Embassy of Greece Office for Economic & Commercial Affairs Tel.: Fax.: ,

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2010 Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΟΣ - ΑΙΓΥΠΤΟΥ Ιούλιος 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Β Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Βασικοί οικονοµικοί δείκτες 2. Εισαγωγή 3. Μακροοικονοµικές εξελίξεις 4. Εξωτερικό εµπόριο 5. Επενδύσεις επενδυτικό περιβάλλον Γ ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 1. Γεωργία 2. Σηµαντικότεροι κλάδοι βιοµηχανίας 2.1. Κλωστοϋφαντουργία 2.2 Φαρµακοβιοµηχανία 2.3 Αυτοκινητοβιοµηχανία 3. Ενέργεια 3.1 Γενικά 3.2 Πετρέλαιο φυσικό αέριο 3.3 Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας 3.4 Πυρηνική ενέργεια 4. Κατασκευές 5. οµικά υλικά 5.1 Βιοµηχανία τσιµέντου 5.2 Μεταλλουργία 6. Μεταφορές 6.1 Γενικά οδικές µεταφορές 6.2 Σιδηροδροµικές µεταφορές 6.3 Αεροπορικές µεταφορές 6.4 Θαλάσσιες µεταφορές 6.5 ιώρυγα Σουέζ 6.6 Ποτάµιες µεταφορές 7. Τηλεπικοινωνίες και τεχνολογίες πληροφορικής 8. Τουρισµός 9. Τραπεζικός τοµέας ΙΜΕΡΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ 1. ιµερές εµπόριο Ελλάδος Αιγύπτου 2. Eλληνικές εξαγωγές προς την Αίγυπτο σύγκριση µε Ανάλυση σηµαντικότερων εξαγώγιµων προϊόντων 4. Eλληνικές εισαγωγές από την Αίγυπτο σύγκριση µε Επενδύσεις 5. Επισκέψεις αποστολές συνέδρια Ε ΠΗΓΕΣ 2

3 Α. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Επιφάνεια τετρ. χλµ Πληθυσµός (εκτίµηση 2009) Προσδόκιµο Ζωής 72,66 έτη (70,07 για τους άνδρες και 75,38 για τις γυναίκες) Πυκνότητα 82,96 κατ./km² Μορφολογία Έρηµος, στην οποία παρεµβάλλεται η κοιλάδα και το έλτα του Νείλου. Χαµηλότερο υψόµετρο: Qattara depression -133 µέτρα. Ανώτερο υψόµετρο: Όρος Αγίας Αικατερίνης (Σινά) µ. Κατανοµή έκτασης Πρωτεύουσα Επίσηµη ονοµασία Πολίτευµα ιοικητικό σύστηµα Καλλιεργήσιµη γη: 5%, Λοιπές εκτάσεις: 95%, Μόνιµες καλλιέργειες: 0,5% Κάιρο Arab Republic of Egypt (Jumhuriyat Misr al-arabiyah) Υπηρεσιακός Πρόεδρος: Μοχάµεντ Χουσεΐν Ταντάουι 26 διοικητικά διαµερίσµατα Κλίµα Γλώσσα Θρησκεία Θερµά, ξηρά καλοκαίρια και ήπιοι χειµώνες Αραβική (επίσηµη) Μουσουλµάνοι (σουνίτες) 90%, Κόπτες 9%, λοιποί Χριστιανοί 1% Εθνική Σύνθεση Αιγύπτιοι 99,6%, άλλοι 0,4% Αλφαβητισµός Άρρενες 83%, γυναίκες 59,4% Νόµισµα Λίρα Αιγύπτου (EGP) Ισοτιµία 1 = 8, 482 Αιγ.λίρες και 1$ = 5,963 Αιγ. Λίρες ( ) Ζώνη Ώρας GMT+2 δηλ. ίδια ώρα µε την Ελλάδα (εφέτος δεν εφαρµόστηκε η θερινή ώρα) Εθνική επέτειος Ηµέρα επανάστασης, 23 Ιουλίου (1952), 6 Οκτωβρίου Θρησκευτικές αργίες Χριστούγεννα (7 Ιανουαρίου). Οι Ισλαµικές αργίες βασίζονται στο σεληνιακό ηµερολόγιο και ποικίλουν από έτος σε έτος: Ισλαµικό νέο έτος, Γενέθλια Προφήτη, Αιντ αλ Φιτρ (30 Αυγούστου 2011, 3 ηµέρες), Αιντ αλ Αντχα (6 Νοε 2011, 4 ηµέρες) 3

4 Β. Η ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 2005/ / / / /10 ΑΕΠ ετήσια αύξηση (%) 6,8% 7,1% 7,2% 4,7% 5,1% Πληθωρισµός (ετήσιος µ.ο. %) 4,2% 10,9% 11,7% 9,9% 10,7 Ανεργία (%) 10,9% 8,9% 8,8% 9,4% 9,0% Εξαγωγές ($ δισ.) 18, ,4 25,2 23,9 Εισαγωγές ($ δισ.) 30,4 37,8 52,8 50,3 49 Όγκος εµπορίου ($ δισ.) 48,9 59,8 82,2 75,5 72,9 Εµπορικό ισοζύγιο ($ δισ.) ,8-23,4-25,1-25,1 Εµπορικό έλλειµµα (% ΑΕΠ) 11,2% 12,5% 14,4% 13,4% 11,5% Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ($ δισ.) 1,7 2,7 0,8-4,4-4,3 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (% ΑΕΠ) 1,6% 1,7% 0,5% -2,4-2 Συναλλαγµατικά αποθέµατα ($ δισ.) 22,9 28,3 34,6 31,6 35,2 Άµεσες ξένες επενδύσεις ($ δισ.) 6, ,2 8,1 6,8 Μεταναστευτικά εµβάσµατα ($ δισ.) 5 6,3 8,5 7,6 9,54 Εξωτερικό χρέος ($ δισ.) 29,6 29,9 33,9 31,5 33,7 Εξωτερικό χρέος (% ΑΕΠ) 27,6% 23,3% 20,1% 17,0% 15,9% Εσωτερικό Χρέος (LE δις) 587, ,3 755,3 888,6 Ισοτιµίες $ (µεσοσταθµικές) 5,76 5,7 5,5 5,5 5,69 2. Εισαγωγή Από το 2004 η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει την εφαρµογή προγράµµατος δηµοσιονοµικής εξυγίανσης και οικονοµικών µεταρρυθµίσεων µε στόχο την µείωση του δηµοσίου ελλείµµατος και του εξωτερικού χρέους, καθώς και την προσέλκυση άµεσων ξένων επενδύσεων (κυρίως µε την παροχή επενδυτικών κινήτρων, αλλά και µέσω του προγράµµατος ιδιωτικοποιήσεων). Η Αίγυπτος είχε κατορθώσει να σηµειώσει τα τελευταία έτη, πριν την εκδήλωση της διεθνούς κρίσης, αυξηµένους ρυθµούς οικονοµικής ανάπτυξης, ιδίως στους τοµείς της ενέργειας (φυσικό αέριο, ανανεώσιµες πηγές ενέργειας), των κατασκευών, των τηλεπικοινωνιών και του τουρισµού. Ο βαθµός εξωστρέφειας της οικονοµίας παρουσιάζει, επίσης, διαχρονικά αυξητική τάση. Η χώρα δεν συµπεριλαµβάνεται στις χώρες που επλήγησαν, πρωτογενώς, από την διεθνή χρηµατοπιστωτική κρίση. Η µικρή διάδοση στην Αίγυπτο των χρηµατοπιστωτικών εργαλείων που απετέλεσαν κεντρικό στοιχείο της κρίσης (στο αρχικό της στάδιο), η κυρίαρχη κρατική παρουσία στον εγχώριο τραπεζικό τοµέα και η µικρή έκθεση των αιγυπτιακών τραπεζών, εν γένει, σε επισφαλείς τοποθετήσεις στο εξωτερικό λειτούργησαν ως δικλείδες ασφαλείας. Εντούτοις, η επακόλουθη παγκόσµια οικονοµική ύφεση επηρέασε καίριους τοµείς της οικονοµίας της Αιγύπτου (µείωση εσόδων από τουρισµό, προσόδων ιώρυγας του Suez, µεταναστευτικών εµβασµάτων, άµεσων ξένων επενδύσεων, εξαγωγών προς βασικούς εµπορικούς εταίρους Η.Π.Α. και Ε.Ε.). Ο ρυθµός ανάπτυξης που διαµορφώθηκε σε 5,1% 4

