Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ΛΕΥΚΩΣΙΑ Λούης Παρλάς

Transcript

1 Αποφάσεις Ανωτάτου Δικαστηρίου & Επαρχιακών Δικαστηρίων ΛΕΥΚΩΣΙΑ 2017 Λούης Παρλάς

2 Κυπριακό Εργατικό Δίκαιο Εργατικά Ατυχήματα - Αμέλεια Επιμέλεια Έκδοσης: Λούης Παρλάς Β.Α. (ECO) Copyright ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΟΝΟΜΟΣ ISBN: Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η αναμετάδοση του βιβλίου ή μέρους του με οποιοδήποτε μέσο ή σε οποιαδήποτε μορφή χωρίς την άδεια του εκδότη ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΟΝΟΜΟΣ Τ.Θ , Λευκωσία 1640 Τηλ

3 ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ - ΑΜΕΛΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 Εργατικό ατύχημα Πτώση στο κενό Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση

4 Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Γλίστρησε και έπεσε στο έδαφος Υπόθεση Υπόθεση Τραυματισμός από γερανό Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Ατυχήματα με επαγγελματικά οχήματα (φορτηγά, τρακτέρ κ.λ.π) Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υποχρέωση εργοδότη να πάρει μέτρα ασφαλείας Υπόθεση

5 1.5.2 Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υποθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Γενικές υποθέσεις Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση

6 Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση Υπόθεση

7 1 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ 1.1 Πτώση στο κενό Υπόθεση Ενάγων 54 ετών, κατά τον ουσιώδη χρόνο του ατυχήματος, εργοδοτείτο από τους Εναγόμενους ως μηχανικός και συγκολλητής για 20 χρόνια περίπου. Οι Εναγόμενοι είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης με έδρα την Λευκωσία και διεξάγει μεταξύ άλλων εργασίες λατόμευσης και εξόρυξης λατομευτικών υλικών. Στις στο Λατομείο Γεννάδιος Θεολόγου και Υιοι Λτδ, στο Μιτσερό, ο υπεύθυνος των Εναγομένων στον χώρο έδωσε οδηγίες στον Ενάγοντα να ανέβει πάνω σε μεταφορική ταινία η οποία μετέφερε πετρώματα απ ένα τούνελ προς την αβάτζιη και να βοηθήσει τον συνάδελφο του, Daniel Dascaulu, o oποίος ήταν ήδη πάνω στην ταινία, να την επιδιορθώσουν. Η μεταφορική ταινία βρισκόταν σε ύψος περί τα 3 μέτρα από το έδαφος. Η μεταφορική ταινία που σχετίζεται με το ατύχημα οδηγεί από ένα τούνελ προς την αβάτζιη. Στην συγκεκριμένη αβάτζιη καταλήγει και άλλη μεταφορική ταινία. Τα πετρώματα που μεταφέρονται και από τις δύο μεταφορικές ταινίες καταλήγουν πάνω από την αβάτζιη στην οποία πέφτουν τα πετρώματα. Στη συνέχεια τα πετρώματα πέφτουν από το κάτω μέρος της αβάτζιη σε άλλη μεταφορική ταινία τα οποία στη συνέχεια μέσω άλλων μεταφορικών ταινιών καταλήγουν στον σπαστήρα. Κατά μήκος της μεταφορικής ταινίας δεν υπήρχαν πατάρια με κιγκλιδώματα για να αποτρέπουν την πτώση προσώπων, κατά μήκος της μεταφορικής ταινίας, σε περίπτωση που οποιοδήποτε πρόσωπο βρισκόταν πάνω στην μεταφορική ταινία. Οι μεταφορικές ταινίες τίθενται σε λειτουργία από το χειριστήριο του εργοστασίου. Κατά την ώρα του ατυχήματος υπήρχε οπτική επαφή από το χειριστήριο του εργοστασίου με την μεταφορική ταινία που σχετίζεται με το 5 260

8 πιο πάνω ατύχημα. Η απόσταση μεταξύ του χειριστηρίου και της πιο πάνω μεταφορικής ταινίας ήταν 16m περίπου. Το πλάτος μεταφορικής ταινίας 1m. Εξωτερικές διαστάσεις αβάτζιη στο άνω μέρος 1.98mx1.51m. Η απόσταση από την μεταφορική ταινία μέχρι το σημείο που αρχίζει να στενεύει η αβάτζιη ήταν 1.80m περίπου. Μέσα στο τούνελ, δίπλα από την συγκεκριμένη μεταφορική ταινία υπήρχε διακόπτης με κλειδί το οποίο σταματά τη λειτουργία της συγκεκριμένης μεταφορικής ταινίας και κλειδώνει. Σε αυτήν την περίπτωση ο χειριστής δεν μπορεί να θέσει σε λειτουργία την μεταφορική ταινία από το χειριστήριο του εργοστασίου. Για να τεθεί σε λειτουργία από το χειριστήριο θα πρέπει πρώτα να ξεκλειδώσει ο συγκεκριμένος διακόπτης. Ο διακόπτης αυτός υπήρχε πριν από το ατύχημα. Επίσης διέθεταν γραπτή εκτίμηση των κινδύνων. Ο κ. Buthariu Julian χειριστής του χειριστηρίου του εργοστασίου δεν είχε στην διάθεση του γραπτές οδηγίες για την ασφαλή εκτέλεση της εργασίας του κατά τον ουσιώδη χρόνο. Ο Ενάγων ανέβηκε πάνω στην εν λόγω μεταφορική ταινία από σκάλα τη οποία τοποθέτησε επί του τοίχου του τούνελ και πριν τη άνοδο του θα μπορούσε να κλειδώσει το κλειδί του διακόπτη για ακινητοποίηση της μεταφορικής ταινίας πριν να ανέβει πάνω σε αυτή. Ενώ ο Ενάγων μαζί με τον Daniel Dascalu εβρίσκοντο πάνω στην εν λόγω ταινία και βρίσκονταν και οι δύο στην άκρη/χείλος της μεταφορικής ταινίας και η εν λόγω μεταφορική ταινία ήταν ακινητοποιημένη, ο χειριστής στο χειριστήριο του εργοστασίου των Εναγομένων την έθεσε από λάθος σε λειτουργία, οπόταν ο Ενάγων και ο συνάδελφος του έπεσαν στην αβάτζιη συλλογής των πετρωμάτων. Ο κ. Daniel Dascalu μαζί με τον κ. Γρηγόρη Σαριμαχμούντοβ βοήθησαν τον Ενάγοντα να βγει από την αβάτζιη πάνω στην μεταφορική ταινία. Στη συνέχεια ο κ. Γρηγόρης Σαριμαχμούτοβ κατέβασε τον Ενάγοντα από την μεταφορική ταινία με τη βοήθεια μικρού τράκτορ. Στη συνέχεια ο Ενάγοντας μεταφέρθηκε με όχημα στο Γραφείο του κ. Στυλιανού Στέφανου και από εκεί με ασθενοφόρο στο Απολλώνιο Νοσοκομείο. Την ίδια μέρα η Επιθεωρήτρια Εργασίας κα Άννα Κανάρη 6 260

