείας δεν αποδεικνύει την αιτία. Αυτό αποκαλείται παρέμβαση αιτιότητα πλάνης και σημαίνει ότι η ικανότητά μας να αλλάζουμε, να τροποποιούμε ή να διορθώνουμε ένα πρόβλημα δεν αποδεικνύει αναγκαία την αιτία του. Το ότι τα φάρμακα θεραπεύουν ή τουλάχιστον ανακουφίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, δε σημαίνει ότι βιολογικοί (νευρο-χημικοί) παράγοντες προκαλούν κατάθλιψη. Οι ασπιρίνες βοηθούν για τους πονοκεφάλους. Η έλλειψή τους δεν τους προκαλεί. Οι παράγοντες που προκάλεσαν αρχικά ένα πρόβλημα (κύκλος εργασιών, ατυχήματα, δυσαρέσκεια πελατών) μπορεί να μη σχετίζονται καθόλου με τις λύσεις τους. Η συνέπεια της συμπεριφοράς δεν αποδεικνύει το σκοπό. Δε μπορούμε να καθορίσουμε τους σκοπούς των άλλων αποκλειστικά από τις συνέπειες των πράξεών τους. Υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί δρόμοι προς κάθε συμπεριφορά εκτός από αυτούς που συνεπάγονται με άμεσα Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Στηλοθέτες: 0 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά 102

117 επακόλουθα. Γιατί οι άνθρωποι συνηθίζουν να αργοπορούν; Μένουν πολύ μακριά, δεν έχουν ρολόγια, είναι ανοργάνωτοι, τιμωρούν αυτούς που τους περιμένουν, εκτιμούν λάθος το χρόνο που τους παίρνει να κάνουν κάποια πράγματα και ούτω καθεξής. Το πώς νιώθουμε για ένα γεγονός δεν είναι απόδειξη της αλήθειας. Για κάθε ομάδα και κάθε άτομο υπάρχουν βολικές αλήθειες και ψέματα. Έχουμε επίσης πικρές αλήθειες και (πικρά) ψεύδη. Επίσης τα αισθήματά μας δεν είναι ο σωστός ή αξιόπιστος οδηγός προς την αλήθεια. Τα συναισθήματα είναι ισχυροί παράγοντες σε κάθε παρατήρηση ή περίσταση για τον εαυτό σας και τους άλλους, αλλά φτωχό βαρόμετρο για την αλήθεια. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο 103

118 104

119 Η γνώση της θεραπείας δεν αποδεικνύει την αιτία. Αυτό αποκαλείται παρέμβαση αιτιότητα πλάνης και σημαίνει ότι η ικανότητά μας να αλλάζουμε, να τροποποιούμε ή να διορθώνουμε ένα πρόβλημα δεν αποδεικνύει αναγκαία την αιτία του. Το ότι τα φάρμακα θεραπεύουν ή τουλάχιστον ανακουφίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, δε σημαίνει ότι βιολογικοί (νευρο-χημικοί) παράγοντες προκαλούν κατάθλιψη. Οι ασπιρίνες βοηθούν για τους πονοκεφάλους. Η έλλειψή τους δεν τους προκαλεί. Οι παράγοντες που προκάλεσαν αρχικά ένα πρόβλημα (κύκλος εργασιών, ατυχήματα, δυσαρέσκεια πελατών) μπορεί να μη σχετίζονται καθόλου με τις λύσεις τους. Η συνέπεια της συμπεριφοράς δεν αποδεικνύει το σκοπό. Δε μπορούμε να καθορίσουμε τους σκοπούς των άλλων αποκλειστικά από τις συνέπειες των πράξεών τους. Υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί δρόμοι προς κάθε συμπεριφορά εκτός από αυτούς που συνεπάγονται με άμεσα επακόλουθα. Γιατί οι άνθρωποι συνηθίζουν να αργοπορούν; Μένουν πολύ μακριά, δεν έχουν ρολόγια, είναι ανοργάνωτοι, τιμωρούν αυτούς που τους περιμένουν, εκτιμούν λάθος το χρόνο που τους παίρνει να κάνουν κάποια πράγματα και ούτω καθεξής. Το πώς νιώθουμε για ένα γεγονός δεν είναι απόδειξη της αλήθειας. Για κάθε ομάδα και κάθε άτομο υπάρχουν βολικές αλήθειες και ψέματα. Έχουμε επίσης πικρές αλήθειες και (πικρά) ψεύδη. Επίσης τα αισθήματά μας δεν είναι ο σωστός ή αξιόπιστος οδηγός προς την αλήθεια. Τα συναισθήματα είναι ισχυροί παράγοντες σε κάθε παρατήρηση ή περίσταση για τον εαυτό σας και τους άλλους, αλλά φτωχό βαρόμετρο για την αλήθεια. Ασυνήθιστα γεγονότα δεν απαιτούν ασυνήθιστες αιτίες. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν περιστασιακά παράξενες, ασυνήθιστες ή τυχαίες εμπειρίες. Συχνά, δίδυμα που χωρίζονται στη γέννα και δεν έχουν ιδωθεί για 50 χρόνια, έχουν πολλά κοινά πράγματα: έχουν όμοιες συνήθειες, χόμπι, προτιμήσεις και προβλήματα. Αλλά αυτό συμβαίνει και με δύο ενήλικες επιλεγμένους στην τύχη. Δύο παιδιά από την ίδια οικογένεια είναι κατά μέσο όρο τόσο ίδια / διαφορετικά το ένα με το Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ. Times New Roman Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά 105

120 άλλο, όσο ένα ζευγάρι παιδιών που επιλέχθηκαν τυχαία από τον ίδιο πληθυσμό. Πολλοί συνηθισμένοι λόγοι μπορεί να προκαλέσουν πολύ ασυνήθιστα αποτελέσματα. Δ. Εξετάζοντας τα φαινόμενα Κάποιος μπορεί να αιτιολογήσει αφαιρετικά ή επαγωγικά τα προβλήματα. Η αφαιρετική αιτιολογία είναι σύμφωνα με τη θεωρία εκ του γενικού προς το ειδικό: είναι λογικό να γενικεύουμε κάποια υπόθεση, αλλά τείνει να είναι λάθος. Γενικά, γνωρίζουμε ότι οι πωλητές είναι εξωστρεφείς. Ο Βασίλης είναι πωλητής, άρα είναι εξωστρεφής. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ελαττωματικής λογικής. Η επαγωγική αιτιολογία είναι σύμφωνα με πληροφορίες από το ειδικό στο γενικό. Εδώ προσπαθούμε να συμπεράνουμε γενικούς νόμους και διαδικασίες μέσα από συγκεκριμένες και ειδικές παρατηρήσεις. Ωστόσο, είναι πολύ εύκολο και δελεαστικό να υπεργενικεύουμε από μη αντιπροσωπευτικές, ανεπαρκείς ή προκατειλημμένες πληροφορίες. Η παρατήρηση αλλάζει τη συμπεριφορά. Όταν οι άνθρωποι ξέρουν ότι παρακολουθούνται ενώ εργάζονται, αλλάζουν τη συμπεριφορά τους αναλόγως. Αυτό το πρόβλημα είναι απανταχού παρόν στο μάνατζμεντ. Στις συνεντεύξεις, στη σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης, στα σχόλια των ΜΜΕ, υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Το να παρατηρείς είναι ενόχληση. Γι αυτό το λόγο υπάρχει το μοντέλο των ειδικών «χρόνου και κίνησης» που κρύβονται σε ντουλάπια για να μην καταλάβουν οι εργαζόμενοι ότι παρακολουθούνται. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,9 εκ., Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά 106

121 HellasArial 107

122 με το άλλο, όσο ένα ζευγάρι παιδιών που επιλέχθηκαν τυχαία από τον ίδιο πληθυσμό. Πολλοί συνηθισμένοι λόγοι μπορεί να προκαλέσουν πολύ ασυνήθιστα αποτελέσματα. Δ. Εξετάζοντας τα φαινόμενα Κάποιος μπορεί να αιτιολογήσει αφαιρετικά ή επαγωγικά τα προβλήματα. Η αφαιρετική αιτιολογία είναι σύμφωνα με τη θεωρία εκ του γενικού προς το ειδικό: είναι λογικό να γενικεύουμε κάποια υπόθεση, αλλά τείνει να είναι λάθος. Γενικά, γνωρίζουμε ότι οι πωλητές είναι εξωστρεφείς. Ο Βασίλης είναι πωλητής, άρα είναι εξωστρεφής. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ελαττωματικής λογικής. Η επαγωγική αιτιολογία είναι σύμφωνα με πληροφορίες από το ειδικό στο γενικό. Εδώ προσπαθούμε να συμπεράνουμε γενικούς νόμους και διαδικασίες μέσα από συγκεκριμένες και ειδικές παρατηρήσεις. Ωστόσο, είναι πολύ εύκολο και δελεαστικό να υπεργενικεύουμε από μη αντιπροσωπευτικές, ανεπαρκείς ή προκατειλημμένες πληροφορίες. Η παρατήρηση αλλάζει τη συμπεριφορά. Όταν οι άνθρωποι ξέρουν ότι παρακολουθούνται ενώ εργάζονται, αλλάζουν τη συμπεριφορά τους αναλόγως. Αυτό το πρόβλημα είναι απανταχού παρόν στο μάνατζμεντ. Στις συνεντεύξεις, στη σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης, στα σχόλια των ΜΜΕ, υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Το να παρατηρείς είναι ενόχληση. Γι αυτό το λόγο υπάρχει το μοντέλο των ειδικών «χρόνου και κίνησης» που κρύβονται σε ντουλάπια για να μην καταλάβουν οι εργαζόμενοι ότι παρακολουθούνται. Η εμπειρία μπορεί να δημιουργήσει την πραγματικότητα. Φτιάχνουμε αυτό που θέλουμε να δούμε. Η αυτο-ολοκληρωτική προφητεία είναι γνωστή στο μάνατζμεντ. Δείχνει πώς τα αρχικά «πιστεύω» (προκαταλήψεις) ενός ατόμου καθορίζουν τη συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους, το οποίο με τη σειρά του καθορίζει την αντίδραση των άλλων, προσαρμόζοντας έτσι την αρχική αντίληψη. Η συμπεριφορά μας Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ. HellasArial 108

123 Η εμπειρία μπορεί να δημιουργήσει την πραγματικότητα. Φτιάχνουμε αυτό που θέλουμε να δούμε. Η αυτο-ολοκληρωτική προφητεία είναι γνωστή στο μάνατζμεντ. Δείχνει πώς τα αρχικά «πιστεύω» (προκαταλήψεις) ενός ατόμου καθορίζουν τη συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους, το οποίο με τη σειρά του καθορίζει την αντίδραση των άλλων, προσαρμόζοντας έτσι την αρχική αντίληψη. Η συμπεριφορά μας μπορεί από απροσεξία να καθορίσει τις προσδοκίες των άλλων για μας. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά + 1,27 εκ., Αριστερά Εφαρμόζουμε τα δεδομένα στις κατηγορίες μας. Αφομοιώνουμε το σχήμα που προτιμάμε. Κατηγοριοποιούμε και ταξινομούμε τον κόσμο και αναπτύσσουμε σχήματα (κατηγορίες) που μας βοηθούν να οργανώσουμε την εμπειρία μας πιο αποτελεσματικά. Προσαρμογή σημαίνει τροποποίηση του σχήματός μας για να εφαρμόσουμε νέες πληροφορίες, ενώ αντίθετα η αφομοίωση (συνήθως) σημαίνει την αλλαγή των αντιλήψεων και των εμπειριών μας για να τις εφαρμόσουμε στο προ-υπάρχον σχήμα μας. Έτσι, τα προγενέστερα «πιστεύω», η γνώση και η εμπειρία μπορούν να επηρεάσουν την τωρινή εμπειρία, τις εντυπώσεις και τις αντιλήψεις. Συχνά αναζητάμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν παρά που αντικρούουν. Προγενέστερα «πιστεύω» και προσδοκίες. Είμαστε προκατειλημμένοι συλλέκτες αποδείξεων και γι αυτό το λόγο θα έπρεπε να ψάχνουμε δραστικά για αποδείξεις που θα μπορούσαν κατ αρχήν να αντικρούσουν τις προκαταλήψεις: δηλαδή να ανασκευάσουμε τις θεωρίες μας, για να αποδείξουμε ότι οι άνθρωποι είναι συνεργάσιμοι, πρέπει να βρούμε αποδείξεις για ανταγωνισμό και μη συνεργασιμότητα. Διατηρούμε και κολλάμε πεισματικά σε παλιές και ανεπιβεβαίωτες ιδέες. Όσα περισσότερα έχουμε επενδύσει στις θεωρίες και τις ιδέες μας, τόσο περισσότερο τις προστατεύουμε. Γι αυτό το λόγο είναι σημαντικό να αμφισβητήσουμε τα προϋπάρχοντα «πιστεύω», τις θεωρίες και τις ιδέες μας. «Το ήξερα». Η εκ των υστέρων γνώση είναι 20/20. Δημιουργεί την ψευδαίσθηση της προβλεψιμότητας. Η πρόβλεψη είναι κάτι δύσκολο. Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά 109

124 Πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας την εξής απλή ερώτηση: Πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε κάτι αν είχε καταλήξει διαφορετικά; Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 110

125 111

126 μπορεί από απροσεξία να καθορίσει τις προσδοκίες των άλλων για μας. Εφαρμόζουμε τα δεδομένα στις κατηγορίες μας. Αφομοιώνουμε το σχήμα που προτιμάμε. Κατηγοριοποιούμε και ταξινομούμε τον κόσμο και αναπτύσσουμε σχήματα (κατηγορίες) που μας βοηθούν να οργανώσουμε την εμπειρία μας πιο αποτελεσματικά. Προσαρμογή σημαίνει τροποποίηση του σχήματός μας για να εφαρμόσουμε νέες πληροφορίες, ενώ αντίθετα η αφομοίωση (συνήθως) σημαίνει την αλλαγή των αντιλήψεων και των εμπειριών μας για να τις εφαρμόσουμε στο προ-υπάρχον σχήμα μας. Έτσι, τα προγενέστερα «πιστεύω», η γνώση και η εμπειρία μπορούν να επηρεάσουν την τωρινή εμπειρία, τις εντυπώσεις και τις αντιλήψεις. Συχνά αναζητάμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν παρά που αντικρούουν. Προγενέστερα «πιστεύω» και προσδοκίες. Είμαστε προκατειλημμένοι συλλέκτες αποδείξεων και γι αυτό το λόγο θα έπρεπε να ψάχνουμε δραστικά για αποδείξεις που θα μπορούσαν κατ αρχήν να αντικρούσουν τις προκαταλήψεις: δηλαδή να ανασκευάσουμε τις θεωρίες μας, για να αποδείξουμε ότι οι άνθρωποι είναι συνεργάσιμοι, πρέπει να βρούμε αποδείξεις για ανταγωνισμό και μη συνεργασιμότητα. Διατηρούμε και κολλάμε πεισματικά σε παλιές και ανεπιβεβαίωτες ιδέες. Όσα περισσότερα έχουμε επενδύσει στις θεωρίες και τις ιδέες μας, τόσο περισσότερο τις προστατεύουμε. Γι αυτό το λόγο είναι σημαντικό να αμφισβητήσουμε τα προϋπάρχοντα «πιστεύω», τις θεωρίες και τις ιδέες μας. «Το ήξερα». Η εκ των υστέρων γνώση είναι 20/20. Δημιουργεί την ψευδαίσθηση της προβλεψιμότητας. Η πρόβλεψη είναι κάτι δύσκολο. Πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας την εξής απλή ερώτηση: Πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε κάτι αν είχε καταλήξει διαφορετικά; Ε. Άλλες προκαταλήψεις και πλάνες Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ. Times New Roman Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. 112

127 Οι εφαρμογές και οι μύθοι της κατηγοριοποίησης. Κάτι ταιριάζει στις κατηγορίες του μάνατζμεντ είναι τυχαίο; Ίσως να μην αντιληφθούμε ότι ένα άτομο ή ένα γεγονός δεν είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα κάποιας συγκεκριμένης κατηγορίας παρόλο που έτσι φαίνεται. Μπορεί επίσης να έχουμε κινητήριες προκαταλήψεις για πράγματα τα οποία ταιριάζουν σε κάποια κατηγορία ακόμα κι αν δεν ισχύει αυτό. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Αριστερά, Εσοχή: Αριστερά: 0,95 εκ., Διάστιχο: μονό, Στηλοθέτες: 0,95 εκ., Αριστερά Η πειστική δύναμη των ζωηρά αξιοσημείωτων γεγονότων. Το πόσο εύκολα η γρήγορα έρχεται κάτι στο μυαλό μας, συχνά μας οδηγεί στην υποτίμηση της πραγματικής εμφάνισης και συχνότητας. Ιδιαίτερα δραματικά γεγονότα, γραφικές περιπτώσεις μελετών και αλησμόνητες προσωπικές μαρτυρίες σε αντίθεση με πραγματικά στατιστικά δεδομένα που συμβαίνουν (για παράδειγμα, βία στην πόλη, ανάρρωση απ τον καρκίνο) είναι πιθανό να ασκήσουν ένα δυσανάλογο αντίκτυπο στην κρίση μας. Μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα που καταλαβαίνουμε. Συχνά θεωρούμε ότι η διορατικότητα είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία, ωστόσο υπάρχουν λίγες αποδείξεις γι αυτή τη θεωρία. Συχνά, μπορεί να είναι μη παραγωγικό, γιατί εστιάζει στους λογικούς και ορθολογιστικούς παράγοντες παρά στους συναισθηματικούς. Κάθε απόφαση είναι μια ανταλλαγή για συμβιβασμό, κυρίως στο εμπόριο. Καθημερινά πρέπει να συνδυάζουμε το χρόνο, την ποιότητα και το χρήμα, συμβιβαζόμενοι συνήθως με δύο από τα τρία. αυτό σημαίνει ότι αν τα πράγματα γίνονται γρήγορα και φθηνά είναι χαμηλής ποιότητας ενώ αν είναι εξαιρετικής ποιότητας, απαιτούν χρόνο και χρήμα. Μόδες στο μάνατζμεντ Το να σκέφτεσαι επιστημονικά είναι μία επιδεξιότητα. Ο σκεπτικισμός είναι υγιής, ο κυνισμός όχι. Προκειμένου να είμαστε οξυδερκείς «αγοραστές» των ιδεών μάνατζμεντ πρέπει να εκτιμήσουμε τις αποδείξεις. Η αδυναμία μας να σκεφτούμε κριτικά θα αξιοποιηθεί πολύ σύντομα από αυτούς που είναι πρόθυμοι να μας πουλήσουν μια μισοψημένη διαδικασία. Το να μάθεις τα κόλπα του εμπορίου και από τις δύο πλευρές αξίζει: τα Μορφοποιήθηκε: Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα, Στηλοθέτες: Όχι κατά 12,06 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα, Στηλοθέτες: Όχι κατά 12,06 εκ. 113

128 κόλπα του «καλλιτέχνη της απάτης» και τις κριτικές των επιστημόνων. Σιγά σιγά αποκτάμε αποδείξεις όσων αφορά την επιστήμη του μάνατζμεντ. Είναι δύσκολο, δαπανηρό και συχνά απογοητευτικό να προσπαθείς να αποδείξεις ότι ένα προϊόν ή μία μέθοδος είναι επιτυχημένη. Άλλα είναι αναγκαίο. Οι μόδες είναι επικρατούσες και βραχυχρόνιες συνήθειες. Αντιπροσωπεύουν το επικρατών ύφος μιας συγκεκριμένης περιόδου και θα μπορούσαμε να πούμε ότι το χαρακτηρίζουν. Ο Oscar Wilde είπε ότι η μόδα ήταν αυτό από το οποίο το φανταστικό στιγμιότυπο γίνεται παγκόσμιο. Είπε επίσης ότι είναι μία μορφή ασχήμιας τόσο αφόρητη, που πρέπει να αλλάζει κάθε έξη μήνες. Πράγματι, ο πιο σίγουρος τρόπος για να μην είσαι μέσα στην μόδα αύριο, είναι το να είσαι στην πρώτ6η γραμμή της σήμερα. Ο Furnham (1999) κατέγραψε μια λίστα με μόδες του μάνατζμεντ των τελευταίων πενήντα χρόνων όπως εικονογραφούνται στον πίνακα της προηγούμενης σελίδας. Τι είναι μόδα σήμερα; Ανατροφοδότηση 360 βαθμών, εκπαίδευση πάνω στην συναισθηματική ευφυΐα, ψυχολογικά συμβόλαια και ούτω καθεξής. Πώς διαφέρουν οι ιδιομορφίες από τις μόδες; Φαίνεται πως διαφέρουν σε τρεις διαστάσεις τουλάχιστον όσον αφορά το μάνατζμεντ. Πρώτον, οι μόδες διαρκούν περισσότερο από τις ιδιομορφίες. Δεύτερον, οι ιδιομορφίες είναι συχνά πιο «τρελές», πιο ανορθόδοξες από τις μόδες οι οποίες είναι συνήθως λειτουργικές. Τρίτον, οι μόδες τείνουν να καθοδηγούνται λιγότερο από τους γκουρού και τους συμβούλους, ενώ συχνά απαντούν στις ανάγκες του εμπορίου. Καθώς αλλάζουν οι πελάτες, αλλάζουν και οι επιχειρήσεις. Οι μόδες ίσως είναι απαντήσεις στους ενθουσιασμούς, αλλά το ιδανικό θα ήταν όλοι οι μάνατζερ να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα παρά να αντιδρούν εκ των υστέρων στα γεγονότα. Είναι πάντα καλύτερο να είσαι ηγέτης παρά ακόλουθος. Όπως υπάρχουν θύματα της μόδας όσον αφορά τα ρούχα, έτσι υπάρχουν θύματα και στο μάνατζμεντ. Πιστεύοντας ότι οι τολμηρές δηλώσεις, οι δημοφιλείς αποδοχές και οι αξιώσεις των αρχών δεν είναι αρκετά για να επιβεβαιώσουν ότι μία τάση είναι χρήσιμη ή αποτελεσματική. Arial 114