5 του ΑΕΠ για το οικονοµικό έτος 2009/10 (4,7% το οικονοµικό έτος 2008/09) ήταν µια εµφανής ένδειξη για επιστροφή σε πρό-κρίσης ρυθµούς ανάπτυξης (7% η πρόβλεψη για το 2011/12). Η χώρα διατηρεί ισχυρούς πολιτικοικονοµικούς δεσµούς µε την ύση. Λαµβάνει $2 δις βοήθεια από τις ΗΠΑ ετησίως ο δε σηµαντικότερος εµπορικός της εταίρος είναι µακράν η ΕΕ. Τελευταία οικοδοµεί δεσµούς µε ανερχόµενες οικονοµικές δυνάµεις όπως η Ινδία και η Κίνα και αναµένεται προς το τέλος της δεκαετίας οι εξαγωγές προς την τελευταία να υπερβούν αυτές προς τις ΗΠΑ. Τα γεγονότα της 25 ης Ιανουαρίου 2011 και οι ραγδαίες αλλαγές που τα ακολούθησαν, άλλαξαν άρδην το πολιτικό σκηνικό και το όλο οικονοµικό περιβάλλον. Η Αίγυπτος εισήλθε σε µία περίοδο ρευστότητας µε συνέπεια οι όποιες προηγούµενες προβλέψεις για την πορεία της οικονοµίας της χώρας να έχουν, άγνωστο µέχρι ποιού σηµείου, ανατραπεί. Η χώρα είναι αντιµέτωπη µε σειρά προκλήσεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, οι οποίες έγιναν πιο έντονες µετά την αποµάκρυνση του Χόσνι Μουµπάρακ τον Φεβρουάριο Ο ρόλος του Ανώτατου Στρατιωτικού Συµβουλίου που ανέλαβε την διακυβέρνηση της χώρας θα είναι σηµαντικός για την διαµόρφωση του πολιτικού τοπίου καθώς είναι ο ρυθµιστής των εξελίξεων. Φαίνεται ότι η πολιτική διαχείριση της µετά- «επαναστατικής» εποχής όπως κινήσεις για αλλαγή συντάγµατος που οδηγούν σε δηµοκρατικές εκλογές στο τέλος του 2011 διασκεδάζουν τις ανησυχίες που δηµιουργεί η πολιτική, οικονοµική και κοινωνική ρευστότητα που επικρατεί. Πέραν των περιφερειακών θεµάτων, τα κοινωνικοοικονοµικά προβλήµατα όπως η ανεργία και η φτώχεια θα κυριαρχούν χωρίς να διαφαίνεται, βραχυπρόθεσµα τουλάχιστον, αποτελεσµατικός τρόπος αντιµετώπισής τους. Η νέα Κυβέρνηση που θα προκύψει θα πρέπει να διαχειριστεί τις υψηλές προσδοκίες που έχουν δηµιουργηθεί στον πληθυσµό. Στον οικονοµικό τοµέα το Ανώτατο Στρατιωτικό Συµβούλιο προσπαθεί να συνεχίσει την πολιτική φιλελευθεροποίησης και, προσανατολισµένης στην ανάπτυξη, οικονοµίας, ωστόσο η προηγούµενη πολιτική µείωσης των επιδοτήσεων έχει αναθεωρηθεί καθώς επίσης και οι προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ (3,5% για το οικ. έτος 2010/11 από 7% της αρχικής πρόβλεψης). Άµεσες συνέπειες της κρίσης ήταν η µείωση των συναλλαγµατικών αποθεµάτων κατά $3, 2 δις µόνον τον Φεβρουάριο και η εµφάνιση το 1 ο τρίµηνο 2011 εµπορικού ελλείµµατος $ 3 δις έναντι πλεονάσµατος $ 572 εκ. το 4ο τρίµηνο Γενικότερα, οι συνέπειες των ταραχών του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου αναµένεται να γίνουν ορατές κυρίως βραχυπρόθεσµα δεδοµένου ότι τα βασικά στοιχεία της οικονοµίας -συµπεριλαµβανοµένης της µεγάλης εσωτερικής αγοράς, του ισχυρού ιδιωτικού τοµέα και τον τοµέα των υπηρεσιών συνεχίζουν να προσφέρουν σηµαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Επίσης, σε τοµείς όπως των µεταφορών, της ενέργειας και της βιοµηχανίας, οι συνέπειες της αναταραχής ήταν περιορισµένες και φαίνεται να επανέρχονται στους προηγούµενους ρυθµούς επιχειρείν. 5

6 3. Μακροοικονοµικές εξελίξεις Η µακροοικονοµική σταθερότητα της Αιγύπτου παρέµεινε υπό έλεγχο κατά την διάρκεια του Το µέγεθος του ηµοσιονοµικού Ελλείµµατος της χώρας, το οποίο ανήλθε στο 8,1% το 2009/2010 και υπολογίζεται να διαµορφωθεί σε 7,9% το οικονοµικό έτος 2010/11, παραµένει το σηµαντικότερο αδύνατο σηµείο της συνολικής µακροοικονοµικής στρατηγικής της Αιγύπτου. Απαιτείται κατάλληλη στρατηγική εξόδου από την έως τώρα επεκτατική δηµοσιονοµική πολιτική, ενώ η Κυβέρνηση της Αιγύπτου έχει ανακοινώσει την δέσµευσή της να µειώσει το έλλειµµα σε 3% έως το 2014/15. Η σοβαρή κρίση χρέους της Ευρώπης φαίνεται να έχει µόνο περιορισµένο αντίκτυπο στη χώρα. Συνολικά οι δαπάνες ανήλθαν σε περίπου 366 δισ. λίρες (30,3 % του ΑΕΠ), αυξηµένες κατά 14,5 δις λίρες σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Η άνοδος αυτή προήλθε κυρίως από την απότοµη αύξηση των πληρωµών για τόκους αλλά και από τις αυξήσεις των αµοιβών και αποζηµιώσεων των εργαζοµένων. Επίσης τα δηµόσια έσοδα µειώθηκαν κατά 14,4 δις λίρες και ανήλθαν στα 268,1 δις λίρες (22,2% του ΑΕΠ), αντανακλώντας τις αρνητικές συνέπειες της παγκόσµιας χρηµατοπιστωτικής κρίσης.. Κατά αυτόν τον τρόπο το συνολικό έλλειµµα ανήλθε σε 98 δις Λίρες ή 8,1 % του ΑΕΠ, έναντι LE 71,8 δις Λίρες ή 6,9% του ΑΕΠ το προηγούµενο έτος. 2006/ / / /10 Έσοδα/ΑΕΠ 24,2% 24,4% 23,4% 22,2% απάνες/αεπ 29,8% 30,9% 35,6% 30,3% Έλλειµµα/ΑΕΠ 5,3% 6,1% 6,9% 8,1% Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τα µέτρα δηµοσιονοµικής και νοµισµατικής πολιτικής, που έλαβε η Κυβέρνηση τα προηγούµενα έτη, έχουν συµβάλει θετικά στον περιορισµό του αντίκτυπου της χρηµατοπιστωτικής κρίσης µε παράλληλη διατήρηση σχετικά υψηλών ρυθµών ανάπτυξης και προστασία της οικονοµίας από εξωτερικούς οικονοµικούς κραδασµούς. Το ΑΕΠ αυξήθηκε µε ρυθµό 5,1% έναντι 4,7% κατά το οικονοµικό έτος 2008/2009. Η αύξηση αυτή, οφείλεται κυρίως στην αύξηση των κλάδων των κατασκευών (13,2%), των τηλεπικοινωνιών (13,3%) και του τουρισµού (12%). Μικρή πτώση παρατηρήθηκε στα έσοδα από την ιώρυγα του Σουέζ, λόγω της µείωσης του αριθµού των διερχόµενων πλοίων υπό τον κίνδυνο της πειρατείας στα στενά του Αντεν (-2,9%). 6

7 16 Ανάπτυξη των κυριότερων κλάδων της οικονοµίας ,2 13, ,5 5,1 6,3 6,8 6,1 4, , Γεωργία Μεταποίηση Ενέργεια Κατασκευές Μεταφορές Τηλεπικοινωνίες Λιανικό εµπόριο Κεντρική κυβέρνηση ιώρυγα Σουέζ Τουρισµός Επεξεργασία στοιχείων Κεντρικής Τράπεζας: Γραφείο ΟΕΥ Ο ιδιωτικός τοµέας διαδραµάτισε σηµαντικό ρόλο στην αναπτυξιακή αυτή διαδικασία, µε ουσιαστική συµβολή 4 ποσοστιαίων µονάδων στο ρυθµό ανάπτυξης (έναντι 3,3 µονάδων το προηγούµενο οικονοµικό έτος) ενώ ο δηµόσιος τοµέας προσέθεσε και αυτός 1,1 ποσοστιαίες µονάδες (έναντι 1,4 ένα χρόνο πριν). Ένας άλλος παράγοντας που επίσης συνέβαλε στην επίτευξη καλύτερων οικονοµικών επιδόσεων ήταν η συνεχιζόµενη θετική συµβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης στην οποία οφείλονται οι 3,7 µονάδες ή το 72,5% του συνολικού ρυθµού ανάπτυξης (έναντι 4,1 µονάδων το 2008/09). Σύνθεση του ΑΕΠ ανά κλάδο Τουρισµός 5,0% ιώρυγα Σουέζ 1,9% Λοιπές υπηρεσίες 12,3% Γεωργία 10,3% Μεταποίηση 26,8% Κεντρική κυβέρνηση 7,6% Λιανικό εµπόριο 9,8% Τηλεπικοινωνίες 3,7% Μεταφορές 4,3% Κατασκευές 7,4% Ηλεκτρισµός 1,5% Ενέργεια 9,4% 7

8 Ο Πληθωρισµός διαµορφώθηκε τον Ιούνιο 2010 στο 10,7%, έναντι 9,9% τον Ιούνιο του 2009, ενώ ο σκληρός πυρήνας του πληθωρισµού ανήλθε σε 8,6%. Ανησυχία υπάρχει µεσοπρόθεσµα, καθώς πριν την πολιτική αλλαγή είχε ληφθεί απόφαση για σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων σε τρόφιµα και ενέργεια, ενώ οι πιέσεις για αυξήσεις στους µισθούς συνεχίζονται. Ο κυριότερος κίνδυνος για την κοινωνική ειρήνη στην Αίγυπτο είναι η αύξηση των τιµών τροφίµων και λοιπών αγαθών. Ο πληθωρισµός των τροφίµων και των µη αλκοολούχων ποτών διαµορφώθηκε σε 18,5% κατά το έτος αναφοράς (από 12,2% το προηγούµενο έτος).ο δείκτης τιµών του Παγκόσµιου Οργανισµού Τροφίµων ανήλθε σε 214,5 τον εκέµβριο 2010, υψηλότερα και από το επίπεδο ρεκόρ του 2008, όταν η κατακόρυφη αύξηση των τιµών προκάλεσε ταραχές στην Αίγυπτο και σε άλλες χώρες. Εκτός των τροφίµων και οι τιµές άλλων αγαθών (πετρέλαιο, µέταλλα) αυξήθηκαν σηµαντικά το Παρά τα προσωρινά προβλήµατα σε προµήθειες αγαθών, η αυξηµένη παγκόσµια ζήτηση καθώς και η ζήτηση από τις αναδυόµενες αγορές φαίνεται ότι θα συνεχιστούν µεσοπρόθεσµα. Το Ισοζύγιο Πληρωµών παρουσίασε πλεόνασµα $3,4 δις το οικονοµικό έτος 2009/10 έναντι συνολικού ελλείµµατος $3,4 δις το 2008/09. Παρά το γεγονός, ότι οι ξένες επενδύσεις παρέµειναν σε χαµηλά επίπεδα (17% χαµηλότερα από το 2008/09), οι εισροές από επενδύσεις χαρτοφυλακίου εκτινάχτηκαν το 2009/10 και οδήγησαν τα συναλλαγµατικά αποθέµατα σε επίπεδα πριν από την κρίση. Τα καθαρά συναλλαγµατικά αποθέµατα (NIR) στην Κεντρική Τράπεζα αυξήθηκαν κατά 3,9 δις $ ή 12,5% κατά τη διάρκεια του 2009/2010 και ανήλθαν στα 35,2 δις $, που κάλυπταν 8,6 µήνες εισαγωγών εµπορευµάτων, στο τέλος του Ιουνίου Πριν την έναρξη των αναταραχών (25 Ιαν 2011) διαµορφώθηκαν σε $ 33,3 δις και τελικά µειώθηκαν τον Μάρτιο 2011 σε $ 30,5 δις. Επισηµαίνεται, εντούτοις, ότι η διασφάλιση µακροπρόθεσµης και ουσιαστικής προόδου συναρτάται µε την ανάκτηση ρυθµών οικονοµικής ανάπτυξης εφάµιλλων, εάν όχι και ανώτερων, εκείνων της προ κρίσης (7,2% το 2007/08) Σύµφωνα µε την στατιστική υπηρεσία της Αιγύπτου (CAPMAS), η ανεργία υποχώρησε σε 9,0% από 9,4% στο τέλος του προηγούµενου οικονοµικού έτους. Η ανεργία στον ανδρικό πληθυσµό από 5,2% διαµορφώθηκε 4,9% ενώ στον γυναικείο πληθυσµό από 23,2% σε 22,2%. Σύµφωνα δε µε δεδοµένα από το Υπουργείο Οικονοµικής Ανάπτυξης, ο αριθµός των νέων ευκαιριών απασχόλησης έφθασε περίπου τις 521 χιλιάδες κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς, µε αύξηση 14% από τα επίπεδα του προηγούµενου οικονοµικού έτους. 8