9 ενημερώθηκε τηλεφωνικώς από τον κ. Στυλιανό Στέφανο, Διευθυντή Παραγωγής του Λατομείου Γεννάδιος Θεολόγου & Υιοί Λτδ, ότι ο Ενάγων τραυματίστηκε στο χέρι από πτώση και ότι μεταφέρθηκε σε Ιδιωτικό Νοσοκομείο, στάληκαν επίσης έντυπο γνωστοποίησης του ατυχήματος καθώς και στις Το χώρο επισκέφθηκε η Μ.Ε.1 Άννα Κανάρη η οποία διερεύνησε το εργατικό ατύχημα. Από τα γεγονότα τα οποία έχουν τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου, όπως αυτά έχουν γίνει αποδεκτά, έχοντας σαν βάση τις πιο πάνω αρχές, είναι φανερό κατά την αντίληψή μου ότι οι Εναγόμενοι δεν έθεσαν ούτε επέβλεψαν τη εφαρμογή ασφαλούς συστήματος εργασίας εκθέτοντας σε κίνδυνο τα πρόσωπα που ανέβηκαν κατά τον ουσιώδη χρόνο στην μεταφορική ταινία για επιδιόρθωση με συνέπεια εκ λάθους να τεθεί σε λειτουργία η εν λόγω μεταφορική ταινία και συνεπώς υπό τις περιστάσεις κατά πάντα ουσιώδη με το υπό συζήτηση εργατικό ατύχημα χρόνο, υπήρξαν αμελείς. Γεωργίου Κατσαμπά v. Λατομεία Φαρμακάς Δημόσια Εταιρεία Λτδ., Αρ.Αγωγής 3645/2011, E.Δ. Λευκωσίας, Υπόθεση Ο εναγόμενος 1 που ανέλαβε ως νέος καλουψής, προχώρησε μεταξύ άλλων στο καλούπωμα της στέγης των βεραντών και του κενού στην ταράτσα πάνω από την σκάλα. Μεταξύ των υπαλλήλων του εναγομένου 1, ήταν και ο ενάγοντας. Έπαιρνε από τον εναγόμενο 1 ως μισθό, το ποσόν των 165,00 την βδομάδα. Όμως ο εναγόμενος 1 κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας, δεν δήλωσε τον ενάγοντα στο τμήμα κοινωνικών ασφαλίσεων ως εργοδοτούμενο του, ούτε και του κατέβαλλε οιανδήποτε εισφορά στο ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων

10 Ο ενάγοντας ήταν Τουρκοκύπριος και διέμενε στις κατεχόμενες από τον τουρκικό στρατό περιοχές. Δεν ήταν τεχνίτης αλλά βοηθός καλουψής. Στην ουσία, βοηθούσε τον εναγόμενο 1 και τον γιό του Τάσο (Μ.Υ.1) στην καθαριότητα του χώρου και την μεταφορά των καλουπιών όταν αυτοί ως τεχνίτες, προέβαιναν στο καλούπωμα και ξεκαλούπωμα ξυλοτύπων. Καθημερινά τον παρελάμβανε από το οδόφραγμα του χωριού Πέργαμος, ο εναγόμενος 1 ή ο γιός του (Μ.Υ.1) και τον μετέφεραν στα διάφορα εργοτάξια που είχαν εργασία στις ελεύθερες περιοχές. Στις ο ενάγοντας μεταφέρθηκε από τον γιό του εναγομένου 1 Τάσο (Μ.Υ.1), αρχικά σε εργοτάξιο στην Αγία Βαρβάρα για το ξεκαλούπωμα ενός τοίχου. Στην συνέχεια είχαν εντολή από τον εναγόμενο 1 να μεταβούν στην επίδικη οικοδομή για να ξεκαλουπώσουν 4 καλούπια (πλακάζ) με τα οποία καλουπώθηκε το κενό στην ταράτσα της οικοδομής. Πήγαν στην επίδικη οικοδομή και αφού προγευμάτισαν, ξεκίνησαν το ξεκαλούπωμα στις π.μ. Ο Μ.Υ.1 έβγαζε τα καλούπια από την οροφή και τα έδινε στον ενάγοντα. Του έδωσε οδηγίες να τα πετά από το πάτωμα του ορόφου, κάτω στην αυλή. Ο ενάγοντας αφού έπαιρνε τα καλούπια από τον Μ.Υ.1, τα κουβαλούσε σε απόσταση 4-5 μέτρων στον όροφο και τα πετούσε από την ανοιχτή βεράντα κάτω στην αυλή. Στην βεράντα δεν υπήρχαν κιγκλιδώματα ή άλλη περίφραξη. Σε κάποιο στάδιο και ενώ ο ενάγοντας προσπαθούσε να πετάξει ένα πλακάζ από τον όροφο κάτω στην αυλή, σκουντούφλησε σε αυτό, έχασε την ισορροπία του και έπεσε στο κενό από τον όροφο κάτω στο έδαφος από ύψος περίπου 2.70 μέτρων. Στην συνέχεια και αφού κτύπησε στο ανάχωμα του σηπτικού λάκκου που ήταν στην αυλή, έπεσε μέσα σε αυτόν, σε βάθος περίπου 1,50 μέτρων. Από την πιο πάνω πτώση, ο ενάγοντας τραυματίστηκε σοβαρά

