ιατροφή Ιχθύων, ιατροφή Ανθρώπων και Υδατοκαλλιέργειες

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ιατροφή Ιχθύων, ιατροφή Ανθρώπων και Υδατοκαλλιέργειες"

Transcript

1 κεφάλαιο ιατροφή Ιχθύων, ιατροφή Ανθρώπων και Υδατοκαλλιέργειες Εξέλιξη και προοπτικές Υδατοκαλλιεργειών και ελεγχόμενης παραγωγής ιχθύων Στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού περιβάλλοντος η ενέργεια (επίπεδο παραγωγής, προέλευση, κόστος), το νερό (διαχείριση υδάτινων πόρων) και τα τρόφιμα (είδος, κόστος), σε συνδυασμό με ό,τι μπορεί να συνεπάγονται οι ήδη εκδηλωθείσες κλιματικές αλλαγές, αποτελούν τα σημαντικότερα αλληλοεπηρεαζόμενα και οξυνόμενα συνεχώς προβλήματα τα οποία προβλέπεται ότι θα απασχολήσουν σοβαρότατα την ανθρωπότητα κατά τον 21 ο αιώνα. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι, κατά την παρούσα περίοδο, η συνολική παραγωγή τροφίμων μπορεί να καλύψει τις ανάγκες όλου του πληθυσμού του πλανήτη μας. Ωστόσο, είναι επίσης αναμφισβήτητο γεγονός ότι η διαμορφούμενη, για πολλές δεκαετίες (και για πάρα πολλούς λόγους), σχέση μεταξύ της γεωγραφικής παραγωγής και της γεωγραφικής κατανομής καταναλώσεως των τροφίμων δεν χαρακτηρίστηκε από τα καλύτερα δυνατά επίπεδα, τουλάχι-

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 στον στην έκταση που θα έπρεπε να περιμένει κανείς, για το ανθρώπινο είδος. Πιο συγκεκριμένα, οι καταγραφόμενες συνέπειες της προαναφερθείσας σχέσεως συνδέονται ατυχώς με περίπου 40 εκατ. θανάτους, ετησίως, από πείνα (με αυξημένα ποσοστά παιδιών), με περίπου 1 δισεκ. υποσιτιζόμενων (ποσοτικά και ποιοτικά) ανθρώπων (νέων και ενηλίκων) και με περίπου 350 εκατ. παχύσαρκων ανθρώπων (όλων των ηλικιών), κυρίως αναπτυγμένων χωρών, των οποίων ένα σημαντικό ποσοστό (20-40%) των παραγόμενων τροφίμων όχι μόνο δεν αξιοποιείται, αλλά αποτελεί και πρόσθετη πηγή ρυπάνσεως του περιβάλλοντος (χερσαίου και υδάτινου). Είναι ευνόητο, ασφαλώς, ότι οι δυσάρεστες αυτές διαπιστώσεις συνεπάγονται όχι μόνο κοινωνικές αναταραχές σε τοπικό επίπεδο (εξεγέρσεις, εμφύλιες συρράξεις, παράνομες ή όχι μεταναστεύσεις), κυρίως σε περιοχές με σχετικά χαμηλή παραγωγή τροφίμων, αλλά και κοινωνικές οικονομικές συνέπειες (μειωμένη παραγωγική απασχόληση, κακή ποιότητα ζωής, δαπάνες νοσηλείας, πρόωρη συνταξιοδότηση), που αφορούν στην αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων (υπέρταση, σάκχαρο, καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια κ.ά.) τα οποία προκαλούνται από κακή διατροφή, σε συνδυασμό με τον τρόπο ζωής πληθυσμών των αναπτυγμένων χωρών. Πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι οι σημερινές γνώσεις που αφορούν στην ορθή κάλυψη των ενεργειακών και θρεπτικών αναγκών του ανθρώπινου οργανισμού, επιβάλλουν όχι μόνο ημερήσιο κορεσμό του στομάχου του, αλλά και την πρόσληψη εκείνων των τροφών με τις οποίες θα επιτυγχάνεται τόσο η κάλυψη των προαναφερθεισών αναγκών, όσο και η, με την έννοια της προλήψεως διαφόρων διατροφικών νοσημάτων, συνεχής εξασφάλιση της υγιεινής του καταστάσεως. ικαιολογημένα επομένως, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η επιτυχής αντιμετώπιση της φτώχειας και της πείνας, που χαρακτηρίζουν πολλούς πληθυσμούς του πλανήτη μας, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους 8 στόχους των Ηνωμένων Εθνών, κατά τον 21 ον αιώνα. Είναι προφανές ότι κατά την επίτευξη του προαναφερόμενου στόχου θα πρέπει να επιδιωχθεί μεταξύ άλλων και η ραγδαία αύξηση της παραγωγής τροφίμων, αν είναι δυνατόν, υψηλού διαιτητικού επιπέδου, ιδιαίτερα στις περιοχές εκείνες που συμβάλλουν σημαντικά στην παρατηρούμενη, ολοένα και περισσότερο, όχι μόνο τοπική αλλά και παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού της Γης. Είναι επίσης προφανές ότι η τόσο επιτακτικά αναγκαιούσα ποσοτική κατά περιοχές, αλλά και γενικότερα ποιοτική αύξηση της παραγωγής τροφίμων θα πρέπει πρωτίστως να χαρακτηρίζεται από υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες ζωι- 30

3 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ κής προελεύσεως, γεγονός το οποίο όχι μόνο προδιαγράφει, αλλά επιβάλλει ουσιαστική συμβολή των Υδατοκαλλιεργειών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη μαζική ελεγχόμενη παραγωγή ιχθύων. Σύμφωνα με επισήμως δημοσιοποιηθέντα στοιχεία του FAO η συνολική παγκόσμια παραγωγή τροφίμων για τον άνθρωπο από τις Υδατοκαλλιέργειες, κατά το 2003, έχει εκτιμηθεί στο επίπεδο των περίπου 55 εκατ. τον. συμπεριλαμβανομένων και των διαφόρων υδρόβιων ή και υδροχαρών φυτικών οργανισμών (κυρίως θαλάσσιων μακροφυκών), των οποίων η παγκόσμια παραγωγή εκτιμάται στο επίπεδο των περίπου 12 εκατ. τον., με κύρια παραγωγό χώρα την Κίνα (περίπου 9 εκατ. τον.) και κύριο είδος μακροφύκους το Laminaria japonica (περίπου 5 εκατ. τον.). Επισημαίνεται ότι η παραγωγή ζωικής προελεύσεως τροφίμων (κυρίως ιχθύες, δίθυρα μαλάκια, δεκάποδα καρκινοειδή) από τις Υδατοκαλλιέργειες, παρουσιάζοντας από το 1970 έως το 2003 περίπου τριπλάσια αύξηση (8,9%) έναντι εκείνης των αγροτικών ζώων (2,8%), εκτιμάται στο επίπεδο των περίπου 43 εκατ. τον., από τους οποίους οι περίπου 29 εκατ. τον. εκπροσωπούνται από ιχθύς και οι υπόλοιποι κυρίως από δίθυρα μαλάκια (περίπου 12 εκατ. τον.) και δεκάποδα καρκινοειδή (περίπου 2,2 εκατ. τον). Από το σύνολο των 131 ειδών των εκτρεφόμενων ιχθύων (από τα οποία τα 76 είναι γλυκών νερών, τα 35 θαλάσσιων-υφάλμυρων νερών και τα 20 μεταναστευτικά είδη), περίπου το 62% εκπροσωπείται από παμφάγα και φυτοφάγα είδη (από τα οποία 94,3% είναι γλυκών νερών και 5,7 υφάλμυρων νερών), το 25% από είδη διατρεφόμενα κυρίως με πλαγκτονικούς οργανισμούς (από τα οποία 99,03% είναι γλυκών και τα υπόλοιπα θαλάσσιων νερών) και το 13% εκπροσωπείται από σαρκοφάγα είδη (από τα οποία 66,5% θαλάσσιων νερών, 30,2% γλυκών νερών και 3,3% υφάλμυρων νερών). Η υπολογιζόμενη, κατά την παρούσα περίοδο, ετήσια παγκόσμια παραγωγή σαρκοφάγων και παμφάγων ιχθύων, με την εφαρμογή κυρίως εντατικών και ημιεντατικών συστημάτων παραγωγής και με τη χορήγηση ξηρών ιχθυοτροφών, ανέρχεται στο επίπεδο των περίπου 11 εκατ. τον. Θεωρώντας ως αρκετά ενδεικτικό μέσο όρο συντελεστή εκμεταλλεύσεως της χορηγούμενης τροφής το επίπεδο του 1,8, υπολογίζεται ότι η παγκοσμίως απαιτούμενη ετήσια ποσότητα ξηρών ιχθυοτροφών είναι της τάξεως των 19,8 εκατ. τον., αξίας περίπου 20 δισεκ.. Στην Ευρώπη τα αντίστοιχα ποσά της ετήσιας παραγόμενης παραγωγής ιχθύων, της ετησίως απαιτούμενης ποσότητας ξηρών ιχθυοτροφών και της αξίας των ξηρών ιχθυοτροφών υπολογίζονται στα επίπεδα των 2 εκατ. τον., 3,6 εκατ. τον. και 3,6 δισεκ., ενώ στην Ελλάδα τα αντίστοιχα ποσά εκτιμώνται στα επίπεδα των περίπου τον., τον. και 225 εκατ., αντίστοιχα. Πρέπει να επισημανθεί ότι κατά το