9 Εξέλιξη ανεργίας 9,6 9,4 9,2 9,4 9,4 9,4 9,4 9,1 9 8,8 8,8 9 8,6 8,6 8,4 8,2 q q q q q q q q Το εµπορικό ισοζύγιο είναι σταθερά ελλειµµατικό και το 2009/10 διαµορφώθηκε σε -$ 25,1 δις. Ο σηµαντικότερος εµπορικός εταίρος είναι η ΕΕ (40% των εξαγωγών και 48,8% των εισαγωγών το 2009/10). Εξωτερικό εµπόριο Αιγύπτου ($ δισ.) 2007/ / /10 Μεταβολή Αιγυπτιακές εξαγωγές 29,4 25,2 23,9-5,44% Αιγυπτιακές εισαγωγές 52,8 50,3 49-2,65% Εµπορικό ισοζύγιο -23,4-25,1-25,1 0,00% Όγκος εµπορίου 82,2 75,5 72,9-3,44% Επεξεργασία στοιχείων Κεντρικής Τράπεζας Αιγύπτου: Γραφείο ΟΕΥ Το έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών µειώθηκε κατά 2,4% και ανήλθε σε 4,3 δις $ ή 2% του ΑΕΠ (έναντι 4,44 δις $). Επιπλέον, οι άµεσες ξένες επενδύσεις στην Αίγυπτο κατέγραψαν καθαρή εισροή 6,8 δις $ (έναντι 8,1 δις $). Υπό το πρίσµα της µείωσης του όγκου του παγκόσµιου εµπορίου και της επιβράδυνσης της οικονοµικής ανάπτυξης, ο όγκος του εξωτερικού εµπορίου της Αιγύπτου συρρικνώθηκε κατά 3,5%, και ανήλθε στα 72,9 δις $ κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς, (έναντι των 75,5 δις $ ένα χρόνο νωρίτερα). Ως αποτέλεσµα, ο λόγος του όγκου του εµπορίου / ΑΕΠ µειώθηκε σε 33,3% από 40%. Τα έσοδα από τις εξαγωγές µειώθηκαν κατά 5,44% (23.9 δις $). Η µείωση αυτή προήλθε από την πτώση των εξαγωγών των ηµιτελών προϊόντων κατά 14,9%, των ορυκτών καυσίµων, κατά 6,4% και των τελικών προϊόντων κατά 4,6%. Ωστόσο, οι εξαγωγές των πρώτων υλών επιταχύνθηκαν κατά 38,3%. 2005/ / / / /10 Εµπορικό ισοζύγιο/αεπ -11,20% -12,50% -14,40% -13,40% -11,50% Ισοζύγιο Τρεχ. Συν/αγών/ΑΕΠ 1,60% 1,70% 0,50% -2,40% -2% Άµεσες Ξένες Επενδύσεις/ΑΕΠ 5,70% 8,40% 8,10% 4,30% 3,10% Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Αιγύπτου 9

10 Το εξωτερικό δηµόσιο χρέος αυξήθηκε και διαµορφώθηκε τον Ιούνιο του 2010 στα εκ. $ από εκ. $ τον Ιούνιο του 2009 σηµειώνοντας αύξηση 6,86%. Αλλά και το εσωτερικό χρέος παρουσίασε αύξηση της τάξεως του 17,66% και ανήλθε σε εκ αιγυπτιακές λίρες (περίπου 156,17 δις. $) 4. Εξωτερικό εµπόριο Το εµπορικό έλλειµµα της Αιγύπτου παρέµεινε σταθερό (25,1 δις. $) το οικονοµικό έτος Ιουλίου 2009-Ιουνίου Οι εξαγωγές υπέστησαν µείωση κατά 1,3 δις. $ ή 5,44% η οποία αντισταθµίστηκε από ισόποση µείωση των εισαγωγών η οποία αντιστοιχεί σε 2,65%. Το ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές µειώθηκε σε 48,7% από 50% το 2009 και 55,6% το ,8 50, ,4 25,2 23, εξαγωγές εισαγωγές ισοζύγιο ,4-25,1-25,1. Ενδεικτικά αναφέρουµε πως µείωση παρουσίασαν οι αιγυπτιακές εξαγωγές το , , , , , ,0 0, ,0 Ιαν. Φεβρ. Μαρτ. Απριλ. Μαιος Ιουν. Ιούλ. Αυγ. Σεπ. Οκτ. Νοεµ. εκ , , ,0 εξαγωγές εισαγωγές ισοζύγιο 1 Η Στατιστική Υπηρεσία δηµοσιεύει στοιχεία ανά ηµερολογιακό έτος, ενώ η Κεντρική Τράπεζα της Αιγύπτου ανά οικονοµικό έτος. 10

11 προς τις Ινδία (-13,6%), Κίνα (-56,3%), Ιορδανία (-21,8%), Ελβετία (-55,3%) και Η. Βασίλειο (5,0%), ενώ αυξήθηκαν εκείνες µε προορισµό τις Ιταλία (41,6%), Σ. Αραβία (19,8%), Λιβύη (26,5%) και Η.Π.Α. (9,4%). Χώρες προορισµού αιγυπτιακών εξαγωγών ($ εκ. / µερίδιο) Μεταβολή 2008 µερίδιο 2009 µερίδιο 2010 µερίδιο % 10/09 Ισπανία ,7% ,8% ,5% 4,6% Ιταλία ,3% ,7% ,8% 41,6% Η.Π.Α ,9% ,2% ,2% 9,4% Ινδία ,3% ,2% ,9% -13,6% Σ. Αραβία ,8% ,8% ,4% 19,8% Κίνα 343 1,3% 989 4,3% 432 1,7% -56,3% Λιβύη 807 3,1% 985 4,3% ,0% 26,5% Ιορδανία 719 2,7% 935 4,0% 731 2,9% -21,8% Ελβετία 33 0,1% 904 3,9% 404 1,6% -55,3% Ην. Βασίλειο 930 3,5% 862 3,7% 819 3,3% -5,0% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου Αντίστοιχα το 2010 οι αιγυπτιακές εισαγωγές υπέστησαν µείωση κυρίως από Τουρκία (- 20,0%), ενώ αύξηση σηµείωσαν οι εισαγωγές από: Κίνα (25,2%), Ρωσία (18,3%), Ουκρανία (21,3%), Γαλλία (17,9%), και Γερµανία (11,6%). Χώρες προέλευσης αιγυπτιακών εισαγωγών ($ εκ. / µερίδιο) Μεταβολή 2008 µερίδιο 2009 µερίδιο 2010 µερίδιο % 10/09 Η.Π.Α ,7% ,6% ,8% 4,5% Κίνα ,4% ,7% ,7% 25,2% Γερµανία ,2% ,0% ,0% 11,6% Ιταλία ,7% ,9% ,9% 11,6% Τουρκία ,2% ,2% ,7% -20,0% Σ. Αραβία ,9% ,5% ,2% 5,1% Γαλλία ,5% ,6% ,7% 17,9% Ρωσία ,1% ,5% ,6% 18,3% Ιαπωνία ,5% ,2% ,8% 0,1% Ουκρανία ,8% ,0% ,2% 21,3% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου 11

