ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Διαχείριση Αποβλήτων ΔΙΑ61. Εργασία 3

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Διαχείριση Αποβλήτων ΔΙΑ61 Εργασία 3 ΜΑΒΙΔΗΣ ΣΑΒΒΑΣ Α.Μ Διδάσκων: ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΡΕΜΟΥΝΤΑΚΗ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2016

2 ΔΙΑ61: ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 3 1. (30) Η εκτίµηση των επιπτώσεων των αιωρουµένων σωµατιδίων στην υγεία είναι ένα πρόσφατο αντικείµενο στο οποίο έχουν επικεντρωθεί ακαδηµαϊκοί και άλλοι φορείς διεθνώς. Να δώσετε σε ένα κείµενο έκτασης το πολύ 1000 λέξεων: 1. Που οφείλονται οι επιπτώσεις αυτές; 2.πως προσεγγίζεται µεθοδολογικά η εκτίµηση αυτή και 3. ποια είναι τα κυριότερα πιο πρόσφατα συµπεράσµατα. Ενδεικτική βιβλιογραφία Pope CA, Dockery DW, Health effects of fine particulate air pollution: lines that connect, J Air Waste Manag Assoc Jun;56(6): Evangelia Samoli, Roger Peng, Tim Ramsay, Marina Pipikou, Giota Touloumi Francesca Dominici, Rick Burnett, Aaron Cohen, Daniel Krewski, Jon Samet, and Klea Katsouyanni, Acute Effects of Ambient Particulate Matter on Mortality in Europe and North America: Results from the APHENA Study Environmental Health Perspectives Vol. 113, No. 1 (Jan., 2005), pp Evangelia Samoli, Antonis Analitis, Giota Touloumi, Joel Schwartz, Hugh R. Anderson, Jordi Sunyer, Luigi Bisanti, Denis Zmirou, Judith M. Vonk, Juha Pekkanen, Pat Goodman, Anna Paldy, Christian Schindler and Klea Katsouyanni, Estimating the Exposure-Response Relationships between Particulate Matter and Mortality within the APHEA Multicity Project, Environmental Health Perspectives, vol 116, issue 11, Ole Raaschou-Nielsen et al., Air pollution and lung cancer incidence in 17 European cohorts: prospective analyses from the European Study of Cohorts for Air Pollution Effects (ESCAPE), The Lancet Oncology, vol14, Issue 9, 2013, (15) Ποια τεχνολογία συγκράτησης σωµατιδίων θα επιλέγατε για µια εγκατάσταση µικρής- µεσαίας κλίµακας και ποια τεχνολογία για ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε καύση λιγνίτη. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 3. (30) Θερµική µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 2000 MW χρησιµοποιεί λιγνίτη του οποίου η περιεκτικότητα τέφρας είναι 17% και η θερµοχωρητικότητα KJ/kg. Η θερµική απόδοση της µονάδας είναι 35%. Το 60% της τέφρας παρασύρεται µε τα απαέρια στην καµινάδα. Η συλλογή των σωµατιδίων γίνεται µε ηλεκτροστατικό κατακρηµνιστήρα, ο οποίος έχει τις αποδόσεις που φαίνονται στον πίνακα. Η κατανοµή µάζας ως προς το µέγεθος των σωµατιδίων επίσης παρουσιάζεται στον πίνακα. Αφού υπολογίσετε το ρυθµό εκποµπής τέφρας σε Kg/h, να προτείνετε λύση ώστε να µειωθούν οι εκποµπές τέφρας κατά 30% επί πλέον. Particle size (µm) >40 Απόδοση % Βάρος % (25) Γαιάνθρακας ο οποίος περιέχει 4% θείο καίγεται για παραγωγή ατµού και ηλεκτρικής ενέργειας µε ρυθµό 100 τόνων την ώρα. Η αποµάκρυνση του SO2 γίνεται σε πύργο ψεκασµού µε απόδοση 90%. 1. Αν χρησιµοποιείται διεργασία έκπλυσης του SO2 µε ασβεστόλιθο (CaCO 3 ), υπολογίστε την απαιτούµενη παροχή ασβεστολίθου. 2. Αν χρησιµοποιηθεί NH 4 OH, υπολογίστε την απαιτούµενη παροχή NH 4 OH. Ποια από τις δύο µεθόδους θα επιλέγατε και γιατί. 1