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 η ελληνική παραγωγή ιχθύων χαρακτηρίζεται, όπως άλλωστε και κατά την παρούσα περίοδο, κυρίως από 2 σαρκοφάγα είδη, την τσιπούρα και το λαβράκι, των οποίων η συνολική παραγωγή είναι της τάξεως των περίπου τον., εκπροσωπώντας το 49% της συνολικής παραγωγής των ιχθύων αυτών όλων των μεσογειακών χωρών. Κατά το 2010 ο πληθυσμός της Γης προβλέπεται να είναι της τάξεως των 6,8 δισεκ., κατά το ,6 δισεκ., κατά το ,1 δισεκ. και κατά το 2050 περίπου 8,9 δισεκ. Η κατά το 2010 παγκοσμίως προβλεπόμενη ετήσια κατά κεφαλή κατανάλωση ιχθύων είναι της τάξεως των 13,7 kg, κατά το ,3 kg, κατά το 2020 από 14,2 έως 19,0 kg, κατά το 2030 από 15,6 έως 22,5 kg και κατά το 2050 περίπου από 28 έως 30,4 kg. Η μέχρι το 2015 αναμενόμενη διαμόρφωση των παγκόσμιων αναγκών σε ιχθύς είναι της τάξεως των περίπου 183 εκατ. τον. (από περίπου 133 εκατ. τον. κατά την παρούσα περίοδο) από τους οποίους, περίπου, το 39% (71,4 εκατ. τον.) προβλέπεται να προέλθει από ιχθύς ελεγχόμενους μαζικής παραγωγής. Η προβλεπόμενη ετήσια αύξηση των αναγκών σε ιχθυάλευρα και ιχθυέλαια (για την παρασκευή ξηρών ιχθυοτροφών) μέχρι το 2010 είναι της τάξεως του 1,1% ετησίως και περίπου 0,5% ετησίως από το 2010 έως το Η μεγαλύτερη αύξηση προβλέπεται να παρατηρηθεί στις αναπτυσσόμενες χώρες (περίπου 2,6%-1,4%), ενώ στις αναπτυγμένες προβλέπεται ετήσια μείωση της τάξεως του περίπου 1,6%. Η προβλεπόμενη παγκόσμια ανάγκη ιχθύων για την παρασκευή κυρίως ιχθυαλεύρων και ιχθυελαίων, κατά το 2015, είναι της τάξεως των 45 εκατ. τον. από τα οποία θα μπορούσαν να παρασκευασθούν περίπου 128,6 εκατ. τον. ξηρών ιχθυοτροφών (με μέσο όρο περιεκτικότητας σε ιχθυάλευρο περίπου 35%), από τις οποίες θα μπορούσαν να παραχθούν περίπου 72 εκατ. τον. σαρκοφάγων και παμφάγων ιχθύων με υπερεντατικά, εντατικά και ημιεντατικά συστήματα παραγωγής (με μέσο όρο συντελεστή εκμεταλλεύσεως της τροφής περίπου 1,8). Επισημαίνεται ότι το κόστος της διατροφής, για σχεδόν όλα τα παραγόμενα είδη ιχθύων με εντατικά κυρίως και υπερεντατικά συστήματα παραγωγής, πρέπει να υπολογίζεται στο επίπεδο του 40%-45% του συνολικού κόστους παραγωγής τους. Πιθανή μείωσή του μπορεί να επιτευχθεί μόνο στις περιπτώσεις σωστής αντικαταστάσεως (μικρού ή μεγάλου ποσοστού) των ιχθυαλεύρων, στα καταρτιζόμενα σιτηρέσια, με κατάλληλες και μικρότερου κόστους ζωοτροφές φυτικής ή ζωικής προελεύσεως. Η συμβολή των παγκοσμίως παραγόμενων από τις Υδατοκαλλιέργειες ιχθύων στην ετήσια κατά κεφαλή κατανάλωση, κατά την παρούσα περίοδο, υπολογίζεται στο επίπεδο των περίπου 6 kg, εκπροσωπώντας περίπου 5,1% 32

5 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ του συνόλου των πρωτεϊνών ζωικής προελεύσεως που καταναλώνονται από τους ανθρώπους, ενώ για περίπου 2,6 δισεκ. ανθρώπων το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο επίπεδο του 6,5%. Όπως θα περίμενε κανείς, η οποιαδήποτε πρόβλεψη σχετικά με το διαγραφόμενο μέλλον, κατά τις επόμενες δεκαετίες, της ελεγχόμενης ποσοτικής και ποιοτικής παραγωγής ιχθύων, θα μπορούσε να έχει υψηλά επίπεδα αξιοπιστίας μόνο και εφόσον θα μπορούσε να υπάρξει η δυνατότητα ορθής αξιολογήσεως της μελλοντικής εμπλοκής τουλάχιστον των σημαντικότερων παραγόντων των οποίων η παρουσία μπορεί να θεωρηθεί σχεδόν σίγουρη. Έχοντας υπόψη τις διαφαινόμενες από τα προαναφερθέντα προϋποθέσεις και επιφυλάξεις και σε συνδυασμό με την αξιολόγηση της εξελίξεως του παραγωγικού αυτού κλάδου από τη 10ετία του 1970 μέχρι σήμερα, ως σημαντικότεροι παράγοντες μελλοντικής τους εμπλοκής, μπορεί να θεωρηθούν οι ακόλουθοι: H ολοένα αυξανόμενη τεκμηρίωση της διαιτητικής αξίας και της ευεργετικής δράσεως των ιχθύων στον ανθρώπινο οργανισμό (ποσότητα-ποιότητα πρωτεϊνών, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα EPA και DHA ω 3, βιταμίνες, ανόργανα άλατα κ.ά.). Η αναμενόμενη αύξηση καταναλώσεως ιχθύων, σχετικά χαμηλής τιμής, σε συνδυασμό με την αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού της Γης. Η κατά τις επόμενες δεκαετίες αναμενόμενη αδυναμία ορθής αξιολογήσεως της αυξήσεως (πάντως όχι περισσότερο από 0,7% ετησίως) των ποσοτήτων των αλιευθησόμενων ιχθύων, πέραν του ορίου των περίπου 100 εκατ. τόν. Η αύξηση της ήδη υπάρχουσας τάσεως παραγωγής ιχθύων ιδιαίτερα υψηλής διαιτητικής αξίας, αλλά και σχετικά υψηλής τιμής πωλήσεως σε ανεπτυγμένες χώρες (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ, Καναδά, Ιαπωνία κ.ά.). Η διαφαινόμενη τάση συμμετοχής, στην παραγωγή θαλάσσιων ιχθύων, χωρών οι οποίες παραδοσιακά παρήγαν κυρίως είδη γλυκού νερού (π.χ. Ρωσία). Η εξέλιξη της επιστημονικής τεκμηριώσεως σχετικά με την παραγωγή διαγονιδιακών ιχθύων, καθώς και την ανάπτυξη μεθόδων γονιδιακής τεχνολογίας (γενετικής μηχανικής) για την επίτευξη στόχων που αφορούν σε εκτρεφόμενα είδη ιχθύων (π.χ. βελτίωση του συντελεστή εκμεταλλεύσεως της τροφής και του ρυθμού αναπτύξεως, αντοχή σε ασθένειες και στο stress, βελτίωση οργανοληπτικών χαρακτηριστικών των παραγόμενων προϊόντων-ποσοτική και ποιοτική περιεκτικότητα σε λίπος, χρώμα, υφή), σε συνδυασμό με τη βελτίωση των μεθόδων γενετικής επιλογής, αλλά και παραγωγής πολυπλοειδών και ενός μόνο φύλου πληθυσμών ιχθύων. 33

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η εξέλιξη της επιστημονικής τεκμηριώσεως σχετικά με τη χρησιμοποίηση γενετικά τροποποιημένων πρώτων υλών κατά την κατάρτιση-παρασκευή των διαφόρων ειδών ιχθυοτροφών. Η εξέλιξη των προσπαθειών εισαγωγής στην παραγωγική διαδικασία νέων ειδών ιχθύων. Η χρονική, η ποιοτική και η ποσοτική εξέλιξη της διαδικασίας καθιερώσεως σημάτων ποιότητας των παραγόμενων ιχθύων και η επίδραση της παρουσίας τους σε τοπικές και διεθνείς αγορές. Η εξέλιξη των προσπαθειών επιτυχούς αντιμετωπίσεως των νοσημάτων των εκτρεφόμενων ιχθύων. Η ανάγκη βελτιώσεως των συνθηκών εκτροφής των ιχθύων (π.χ. μείωση της δυσμενούς επιδράσεως των παραγόντων που τους προκαλούν stress), προκειμένου να επιτευχθεί βελτίωση του ρυθμού αναπτύξεως και των οργανοληπτικών τους χαρακτηριστικών, σε συνδυασμό με μείωση του κόστους παραγωγής τους (π.χ. μείωση του συντελεστή εκμεταλλεύσεως της τροφής). Η εξέλιξη της διαδικασίας (νομικής, οικονομικής και επιστημονικής) παραγωγής βιολογικών ιχθύων. Η ανάγκη λήψεως ουσιαστικών μέτρων διαφυλάξεως της οικολογίας των φυσικών υδατοσυλλογών, έχοντας υπόψη όχι μόνο τη με παραδοσιακό τρόπο ανθρωπογενούς προελεύσεως υποβάθμισή τους (διοχέτευση ποικίλης προελεύσεως και ποσοτήτων λυμάτων), αλλά και τις ήδη διαπιστούμενες αλλαγές των κλιματικών συνθηκών (π.χ. αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση του επιπέδου του O 2 των νερών, αύξηση του επιπέδου του CO 2 της ατμόσφαιρας). Η ανάγκη ορθής αξιοποιήσεως όλων των κατάλληλων, για την εφαρμογή όλων των συστημάτων παραγωγής, φυσικών ή τεχνητών υδατοσυλλογών, με παράλληλη μέριμνα διαφυλάξεως της οικολογίας του υδάτινου περιβάλλοντος. Η ανάγκη βελτιώσεως του επιπέδου των γνώσεων σχετικά με την κατασκευή και λειτουργία των κλειστών-ημίκλειστων συστημάτων νερού κατά την ελεγχόμενη παραγωγή ιχθύων. Η εμφανής τάση μειώσεως των φυσικών αποθεμάτων των ιχθύων που προορίζονται για κατανάλωση είτε ως νωπών, είτε ως επεξεργασμένων ή ως συντηρημένων προϊόντων. Η για οικονομικούς λόγους (λόγω μειώσεως των αποθεμάτων και της αυξήσεως της τιμής τους) ανάγκη επιτυχούς αντικαταστάσεως των ιχθυάλευρων στα καταρτιζόμενα σιτηρέσια ξηρών ιχθυοτροφών από χαμηλότερου κόστους πρωτεϊνούχες πρώτες ύλες ζωικής ή φυτικής προελεύσεως, του υδρόβιου ή του χερσαίου περιβάλλοντος. 34