12 Αναλυτικότερα οι εξαγωγές των ορυκτών καυσίµων, ελαίων και προϊόντων υποχώρησαν κατά 6,4% και ανήλθαν σε 10,6 δις $ κατά το έτος αναφοράς (έναντι 11,4 δις $ ένα χρόνο νωρίτερα). Ο Πρώτες ύλες; δηµόσιος τοµέας ήταν ιάφορα; 1,10% 5,30% Ηµιτελή προϊόντα; ο πρώτος εξαγωγέας, 6,80% µε µερίδιο 94,0% επί του συνόλου, ακολουθούµενος από τον τοµέα των επενδύσεων µε 3,2% και τον ιδιωτικό τοµέα µε 2,8%. Οι εξαγωγές των Έτοιµα προϊόντα; ετοίµων προϊόντων Ορυκτά έλαια; 44,60% 42,20% µειώθηκαν και αυτές κατά 4,6% και διαµορφώθηκαν στα $ 10,1 δις (έναντι 10,6 ένα χρόνο νωρίτερα), καθώς επηρεάσθηκαν από την γενική πτώση των εξαγωγών των περισσοτέρων προϊόντων αλλά και από την συνέχιση της απαγόρευσης εξαγωγής τσιµέντου (δυνάµει του διατάγµατος. 604 του 2009 του Υπουργού Εµπορίου και Βιοµηχανίας). Ο ιδιωτικός τοµέας αντιπροσώπευε το 86,5% των συνολικών εξαγωγών της οµάδας αυτής, ακολουθούµενος από τον τοµέα των επενδύσεων (8,6%) και το δηµόσιο τοµέα (4,9%). Κύριες εξαγωγές αυτής της οµάδας ήταν τα λιπάσµατα, έτοιµα ενδύµατα, προϊόντων σιδήρου και χάλυβα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, διάφορα παρασκευάσµατα διατροφής, φαρµακευτικά προϊόντα, αλουµίνιο, αυτοκίνητα, τρακτέρ και ποδήλατα και είδη από κοινά µέταλλα. Οι εξαγωγές των ηµιτελών προϊόντων µειώθηκαν σε $ 1,6 δις από $ 1,9 δις το προηγούµενο έτος. Οι εξαγωγές του κλάδου αυτού προέρχονταν κατά 79,6% από το ιδιωτικό τοµέα, 17% από τον επενδυτικό και 3,4% από τον δηµόσιο. Οι κυριότερες εξαγωγές της εν λόγω οµάδας ήταν οργανικές και ανόργανες χηµικές ουσίες, πλαστικές ύλες και τεχνουργήµατα, νήµατα από βαµβάκι, Ζωικά και φυτικά λίπη και λάδια. Αντίθετα, οι εξαγωγές των πρώτων υλών αυξήθηκαν και διαµορφώθηκαν σε $ 1,3 δις. το έτος αναφοράς έναντι $ 0,9 δις. Ο ιδιωτικός τοµέας ήταν στην πρώτη θέση, µε µερίδιο 84,9% των συνολικών εξαγωγών, ακολούθησε ο τοµέας των επενδύσεων µε 8,1% και το δηµόσιο µε 7%. Οι επικεφαλής των εξαγωγών αυτής της οµάδας ήταν βρώσιµα φρούτα και ξηροί καρποί, βρώσιµα λαχανικά, πατάτες και φαρµακευτικά φυτά. 12

13 Κυριότερες εξαγωγές Αιγύπτου Μεταβολή 2009/2010 % Προϊόν Κωδικός Αξία (χιλ. $) Αξία (χιλ. $) Φυσικό Αέριο , ,24-9,6% Πετρέλαιο κίνησης , ,16 13,4% Προϊόντα διύλισης πετρελαίου , ,19 52,8% Ουρία , ,18-3,03% Χρυσός , ,58 23,1% Ελαφρά λάδια και παρασκευάσµατα ,31 749,93 49,3% Πορτοκάλια ,49 484,09-2,1% Χαλκός ,17 633,17 44,8% Ρύζι ,21 329,86-25,9% Προπάνιο ,24 300,99 24,8% Σύρµατα από χαλκό ,68 282,71 195,5% Τάπητες ,75 275,40 27,1% Βαµβάκι ,05 257,83 199,6% Οµοαξονικά καλώδια ,95 254,10-17,0% Προϊόντα από γυαλί ,29 248,05 1,1% Πηγή : Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου Η Αίγυπτος εισάγει κυρίως ενδιάµεσα και κεφαλαιουχικά προϊόντα και δευτερευόντως πρώτες ύλες και καταναλωτικά αγαθά. Οι εισαγωγές των ορυκτών καυσίµων - από τα οποία τα προϊόντα πετρελαίου αντιπροσώπευαν 86,0% - υποχώρησαν κατά 22,1% και ανήλθαν σε $ 3,8 δις. το έτος αναφοράς έναντι $ 4,9 δις το προηγούµενο έτος. Ο δηµόσιος τοµέας εισήγαγε το 67,2% των συνολικών εισαγωγών, ακολουθούµενος από τον ιδιωτικό τοµέα µε 23,9% και το τοµέα των επενδύσεων µε 8,9%. Ο ιδιωτικός τοµέας κατέλαβε την πρώτη θέση µε 49,5% των συνολικών εισαγωγών, ακολουθούµενος από τον δηµόσιο τοµέα µε 31,1% και το τοµέα των επενδύσεων µε 19,4%. Κύριες εισαγωγές ήταν κυρίως το αργό πετρέλαιο, το σιτάρι, καπνός, καλαµπόκι, ελαιούχοι σπόροι και καρποί και σιδηροµετάλλευµα. Οι εισαγωγές ενδιάµεσων αγαθών µειώθηκαν κατά 2,3% και ανήλθαν σε $ 16,3 δις κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς έναντι 16,7 $ δις ένα χρόνο πριν. Ο ιδιωτικός τοµέας εισήγαγε το 85,4% του συνόλου. Oι κύριες εισαγωγές της οµάδας αυτής ήταν προϊόντα σιδήρου και χάλυβα, ανταλλακτικά και αξεσουάρ, οργανικές και ανόργανες χηµικές ουσίες, πλαστικές ύλες και τεχνουργήµατα, Ζωικά και φυτικά λίπη, λάδια και χαρτί. Οµοίως, οι εισαγωγές επενδυτικών αγαθών µειώθηκε κατά 2,4% και ανήλθαν σε $ 10,0 δις έναντι 10,3 $ δις το Ο ιδιωτικός τοµέας κατέλαβε την πρώτη θέση µε µερίδιο 76,0% επί του συνόλου. 13

14 Κύριες εισαγωγές αυτής της οµάδας ήταν γερανοί, µπουλντόζες και τα µέρη αυτών, υπολογιστές, αντλίες και ανεµιστήρες και τα µέρη τους, ηλεκτρικές συσκευές, κινητήρες, γεννήτριες και µετασχηµατιστές, καθώς και οπτικές, φωτογραφικές, κινηµατογραφικές και ιατρικές συσκευές. Αντίθετα, οι πληρωµές για Πρώτες ύλες; 11,3% ενδιάµεσα αγαθά; 33,2% Καύσιµα, ορυκτά έλαια και προϊόντα; 7,8% ιάφορα; 2,2% Καταναλωτικά αγαθά; 25,0% επενδυτικά αγαθά; 20,5% εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών ενισχύθηκαν κατά 27,6% και ανήλθαν σε 12,2 $ δις έναντι 9,6 $ δις το προηγούµενο έτος. Η αύξηση των εισαγωγών αυτής της οµάδας µπορεί να εξηγηθεί από την επιθυµία των εισαγωγέων να επωφεληθούν από την πτώση των διεθνών τιµών των εµπορευµάτων αυτών. Κυριότερες εισαγωγές Αιγύπτου Μεταβολή 09/10 % Προϊόν Κωδικός Αξία (χιλ. $) Αξία (χιλ.$) Πετρέλαιο ,72% Σκληρό σιτάρι ,07% Υγροποιηµένο βουτάνιο ,31% Σίδηρος -Χάλυβας ,67% Πετρέλαιο ,74% Καλαµπόκι ,23% Οχήµατα ,51% Καύσιµα ορυκτά ,42% Ηµικατεργασµένα προϊόντα από σίδηρο ,32% Ξυλεία ,19% Κατεψυγµένα κρέατα ,90% Φάρµακα ,83% Σιδηροµεταλλεύµατα ,11% Σόγια ,46% Εξαρτήµατα τηλεφωνικών συσκευών Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου ,38% 14

15 5. ιµερές εµπόριο Αιγύπτου Ε.Ε. Ο όγκος των εµπορικών συναλλαγών της Αιγύπτου µε τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σηµείωσε αύξηση, το 2010, κατά 17,3%. Οι εξαγωγές από χώρες-µέλη της ΕΕ προς την Αίγυπτο αυξήθηκαν κατά 17,46%, ενώ περίπου ισοδύναµος ήταν ο ρυθµός αύξησης των αιγυπτιακών εξαγωγών (16,13%). ιµερές Εµπόριο ΕΕ-Αιγύπτου ( δισ.) Εξαγωγές ΕΕ 7,4 6,7 6,3 7,6 8,5 9,1 10,3 12,7 12,6 14,8 Εισαγωγές ΕΕ 3,2 3,3 3,4 4,2 5,2 7,6 7,0 8,2 6,2 7,2 Όγκος Εµπορίου 10,6 10,0 9,9 11,8 13,7 16,7 17,3 20,9 18,8 22,0 Πηγή: EUROSTAT Μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου έχει υπογραφεί Συµφωνία Σύνδεσης (2001) η οποία ισχύει και εφαρµόζεται από το Σ αυτήν προβλέπεται, µεταξύ άλλων, η εµπορική και οικονοµική ολοκλήρωση κεντρικό στοιχείο της οποίας είναι η δηµιουργία Ζώνης Ελευθέρου Εµπορίου. Η τελευταία προϋποθέτει την εκατέρωθεν δασµολογική απελευθέρωση των αγροτικών και βιοµηχανικών προϊόντων (µε µεταβατικές διατάξεις, για ορισµένες κατηγορίες, 15-ετούς διάρκειας). 25,00 20,00 15,00 10,00 Εξαγωγές Εισαγωγές Όγκ.Εµπ ορίου 5,00 0, Επενδύσεις Επενδυτικό περιβάλλον Υπό το νόµο 8/1997, ο οποίος ρυθµίζει το καθεστώς των ξένων επενδύσεων σε 16 τοµείς, οι επενδυτές επωφελούνται από ειδική διακριτική µεταχείριση και κίνητρα (µεταποίηση, υποδοµές). Ο εν λόγω νόµος εγγυάται, επίσης, τον επαναπατρισµό των κεφαλαίων, το δικαίωµα κατοχής λογαριασµών ξένου συναλλάγµατος και ισότιµη µεταχείριση. 15