129 Αυτό το βιβλίο έχει μικρές εκθέσεις των οποίων η έκταση κυμαίνεται από 800 έως 2000 λέξεις, που εκφράζουν μία σκεπτικιστική άποψη για κάποιες ιδέες και ασκήσεις του μάνατζμεντ. Όπως ένας ψυχολόγος εργάζεται στον πραγματικό κόσμο, έτσι και εγώ συναντώ τον κόσμο του Dilbert καθημερινά. Ο Dilbert είναι τόσο αστείος επειδή είναι εξίσου αληθινός. Ανίκανοι, απελπισμένοι ή απλά κουτοί μάνατζερ συμπεριφέρονται και κάνουν τα πιο περίεργα πράγματα με την ελπίδα της προσωπικής και επαγγελματικής επιτυχίας. Οι εκθέσεις είναι αισιόδοξα χαρούμενες αλλά με σοβαρά μηνύματα. Προορίζονται για να διαφωτίσουν και να ενημερώσουν. Ελπίζω να το πετύχουν. ADRIAN FURNHAM Λονδίνο Μορφοποιήθηκε: Μινα βασικο Char, Στοιχισμένο στο κέντρο 115

130 σύγχρονος μάνατζερ δυσκολεύεται να συμβουλέψει όσον αφορά το πώς Ο να γίνει μια δουλειά καλύτερα. Το πρωινό ταχυδρομείο συχνά ξεχειλίζει με διαφημίσεις βιβλίων διάφορων εκδοτών με τις τελευταίες «απαραίτητες» 116

131 υπερπαραγωγές βιβλίων μάνατζμεντ, που προσφέρουν μια νέα θαυμαστή θεραπεία για τα ανεπίλυτα προβλήματα του μάνατζμεντ. Επίσης το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μας βομβαρδίζει πλέον με βιβλία, διασκέψεις, σεμινάρια και εργαστήρια με την τελευταία κατάσταση προόδου πάνω στο μάνατζμεντ. Όλα τα ΜΜΕ αφιερώνουν σημαντικό χρόνο στα θέματα μάνατζμεντ. Υπάρχουν αφιερώματα στο ράδιο, την τηλεόραση, όπως και σε στήλες καθημερινών εφημερίδων που ασχολούνται με λίγο απ όλα. Ειδικά περιοδικά ελπίζουν στον κορεσμό αυτής της άσβεστης δίψας για ιδέες όσον αφορά το μάνατζμεντ. Συγκριτικά με άλλους κόσμους, ο χρόνος δημιουργίας αγοράς για ιδέες στις επιχειρήσεις και το μάνατζμεντ είναι εντυπωσιακός. Γιατί; Χωρίς αμφιβολία γιατί το μάνατζμεντ είναι δύσκολο και όλοι μάνατζερ ψάχνουν για ένα θαύμα. Έτσι ο κόσμος του μάνατζμεντ είναι πολύ ευάλωτος σε τρέλεςμανίες: ενθουσιασμοί και μόδες που αλλάζουν τόσο συχνά όσο και η μόδα στα ρούχα. Με τον ίδιο τρόπο επιστρέφουν ύστερα από λίγα χρόνια απουσίας ανασκευασμένα και ανατυπωμένα, αλλά ουσιαστικά τα ίδια. Το χειρότερο 117

132 είναι ότι υπάρχουν εσφαλμένες έννοιες σε αφθονία στο μάνατζμεντ. Συνήθως αυτές είναι μέθοδοι που απλά δε λειτουργούν έτσι όπως πιστεύεται. Ένα καλό παράδειγμα είναι ο «καταιγισμός ιδεών». Σειρές μελετών έδειξαν ότι η ατομική εργασία παράγει περισσότερες και καλύτερες ιδέες απ ότι οι ομάδες καταιγισμού ιδεών. Ο καταιγισμός ιδεών είναι μια πλάνη ή ένας μύθος. Αλλά μόνο ένας απ τους πολλούς, βασικά λόγω της μη επιστημονικής ή τουλάχιστον προ επιστημονικής φύσης της θεωρίας του μάνατζμεντ. Εξετάστε καθένα από τα παρακάτω θέματα με τη σειρά: Ενθουσιασμοί Ιδιομορφίες στο μάνατζμεντ Ο ενθουσιασμός Η ιδιομορφία είναι η μανία για κάτι: ένα μικρό χρονικό διάστημα όπου υπάρχει υπερβάλλων ζήλος για μια συγκεκριμένη ιδέα ή πρακτική. Οι ενθουσιασμοί ιδιομορφίες είναι εξ ορισμού παροδικέςοί. Έρχονται και παρέρχονται. Οι κατασκευαστές παιχνιδιών γνωρίζουν ότι οι προτιμήσεις στα παιχνίδια είναι εμφανώς ιδιόρρυθμες. Παρά τις μεγάλες προσπάθειές τους στην έρευνα αγοράς, ορισμένα παιχνίδια απλά αποτυγχάνουν παταγωδώς, ενώ άλλα πετυχαίνουν εκπληκτικά. Είναι πιθανό να υπάρξει μια τεράστια ζήτηση και να πανικοβάλλει κατασκευαστές και εμπόρους. Και καθώς έχουν ξαναγεμίσει τα ράφια από το πάτωμα ως το ταβάνι με την τελευταία λέξη Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές 118

133 της μόδας, αυτή εξαφανίζεται. Αυτός είναι ο εφιάλτης του κατασκευαστή: στην αρχή έλλειψη και άνοδος του ενθουσιασμού, πλεόνασμα στο τέλος. Οι μανίες ιδιομορφίες είναι πολύ δημοφιλείς στις επιχειρήσεις. Ορισμένες είναι οι εξής: Ενθουσιασμοί Ιδιομορφία στο σχεδιασμό. Μια μοντέρνα ιδέα είναι η πλάγια στρατηγική συμμαχία, που σημαίνει ότι οι εταιρείες συνεργάζονται, δημιουργώντας κοινοπραξίες, συχνά εκτός των εθνικών τους ορίων. Αυτό συμβαίνει με αερογραμμές, εταιρείες τηλεπικοινωνιών και αυτοκινητοβιομηχανίες. Ενθουσιασμοί Ιδιομορφία στην οργάνωση. Το ομαδικό πνεύμα αναφέρεται στις αξίες και τα πιστεύω που μοιράζονται οι εργαζόμενοι και γενικά ο τρόπος συμπεριφοράς τους. Ορισμένοι πιστεύουν πως αν αυτό οργανωθεί, σχεδιαστεί και ελεγχθεί σωστά, όλα τα προβλήματα της εταιρείας θα λυθούν. Ενθουσιασμοί Ιδιομορφία στη στελέχωση. Οι εταιρείες πρέπει να στελεχώνονται από άτομα όχι μόνο ικανά, αλλά και υγιή. Αυτό απαιτεί προγράμματα για την υγεία και ευεξία όπως και το έλεγχο του στρες. Πληρωμή βάσει απόδοσης. Η πληρωμή βάσει απόδοσης είναι επίσης της μόδας. Αυτό σημαίνει τη μέτρηση της συνεισφοράς των ατόμων Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Χωρίς κουκκίδες ή Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. 119

134 και της επιβράβευσής τους αναλόγως, παρόλο που τα προβλήματα της μέτρησης της απόδοσης συχνά παραβλέπονται. Μία ακόμα υπάρχουσα δημοφιλής ιδέα είναι η μείωση του εργατικού δυναμικού ή αλλιώς ελάττωση ή ταξινόμηση, που είναι ευφημισμός για την απόλυση εργαζομένων ή για τον υποβιβασμό διευθυντών, κυρίως των μεσαίων. Ενθουσιασμοί Ιδιομορφία στην ηγεσία. Ο προϊστάμενος τμήματος είναι ένα άτομο που ενεργεί σαν τον επιχειρηματία, αλλά εντός του εταιρικού περιβάλλοντος. Περιγράφονται ως «εκείνοι που παίρνουν την ευθύνη για τη δημιουργία καινοτομίας κάθε τύπου μέσα σε μια εταιρεία». Οι εταιρείες εννοείται πως κυνηγούν και καλλιεργούν τέτοια άτομα. Ενθουσιασμοί Ιδιομορφία στον έλεγχο. Οι κύκλοι ποιότητας που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στην Ιαπωνία, θεωρούνται σαν ένας τρόπος βελτίωσης της ποιότητας και κάνουν τα αμερικάνικα προϊόντα πιο ανταγωνιστικά. Αυτοί τοποθετήθηκαν παντού. Οι ενθουσιασμοί ιδιομορφίες έχουν ένα συγκεκριμένο χρόνο ζωής (Furnham, 2001). Ο φυσικός ρυθμός μιας μανίας ιδιομορφίας του μάνατζμεντ περνάει συνήθως από επτά στάδια: 1.Ακαδημαϊκή ανακάλυψη. Πολλές ιδιόρρυθμες ιδέες μπορούν να Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές HellasArial HellasArial HellasArial HellasArial HellasArial HellasArial 120

135 εντοπιστούν στον αποπνικτικό και στατικό ακαδημαϊκό κόσμο. Μια μετριοπαθής ανακάλυψη μπορεί να καταλήξει στα χαρτιά ενός ακαδημαϊκού και να αποκαλύπτει τον αιτιώδη σύνδεσμο ανάμεσα σε δύο παράγοντες σχετικούς με τις εργασιακές συνθήκες. Αυτά τα έγγραφα δεν είναι μόνο ξερά και HellasArial, Όχι Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές περίπλοκα, αλλά και επιφυλακτικά. Οι ακαδημαϊκοί υπογραμμίζουν την περιπλοκή που περιλαμβάνουν όλοι οι πραγματικοί και πιθανοί παράγοντες. Λίγοι είναι εκείνοι οι οποίοι ενδιαφέρονται για την άμεση εφαρμογή τους. Η δουλειά τους είναι να κατανοούν και σίγουρα όχι να αλλάξουν τον κόσμο. 2.Περιγραφή της μελέτης. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει 2. ένα μεγάλο διάστημα και συνήθως περιλαμβάνει μεγάλη επεξεργασία και παραποίηση. Κάποιος που διαβάζει το HellasArial HellasArial Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο έγγραφο, παρέχει μια έκθεση που πιθανόν να παραλείπει τις περιπλοκές. Συχνά, η ανακάλυψη, αναφέρεται σε μια παρουσίαση υψηλής δυναμικής. Ορισμένοι το ακούνε και το επαναλαμβάνουν, απλοποιώντας το κάθε φορά. Με κάθε επανάληψη, τα ευρήματα δυναμώνουν και η περιπλοκή Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές 121

136 αποδυναμώνεται. Η επιλεκτική μνήμη διαβεβαιώνει ότι τα σημαντικά ευρήματα καταγράφονται και εξωραΐζονται. Σ αυτό το στάδιο είναι μάλλον απίθανο για το ερευνητή να αναγνωρίσει τα ευρήματα ως δικά του. Είναι το πρώτο βήμα στο δρόμο για την μανίαιδιομορφία. 3.Η εκλαΐκευση είναι εκδοτικός θρίαμβος. Το επόμενο στάδιο 4. είναι συνήθως το πιο σημαντικό. Ένας συγγραφέας ή γκουρού επιχειρηματικών βιβλίων μαθαίνει για το εύρημα και του δίνει Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο ένα χτυπητό τίτλο. Έτσι μια απλή ιδέα γίνεται βιβλίο. Ασφαλώς γι αυτό το λόγο τα επιχειρηματικά βιβλία είναι τόσο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές περιληπτικά και εύκολα στην ανάγνωση: έχουν πολύ λίγα στοιχεία. Ο μέσος μάνατζερ διαβάζει κάποιες κριτικές του βιβλίου και ίσως καταλήξει να το αγοράσει. Αυτός ή αυτή ζηλεύει τα φαινομενικά ισχυρά αποτελέσματα που προκύπτουν όταν ακολουθείται η τεχνική. Σ αυτό το σημείο ο η ενθουσιασμός ιδιομορφία γίνεται γρίφος και κάτι που όλοι οι μάνατζερ πιστεύουν ότι πρέπει να γνωρίζουν και να εφαρμόσουν. 4.Προώθηση των συμβούλων και παγκοσμιοποίηση. Δεν είναι ο 6. ακαδημαϊκός ή ο συγγραφέας που ενδυναμώνει τον την ενθουσιασμόιδιομορφία, αλλά μια παράταξη συμβούλων μάνατζμεντ που Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο 122

137 προσπαθούν να δείχνουν σαν να είναι στην κόψη της θεωρίας του μάνατζμεντ. Επειδή οι γενικές έννοιες γίνονται εύκολα κατανοητές και λέγεται ότι έχουν ευρεία εφαρμογή, οι σύμβουλοι προσπαθούν να τις εφαρμόσουν παντού, με κάποιο κόστος φυσικά. Η λέξη ανακάλυψη διαδίδεται αστραπιαία. Φαίνεται πως σύντομα όλοι θα πρέπει να ενδυναμωθούν ή να Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές κάνουν ριζική αναμόρφωση και όλοι χρειάζονται μαθήματα συναισθηματικής ευφυΐας. Εκείνοι που δεν το κάνουν, νιώθουν οπισθοδρομικοί και κατά τον Dilbert, είναι καταδικασμένοι. 5.Απόλυτη αφοσίωση από τους πιστούς. Σ αυτό το σημείο, οι 8. «αφυπνιστές» κινούνται από τους συμβούλους προς τους μάνατζερ. Για ένα μικρό αριθμό εταιρειών, η τεχνική φαίνεται Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο να έχει φέρει γρήγορα και ογκώδη οφέλη. Γίνονται πρόθυμοι πρωταθλητές προϊόντων. Κανείς δεν τολμάει να είναι σκεπτικός και να αμφισβητήσει την «απόδειξη της επιτυχίας». Με την εκ των υστέρων γνώση είναι κάποιες φορές δύσκολο να εξηγήσουμε γιατί η τεχνική θα έπρεπε να έχει τέτοιο αντίκτυπο. Οι ψυχολόγοι συχνά το ερμηνεύουν ως το «αντίκτυπο του Hawthorne» με το οποίο οι εργαζόμενοι ενισχύουν την Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές απόδοσή τους όταν τους δίνεται προσοχή ή η επίδραση του εικονικού φαρμάκου. Επίσης μερικές φορές μιλάνε για «αυθόρμητη απαλλαγή», εννοώντας ότι τα πράγματα πάνε 123

138 καλύτερα από μόνα τους. Στην πραγματικότητα, λίγα χρόνια αφού ξεπεραστεί ο ενθουσιασμόςη ιδιομορφία υπάρχουν λίγες απόμακρες ομάδες πιστών που διατηρούν την πίστη τους. 6.Αμφιβολία, σκεπτικισμός, κυνισμός και λιποταξία. Ύστερα από 10. χρόνιες πωλήσεις μεγάλου αριθμού προϊόντων, ο ενθουσιασμόςη ιδιομορφία μειώνεται. Η αγορά αλλάζει. «Νέες και βελτιωμένες» εκδόσεις Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο εισάγονται. Αλλά ο ενθουσιασμός έχει χαθεί. Τότε ξεκινά η κατολίσθηση. Υπάρχει διοικητική αμφιβολία, ύστερα ακαδημαϊκός σκεπτικισμός, ο οποίος ακολουθείται από δημοσιογραφικό κυνισμό και συμβουλευτική λιποταξία. Η διαδικασία ξεκινά με τους ανθρώπους να επισημαίνουν τις φτωχές συνέπειες κόστους κέρδους από την εισαγωγή της μανίας. Ή μπορεί να προκύψει επειδή κάποιος επιστρέφει στο αυθεντικό εύρημα και ανακαλύπτει το χάσμα μεταξύ αυτού που περιγραφόταν αρχικά και αυτού που γίνεται τώρα. Ύστερα οι δημοσιογράφοι του μάνατζμεντ μυρίζουν αίμααρχίζουν να υποψιάζονται. Είναι εύκολο να βρεθούν δυσαρεστημένοι, δύσπιστοι μάνατζερ έτοιμοι να Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές διαμαρτυρηθούν. Τονίζουν τις εκατοντάδες χιλιάδες που ξοδεύτηκαν για μια μικρή ανταμοιβή. Οι σύμβουλοι που ήταν πρόθυμοι να υποστηρίξουν τον ενθουσιασμότην ιδιομορφία, τον την εγκαταλείπουν πρώτοι. Αυτό που ήταν κάποτε αξιόπιστο, τώρα 124

139 τους κάνει να μοιάζουν με «καλλιτέχνες της απάτης». Προχωρούν έξυπνα. 7.Νέες ανακαλύψεις. Το τέλος ενός ενθουσιασμούμιας ιδιομορφίας είναι η 12. κατάλληλη στιγμή για τους εκπαιδευτές, τους συγγραφείς και τους συμβούλους να διακρίνουν ένα κενό στην αγορά. Ξέρουν Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο πως υπάρχει μια άσβεστη δίψα για μαγικές λύσεις. Οι πραγματικά έξυπνοι άνθρωποι αρχίζουν να καταλαβαίνουν πότε η προηγούμενη μανία φτάνει στο τέλος του χρόνου ζωής της και έτσι έχουν αρκετό χρόνο να γράψουν τους εκδοτικούς Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές τους θριάμβους για να προλάβουν την αγορά στο ξεκίνημά της. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 2,54 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Πόσο κρατάει ο η τυπικός τυπική ενθουσιασμόςιδιομορφία; Εξαρτάται από το πνεύμα των καιρών, από το αν η αγορά είναι ανοδική ή πτωτική και από την επιχειρηματική λαχτάρα των συγγραφέων και των Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 0,52 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές συμβούλων. Αλλά αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι υπάρχουν θύματα της μόδας τόσο της μέσης ηλικίας όσο και νέα. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Πλάνες στο μάνατζμεντ Όταν μιλάμε για πλάνη, πρόκειται για απάτη και παραπλάνηση, για δόλο και πανουργία. Είναι σύμφωνα με το λεξικό, ένα επιχείρημα το οποίο δεν ικανοποιεί τους όρους ενός έγκυρου Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές 125

140 συμπεράσματος. Ωστόσο υπάρχουν λίγα στοιχεία με αποδείξεις για το μάνατζμεντ. Ακόμη και οι πτυχιούχοι στη Διοίκηση Επιχειρήσεων δεν εκπαιδεύονται με την επιστημονική μέθοδο. Γι αυτό το λόγο είναι συνήθως ανίκανοι να υποστηρίξουν τις αξιώσεις των ψευτο- επιστημόνων. Υπάρχουν πολλές ανοησίες από την αστρολογία ως το zenzen. Οι μάνατζερ, όπως όλοι μας, γίνονται γρήγορα τρωτοί στα κόλπα του εμπορίου, παρά στους ειδικούς επιστήμονες. Οι Marks και Kammann (1980) ανέλυσαν με σκεπτικισμό, αξιώσεις για την Υπερ-Αισθητήρια Αντίληψη, την πρόγνωση, τη διορατικότητα, την τηλεπάθεια, την ψυχοκινητική και άλλα σχετικά φαινόμενα. Καταλήγουν στο βιβλίο τους με ένα παράρτημα που αποκαλείται «τρόποι για λογικές εξηγήσεις ή η τέχνη της αμφισβήτησης»: Αν τι τότε τι : κάντε τους θεωρητικούς να είναι συγκεκριμένοι, ρωτώντας τι προβλέπει η θεωρία. Ανασκευασιμότητα : ρωτήστε το θεωρητικό τι στοιχεία χρειάζονται 126