7 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Η εξέλιξη της αλληλεπιδράσεως (κοινωνικής, οικονομικής) της αλιείας και της μαζικής παραγωγής ιχθύων, σε τοπικό εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η ανάγκη ουσιαστικής και επιστημονικά τεκμηριωμένης διαφυλάξεως και ενισχύσεως των φυσικών αποθεμάτων των ιχθύων θαλάσσιων και υδατοσυλλογών γλυκού νερού, όχι μόνο με υδατοκαλλιεργητικές επεμβάσεις (π.χ. ενίσχυση φυσικών πληθυσμών με ιχθύδια παραγόμενα σε ελεγχόμενες συνθήκες), αλλά και με λήψη μέτρων κατά της διαφυγής εκτρεφόμενων πληθυσμών ιχθύων από τους χώρους εκτροφής τους (π.χ. πλωτούς κλωβούς), ιδιαίτερα όταν πρόκειται για γενετικά τροποποιημένα άτομα ή για άτομα ενός μόνο φύλου. Η εξέλιξη της εμπλοκής της ήδη υφιστάμενης οικονομικής παγκοσμιοποιήσεως από την οποία αναμένεται να επηρεασθούν η ποιότητα και η τιμή κόστους και πωλήσεως των παραγόμενων και αλιευόμενων ιχθύων, τα εμπορικά ισοζύγια των διαφόρων χωρών ή ενώσεων χωρών, αλλά και τοπικές κοινωνίες ιχθυοπαραγωγών και αλιέων. Η επερχόμενη εμπλοκή στον παγκόσμιο στίβο παραγωγής-αλιείας και διαθέσεως (τοπικά ή όχι) ή και εισαγωγής ιχθύων σε χώρες της Ν. Αμερικής, της Κ. Αφρικής και της Κ. Ασίας. Ο παραδοσιακός τρόπος της διατροφής πληθυσμών, κυρίως εκείνων που διαβιώνουν εκτός αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των αναπτυσσόμενων χωρών. Η εμπλοκή του σύγχρονου τρόπου ζωής όχι μόνο σε ό,τι αφορά την πρόθεση, αλλά και την ουσιαστική συμμετοχή των ιχθύων στο διαιτολόγιο της πλειοψηφίας των πληθυσμών, ιδιαίτερα των μεγάλων αστικών κέντρων. Οι δυνατότητες υπάρξεως και η εμπλοκή του στη διαδικασία μαζικής παραγωγής ιχθύων και, ιδιαίτερα στην ορθή κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών, σωστά εκπαιδευμένου και υψηλού επιπέδου ερευνητικού και μη προσωπικού. Η εκάστοτε διαμορφούμενη από τις ηγεσίες των διαφόρων χωρών πολιτική αναπτύξεως των Υδατοκαλλιεργειών και ιδιαίτερα των μαζικά παραγόμενων ιχθύων. Η εξέλιξη της αλληλεπιδράσεως των σοβαρά τεκμηριωμένων επιστημονικών ευρημάτων που αφορούν στη θρεπτική αξία των ιχθύων και της εκάστοτε εφαρμοζόμενης συνολικής οικονομικής και αναπτυξιακής πολιτικής αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η εξέλιξη της εμπλοκής των μέσων μαζικής ενημερώσεως, σε τοπικό αλλά και σε ευρύτερο πεδίο, στις εκάστοτε διαμορφούμενες ανάγκες σωστής διατροφής των ανθρώπων. 35

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Αξιολογώντας τα προαναφερόμενα θα μπορούσε κανείς συμπερασματικά να αναφέρει τα ακόλουθα: 1. Η εκάστοτε διαμορφούμενη κατάσταση παραγωγής τροφίμων και ιδιαίτερα ζωικής προελεύσεως πρωτεϊνών καθορίζεται και θα καθορίζεται πρωτίστως από τη βούληση των ηγεσιών των διαφόρων χωρών, σε συνδυασμό με το εκάστοτε υπάρχον κοινωνικο-οικονομικό και πολιτικό παγκόσμιο περιβάλλον. 2. Πρέπει να θεωρηθεί αναγκαία η ουσιαστική συμβολή της έρευνας και της εκπαιδεύσεως στην πρωτογενή παραγωγή, αλλά και γενικότερα στη βιομηχανία παραγωγής κατάλληλων και ασφαλών για ανθρώπινη κατανάλωση τροφίμων, τουλάχιστον στις αναπτυγμένες, χωρίς να αποκλείεται η μεταφορά της τεχνογνωσίας και στις αναπτυσσόμενες χώρες. 3. Παρά τις διαφαινόμενες δυσκολίες, η συνεχής αύξηση του ποσοστού της συμβολής των Υδατοκαλλιεργειών και ιδιαίτερα της ελεγχόμενης παραγωγής ιχθύων στην προσπάθεια παραγωγής ζωικής προελεύσεως πρωτεϊνών πρέπει να θεωρείται βεβαία. 4. Στην Ευρώπη η προβλεπόμενη κατά τα αμέσως επόμενα έτη εξέλιξη των Υδατοκαλλιεργειών, και ιδιαίτερα η μαζική ελεγχόμενη παραγωγή ιχθύων, θα επηρεαστεί από τις ήδη υφιστάμενες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, δημογραφικές και πολιτιστικές συνθήκες. Από την άποψη της εκπαιδεύσεως προβλέπεται να ισχυροποιηθούν ακόμη περισσότερο οι ακαδημαϊκές σχέσεις όχι μόνο μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, αλλά και μεταξύ των χωρών εκτός της Ενώσεως (π.χ. μεσογειακές χώρες), των υπό ένταξη χωρών, καθώς και ιδιαίτερα μεταξύ της Ενώσεως και των Η.Π.Α και του Καναδά, αλλά και χωρών της Ασίας. Η ίδια περίπου κατάσταση προβλέπεται να υπάρξει και στην περίπτωση της έρευνας, και ιδιαίτερα της εφηρμοσμένης, με κύρια αντικείμενα την επίλυση βιολογικών προβλημάτων (αναπαραγωγής, συνθηκών διαβιώσεως, διατροφής, νοσημάτων κ.ά.) όχι μόνο γνωστών αλλά και νέων ειδών ιχθύων, προκειμένου αυτά να κριθούν κατάλληλα και στη συνέχεια να καθιερωθούν στη διαδικασία της μαζικής τους εκτροφής. Από την άποψη της παραγωγής (ποσότητα, είδη ιχθύων, ποιότητα και ασφάλεια παραγόμενων ιχθύων, σχέσεις παραγωγής και περιβάλλοντος-υδάτινου, χερσαίου, κοινωνικού, οικονομικού, τοπικού ή και ευρύτερου), μπορεί να διατυπωθεί η άποψη ότι στην Ευρώπη μάλλον θα ενταθεί η ήδη υπάρχουσα διαφοροποίηση της παραγωγής της οποίας ωστόσο, ίσως, η κύρια αιτία είναι η γεωγραφική της ανομοιογένεια. Πιο συγκεκριμένα, στις βόρειες χώρες προβλέπεται να συνεχιστεί η ήδη υπάρχουσα καθιέρωση του σολομού του Ατλαντικού 36

9 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ και της ιριδίζουσας πέστροφας, ως των κύριων ειδών παραγόμενων με εντατικά συστήματα παραγωγής ιχθύων. Στις νότιες-μεσογειακές χώρες προβλέπεται, μέχρι περίπου το τέλος του 2008, να αυξηθεί (περίπου στο επίπεδο των τον. από περίπου τον. το 2004) η παραγωγή της τσιπούρας και του λαβρακιού, κυρίως με τη χρησιμοποίηση πλωτών κλωβών. Στις κεντρικές χώρες της Ευρώπης που στερούνται προσβάσεως σε θαλάσσιες υδατοσυλλογές, η ελεγχόμενη μαζική παραγωγή ιχθύων προβλέπεται να παραμείνει επικεντρωμένη στην εκτροφή κυπρίνων, κυρίως με ημιεντατικά-ημιεκτατικά συστήματα παραγωγής. Εξαιτίας κυρίως του διαμορφούμενου κόστους της παραγωγής τους και κατ επέκταση και της τιμής πωλήσεώς τους δεν είναι σαφές το μέλλον των προσπαθειών καθιερώσεως στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα νέων ειδών μαζικά παραγόμενων ιχθύων, όπως π.χ. του μπακαλιάρου του Ατλαντικού-Gadus morhua, της ιππόγλωσσας H. hippoglossus, του τόννου-thunnus thynnus, της γλώσσας της Σενεγάλης-Solea senegalensis, του μυτακιού-diplodus puntazzo, του πλατύψαρου καλκάνι Scophthalmus maximus, του σαργού-diplodus sargus, όπως επίσης της συναγρίδας D. dentex και του φαγκριού-p. pagrus pagrus. Επισημαίνεται ότι η προαναφερθείσα επιφύλαξη σχετικά με το κόστος παραγωγής και της τιμής πωλήσεως των ιχθύων αυτών οφείλεται, στο μεγαλύτερο ποσοστό της, στον σαρκοφάγο διατροφικό τους τύπο, γεγονός το οποίο συνεπάγεται αυξημένες απαιτήσεις τους σε πρωτεΐνες (περίπου 45%-50% του σιτηρεσίου με υγρασία-νερό περίπου 10%). 5. Ευελπιστείται ότι η ολοένα αυξανόμενη κοινωνική εμπλοκή, προερχόμενη κυρίως από τα πορίσματα σχετικών ερευνών, σε θέματα οικολογίας του υδάτινου περιβάλλοντος, θα συμβάλει θετικά στη λήψη περισσότερο αποτελεσματικών μέτρων, προκειμένου να μειωθεί η ρύπανση της Μεσογείου, να υπάρξει ουσιαστική δυνατότητα αποφυγής της μειώσεως των φυσικών αποθεμάτων των ιχθύων της (π.χ. του τόννου), να ενισχυθούν οι δυνατότητες αξιοποιήσεως κατάλληλων υδατοσυλλογών της (θαλάσσιων, υφάλμυρων και γλυκών νερών) με την εφαρμογή ημιεκτατικών συστημάτων παραγωγής, καθώς και να αυξηθούν οι επιχειρηματικές δυνατότητες χρησιμοποιήσεως των κλειστών-ημίκλειστων συστημάτων νερού, για την παραγωγή ιχθύων, είτε σχετικά υψηλής τιμής πωλήσεως είτε χαμηλότερης τιμής, με τη χρησιμοποίηση χαμηλού κόστους πηγών ενέργειας (π.χ. γεωθερμία, ηλιακή). 6. Στην Ελλάδα προβλέπεται μέχρι το τέλος της παρούσης 10ετίας να αυξηθεί η ετήσια παραγωγή της τσιπούρας και του λαβρακιού στο επίπεδο των περίπου τον. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την ετήσια ανάγκη 37