16 Το 2009, αριθµός επιµέρους µεταρρυθµίσεων που εφαρµόστηκαν, όπως περαιτέρω µείωση στο απαιτούµενο αρχικό κεφάλαιο νέων εταιρειών (για την ίδρυση Εταιρείας Περιορισµένης Ευθύνης LTD, που είναι και η συνηθέστερη εταιρική µορφή, το αρχικό κεφάλαιο µειώθηκε από λίρες σε 200 λίρες), η λειτουργία οικονοµικών δικαστηρίων και ο περιορισµός, του απαιτούµενου για τις γραφειοκρατικές διαδικασίες χρόνου (κυρίως όσον αφορά των κατασκευαστικό τοµέα) και η ανάπτυξη του συστήµατος αξιολόγησης πιστοληπτικής φερεγγυότητας (credit bureau) συνέβαλαν ώστε να διατηρήσει η Αίγυπτος την θέση της µεταξύ των δέκα πρώτων (10η), µεταξύ 183, χωρών ως προς την πρόοδο των µεταρρυθµίσεων (έκθεση Παγκόσµιας Τράπεζας για την διευκόλυνση της επιχειρηµατικότητας - Doing Business 2010), για τέταρτη συνεχόµενη χρονιά. Ως σηµαντικά µειονεκτήµατα, εν γένει, συνεχίζουν να αναφέρονται από τους επενδυτές η δαιδαλώδης γραφειοκρατία, η αδιαφάνεια και διαφθορά, το φορολογικό σύστηµα, οι µακροχρόνιες δικαστικές ατελέσφορες διαδικασίες και το πολύπλοκο τελωνειακό σύστηµα. Οι Άµεσες Ξένες Επενδύσεις στη χώρα για το οικονοµικό έτος 2009/10 σύµφωνα µε αρχικές εκτιµήσεις της Κεντρικής Τράπεζας διαµορφώθηκαν στο επίπεδο των $6,8 δις. έναντι $ 8,11 δισ. το 2008/09 και $ 13,2 δισ. το 2007/08. Σύµφωνα µε το Υπουργείο Επενδύσεων, τα στοιχεία του οποίου διαφοροποιούνται από αυτά της UNCTAD, το 2010 ο αριθµός των ιδιωτικών επιχειρήσεων στην Αίγυπτο έφτασε τις , το συνολικό κεφάλαιο των οποίων εκτιµάται σε 655 δις. αιγυπτιακές λίρες. Το αιγυπτιακό µερίδιο στις εταιρίες αυτές ανέρχεται σε 72%, το αλλοδαπό σε 15%, ενώ το αραβικό σε 13%. Το 2009/10 οι ξένες επενδύσεις στον κατασκευαστικό τοµέα διαµορφώθηκαν στα $305 εκ., ποσό που αντιστοιχεί σε 4,5% των καθαρών εισροών από 1% το προηγούµενο έτος. Ο πετρελαϊκός τοµέας προσέλκυσε ξένες επενδύσεις ύψους $3.59δις το 2009/10, ποσό που αντιστοιχεί στο 53% των καθαρών ξένων εισροών από 67% το προηγούµενο έτος. Πορεία Αµεσων Ξένων Επενδύσεων στην Αίγυπτο αξία σε εκ. $ ετήσιος µ.ο. Εισροές Εκροές Stock Εισροές Εκροές Εισροές ως % ΑΕΠ 21,3 36,7 36,2 34,8 Εκροές ως % ΑΕΠ 0,5 1,3 2,2 2,2 Πηγή : UNCTAD, World Investment Report 2010, επεξεργασία : Γραφείο ΟΕΥ Επενδυτικά, ο δευτερογενής τοµέας και, κυρίως, η βιοµηχανία έχει ιδιαίτερο βάρος για την αιγυπτιακή οικονοµία, δεδοµένου ότι σχετίζεται άµεσα µε τη δηµιουργία νέων 16

17 θέσεων εργασίας και τη µείωση της ανεργίας, µε αιχµή τους κλάδους των τροφίµων, του ετοίµου ενδύµατος και κλωστοϋφαντουργικών, της επιπλοποιίας, των δοµικών υλικών, των χηµικών και φαρµακευτικών. Ο τοµέας της ενέργειας, ο οποίος προσελκύει το µεγαλύτερο τµήµα των επενδύσεων είναι εργασιακά κορεσµένος, εφόσον το απασχολούµενο σε όλα τα επίπεδα προσωπικό είναι εξειδικευµένο. Θεσµικά και οργανωτικά, προτεραιότητες της αιγυπτιακής κυβέρνησης στον κρατικό τοµέα είναι, σε εφαρµογή του διατάγµατος 154/2006, η συγχώνευση των Οργανισµών γενικής φορολογίας και φόρου κατανάλωσης, η εφαρµογή του ΦΠΑ σε αντικατάσταση του φόρου κατανάλωσης, η εφαρµογή του φόρου ιδιοκτησίας, καθώς και η αναδιάρθρωση των σχετικών υπηρεσιών του υπουργείου Οικονοµικών. Γ. ΚΥΡΙΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 1. Γεωργία Η γεωργία παραµένει ένας από τους σηµαντικότερους τοµείς της αιγυπτιακής οικονοµίας. Ο ρυθµός ανάπτυξης, σε σταθερές τιµές, µειώθηκε, το οικονοµικό έτος 2008/09, σε 3,2% από 3,3% το 2007/08, ενώ το µερίδιο της αγροτικής παραγωγής, επί του συνόλου του ΑΕΠ, µειώθηκε στο 13,3% από 13,5%, τις αντίστοιχες περιόδους. To οικ. έτος 2009/10 ο τοµέας απορρόφησε επενδύσεις $ 1,2 δις. Η έλλειψη υδάτινων πόρων και καλλιεργήσιµης γής είναι οι κύριοι ανασταλτικοί παράγοντες αύξησης της παραγωγής. Μόνο το 5% της έκτασης της χώρας είναι καλλιεργήσιµο. Οι κλιµατολογικές συνθήκες και η ποιότητα του εδάφους επιτρέπουν την πραγµατοποίηση έως και δύο σοδειών ετησίως για ορισµένους τύπους καλλιεργειών. Από την άλλη πλευρά, η γεωργία επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στο έλτα του Νείλου, µε αποτέλεσµα αφενός να παρουσιάζεται το φαινόµενο της εξάντλησης της απόδοσης καλλιεργούµενων εκτάσεων λόγω υπερεκµετάλλευσης, αφετέρου οι τελευταίες να ανταγωνίζονται για ζωτικό χώρο, εφόσον στην ίδια περιοχή συγκεντρώνεται το σύνολο σχεδόν του πληθυσµού της χώρας. Η πρόκληση για την Αίγυπτο είναι η επέκταση της παραγωγής για την ικανοποίηση της εγχώριας ζήτησης (λαµβάνοντας υπ όψιν τους υψηλούς ρυθµούς αύξησης του πληθυσµού, 1,8% ετησίως, και τις περιορισµένες καταναλωτικές δυνατότητες της πλειοψηφίας του πληθυσµού) και την ανάγκη στήριξης των εξαγωγών (τα αγροτικά προϊόντα αποτελούν το 20% του συνόλου των εξαγωγών). Η αύξηση της αγροτικής παραγωγής προϋποθέτει την βελτίωση των µεθόδων εκµετάλλευσης των υφιστάµενων καλλιεργειών και την ανάκτηση εκτάσεων ερήµου, σε συνάρτηση µε την αποτελεσµατικότερη χρήση των υδάτινων πόρων. Η κυβέρνηση, σε συνεργασία µε διεθνείς οργανισµούς (Παγκόσµια Τράπεζα) και ιδιώτες επενδυτές, υλοποιεί προγράµµατα εγγειοβελτιωτικών και αρδευτικών έργων, διαχείρισης υδάτινων πόρων, µικρής και µεγάλης κλίµακας. Στην τελευταία κατηγορία εµπίπτουν τα 17

18 προγράµµατα στην Άνω Αίγυπτο (Toshka, µε υδροδότηση από την λίµνη Naser), το υτικό έλτα και το Ν. Σινά. Η Κυβέρνηση προγραµµατίζει την ανάκτηση εκτάσεων ερήµου 3,4 εκ. feddan (1,42 εκ. εκτάρια) έως το 2017 για αγροτική χρήση. Εκτιµάται ότι για την άρδευση των εν λόγω εκτάσεων θα απαιτηθούν 30,4 δισ. κ.µ. νερού. Οι έως σήµερα ανακτηθείσες εκτάσεις ερήµου ανέρχονται σε 809 χιλ. εκτάρια (σε σύνολο καλλιεργούµενων εκτάσεων 3,23 εκ. εκταρίων). Η νέα συµφωνία µε την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο 2010 και βάσει της οποίας καταργούνται δασµοί σε σειρά αγροτικών προϊόντων και ιχθυηρών, αναµένεται να δώσει σηµαντική ώθηση στις αιγυπτιακές εξαγωγές. Η Κυβέρνηση αναµένει οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων από 554 εκ. το 2004 (όταν ετέθη σε ισχύ η Συµφωνία Συνδέσεως µε την ΕΕ) να ανέλθουν σε 2 δις το Σύµφωνα µε το Υπουργείο Εµπορίου και Βιοµηχανίας, η Αίγυπτος είναι ο τρίτος µεγαλύτερος προµηθευτής φρούτων και λαχανικών µετά το Μαρόκο και το Ισραήλ. Η Αίγυπτος µαζί µε το Σουδάν χρησιµοποιούν το 80% των υδάτων του Νείλου ενώ οι άλλες 7 χώρες (και πρόσφατα Ιούλιος µετά την ανεξαρτησία του Νότιου Σουδάν) πιέζουν για αναθεώρηση της συµφωνίας του Η Αίγυπτος είναι κάτω του «ορίου φτώχιας» των µε 700 κ.µ. κατά κεφαλήν αντί 1000 κµ και ικανοποιεί το 95% των αναγκών της από τον Νείλο. Η γεωργία απορροφά το 86%. Ενώ οι ανακτειθείσες γαίες στην έρηµο χρησιµοποιούν το σύστηµα «στάγδην», στην περιοχή του έλτα χρησιµοποιούν παλιά υδροβόρα αρδευτικά συστήµατα. Το 2010 η Παγκόσµια Τράπεζα ενέκρινε δάνειο $ 100 εκ. για εκσυγχρονισµό του αρδευτικού δικτύου. Η Κυβέρνηση αποθαρρύνει χρήση υδροβόρων καλλιεργειών όπως ρυζιού (20% της συνολικής κατανάλωσης νερού). Η χώρα είναι επαρκής σε ρύζι, φρούτα και λαχανικά εξάγει δε αρκετά από αυτά (κρεµµύδια, πατάτες, φασόλια, ντοµάτες, πορτοκάλια, λεµόνια, σταφύλια, φράουλες, καρπούζια). Μέρος της παραγωγής φρούτων κατευθύνεται στην βιοµηχανία µεταποίησης (µαρµελάδες, χυµοί). Η πλειοψηφία σχεδόν των µηχανηµάτων µεταποίησης τροφίµων εισάγονται. Η παραγωγή σιταριού (ιδιαίτερης σηµασίας για την διατροφή των αιγυπτίων, καθώς συνδέεται άµεσα µε την εξασφάλιση του επιδοτούµενου ψωµιού) δεν καλύπτει την εγχώρια ζήτηση. Το 2010/11 εκτιµάται ότι θα εισαχθούν 10,2 τόνοι σιταριού δηλ. 40% των συνολικών αναγκών. Η Αίγυπτος παραµένει µεταξύ των µεγαλύτερων καταναλωτών (και πρώτη εισαγωγέας) σιταριού παγκοσµίως (ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση 180 κιλά, έναντι διεθνούς µέσου όρου 90 κιλών (International Grains Council). Με στόχο την αύξηση της καλλιέργειας σίτου από 2,4 εκ. τόνους σήµερα σε 3,25 εκ. τόνους ανακοινώθηκε η µείωση από το 2011 της τιµής των σπόρων. Επίσης η Κυβέρνηση ανέβασε την τιµή µε την οποία αγοράζει σιτάρι από τους εγχώριους παραγωγούς σε 270 λίρες ($ 49,5) / 150 kg, από 240 λίρες. Το 2009 θεσπίστηκαν, από το υπουργείο Εµπορίου και Βιοµηχανίας, νέα µέτρα για την διασφάλιση της ποιότητας του εισαγόµενου σιταριού. Συγκεκριµένα, διπλασιάσθηκε το ύψος της εγγύησης που οφείλουν να καταβάλουν οι, εγγεγραµµένες στο ειδικό µητρώο 18