11 Ευθύνη εργοδότη Έχει νομολογηθεί ότι στα πλαίσια του ευρύτερου καθήκοντος για την κατοχύρωση της ασφάλειας των εργοδοτουμένων στον τόπο και κατά την εκτέλεση της εργασίας τους, ο κάθε εργοδότης έχει ειδική υποχρέωση να παράσχει ένα ασφαλές σύστημα διεξαγωγής της εργασίας (to provide safe system of work). Επίσης μέρος του γενικότερου καθήκοντος του εργοδότη, είναι η υποχρέωση του να παράσχει και διατηρεί τον χώρο εργασίας ασφαλή (to provide safe place of work) (βλ. Δήμος Λεμεσού ν. Χριστάκη Χαραλάμπους (1989) 1 Α.Α.Δ 423). Στην παρούσα περίπτωση, προκύπτει από τα ευρήματα του Δικαστηρίου ότι ο εναγόμενος 1 ως εργοδότης του ενάγοντα δεν του παρείχε ασφαλές σύστημα εργασίας, με αποτέλεσμα να επισυμβεί το επίδικο ατύχημα. Ο τρόπος διεξαγωγής της επίδικης εργασίας δεν ήταν υπό τις περιστάσεις ο ενδεδειγμένος. Η μεταφορά των καλουπιών (πλακάζ) από τον όροφο στο ισόγειο με το να ρίχνονται κάτω στην αυλή από μεγάλο ύψος, ενείχε κινδύνους πτώσης του ενάγοντα από τον πάτωμα του ορόφου. Η διαπίστωση αυτή προκύπτει από το μεγάλο μήκος των καλουπιών, σε συνδυασμό και με τις συνθήκες που επικρατούσαν στον χώρο όπου δεν υπήρχε στο όροφο κιγκλίδωμα ή άλλη περίφραξη. Ο Μ.Υ.1 που ήταν εκπρόσωπος του εναγομένου 1, όφειλε να διεξάγει ένα σύστημα μεταφοράς των καλουπιών που να μη θέτει τον ενάγοντα σε κίνδυνο πτώσης από την οικοδομή. Όπως ειδικότερα έχει νομολογηθεί (Βλ. United Brickworks ανωτέρω), η ευθύνη του εναγομένου 1 δεν περιορίζεται σε οδηγίες που ο ίδιος εκδίδει, αλλά επεκτείνεται και σε οδηγίες που εκδίδουν οι υφιστάμενοι του με φαινόμενη εξουσία (ostensible authority) όπως ήταν στην παρούσα περίπτωση ο γιός του εναγομένου 1 Τάσος (Μ.Υ.1). Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου, ο Μ.Υ.1 ήταν το πρόσωπο που εργαζόταν με τον ενάγοντα και αυτός που σε συνεννόηση με τον εναγόμενο 9 260

12 1, του έδωσε τις σχετικές οδηγίες να ρίχνει τα καλούπια από τον όροφο στην αυλή. Υπήρχαν σαφώς ασφαλέστεροι τρόποι για την μεταφορά των καλουπιών στο ισόγειο όπως π.χ. με ανυψωτικό μηχάνημα (forklift). Η δικαιολογία που δόθηκε από πλευράς εναγομένου 1 ότι δεν ακολουθήθηκε αυτό το σύστημα εργασίας λόγω της μικρής ποσότητας των καλουπιών δεν κρίνεται βέβαια ικανοποιητική. Η υποχρέωση του εργοδότη για ασφαλές σύστημα εργασίας δεν μπορεί να περιοριστεί από το γεγονός ότι επρόκειτο για μικρής χρονικής διάρκειας εργασία που αφορούσε μόνο 4 πλακάζ. Ούτε και μπορεί να γίνει αποδεκτή η θέση του εναγομένου 1 ότι αν επρόκειτο για περισσότερα καλούπια θα χρησιμοποιούσε πιο ασφαλές σύστημα με την χρήση ανυψωτικού όπως έκανε με την μεταφορά των υπολοίπων καλουπιών που ήταν και τα πιο πολλά. Είναι γεγονός ότι σύμφωνα με την νομολογία, η δαπάνη που συνεπάγεται το ασφαλές σύστημα εργασίας δεν πρέπει να είναι εντελώς δυσανάλογη προς το είδος και το μέγεθος του κινδύνου που στοχεύει να αποτρέψει (βλ. Δήμος Λεμεσού ν. Χριστάκη Χαραλάμπους ανωτέρω). Στην παρούσα όμως περίπτωση, δεν έχει αποδειχθεί με μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου ότι η χρήση ανυψωτικού (forklift) έστω για 4 πλακάζ, θα συνεπαγόταν για τον εναγόμενο 1 τόσο μεγάλη δαπάνη που θα ήταν εντελώς δυσανάλογη, έναντι του κινδύνου πτώσης του ενάγοντα από τον όροφο της οικοδομής. Στην παρούσα όμως περίπτωση δεν έχει αποδειχθεί με μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου ότι το σύστημα εργασίας που χρησιμοποιήθηκε με το να ρίχνονται τα καλούπια από τον όροφο, ήταν αποτέλεσμα μακράς και καθιερωμένης τακτικής. Αντιθέτως όπως η μαρτυρία και του ιδίου του εναγομένου 1 κατέδειξε, η καθιερωμένη πρακτική ήταν η χρήση ανυψωτικού μηχανήματος (forklift), το οποίο κατ' εξαίρεση δεν χρησιμοποιήθηκε στην υπό κρίση περίπτωση για μόνο τον λόγο ότι επρόκειτο για μικρό αριθμό καλουπιών. Θα έπρεπε επιπλέον να ληφθούν υπόψη και οι συνθήκες του