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 διαθέσεως περίπου τον. κατάλληλων ιχθυοτροφών, αξίας 180 εκατ. (με σημερινές τιμές κόστους) και περιεκτικότητας σε ιχθυάλευρα τον. 7. Πρέπει να θεωρηθεί βεβαία και αναγκαία η συμβολή των μέσων μαζικής ενημερώσεως σχετικά με τη διαιτητική αξία των ιχθύων, όχι μόνο για την επίτευξη ιδιαίτερα ικανοποιητικού επιπέδου καλύψεως των θρεπτικών και των ενεργειακών αναγκών των ανθρώπων όλων των ηλικιών αμφοτέρων των φύλων, αλλά και για την αποφυγή διαφόρων χρόνιων νοσημάτων τους. Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι το επίπεδο της επιτυχίας της συμβολής αυτής θα καθορίζεται όχι μόνο από τον εκάστοτε συνδυασμό και την αλληλεπίδραση του πολιτιστικού, πολιτικού και οικονομικού περιβάλλοντος, στο οποίο θα καλούνται να δραστηριοποιηθούν τα μέσα μαζικής ενημερώσεως, αλλά και από το επίπεδο της καταρτίσεως και της βουλήσεώς τους για πραγματικά κοινωνική προσφορά. 1.2 Η σημασία της διατροφής των ιχθύων κατά την ελεγχόμενη μαζική τους παραγωγή Αναμφίβολα, η διατροφή των ιχθύων κατά την ελεγχόμενη διαβίωσή τους αποτελεί έναν (αν όχι τον κατ εξοχήν) από τους σημαντικότερους παράγοντες από τους οποίους καθορίζεται το επίπεδο της επιτυχίας των προσπαθειών που καταβάλλονται στο πλαίσιο της παραγωγής ζωικής προελεύσεως πρωτεϊνών για ανθρώπινη κατανάλωση. Στις προσπάθειες αυτές περιλαμβάνονται εκείνες που αποσκοπούν στην ανάγκη αποκτήσεως των απαραίτητων βιολογικών γνώσεων που αφορούν στις διατροφικές ιδιότητες και απαιτήσεις των εκτρεφόμενων ιχθύων, εκείνες που συνδέουν τη διατροφή τους και τις επιπτώσεις της στα φυσικο-χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του νερού της εκτροφής τους, καθώς και εκείνες που αποσκοπούν στη διερεύνηση των δυνατοτήτων ελεγχόμενης επιδράσεως της διατροφής των ιχθύων στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και γενικότερα στην ποιότητα (χημική σύσταση και ασφάλεια) των παραγόμενων προϊόντων. Τονίζεται ότι από το επίπεδο της επιτυχίας των προσπαθειών αυτών καθορίζεται αποφασιστικά όχι μόνο η άμεσα οικονομική, αλλά γενικότερα και η προσδοκώμενη θετική κοινωνική διάσταση της ελεγχόμενης μαζικής παραγωγής των ιχθύων, της οποίας η έμμεση οικονομική ωφέλεια λόγω της φύσεώς της (οικολογία φυσικού περιβάλλοντος, σωστή και υγιεινή διατροφή των ανθρώπων) δεν είναι εύκολο να αποτιμηθεί επακριβώς. 38

11 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Βιολογική σημασία Η βιολογική σημασία της διατροφής των ιχθύων, κατά την ελεγχόμενη παραγωγή τους, αφορά στην αναγκαίουσα συνεχή ύπαρξη της ομοιοστασίας του οργανισμού τους, προκειμένου κατά τη διάρκεια της εκτροφής τους να είναι δυνατή η επίτευξη του υψηλότερου δυνατού ή ενδεχομένως του εκάστοτε επιθυμητού ρυθμού αναπτύξεώς τους. Η επίτευξη του στόχου αυτού επιβάλλει κατ αρχάς την ύπαρξη των γνώσεων εκείνων που αφορούν σε όλες τις διατροφικές ιδιότητες ανάγκες (ηθολογία διατροφής, διατροφικός τύπος, διατροφική συνήθεια, διατροφικός χαρακτήρας προσωπικότητα, φυσιολογική ή αναγκαστική διατροφική προσαρμογή) των εκτρεφόμενων ιχθύων, κατά τη διάρκεια όλων των βιολογικών τους σταδίων, σε συνδυασμό με τις γνώσεις εκείνες που αφορούν στις περιβαλλοντολογικές τους απαιτήσεις και γενικότερα στην ηθολογία της διαβιώσεώς τους. Κρίνεται, επομένως σκόπιμο να τονισθεί ότι η έλλειψη των γνώσεων που προαναφέρονται θα προκαλέσει ποικιλοτρόπως δυσλειτουργίες όχι μόνο του πεπτικού τους συστήματος και κατά συνέπεια ανεπαρκή απόδοση των διεργασιών της φυσιολογίας της θρέψεώς τους, αλλά και του νευροορμονικού συστήματος των εκτρεφόμενων ιχθύων. Αναφέρεται, για παράδειγμα, ότι οι προσπάθειες αντικαταστάσεως (που καταβάλλονται λόγω της συνεχώς μειούμενης διαθέσιμής τους ποσότητας) των ιχθυάλευρων, κατά την κατάρτιση των σιτηρεσίων των ιχθύων, θα πρέπει να καταλήγουν στην επιλογή ζωοτροφών των οποίων η παρουσία δεν θα προκαλεί δυσχέρεια στην πέψη της τροφής, ούτε δυσχέρεια επιτεύξεως σωστής σχέσεως μεταξύ απαραίτητων και μη αμινοξέων, ούτε θα έχει δυσμενή επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα των ιχθύων, αλλά ούτε και θα προκαλεί λιπώδη εκφύλιση του ηπατικού ιστού, κυρίως λόγω ανισόρροπης συστάσεως του καταρτιζόμενου σιτηρεσίου. Καθίσταται έτσι εμφανές από τα προαναφερθέντα ότι η διαδικασία καταρτίσεως των σιτηρεσίων (επιλογή των καταλληλότερων ζωοτροφών) των ιχθύων θα πρέπει να επιτελείται όχι μόνο με βάση τις θρεπτικές και ενεργειακές τους ανάγκες, σε συνδυασμό με το κόστος των παραγόμενων ιχθυοτροφών, αλλά και με σαφή επίγνωση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων των ιχθύων και ιδιαίτερα εκείνων από τις οποίες θα μπορούσε να τους προκληθεί ποικίλης εντάσεως stress. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η ελεγχόμενη διαβίωση των ιχθύων κατά τη χρονική διάρκεια της εκτροφής τους, κυρίως κατά την εφαρμογή των 39

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 υπερεντατικών και εντατικών συστημάτων παραγωγής, δεν είναι εύκολο να ταυτιστεί πλήρως με εκείνη της ελεύθερης διαβιώσεώς τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει συνεχή προσπάθεια καλύψεως των θρεπτικών και ενεργειακών αναγκών των ιχθύων σε σχέση με τις εκάστοτε υφιστάμενες συνθήκες εκτροφής τους, οι οποίες ωστόσο θα πρέπει να διερευνώνται και να προσαρμόζονται ανάλογα με τις ηθολογικές απαιτήσεις διαβιώσεως του κάθε είδους (φυσικά, χημικά, υδρολογικά χαρακτηριστικά του νερού εκτροφής, πυκνότητα εκτροφής, συνεκτροφή, φωτοπερίοδος, χρώμα, ένταση φωτός, χρώμα δεξαμενών κ.ά.). Πρέπει επομένως να υπογραμμισθεί ότι, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τα αγροτικά ζώα αλλά και με τον άνθρωπο, η επίτευξη των στόχων χορηγήσεως, ακόμη και ορθώς καταρτισθέντων σιτηρεσίων στους εκτρεφόμενους ιχθύς, εξαρτάται σημαντικά και από την εκάστοτε φυσιολογική τους (νευροορμονική- ψυχολογική ) κατάσταση Οικολογική σημασία Η οικολογική σημασία της διατροφής τους συνίσταται στην αλληλεπίδραση των εκτρεφόμενων ιχθύων και της ποιότητας (χημικών, φυσικών και βιολογικών παραμέτρων) του νερού της εκτροφής τους, κυρίως κατά την εφαρμογή των υπερεντατικών και εντατικών συστημάτων παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για τις συνέπειες του αναπόφευκτου γεγονότος της αποβολής των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού των ιχθύων μέσα στο νερό της διαβιώσεώς τους, σε συνδυασμό και με τις συνέπειες του γεγονότος που αφορά στην παρουσία, μέσα στο νερό, της εκάστοτε μη προσληφθείσης από τους ιχθύς τροφής. Το επίπεδο των προαναφερθεισών συνεπειών καθορίζεται, γενικότερα από τον τρόπο με τον οποίο μετέχουν οι συνιστώσες της διαδικασίας της διατροφής, δηλαδή, η χημική σύσταση της χορηγούμενης τροφής, το είδος της (ξηρή, ημίξερη, υγρή, ζωντανή κ.ά.), το επίπεδο της διατροφής, ο αριθμός των ημερήσιων γευμάτων, καθώς και ο τρόπος παροχής τους, σε συνδυασμό με τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες εκτροφής που εξαρτώνται κυρίως από την ποιότητα και τον ρυθμό ανανεώσεως του νερού εκτροφής, από την ταχύτητα κινήσεως του νερού μέσα στους χώρους εκτροφής, από το είδος (σχήμα, διαστάσεις, υλικό κατασκευής) και το επίπεδο συντηρήσεως των χώρων εκτροφής, αλλά και από την απόδοση του προσωπικού των μονάδων που ασχολείται με την καθημερινή φροντίδα των εκτρεφόμενων πληθυσμών. 40

13 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Οι συνέπειες της παρουσίας των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού των ιχθύων, αλλά και της μη προσληφθείσης τροφής (της οποίας η ποσότητα εκτιμάται στο επίπεδο του περίπου 3-5% της χορηγούμενης), στο νερό εκτροφής τους είναι αρνητικές και μπορεί να καταστούν ιδιαίτερα επιβλαβείς. Συνδέονται κυρίως με μείωση του επιπέδου του O 2 και με αύξηση των «αιωρούμενων» σωματιδίων, του CO 2 και της NH 3 (συνολικής και τοξικής) του νερού και επομένως με συνεχή τάση πιθανότατης εγκαθιδρύσεως δυσμενούς και αφιλόξενου περιβάλλοντος διαβιώσεως των ιχθύων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται από την άποψη του επιπέδου της ομοιοστασίας και βέβαια της υγείας τους. Γενικά, η κατάσταση καθίσταται περισσότερο προβλέψιμη και ελεγχόμενη όσο μικρότερος είναι ο συντελεστής εκμεταλλεύσεως της χορηγούμενης τροφής, όσο μικρότερες είναι οι ποσότητες της μη προσλαμβανόμενης τροφής, καθώς και όσο πιο ορθή και αποτελεσματικότερη είναι η ανανέωση του νερού εκτροφής (Κεφ. 9) Ποιοτική σημασία Γενικά, η ποιοτική σημασία της διατροφής των εκτρεφόμενων ιχθύων αφορά στην αναμφισβήτητη συμμετοχή της στη διαμόρφωση του επιπέδου του συνόλου των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών των παραγόμενων ιχθύων, αποσκοπώντας όχι μόνο στη σωστή (από την άποψη των θρεπτικών συστατικών και του ενεργειακού περιεχομένου ή φορτίου ή ενεργειακής πυκνότητας), αλλά και στην υγιεινή (αποφυγή μεταφοράς βλαβερών για τον ανθρώπινο οργανισμό ουσιών) διατροφή των καταναλωτών. Στο στάδιο της πρωτογενούς παραγωγής τους οι μαζικά παραγόμενοι ιχθύες, ως άμεσης καταναλώσεως τρόφιμα, μπορεί εξαιτίας της διατροφής τους να παρουσιάσουν ελάχιστα αλλά ίσως σημαντικά μειονεκτήματα. Αυτά αφορούν στις περιπτώσεις εκείνες που οι ιχθύες χαρακτηρίζονται είτε από υπερβολική παρουσία περισπλαχνικού λίπους, το οποίο ως μη καταναλώσιμο υλικό αυξάνει την τιμή προμήθειάς τους, είτε από υπερβολική παρουσία ενδομυϊκού λίπους το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι εύκολα αποδεκτό από τους καταναλωτές (όταν π.χ. η οσμή, η γεύση και το άρωμα των ιστών στη διαμόρφωση των οποίων συμβάλλουν οι υπάρχουσες λιποδιαλυτές ενώσεις δεν ταυτίζονται με τα αναμενόμενα από τους καταναλωτές επίπεδα), είτε ακόμη από την επιβλαβή παρουσία στο εδώδιμο τμήμα τους βαρέων μετάλλων, διοξινών, PCBs (πολυχλωριωμένων διφαινυλίων), αντιβιοτικών, διαφόρων χημικών ενώσεων ή ακόμη και ενώσεων που μπορεί να προέρ- 41