141 για να ανασκευαστεί η θεωρία του. Βάρος αποδείξεως : ο θεωρητικός πρέπει να αποδείξει ή να υποστηρίξει τα «πιστεύω» του στη θεωρία παρά στη δυσπιστία σας. Εναλλακτική σκέψη : είναι πιθανό το γεγονός ότι άλλα φαινόμενα (παρεμβατικές μεταβλητές) εξηγούν τις αποδείξεις του θεωρητικού Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο τόσο καλά όσο τα φαινόμενα που παραθέτει. Έλλειψη αρνητικών υποθέσεων : πολύ συχνά αρνητικά ζητήματα (αυτά που «ανασκευάζουν» μια θεωρία) παραλείπονται, κάνοντας έτσι τα δεδομένα να φαίνονται πιο ισχυρά. Αυτά πρέπει να αναζητηθούν. Προσωπική παρατήρηση : οι υποκειμενικοί ισχυρισμοί δεν είναι επαρκείς, εκτός αν συνοδεύονται από λεπτομερείς, καταγεγραμμένες παρατηρήσεις. Προσωπικές μαρτυρίες : η προσωπική εμπειρία δεν είναι επαρκής απόδειξη γιατί συχνά οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται πλήρως τις δυνάμεις που επιδρούν πάνω τους ή τις πραγματικές ανάγκες και τα κίνητρά τους. Πηγές : αξίζει να εξετάσουμε την αξιοπιστία μια θεωρίας πού εκδόθηκε, συζητήθηκε και ούτω καθεξής, καθώς αυτές οι πηγές είναι συχνά αμφίβολες. Συναισθηματικός δεσμός : όσο περισσότερο ένα άτομο εμπλέκεται συναισθηματικά σε μια θεωρία, τόσο με λιγότερο σκεπτικισμό και λογική θα αξιολογηθεί αυτή. Τεχνική ενάντια στον άνθρωπο : «Πρώτον, ο πιστός μπορεί να έχει ι Μορφοποιήθηκε: Αγγλικά (Η.Π.Α.) 127

142 κάποια δικαιώματα έτσι ώστε να είναι αλάθητος και να παραθέτει τις απόψεις του σαν απόδειξη. Δεύτερον, ίσως προσπαθήσει να τοποθετήσει αντίπαλους υποστηρικτές στην κατηγορία των κακών Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Κουκκίδα + Επίπεδο: 1 + Στοίχιση: 0,75 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 1,39 εκ. + Εσοχή: 1,39 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές ανθρώπων και έτσι να απορρίψει τα επιχειρήματά τους αμέσως. Τρίτον, μπορεί να στραφεί εναντίον σας, κατηγορώντας σας για άσχημα κίνητρα και ανοησίες. Όλα αυτά τα επιχειρήματα είναι σοφίσματα και είναι σημαντικό όχι μόνο να τα γνωρίζουμε, αλλά και να μην τα χρησιμοποιούμε. Το θέμα είναι η γνώση και όχι το ποιος θα νικήσει». (Marks and Kammann, 1980: 226) Α. Σφαιρική αντίληψη των φαινομένων Το να περιγράφεις σημαίνει να ορίζεις. Η γλώσσα στο μάνατζμεντ είναι συχνά αξιολογική όπως και περιγραφική. Σχεδόν κάθε συμπεριφορά μπορεί να περιγραφεί εξίσου με θετικούς και αρνητικούς όρους: «λιτός» ή «τσιγκούνης», «κατηγορηματικός» ή «πιεστικός», «παραδομένος» ή «παθιασμένος». Η χρήση της γλώσσας συνδυάζεται με αξία και άποψη. Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη συμπεριφορά του εαυτού μας σε αντίθεση με τους άλλους, «αρεστός» ή «δυσάρεστος» είναι διαφορετικές. Οι περιγραφές αναλαμβάνουν μια «υποχρέωση», Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο 128

143 έναν αποδεκτό, πραγματικά ζητούμενο τρόπο συμπεριφοράς. Οι αφηρημένες έννοιες δεν είναι πραγματικοί στόχοι. Το γεγονός ότι κάποιος έχει ονομάσει μια διαδικασία ή φαινόμενα όπως η ανανέωση, δε σημαίνει ότι υπάρχουν. Πολλές έννοιες στο μάνατζμεντ δεν έχουν ανακαλυφθεί, αλλά εφευρεθεί. Άλλες δεν έχουν βρεθεί, αλλά συλληφθεί. Δε γίνεται να χαϊδέψεις το ηθικό ή να αγγίξεις την ενδυνάμωση. Έτσι, μια καλή ιδέα είναι να εξετάζουμε τις θεωρίες του μάνατζμεντ με βάση τη χρησιμότητά τους, παρά με την ακρίβειά τους. Χρειαζόμαστε και χρησιμοποιούμε πολλαπλά στάδια περιγραφής και ανάλυσης. Το ατομικό επίπεδο, το ομαδικό, το εργοστασιακόγκαταστατικό ή το πολυεθνικό σα σύνολο. Η συμπεριφορά στην εργασία μπορεί να περιγραφεί σε κάθε επίπεδο, αλλά δεν πρέπει να θεωρούμε ότι τα επίπεδα μπορούν να δημιουργήσουν το ένα το άλλο. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε διάφορα επίπεδα περιγραφής κι έπειτα να επιλέξουμε ένα, για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Με το να ονοματίζεις κάτι, δεν το εξηγείς. Δίνοντας σε ένα δείγμα συμπεριφοράς ένα όνομα, όπως η ικανότητα, δε σημαίνει ότι το εξηγούμε. Το μάνατζμεντ έχει κυκλική και ταυτολογική σκέψη. Για παράδειγμα: Τι είναι ο εξωστρεφής; Εξωστρεφής είναι αυτός που είναι κοινωνικός, παρορμητικός και του αρέσει η ποικιλία. Πώς λέγονται τα κοινωνικά, παρορμητικά άτομα; Εξωστρεφή. Πολλές από τις διαταραχές που έχουν ανακαλυφθεί τελευταία στο μάνατζμεντ, όπως οι ενδεχομένως φοβερά αισιόδοξοι άνθρωποι ή οι εφευρετικές ευφυΐες, είναι ονομαστικές πλάνες μπορεί (ή όχι) να περιγράφουν κάτι, αλλά δεν εξερευνούν 129

144 την αιτία του. Η ποιότητα και η ποσότητα δεν είναι το ίδιο. Ορισμένα αντικείμενα μελέτης ταξινομούνται εύκολα σε δύο διαφορετικές κατηγορίες όπως αρσενικό θηλυκό, απών παρών, γιατί διαφέρουν ποιοτικά. Αλλά η πλειοψηφία των μεταβλητών που περιγράφουμε στο μάνατζμεντ είναι συνεχείς μεταβλητές: παραγωγικός μη παραγωγικός, κέρδος ζημία. Συχνά αντιμετωπίζουμε τις συνεχείς μεταβλητές σα διχοτομημένες μεταβλητές: μαύρο εναντίον άσπρου, ώριμος εναντίον ανώριμου. Ωστόσο είναι εξίσου ψεύτικο και λάθος να κατηγοριοποιούμε τις συνεχείς μεταβλητές σε απλές δυαδικές κατηγορίες. Τα φαινόμενα μπορούν να ερευνηθούν, μελετώντας τα αντίθετά τους. Συχνά τα εκ διαμέτρου αντίθετα (αισιοδοξία εναντίον απαισιοδοξίας, ευφυΐα εναντίον χαζομάρας, κέρδος εναντίον ζημίας, διαστολή εναντίον συστολής) εξαρτώνται το ένα από το άλλο για την εννοιολογική τους ύπαρξη. Στην πραγματικότητα, χωρίς το ένα, το άλλο παύει να υπάρχει. Έτσι, όταν αξιολογούμε σφαιρικά ένα φαινόμενο είναι χρήσιμο να κάνουμε την εξής ερώτηση: «ποιο είναι το αντίθετό του και ποιο όχι». Όλα τα φαινόμενα είναι ταυτόχρονα παρεμφερή και διαφορετικά. Όλα εξαρτώνται από τα κριτήρια (τις διαστάσεις) με τα οποία υπολογίζονται, με τα οποία συγκρίνονται και με τα οποία αντιπαραθέτονται. Υπάρχει πάντα διαφορά ανάμεσα στο τι είναι και στο τι πρέπει να είναι. Είναι πολύ εύκολο να μπερδέψουμε την αντικειμενική 130

145 περιγραφή με την υποκειμενική κρίση. Ό,τι είναι σύνηθες ή τυπικό ή «φυσιολογικό» δεν είναι απαραίτητα καλό. Η στατιστική συχνότητα δεν έχει να κάνει με την ηθική αξία. Προσοχή στις περιγραφές προσωπικότητας «για όλους τους τύπους». Είναι πολύ εύκολο, αλλά αρκετά δύσχρηστο, να κάνουμε περιγραφικές αναφορές που παρέχουν χαρακτηριστικές πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο άτομο. Αυτές οι γενικευμένες Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές αναφορές δεν είναι λάθος, αλλά επειδή είναι τόσο γενικές, καθολικές και ελαστικές, είναι βασικά άχρηστες πληροφορίες για άτομα και πρέπει να τροποποιηθούν στο μέγεθος ή το βαθμό που θα είναι χρήσιμες. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Β. Εξηγώντας τα φαινόμενα Ο συσχετισμός δεν αποδεικνύει την αιτιότητα. «Παρόλο που ένας συσχετισμός μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε προβλέψεις από τη μια μεταβλητή στην άλλη, δε μας δίνει εξηγήσεις όσον αφορά το γιατί συνδέονται τα γεγονότα. Επιπλέον, δε μας επιτρέπει να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα, όπως την πηγή της κατεύθυνσης των αιτιών και των επιδράσεων». (Levy, 1998: 214) Οι σχέσεις είναι τόσο διπλής, όσο και μονής κατεύθυνσης. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε αιτιολογικές στροφές, που συχνά αποκαλούνται ενάρετοι και φαύλοι κύκλοι. Οι παράγοντες μπορεί να προκαλούν και να επηρεάζουν ο ένας τον άλλο. Έτσι η ανεργία μπορεί να προκαλέσει ψυχοπάθεια (εξαιτίας 131

146 της απραξίας, της έλλειψης αυτοεκτίμησης, της στέρησης), αλλά εξίσου η ψυχοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε ανεργία (επειδή οι άνθρωποι δε θέλουν να προσλάβουν ψυχοπαθείς). Γι αυτό το λόγο κάποιος κάνει καθοδικό φαύλο κύκλο με τον οποίο προσλαμβάνονται σταδιακά λιγότερα άτομα. Η αιτία της μιας περίπτωσης είναι το αποτέλεσμα της άλλης. Δεν είναι όλοι οι λόγοι ίδιοι. Οι λόγοι των ψυχολογικών φαινομένων ποικίλουν στο βαθμό για τον οποίο ευθύνονται για το αποτέλεσμα. Είναι πιθανό ένας λόγος να είναι πιο σημαντικός από κάποιον άλλο. Από αυτή την άποψη θα μπορούσε κάποιος να κατατάξει στη σειρά τη δύναμη των αιτιών για κάθε ψυχολογικό φαινόμενο. Διαφορετικοί λόγοι μπορεί να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα / επίδραση. Κάθε ψυχολογικό φαινόμενο που παρακολουθείται μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικούς λόγους. Οι άνθρωποι μπορεί να γελάνε με το ίδιο αστείο ή να Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές κλαίνε στην ίδια ταινία για τελείως διαφορετικούς λόγους. Αρκετά διαφορετικοί λόγοι μπορούν να οδηγήσουν κάποιον σε χρόνια απουσία. Τα άτομα που αποκαλύπτουν σκευωρίες σε σχέση με αυτά που είναι αντίθετα στην εισαγωγή νέας τεχνολογίας, έχουν σχεδόν τις ίδιες εκδηλώσεις. Γ. Συνήθεις λανθασμένες αποδόσεις Συχνά υποτιμάμε τον αντίκτυπο της εξωτερικής επιρροής στη συμπεριφορά. Οι άνθρωποι τείνουν να υπερεκτιμούν τον αντίκτυπο των χαρακτηριστικών ή των διαθέσεων της προσωπικότητας στη συμπεριφορά και να αγνοούν ή να Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές 132

147 μειώνουν τη σημασία των περιβαλλοντικών, κοινωνικών ή περιστασιακών παραγόντων. Βλέπουν την προσωπικότητα, τις αξίες και την ικανότητα των ατόμων σαν την κύρια αιτία, αγνοώντας σημαντικούς κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως τον μάνατζερ τους ή τη ρύθμιση της Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές εργασίας. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: στη γνωστική προκατάληψη και την υποκινούμενη προκατάληψη. Το πρώτο αναφέρεται στην εύρεση «συντομότερων δρόμων». Αυτό σημαίνει ότι ο παρατηρητής συγκεντρώνεται στον ηθοποιό (τον ομιλητή) και αποδίδει την επιτυχία και την αποτυχία καθαρά στον εαυτό του. Ο ηθοποιός συγκεντρώνεται στην περίσταση (στο κοινό) και αυτό τον οδηγεί να παίξει με βάση αυτούς (ένα επαινετικό, εχθρικό ακροατήριο). Οι υποκινούμενες προκαταλήψεις στοχεύουν απλά στο να μας κάνουν να νιώσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα και παραποιώντας την αλήθεια, κάνοντάς μας να φαινόμαστε υγιείς, χαρούμενοι και προσαρμοσμένοι. Η γνώση της θεραπείας δεν αποδεικνύει την αιτία. Αυτό αποκαλείται παρέμβαση αιτιότητα πλάνης και σημαίνει ότι η ικανότητά μας να 133

148 αλλάζουμε, να τροποποιούμε ή να διορθώνουμε ένα πρόβλημα δεν αποδεικνύει αναγκαία την αιτία του. Το ότι τα φάρμακα θεραπεύουν ή τουλάχιστον ανακουφίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, δε σημαίνει ότι βιολογικοί (νευρο-χημικοί) παράγοντες προκαλούν κατάθλιψη. Οι ασπιρίνες βοηθούν για τους πονοκεφάλους. Η έλλειψή τους δεν τους προκαλεί. Οι παράγοντες που προκάλεσαν αρχικά ένα πρόβλημα (κύκλος εργασιών, ατυχήματα, δυσαρέσκεια πελατών) μπορεί να μη σχετίζονται καθόλου με τις λύσεις τους. Η συνέπεια της συμπεριφοράς δεν αποδεικνύει το σκοπό. Δε μπορούμε να καθορίσουμε τους σκοπούς των άλλων αποκλειστικά από τις συνέπειες των πράξεών τους. Υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί δρόμοι προς κάθε συμπεριφορά εκτός από αυτούς που συνεπάγονται με άμεσα επακόλουθα. Γιατί οι άνθρωποι συνηθίζουν να αργοπορούν; Μένουν πολύ μακριά, δεν έχουν ρολόγια, είναι ανοργάνωτοι, τιμωρούν αυτούς που τους περιμένουν, εκτιμούν λάθος το χρόνο που τους παίρνει να κάνουν κάποια πράγματα και ούτω καθεξής. Το πώς νιώθουμε για ένα γεγονός δεν είναι απόδειξη της αλήθειας. Για 134

149 κάθε ομάδα και κάθε άτομο υπάρχουν βολικές αλήθειες και ψέματα. Έχουμε επίσης πικρές αλήθειες και (πικρά) ψεύδη. Επίσης τα αισθήματά μας δεν είναι ο σωστός ή αξιόπιστος οδηγός προς την αλήθεια. Τα συναισθήματα είναι ισχυροί παράγοντες σε κάθε παρατήρηση ή περίσταση για τον εαυτό σας και τους άλλους, αλλά φτωχό βαρόμετρο για την αλήθεια. Ασυνήθιστα γεγονότα δεν απαιτούν ασυνήθιστες αιτίες. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν περιστασιακά παράξενες, ασυνήθιστες ή τυχαίεςερές εμπειρίες. Συχνά, δίδυμα που χωρίζονται στη γέννα και δεν έχουν ιδωθεί για 50 χρόνια, έχουν πολλά κοινά πράγματα: έχουν όμοιες συνήθειες, χόμπι, προτιμήσεις και προβλήματα. Αλλά αυτό συμβαίνει και με δύο ενήλικες επιλεγμένους στην τύχη. Δύο παιδιά από την ίδια οικογένεια είναι κατά μέσο όρο τόσο ίδια / διαφορετικά το ένα με το άλλο, όσο ένα ζευγάρι παιδιών που επιλέχθηκαν τυχαία από τον ίδιο πληθυσμό. Πολλοί συνηθισμένοι λόγοι μπορεί να προκαλέσουν πολύ ασυνήθιστα αποτελέσματα. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Δ. Εξετάζοντας τα φαινόμενα Κάποιος μπορεί να αιτιολογήσει αφαιρετικά ή επαγωγικά τα προβλήματα. Η 135

150 αφαιρετική αιτιολογία είναι σύμφωνα με τη θεωρία εκ του γενικού προς το Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές ειδικό: είναι λογικό να γενικεύουμε κάποια υπόθεση, αλλά τείνει να είναι λάθος. Γενικά, γνωρίζουμε ότι οι πωλητές είναι εξωστρεφείς. Ο Βασίλης είναι πωλητής, άρα είναι εξωστρεφής. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ελαττωματικής λογικής. Η επαγωγική αιτιολογία είναι σύμφωνα με πληροφορίες από το ειδικό στο γενικό. Εδώ προσπαθούμε να συμπεράνουμε γενικούς νόμους και διαδικασίες μέσα από συγκεκριμένες και ειδικές παρατηρήσεις. Ωστόσο, είναι πολύ εύκολο και δελεαστικό να υπεργενικεύουμε από μη αντιπροσωπευτικές, ανεπαρκείς ή προκατειλημμένες πληροφορίες. Η παρατήρηση αλλάζει τη συμπεριφορά. Όταν οι άνθρωποι ξέρουν ότι παρακολουθούνται ενώ εργάζονται, αλλάζουν τη συμπεριφορά τους αναλόγως. Αυτό το πρόβλημα είναι απανταχού παρόν στο μάνατζμεντ. Στις συνεντεύξεις, στη σφυγμομέτρηση της κοινής γνώμης, στα σχόλια των ΜΜΕ, υπάρχει αυτό το πρόβλημα. Το να παρατηρείς είναι ενόχληση. Γι αυτό το λόγο υπάρχει το μοντέλο των ειδικών «χρόνου και κίνησης» που κρύβονται σε ντουλάπια για να μην καταλάβουν οι εργαζόμενοι ότι παρακολουθούνται. Η εμπειρία μπορεί να δημιουργήσει την πραγματικότητα. Φτιάχνουμε αυτό 136

151 που θέλουμε να δούμε. Η αυτο-ολοκληρωτική προφητεία είναι γνωστή στο μάνατζμεντ. Δείχνει πώς τα αρχικά «πιστεύω» (προκαταλήψεις) ενός ατόμου καθορίζουν τη συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους, το οποίο με τη σειρά του καθορίζει την αντίδραση των άλλων, προσαρμόζοντας έτσι την αρχική αντίληψη. Η συμπεριφορά μας μπορεί από απροσεξία να καθορίσει τις προσδοκίες των άλλων για μας. Εφαρμόζουμε τα δεδομένα στις κατηγορίες μας. Αφομοιώνουμε το σχήμα που προτιμάμε. Κατηγοριοποιούμε και ταξινομούμε τον κόσμο και αναπτύσσουμε σχήματα (κατηγορίες) που μας βοηθούν να οργανώσουμε την εμπειρία μας πιο αποτελεσματικά. Προσαρμογή σημαίνει τροποποίηση του σχήματός μας για να εφαρμόσουμε νέες πληροφορίες, ενώ αντίθετα η αφομοίωση (συνήθως) σημαίνει την αλλαγή των αντιλήψεων και των εμπειριών μας για να τις εφαρμόσουμε στο προ-υπάρχον σχήμα μας. Έτσι, τα προγενέστερα «πιστεύω», η γνώση και η εμπειρία μπορούν να επηρεάσουν την τωρινή εμπειρία, τις εντυπώσεις και τις αντιλήψεις. Συχνά αναζητάμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν παρά που αντικρούουν. Προγενέστερα «πιστεύω» και προσδοκίες. Είμαστε προκατειλημμένοι 137

152 συλλέκτες αποδείξεων και γι αυτό το λόγο θα έπρεπε να ψάχνουμε δραστικά για αποδείξεις που θα μπορούσαν κατ αρχήν να αντικρούσουν τις προκαταλήψεις: δηλαδή να ανασκευάσουμε τις θεωρίες μας, για να αποδείξουμε ότι οι άνθρωποι είναι συνεργάσιμοι, πρέπει να βρούμε αποδείξεις για ανταγωνισμό και μη συνεργασιμότητα. Διατηρούμε και κολλάμε πεισματικά σε παλιές και ανεπιβεβαίωτες ιδέες. Όσα περισσότερα έχουμε επενδύσει στις θεωρίες και τις ιδέες μας, τόσο περισσότερο τις προστατεύουμε. Γι αυτό το λόγο είναι σημαντικό να αμφισβητήσουμε τα προϋπάρχοντα «πιστεύω», τις θεωρίες και τις ιδέες μας. «Το ήξερα». Η εκ των υστέρων γνώση είναι 20/20. Δημιουργεί την ψευδαίσθηση της προβλεψιμότητας. Η πρόβλεψη είναι κάτι δύσκολο. Πρέπει να κάνουμε στον εαυτό μας την εξής απλή ερώτηση: Πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε κάτι αν είχε καταλήξει διαφορετικά; Ε. Άλλες προκαταλήψεις και πλάνες Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Οι εφαρμογές και οι μύθοι της κατηγοριοποίησης. Κάτι ταιριάζει στις κατηγορίες του μάνατζμεντ είναι τυχαίο; Ίσως να μην αντιληφθούμε ότι ένα άτομο ή ένα γεγονός δεν είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα κάποιας 138