13 χώρου με την απουσία κιγκλιδώματος και περίφραξης στον όροφο από όπου ρίχνονταν τα καλούπια. Κατά την κρίση μου με το σύστημα εργασίας που ακολουθήθηκε, ο κίνδυνος πτώσης του ενάγοντα από τον όροφο ήταν εύλογα προβλεπτός λόγω ακριβώς της απουσίας κιγκλιδώματος ή άλλης περίφραξης στις βεράντες. Περαιτέρω σύμφωνα με την μαρτυρία του Μ.Υ.1 που έγινε αποδεκτή, τα πλακάζ ήταν στην ουσία μεγάλα σανίδια μήκους 2,40 μέτρων. Ο ενάγοντας τα κουβαλούσε σε απόσταση 4-5 μέτρων και τα έριχνε στην αυλή από ύψος 2,70 μέτρων περίπου από το άνοιγμα της βεράντας, στο οποίο δεν υπήρχε κιγκλίδωμα. Η πιθανότητα ως εκ τούτου να χάσει την ισορροπία του και να πέσει στο κενό ήταν εύλογα προβλεπτή. Το γεγονός αυτό δεν λήφθηκε υπόψη από τον εργοδότη όταν επέλεξε αυτό το σύστημα εργασίας. Κρίνω ενόψει των πιο πάνω ότι ο εναγόμενος 1 μέσω του Μ.Υ.1 εκπροσώπου του στο εργοτάξιο δεν πρόσφερε ασφαλές σύστημα εργασίας στον ενάγοντα, με αποτέλεσμα αυτός να τραυματιστεί κατά την διάρκεια εκτέλεσης της εργασίας του. Η παραβίαση του καθήκοντος επιμέλειας του εναγομένου 1 προς τον ενάγοντα εργοδοτούμενο του, οδήγησε στο επίδικο ατύχημα με αποτέλεσμα ο εναγόμενος 1 να καθίσταται υπόλογος για οιανδήποτε ζημιά έχει υποστεί ο ενάγοντας από το εν λόγω ατύχημα. Ευθύνη κατόχου του εργοταξίου Απομένει να εξεταστεί η ευθύνη της εναγομένης 2 εργοληπτικής εταιρείας, η οποία είχε την κατοχή του επίδικου εργοταξίου κατά τον χρόνο του ατυχήματος. Σύμφωνα με την έκθεση απαίτησης, η εναγομένη 1 ευθύνεται για την ζημιά που υπέστη ο ενάγοντας αφού δεν πήρε μέτρα για την ασφάλεια των προσώπων που βρίσκονταν στο ακίνητο. Συγκεκριμένα δεν τοποθέτησε περίφραξη ούτε κιγκλιδώματα στις βεράντες του 1 ου ορόφου. Επιπλέον, ενώ γνώριζε ότι ήταν επικίνδυνο, άφησε ακάλυπτο τον σηπτικό

14 λάκκο με αποτέλεσμα ο ενάγοντας να πέσει μέσα σε αυτόν μετά τη πτώση του από την οικοδομή και να υποστεί περαιτέρω τραύματα και ταλαιπωρία. Η ευθύνη κατόχου ακίνητης ιδιοκτησίας, ρυθμίζεται από το άρθρο 51.2(β) του Περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ.148, το οποίο κωδικοποιεί τις αρχές του κοινοδικαίου επί του θέματος. Κατά το κοινοδίκαιο, οφείλεται καθήκον επιμέλειας στους προσκεκλημένους (invitees) και τους αδειούχους (licensees) αδιακρίτως, αναφορικά με δραστηριότητα του κατόχου στο ακίνητο (current operations - activity duty) σε αντιδιαστολή προς το περιορισμένο καθήκον του προς τους αδειούχους, αναφορικά με την στατική κατάσταση του ακινήτου (occupancy duty). Έτσι η διάκριση μεταξύ απλού αδειούχου και προσκεκλημένου, αποκτά σημασία μόνο όταν η ζημιά στον επισκέπτη έχει προκληθεί από την στατική κατάσταση του ακινήτου (Βλ. Κυριακίδης v. Τενεκετζιάν (1994) 1 Α.Α.Δ. 504). Στην παρούσα περίπτωση, ο ενάγοντας βρισκόταν στο μέρος ως νόμιμος επισκέπτης (visitor). Συγκεκριμένα ήταν με τον Μ.Υ.1 προσκεκλημένοι (invitees) γιατί βρίσκονταν στον χώρο για σκοπούς για τους οποίους η κάτοχος εναγομένη 2, είχε κάποιο υλικό ή χρηματικό συμφέρον. Υπενθυμίζεται εδώ ότι σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου, η κάτοχος του εργοταξίου εναγομένη 2, έδωσε μέσω του Μ.Υ.4 εντολές στον εναγόμενο 1 εργοδότη του ενάγοντα, για την κατασκευή των επίδικων καλουπιών για τα οποία χρέωσε την ιδιοκτήτρια εναγομένη 3 όπως την χρέωσε και για το καλούπωμα της υπόλοιπης οικοδομής. Ως εκ τούτου, η ευθύνη της εναγομένης 2 προς τον ενάγοντα, επεκτείνεται αδιακρίτως, τόσον αναφορικά με δραστηριότητες του κατόχου όσον και με την στατική κατάσταση του ακινήτου. Προκύπτει σαφώς από τα ευρήματα του Δικαστηρίου ότι η εναγομένη 2 έχει παραβεί το καθήκον επιμέλειας που είχε ως κάτοχος του ακινήτου έναντι