19 του υπουργείου, διεθνείς εταιρείες επιφορτισµένες µε τη διενέργεια ελέγχων στα λιµάνια εξαγωγής. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι φορτία δεν πληρούν τα αιγυπτιακά πρότυπα οι ελεγκτικές εταιρείες διαγράφονται από το µητρώο και χάνουν την καταβληθείσα εγγύηση. Ο Οργανισµός Προµηθειών Αγαθών θα εξακολουθήσει να είναι αρµόδιος για την διενέργεια διεθνών διαγωνισµών. Οι όροι των συµβολαίων θα περιλαµβάνουν πλέον την υποχρέωση των προµηθευτών-χωρών να παρέχουν πιστοποιητικά συµµόρφωσης µε την αιγυπτιακή γεωργική νοµοθεσία και τα ισχύοντα στην Αίγυπτο πρότυπα. Η παραγωγή ρυζιού µειώθηκε σε 5,5 εκ. τόνους το οικονοµικό έτος 2009/10 από 7,2 εκ. το 2008/09, µε την καλλιέργεια ποικιλιών υψηλών αποδόσεων (έως και 60% του συνόλου των καλλιεργειών ρυζιού). Οι υψηλότερες, διεθνώς, τιµές του καλαµποκιού και του ρυζιού ωθούν τους αγρότες στην υποκατάσταση της καλλιέργειας βαµβακιού (επίσης υδροβόρο) µε εκείνη των δύο πρώτων. Η Αίγυπτος απαγόρευσε τις εξαγωγές ρυζιού έως τον Οκτώβριο του 2010, σε µια προσπάθεια συγκράτησης της τιµής στην εγχώρια αγορά (είχε σηµειωθεί αύξηση έως και 30%). Η Αίγυπτος εξάγει 1 εκ. τόνους ρυζιού ετησίως (κυρίως στις χώρες της Μ. Ανατολής). Η καλλιέργεια βαµβακιού, άλλοτε ακµαία, εξακολουθεί να βρίσκεται σε παρακµή. Οι καλλιεργούµενες εκτάσεις µειώθηκαν περαιτέρω το 2009/10 σε 287,9 χιλ. feddan (ένα feddan περίπου 4,2 στρέµµατα) µειωµένες κατά 7,9% από το 2008/09. Η παραγωγή το 2009/10 ήταν 332 χιλ. τόνοι έναντι 328 χιλ, τόνων το 2008/09. Το 2009/10 εξήχθη βαµβάκι αξίας $ 125 εκ. έναντι $ 82 εκ. το 2008/09. Ωστόσο η απρόσµενα µεγάλη αύξηση των τιµών σε συνέχεια κακών σοδειών στην Κίνα και στην Ινδία (Νοέµβριος 2010) είχε ως αποτέλεσµα την αύξηση των εσόδων από εξαγωγές σε $ 338 εκ. την περίοδο Σεπ- εκ 2010 από $ 116 εκ. την περίοδο Ιαν-Μαρ Τα αίτια της συρρίκνωσης του κλάδου εντοπίζονται στην αναντιστοιχία του παραγόµενου βαµβακιού (µακρόϊνο, εξαιρετικής ποιότητας) από εκείνο που χρησιµοποιείται στην εγχώρια κλωστοϋφαντουργία (βραχύϊνο) και στην υψηλή τιµή του εγχώριου προϊόντος σε σύγκριση µε το ξένο (απόρροια των, ως επί το πλείστον κρατικών, ζηµιογόνων νηµατουργείων και υφαντουργείων). Η παραγωγή γαλακτοκοµικών προϊόντων και κρέατος κυριαρχείται από µικρές µονάδες. Το πλέον διαδεδοµένο τυρί είναι το λευκό τυρί (από αγελαδινό γάλα) µε ετήσια παραγωγή 370 χιλ. τόνων (σε σύνολο 420 χιλ. τόνων), το µεγαλύτερο µέρος της οποίας παρασκευάζεται από µη εξουσιοδοτηµένους παραγωγούς και είναι αµφιβόλου ποιότητας. Οι εξαγωγές-εισαγωγές γαλακτοκοµικών είναι πολύ περιορισµένες (µόλις 3% της εγχώριας κατανάλωσης). Η ζήτηση κρέατος ικανοποιείται κατά 80% από την εγχώρια παραγωγή. 19

20 Παραγωγή σηµαντικότερων αγροτικών προϊόντων (χιλ. τόνοι) 2005/ / / / /2010 Σιτάρι Κριθάρι Καλαµπόκι Κεχρί Ρύζι Φασόλια Βαµβακόσποροι Λινάρι Ηλίανθοι Ζαχαροκάλαµο Ζαχαρότευτλο Λαχανικά Κρεµµύδια Φρούτα Κουκιά σόγιας Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου/ Ministry of Economic Development Εµπόριο Αιγύπτου σε κύρια αγροτικά προϊόντα ($ εκ.) Εισαγωγές Εξαγωγές Σιτάρι 1.046, , , ,2 Ρύζι ,2 215,4 Καλαµπόκι 529,6 636,9 501,4 506,6 Βαµβάκι ,9 125 Κρέας 476,1 507,4 519,9 625,9 Φρούτα 67, Καπνός 267,8 336,5 407,8 509,6 Γαλακτ/µικά 39,5 79,2 84,2 46,2 Γαλακτ/µικά 187,4 318,2 359,4 401,5 Πατάτες 10,5 45,9 Ψάρια 155,5 204,1 195,9 308,3 Βαµβάκι 132,6 62,1 98,7 107 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Αιγύπτου 2. Σηµαντικότεροι Κλάδοι Βιοµηχανίας 2.1. Κλωστοϋφαντουργία Ο παραδοσιακά σηµαντικός κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας βρίσκεται σε στάδιο στασιµότητας. Τα αίτια ανευρίσκονται στην βραδύτητα εκσυγχρονισµού των παραγωγικών µονάδων (ιδίως εκείνων της νηµατουργίας και υφαντουργίας µε έντονη την κρατική παρουσία - περίπου 50%) και τον ισχυρό ανταγωνισµό από την Κίνα και την Ινδία. H καλλιεργούµενη έκταση βαµβακιού υπολογίζεται σε περίπου 287,9 χιλ φεντάν το οικ. έτος 2009/2010, (συρρίκνωση κατά 7,9% σε σύγκριση µε το 2008/09). 20