153 συγκεκριμένης κατηγορίας παρόλο που έτσι φαίνεται. Μπορεί επίσης να έχουμε κινητήριες προκαταλήψεις για πράγματα τα οποία ταιριάζουν σε Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές κάποια κατηγορία ακόμα κι αν δεν ισχύει αυτό. Η πειστική δύναμη των ζωηρά αξιοσημείωτων γεγονότων. Το πόσο εύκολα η γρήγορα έρχεται κάτι στο μυαλό μας, συχνά μας οδηγεί στην υποτίμηση της πραγματικής εμφάνισης και συχνότητας. Ιδιαίτερα δραματικά γεγονότα, γραφικές περιπτώσεις μελετών και αλησμόνητες προσωπικές μαρτυρίες σε αντίθεση με πραγματικά στατιστικά δεδομένα που συμβαίνουν (για παράδειγμα, βία στην πόλη, ανάρρωση απ τον καρκίνο) είναι πιθανό να ασκήσουν ένα δυσανάλογο αντίκτυπο στην κρίση μαςμας.. Μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα που καταλαβαίνουμε. Συχνά θεωρούμε ότι η διορατικότητα είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία, ωστόσο υπάρχουν λίγες αποδείξεις γι αυτή τη θεωρία. Συχνά, μπορεί να είναι μη παραγωγικό, γιατί εστιάζει στους λογικούς και ορθολογιστικούς παράγοντες παρά στους συναισθηματικούς. Κάθε απόφαση είναι μια ανταλλαγή για συμβιβασμό, κυρίως στο εμπόριο. Καθημερινά πρέπει να συνδυάζουμε το χρόνο, την ποιότητα και το χρήμα, συμβιβαζόμενοι συνήθως με δύο από τα τρία. αυτό σημαίνει ότι αν τα 139

154 πράγματα γίνονται γρήγορα και φθηνά είναι χαμηλής ποιότητας ενώ αν είναι εξαιρετικής ποιότητας, απαιτούν χρόνο και χρήμα. Μόδες στο μάνατζμεντ Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Το να σκέφτεσαι επιστημονικά είναι μία επιδεξιότητα. Ο σκεπτικισμός είναι υγιής, ο κυνισμός όχι. Προκειμένου να είμαστε οξυδερκείς «αγοραστές» των ιδεών μάνατζμεντ πρέπει να εκτιμήσουμε τις αποδείξεις. Η αδυναμία μας να σκεφτούμε κριτικά θα αξιοποιηθεί πολύ σύντομα από αυτούς που είναι πρόθυμοι να μας πουλήσουν μια μισοψημένη διαδικασία. Το να μάθεις τα κόλπα του εμπορίου και από τις δύο πλευρές αξίζει : τα κόλπα του «καλλιτέχνη της απάτης»αντι-καλλιτέχνη και τις κριτικές των επιστημόνων. Σιγά σιγά αποκτάμε -σιγά αποκτάμε αποδείξεις όσων αφορά την επιστήμη του μάνατζμεντ. Είναι δύσκολο, δαπανηρό και συχνά απογοητευτικό να προσπαθείς να αποδείξεις ότι ένα προϊόν ή μία μέθοδος είναι επιτυχημένη. Άλλα είναι αναγκαίο. Οι μόδες είναι επικρατούσες και βραχυχρόνιες συνήθειες. Αντιπροσωπεύουν το επικρατών ύφος μιας συγκεκριμένης περιόδου και θα μπορούσαμε να πούμε ότι το χαρακτηρίζουν. Ο Oscar Wilde είπε ότι η μόδα ήταν αυτό από το οποίο το φανταστικό στιγμιότυπο γίνεται παγκόσμιο. Είπε επίσης ότι είναι μία μορφή ασχήμιας τόσο αφόρητη, που πρέπει να αλλάζει κάθε έξη μήνες. Πράγματι, ο πιο σίγουρος τρόπος για να μην είσαι μέσα στην μόδα αύριο, είναι το να είσαι στην πρώτ6η γραμμή της σήμερα. Ο Furnham (1999) κατέγραψε μια λίστα με μόδες του μάνατζμεντ των τελευταίων πενήντα χρόνων όπως εικονογραφούνται στον πίνακα της προηγούμενης σελίδας. Τι είναι μόδα σήμερα; Ανατροφοδότηση 360 βαθμών, εκπαίδευση πάνω στην συναισθηματική ευφυΐα, ψυχολογικά συμβόλαια και ούτω καθεξής. 140

155 Πώς διαφέρουν οι ενθουσιασμοίιδιομορφίες από τις μόδες; Φαίνεται πως διαφέρουν σε τρεις διαστάσεις τουλάχιστον όσον αφορά το μάνατζμεντ. Πρώτον, οι μόδες διαρκούν περισσότερο από τους ενθουσιασμούςτις ιδιομορφίες. Δεύτερον, οι ενθουσιασμοίιδιομορφίες είναι συχνά πιο «τρελέςοί», πιο ανορθόδοξοιες από τις μόδες οι οποίες είναι συνήθως λειτουργικές. Τρίτον, οι μόδες τείνουν να καθοδηγούνται λιγότερο από τους γκουρού και τους συμβούλους, ενώ συχνά απαντούν στις ανάγκες του εμπορίου. Καθώς αλλάζουν οι πελάτες, αλλάζουν και οι επιχειρήσεις. Οι μόδες ίσως είναι απαντήσεις στους ενθουσιασμούς, αλλά το ιδανικό θα ήταν όλοι οι μάνατζερ να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα παρά να αντιδρούν εκ των υστέρων στα γεγονότα. Είναι πάντα καλύτερο να είσαι ηγέτης παρά ακόλουθος. Όπως υπάρχουν θύματα της μόδας όσον αφορά τα ρούχα, έτσι υπάρχουν θύματα και στο μάνατζμεντ. Πιστεύοντας ότι οι τολμηρές δηλώσεις, οι δημοφιλείς αποδοχές και οι αξιώσεις των αρχών δεν είναι αρκετά για να επιβεβαιώσουν ότι μία τάση είναι χρήσιμη ή αποτελεσματική. Αυτό το βιβλίο έχει μικρές εκθέσεις των οποίων η έκταση κυμαίνεται από 800 έως 2000 λέξεις, που εκφράζουν μία σκεπτικιστική άποψη για κάποιες ιδέες και ασκήσεις του μάνατζμεντ. Όπως ένας ψυχολόγος εργάζεται στον πραγματικό κόσμο, έτσι και εγώ συναντώ τον κόσμο του Dilbert καθημερινά. Ο Dilbert είναι τόσο αστείος επειδή είναι εξίσου αληθινός. Ανίκανοι, απελπισμένοι ή απλά κουτοί μάνατζερ συμπεριφέρονται και κάνουν τα πιο περίεργα πράγματα με την ελπίδα της προσωπικής και επαγγελματικής επιτυχίας. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: 1,5 γραμμές Οι εκθέσεις είναι αισιόδοξα χαρούμενες αλλά με σοβαρά μηνύματα. Προορίζονται για να διαφωτίσουν και να ενημερώσουν. Ελπίζω να το πετύχουν. 141

156 ADRIAN FURNHAM Λονδίνο Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Στηλοθέτες: 12,06 εκ., Στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 142

157 Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Στηλοθέτες: 12,06 εκ., Στο κέντρο Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Στοιχισμένο στο κέντρο 14 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Μορφοποιημένος πίνακας Δεκαετία Η γλώσσα της ηγεσίας / Μόδα Ιδέα 1950 Μηχανοργάνωση Εγκατάσταση εταιρικών κεντρικών υπολογιστών Θεωρία Ζ Δίνεται στους εργαζόμενους άποψη για τη δουλειά τους, έτσι ώστε να είναι πιο παραγωγικοί Ποσοτικό μάνατζμεντ Διοίκηση μιας επιχείρησης με αριθμούς Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 143

158 Διαφοροποίηση Αντίκρουση στα σκαμπανεβάσματα του επιχειρηματικού κύκλου, αγοράζοντας άλλες επιχειρήσεις Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μάνατζμεντ με στόχους Καθορισμός διοικητικών στόχων μέσω διαπραγματεύσεων 1960 Ομάδες Τ Εκμάθηση της διαπροσωπικής ευαισθησίας στους μάνατζερ αντιμετωπίζοντας σεμινάρια Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Συγκεντρωτισμός / Αποκέντρωση Μητριαρχικό μάνατζμεντ Λήψη των αποφάσεων από τη Διεύθυνση / Λήψη των αποφάσεων από τους μεσαίους μάνατζερ Ανάθεση των μάνατζερ σε διαφορετικές ομάδες σύμφωνα με τα καθήκοντα Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Συσσώρευση Διευθυντικό δίκτυο 1970 Προϋπολογισμός από το μηδέν Καμπύλη εμπειρίας Τοποθέτηση διάφορων τύπων επιχειρήσεων υπό μια εταιρική ομπρέλα Απόφαση για το αν το κύριο ενδιαφέρον του μάνατζερ είναι το προσωπικό ή η παραγωγή Προϋπολογισμός χωρίς αναφορά στα νούμερα των προηγούμενων χρόνων Παραγωγή κέρδους με μείωση των τιμών, απόκτηση μεριδίου της αγοράς και ενίσχυση της Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. 144

159 Διαχείριση χαρτοφυλακίου αποδοτικότητας Διοίκηση επιχειρήσεων ως «άρμεγμα μετρητών», «αστέρια» ή «σκυλιά» Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ Θεωρία Ζ Υιοθέτηση τεχνικών όπως οι κύκλοι ποιότητας και ο εμπλουτισμός της εργασίας 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Αποκέντρωση Αναδόμηση Εταιρική κουλτούρα Περικοπή του εργατικού δυναμικού και υποβιβασμός των μάνατζερ Απαλλαγή των εμπορικών γραμμών που δεν αποδίδουν, συνήθως αναλαμβάνοντας μεγάλα χρέη Προσδιορισμός του ύφους μιας επιχείρησης από την άποψη των αξιών, των στόχων, των τελετουργικών και των ηρώων της 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Μάνατζμεντ της στιγμής Εξισορρόπηση επαίνων και κριτικής των εργαζομένων σε συνέδρια των 60 δευτερολέπτων. Αποχώρηση απ το γραφείο και επισκέψεις σε σταθμούς εργασίας σε αντίθεση με τις γραπτές αναφορές για ενημέρωση 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 145

160 1990 Διοίκηση Ολικής Ποιότητας Αναμόρφωση Κατάργηση των πολλών επιπέδων διοίκησης / Διαμόρφωση της επιχείρησης Ενδυνάμωση Αφοσίωση στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας Αναδόμηση της επιχείρησης εκ νέου, βασιζόμενη στην κατανόηση της λειτουργίας Παράλειψη των επιπέδων του προϊσταμένου για τη δημιουργία ενιαίων επιχειρήσεων Προώθηση των καθηκόντων στα χαμηλότερα επίπεδα της επιχείρησης 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 12 στ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο 146

161 Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 147

162 148

163 Το αφεντικό - τύραννος Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Είναι το αφεντικό σας στην ουσία ένας τύραννος, και αν ναι, γιατί; Τι μπορεί να γίνει για να αλλάξει αυτή η συμπεριφορά; Μήπως είστε εν μέρει η αιτία γι αυτό; Πολλοί άνθρωποι παραπονιούνται ότι το αφεντικό τους είναι ένας τύραννος με καμία διαφορά από έναν φονιά σε παιδική χαρά. Η τυραννία στο χώρο εργασίας είναι κάθε είδους συμπεριφορά (λεκτική, γραπτή, σωματική) σχεδιασμένη για να αναγκάσει, να τρομάξει ή να απειλήσει το προσωπικό: είτε ως άτομα είτε ως ομάδα. Συνήθως η τυραννία είναι απρόκλητη, συνεχής και επιθετική. Είναι κατά βάση κατάχρηση εξουσίας. Η τυραννία μπορεί να είναι λεκτική (βρισιά, πείραγμα, κακόβουλα κουτσομπολιά) ακόμα και σωματική (χτύπημα, χαστούκισμα, καταστροφή υπαρχόντων), αλλά οι κανόνες της εταιρείας, η πολιτική ορθότητα και οι απειλές σοβαρής τιμωρίας αναγκάζουν τα γεγονότα αυτά να παραμένουν κρυφά. Σχεδόν πάντα γίνεται έμμεσα: όχι λεκτικά, «επιλήσμων» (αγνοώντας / μη συμπεριλαμβάνοντας άλλους), ενοχοποιητικά. Περιστασιακές λογομαχίες και διαφωνίες δεν αποτελούν τυραννική συμπεριφορά. Για παράδειγμα, το να υψώσει κανείς τη φωνή του δεν είναι τυραννία. Ορισμένοι εργαζόμενοι αναφέρουν συχνά τυραννία από τους διευθυντές τους, ακόμα και εκτός εργασίας. Οι ανώτεροι διευθυντές είναι συχνά αυτοί που το ανακαλύπτουν τελευταίοι, καθώς η τυραννία αποκρύπτεται και κρύβεται καλά. Οι ανώτεροι διευθυντές την υποτιμούν ή την αρνούνται. Ακόμα, οι τυραννημένοι εργαζόμενοι είναι διστακτικοί στο να το αναφέρουν. Φοβούνται την τιμωρία από τον ισχυρό τύραννο, ο οποίος ακόμα χειρότερα μπορεί να εγγυηθεί ότι θα απολυθούν. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία για τις συνεχείς συνέπειες της τυραννίας στο χώρο εργασίας. Οι εκφοβισμένοι εργαζόμενοι έχουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Η συγκέντρωσή τους μειώνεται και η συνεχής απουσία τους αυξάνεται. Αποδίδουν λιγότερο και είναι εμφανώς δυστυχισμένοι. Οι επίμονα κατατρεγμένοι εργαζόμενοι είναι κοινωνικά απομονωμένοι από την ομάδα εργασίας. Μπορεί αρχικά να είναι κατατρεγμένοι επειδή είναι διαφορετικοί: από την άποψη μόρφωσης, φυλής, μορφής, προϊστορίας, επαγγελματικής σταδιοδρομίας, ηλικίας και ικανότητας. Και συνήθως η ομάδα Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 149

164 εργασίας είναι συνεννοημένη με τον «τυραννικό» μάνατζερ. Οι τύραννοι δε λειτουργούν μόνοι τους. Οι ομάδες εργασίας βοηθούν, υποκινούν και ενισχύουν τον Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 150

165 151

166 τύραννο με πράξεις παράληψης και εξουσιοδότησης. Μόνο μια μειοψηφία βοηθάει το θύμα. Ο εκφοβισμός είναι σύνθετος, δυναμικός και ευρέως διαδεδομένος. Συχνά, είναι βαθιά χωμένος στην κουλτούρα του οργανισμού, παρά τις διακηρύξεις των πρεσβύτερων διευθυντών. Η αιτία και η εκδήλωση του εκφοβισμού, πρέπει να γίνουν κατανοητές σε τέσσερα στάδια. Αρχικά, υπάρχουν αναπόφευκτα οι ίδιοι οι τύραννοι. Συνήθως, τους χαρακτηρίζουν τρία στοιχεία. Το πρώτο είναι η σχεδόν πλήρης έλλειψη κοινωνικών ικανοτήτων. Μπορεί να είναι παθητικά επιθετικοί ή απλά επιθετικοί, αλλά σπάνια κατηγορηματικοί. Δεν έχουν σχεδόν καθόλου συναισθηματική ευφυΐα και φτωχές επικοινωνιακές δεξιότητες. Το πρόβλημα έγκειται ως εξής: δεν ξέρουν πώς να γοητεύουν, να πείθουν και να επηρεάζουν και έτσι καταφεύγουν στον εκφοβισμό. Εξαναγκάζουν τους άλλους να υπακούουν στη θέλησή τους με φόβο και απειλή, επειδή δε μπορούν να κάνουν τίποτε άλλο. Ωστόσο, οι ομάδες εργασίας παίζουν έναν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Μελέτες έχουν δείξει την ύπαρξη ομαδικών συμπεριφορών υπέρ του θύματος ή υπέρ του τύραννου οι οποίες έχουν μια ισχυρή επίδραση στους τύραννους. Αν το τυραννικό αφεντικό καταφέρει να τη γλιτώσει, αυτό οφείλεται σχεδόν πάντα στην ομάδα εργασίας. Παραμένουν απαθείς θεατές. Όσο περισσότερο η ομάδα χωρίζεται σε άτυπες κλίκες και συμμορίες, τόσο πιθανότερο είναι να αγνοείται η τυραννία ενός μέλους εκτός της ομάδας ή ακόμα και να υποστηρίζεται. Το «διαίρει και βασίλευε» οδηγεί στην τυραννία. Αλλά ο οργανισμός σα σύνολο, μπορεί ουσιαστικά να είναι μια κουλτούρα για την ανάπτυξη τυράννων. Η πραγματικότητα εν αντιθέσει προς τις υιοθετημένες στάσεις, απόψεις και συμπεριφορές των πρεσβύτερων διευθυντών είναι σημαντική. Ασφαλώς οι επίσημες πολιτικές και τα τεχνάσματα για την τυραννία, η πειθαρχία και οι ίσες ευκαιρίες παίζουν ρόλο. Ωστόσο, αυτό που είναι επίσημη πολιτική, συχνά παραγόμενο από τους Ανθρώπινους Πόρους, είναι διαμετρικά αντίθετο με αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα. Τα ανεπίσημα πειράγματα πίσω από τις κλειστές πόρτες στις συναντήσεις των διευθυντών ή η ετοιμολογία στις αντρικές τουαλέτες είναι καλύτερες ενδείξεις για την αληθινή φύση του οργανισμού. Τελικά, όλοι οι οργανισμοί είναι ενσωματωμένοι στην ευρύτερη κοινωνία. Έχουμε δει συχνά εικόνες τυράννων στα μέσα, που μπορεί να τους απεικονίζουν ως Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 152

167 θλιμμένους, τρελούς ή κακούς. Ορισμένοι πολιτισμοί τους βλέπουν σαν κάτι αναπόφευκτο και άλλοι σαν κάτι που μπορεί να ξεριζωθεί. Η κοινή γνώμη Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 153

168 θλιμμένους, τρελούς ή κακούς. Ορισμένοι πολιτισμοί τους βλέπουν σαν κάτι αναπόφευκτο και άλλοι σαν κάτι που μπορεί να ξεριζωθεί. Η κοινή γνώμη μπορεί εύκολα να κινητοποιηθεί με δίκες όπου δίνονται στους τυράννους είτε πολύ ελαφριές είτε πολύ βαριές ποινές. Ορισμένοι οργανισμοί έχουν κάθε είδους στοιχεία για το θέμα: πόσο συχνά αναφέρεται από εργαζόμενους ότι εκφοβίζονται, για πόσο καιρό, από ποιόν, με ποιο τρόπο, πού και πότε. Δεν είναι ξεκάθαρο το πώς νιώθουν τα θύματα ή ποιες ενέργειες πιστεύουν πως είναι πραγματικά ικανές για να το αποτρέψουν. Μερικοί οργανισμοί θεωρούν πως η συλλογή στοιχείων είναι ένα επικίνδυνο χάσιμο χρόνου. Πιστεύουν πως μια μικρή μειονότητα «υποτιθέμενων θυμάτων» απαιτούν γελοίους γραφειοκρατικούς κανονισμούς επειδή δε συμπαθούν το διευθυντή τους, ο οποίος αρκετά σωστά τους κατσαδιάζει μερικές φορές. Άλλοι το θεωρούν αναγκαίο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Πιστεύουν πως δεν είναι απαραίτητο να κάνουν «τυραννικούς ελέγχους» για να εξασφαλίσουν τις απαραίτητες αποδείξεις έτσι ώστε να νομιμοποιήσουν την κατανομή των πηγών, για να ασχοληθούν με ένα πρόβλημα το οποίο μοιραία οδηγεί στη μείωση παραγωγικότητας. Το καίριο ερώτημα που κάθε οργανισμός πρέπει να απαντήσει είναι το γιατί εμφανίζεται η τυραννία, αν μάλιστα μπορεί καθαρά και κατηγορηματικά να αποδειχθεί ότι υπάρχει. Οφείλεται στην κακή επιλογή διευθυντών και εποπτών; Οφείλεται στη μη εκπαίδευσή τους στις τέχνες της επιρροής και της πειθούς; Οφείλεται σε αυτούς που είναι βαθιά απογοητευμένοι όντας ανίκανοι να πραγματοποιήσουν ανέφικτους στόχους; Οφείλεται στο μη συνεργάσιμο, τεμπέλικο προσωπικό; Οφείλεται στην κουλτούρα του οργανισμού; Η διάγνωση πρέπει να προηγηθεί της θεραπείας. Μια ακόμα κρίσιμη στατιστική αφορά το πόσο εξαπλωμένη είναι η τυραννία στον οργανισμό. Δηλαδή, περιορίζεται με σε ορισμένα τμήματα ή συνδέεται με συγκεκριμένα ατομικά δημογραφικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, μόρφωση); Βέβαια είναι σημαντικό το ότι όλα τα επίπεδα λαμβάνονται υπόψη σε έναν οργανισμό έτσι ώστε να δοθούν οδηγίες καθορίζοντας τι εννοούμε με τη λέξη τυραννία όπως επίσης και το τι πρέπει να γίνει γι αυτό. Πολιτικές που μεταβιβάζονται από «ψηλά» είναι πολύ λιγότερο επιτυχείς. Για να χρησιμοποιήσουμε μια πρόσφατη αμερικάνικη έκφραση, οι καθοδηγούμενες Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 154