15 του ενάγοντα, ο οποίος βρισκόταν νόμιμα στον χώρο και για σκοπούς για τους οποίους η εναγομένη 2 είχε οικονομικό συμφέρον. Η ζημιά που έχει υποστεί ο ενάγοντας, οφείλεται σε δραστηριότητες του κατόχου για τις οποίες η κάτοχος εναγομένη 2, φέρει πλήρη ευθύνη. Συνίστανται στην παράλειψη τοποθέτησης κιγκλιδώματος και περίφραξης στην βεράντα της οικοδομής με αποτέλεσμα όταν ο ενάγοντας έχασε την ισορροπία του να πέσει στο κενό. Κάτι που δεν θα συνέβαινε βέβαια αν η εναγομένη 1 τηρούσε βασικούς κανόνες ασφαλείας και τοποθετούσε κιγκλίδωμα η περίφραξη στον ακάλυπτο χώρο της οικοδομής στον 1 ο όροφο. Η ζημιά του ενάγοντα οφείλεται επίσης στην παράλειψη της εναγομένης 2 να καλύψει τον σηπτικό λάκκο, στον οποίο έπεσε ο ενάγοντας με αποτέλεσμα να υποστεί περαιτέρω ζημιά από αυτή που υπέστη από την αρχική πτώση του στην αυλή. Βασική παράμετρος ασφαλείας, ήταν βέβαια η περίφραξη του ορόφου της οικοδομής ώστε να αποφευχθεί ο προβλεπτός κίνδυνος πτώσης στο κενό, προσώπων που θα βρίσκονταν νόμιμα στον χώρο. Η πιθανότητα πτώσης μπορούσε εύλογα να προβλεφθεί αφού επρόκειτο για οικοδομικό εργοτάξιο, στο οποίο εργάζονταν υπάλληλοι της εναγομένης 2 αλλά και του υπεργολάβου εναγομένου 1. Η παράλειψη της εναγομένης 2 να λάβει προληπτικά μέτρα με την τοποθέτηση κιγκλιδώματος ή περίφραξης στον όροφο της οικοδομής, αλλά και να σκεπάσει τον σηπτικό λάκκο στην αυλή, την καθιστά υπεύθυνη αμέλειας έναντι του ενάγοντα και υπόλογη για οιανδήποτε ζημιά υπέστη από την πτώση του στην αυλή αλλά και στον εν λόγω λάκκο. Συντρέχουσα αμέλεια - Επιμερισμός ευθύνης εναγομένων Ενόψει των πιο πάνω διαπιστώσεων για παράβαση του καθήκοντος επιμέλειας των εναγομένων 1 & 2 θα προχωρήσω στην εξέταση του κατά πόσον έχει αποδειχθεί συντρέχουσα αμέλεια του ενάγοντα όπως

16 υποστηρίχθηκε από αμφότερους τους εναγομένους 1 & 2. Στην συνέχεια θα εξεταστεί αν δικαιολογείται επιμερισμός της ευθύνης μεταξύ των εναγομένων 1 & 2. Στην εν λόγω υπόθεση, εργάτης οικοδομών (καλουψής) έπεσε στο έδαφος από τον τέταρτο όροφο οικοδομής, όταν στην προσπάθεια του να στερεώσει το πάνω μέρος του καλουπιού, πάτησε σε σιδερένια ράβδο αντιστήριξης του. Λέχθηκε από το Εφετείο ότι όταν η εκτέλεση επικίνδυνης εργασίας από εργοδοτούμενο, είναι η μόνη εκλογή του είτε να την εκτελέσει είτε να χάσει την εργασία του, τότε δεν μπορεί να επιβαρύνεται με συντρέχουσα αμέλεια. Σημειώνεται ότι στην παρούσα υπόθεση, σύμφωνα με την μαρτυρία του ενάγοντα που έγινε αποδεκτή από το Δικαστήριο, αυτός ήταν υποχρεωμένος να ακολουθήσει το σύστημα εργασίας που του επέβαλε ο εναγόμενος 1 μέσω του Μ.Υ.1, αλλιώς θα έχανε την εργασία του. Δεν μπορούσε να απαιτήσει την χρήση ανυψωτικού μηχανήματος ούτε να μεταφέρει από τις σκάλες τα καλούπια αφού αυτό ήταν αδύνατο λόγω του μήκους τους. Δεν προτάθηκε από την υπεράσπιση ούτε και εντοπίζεται από τα περιστατικά της υπόθεσης, ποια ήταν η προφύλαξη που εύλογα θα μπορούσε να πάρει και δεν πήρε ο ενάγοντας για την δική του ασφάλεια. Ούτε και μπορεί να του αποδοθεί ευθύνη γιατί σκόνταψε στο μεγάλου μήκους πλακάζ που κουβαλούσε, χάνοντας την ισορροπία του. Αντιθέτως, ο ενάγοντας ακολούθησε τις οδηγίες του εργοδότη του, συμμετέχοντας σε αυτό το επικίνδυνο για τον ίδιο σύστημα εργασίας χωρίς να έχει καμία εναλλακτική επιλογή. Υπό τας περιστάσεις, κρίνω ότι δεν θα μπορούσε να αποδοθεί στον ενάγοντα συντρέχουσα αμέλεια