21 Το οικονοµικό έτος 2009/10, οι εξαγωγές ετοίµων ενδυµάτων και βαµβακερών υφασµάτων ανήλθαν σε $ 1,15 δις έναντι $ 1,12 δισ. το 2008/09 και έναντι $ 927,5 εκ. το 2007/08 ενώ οι εισαγωγές σε $ 1,3 δις έναντι $ 974,9 εκ. το 2009 και $ 813,9 εκ. το 2007/08. Η αναδιάρθρωση-συγχώνευση των κρατικών εταιρειών κλωστοϋφαντουργίας εκτιµάται ότι προετοιµάζει το έδαφος για την µελλοντική ιδιωτικοποίησή τους. Αναλυτές του κλάδου εκτιµούν ωστόσο ότι θα απαιτηθούν µεγάλα κεφάλαια και αρκετός χρόνος προτού καταστούν οι εν λόγω επιχειρήσεις ελκυστικές για ιδιώτες επενδυτές. Βάσει τριµερούς συµφωνίας (2004) εταιρείες εγκατεστηµένες σε Ειδικές Βιοµηχανικές Ζώνες (QIZ) στην Αίγυπτο δύνανται να εξάγουν κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα στις ΗΠΑ άνευ δασµών και ποσοστώσεων, υπό την προϋπόθεση ότι αυτά ενσωµατώνουν εισροές ισραηλινής προέλευσης σε προκαθορισµένο ποσοστό (10,5%). Μακροπρόθεσµα, η αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισµός της κλωστοϋφαντουργικής βιοµηχανίας (βελτίωση ποιότητας, µείωση πλεονάζοντος εργατικού δυναµικού) µε στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας αποτελεί τη µόνη λύση, καθώς τα όποια ευεργετήµατα της συµφωνίας QIZ ουσιαστικά θα εξανεµιστούν µε τη σταδιακή εξάλειψη των δασµολογικών επιβαρύνσεων από τις ΗΠΑ (δέσµευση έναντι του Παγκοσµίου Οργανισµού Εµπορίου). 2.2 Φαρµακοβιοµηχανία Ο κλάδος της φαρµακοβιοµηχανίας της Αιγύπτου διαθέτει τη µεγαλύτερη παραγωγική βάση στην περιοχή της Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής και µερίδιο 30% της εν λόγω αγοράς. Η κατά κεφαλήν κατανάλωση το 2010 ήταν $ 33,1 (πρόβλεψη για $ 50 έως το 2015) οι συνολικές δαπάνες το 2009 ήταν $ 2,39 δις. Οι εισαγωγές περιορίζονται σε φάρµακα υψηλού κόστους και ως επί το πλείστον πρώτων υλών, αξίας $ εκ. έναντι $ 1.654,2 εκ. (αύξηση 22,8%), ενώ η τοπική παραγωγή καλύπτει το 93% της ζήτησης. Το 6% της παραγωγής εξάγεται εδοµένου του µεγέθους του πληθυσµού και της χαµηλής κατανάλωσης, προβλέπεται η ζήτηση σε γενόσηµα φάρµακα («generic») να παραµείνει ισχυρή. Αρκετές πολυεθνικές δραστηριοποιούνται στην χώρα (GlaxoSmithKline, Novartis, Pfizer, Sanofi-Aventis), µερικές εκ των οποίων µε επιτόπια παραγωγή. Κυριότερες αιγυπτιακές φαρµακοβιοµηχανίες είναι η EIPICO και η Amoun Pharmaceuticals (generic drugs). Το οικονοµικό έτος 2009/10 η Αίγυπτος εξήγαγε φαρµακευτικά προϊόντα αξίας $ 393,5 εκ. έναντι $ 454,9 εκ. το 2008/09. Οι προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου είναι αξιόλογες, λαµβάνοντας υπ όψιν το µέγεθος του πληθυσµού και το χαµηλό επίπεδο δαπανών για την υγεία (5% του ΑΕΠ, ήτοι $ 6,6 δισ.). Αναλυτές συναρτούν την ανάπτυξη του κλάδου µε εξελίξεις σε τρία σηµεία. Το πρώτο αφορά την ενδεχόµενη εφαρµογή συµφωνίας TRIPS-plus η οποία θα προβλέπει περίοδο προστασίας πνευµατικών δικαιωµάτων 30 ετών, αντί των 20 βάσει της ισχύουσας TRIPS. Κάτι τέτοιο θα µείωνε τα περιθώρια εγχώριων (κρατικών και ιδιωτικών) εταιρειών να 21

22 επεκταθούν στην παραγωγή επωνύµων φαρµάκων (σήµερα παράγουν ως επί το πλείστον γενόσηµα φάρµακα). Σηµειώνεται ότι τα µερίδια αγοράς έχουν ως εξής: ιδιωτικές-38%, κρατικές-25%, αλλοδαπές-37%.το δεύτερο σχετίζεται µε την καταπολέµηση των παράνοµων σκευασµάτων (8-10% του συνόλου). Η αναµόρφωση του τιµολογιακού µηχανισµού κρίνεται, τέλος, ότι αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της έρευνας. Σήµερα τα περιθώρια κέρδους καθορίζονται από την κυβέρνηση (15% για τα βασικά φάρµακα, 25% για τα µη βασικά και 40% για τα µη συνταγογραφούµενα). Προϋπόθεση αποτελεί, τέλος, η αναµόρφωση του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς (κατοχύρωση προστασίας πνευµατικών δικαιωµάτων), καθώς επίσης και ο εκσυγχρονισµός του κρατικού συστήµατος υγείας. Σηµειώνεται ότι παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης για επέκταση και αναµόρφωση του τοµέα της υγείας (ήδη προβλέπεται παροχή ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης στο 52% του πληθυσµού, στην πλειονότητα δηµοσίων υπαλλήλων), σηµαντικός αριθµός πολιτών (έως και 60%) εκτιµάται ότι προσφεύγουν σε ιδιωτικές κλινικές Αυτοκινητοβιοµηχανία Στην Αίγυπτο δραστηριοποιούνται οι µεγαλύτερες αυτοκινητοβιοµηχανίες (Hyundai, Daewoo, General Motors, Mercedes, BMW, Peugeot, Suzuki, Nissan, Citroen, Chrysler, Opel, Kia, Tofas) οι περισσότερες σε κοινοπραξία µε αιγυπτίους εταίρους (µόνον η Nissan είναι 100% ιαπωνικής ιδιοκτησίας), ενώ λειτουργούν και 8 αιγυπτιακές εταιρείες (κρατικές και ιδιωτικές). Η παραγωγή συνίσταται στην συναρµολόγηση εισαγόµενων µερών και εξαρτηµάτων και αφορά επιβατικά αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία. Η συγκεκριµένη διαδικασία θεωρείται ασύµφορη καθώς ο ρυθµός παραγωγής είναι χαµηλός µην επιτρέποντας έτσι την αξιοποίηση οικονοµιών κλίµακας. Λόγος ύπαρξής της είναι η δασµολογική προστασία που απολαµβάνει η τοπική παραγωγή έναντι των εισαγόµενων τελικών προϊόντων. Σηµειώνεται ότι, στο πλαίσιο Συµφωνίας Σύνδεσης µε την ΕΕ εν λόγω δασµολογικές επιβαρύνσεις πρόκειται να µειωθούν σταδιακά, έως ότου εξαλειφθούν το Η εγχώρια παραγωγή (το ήµισυ περίπου του συνόλου των πωλήσεων), το 2009/10 ανήλθε σε µονάδες και κατανέµεται σε επιβατικά οχήµατα (54,5%), φορτηγά (36%) και λεωφορεία (9,5%) έναντι µονάδων το 2008/09 µε τις ίδιες περίπου αναλογίες. Η αξία των εξαγωγών οχηµάτων, κυρίως σε αραβικές χώρες, το 2009/10 ανήλθε σε $ 262,1 έναντι $ 343,2 εκ. το 2009/09 (µείωση 23,6%). Σηµειώνεται ότι το 60% των αγορών αυτοκινήτου στην Αίγυπτο γίνεται µέσω τραπεζικού δανεισµού. Ήδη από τον Απρίλιο του 2009 ξεκίνησε η υλοποίηση προγράµµατος επιδοτούµενης αντικατάστασης των πεπαλαιωµένων ταξί του Καΐρου, κατ εφαρµογή νέου κυκλοφοριακού νόµου ο οποίος απαγορεύει την ανανέωση της άδειας κυκλοφορίας οχηµάτων ηλικίας άνω των 20 ετών. 22

23 Στον υποκλάδο εξαρτηµάτων-µερών οχηµάτων το οικονοµικό έτος 2009/10 η Αίγυπτος πραγµατοποίησε εισαγωγές εξαρτηµάτων και µερών αξίας $ 1,87 δις έναντι $ 1,33 δις το προηγούµενο έτος. 3. Ενέργεια 3.1 Γενικά Η Αίγυπτος είναι η µεγαλύτερη παραγωγός ενέργειας στην Αφρική. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας τριπλασιάστηκε τη τελευταία 20 χρόνια ενώ η ζήτηση αυξάνεται 7% ετησίως. H χώρα διαθέτει διαφοροποιηµένες ενεργειακές πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, σταθµούς υδροηλεκτρισµού και µεγάλες δυνατότητες παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Οι ανάγκες της Αιγύπτου σε ενέργεια καλύπτονται κατά 87% από φυσικό αέριο και πετρέλαιο και κατά το υπόλοιπο από υδροηλεκτρικά έργα και αιολική ενέργεια. Σύµφωνα µε τους σχεδιασµούς πριν τα γεγονότα του Ιαν-Φεβ 2011, η Κυβέρνηση προτίθεται να αυξήσει την παραγωγή ενέργειας το 2012 κατά 9,2 χιλ megawatts (23,5 χιλ MW το 2009) και για την υλοποίηση αυτού του στόχου θα απαιτηθούν επενδύσεις $ 20,9 δις µέρος των οποίων θα πραγµατοποιηθούν µε το σύστηµα ΒΟΟΤ (Build, Own, Operate, Transfer). Έως το 2027 αναµένεται να επενδυθούν $ 110 δις (εκτ. CI Capital). Στην χώρα λειτουργούν 7 κρατικοί σταθµοί παραγωγής ενέργειας οι οποίοι υπάγονται στην Αιγυπτιακή Αρχή Ηλεκτρισµού ενώ υπό κατασκευή είναι σειρά ιδιωτικών σταθµών µε το σύστηµα ΒΟΟΤ Τα επόµενα 5 χρόνια η χώρα προτίθεται να αυξήσει την παραγωγή ηλεκτρισµού κατά 32 χιλ megawatt το µεγαλύτερο µέρος της οποίας θα προέλθει από 11 νέους σταθµούς καθώς και από επεκτάσεις παλαιοτέρων ( Kureimat 2 και 3, Talkha, Tabbin, Nuberiya 3, υτικό Κάιρο, Sidi Krir, el-atf,, Abu Qir, Ain Sokhna και Sharm el-sheikh) Το 2009 από την παραχθείσα ενέργεια: 2800 MW ήταν υδροηλεκτρική, MW θερµοηλεκτρική και 425 MW αιολική ενώ MW παρήχθησαν από ιδιωτικές εταιρείες (µέσω συστήµατος ΒΟΟΤ) Αν και οι εξαγωγές ακαθάριστου πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων έχουν υποχωρήσει τα τελευταία έτη, τα σχετικά έσοδα έχουν αυξηθεί, λόγω των υψηλότερων τιµών στις διεθνείς αγορές και βεβαίως, από τις εξαγωγές υγροποιηµένου φυσικού αερίου (η Αίγυπτος είναι ο έκτος κατά σειρά εξαγωγέας, παγκοσµίως). Από το 2008 η κυβέρνηση ξεκίνησε την εφαρµογή πολιτικής αποκλιµάκωσης των επιδοτήσεων που παρέχονται για τις ενεργειακές ανάγκες της βιοµηχανίας (60% της συνολικής κατανάλωσης), προκειµένου να µειωθεί το έλλειµµα του προϋπολογισµού, να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των βιοµηχανικών προϊόντων και να εξορθολογιστεί η χρήση των ενεργειακών πόρων. Καταρχήν, τα µέτρα εφαρµόστηκαν σε ενεργοβόρες βιοµηχανικές µονάδες (αλουµινίου, τσιµέντου κα.). Το 2009 παρουσιάστηκε από τον υπουργό Ηλεκτρισµού κ. Hassan Younes το νέο πενταετές πρόγραµµα ανάπτυξης του τοµέα ηλεκτρικής ενέργειας ( ). Το πρόγραµµα περιλαµβάνει την κατασκευή εννέα νέων σταθµών παραγωγής (κόστος