169 προσεγγίσεις από ομοβάθμιους μπορεί να βοηθήσουν στο να «κάνουν τον τύραννο φίλο τους». Αλλά κάποιος πρέπει να βοηθήσει αυτούς τους απογοητευμένους και ανειδίκευτους μάνατζερ, οι οποίοι για κάποιο λόγο δεν παρακινούν το προσωπικό τους. Τύραννους μπορούμε να βρούμε τόσο σε αίθουσες διοικητικών συμβουλίων όσο και σε παιδικές χαρές. Κάνουν τη ζωή του προσωπικού και των συνεργατών Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: μονό 155

170 προσεγγίσεις από ομοβάθμιους μπορεί να βοηθήσουν στο να «κάνουν τον τύραννο φίλο τους». Αλλά κάποιος πρέπει να βοηθήσει αυτούς τους απογοητευμένους και ανειδίκευτους μάνατζερ, οι οποίοι για κάποιο λόγο δεν παρακινούν το προσωπικό τους. Τύραννους μπορούμε να βρούμε τόσο σε αίθουσες διοικητικών συμβουλίων όσο και σε παιδικές χαρές. Κάνουν τη ζωή του προσωπικού και των συνεργατών τους μαρτύριο και σχεδόν πάντα οδηγούν προς τη χαμηλή παραγωγικότητα. Το γεγονός αυτό θα έπρεπε να είναι αρκετό για να εγγυηθεί ότι θα γίνει κάτι γι αυτό. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό (Προεπιλεγμένη) Arial, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Στοιχισμένο στο κέντρο, Διατήρηση γραμμών μαζί (Προεπιλεγμένη) Arial Προσδοκίες και πώς να τις ελέγξετε. Υπάρχουν πολλά βιβλία με καταλόγους ευφυών ερωτήσεων και απαντήσεων για συνεντεύξεις. Σ ένα παιχνίδι μπλόφας αυξανόμενης έντασης, τα πρόσωπα που παίρνουν μέρος στη συνέντευξη αγοράζουν αυτά τα βιβλία για να βελτιώσουν τις τεχνικές τους. (Προεπιλεγμένη) Arial, Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά Μορφοποιήθηκε: Διατήρηση γραμμών μαζί Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 156

171 Το πιο εντυπωσιακό σ αυτά τα βιβλία, είναι ότι οι προτεινόμενες ερωτήσεις και απαντήσεις αφορούν πολύ περισσότερο τις εντυπώσεις για το μάνατζμεντ, παρά την παροχή ή τη λήψη πληροφοριών. Υποθετικά ο «σκληρός» εξεταστής κάνει τη φονική ερώτηση, αλλά ο «πονηρός» υποψήφιος την έχει ήδη προβλέψει και έχει μια έξυπνη, πιθανώς διφορούμενη απάντηση. Η συνέντευξη επιλογής υποτίθεται ότι αφορά την απόκτηση πληροφοριών που βοηθούν στη λήψη καλύτερων αποφάσεων, στην επιλογή των ικανών και την απόρριψη των ακατάλληλων. Σε μια συνέντευξη και οι δύο συμβαλλόμενοι μπορούν να ρίξουν μια «καλή ματιά» μεταξύ τους και να αποφασίσουν αν υπάρχει το κατάλληλο ταίριασμα. Η συνέντευξη επιλογής ίσως να αποτελέσει την τελευταία και ταυτόχρονα ιδανική περίσταση και για τους δύο συμμετέχοντες έτσι ώστε να ξεκαθαρίσουν κάποιες σημαντικά προέχουσες προσδοκίες. Προσδοκίες οι οποίες δεν είναι ακριβώς στην περιγραφή της δουλειάς ή στο συμβόλαιο. Θέματα που σπάνια αντιμετωπίζονται είναι αυτά όπως η προαγωγή. Πότε και γιατί οι άνθρωποι προάγονται ή δεν προάγονται; Η προαγωγή βασίζεται κυρίως στην πείρα (δηλαδή το χρόνο υπηρεσίας) ή στην αποδεδειγμένη ικανότητα; Ποιος παίρνει την απόφαση για την προαγωγή και ποιες πληροφορίες αξιοποιούνται; Πόσο διάστημα κατά μέσο όρο μένει κάποιος στο συγκεκριμένο πόστο πριν πάρει προαγωγή; Σχετικά με την προαγωγή είναι τα θέματα που αφορούν την αλλαγή του μισθού και άλλα επιδόματα. Θα αυξηθεί ο μισθός σύμφωνα με τον πληθωρισμό; Ποιος μπορεί να δικαιούται επίδομα και γιατί; Η εταιρεία υποστηρίζει τα άτομα που παρακολουθούν επιπλέον εκπαίδευση μερικών ωρών; Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας για την άδεια μητρότητας και πατρότητας; Υπάρχει κατηγορηματική πολιτική δράση; Πώς επηρεάζει αυτό τα άξια και ικανά μέλη από ομάδες πλειοψηφίας ή μειονότητας; Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 157

172 158

173 Ποιος μπορεί να δικαιούται επίδομα και γιατί; Η εταιρεία υποστηρίζει τα άτομα που παρακολουθούν επιπλέον εκπαίδευση μερικών ωρών; Ποια είναι η πολιτική της εταιρείας για την άδεια μητρότητας και πατρότητας; Υπάρχει κατηγορηματική πολιτική δράση; Πώς επηρεάζει αυτό τα άξια και ικανά μέλη από ομάδες πλειοψηφίας ή μειονότητας; Το προσωπικό έχει προσδοκίες για εκπαίδευση. Μπορεί η εταιρεία να προσφέρει ένα (πολύ ακριβό) πρόγραμμα MBA; Επιτρέπεται για ατομική μελέτη; Παρέχεται εκπαίδευση από το σπίτι, προσφέροντας χρήσιμες επιδεξιότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε άλλες περιστάσεις, όπως σε διαπροσωπικές δεξιότητες, προχωρημένο επίπεδο χρήσης υπολογιστών ή σε διαπραγματευτικές δεξιότητες; Ένα μεγάλο θέμα είναι η επιλογή του ωραρίου και οι στενές του έννοιες, η ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής, η εργασία στο σπίτι, το μοίρασμα της εργασίας. Ποιες είναι οι τακτικές και τα θέματα της εταιρείας γι αυτό το μέτωπο; Και το πιο σημαντικό, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην πολιτικά ορθή και ενδιαφέρουσα συζήτηση από κοινού και στο τι πραγματικά συμβαίνει; Το στάδιο ζωής των υπαλλήλων συχνά επιβάλει το συνδυασμό μεταξύ χρόνου και χρήματος, την κοινωνική θέση έναντι της αυτονομίας, αλλά η εξισορρόπησή τους θα πρέπει να συζητηθεί. Πότε ενημερώνεται το προσωπικό για τη τακτική της εταιρείας όσον αφορά τις απουσίες, την αργοπορία ή το κλέψιμο; Φυσικά μπορεί να τους μιλήσουν, να τους επηρεάσουν ή να τους δώσουν ένα βιβλιάριο με θέματα Ανθρωπίνων Πόρων, αλλά ποιος τα διαβάζει; Ακόμη χειρότερα, γρήγορα γίνεται φανερό σε κάθε υπάλληλο πως ό,τι γράφεται στα βιβλία και το πώς συμπεριφέρονται οι διευθυντές είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Όταν οι οργανισμοί διεξάγουν έρευνες για το εργασιακό κλίμα, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι τείνουν να παραπονιούνται για τρία πράγματα: την πληρωμή, την επικοινωνία και το ηθικό. Πιστεύουν πως αμείβονται ανεπαρκώς συγκριτικά με τις δυνάμεις της αγοράς. Ότι οι διευθυντές δεν επικοινωνούν ειλικρινά, σωστά ή αρκετά συχνά και ότι το ηθικό (εκτός από τον τομέα τους) βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο. Συνήθως δεν έχουν συγκριτικές πληροφορίες για τους μισθούς, δεν ξέρουν τι πρέπει να γνωρίζουν για τους μάνατζερ τους και απλά έχουν λάθος άποψη για το ηθικό. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 159

174 Οι μάνατζερ έχουν λίγα, αλλά κρίσιμα καθήκοντα. Πρέπει να θέτουν ξεκάθαρους στόχους, να υποστηρίζουν το προσωπικό τους και να τους δίνουν έγκαιρες και χρήσιμες πληροφορίες. Πρέπει επίσης να ελέγχουν τις προσδοκίες για την καριέρα τους, αποτρέποντάς τους να γκρινιάξουν, να απογοητευτούν, να θυμώσουν και να συγχυστούν. Ακόμη, είναι κοινοτοπία το γεγονός ότι στους υποψήφιους οι οποίοι τονίζουν το ενδιαφέρον τους για το μισθό, τα πρόσθετα οφέλη, την άδεια διακοπών και τα λοιπά στις συνεντεύξεις, θα δοθεί πολύ λίγη προσοχή από το μάνατζερ, ο οποίος Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: μονό 160

175 Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 161

176 Οι μάνατζερ έχουν λίγα, αλλά κρίσιμα καθήκοντα. Πρέπει να θέτουν ξεκάθαρους στόχους, να υποστηρίζουν το προσωπικό τους και να τους δίνουν έγκαιρες και χρήσιμες πληροφορίες. Πρέπει επίσης να ελέγχουν τις προσδοκίες για την καριέρα τους, αποτρέποντάς τους να γκρινιάξουν, να απογοητευτούν, να θυμώσουν και να συγχυστούν. Ακόμη, είναι κοινοτοπία το γεγονός ότι στους υποψήφιους οι οποίοι τονίζουν το ενδιαφέρον τους για το μισθό, τα πρόσθετα οφέλη, την άδεια διακοπών και τα λοιπά στις συνεντεύξεις, θα δοθεί πολύ λίγη προσοχή από το μάνατζερ, ο οποίοςθέλει τον υποψήφιο να ενδιαφέρεται μόνο για τη δουλειά. Τέτοιες ερωτήσεις είναι επικίνδυνες ακόμα και για τους πραγματικά ενδιαφερόμενους. Είναι παράδοξο οι υποψήφιοι εμποδίζονται στη συνέντευξη, γνωρίζοντας πως αν θέλουν τη δουλειά, δεν πρέπει να κάνουν κάποιες βασικές ερωτήσεις οι οποίες μπορεί να είναι σημαντικές γι αυτούς. Η λύση είναι η εξής: όταν προσφέρεται η δουλειά ή όταν ο υποψήφιος φτάνει στην ερώτηση «Αν σας προσφερθεί αυτή η δουλειά θα τη δεχτείτε;» τότε είναι η στιγμή που πρέπει να θίξει κάποια από τα παραπάνω θέματα και να ερευνήσει την πολιτική της εταιρείας. Μέχρι αυτή τη στιγμή, η εταιρεία θα βλέπει αρκετά θετικά τον υποψήφιο και οι ερωτήσεις «μισθού και περιορισμών» δε θα μοιάζουν με απειλή. Επιχειρηματική αποτυχία Οι στατιστικές για τις επιχειρηματικές αποτυχίες, κυρίως σε σχέση με τις μικρές επιχειρήσεις, είναι απογοητευτικές. Σε κάποιους τομείς, όπως στα εστιατόρια, περισσότεροι αποτυγχάνουν παρά πετυχαίνουν. Και με την επιτυχία εννοείται απλά η παραμονή στην επιχείρηση ένα είδος αξιόχρεου για ένα ή δύο χρόνια. Γιατί αποτυγχάνουν; Μπορεί η αποτυχία να μας διδάξει για την επιτυχία; Πιθανόν, αλλά κάτω από ορισμένες συνθήκες. Το πιο σημαντικό είναι να μη ρωτάς μεμονωμένους επιχειρηματίες γιατί απέτυχαν (ή πράγματι πέτυχαν). Ο λόγος είναι ότι σχεδόν όλοι είναι θύματα αυτού που αποκαλούν οι ψυχολόγοι «βασικά λανθασμένη απόδοση». Αυτό σημαίνει ότι προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε την αποτυχία πως οφείλεται στην κακή τύχη, στους κακοήθεις πολιτικούς, στους απαιτητικούς πελάτες, στο ανέμπιστο προσωπικό ή στις άπληστες τράπεζες. Η επιτυχία, ωστόσο, αποδίδεται στο προσωπικό κίνητρο, στο ταλέντο και την ικανότητα. Σκεφτείτε συνηθισμένους λόγους για την επιχειρηματική αποτυχία και την αλήθεια. Ο πρώτος και πιο περίφημος είναι ο παλιός και αγαπημένος των Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 162

177 ασφαλειών, η Πράξη του Θεού. Φωτιά, πλημμύρα και κατάρα. Αυτά όντως συμβαίνουν, αλλά πολύ σπάνια. Δεν έχουμε σοβαρούς σεισμούς ή ανεμοστρόβιλους στη Βρετανία. Και αυτός είναι ο ρόλος της ασφάλειας. Μπορείτε και θα έπρεπε να ασφαλιστείτε για αυτά τα σπάνια φαινόμενα. Παραδόξως ορισμένες επιχειρήσεις έχουν σωθεί απ την καταστροφή. Γι αυτό το λόγο τα εγκλήματα συνδέονται με ασφαλιστική απάτη. Συνήθως είναι οικονομικώς αποδοτικό, μερικές φορές είναι νομική απαίτηση. Δεύτερον, υπάρχει ύφεση. Αλλά θυμηθείτε τις αμερικάνικες στατιστικές που δείχνουν ότι ακόμα και κατά τη διάρκεια της μεγάλης κρίσης, η αποτυχία των νέων επιχειρήσεων ήταν μικρότερη από δύο τοις εκατό. Στις αρχές του 163

178 164

179 ασφαλειών, η Πράξη του Θεού. Φωτιά, πλημμύρα και κατάρα. Αυτά όντως συμβαίνουν, αλλά πολύ σπάνια. Δεν έχουμε σοβαρούς σεισμούς ή ανεμοστρόβιλους στη Βρετανία. Και αυτός είναι ο ρόλος της ασφάλειας. Μπορείτε και θα έπρεπε να ασφαλιστείτε για αυτά τα σπάνια φαινόμενα. Παραδόξως ορισμένες επιχειρήσεις έχουν σωθεί απ την καταστροφή. Γι αυτό το λόγο τα εγκλήματα συνδέονται με ασφαλιστική απάτη. Συνήθως είναι οικονομικώς αποδοτικό, μερικές φορές είναι νομική απαίτηση. Δεύτερον, υπάρχει ύφεση. Αλλά θυμηθείτε τις αμερικάνικες στατιστικές που δείχνουν ότι ακόμα και κατά τη διάρκεια της μεγάλης κρίσης, η αποτυχία των νέων επιχειρήσεων ήταν μικρότερη από δύο τοις εκατό. Στις αρχές του 1980 ήταν λιγότερο από το μισό αυτού. Οι σωστά διοικούμενες επιχειρήσεις μπορούν να ευημερήσουν σε δύσκολους καιρούς. Ο επόμενος λόγος είναι η απάτη. Ένα ακόμα αρκετά συχνό φαινόμενο, σε ποσοστό λιγότερο από πέντε τοις εκατό: ο ψυχοπαθής συνέταιρος, ο επιρρεπής και άτιμος λογιστής και ο δόλιος και ανέντιμος διευθυντής που κλέβει την επιχείρηση. Το αίνιγμα όμως είναι γιατί και πώς γλιτώνουν από αυτό τόσο καιρό. Οποιοσδήποτε διευθύνει μια επιχείρηση πρέπει να καταλαβαίνει τα νούμερα. Δείχνουν τις τάσεις, τα πρότυπα και επιτρέπουν σε κάποιον να δει την αποτελεσματικότητα των εκστρατειών, των προσφορών και ούτω καθεξής. Οι οικονομικά αγράμματοι δικαιούνται να αποτύχουν. Αυτό δε σημαίνει ότι είναι κακό να προσλάβεις επαγγελματική βοήθεια. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην τους παραδίνετε ή να τους ακυρώνετε τη δύναμη. Προκαλείτε την απάτη και το δόλο αγνοώντας τα οικονομικά. Ένας τέταρτος λόγος είναι η αμέλεια: ίσως το πιο συνηθισμένο απ όλα. Ίσως υπάρχουν πολλοί λόγοι που σχετίζονται με αυτή την αιτία. Ο πρώτος είναι η βιασύνη των ιδιοκτητών να ανοίξουν παραρτήματα ή διεξόδους πριν διαλύσουν ολοκληρωτικά την επιχείρηση. Περισσότερα απ όσα μπορούν να χειριστούν. Ο δεύτερος λόγος είναι το αντίθετο. Ο παθιασμένος, πιθανών νευρικός μάνατζερ που δε μπορεί ή δε θα αναθέσει εξουσίες ή ευθύνες. Ύστερα ο παρανοϊκός τύραννος αρρωσταίνει και κανείς δεν ξέρει τι να κάνει και πώς να το κάνει. Τρίτον, οι μάνατζερ μερικές φορές χάνουν την υπόθεση αρκετά ξαφνικά. Ο μεσόκοπος μάνατζερ μπορεί να τα παρατήσει όλα για μια μακροπόδαρη ξανθιά στα μισά του χρόνια. Τα ναρκωτικά, το ποτό και ξαφνικά πάθη από συλλογές μέχρι και τζόγο μπορούν να Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 165

180 οδηγήσουν τον επιχειρηματία να παραμελήσει την επιχείρηση, η οποία μετά αποτυγχάνει. Μια τέταρτη, σίγουρα πιο κοινή αιτία είναι η έλλειψη επαρκούς επιχειρηματικής εμπειρίας. Αυτό είναι συνηθισμένο εξαιτίας του ενθουσιασμού που έχουν βασικά οι ερασιτέχνες. Χρειάζονται περισσότερα απ τις μαγειρικές ικανότητες για να διευθύνεις ένα επιτυχημένο εστιατόριο. Λαμπροί κομμωτές δε χρειάζονται απαραίτητα ένα επιτυχημένο ξεκίνημα και ανάπτυξη σε ένα ινστιτούτο. Συγγραφείς πιθανόν να κάνουν κακές εκδόσεις. Οι επιχειρήσεις πρέπει να κατανοούν τους πελάτες, τους προμηθευτές, τους μετόχους, τους λογιστές και τους φοροτεχνικούς. Μάλιστα τίθεται ένα καλό επιχείρημα, ότι οι διευθυντές πρέπει να δείχνουν κατανόηση γενικότερα, παρά για κάποια συγκεκριμένη επιχείρηση. Εξού και η αύξηση των έκτακτων μάνατζερ, οι οποίοι μπορούν να διευθύνουν οποιαδήποτε επιχείρηση. Ένας ακόμα σχετικός λόγος που μπορεί να εξηγήσει πάνω από το ένα τέταρτο της επιχειρηματικής αποτυχίας, είναι η ανισόρροπη εμπειρία. Αυτό συμβαίνει όταν νέο-εκπαιδευόμενοι ενθουσιώδεις που ξέρουν πολλά για λίγα, νομίζουν πως καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί ολόκληρη η επιχείρηση. Οι ιστορίες είναι αναρίθμητες για τους αισιόδοξους πωλητές που δεν αντιλήφθηκαν την απώλεια του ελέγχου. Για τον έξυπνο μηχανικό που δεν πίστεψε στο μάρκετινγκ. Για το λογιστή που νόμισε ότι οι άνθρωποι παρακινήθηκαν ακριβώς όπως αυτός. Η προσέγγιση του «ηλίθιου σοφού» στο μάνατζμεντ είναι αλίμονο καταδικασμένο να αποτύχει, απλώς επειδή η επιχείρηση είναι πολυσύνθετη. Η ευφυΐα ή η εκτεταμένη εμπειρία σε έναν τομέα είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλη εστίαση σε αυτό τον τομέα και όχι αρκετή σε άλλους. Ο ενθουσιασμός, οι καλές προθέσεις και η καλή γνώση σε έναν τομέα της επιχείρησης δεν είναι αρκετά. Αλλά ποιος είναι ο πιο κοινός λόγος για την επιχειρηματική αποτυχία; Είναι σίγουρα απίθανο να ομολογηθεί από τους απολυμένους, χρεοκοπημένους ή απλά τους οικονομικά κατεστραμμένους επιχειρηματίες. Είναι διευθυντική ανικανότητα. Το μάνατζμεντ αφορά τον καθορισμό λογικών και εφικτών στόχων. Πρόκειται για την έξυπνη χρήση σπάνιων πόρων για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Αφορά την κατανόηση των διάφορων μετόχων στην επιχείρηση και την παρακίνηση του προσωπικού. Το να είσαι δημιουργικός, έξυπνος, εργατικός και με στόχους βοηθάει, αλλά δεν είναι αρκετό. Πρέπει να κατανοήσεις την επιχείρηση, τους ανταγωνιστές και την Μορφοποιήθηκε: Χωρίς διατήρηση με επόμενα 166