17 Μιλτιάδη Σ. Σάββα Ως διαχειριστή της περιουσίας του αποβιώσαντος Izzet Ibrahim v. Χρυσόστομος Μιχαήλ Μάντολες κ.α., Αρ. Αγωγής 3832/08, Ε.Δ. Λευκωσίας, 30 Ιουνίου Υπόθεση Απασχολείτο στην υπό ανέγερση οικοδομή με την κατασκευή του ξυλότυπου των κολώνων του πρώτου ορόφου και ειδικότερα με την τοποθέτηση μεταλλικών συνδετήρων (κλειδιών) γύρω από το ξυλότυπο για να είναι ανθεκτικό κατά τη σκυροδέτηση. Καθώς βρισκόταν στη γωνιακή κολώνα του κλιμακοστασίου διαστάσεων 50 Χ 20 εκ. στην προσπάθεια του να κτυπήσει με σκεπάρνη τη σφήνα του κλειδιού που βρισκόταν σε ύψος 2 περίπου μέτρων από το σημείο που στεκόταν έχασε την ισορροπία του και έπεσε στο έδαφος με αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά. Αποτέλεσε κοινό τόπο ότι η εναγόμενη 1 ήταν ο κύριος εργολάβος της υπό ανέγερση οικοδομής ενώ η εναγόμενη 2 ήταν η υπεργολάβος η οποία είχε αναλάβει από την εναγόμενη 1 την κατασκευή του σκελετού της οικοδομής. Για κατασκευή του σκελετού ήταν αναγκαία η τοποθέτηση των καλουπιών (ξυλότυπου) πριν τη σκυροδέτηση. ουσιώδη χρόνο, εργοδοτείτο από την εναγόμενη 2. Ο ενάγοντας, κατά τον Σύμφωνα με τους περί Ασφάλειας και Υγείας (Ελάχιστες Προδιαγραφές για Προσωρινά ή Κινητά Εργοτάξια) Κανονισμούς του 2002 Κ.Δ.Π. 172/2002, ο εργολάβος ολόκληρου του έργου, ανεξάρτητα αν αυτό εκτελείται ολικά ή κατά τμήματα με υπεργολάβους, υποχρεούται να λαμβάνει και να τηρεί όλα τα μέτρα ασφάλειας για την προστασία της ασφάλειας και υγείας των εργοδοτούμενων (κ.11 3(α)). Ο υπεργολάβος τμήματος του έργου είναι συνυπεύθυνος και υποχρεούται να λαμβάνει και να τηρεί όλα τα μέτρα ασφαλείας τα οποία αφορούν το τμήμα του έργου που ανέλαβε (κ.11 3(γ)). Με βάση τον κ.4(1)(α) για κάθε εργοτάξιο όπου προβλέπεται να εκτελεστούν εργασίες από περισσότερους του ενός εργολάβους ή

18 υπεργολάβους, ορίζεται ένας ή περισσότεροι συντονιστές σε θέματα ασφαλείας και υγείας κατά την εκπόνηση της μελέτης του έργου. Σύμφωνα δε με τον κ.5(1) πριν την έναρξη λειτουργίας του εργοταξίου ο κύριος εργολάβος του έργου διασφαλίζει ότι ο ανάδοχος, ο μελετητής δηλαδή, μεριμνά για την εκπόνηση σχεδίου ασφάλειας και υγείας. Το σχέδιο ασφάλειας και υγείας πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μελέτη ανέγερσης και εγκατάστασης των ικριωμάτων (σκαλωσιών) καθώς και άλλες διευθετήσεις οι οποίες διασφαλίζουν την ασφάλειας και υγεία των προσώπων που εκτελούν εργασίες στο εργοτάξιο και των άλλων προσώπων που πιθανόν να επηρεάζονται από την εκτέλεση των εργασιών στο εργοτάξιο (κ.5(3)(ια) και (ιβ)). Αποτέλεσε γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι κατά το χρόνο πρόκλησης του υπό εξέταση ατυχήματος δεν είχαν τοποθετηθεί ακόμη οι σκαλωσιές περιμετρικά της υπό ανέγερση οικοδομής. Αποτελεί επίσης εύρημα μου ότι δεν είχε εκπονηθεί σχέδιο ασφάλειας και υγείας στο οποίο να γινόταν πρόνοια για ανέγερση και εγκατάσταση των σκαλωσιών. Σύμφωνα με την αποδεκτή μαρτυρία του Μ.Ε.1, όταν διεξάγονται εργασίες σε εργοτάξιο σε ύψος πέραν των 2 μ. το πρώτο μέτρο ασφάλειας που θα πρέπει να λαμβάνεται είναι η τοποθέτηση περιμετρικά σκαλωσιών κατάλληλων ώστε να αποτρέπουν τον κίνδυνο και να προστατεύουν όλους όσους θα εργαστούν σε ύψος πέραν των 2 μέτρων. Συμφώνως των ευρημάτων στα οποία έχω καταλήξει, ο ενάγοντας κατά το χρόνο του ατυχήματος, ασχολείτο με την τοποθέτηση των μεταλλικών συνδετήρων (κλειδιών) επί του ξυλότυπου της εξωτερικής γωνιακής κολώνας του κλιμακοστασίου του πρώτου ορόφου, ιστάμενος επί της επιφάνειας μιας εξωτερικής δοκού πλάτους 20 cm περίπου και ύψους 3 μ. περίπου. Ενώ τοποθετούσε το τρίτο από κάτω προς τα πάνω μεταλλικό στερέωμα έχασε την ισορροπία του και έπεσε στο έδαφος. Σύμφωνα με το καθ' όλα αποδεκτό εύρημα του Μ.Ε.1, η πτώση του ενάγοντα οφειλόταν στην έλλειψη