24 δισ. λίρες). Τα νέα εργοστάσια θα έχουν συνολική παραγωγική δυναµικότητα Mwatt και θα χρησιµοποιούν συνδυασµό φυσικού αερίου και ανανεώσιµων πηγών (αιολική-ηλιακή). Οι επενδύσεις για νέες µονάδες και αναβάθµιση του εθνικού δικτύου κατά το τ.ε. αναµένεται να ανέλθουν σε 14 δισ. λίρες. Το πρόγραµµα εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική αναδιάρθρωσης του τοµέα της ενέργειας η οποία συµπεριλαµβάνει µείωση των κρατικών παραγωγικών δαπανών (έως σήµερα αποκλειστικός παραγωγός είναι η Electricity Holding Company) και µείωσης των επιδοτήσεων ενέργειας για βιοµηχανική χρήση (60% της συνολικής κατανάλωσης) Πετρέλαιο-Φυσικό αέριο Σύµφωνα µε στοιχεία του υπουργείου Πετρελαίου της Αιγύπτου η παραγωγική δυναµικότητα το 2009 ήταν 664 χιλ. βαρέλια ηµερησίως, και 720 χιλ. βαρέλια το 2010 (εκτίµηση). Η αύξηση αποδίδεται στην ανακάλυψη νέων κοιτασµάτων στον κόλπο του Suez, στο έλτα, την. Έρηµο και στην Μεσόγειο. Τα αποθέµατα υπολογίζονται σε 4,4 δισ. βαρέλια. Σύµφωνα µε επίσηµες εκτιµήσεις τα αποθέµατα επαρκούν για περίοδο χρόνων. Βάσει στοιχείων του Υπουργείου Πετρελαίου και Ενέργειας η Αίγυπτος, διαθέτει δυνητικά αποθέµατα φυσικού αερίου ύψους 2,2 τρισ. Κ. µ. Ποσοστό 30% του συνολικώς παραγόµενου αερίου εξάγεται (το οικονοµικό έτος 2008/09 οι εξαγωγές ανήλθαν σε $ 3,09 δισ., έναντι $ 3,26 δισ. το 2007/08) και, από το υπόλοιπο 70%, που καταναλώνεται εγχωρίως. Από αυτό, ποσοστό 85% απορροφάται για τις ανάγκες ηλεκτροδότησης (το 90% των σταθµών παραγωγής ενέργειας χρησιµοποιεί φυσικό αέριο). H κατανάλωση φυσικού αερίου αυξήθηκε 4,4% το 2009 ενώ η κρατική εταιρεία EGAS αναµένει αύξηση της κατανάλωσης 7% το 2010/11. Η Κυβέρνηση εκτελεί ένα φιλόδοξο πρόγραµµα διάρκειας 20 ετών για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση πετροχηµικών καθώς και περαιτέρω για εξαγωγές. Το πρόγραµµα κόστους $ 10 δις θα ολοκληρωθεί σε 3 φάσεις. Η πρώτη φάση κόστους $ 3,8 δις έχει ήδη ολοκληρωθεί. Το 2009/10 η Αίγυπτος παρήγαγε 1,8 εκ. tpa πετροχηµικών αξίας $ 768 εκ εκ των οποίων εξήχθη το 1/3. Τον Ιανουάριο 2010 η EGAS ανακοίνωσε ότι πρόκειται να προκηρύξει διεθνή διαγωνισµό για έρευνα και ανάπτυξη σε 19 περιοχές, 2 στην περιοχή του έλτα και 17 σε στην Μεσόγειο. Στις εν λόγω περιοχές υπολογίζεται ότι βρίσκονται τα 4/5 των κοιτασµάτων φυσικού αερίου. Η χώρα εξάγει φυσικό αέριο στην Συρία, στο πλαίσιο του Αραβικού Αγωγού (ΑGP). µήκους 1200 χλµ, µε µέγιστη δυνατότητα µεταφοράς 6 εκ. κ.µ. ηµερησίως. Αίγυπτος, Ιορδανία, Συρία και Λίβανος έχουν συµφωνήσει στην επέκταση του αγωγού προς την Τουρκία, προκειµένου να συνδεθεί µελλοντικά µε το ευρωπαϊκό δίκτυο. Η Τουρκία πρόκειται να απορροφά 2-4 δις κ.µ. ετησίως αν και υπάρχουν αµφιβολίες όσον αφορά την ζήτηση για την εν λόγω ποσότητα. Σχέδια για διασύνδεση του AGP µε τον NABUCO (Βόρεια Τουρκία Κεντρική Ευρώπη) έχουν προς το παρόν «παγώσει». Ωστόσο, πιστεύεται ότι η δυναµική της τουρκικής αγοράς και οι ανάγκες των µικρών σε µέγεθος 24

25 αγορών και «φτωχών» ενεργειακά- χωρών της Μέσης Ανατολής θα αυξήσει µεσοπρόθεσµα τις αιγυπτιακές εξαγωγές φυσικού αερίου. Πραγµατοποιούνται, επίσης, εξαγωγές φυσικού αερίου προς το Ισραήλ µέσω υποθαλάσσιου αγωγού 100 χλµ. (κοντά στα σύνορα µε την Λωρίδα της Γάζας). Αντιδράσεις στην υλοποίηση της συµφωνίας για εξαγωγές στο Ισραήλ, προερχόµενες από το χώρο της αντιπολίτευσης και κυρίως των Αδελφών Μουσουλµάνων, γίνονται κατά περιόδους εντονότερες, έχουν δε οδηγήσει σε διαδοχικές δικαστικές προσφυγές υπέρ της διακοπής των εξαγωγών. Η συµφωνία µε το Ισραήλ έχει εισέλθει σε νέα φάση αµφισβήτησης µετά την αποποµπή του Μουµπάρακ και την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Μέχρι τον Ιούλιο 2011 αναφέρθηκαν 4 περιπτώσεις δολιοφθοράς στον εν λόγω αγωγό. Η Αίγυπτος επαναδιαπραγµατεύθηκε, επίσης, συµφωνίες µε γαλλικές και ισπανικές εταιρείες για την αύξηση της τιµής του εξαγόµενου φυσικού αερίου. Η στρατηγική θέση της Αιγύπτου τη καθιστά φυσικό ενεργειακό κόµβο. Παρά την καθυστέρηση υλοποίησης του NABUCO, πιστεύεται ότι ο αγωγός ΑGP θα αποτελέσει τελικά µέρος του συστήµατος των αγωγών που µέσω Τουρκίας κατευθύνονται προς τις δυτικές αγορές. Επίσης, σε συνδυασµό µε την αύξηση της σηµασίας του πετρελαιαγωγού SUMED (Suez-Mediterranean Pipeline), η Αίγυπτος αναµένεται να παίξει σηµαντικό ρόλο στην παγκόσµια ενεργειακή ασφάλεια. 3.3 Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας Κυβερνητικός στόχος είναι η κάλυψη 20% των ενεργειακών αναγκών της χώρας από ανανεώσιµες πηγές έως το Η χώρα διαθέτει πλούσιο ηλιακό και αιολικό δυναµικό: η µέση ηλιακή ακτινοβολία είναι 620 W/τ.χλµ, υπερτριπλάσια του διεθνούς µέσου όρου και η µέση ταχύτητα του ανέµου είναι 10 µ/sec ενώ υπάρχουν πολύ µεγάλες ακατοίκητες εκτάσεις για δηµιουργία αιολικών και ηλιακών πάρκων. Αρµόδια Αρχή είναι η Aρχή Νέων και Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας (New and Renewable Energy Authority NREA). Η ετήσια αύξηση παραγωγής ηλεκτρισµού από αιολική ενέργεια ήταν 16% την περίοδο και εκτιµάται ότι το συνολικό αιολικό δυναµικό το 2020 θα είναι MW (εκτ. CI Capital). To 2009 λειτουργούσαν 2 αιολικά πάρκα στην Ερυθρά Θάλασσα: στην Zafarana παραγωγικής δυναµικότητας 425 MW και στην Hurghada δυναµικότητας 5 MW. Σε στάδιο κατασκευής είναι 3 πάρκα στον κόλπο El Zayt δυναµικότητας 540 MW (µε χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης του έργου, τύπου ΒΟΟΤ, το 2014). και ένα πάρκο στον κόλπο του Σουέζ 300 MW. Tα περισσότερα των ανωτέρω έργων εκτελέστηκαν/εκτελούνται από ιδιώτες µε διεθνή χρηµατοδότηση. Toν Ιανουάριο 2011 ετέθη σε λειτουργία το πρώτο ηλιακό πάρκο δυναµικότητας 20 MW στο Kuramyat νότια του Καϊρου. Τον εκέµβριο 2010 ανακοινώθηκε σχέδιο κατασκευής σταθµού δυναµικότητας 100 MW που θα λειτουργεί µε ηλιακή ενέργεια στο Kom Ombo στην Άνω Αίγυπτο κόστους $ 270 εκ. και χρηµατοδοτούµενο από to Clean Technology Fund (Παγκόσµια Τράπεζα και Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης). 25