3 Περιεχόμενα Ερώτηµα Ερώτηµα Άσκηση Άσκηση Βιβλιογραφία Εικόνα εξωφύλλου: Σάββας Μαβίδης 2

4 Ερώτηµα 1. Έχουν γίνει πολλές µελέτες γύρω από την επίδραση των αιωρούµενων σωµατιδίων στην υγεία του ανθρώπου και όλες αναφέρουν την επίδραση στην υγεία ακόµη και σε χαµηλά επίπεδα ατµοσφαιρικών ρύπων. Οι περισσότερες παθήσεις που έχουν διαπιστωθεί εντοπίζονται κυρίως το αναπνευστικό σύστηµα και αφορούν κυρίως την επίδραση από σωµατίδια τάξεως 100nm έως 2,5µm). Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον γίνονται αντιληπτές κυρίως µέσω της επίδρασης των αιωρούµενων σωµατιδίων στην ατµόσφαιρα και κατ επέκταση στα διάφορα οικοσυσυστήµατα. Σα πηγές ΡΜ10 στην ατµόσφαιρα θεωρούνται τα µέσα µεταφοράς (ειδικά στη Ευρώπη είναι αρκετά τα επιβατηγά), οι µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η βιοµηχανία κ.α. Τα αιωρούµενα σωµατίδια που είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία, είναι αυτά της τάξεως του 0,5µm και κάτω, όχι µόνο γιατί µπορούν αν εισχωρήσουν στις κυψελίδες των πνευµόνων, αλλά γιατί είναι ικανά να φέρουν στην επιφάνεια τους προσροφηµένες ενώσεις που είναι τοξικές για τον οργανισµό των ανθρώπων (κυρίως ηλικιωµένων και µικρών παιδιών), των ζώων και των φυτών. Η σύνθεση των αιωρούµενων σωµατιδίων παρουσιάζει διαφορές, που οφείλονται κυρίως στην προέλευσής τους και στην φυσική και χηµική τους ιδιότητα. Θα µπορούσαν να είναι τοξικά, εύφλεκτα, διαβρωτικά, υγροσκοπικά κ.α. Θα µπορούσαµε να διακρίνουµε τις επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων σε άµεσες και έµµεσες. Ασθένειες όπως άσθµα, χρόνιες αποφρακτικές πνευµονοπάθειες, καρδιαγγειακά, καρκίνος πνευµόνων αρκετές από αυτές είναι θανατηφόρες. Αύξηση στη θνησιµότητα που παρατηρήθηκε ταυτόχρονη αύξηση της συγκέντρωσης των αιωρούµενων σωµατιδίων στην ατµόσφαιρα, παρατηρήθηκε πρώτη φορά το Έκτοτε έχουν πραγµατοποιηθεί πολλές µελέτες γύρω από αυτό το θέµα. Έγινε έρευνα για την σχέση µεταξύ έκθεσης-αντίδρασης µεταξύ των σωµατιδίων και της θνησιµότητας και σύµφωνα µε την µελέτη «APHENA (Air Pollution and Health: A Combined European and North American Approach) και ΑΡΗΕΑ που είναι η Ευρωπαϊκή Βάση Δεδοµένων», στην οποία συµµετείχαν 22 Ευρωπαϊκές, 12 Καναδικές και 90 πόλεις των Ηνωµένων πολιτειών κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι η αυξηµένη θνησιµότητα σε άτοµα µεγαλύτερα των 75 ετών και για τα τρία κέντρα (Ευρώπη, Αµερική, Καναδά), συνδέεται άµεσα µε την αύξηση συγκέντρωσης ΡΜ10. Η µεγαλύτερη επίδραση βέβαια ταυτοποιήθηκε µε φθίνουσα σειρά Καναδάς> Ηνωµένες Πολιτείες> Ευρώπη. Η µελέτη βέβαια για την Ευρώπη προβλέπει µια αύξηση 0,4%-0,6% στον ηµερήσιο συνολικό αριθµό των θανάτων ανά 10mg/m 3 PM10, και αύξηση 0,2% βασισµένη σε 90 πόλεις των ΗΠΑ. [1] [2] [3] [4] [5] Για τις καναδικές πόλεις, όπως το Τορόντο, η θνησιµότητα µεταξύ των ηλικιωµένων αυξήθηκε κατά 1,4% έπειτα από αύξηση 10mg/m 3 PM10 στην ατµόσφαιρα. Αντίστοιχα για πολιτείες όπως το Μίσιγκαν, Ντιτρόιτ η αύξηση της θνησιµότητας ήταν περίπου στο 0,8%. Στηριζόµενοι λοιπόν στα στοιχεία που προκύπτουν από µελέτες, παρατηρούµε λοιπόν ότι υπάρχει λογαριθµική-γραµµική σχέση µεταξύ θνησιµότητας και ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Γενικότερα όµως θα λέγαµε ότι τα αποτελέσµατα των 3