181 αγορά, όπως επίσης να έχεις μια ιδέα για τις βασικές αρχές λογιστικής, ακόμα και για τη μηχανική. Αλίμονο αγαπητέ Brutus, η επιχειρηματική αποτυχία δε βρίσκεται στα άστρα μας, αλλά στους εαυτούς μας. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 167

182 14 στ., Έντονα Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ. 168

183 οδηγήσουν τον επιχειρηματία να παραμελήσει την επιχείρηση, η οποία μετά αποτυγχάνει. Μια τέταρτη, σίγουρα πιο κοινή αιτία είναι η έλλειψη επαρκούς επιχειρηματικής εμπειρίας. Αυτό είναι συνηθισμένο εξαιτίας του ενθουσιασμού που έχουν βασικά οι ερασιτέχνες. Χρειάζονται περισσότερα απ τις μαγειρικές ικανότητες για να διευθύνεις ένα επιτυχημένο εστιατόριο. Λαμπροί κομμωτές δε χρειάζονται απαραίτητα ένα επιτυχημένο ξεκίνημα και ανάπτυξη σε ένα ινστιτούτο. Συγγραφείς πιθανόν να κάνουν κακές εκδόσεις. Οι επιχειρήσεις πρέπει να κατανοούν τους πελάτες, τους προμηθευτές, τους μετόχους, τους λογιστές και τους φοροτεχνικούς. Μάλιστα τίθεται ένα καλό επιχείρημα, ότι οι διευθυντές πρέπει να δείχνουν κατανόηση γενικότερα, παρά για κάποια συγκεκριμένη επιχείρηση. Εξού και η αύξηση των έκτακτων μάνατζερ, οι οποίοι μπορούν να διευθύνουν οποιαδήποτε επιχείρηση. Ένας ακόμα σχετικός λόγος που μπορεί να εξηγήσει πάνω από το ένα τέταρτο της επιχειρηματικής αποτυχίας, είναι η ανισόρροπη εμπειρία. Αυτό συμβαίνει όταν νέο-εκπαιδευόμενοι ενθουσιώδεις που ξέρουν πολλά για λίγα, νομίζουν πως καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί ολόκληρη η επιχείρηση. Οι ιστορίες είναι αναρίθμητες για τους αισιόδοξους πωλητές που δεν αντιλήφθηκαν την απώλεια του ελέγχου. Για τον έξυπνο μηχανικό που δεν πίστεψε στο μάρκετινγκ. Για το λογιστή που νόμισε ότι οι άνθρωποι παρακινήθηκαν ακριβώς όπως αυτός. Η προσέγγιση του «ηλίθιου σοφού» στο μάνατζμεντ είναι αλίμονο καταδικασμένο να αποτύχει, απλώς επειδή η επιχείρηση είναι πολυσύνθετη. Η ευφυΐα ή η εκτεταμένη εμπειρία σε έναν τομέα είναι πιθανό να προκαλέσει μεγάλη εστίαση σε αυτό τον τομέα και όχι αρκετή σε άλλους. Ο ενθουσιασμός, οι καλές προθέσεις και η καλή γνώση σε έναν τομέα της επιχείρησης δεν είναι αρκετά. Αλλά ποιος είναι ο πιο κοινός λόγος για την επιχειρηματική αποτυχία; Είναι σίγουρα απίθανο να ομολογηθεί από τους απολυμένους, χρεοκοπημένους ή απλά τους οικονομικά κατεστραμμένους επιχειρηματίες. Είναι διευθυντική ανικανότητα. Το μάνατζμεντ αφορά τον καθορισμό λογικών και εφικτών στόχων. Πρόκειται για την έξυπνη χρήση σπάνιων πόρων για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Αφορά την κατανόηση των διάφορων μετόχων στην επιχείρηση και την παρακίνηση του προσωπικού. Το να είσαι δημιουργικός, έξυπνος, εργατικός και με στόχους βοηθάει, αλλά δεν είναι αρκετό. Πρέπει να κατανοήσεις την επιχείρηση, τους ανταγωνιστές και την 169

184 αγορά, όπως επίσης να έχεις μια ιδέα για τις βασικές αρχές λογιστικής, ακόμα και Λέγοντας στους πελάτες αυτό που θέλουν ν ακούσουν Όλοι οι πωλητές ξέρουν το γνωστό δίλημμα: θα έπρεπε να πεις στους πελάτες αυτό που θέλουν ν ακούσουν ή τη γήινη και πολύ λιγότερο αρεστή αλήθεια; Να τονίσεις τα δυνατά σημεία και να παραβλέψεις τις αδυναμίες; Ορισμένοι έχουν βάρος στη συνείδησή τους. Οι επιχειρηματίες όμως και οι σύμβουλοι ξέρουν ότι η ζωή τους 170

185 171

186 για τη μηχανική. Αλίμονο αγαπητέ Brutus, η επιχειρηματική αποτυχία δε βρίσκεται στα άστρα μας, αλλά στους εαυτούς μας. Λέγοντας στους πελάτες αυτό που θέλουν ν ακούσουν 172

187 Όλοι οι πωλητές ξέρουν το γνωστό δίλημμα: θα έπρεπε να πεις στους πελάτες αυτό που θέλουν ν ακούσουν ή τη γήινη και πολύ λιγότερο αρεστή αλήθεια; Να τονίσεις τα δυνατά σημεία και να παραβλέψεις τις αδυναμίες; Ορισμένοι έχουν βάρος στη συνείδησή τους. Οι επιχειρηματίες όμως και οι σύμβουλοι ξέρουν ότι η ζωή τους γίνεται ευκολότερη, πιο χαρούμενη και πιο πλούσια αν απλά υποκύψουν και συμφωνήσουν με τους πελάτες κάνοντας αυτό που θέλουν, άσχετα με το αν οι αποφάσεις τους είναι σωστές ή όχι. Το θέμα, τουλάχιστον όσον αφορά τον τομέα των Ανθρωπίνων Πόρων, μπορεί καμιά φορά να γίνει πιο περίπλοκο. Ο επιχειρηματικός τύπος και οι φιλολογίες του μάνατζμεντ είναι γεμάτα με ιστορίες εμπνευσμένες για το πώς οι άνθρωποι ανέτρεψαν το εργατικό δυναμικό, έβγαλαν εκατομμύρια, ή μεταμόρφωσαν μια ολόκληρη βιομηχανία με την εισαγωγή κάποιων απλών τεχνικών ή άλλων μέσων. Υπάρχουν επίσης σοφά λόγια που μεταβιβάζονται όσον αφορά ψυχολογικά φαινόμενα σχετικά με τις επιχειρήσεις. Ορισμένα είναι πραγματικά (ανοησίες) και άλλα εντελώς λάθος. Μερικές φορές λείπουν αποδείξεις και άλλες φορές αποδεικνύεται η έλλειψη αποτελεσματικότητας. Σκεφτείτε το δίλημμα που αντιμετωπίζει ένας διοικητικός σύμβουλος σε καιρούς ανταγωνιστικότητας. Οι πελάτες θέλουν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο πιστεύουν ότι θα αναστρέψει τη φτωχή ανάπτυξη των εσόδων τους. Έχουν διαβάσει γι αυτή τη «μαγική συνταγή» σ ένα επιχειρηματικό περιοδικό. Ο σύμβουλος ξέρει ότι όλο αυτό είναι απάτη και ότι η «συνταγή» πρέπει να είναι αρκετά διαφορετική. Οι πελάτες είναι επίμονοι και έχουν τα χρήματα που πρέπει να ξοδέψουν για το πρόγραμμα που μπορεί να τους μεταδώσει ο σύμβουλος. Υπάρχει κάποιο ηθικό θέμα εδώ ή ο πελάτης είναι βασιλιάς; Ο πελάτης μπορεί να έχει δίκιο ή να είναι απλά αφελής; Οι έξυπνοι σύμβουλοι που προστατεύουν την επιχειρηματική φήμη τους, πιθανόν να παραιτούνταν από μια περίπτωση, αν ένιωθαν ότι τα καλά αποτελέσματα είναι αμφίβολα. Άλλοι ίσως είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν Εξετάστε τις παρακάτω πέντε ιδέες σχετικά με τους πελάτες: Η δημιουργικότητα μπορεί να διδαχθεί. Τα πραγματικά δημιουργικά άτομα είναι σπάνια και επίσης δύσκολα ως προς τη διοίκηση. Στους περισσότερους από γίνεται ευκολότερη, πιο χαρούμενη και πιο πλούσια αν απλά υποκύψουν και συμφωνήσουν με τους πελάτες κάνοντας αυτό που θέλουν, άσχετα με το αν οι αποφάσεις τους είναι σωστές ή όχι. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 0 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα 173

188 Το θέμα, τουλάχιστον όσον αφορά τον τομέα των Ανθρωπίνων Πόρων, μπορεί καμιά φορά να γίνει πιο περίπλοκο. Ο επιχειρηματικός τύπος και οι φιλολογίες του μάνατζμεντ είναι γεμάτα με ιστορίες εμπνευσμένες για το πώς οι άνθρωποι ανέτρεψαν το εργατικό δυναμικό, έβγαλαν εκατομμύρια, ή μεταμόρφωσαν μια ολόκληρη βιομηχανία με την εισαγωγή κάποιων απλών τεχνικών ή άλλων μέσων. Υπάρχουν επίσης σοφά λόγια που μεταβιβάζονται όσον αφορά ψυχολογικά φαινόμενα σχετικά με τις επιχειρήσεις. Ορισμένα είναι πραγματικά (ανοησίες) και άλλα εντελώς λάθος. Μερικές φορές λείπουν αποδείξεις και άλλες φορές αποδεικνύεται η έλλειψη αποτελεσματικότητας. Σκεφτείτε το δίλημμα που αντιμετωπίζει ένας διοικητικός σύμβουλος σε καιρούς ανταγωνιστικότητας. Οι πελάτες θέλουν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο πιστεύουν ότι θα αναστρέψει τη φτωχή ανάπτυξη των εσόδων τους. Έχουν διαβάσει γι αυτή τη «μαγική συνταγή» σ ένα επιχειρηματικό περιοδικό. Ο σύμβουλος ξέρει ότι όλο αυτό είναι απάτη και ότι η «συνταγή» πρέπει να είναι αρκετά διαφορετική. Οι πελάτες είναι επίμονοι και έχουν τα χρήματα που πρέπει να ξοδέψουν για το πρόγραμμα που μπορεί να τους μεταδώσει ο σύμβουλος. Υπάρχει κάποιο ηθικό θέμα εδώ ή ο πελάτης είναι βασιλιάς; Ο πελάτης μπορεί να έχει δίκιο ή να είναι απλά αφελής; Οι έξυπνοι σύμβουλοι που προστατεύουν την επιχειρηματική φήμη τους, πιθανόν να παραιτούνταν από μια περίπτωση, αν ένιωθαν ότι τα καλά αποτελέσματα είναι αμφίβολα. Άλλοι ίσως είναι πρόθυμοι να ρισκάρουν Εξετάστε τις παρακάτω πέντε ιδέες σχετικά με τους πελάτες: 1) Η δημιουργικότητα μπορεί να διδαχθεί. Τα πραγματικά δημιουργικά άτομα είναι σπάνια και επίσης δύσκολα ως προς τη διοίκηση. Στους περισσότερους από εμάς αρέσει να πιστεύουμε πως είμαστε δημιουργικοί και πως μπορούμε να τα πάμε καλύτερα, άσχετα με το βασικό επίπεδο δημιουργικότητάς μας να είμαστε πιο δημιουργικοί, πιο καινοτόμοι και περισσότερο κωμικοί. Αλλά τα στοιχεία είναι Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Αριθμημένη διάρθρωση + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 0,63 εκ. + Εσοχή: 0,63 εκ. 174

189 175

190 Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή 176

191 εμάς αρέσει να πιστεύουμε πως είμαστε δημιουργικοί και πως μπορούμε να τα πάμε καλύτερα, άσχετα με το βασικό επίπεδο δημιουργικότητάς μας να είμαστε πιο δημιουργικοί, πιο καινοτόμοι και περισσότερο κωμικοί. Αλλά τα στοιχεία είναι εναντίον μας. Μπορείτε να μάθετε ορισμένα «κόλπα», αλλά η δημιουργική διάνοια απαιτεί ένα συγκεκριμένο συνδυασμό προσπάθειας και κυρίως έμφυτης ικανότητας. Πρόκειται τόσο για ιδρώτα όσο και για έμπνευση. Μελετήστε τις ζωές δημιουργικών ανθρώπων για απόδειξη. Μαθήματα όπως «Ξεδιπλώστε το δημιουργικό σας ταλέντο» θα έχουν ως μοναδικό αποτέλεσμα να ελαφρύνουν το πορτοφόλι σας. 2) Οι πρώτες εντυπώσεις είναι καθοριστικές. Ειδικοί στις Δημόσιες Σχέσεις και επιχειρήσεις μόδας λένε ότι τα άτομα που περνούν από συνεντεύξεις αποφασίζουν περίπου μέσα στα πρώτα τρία λεπτά. Η ιδέα είναι ότι η πληροφορία συχνά οπτική, ιμπρεσσιονιστική που έρχεται πρώτη είναι πιο σημαντική από την τελευταία. Το γεγονός αυτό αποκαλείται από τους ψυχολόγους ως το «φαινόμενο της πρωταρχικής επίδρασης». Επίσης πειραματικές πληροφορίες δείχνουν ότι συχνά η πρόσφατη πληροφορία (αυτή που λαμβάνεται τελευταία) έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο. Ρωτήστε οποιονδήποτε δικηγόρο αν θέλει να έχει τον πρώτο ή τον τελευταίο λόγο στο δικαστήριο. Οι πρώτες εντυπώσεις μετράνε, αλλά μπορούν να αλλάξουν. Το φτωχό λεξιλόγιο εξουδετερώνει την πρώτη εντύπωση της μόρφωσης που βασίζεται στα ρούχα. Οι αρνητικές πληροφορίες σύντομα ακυρώνουν τις θετικές, όποτε αυτές παρουσιάζονται. Προσέξτε τους εντυπωσιακούς διοικητικούς συμβούλους. Δεν είναι σωστά διαβασμένοι. Ύστερα από τρία λεπτά ίσως μοιάζουν περισσότερο με τσαρλατάνους. 3) Οι μη λεκτικές πληροφορίες είναι πιο σημαντικές από τις λεκτικές. Έχετε προσπαθήσει ποτέ να παίξετε με γρίφους όπου το μόνο που επιτρέπεται είναι η μη λεκτική επικοινωνία (ΜΛΕ); Μιλήστε σε ειδικούς που βρίσκονται σε όλο τον κόσμο και θα σας πουν πως είναι δύσκολο να εντοπιστεί ανομοίωση σωστά στους ενήλικες. Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν λίγα πράγματα για τα δικά τους αισθήματα και κίνητρα, πόσο μάλλον για των άλλων. Ειδικοί στη μη λεκτική επικοινωνία παραθέτουν ψεύτικα στοιχεία, όπως ότι το 75 τοις εκατό αυτών που αποδίδουμε έχουν γίνει μη λεκτικά. Δεν ξέρουν από πού προέρχονται αυτά τα νούμερα: στην πραγματικότητα είναι μια φτηνή μελέτη που έγινε στα τέλη του Ακόμη, λατρεύουν την ιδέα πως όλη η μη λεκτική συμπεριφορά είναι Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό, Αριθμημένη διάρθρωση + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 0,63 εκ. + Εσοχή: 0,63 εκ. Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ., Αριθμημένη διάρθρωση + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 0,63 εκ. + Εσοχή: 0,63 εκ. 177

192 συμβολική βαθιά εδραιωμένων φροϋδικών ευχών, για τις οποίες δεν υπάρχει απόδειξη. Σίγουρα το να γίνεσαι αντιληπτός μη λεκτικά είναι καλό. Η ευαισθησία 178

193 συμβολική βαθιά εδραιωμένων φροϋδικών ευχών, για τις οποίες δεν υπάρχει απόδειξη. Σίγουρα το να γίνεσαι αντιληπτός μη λεκτικά είναι καλό. Η ευαισθησία στα νοήματα μαθαίνεται, αλλά δε συνεπάγεται η ενόραση των ακτινών Χ. Ακούστε προσεκτικά αυτά που σας λένε. Ψυχολόγοι και καθολικοί ιερείς επικοινωνούν μέσω καναπέδων και εξομολογητηρίων αντίστοιχα, μέθοδοι οι οποίες αποτρέπουν την πιθανότητα της μη λεκτικής επικοινωνίας και θα έπρεπε να το γνωρίζουν. 4) Η Συναισθηματική Νοημοσύνη μαθαίνεται εύκολα. Αυτό το οποίο ο πατέρας σας αποκαλούσε χάρισμα, τις κοινωνικές σας επιδεξιότητες, είναι αυτό που τα παιδιά σας ονομάζουν συναισθηματική ευφυΐα. Είναι της μόδας και προφανώς οδηγεί σε θαυμάσιες επιχειρηματικές επιτυχίες. Διδάσκεται όμως; Ή μήπως υπάρχει μια κρίσιμη περίοδος πιθανόν στα πρώτα χρόνια της εφηβικής ηλικίας όπου έχοντας ενδιαφέρον για τους άλλους (και όχι τόσο για ένα άτομο και για υπολογιστές) δίνεται η δυνατότητα σε αυτές τις δεξιότητες να αναπτυχθούν; Όποτε βλέπετε αυτούς τους μεσόκοπους, συνοφρυωμένους μάνατζερ σε καταστήματα ή εταιρείες, σκεφτήκατε πόσα μαθήματα έχουν παρακολουθήσει για να μάθουν τη συναισθηματική νοημοσύνη; Το να είσαι συναισθηματικά μορφωμένος είναι σημαντικό ακόμα και απαραίτητο ανάμεσα σε ανώτερους μάνατζερ. Αλλά μην ξεγελιέστε. Μόνο οι υπεράνθρωποι μπορούν να διδαχθούν εύκολα. 5) Διαθέτουμε πολλαπλές ευφυΐες. Άτομα τα οποία δεν τα πήγαν και τόσο καλά στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο έχουν ένα κοινό συμφέρον στο να προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη σχετική αποτυχία τους. Κακή διδασκαλία, μυστηριώδης δυσκολία στο διάβασμα, αλλά, οι άνθρωποι πιστεύουν πως υπάρχει κάτι παραπάνω από την παραδοσιακή αναλυτική ή γνωστική ευφυΐα. Υπάρχουν οι σωματικά κινητικές, οι δημιουργικές, οι μουσικές, οι πρακτικές, οι πνευματικές, οι διαπροσωπικές και οι ενδοπροσωπικές ευφυΐες και ούτω καθεξής. Θα ήταν βολικό για τους διανοητικά αμφισβητούμενους αν θα μπορούσαμε να δείξουμε πως ένα κακό αποτέλεσμα στα τεστ μέτρησης ευφυΐας δε μετράει πραγματικά, καθώς είναι πιθανό να είμαστε προικισμένοι σε κάποιον άλλο τομέα. Αλίμονο σ αυτούς που θέλουν να διερευνήσουν και να αναπτύξουν (ίσως όχι όμως και να αξιολογήσουν) τις πολλαπλές ευφυΐες τους: δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για να στηριχθεί αυτή η θέση. Όλα τα αξιόπιστα και σεβαστά τεστ μέτρησης Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Προεξοχή: 0,63 εκ. 179