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 χονται από τη συμμετοχή στις χορηγούμενες στους ιχθύς τροφές γενετικά τροποποιημένων ζωοτροφών (GMO). Η εμφάνιση υπερβολικής συσσωρεύσεως περισπλαχνικού (περιεντερικού) λίπους, η οποία συνοδεύεται και από κάποιου βαθμού (μικρού ή μεγάλου) εκφυλίσεως του ήπατος (λόγω διαχύσεως μικρών ή μεγάλων ποσοτήτων λίπους στον ηπατικό ιστό), συνήθως προκύπτει από την κατανάλωση ανισόρροπων σιτηρεσίων (τα οποία μπορεί να χαρακτηρίζονται από την παρουσία, κυρίως στα σιτηρέσια σαρκοφάγων ιχθύων, ακατάλληλων, ποσοτικά ή και ποιοτικά, υδατανθράκων ή και υπερβολικών ποσοτήτων λιπαρών ουσιών), σε συνδυασμό ή όχι με τη χορήγηση μη μεταβολιζόμενων υπερβολικών ποσοτήτων τροφών, κυρίως λόγω χαμηλών θερμοκρασιών του νερού εκτροφής. Η εμφανώς υπερβολική διάχυση ενδομυϊκού λίπους (καθοριζόμενη κυρίως από την προβλεπόμενη φυσιολογική λιποπεριεκτικότητα κάθε εκτρεφόμενου είδους) συνήθως προκύπτει από την πέραν του κατάλληλου επιπέδου διατροφής χορήγηση ποσοτήτων τροφής με υψηλό ποσοστό λιπαρών ουσιών (π.χ. σύμπηκτα εξωθήσεως). Η απειλούμενη υποβάθμιση του ποιοτικού επιπέδου των παραγόμενων ιχθύων που χαρακτηρίζει τις καταστάσεις αυτές (οι οποίες δεν αποκλείεται από άγνοια να επιδιώκονται από ορισμένους παραγωγούς, λόγω επιθυμητής επισπεύσεως της χρονικής διάρκειας επιτεύξεως του εμπορεύσιμου βάρους των ιχθύων), μπορεί να οφείλεται είτε σε μειωμένα στον λιπώδη ιστό των ιχθύων ποσοστά υψηλώς πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (κυρίως ΕΡΑ και DHA), είτε σε συνδυασμό ή όχι στην παρουσία, ενδεχομένως υπερβολικών ποσοτήτων, επιβλαβών για τον ανθρώπινο οργανισμό ουσιών (όπως π.χ. διοξινών, ενώσεων Hg, καθώς και PCBs), των οποίων η ποικίλου επιπέδου συσσώρευση (εξαρτάται από την προέλευσή τους) μπορεί να χαρακτηρίζει τα παραγόμενα ιχθυάλευρα και τα ιχθυέλαια, η μέγιστη διεθνώς παραγόμενη ποσότητα των οποίων χρησιμοποιείται κατά την κατάρτιση των σιτηρεσίων των ξηρών τροφών, που προορίζονται για τη διατροφή ιχθύων. Τα προαναφερθέντα, σε συνδυασμό με την ολοένα αυξανόμενη μείωση των διαθέσιμων ποσοτήτων των ιχθυάλευρων και της συνεχούς αυξανόμενης τιμής τους, λόγω μειώσεως των φυσικών αποθεμάτων των ιχθύων, έχουν οδηγήσει τις ερευνητικές προσπάθειες προς την κατεύθυνση διερευνήσεως των δυνατοτήτων ασφαλούς και οικονομικά συμφέρουσας αντικαταστάσεώς τους με ζωοτροφές (κυρίως φυτικής προελεύσεως) αρκούντως πλούσιες σε πρωτεΐνες αφενός και αφετέρου σε κατάλληλης συνθέσεως έλαια. Τονίζεται ότι οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να συνδυάζουν την επίτευξη όχι μόνο σχετικά χαμηλού κόστους ιχθυοτροφών, αλλά και το «ευ ζην» των εκτρε- 42

15 ΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ, ΙΑΤΡΟΦΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ φόμενων ιχθύων (κυρίως των σαρκοφάγων), το οποίο δεν αμφισβητείται, τουλάχιστον από την άποψη της διατροφής τους, όταν εκτρέφονται με ιχθυάλευρα και ιχθυέλαια, τροφές που προβλέπονται από τη μορφολογία του πεπτικού τους συστήματος και της φυσιολογίας της θρέψεώς τους, λόγω της συγκεκριμένης χημικής συστάσεώς τους, από την άποψη των αμινοξέων, των βιταμινών, των λιπαρών οξέων και των περιεχόμενων ιχνοστοιχείων τους (π.χ. σελήνιο). Από τις δημοσιοποιηθείσες μέχρι την παρούσα περίοδο ενδείξεις, που προκύπτουν από τα αποτελέσματα των προαναφερθεισών προσπαθειών, μπορεί να διατυπωθεί η άποψη ότι η ταυτόχρονη επίτευξη των δύο αυτών στόχων (η παραγωγή ασφαλών για τον καταναλωτή, υψηλού ποιοτικού επιπέδου και χαμηλού κόστους ιχθύων και το «ευ ζην» των παραγόμενων ιχθύων, κατά την περίοδο της εκτροφής τους), προϋποθέτει πληρέστερη γνώση των διεργασιών του μεταβολισμού, από τον οργανισμό των ιχθύων, των φυτικής προελεύσεως πρωτεϊνών (αμινοξέων) και λιπαρών οξέων, σε συνδυασμό με τις πιθανές αλληλεπιδράσεις τους με το ορμονικό σύστημα των ιχθύων (π.χ. επίδραση στον αριθμό των υποδοχέων της αυξητικής ορμόνης των ηπατικών κυττάρων), καθώς και γενικότερα σε συνδυασμό με τις διεργασίες που καθορίζουν τον ρυθμό αναπτύξεως των ιχθύων. Ιδιαίτερη επίσης προσοχή απαιτεί η συμμετοχή, κατά την κατάρτιση των σιτηρεσίων των ιχθύων, γενετικά τροποποιημένων ζωοτροφών, της οποίας η διερεύνηση και πλήρης γνωστοποίηση των επιπτώσεών της στον ανθρώπινο οργανισμό εκτιμάται ότι απαιτεί περίπου δύο δεκαετίες. Σημειώνεται ότι κατά την παρούσα περίοδο θεωρείται μάλλον σαφώς δεδομένη η απροθυμία διοχετεύσεως, στις αγορές των προηγμένων χωρών, ιχθύων διατραφέντων με τροφές που περιέχουν γενετικά τροποποιημένες πρώτες ύλες. Παρόμοιας, θα μπορούσε να πει κανείς, σπουδαιότητας είναι και οι επιφυλάξεις που προκύπτουν για τη διατάραξη της οικολογίας του υδάτινου περιβάλλοντος (ειδικότερα όταν χρησιμοποιούνται οι πλωτοί κλωβοί), όταν στην προσπάθεια αντικαταστάσεως των ιχθυαλεύρων με φυτικές πρωτεϊνούχες ζωοτροφές καταρτίζονται σιτηρέσια με αυξημένο ποσοστό υδατανθράκων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αποβάλλεται από τον οργανισμό των ιχθύων ως μη πεπτόμενη ύλη. Πρέπει επίσης να υπογραμμισθεί ότι η χορήγηση ελαίων φυτικής προελεύσεως αντί ιχθυελαίων προκαλεί μείωση των ποσοστών τους, αλλά και διατάραξη της μεταξύ τους σχέσεως των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων των σειρών του ω 3 (ΕΡΑ, DHA) και ω 6 στους ιστούς των ιχθύων, γεγονός το οποίο μειώνει τη θρεπτική τους αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό. Σημειώνεται 43

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ωστόσο ότι η κατάσταση αυτή είναι αντιστρεπτή, εάν για χρονικές περιόδους της τάξεως των περίπου 5-6 μηνών, πριν από την επίτευξη του εμπορεύσιμου βάρους των ιχθύων, περιληφθούν στα σιτηρέσιά τους ιχθυάλευρα-ιχθυέλαια, αντικαθιστώντας της φυτικής προελεύσεως ζωοτροφές. 44

ΚΑΙ ΕΚΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ Ε. ΠΑΠΟΥΤΣΟΓΛΟΥ ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΚΑΙ ΕΚΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ Ε. ΠΑΠΟΥΤΣΟΓΛΟΥ ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΑΙ ΕΚΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ Ε. ΠΑΠΟΥΤΣΟΓΛΟΥ ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΦΗΡΜΟΣΜΕΝΗΣ Υ ΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΑ ΙΧΘΥΩΝ ΚΑΙ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΠΟΣΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις για το μάθημα «Ζωοτεχνία» Υδατοκαλλιέργειες Ναυσικά Καρακατσούλη Επικ. Καθηγήτρια Τμήμα ΕΖΠΥ

Σημειώσεις για το μάθημα «Ζωοτεχνία» Υδατοκαλλιέργειες Ναυσικά Καρακατσούλη Επικ. Καθηγήτρια Τμήμα ΕΖΠΥ Σημειώσεις για το μάθημα «Ζωοτεχνία» Υδατοκαλλιέργειες Ναυσικά Καρακατσούλη Επικ. Καθηγήτρια Τμήμα ΕΖΠΥ 1 1. Εισαγωγή Με τον όρο Υδατοκαλλιέργειες (Υ/Κ) εννοούμε την ελεγχόμενη εκτροφή ή καλλιέργεια υδρόβιων

Διαβάστε περισσότερα

Επιδράση των υδατοκαλλιεργειών στο περιβάλλον

Επιδράση των υδατοκαλλιεργειών στο περιβάλλον Επιδράση των υδατοκαλλιεργειών στο περιβάλλον Παύλος Μακρίδης, επίκουρος καθηγητής Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Βιολογίας Ζώων Πανεπιστήμιο Πατρών Τι είναι υδατοκαλλιέργειες; Η καλλιέργεια υδρόβιων οργανισμών,

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή και κατανομή της τροφής. Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία

Παραγωγή και κατανομή της τροφής. Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία Παραγωγή και κατανομή της τροφής Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία Τι τρώμε; Τι τρώει ο άνθρωπος; Ας αφήσουμε τους αριθμούς να μιλήσουν Μόλις 9 είδη ζώων (βόδι, χοίρος, πρόβατο, κατσίκι, βούβαλος, κοτόπουλο,

Διαβάστε περισσότερα

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε...