19 σκαλωσιών περιμετρικά της οικοδομής ή άλλων μέτρων προστασίας από πτώσεις. Εφόσον υπήρχαν οι σκαλωσιές ο ενάγοντας θα μπορούσε να εκτελέσει τη συγκεκριμένη εργασία ιστάμενος επ αυτών, καθιστώντας κατ' αυτόν τον τρόπο ασφαλή την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας και χωρίς να εκτίθεται σε κινδύνους. Όσον αφορά το ποιος από τους εναγόμενους είχε την υποχρέωση τοποθέτησης των σκαλωσιών, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Μ.Ε.1, η μεγαλύτερη ευθύνη βαρύνει τον κύριο εργολάβο για το λόγο ότι με την τοποθέτηση των σκαλωσιών προστατεύει όλους τους εργαζόμενους στο εργοτάξιο. Το Δικαστήριο κρίνει ως απόλυτα λογική τη θέση αυτή του Μ.Ε.1 και την αποδέχεται χωρίς καμιά επιφύλαξη. Θα πρέπει να επισημάνω ότι η εναγόμενη 2 ως υπεργολάβος θα εκτελούσε ένα τμήμα μόνο του έργου συγκεκριμένα την κατασκευή του σκελετού (καλουπιών και σκυροδέτησης). Συνεπώς, για την αποπεράτωση της υπό ανέγερση οικοδομής χρειάζονταν να εργαστούν και άλλοι υπεργολάβοι διαφόρων ειδικοτήτων, η τοποθέτηση δε των σκαλωσιών θα προστάτευε όλους όσους θα αναγκάζονταν να εργαστούν σε ύψος πέραν των 2 μέτρων. Θα πρέπει ακόμα να επισημάνω ότι, ο ίδιος ο Μ.Υ.1 κατά την αντεξέταση του δέχθηκε ότι η τοποθέτηση των σκαλωσιών ήταν υποχρέωση της εναγόμενης 1 ενώ η εναγόμενη 2 είχε υποχρέωση να έχει σκαλωσιές μόνο για το εσωτερικό της οικοδομής. Πέραν των πιο πάνω, θα πρέπει ακόμα να αναφερθεί ότι η εναγόμενης 1 ως η κάτοχος του ακινήτου αλλά και ολόκληρου του εργοταξίου είχε καθήκον φροντίδας έναντι του ενάγοντα, ο οποίος ως εργοδοτούμενος της εναγόμενης 2, βρισκόταν νόμιμα εντός του ακινήτου. Έχοντας κατά νου όλα όσα έχω αναφέρει πιο πάνω, καταλήγω ότι η παράλειψη της εναγόμενης 1 να τοποθετήσει σκαλωσιές περιμετρικά της υπό ανέγερση οικοδομής μόλις είχε κατασκευαστεί η πλάκα του ισογείου, ήταν η γενεσιουργός αιτία πρόκλησης του υπό εξέταση ατυχήματος. Συνεπώς, η εναγόμενη κρίνεται ένοχη αμέλειας. Επισημαίνω ακόμα την παράλειψη της

20 εναγόμενης 1 να μεριμνήσει για την εκπόνηση σχεδίου ασφάλειας και υγείας, στο οποίο να περιλαμβάνεται μελέτη για την εγκατάσταση σκαλωσιών, όπως προβλέπει ο σχετικός κανονισμός. Όμως και η εναγόμενη 2 δεν είναι άμοιρη ευθυνών στην πρόκληση του ατυχήματος. Όπως ανέφερε στη μαρτυρία του ο Μ.Υ.2, δεν είχε δώσει εντολή στον ενάγοντα να δουλέψει στη συγκεκριμένη κολώνα αλλά επειδή ο ενάγοντας ήξερε να υπολογίζει τον κίνδυνο δεν τον εμπόδισε από του να δουλέψει σ' αυτή την κολώνα όταν τον είδε. Αναμφίβολα η εναγόμενη 2 δεν απαλλάσσεται της ευθύνης επειδή ο ενάγοντας αποφάσισε από μόνος του να δουλέψει στη συγκεκριμένη κολώνα χωρίς να του δοθούν οδηγίες. Ο Μ.Υ.2 ως ο διευθυντής της εναγόμενης 2 που ήταν η εργοδότης του ενάγοντα, γνωρίζοντας τον κίνδυνο που διέτρεχε ο ενάγοντας κατά την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας με το συγκεκριμένο τρόπο, όπως έχει περιγραφεί πιο πάνω, είχε υποχρέωση να μην επιτρέψει σ' αυτόν να την εκτελέσει, μέχρι να τοποθετηθούν οι σκαλωσιές. Όμως εφόσον του επέτρεψε να εργαστεί είχε υποχρέωση, γνωρίζοντας το επικίνδυνο του εγχειρήματος, να ασκήσει το μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο επί της εργασίας που εκτελούσε και να βρίσκεται δίπλα του ή τουλάχιστον όσο πιο κοντά μπορούσε ώστε να τον επιβλέπει και να του δίνει τις κατάλληλες οδηγίες, για να αποτρέψει, κατ' αυτό τον τρόπο, τον κίνδυνο πτώσης του και να διασφαλίσει ότι ο ενάγοντας εκτελούσε με ασφάλεια τη συγκεκριμένη εργασία. Αντ' αυτού, ο ίδιος επέλεξε να εργαστεί σε κάποια άλλη κολώνα, αφήνοντας αβοήθητο κατ' ουσία τον ενάγοντα απλά επειδή είχε εμπιστοσύνη σ αυτόν ότι ήξερε να υπολογίζει σωστά τον κίνδυνο. Ούτε το γεγονός ότι τη συγκεκριμένη μέρα είχαν εργαστεί κάτω από την επιμονή και παρότρυνση του Μ.Υ.1, σύμφωνα με όσα ανέφερε στη μαρτυρία του ο Μ.Υ.2, θα μπορούσε να απαλλάξει την εναγόμενη 2 από την υποχρέωση της να διασφαλίσει ότι ο ενάγοντας δεν θα εκτίθετο σε κίνδυνο κατά την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας

21 Ο Μ.Υ.2, ως διευθυντής της εναγόμενης 2, παρέβηκε τις ως άνω υποχρεώσεις με αποτέλεσμα η εναγόμενη 2 να είναι ένοχη αμέλειας. Θα προχωρήσω τώρα να εξετάσω κατά πόσο ο ενάγοντας είναι ένοχος συντρέχουσας αμέλειας. Είμαι της άποψης ότι ο ενάγοντας δεν είναι άμοιρος ευθυνών στην πρόκληση του ατυχήματος. Εύλογα μπορούσε να προβλέψει ότι ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να εργαστεί, ιστάμενος επί της στενής επιφάνειας της δοκού, χωρίς να υπάρχουν σκαλωσιές εμπεριείχε κινδύνους για την ασφάλεια του. Όπως υπήρξε αδιαμφισβήτητο, επρόκειτο για έμπειρο εργάτη, ο οποίος εργαζόταν ως καλουψιής για 30 σχεδόν χρόνια. Θα πρέπει ακόμα να επισημάνω ότι, όπως δέχθηκε κατά την αντεξέταση του, γνώριζε τον κίνδυνο που διέτρεχε επιλέγοντας να εργαστεί χωρίς σκαλωσιές. Παρόλα αυτά, αποφάσισε με δική του πρωτοβουλία να εργαστεί στη συγκεκριμένη κολώνα κατά τον τρόπο που έχω περιγράψει πιο πάνω, χωρίς πρώτα να ζητήσει από το Μ.Υ.2 να του παράσχει κάποια μέσα ασφάλειας τα οποία θα μπορούσαν να αποτρέψουν τον κίνδυνο, τον οποίο γνώριζε. Θα μπορούσε ακόμα να είχε ζητήσει οδηγίες από το Μ.Υ.2 για το πώς θα εκτελούσε τη συγκεκριμένη εργασία όσο το δυνατό ασφαλέστερα. Από τα όσα αναφέρω πιο πάνω, καθίσταται φανερό ότι ο ενάγοντας δεν ενήργησε ως ένας λογικός και συνετός εργάτης με αποτέλεσμα να εκθέσει τον εαυτό του στον κίνδυνο. Αναμφίβολα, η ευθύνη των εναγομένων στην πρόκληση του ατυχήματος είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την ευθύνη του ενάγοντα. Με βάση τα όσα έχω περιγράψει πιο πάνω, καθορίζω το ποσοστό ευθύνης των εναγομένων σε 80%, τη δε συντρέχουσα αμέλεια του ενάγοντα σε ποσοστό 20%

22 Aντώνη Παναγιώτου v. G. Ergodomiki Ltd. κ.α., Αγωγή αρ. 3730/08, E.Δ. Λεμεσού, Υπόθεση Ο ενάγοντας - οικοδόμος στο επάγγελμα και ηλικίας σχεδόν 51 ετών κατά τον ουσιώδη χρόνο (58 ετών σήμερα), βρισκόταν στην εργοδοσία της εναγόμενης εταιρείας, η οποία ασχολείται με οικοδομικές και κατασκευαστικές εργασίες. Στα πλαίσια των καθηκόντων του, ο ενάγοντας, στις 9 Δεκεμβρίου 2008, εκτελούσε εργασίες σε εργοτάξιο, παρά το νέο στάδιο Γ.Σ.Π στη Λευκωσία. Σε κάποια στιγμή, πήρε οδηγίες να ανέβει σε σκαλωσιά ύψους περίπου δύο μέτρων για να σουβατίσει τον τοίχο κάποιας κατοικίας. Ενώ λοιπόν ασχολείτο με την πιο πάνω εργασία, υποχώρησε το σίδερο της πλατφόρμας (λόγω αποκοπής του ενός γάντζου - αυτιού που τη συγκρατούσε) της σκαλωσιάς, με αποτέλεσμα να βρεθεί στο κενό και να πέσει στο έδαφος, αφού πρώτα κτύπησε σε παράθυρο της προαναφερθείσας κατοικίας. Στην προκειμένη περίπτωση, δεν χρειάζεται να ειπωθούν πολλά. Τα πράγματα βοούν. Η εναγόμενη, πέραν των όποιων άλλων αδυναμιών και παραλείψεων του συστήματος εργασίας, έδωσε οδηγίες στον ενάγοντα να εκτελέσει μια κατ' εξοχήν επικίνδυνη εργασία σε ύψος, προσφέροντας του ως εφόδιο, μια σκαλωσιά, η οποία αποδείχθηκε, άκρως ακατάλληλη, αφού η πλατφόρμα επί της οποίας πατούσε ο ενάγοντας, χωρίς καμία ευθύνη του ιδίου, υποχώρησε, με αποτέλεσμα να βρεθεί στο κενό και αφού πρώτα κτύπησε σε παράθυρο, να καταπέσει στο έδαφος και να τραυματισθεί. Η ευθύνη επομένως της εναγόμενης είναι διάχυτη και πλήρης. Τα προαναφερθέντα, τα αναγνώρισε κατά κάποιο τρόπο και η πλευρά της εναγόμενης, προβάλλοντας όμως την Υπεράσπιση του κρυμμένου ελαττώματος (latent defect), στοιχείο το οποίο, κατ' ισχυρισμό, απαλλάσσει την εναγόμενη από οποιαδήποτε ευθύνη για το ατύχημα. Το βάρος απόδειξης