194 ευφυΐας συσχετίζονται: οι έξυπνοι άνθρωποι τα πάνε καλύτερα σε όλα τα τεστ, ενώ οι κουτοί σε λιγότερα. Σε γνωστά βιβλία που βρίσκονται συνήθως σε τμήματα αυτο-εξυπηρέτησης καταστημάτων, αφελείς και υπερβολικά αισιόδοξα άνθρωποι έχουν συγκεντρώσει ιδέες, πιστεύοντας πως μπορούν να αλλάξουν ουσιαστικά τον εαυτό τους, την επιχείρησή τους, ακόμα και τον κόσμο. Ορισμένοι αναζητούν ή είναι συστημένοι από ειδικούς συμβούλους για να πάρουν αυτές τις θεραπείες. Το αν θα αγοράσουν το πρόγραμμα που επιθυμούν, σε αντίθεση με το πρόγραμμα που πραγματικά χρειάζονται είναι ένα άλλο θέμα. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Πρώτη γραμμή: 1 εκ., Χωρίς κουκκίδες ή Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Πρώτη γραμμή: 1 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Εσοχή: Αριστερά: 0,63 εκ., Διάστιχο: μονό 180

195 μέσω καναπέδων και εξομολογητηρίων αντίστοιχα, μέθοδοι οι οποίες αποτρέπουν την πιθανότητα της μη λεκτικής επικοινωνίας και θα έπρεπε να το γνωρίζουν. 181

196 Η Συναισθηματική Νοημοσύνη μαθαίνεται εύκολα. Αυτό το οποίο ο πατέρας σας αποκαλούσε χάρισμα, τις κοινωνικές σας επιδεξιότητες, είναι αυτό που τα παιδιά σας ονομάζουν συναισθηματική ευφυΐα. Είναι της μόδας και προφανώς οδηγεί σε θαυμάσιες επιχειρηματικές επιτυχίες. Διδάσκεται όμως; Ή μήπως υπάρχει μια κρίσιμη περίοδος πιθανόν στα πρώτα χρόνια της εφηβικής ηλικίας όπου έχοντας ενδιαφέρον για τους άλλους (και όχι τόσο για ένα άτομο και για υπολογιστές) δίνεται η δυνατότητα σε αυτές τις δεξιότητες να αναπτυχθούν; Όποτε βλέπετε αυτούς τους μεσόκοπους, συνοφρυωμένους μάνατζερ σε καταστήματα ή εταιρείες, σκεφτήκατε πόσα μαθήματα έχουν παρακολουθήσει για να μάθουν τη συναισθηματική νοημοσύνη; Το να είσαι συναισθηματικά μορφωμένος είναι σημαντικό ακόμα και απαραίτητο ανάμεσα σε ανώτερους μάνατζερ. Αλλά μην ξεγελιέστε. Μόνο οι υπεράνθρωποι μπορούν να διδαχθούν εύκολα. Διαθέτουμε πολλαπλές ευφυΐες. Άτομα τα οποία δεν τα πήγαν και τόσο καλά στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο έχουν ένα κοινό συμφέρον στο να προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη σχετική αποτυχία τους. Κακή διδασκαλία, μυστηριώδης δυσκολία στο διάβασμα, αλλά, οι άνθρωποι πιστεύουν πως υπάρχει κάτι παραπάνω από την παραδοσιακή αναλυτική ή γνωστική ευφυΐα. Υπάρχουν οι σωματικά κινητικές, οι δημιουργικές, οι μουσικές, οι πρακτικές, οι πνευματικές, οι διαπροσωπικές και οι ενδοπροσωπικές ευφυΐες και ούτω καθεξής. Θα ήταν βολικό για τους διανοητικά αμφισβητούμενους αν θα μπορούσαμε να δείξουμε πως ένα κακό αποτέλεσμα στα τεστ μέτρησης ευφυΐας δε μετράει πραγματικά, καθώς είναι πιθανό να είμαστε προικισμένοι σε κάποιον άλλο τομέα. Αλίμονο σ αυτούς που θέλουν να διερευνήσουν και να αναπτύξουν (ίσως όχι όμως και να αξιολογήσουν) τις πολλαπλές ευφυΐες τους: δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για να στηριχθεί αυτή η θέση. Όλα τα αξιόπιστα και σεβαστά τεστ μέτρησης ευφυΐας συσχετίζονται: οι έξυπνοι άνθρωποι τα πάνε καλύτερα σε όλα τα τεστ, ενώ οι κουτοί σε λιγότερα. Σε γνωστά βιβλία που βρίσκονται συνήθως σε τμήματα αυτο-εξυπηρέτησης καταστημάτων, αφελείς και υπερβολικά αισιόδοξα άνθρωποι έχουν συγκεντρώσει ιδέες, πιστεύοντας πως μπορούν να αλλάξουν ουσιαστικά τον εαυτό τους, την Μορφοποιήθηκε: mina ariumisi, Αριστερά, Διάστιχο: μονό, Αριθμημένη διάρθρωση + Επίπεδο: 1 + Στυλ ς: 1, 2, 3, + Έναρξη από: 1 + Στοίχιση: Αριστερά + Στοίχιση: 0 εκ. + Στηλοθέτης μετά: 0,63 εκ. + Εσοχή: 0,63 εκ. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Διάστιχο: μονό 182

197 183

198 επιχείρησή τους, ακόμα και τον κόσμο. Ορισμένοι αναζητούν ή είναι συστημένοι από ειδικούς συμβούλους για να πάρουν αυτές τις θεραπείες. Το αν θα αγοράσουν το πρόγραμμα που επιθυμούν, σε αντίθεση με το πρόγραμμα που πραγματικά χρειάζονται είναι ένα άλλο θέμα. Ε Π Ι Λ Ο Γ Ο Σ Κατανοώντας το μάνατζμεντ Το μάνατζμεντ είναι συχνά μια δύσκολη, άχαρη, αν και (σε ορισμένες περιπτώσεις) καλά ανταμειβόμενη δουλειά. Οι μάνατζερ έχουν μια ποικιλία από διάφορα καθήκοντα, από προϋπολογισμούς ως Δημόσιες Σχέσεις. Και το πιο σημαντικό είναι ότι πρέπει να είναι καλοί άνθρωποι. Το μάνατζμεντ όπως και η πολιτική είναι η τέχνη να κάνεις κάποια πράγματα. Ποιο είναι όμως το βασικό χαρακτηριστικό του καλού μάνατζερ; Τι ικανότητες απαιτούνται; Και αν είναι όλα τόσο εύκολα γιατί οι μάνατζερ τα κάνουν λάθος τόσο συχνά; Το τελευταίο μέρος του βιβλίου μελετά τρία πράγματα. Πρώτον, τρεις βασικές ικανότητες / καθήκοντα της διοίκησης. Δεύτερον, το λόγο γιατί αφού είναι τόσο ευνόητα και γνωστά, δε γίνονται ή γίνονται λάθος; Τρίτον, ποια είναι τα χαρακτηριστικά των διακεκριμένων μάνατζερ. Η απαραίτητη τριάδα Το καλό μάνατζμεντ βρίσκεται σε τρία πράγματα: στο να δίνεις στους άλλους ξεκάθαρους, καθοριστικούς στόχους, συνεχή και χρήσιμη υποστήριξη, βοηθητικές πληροφορίες. Καθορισμός στόχων Είτε στο μάνατζμεντ των αντικειμενικών σκοπών είτε στο λειτουργικό μάνατζμεντ, το πρώτο βήμα για κάθε άτομο όπως και για κάθε ομάδα και λειτουργία είναι ο καθορισμός στόχων. Αυτά μπορεί να είναι τρία διαφορετικά πράγματα: Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Αριστερά, Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα 1, Αριστερά 12 στ. Arial Μορφοποιήθηκε: Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Arial Μορφοποιήθηκε: Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Arial, Όχι Πλάγια Μορφοποιήθηκε: Στυλ Έντονα Διάστιχο: Διπλό, Διάστιχο: 1,5 γραμμές Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Στοιχισμένο στο κέντρο, Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 184

199 185

200 Ατομικοί στόχοι Στρατηγικοί σκοποί Βασικοί δείκτες απόδοσης Βασικές περιοχές αποτελέσματος Μετρήσιμα αποτελέσματα Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή Τα παραπάνω είναι συνήθως απλά ορολογικές διαφορές που προτιμώνται από διαφορετικούς οργανισμούς για ιστορικούς λόγους. Το καθήκον ωστόσο είναι πάντα το ίδιο. Τα άτομα πρέπει να γνωρίζουν ξεκάθαρα και με σαφήνεια τι θα πρέπει να πετύχουν. Πρέπει να ξέρουν τι αναμένεται από αυτούς και τι συνέπειες ακριβώς έχουν οι αποτελεσματικές αποδόσεις των στόχων. Πολλοί οργανισμοί παρέχουν εκπαιδευτικά προγράμματα και υλικό που αναφέρονται στο σωστό καθορισμό (στόχων). Επίσης παρέχουν ενδεχομένως χρήσιμα ακρωνύμια που βοηθούν κάποιον να γράψει ή να θυμάται τα χαρακτηριστικά των σωστών στόχων. Εξετάστε το ακόλουθο ακρωνύμιο: ΣΜΕΠ. Σ Συγκεκριμένος: Οι στόχοι πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένοι όχι μόνο όσον αφορά το πρόσωπο, αλλά και το καθήκον. Έτσι ένα άτομο χρειάζεται μια λίστα αρκετά συγκεκριμένων στόχων σε σχέση με το χρόνο, το χρήμα, την παραγωγικότητα και τις πληροφορίες για τον πελάτη. Συγκεκριμένος σημαίνει λεπτομερής και ιδανικά βασισμένος σε προηγούμενες πληροφορίες και μόδες. Το αντίθετο του συγκεκριμένου είναι ασαφείς, γενικευμένες ευχές παρά στόχοι. Η πρόταση «Αυξήστε τα κέρδη κατά 5 τοις εκατό στο πρώτο τέταρτο και κατά 8 τοις εκατό στο δεύτερο» είναι συγκεκριμένη. Η πρόταση «Μεγιστοποιήστε το κέρδος στο πρώτο μέρος του χρόνου» είναι γενικευμένη. Μ Μετρήσιμος: Δε μπορείς να διευθύνεις κάτι που δε μετριέται. Οι στόχοι μετρούνται, αλλά είναι εκπληκτικό το πόσο κακοί είναι οι μάνατζερ στο να μετρούν τη συμπεριφορά. Κοιτάξτε τον προσωπικό φάκελο ενός ατόμου στο τμήμα Ανθρωπίνων Πόρων που τώρα (ευτυχώς) είναι ηλεκτρονικά αποθηκευμένοι. Ακόμα και ύστερα από είκοσι χρόνια υπηρεσίας τι πληροφορίες υπάρχουν για τις υπηρεσίες του ατόμου; Συνήθως κάποιες εγκαταλελειμμένες πληροφορίες μάνατζμεντ και κάτι ακόμα. Η μέτρηση δεν είναι εύκολη, αλλά είναι βασική. Και υπάρχουν διάφοροι τρόποι μέτρησης της προσωπικής απόδοσης. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 186

201 187

202 Χρήμα: Δεν είναι δύσκολο να μετρηθεί η απόδοση απο την άποψη κέρδους, κόστους, εσόδων, Απόδοσης Επενδύσεων και άλλων. Είναι η ουσία της λογιστικής και παρέχει ιδιαίτερα κρίσιμες πληροφορίες μεγάλης χρησιμότητας. Ορισμένες εταιρείες κοστολογούν συνεδριάσεις λογαριάζοντας πόσα άτομα πληρώνονται το λεπτό πολλαπλασιάζοντάς το με το χρόνο που ξοδεύεται για κάθε άτομο και τα προσθέτουν. Όλο και περισσότερα πράγματα στις επιχειρήσεις κοστολογούνται, τα οποία απο την άποψη μέτρησης βοηθούν περισσότερο. Οι περισσότεροι άνθρωποι παραμένουν στην επιχείρηση έχοντας κέρδος. Οι μάνατζερ και το προσωπικό πρέπει να ξέρουν, όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένα, πόσο κοστίζουν τα πράγματα και τι ρόλο παίζουν ως προς την επίτευξη των στόχων. Οι περισσότεροι επωφελούνται απο καθαρά χρηματικά μετρήσιμους στόχους. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Χρόνος: Ο χρόνος είναι εύκολο να μετρηθεί: πόσος χρόνος χρειάζεται για να κάνουμε πράγματα όπως να απαντήσουμε σε επιστολές πελατών, να απαντήσουμε στο τηλέφωνο, να ετοιμάσουμε διαγράμματα πωλήσεων. Προφανώς όλα, ή σχεδόν όλα, θα μπορούσαν να γίνουν συντομότερα, αλλά συχνά υπάρχει ένας συμβιβασμός στην ποιότητα ή στο προσωπικό στρες. Ένα σημαντικό και απλό μέτρημα μπορεί να εκφραστεί ως «στο τέλος του μήνα», «μέσα σε 5 εργάσιμες ημέρες», «έξι τηλεφωνήματα σε πελάτες την ημέρα». Για να είναι κάποιος αποδοτικός και αποτελεσματικός σημαίνει οτι πρέπει να βρίσκει χρονικούς κύκλους και τον καλύτερο τρόπο για να γίνουν κάποια πράγματα. Ο κάθε άνθρωπος δουλεύει με διαφορετικούς ρυθμούς. Ορισμένα καθήκοντα απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή απ ότι άλλα. Αλλά αυτά μπορούν να ληφθούν υπ όψιν όταν τίθενται κριτήρια για την επίτευξη στόχων. 188

203 Ποσότητα: Πολλά εργασιακά αποτελέσματα μπορούν να μετρηθούν (άλλα εκτός του χρόνου και του χρήματος): τηλεφωνήματα, εξυπηρέτηση πελατών, γραμμένες λέξεις, εκδιδόμενα εισιτήρια, ακυρωμένες λειτουργίες και ούτω καθ εξής. Εταιρείες συχνά επιχειρούν να τοποθετήσουν συστήματα παρακολούθησης ώστε να μετρηθεί η αποδοτικότητα. Ο πιο παραγωγικός εργάτης τείνει να παράγει περίπου 2,5 φορές περισσότερο απο τον λιγότερο παραγωγικό εργάτη. Οι στόχοι που τίθενται σε σχέση με την ποσότητα είναι βασικοί, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη ο συμβιβασμός με την ποιότητα. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή 189

204 190

205 Ποσότητα: Πολλά εργασιακά αποτελέσματα μπορούν να μετρηθούν (άλλα εκτός του χρόνου και του χρήματος): τηλεφωνήματα, εξυπηρέτηση πελατών, γραμμένες λέξεις, εκδιδόμενα εισιτήρια, ακυρωμένες λειτουργίες και ούτω καθ εξής. Εταιρείες συχνά επιχειρούν να τοποθετήσουν συστήματα παρακολούθησης ώστε να μετρηθεί η αποδοτικότητα. Ο πιο παραγωγικός εργάτης τείνει να παράγει περίπου 2,5 φορές περισσότερο από τον λιγότερο παραγωγικό εργάτη. Οι στόχοι που τίθενται σε σχέση με την ποσότητα είναι βασικοί, αλλά πρέπει να ληφθεί υπόψη ο συμβιβασμός με την ποιότητα. Ποιότητα: Αυτός ο παράγοντας είναι πολύ πιο δύσκολος γιατί συχνά παρουσιάζει ένα πολύ πιο υποκειμενικό στοιχείο. Οι κρίσεις ποιότητας βασίζονται στην προσωπική εμπειρία, στη γνώση ή το γούστο. Ωστόσο δεν υπάρχει λόγος να αποκλείσουμε την ποιότητα ως κριτήριο μέτρησης. Πολλοί παραγωγοί προϊόντων όπως και υπηρεσιών μιλούν για την «ασφάλεια ποιότητας». Με αυτό εννοούν την προσπάθεια να μετρήσουν σε επίπεδα. Παραδόξως ίσως η καλή ποιότητα αξιολογείται σχεδόν πάντα καλύτερα απόο την κακή ποιότητα. Σπασίματα, απορρίψεις, «λουκέτα» και άλλες αποτυχίες είναι όλα καλά μέτρα ποιότητας. Με αυτή την έννοια η ποιότητα μπορεί να μετρηθεί αρκετά καλύτερα απόο το αντίθετό της. Λιγότερες αποτυχίες σημαίνουν πολύ σταθερή ποιότητα. Αντιδράσεις πελατών: Ο πελάτης όπως μας λένε εδώ και 50 χρόνια είναι βασιλιάς. Πληρώνει το μισθό σου. Οπότε η ανατροφοδότηση των πελατών είναι ένα καλό μέτρο επίτευξης στόχων, είτε αυτοί είναι εσωτερικοί είτε εξωτερικοί (πελάτες). Άτομα της επιχείρησης χωρίς «πελατειακή συνείδηση», όπως ο εσωτερικός τεχνικός ή το προσωπικό υποστήριξης, συχνά πείθουν τους εαυτούς τους για τις εξαιρετικές υπηρεσίες τους, μέχρι που έρχονται αντιμέτωποι με τις αποδείξεις των ερευνών. Υπάρχει ωστόσο ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό αντίδρασης πελατών για το οποίο πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης παρά αντίδρασης και το οποίο είναι η λήψη ενός καλού αντιπροσωπευτικού δείγματος. Τα γράμματα παραπόνων (ή πραγματικού επαίνου) εκφράζουν έναν πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων που είχαν κακές ή καλές εμπειρίες. Φαίνεται πως υπάρχει μια μικρή στρατιά συγγραφέων γραμμάτων παραπόνων που είναι πρόθυμοι για κολακευτικά Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Όχι Πλάγια 191

206 Αντιδράσεις πελατών: Ο πελάτης όπως μας λένε εδώ και 50 χρόνια είναι βασιλιάς. Πληρώνει το μισθό σου. Οπότε η ανατροφοδότηση των πελατών είναι ένα καλό μέτρο επίτευξης στόχων, είτε αυτοί είναι εσωτερικοί είτε εξωτερικοί (πελάτες). Άτομα της επιχείρησης χωρίς «πελατειακή συνείδηση», όπως ο εσωτερικός τεχνικός ή το προσωπικό υποστήριξης, συχνά πείθουν τους εαυτούς τους για τις εξαιρετικές υπηρεσίες τους, μέχρι που έρχονται αντιμέτωποι με τις αποδείξεις των ερευνών. Υπάρχει ωστόσο ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό αντίδρασης πελατών για το οποίο πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης παρά αντίδρασης και το οποίο είναι η λήψη ενός καλού αντιπροσωπευτικού δείγματος. Τα γράμματα παραπόνων (ή πραγματικού επαίνου) εκφράζουν έναν πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων που είχαν κακές ή καλές εμπειρίες. Φαίνεται πως υπάρχει μια μικρή στρατιά συγγραφέων γραμμάτων παραπόνων που είναι πρόθυμοι για κολακευτικά σχόλια. Τα γράμματα παραπόνων είναι συνήθως για πολύ συγκεκριμένα συχνά ασυνήθιστα περιστατικά. Η μόνη λύση είναι η χρήση ενός καλού ερευνητικού οργάνου, το οποίο θα είναι σχεδιασμένο για να εφαρμόζεται σε ένα τυχαίο αρκετά μεγάλο πελατολόγιο. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο για ατομική μέτρηση, αλλά πολύ καλό για ομαδική. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά 192

207 193

208 Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ. 194

209 σχόλια. Τα γράμματα παραπόνων είναι συνήθως για πολύ συγκεκριμένα συχνά ασυνήθιστα περιστατικά. Η μόνη λύση είναι η χρήση ενός καλού ερευνητικού οργάνου, το οποίο θα είναι σχεδιασμένο για να εφαρμόζεται σε ένα τυχαίο αρκετά μεγάλο πελατολόγιο. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο για ατομική μέτρηση, αλλά πολύ καλό για ομαδική. Ηλεκτρονικές ετικέτες: με τη χρήση φθηνής ηλεκτρονικής τεχνολογίας μπορεί να γίνει δυνατόν, αν και όχι πάντα ηθικά επιθυμητό, να μετρηθεί η απόδοση απο ηλεκτρονικά (ή μηχανικά) μέσα. Το βηματόμετρο δεμένο στη ζώνη ενός τροχονόμου αποκαλύπτει πόσο μακριά περπατάει κάθε μέρα. Καρέκλες σε συνεδριακά κέντρα μπορούν να σχεδιαστούν έτσι ώστε να παρακολουθούν αν κάποιος κάθεται πάνω. Ηλεκτρονικές ακτίνες μπορούν να μετρήσουν τη ροή των πελατών. Κάμερες μπορούν να δώσουν πληροφορίες για τις αντιδράσεις πελατών. Ορισμένες ηλεκτρονικές συσκευές είναι πολύ άκομψες. Άλλες παρέχουν πληροφορίες που απαιτούν πολύ μεγαλύτερη ανάλυση (όπως εγγραφές από βίντεο) αλλά φαίνεται να είναι ο τρόπος μέτρησης του μέλλοντος. Το βασικό σημείο σε όλα αυτά είναι απλό αλλά πολύ σημαντικό: οι στόχοι πρέπει να μετρώνται και τα μέτρα να είναι συγκεκριμένα. Ε Επιτεύξιμος: Οι στόχοι που τίθενται για κάθε άτομο πρέπει να χρησιμοποιηθούν πλήρως και να προκληθούν. Θέτοντας κάποιους πολύ χαμηλούς στόχους μπορεί να προκληθεί πλήξη στο εργατικό δυναμικό και αποτυχία στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων τους ή στην επιχείρηση σαν σύνολο. Οι καλοί διευθυντές, όπως ο έξυπνος προπονητής, ξέρουν τι μπορούν να αποσπάσουν από κάθε εργαζόμενο. Αντιλαμβάνονται τις ικανότητες, τα κίνητρα και τα όρια τους. Από πολλές απόψεις είναι επιθυμητό να «εξαντλούνται» τα άτομα, ειδικά όταν είναι νέα, πρόθυμα και έχουν όρεξη για μάθηση. Είναι επίσης σημαντικό να χρησιμοποιούνται οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι που έχουν γίνει στρυφνοί και αυτάρεσκοι. Το σημαντικό σημείο (για την επιτευξιμότητα) είναι ότι οι στόχοι πρέπει να είναι εφικτοί, αλλά όχι εύκολοι. Θέτοντας πολύ υψηλούς στόχους και επομένως απραγματοποίητους, καταρρέει το ηθικό. Αντίθετα, θέτοντας πολύ χαμηλούς στόχους, ενθαρρύνεται η υπολειτουργία. Οι άνθρωποι διαφέρουν στις ικανότητες και τις συμπεριφορές τους. Το γεγονός ότι ο διευθυντής έχει μια καλή αίσθηση των δυνατοτήτων του εργατικού δυναμικού είναι μια υποχρέωση και παράλληλα μια ικανότητα. Ακόμα και οι απάνθρωποι διευθυντές μπορούν να εκτιμήσουν την Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Ελληνικά 195