16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε... 16 Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής Είμαστε ό,τι τρώμε... Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, ωστόσο περισσότεροι από 850 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να πεινούν

Διαβάστε περισσότερα

Μέχρι σήµερα γνωρίζατε ότι η κατανάλωση ψωµιού είναι µία απολαυστική και θρεπτική συνήθεια. Από σήµερα η αγαπηµένη σας αυτή καθηµερινή συνήθεια µπορεί να παρέχει στον οργανισµό ακόµη περισσότερα θρεπτικά

Διαβάστε περισσότερα

Η αύξηση της γαλακτοπαραγωγής Η μείωση του κόστους παραγωγής Η αύξηση της κερδοφορίας. Κατάλληλο ζωϊκό κεφάλαιο

Η αύξηση της γαλακτοπαραγωγής Η μείωση του κόστους παραγωγής Η αύξηση της κερδοφορίας. Κατάλληλο ζωϊκό κεφάλαιο Α Γ Ρ Ι Ν Ι Ο Υ Πρόκληση για κάθε εκτροφή προβάτων αποτελεί: Η αύξηση της γαλακτοπαραγωγής Η μείωση του κόστους παραγωγής Η αύξηση της κερδοφορίας Πως αντιμετωπίζουμε αυτήν την πρόκληση; Κατάλληλο ζωϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Η βιολογική παραγωγή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή Υδρόβιων Οργανισμών

Παραγωγή Υδρόβιων Οργανισμών Παραγωγή Υδρόβιων Οργανισμών ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΙΧΘΥΩΝ ΚΑΙ ΟΡΜΟΝΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΡΥΘΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκων: Ευστράτιος Σ. Παπουτσόγλου Εκπαιδευτικοί στόχοι Σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς 31/12/2015

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς 31/12/2015 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς 31/12/2015 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2014 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα αποτελέσµατα της Έρευνας Υδατοκαλλιεργειών,

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός οδηγός βιολογικής κτηνοτροφίας: χοιροτροφία

Πρακτικός οδηγός βιολογικής κτηνοτροφίας: χοιροτροφία Πρακτικός οδηγός βιολογικής κτηνοτροφίας: χοιροτροφία Α. Παπαράδη 1, Ε. Ξυλούρη 1 1 Εργαστήριο Ανατομίας και Φυσιολογίας Αγροτικών Ζώων, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιερά Οδός 75, 11855 Αθήνα Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2 ου ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ 4 ο ΓΕΛ ΚΟΖΑΝΗΣ 2011-2012 ΟΜΑΔΑ Γ Χεριστανίδου Πελαγία Αγατσίκογλου Γεωργία Κατραντζόγλου Κυριακή Τσουρή Στέλλα Οκριασβίλι Θεώνη ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ-

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή Τροφίμων. Ισχυρισμοί σε θέματα Διατροφής και Υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα. Υποχρεωτική αναγραφή, στα συσκευασμένα τρόφιμα

Υγιεινή Τροφίμων. Ισχυρισμοί σε θέματα Διατροφής και Υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα. Υποχρεωτική αναγραφή, στα συσκευασμένα τρόφιμα Υγιεινή Τροφίμων Ισχυρισμοί σε θέματα Διατροφής και Υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα Υποχρεωτική αναγραφή, στα συσκευασμένα τρόφιμα Το όνομα εμπορική ονομασία τροφίμου Το καθαρό βάρος του (e) ή ο όγκος

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Σεμιναρίου για τον Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Συνολική ιάρκεια: 48 ώρες

Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Σεμιναρίου για τον Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Συνολική ιάρκεια: 48 ώρες Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Σεμιναρίου για τον Τομέα Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Συνολική ιάρκεια: 48 ώρες Κωδικός (ΑΑ) Ώρες ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟΧΟΙ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1 6 1. Ξενάγηση στο

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Αποβλήτων

Διαχείριση Αποβλήτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Διαχείριση Αποβλήτων Ενότητα 11 : Βιομηχανικά Στερεά και Υγρά Απόβλητα Δρ. Σταυρούλα Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού Οι καλοκαιρινοί μήνες αποτελούν ιδανική περίοδο για την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «μεσογειακής διατροφής». Η μεσογειακή διατροφή, η οποία πήρε το όνομά της από τον τρόπο διατροφής των λαών της Μεσογείου,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή

Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην. πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Πρόκειται για τίτλο που δεν αφήνει να εννοηθεί καθαρά αυτό που στην πραγματικότητα θα ήθελε να περιγράψει. Και αυτό επειδή οποιαδήποτε μορφή Γεωργίας από την πλέον αρχέγονη έως την πιο

Διαβάστε περισσότερα

Η εξαιρετική θρεπτική αξία της ψαρόσουπας, με ψάρια χαμηλής εμπορικής αξίας των ελληνικών θαλασσών

Η εξαιρετική θρεπτική αξία της ψαρόσουπας, με ψάρια χαμηλής εμπορικής αξίας των ελληνικών θαλασσών ΕΘΙΑΓΕ 10 / 11 Η εξαιρετική θρεπτική αξία της ψαρόσουπας, με ψάρια χαμηλής εμπορικής αξίας των ελληνικών θαλασσών Δέσποινα Στεργίου, Τεχνολόγος Τροφίμων Αντώνιος Τραγαντζόπουλος, Χημικός Γεώργιος Μόνιος,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΟΥΣ Πειραιάς 1/8/2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΟΥΣ Πειραιάς 1/8/2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς 1/8/214 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΟΥΣ 211 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα αποτελέσµατα της Έρευνας Υδατοκαλλιεργειών,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΛΑΓΚΤΟΥ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΩΣ ΖΩΝΤΑΝΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟΥΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥΣ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ (Γενική θεώρηση)

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΛΑΓΚΤΟΥ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΩΣ ΖΩΝΤΑΝΗΣ ΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟΥΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥΣ ΙΧΘΥΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ (Γενική θεώρηση) T.E.I. ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΑΛΙΕΙΑΣ-ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΓΚΤΟΥ Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΛΑΓΚΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Βιταμίνες/ Συμπληρώματα Διατροφής

Βιταμίνες/ Συμπληρώματα Διατροφής Βιταμίνες/ Συμπληρώματα Διατροφής e-catalogue 2012 Βιταμίνες Μέταλλα & Ιχνοστοιχεία Αμινοξέα & Πρωτεΐνες Απαραίτητα Λιπαρά Οξέα Πεπτικά/Προβιοτικά Βοηθήματα Βιταμίνες Οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για

Διαβάστε περισσότερα

Ψάρι ΠΗΓΑΣΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΨΑΡΙΟΥ & ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΣ

Ψάρι ΠΗΓΑΣΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΨΑΡΙΟΥ & ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΨΑΡΙΟΥ & ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Γ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Γεωπόνος Yδροβιολόγος (DEA) (DEA) ΠΗΓΑΣΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Α.Ε. Τι Είναι? Νωπό Αλίευμα που ως Είδος (Τσιπούρα ή Λαβράκι) κατατάσσεται μεταξύ των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΩΝ 2012, Πειραιάς 31 /12 / 2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΩΝ 2012, Πειραιάς 31 /12 / 2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς 31 /12 / 2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΕΤΩΝ 2012, 2013 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα αποτελέσµατα της Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.2 : Ποιοτικός έλεγχος & ασφάλεια στην αλυσίδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr

Διαβάστε περισσότερα

Οικιακή Οικονομία Β Λυκείου. Μάθημα Επιλογής (4ωρο)

Οικιακή Οικονομία Β Λυκείου. Μάθημα Επιλογής (4ωρο) Οικιακή Οικονομία Β Λυκείου Μάθημα Επιλογής (4ωρο) Βασικές επισημάνσεις Το μάθημα σε Γυμνάσιο και Λύκειο ονομάζεται Οικιακή Οικονομία Το περιεχόμενο του μαθήματος και των Δεικτών Επιτυχίας/Επάρκειας, βασίζονται

Διαβάστε περισσότερα

Τι τρώμε ; Τα τρελά κολοκυθάκια. Βουκάι Αντελίνα Δοβλιατίδου Άννα Λαδοπούλου Σοφία Ξανθοπούλου Άννα Παπαδοπούλου Αναστασία

Τι τρώμε ; Τα τρελά κολοκυθάκια. Βουκάι Αντελίνα Δοβλιατίδου Άννα Λαδοπούλου Σοφία Ξανθοπούλου Άννα Παπαδοπούλου Αναστασία Τι τρώμε ; Ομάδα 1 : Τα τρελά κολοκυθάκια Βουκάι Αντελίνα Δοβλιατίδου Άννα Λαδοπούλου Σοφία Ξανθοπούλου Άννα Παπαδοπούλου Αναστασία Ιστορική αναδρομή εξέλιξης τροφίμων Παράλληλα με την εξέλιξη του ανθρώπινου

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές πληροφορίες στην επισήμανση και διαφήμιση των τροφίμων Νομοθετική προσέγγιση

Διατροφικές πληροφορίες στην επισήμανση και διαφήμιση των τροφίμων Νομοθετική προσέγγιση ΕΦΕΤ/Δνση Αξιολόγησης - Εγκρίσεων Διατροφικές πληροφορίες στην επισήμανση και διαφήμιση των τροφίμων Νομοθετική προσέγγιση Δρ.Αγγελική Καρπούζα Προϊσταμένη Δ/νσης Αξιολόγησης-Εγκρίσεων Κανονισμός (ΕΕ)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΗΣ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΗΣ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ESCAPE ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΗΣ ΑΓΩΝΩΝ ΔΡΟΜΟΥ Βασικές απαιτήσεις για τη διατροφή των αθλητών Τα τελευταία χρόνια οι αθλητικές επιδόσεις αυξάνονται αδιάκοπα. Η συνηθισμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Μακροχρόνια επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

IP/03/1022. Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2003

IP/03/1022. Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2003 IP/03/1022 Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2003 Πρόταση της Επιτροπής σχετικά µε τους ισχυρισµούς για τις θρεπτικές και υγιεινές ιδιότητες των τροφίµων για την καλύτερη ενηµέρωση των καταναλωτών και την εναρµόνιση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος

ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΥΛΩΝ Υδατάνθρακες Λίπη Πρωτεΐνες Νερό Ανόργανα συστατικά Βιταμίνες Υπευθ. Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Οι

Διαβάστε περισσότερα

Eισαγωγή στη Διατροφή. Αντωνία Ματάλα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Σεπτέμβριος 2016

Eισαγωγή στη Διατροφή. Αντωνία Ματάλα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Σεπτέμβριος 2016 Eισαγωγή στη Διατροφή Αντωνία Ματάλα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Σεπτέμβριος 2016 Ορισμός της Διατροφής Η επιστήμη της Διατροφής μελετά: Τον τρόπο με τον οποίο η τροφή παρέχει στους ζωντανούς οργανισμούς τα

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

(dietary fiber, nonnutritive fiber)

(dietary fiber, nonnutritive fiber) KΥΤΤΑΡΙΝΗ - ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ Στα τρόφιμα, παράλληλα με τους υδατάνθρακες που πέπτονται στον ανθρώπινο οργανισμό (δηλαδή που υδρολύονται, απορροφώνται και μεταβολίζονται κατά τα γνωστά), υπάρχουν και υδατάνθρακες

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρο 2.1 Υδατοκαλλιέργεια. Συνοπτική παρουσίαση

Μέτρο 2.1 Υδατοκαλλιέργεια. Συνοπτική παρουσίαση Μέτρο 2.1 Υδατοκαλλιέργεια Συνοπτική παρουσίαση Δράσεις 1. Αύξηση της παραγωγικής ικανότητας λόγω κατασκευής νέων μονάδων. Ίδρυση νέων μονάδων ειδών εμπορικής αξίας εδώδιμων και μη. Αύξηση της δυναμικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Πρόληψη εμφάνισης νοσημάτων Θεραπεία ασθενών στο χώρο του νοσοκομείου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΘΡΟ ΠΡΩΤΟ [Άρθρο 4 Κατηγορίες υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα Αναγκαίες υποδομές για τη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας]

ΑΡΘΡΟ ΠΡΩΤΟ [Άρθρο 4 Κατηγορίες υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα Αναγκαίες υποδομές για τη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας] ΑΡΘΡΟ ΠΡΩΤΟ [Άρθρο 4 Κατηγορίες υδατοκαλλιεργειών στην Ελλάδα Αναγκαίες υποδομές για τη λειτουργία των μονάδων υδατοκαλλιέργειας] 1. Κατηγορίες Υδατοκαλλιεργειών Για τις ανάγκες του παρόντος και σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

«Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

«Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ «Γενετικά τροποποιημένα φυτά» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΥΔΡΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2015-2016 ΤΑΞΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί Με τον όρο γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί εννοούμε τους ζωντανούς οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών

Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών η Ελληνική υδατοκαλλιέργεια, αναπτύχθηκε και ανέδειξε τη χώρα ως τη μεγαλύτερη παραγωγό ιχθύων στην ευρύτερη περιοχή της

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Ισχυρισμοί διατροφής

ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Ισχυρισμοί διατροφής ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ισχυρισμοί διατροφής «ισχυρισμός» αναφερόμενος σε τρόφιμο: Κάθε μήνυμα ή απεικόνιση, η οποία δεν είναι υποχρεωτική σύμφωνα με την κοινοτική ή εθνική νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένης

Διαβάστε περισσότερα

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Για χρόνια, οι καταναλωτές µαθαίνουν για τα οφέλη της µείωσης των καρδιαγγειακών παθήσεων µε τη λήψη ωµέγα-3 λιπαρών οξέων. Αυτή η άποψη έχει επικρατήσει,

Διαβάστε περισσότερα

Μηδενική Δίαιτα: Η πιο αυστηρή Δεν γίνεται πρόσληψη ενέργειας Οργανισμός καταφεύγει σε αποθήκες του: Λίπος Πρωτεΐνες Γλυκογόνο

Μηδενική Δίαιτα: Η πιο αυστηρή Δεν γίνεται πρόσληψη ενέργειας Οργανισμός καταφεύγει σε αποθήκες του: Λίπος Πρωτεΐνες Γλυκογόνο Μηδενική Δίαιτα: Η πιο αυστηρή Δεν γίνεται πρόσληψη ενέργειας Οργανισμός καταφεύγει σε αποθήκες του: Λίπος Πρωτεΐνες Γλυκογόνο 1 Γλυκογόνο: επαρκεί για μια ημέρα για ανάγκες εγκεφάλου -> Πρωτεΐνη: για

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis

ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΤΟΜΕΑ KAI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Perrotis College Dr. Konstantinos Rotsios Mr. Nikolaos Gizgis Η σημασία του Αγροδιατροφικού Τομέα Σύμφωνα με άρθρα (Ναυτεμπορική-3/6/18) αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2 Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας Κεφάλαιο 2.2 Ο ρόλος της ενέργειας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.2 Τροφικές σχέσεις και ροή ενέργειας Τροφικές Σχέσεις και Ροή Ενέργειας Κάθε οργανωμένο σύστημα,

Διαβάστε περισσότερα

Αριθ. L 55/22 EL Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκων Κοινοτήτων

Αριθ. L 55/22 EL Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκων Κοινοτήτων Αριθ. L 55/22 EL Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκων Κοινοτήτων 6. 3. 96 ΟΔΗΓΙΑ 96/8/EK ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 26ης Φεβρουαρίου 1996 σχετικά με τα τρόφιμα που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν σε δίαιτες μειωμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ:

ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ: ΤΡΟΦΙΜΑ ΑΠΟ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ: ΕΝΑ ΠΕΙΡΑΜΑ ΜΕ ΑΓΝΩΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ, ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΝΙΚΟΛΑΣ ΠΡΙΜΗΚΥΡΙΟΣ, ΓΕΩΠΟΝΟΣ, Δρ. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΓΕΝΕΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας

ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤ ΕΞΑΜΗΝΟΥ Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Τ.Ε.Ι. Αθήνας Μάθημα 10 ο Εισαγωγή στην γεωργική και κτηνοτροφική βιοτεχνολογία Διδάσκων Δρ. Ιωάννης Δρίκος Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων (ΠΙ)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται στην πέμπτη θέση του παγκόσμιου πίνακα εισαγωγέων ελαιολάδου του FAO βάση των εισαγομένων ποσοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Γλωσσάρι για το Μάθημα της Διατροφικής Ιατρικής Λιπαρά οξέα: περιέχουν μακριές αλυσίδες μορίων που αποτελούν σχεδόν όλο το σύμπλεγμα λιπιδίων τόσο για τα ζωικά όσο και για τα φυτικά λίπη. Αν αποκοπούν

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 8.6.2017 L 145/13 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) 2017/962 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 7ης Ιουνίου 2017 σχετικά με την αναστολή της άδειας για την ουσία ethoxyquin (αιθοξυκίνη) ως πρόσθετης ύλης ζωοτροφών για όλα τα

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.1: Ασφάλεια βιολογικών τροφίμων & προστασία καταναλωτών Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr Δομή παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα»

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» «Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» του Δημήτρη Κοσμά, icsd07055@icsd.aegean.gr d και της Γεωργίας Πολυζώη, icsd07105@icsd.aegean.gr 1 Δείκτης: Επιφανειακή Θερμοκρασία Ως μέση επιφανειακή θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα

Αιγίδες Επιστημονικών Εταιρειών στα Τρόφιμα

Αιγίδες Επιστημονικών Εταιρειών στα Τρόφιμα Αιγίδες Επιστημονικών Εταιρειών στα Τρόφιμα Ποια η κατάσταση σε Ελλάδα και διεθνώς; Που οδεύουμε και ποιες οι προϋποθέσεις; Aντώνης Ζαμπέλας Πρόεδρος ΕΦΕΤ Αναπλ. Καθηγητής Διατροφής του Ανθρώπου Γεωπονικό

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση Διατροφής-Ιώσεων-Ανοσοποιητικού Συστήματος - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 08 Οκτώβριος :40

Σχέση Διατροφής-Ιώσεων-Ανοσοποιητικού Συστήματος - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 08 Οκτώβριος :40 Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Οι ιώσεις ανεξάρτητα από το εάν είναι ήπιες ή όχι έχουν αρνητικές επιδράσεις στη διατροφική κατάσταση του ατόμου. Οι σπουδαιότητα των επιδράσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ Εισήγηση Ευαγγελία Μηνά

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ Εισήγηση Ευαγγελία Μηνά ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ & ΘΑΛΑΣΣΑΣ 2014-2020 Εισήγηση Ευαγγελία Μηνά 1 Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εγκρίθηκε με την Απόφαση C(2015) 7415/23-10-2015 Με δημόσια δαπάνη 523.406.309 - κοινοτική συμμετοχή:

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές διεργασίες. Βιομάζα Βιομόρια Οργ. μόρια Ανοργ. μόρια

Τεχνικές διεργασίες. Βιομάζα Βιομόρια Οργ. μόρια Ανοργ. μόρια Τεχνικές διεργασίες Βιομάζα Βιομόρια Οργ. μόρια Ανοργ. μόρια ΓΕΩΡΓΙΑ Γενετική βελτίωση ποικιλιών φυτών για αντοχή στις ασθένειες, ξηρασία, αφιλόξενα εδάφη Μαζική παραγωγή κλώνων Ανάπτυξη βιο-εντομοκτόνων

Διαβάστε περισσότερα

TEI ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΧΘΥΟΚΟΜΙΑΣ - ΑΛΙΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ &

TEI ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΧΘΥΟΚΟΜΙΑΣ - ΑΛΙΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ & TEI ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΙΧΘΥΟΚΟΜΙΑΣ - ΑΛΙΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ & ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Ηλεκρονικές σημειώσεις για την Παραγωγή Ιχθύων Γλυκού Νερού Επιμέλεια Περδικάρης Κώστας Ναθαναηλίδης Κοσμάς Γκούβα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της διατροφής στη διαμόρφωση μέγιστης οστικής μάζας

Ο ρόλος της διατροφής στη διαμόρφωση μέγιστης οστικής μάζας Σύμφωνα με τους ειδικούς, σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης παίζει η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση και υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Ο ρόλος της διατροφής στη

Διαβάστε περισσότερα

PΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ H βιολογική σημασία των λιποειδών είναι μεγάλη : Eίναι δομικές μονάδες των μεμβρανών και συμμετέχουν στις

PΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ H βιολογική σημασία των λιποειδών είναι μεγάλη : Eίναι δομικές μονάδες των μεμβρανών και συμμετέχουν στις PΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ H βιολογική σημασία των λιποειδών είναι μεγάλη : Eίναι δομικές μονάδες των μεμβρανών και συμμετέχουν στις διάφορες διεργασίες που γίνονται μέσω των μεμβρανών. Eίναι