210 τεχνολογική γνώση μιας αναφοράς. Αυτό που πρέπει επίσης να γνωρίζουν είναι κατά πόσο πρέπει να αμφισβητήσουν τις ειδικές τους ικανότητες, όπως η εκτίμηση, η διαπραγμάτευση, η πώληση και άλλα. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 196

211 197

212 198

213 δυνατοτήτων του εργατικού δυναμικού είναι μια υποχρέωση και παράλληλα μια ικανότητα. Ακόμα και οι απάνθρωποι διευθυντές μπορούν να εκτιμήσουν την τεχνολογική γνώση μιας αναφοράς. Αυτό που πρέπει επίσης να γνωρίζουν είναι κατά πόσο πρέπει να αμφισβητήσουν τις ειδικές τους ικανότητες, όπως η εκτίμηση, η διαπραγμάτευση, η πώληση και άλλα. Π Πραγματικός: Από πολλές απόψεις ο πραγματικός και ο επιτεύξιμος συνδέονται. Μπορείς να είσαι ρεαλιστικός αν ο στόχος είναι ανεπίτευκτος και αντίστροφα. Π Παρακολουθούμενος: Κάθε ψυχολόγος προσανατολισμένος στην αλλαγή συμπεριφοράς ξέρει ότι κάποιος πρέπει να παρακολουθεί τις συμπεριφορές. Αυτό σημαίνει την παρακολούθηση της προόδου σε τακτά διαστήματα και την αποτύπωση της συμπεριφοράς προς όφελος και των δύο πλευρών. Σαφώς αν η συμπεριφορά δε μπορεί να μετρηθεί, δε μπορεί και να παρακολουθηθεί. Η παρακολούθηση δείχνει το συνολικό δόγμα της σχέσης με το χρόνο. Δείχνει τάσεις αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να τονίσει γεγονότα που μπορεί να αλλάξουν τις τάσεις. Ευέλικτος: Ο επιχειρηματικός κόσμος μπορεί να γίνει πολύ άστατος. Η άνοδος των χρηματιστηριακών τιμών μπορεί εύκολα να ανατρέψει αγορές που αποφέρουν κέρδη. Πολιτικές αποφάσεις (δηλαδή φορολογικές μειώσεις ή αυξήσεις) μπορούν να αλλάξουν την τοπική ή ακόμα και την παγκόσμια οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι σωστοί στόχοι που έχουν τεθεί στην αρχή του χρόνου, πρέπει να επανεξεταστούν για να αποφασιστεί αν είναι ακόμα ορθοί και απόλυτα σχετικοί. Οι αντικειμενικοί στόχοι μας δεν είναι φτιαγμένοι από πέτρα. Πρέπει να εκφράζουν την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο σε ένα συγκεκριμένο χρόνο. Οι μάνατζερ πρέπει να θέτουν σαφείς στόχους τόσο για τα άτομα όσο και για τις ομάδες και να ανταμείβουν αυτούς που τους πετυχαίνουν. Είναι τέτοιος ο ρόλος τους, που καθώς έχει ορισθεί η κατεύθυνση, πρέπει να παρέχουν υποστήριξη. Υποστήριξη Είναι πολύ καλό να δίνονται σαφείς οδηγίες και να τίθενται ρητά αντικειμενικοί στόχοι, ύστερα όμως αν γίνει απαραίτητο, είναι δουλειά των μάνατζερ να βοηθήσουν το προσωπικό τους να αποκτήσει αυτούς τους αντικειμενικούς στόχους. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι υποστήριξης: Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό (Προεπιλεγμένη) Arial Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 199

214 Τεχνική υποστήριξη: Οι άνθρωποι συχνά χρειάζονται εξοπλισμό και τεχνολογία που είναι κατάλληλη, εκσυγχρονισμένη και λειτουργική για να δουλέψουν. Ο ρόλος του μάνατζερ είναι να αναγνωρίσει, να τροφοδοτήσει και να συντηρήσει αυτό τον εξοπλισμό. Σήμερα σχεδόν όλοι χρειάζονται υπολογιστές για να εργασθούν. Μορφοποιήθηκε: Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Στοιχισμένο στο κέντρο, Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή 200

215 201

216 202

217 Τεχνική υποστήριξη: Οι άνθρωποι συχνά χρειάζονται εξοπλισμό και τεχνολογία που είναι κατάλληλη, εκσυγχρονισμένη και λειτουργική για να δουλέψουν. Ο ρόλος του μάνατζερ είναι να αναγνωρίσει, να τροφοδοτήσει και να συντηρήσει αυτό τον εξοπλισμό. Σήμερα σχεδόν όλοι χρειάζονται υπολογιστές για να εργασθούν. Εκπαιδευτική υποστήριξη: Καθώς οι δουλειές αλλάζουν και χρειάζεται νέος εξοπλισμός, το προσωπικό χρειάζεται εκπαίδευση στην ικανότητα των πωλήσεων, της συνδιάσκεψης και των διαπραγματεύσεων. Οι μάνατζερ πρέπει να παρέχουν έγκαιρη και κατάλληλη εκπαίδευση. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Όχι Πλάγια Οικονομική υποστήριξη: Αυτό σημαίνει κάτι περισσότερο από την πληρωμή των μισθών. Όλοι οι μάνατζερ έχουν έναν προϋπολογισμό που μπορεί να συνδέεται με την τμηματική αποτελεσματικότητα. Οι μάνατζερ όπως και το προσωπικό τους, χρειάζονται χρήματα για να αγοράσουν, να διορθώσουν και να αναβαθμίσουν την τεχνολογία, ίσως να προσλάβουν προσωπικό κατά τη διάρκεια πολυάσχολων περιόδων, αλλά και να επενδύσουν σε πληρωμές σχετικές με την απόδοση. Το να έχεις φτωχή, ασταθή ή ανεπαρκή οικονομική υποστήριξη μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Πληροφοριακή υποστήριξη: Όλο το προσωπικό πρέπει να είναι ενημερωμένο με στοιχεία για τις τάσεις, τα προϊόντα, τις επιθυμίες των πελατών, τα εταιρικά σχέδια και άλλα. Οι άνθρωποι ανησυχούν για τις αλλαγές και χρειάζονται βοήθεια για να τις καταλάβουν. Η πληροφόρηση είναι δύναμη και μπορεί να ενδυναμώσει το προσωπικό. Ψυχολογική υποστήριξη: Οι μάνατζερ είναι υπεύθυνοι για το ηθικό, το οποίο δε θα πρέπει ποτέ να υποτιμάται. Το ηθικό είναι ένας λόγος και μια συνέπεια της παραγωγικότητας. Είναι εύκολο να βυθιστούμε σε έναν φαύλο κύκλο όπου φτωχά επιχειρηματικά αποτελέσματα χαμηλώνουν το ηθικό, το οποίο στη συνέχεια οδηγεί σε περαιτέρω έλλειψη επιτυχίας. Είναι εν μέρει μια λειτουργία του μάνατζμεντ να δημιουργεί φαύλους κύκλους, δηλαδή να καλλιεργεί ένα κλίμα αισιοδοξίας, δέσμευσης και πίστης που βοηθά στην παραγωγικότητα. Η πίστη είναι ένας δρόμος διπλής κατεύθυνσης και ο μάνατζερ είναι η προσωποποίηση της εταιρείας. 203

218 Λένε ότι οι άνθρωποι συμμετέχουν σε οργανώσεις, αλλά εγκαταλείπουν τους διευθυντές. Συνεντεύξεις αποχώρησης δείχνουν πως ορισμένοι μάνατζερ είναι σχεδόν αποκλειστικά η αιτία του άγχους. Αρνούνται να εκτελέσουν αυτά τα ανθρώπινα καθήκοντα του μάνατζμεντ, τα οποία είναι η ουσία του μάνατζμεντ. Μπορούν να γίνουν τύραννοι, επιβλητικοί εξουσιαστές ή απόντες ιδιοκτήτες το ακριβώς αντίθετο του ενθαρρυντικού μάνατζερ. 204

219 Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Πρώτη γραμμή: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 205

220 Λένε ότι οι άνθρωποι συμμετέχουν σε οργανώσεις, αλλά εγκαταλείπουν τους διευθυντές. Συνεντεύξεις αποχώρησης δείχνουν πως ορισμένοι μάνατζερ είναι σχεδόν αποκλειστικά η αιτία του άγχους. Αρνούνται να εκτελέσουν αυτά τα ανθρώπινα καθήκοντα του μάνατζμεντ, τα οποία είναι η ουσία του μάνατζμεντ. Μπορούν να γίνουν τύραννοι, επιβλητικοί εξουσιαστές ή απόντες ιδιοκτήτες το ακριβώς αντίθετο του ενθαρρυντικού μάνατζερ. Ανατροφοδότηση Κάθε προπονητής, κάθε ψυχοθεραπευτής και κάθε δάσκαλος γνωρίζει ότι η μάθηση προκύπτει γρηγορότερα με σωστή και τακτική ανατροφοδότηση. Οι άνθρωποι πολύ απλά πρέπει να ξέρουν «πώς τα πάνε». Πρέπει να γνωρίζουν τα κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογούνται, ποιος κάνει αυτές τις αξιολογήσεις και το πιο σημαντικό, πώς να βελτιώσουν την απόδοσή τους. Η ζωή σε έναν κόσμο χωρίς ανατροφοδότηση, είναι ζωή χωρίς γνώση του τι κάνουμε, σωστό ή λάθος. Η ζωή σε έναν κόσμο διαστρεβλωμένων, αλλοπρόσαλλων ή προκατειλημμένων πληροφοριών είναι ακόμα χειρότερη. Υπάρχουν διάφορα χαρακτηριστικά της καλής, χρήσιμης ανατροφοδότησης. Πρώτον, πρέπει να είναι αξιόπιστη. Αυτό επιτυγχάνεται είτε εκπαιδεύοντας συχνά τους διευθυντές να δίνουν πληροφορίες λεκτικά και μέσω εκτιμήσεων, είτε αναθέτοντας σε περισσότερα από ένα άτομα να κάνουν τις εκτιμήσεις. Ο ενθουσιασμός για τις εκτιμήσεις 360 βαθμών είναι μια αντανάκλαση αυτής της ανάγκης. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι πληροφορίες πρέπει να είναι συγκεκριμένες. Πάρα πολλοί διευθυντές αποφεύγουν το δύσκολο κομμάτι του να δώσουν αρνητικές πληροφορίες. Από φόβο ότι κάποιος θα νευριάσει ή θα αναστατωθεί, δίνουν τις πληροφορίες με έναν πολύ ανώδυνο ή ακόμα και παραπλανητικό τρόπο. Οι αριθμοί είναι πιο αξιόπιστοι από τις λέξεις: η τιμή του 8 μείον 5 είναι πιο σαφής από την πληροφορία του μέτρια επιτυχόντος ή απλά του άνω του μέσου όρου. Τρίτον, η ανατροφοδότηση πρέπει να είναι τακτικά διαθέσιμη. Αυτός που παρακολουθεί το βάρος του και ζυγίζεται κάθε πρωί, πληροφορείται καθημερινά για την πρόοδό του. Η διαβητική που παρακολουθεί τα επίπεδα ζάχαρης στο σώμα της μέσω δειγμάτων ούρων, επίσης πληροφορείται τακτικά. Το ιδανικό θα ήταν οι εργαζόμενοι να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες για την απόδοσή τους. Προσωπικό τηλεφωνικού κέντρου και προσωπικό άλλων πωλήσεων. Φυσικά δεν είναι πάντα εύκολο να παρέχονται τακτές, συγκεκριμένες και σωστές Όχι Πλάγια (Προεπιλεγμένη) Arial Μορφοποιήθηκε: Διατήρηση με επόμενα Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 206

221 πληροφορίες για πολλές δουλειές. Εξού και η σπουδαιότητα του διευθυντή όπου και έγκειται ο ρόλος του. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό 207

222 208

223 209

224 δεν είναι πάντα εύκολο να παρέχονται τακτές, συγκεκριμένες και σωστές πληροφορίες για πολλές δουλειές. Εξού και η σπουδαιότητα του διευθυντή όπου και έγκειται ο ρόλος του. Υπάρχει ένα άλλο τρομερά σημαντικό χαρακτηριστικό της ανατροφοδότησης. Το ότι θα πρέπει να είναι πρακτική και χρήσιμη. Γι αυτό πρέπει να γνωρίζουμε τι να την κάνουμε. Το να ειπωθεί ότι η δουλειά κάποιου είναι κάτω από την ισοτιμία είναι απογοητευτικό, αν δεν είναι ακριβώς ξεκάθαρο το τι πρέπει να κάνει κάποιος για να αλλάξει αυτή τη συμπεριφορά. Ο ρόλος των μάνατζερ όπως και αυτός των προπονητών είναι να «διαμορφώνουν» τη συμπεριφορά αυτών που επιτηρούν. Και αυτό επιτυγχάνεται με το να δίνουν καυστική, χρήσιμη, τακτική ανατροφοδότηση και συμβουλές. Γιατί δεν πετυχαίνει Όπως έχουμε δει, το ανθρώπινο μάνατζμεντ αποτελείται βασικά από τρία πράγματα: την τοποθέτηση στόχων, την παροχή υποστήριξης και την ανατροφοδότηση. Δεν υπάρχει τίποτα καινούριο, εκπληκτικό και αντιαισθητικό σε όλα αυτά. Είναι απλά κοινή λογική. Αλλά πετυχαίνει πολύ σπάνια. Γιατί; Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που οι κακοί διευθυντές δε θέτουν στόχους όπως περιγράφονται παρακάτω. Οι μάνατζερ τους δεν είχαν θέσει στόχους στους ίδιους, που σημαίνει ότι η καταρρακτώδης ή κυλιόμενη ιδέα που σχετίζεται με την οικονομική θεωρία ότι τα οικονομικά οφέλη που παρέχονται στις μεγάλες επιχειρήσεις και τους πλούσιους επενδυτές θα περάσουν στις μικρότερες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές, έτσι ώστε η εταιρεία να ευθυγραμμίζεται ετησίως με το επιχειρηματικό πλάνο απλά δε συμβαίνει. Αν δεν είσαι σίγουρος για το ποιοι είναι οι δικοί σου στόχοι και ποιοι του τμήματός σου, είναι δύσκολο να τους θέσεις στους άλλους. Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό (Προεπιλεγμένη) Arial Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Διάστιχο: μονό Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Ορισμένοι μάνατζερ δε θέλουν να θέτουν στόχους σε άλλους γιατί αθροιστικά υποδηλώνουν τους δικούς τους στόχους. Αν θέσεις ένα στόχο, μπορεί να εκτιμηθείς ενάντια σε αυτό το στόχο. 210

225 Ενώ ο καθορισμός στόχων αυτούσιος δεν είναι κάτι δύσκολο, είναι αρκετά δύσκολο να καθορίσουμε τα κριτήρια της επιτυχίας. Αν δεν είναι εκπαιδευμένοι για μάνατζμεντ, δεν ξέρουν από τη φύση τους πώς να μετράνε πράγματα, εκτός από κάποιες σχετικά («χοντροκομμένες») κατηγορίες, όπως ο χρόνος και το χρήμα. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή 211

226 212

227 213

228 Ενώ ο καθορισμός στόχων αυτούσιος δεν είναι κάτι δύσκολο, είναι αρκετά δύσκολο να καθορίσουμε τα κριτήρια της επιτυχίας. Αν δεν είναι εκπαιδευμένοι για μάνατζμεντ, δεν ξέρουν από τη φύση τους πώς να μετράνε πράγματα, εκτός από κάποιες σχετικά («χοντροκομμένες») κατηγορίες, όπως ο χρόνος και το χρήμα. Μορφοποιήθηκε: Μινα κουκιδες, Εσοχή: Αριστερά: 1,27 εκ., Διάστιχο: μονό, Χωρίς κουκκίδες ή, Στηλοθέτες: 1,27 εκ., Αριστερά Δεν υπάρχουν ούτε ανταμοιβές ούτε τιμωρίες για τη μη τοποθέτηση στόχων. Σε ορισμένους οργανισμούς η όλη επιχείρηση του λειτουργικού μάνατζμεντ έχει κακό όνομα και οι ανώτεροι μάνατζερ το κάνουν προφανές ότι δε θέλουν να «παίξουν παιχνίδια». Εξίσου κανείς δεν ανταμείβει τις συμπεριφορές, εκτός φυσικά από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Γιατί δε δίνεται στο προσωπικό η υποστήριξη που του χρειάζεται; Οι μάνατζερ μπορεί να μην έχουν τα οικονομικά μέσα για να υποστηρίξουν το προσωπικό τους. Ή αλλιώς δεν εκτιμούν την ανάγκη ή τη χρησιμότητα πραγμάτων, όπως είναι η εκπαίδευση. Ίσως οι δύο τρόποι υποστήριξης που απουσιάζουν πιο συχνά είναι η ενημερωτική και ψυχολογική υποστήριξη. Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους οι εργαζόμενοι δεν παίρνουν πραγματικά τις πληροφορίες που χρειάζονται. Πρώτον, οι ίδιοι οι μάνατζερ βρίσκονται στο σκοτάδι και έτσι δεν έχουν να διαβιβάσουν προέχουσες πληροφορίες. Δεύτερον, δεν ξέρουν τι πληροφορίες χρειάζονται οι υπάλληλοι. Αυτό σημαίνει ότι είναι ανίκανοι να ξεχωρίσουν το σινιάλο από το θόρυβο και να δώσουν στο προσωπικό χρήσιμες πληροφορίες. Τρίτον και πιο δυσοίωνο, οι μάνατζερ έχουν πληροφορίες κρίσιμης σημασίας για το προσωπικό τους, όπως η αλλαγή ενός συστήματος ηλεκτρονικών υπολογιστών ή μια εντολή για Συγχωνεύσεις και Εξαγορές, αλλά δε θα τις δώσουν γιατί φοβούνται ότι αυτό θα φθείρει τη δύναμη και την εξουσία τους. Ρωτήστε τους περισσότερους μάνατζερ αν πιστεύουν ότι το αφεντικό τους έχει κάποιες σημαντικές «μυστικές» πληροφορίες που δεν τους έχουν διαβιβάσει και το 90 τοις εκατό θα απαντήσει θετικά. Ίσως να έχουν δίκιο, ίσως όχι, αλλά αυτό δείχνει την ανάγκη τους να ενημερώνονται. Οι μάνατζερ δεν παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη, κυρίως επειδή δεν ξέρουν πότε ή πώς να το κάνουν. Είναι υπεύθυνοι για τη στρατηγική και το ηθικό. Πρέπει να γνωρίζουν πώς να «ανυψώσουν» το πεσμένο ηθικό, όπως και να κάνουν Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 214

229 ατομικές διασκέψεις γι αυτούς που το χρειάζονται. Επίσης πρέπει να «προσέχουν» το καθήκον, την ομάδα και τα άτομα. Δε χρειάζεται να είναι προστατευτικοί και συμμεριστικοί εκπαιδευτικοί σύμβουλοι. Αλλά πρέπει να υποστηρίζουν τις αναφορές τους συναισθηματικά αν χρειαστεί. 215

230 Μορφοποιήθηκε: Στυλ Μινα βασικο Char + Αριστερά: 19 εκ. Πρώτη γραμμή: 063 εκ., Εσοχή: Αριστερά: 0 εκ., Διάστιχο: μονό 216