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44

Γνωρίστε τα νηστίσιμα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 14 Φεβρουάριος :44 Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος Τα λαχανικά, τα όσπρια, οι πατάτες, τα δημητριακά, τα ζυμαρικά, οι ξηροί καρποί, οι ελιές, τα φρούτα, τα θαλασσινά, ο ταραμάς, τα τουρσί ανήκουν

Διαβάστε περισσότερα

Υγιεινή Τροφίμων. Γενετικά Μεταλλαγμένα Τρόφιμα (GMFs)

Υγιεινή Τροφίμων. Γενετικά Μεταλλαγμένα Τρόφιμα (GMFs) Υγιεινή Τροφίμων Γενετικά Μεταλλαγμένα Τρόφιμα (GMFs) Γενετική τροποποίηση Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί προκύπτουν από την ενσωμάτωση στο γενετικό τους υλικό συγκεκριμένων γονιδίων τα οποία έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόζμια Γκπαίδερζη «Σοξθή για όλξρπ Σοξθή για ζκέση»

Παγκόζμια Γκπαίδερζη «Σοξθή για όλξρπ Σοξθή για ζκέση» Παγκόζμια Γκπαίδερζη «Σοξθή για όλξρπ Σοξθή για ζκέση» Πείνα /Γενετικά Σροποποιημένα Σρόφιμα ΓΓΩΡΓΙΑΝΑ ΚΟΤΡΙΔΟΤ Γ- ΛΤΚΓΙΟΤ- ΛΤΚΓΙΟ ΑΓΙΟΤ ΙΩΑΝΝΗ ΛΓΜΓΟΤ Διαηοξθή και η ζημαζία ηηπ για ηημ ργεία 1) «Άφησε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι. ΜΠΑΛΙΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι. ΜΠΑΛΙΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ι. ΜΠΑΛΙΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ. Η υπερβολική συγκέντρωση της εντατικής κτηνοτροφίας σε ορισμένες περιοχές, σε συνδυασμό με την αύξηση του μεγέθους των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Για τον άνθρωπο π.χ. το 85% περίπου των στερεών συστατικών του σώματός του αποτελείται από πρωτεΐνες. Έτσι οι πρωτεΐνες της τροφής χρησιμοποιούνται :

Για τον άνθρωπο π.χ. το 85% περίπου των στερεών συστατικών του σώματός του αποτελείται από πρωτεΐνες. Έτσι οι πρωτεΐνες της τροφής χρησιμοποιούνται : PΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Oι πρωτεΐνες είναι τάξη θρεπτικών υλών με ιδιαίτερη σημασία για τους ζωντανούς οργανισμούς, γιατί αποτελούν την κύρια δομική ύλη τους. Περιεκτηκότητα μερικών τροφίμων σε

Διαβάστε περισσότερα

Sparta INNOLIVE Sparta FIBERFEED

Sparta INNOLIVE Sparta FIBERFEED Sparta INNOLIVE Sparta FIBERFEED ΣΥΝΘΕΤΑ ΣΥΜΠΗΡΩΜΑΤΑ ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ Κατάλληλα για Χοιρίδια πάχυνσης & Χοιρομητέρες Διοίκηση & Εργοστάσιο SPARTA LIFE S.A. 7th km. Ε.Ο. Σπάρτης-Γυθείου, ΣΠΑΡΤΗ, ΤΚ 23054, ΛΑΚΩΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Την τελευταία 30ετία στην Ελλάδα έχουν αναδειχθεί οι ιχθυοκαλλιέργειες θαλασσινών μεσογειακών ειδών (κυρίως τσιπούρας και λαβρακίου).

Την τελευταία 30ετία στην Ελλάδα έχουν αναδειχθεί οι ιχθυοκαλλιέργειες θαλασσινών μεσογειακών ειδών (κυρίως τσιπούρας και λαβρακίου). Ο κλάδος των ελληνικών υδατοκαλλιεργειών είναι ένας από τους πλέον αναπτυσσόμενους τομείς της πρωτογενούς παραγωγής της χώρας, με σαφή εξαγωγικό χαρακτήρα και σημαντική θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρόλο

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στη Βιομηχανική Δραστηριότητα. Δρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιμης Επιτροπής Βιομηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ

Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στη Βιομηχανική Δραστηριότητα. Δρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιμης Επιτροπής Βιομηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στη Βιομηχανική Δραστηριότητα Δρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιμης Επιτροπής Βιομηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ Διαχείριση Υδάτινων Πόρων αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη κλιματικές

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα σήμερα Προσωρινά Αποτελέσματα Παραγωγής Γεωργικών

Διαβάστε περισσότερα

Protecure και Endosan. Protecure. Endosan

Protecure και Endosan. Protecure. Endosan Υγιεινό Φυσικό Προβιοτικό Protecure Endosan Protecure και Endosan Υγιεινό Φυσικό Προβιοτικό Τα νέα ϖροβιοτικά, Protecure και Endosan, ϖεριέχουν καλλιέργειες µικροοργανισµών γαλακτικού οξέος, είναι φυσικά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΗΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΤΜΗΜΑ Γ2 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΤΟΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2011-2012 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουν περάσει περίπου 15 χρόνια από τη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα ΝΕΡΟ Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ καλύπτει το 70,9% του πλανήτη μας είναι απαραιτητο για την διατήρηση της ζώης στη γη και

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηµα : Οικογενειακή Αγωγή

Μάθηµα : Οικογενειακή Αγωγή ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2004 2005 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 Μάθηµα : Οικογενειακή Αγωγή Ηµεροµηνία: 14 / 06 /05 Τάξη: Β Λυκείου Ονοµατεπώνυµο µαθητή/τριας:... Χρόνος:

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών 30-12-2014 EVA PAPASTERGIADOU Ανακύκλωση των Θρεπτικών είναι η χρησιμοποίηση, ο μετασχηματισμός, η διακίνηση & η επαναχρησιμοποίηση των θρεπτικών στοιχείων στα οικοσυστήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Προϋπολογισμός: 3.650.000 Ευρώ Φορέας υλοποίησης: Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορείου ΟΠΕ ΑΕ Χρηματοδότηση: Συγχρηματοδότηση από την Ελλάδα και

Προϋπολογισμός: 3.650.000 Ευρώ Φορέας υλοποίησης: Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορείου ΟΠΕ ΑΕ Χρηματοδότηση: Συγχρηματοδότηση από την Ελλάδα και Προϋπολογισμός: 3.650.000 Ευρώ Φορέας υλοποίησης: Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορείου ΟΠΕ ΑΕ Χρηματοδότηση: Συγχρηματοδότηση από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 5 η Ενότητα Παραγωγικότητα (Εισαγωγή) Εισηγητής: Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη

Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη Δέσποινα Μάλλη Φρειδερίκη Ραχμανίδου Σοφία Ντούνη Χαρά Μπροτζάκη Η διατροφή αποτελεί μοναδικό παράγοντα για την ανάπτυξη του σώματος, την καλή λειτουργία του, την διατήρηση της υγείας και την προστασία

Διαβάστε περισσότερα

Περι ληψη μελε της. «Ψαρεύοντας πρωτεΐνη» Οι επιπτώσεις της θαλάσσιας αλιείας στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια έως το έτος 2050»

Περι ληψη μελε της. «Ψαρεύοντας πρωτεΐνη» Οι επιπτώσεις της θαλάσσιας αλιείας στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια έως το έτος 2050» «Ψαρεύοντας πρωτεΐνη» Οι επιπτώσεις της θαλάσσιας αλιείας στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια έως το έτος 2050» Περι ληψη μελε της Ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και η εξασφάλιση των απαραίτητων αγαθών

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογικά τρόφιµα. ηµήτρης Γρηγοράκης, MSc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος. Κέντρο ιαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου

Βιολογικά τρόφιµα. ηµήτρης Γρηγοράκης, MSc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος. Κέντρο ιαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου Βιολογικά τρόφιµα ηµήτρης Γρηγοράκης, MSc Κλινικός ιαιτολόγος- ιατροφολόγος Επιστηµονικός ιευθυντής ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ Κέντρο ιαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή βιολογικών

Διαβάστε περισσότερα

I) ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ

I) ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ I) ΒΗΜΑΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ a) Υπολογισμός της θερμιδικής πρόσληψης του ατόμου και της πρόσληψης θρεπτικών συστατικών (έλεγχος επάρκειας) Με τη λήψη: 1.Διαιτολογικού ιστορικού

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Προγράμματος Κατάρτισης : «ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ»

Τίτλος Προγράμματος Κατάρτισης : «ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ - ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ» Τίτλος Προγράμματος Κατάρτισης : Τίτλος Προγράμματος Κατάρτισης : «ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ» Ημερ. Έναρξης: π.χ. 50202 Ημερ. Λήξης: π.χ. 602 Σύνολο ωρών: 50 Χώρος Υλοποίησης Προγράμματος Κατάρτισης:

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη της συγκαλλιέργειας βίκου-κριθής. κριθής και µπιζελιού- και ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγόµενης χλωροµάζας

Μελέτη της συγκαλλιέργειας βίκου-κριθής. κριθής και µπιζελιού- και ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγόµενης χλωροµάζας Μελέτη της συγκαλλιέργειας βίκου-κριθής κριθής και µπιζελιού- βρώµης ως προς τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγόµενης χλωροµάζας Χατζηγεωργίου Ι. 1, Φορτάτος Ε. 1, Τσιµπούκας Κ. 2, Ζέρβας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Τα παιδιά ρυθμίζουν τη λήψη τροφής έτσι ώστε να ταιριάζει με τις σωματικές ανάγκες σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΈΤΟΣ 2017

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΈΤΟΣ 2017 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 24 Ιανουαρίου 219 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΈΤΟΣ Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται τα Υδατοκαλλιεργειών, έτους.

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Οι επιμέρους μελέτες ανέδειξαν τον πλούτο των φυσικών πόρων που διαθέτει η χώρα μας αλλά και τους κινδύνους που απειλούν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Αγορών 1908-2016 Τιμές σιταριού, $/τόννο Απόκλιση Πραγματική

Διαβάστε περισσότερα

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις τιμές των τροφίμων

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις τιμές των τροφίμων 8 Αυγούστου 2012 Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις τιμές τροφίμων Επιστήμες / Περιβάλλον - Οικολογία Η αλλαγή του κλίματος μείωσε την παγκόσμια παραγωγή σίτου και καλαμποκιού περισσότερο από 3% κατά τις τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος. ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Τεχνολογιών Φυσικού Περιβάλλοντος ΜΑΘΗΜΑ: Γενική Οικολογία 6 η Ενότητα Βασικές διαδικασίες πρωτογενούς παραγωγικότητας

Διαβάστε περισσότερα