5 ερευνών των επιπτώσεων δεν θα µπορούσαν να διεξαχθούν και να θεωρούνται έγκυρα αν ήταν στηριγµένα σε µελέτη µεµονωµένων πόλεων. Το σκεπτικό είναι ότι η επιλογή θα µπορούσε να θεωρηθεί ότι έγινε µεροληπτικά. Σύµφωνα µε τον Ole Raaschou-Nielsen και τους συνεργάτες, πραγµατοποιήθηκε ανάλυση µε ένα µεγάλο αριθµό µελετών, πολλοί όµως είναι οι περιορισµοί που θέτουν τελικά υπό αµφισβήτηση το συµπέρασµα ότι η αύξηση της θνησιµότητας συνδέεται µε την αύξηση της συγκέντρωσης στην ατµόσφαιρα αιωρούµενων σωµατιδίων. Μεταξύ άλλων αναφέρουν επίσης ότι οι πιο πρόσφατες εκθέσεις σε ΡΜ σε άτοµα κάτω των 6 ετών, είναι εξίσου σηµαντικά στην πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος των πνευµόνων, επειδή οι κίνδυνοι είναι παρόµοιοι µε αυτούς που προκύπτουν από βραχυπρόθεσµες µελέτες. Παρόλα αυτά, αυτή η πρόταση βιολογικά δεν θα µπορούσε να θεωρηθεί σωστή, λόγω της µακράς λανθάνουσας κατάστασης του καρκίνου του πνεύµονα, όπου τελικά δηµιουργείται αµφιβολία ως προς την αιτιότητα. Η αστικοποίηση είναι και αυτός ένας παράγοντας που προκαλεί µια σύγχυση, όπου τελικά αυτό φαίνεται να είναι συνεπές µε τα αποτελέσµατα της µελέτης. Αν και οι ετερογενείς µελέτες δεν θεωρούνται σηµαντικές λόγω των µεγάλων διαστηµάτων επικάλυψης, ο κίνδυνος εκτιµάται ότι είναι µεταβλητός για τις διάφορες πληθυσµιακές οµάδες. Η µελέτη σχέσης µεταξύ εκποµπών κινητήρων ντίζελ και καρκινογένεσης, έρχεται σχεδόν να επιβεβαιώσει τις µελέτες. Είναι γνωστό ότι τα ΡΜ είναι πιθανό να φέρουν ουσίες όπως οι πολυκυκλικοί αρωµατικοί υδρογονάνθρακες, ενώσεις που έχουν χαρακτηριστεί ως καρκινογόνες. Άλλες πάλι µελέτες συνδέουν τα ΝΟ χ µε αδενοκαρκινόµατα και καρκινώµατα πλακωδών κυττάρων, θέτοντας έτσι τα ΝΟ χ ως εξίσου σηµαντικές ενώσεις που οδηγούν στη γένεση καρκίνου. Οι περισσότερες µελέτες µιλούν για σχέση αιωρούµενων σωµατιδίων µε προβλήµατα σε καρδιαγγειακό-κυκλοφορικό σύστηµα, ανοσοποιητικό, αναπνευστικό. Επιπτώσεις στις εγκύους και στο DNA. Αιωρούµενα σωµατίδια που καταφέρνουν να µπούν στην κυκλοφορία του αίµατος, είναι δυνατόν να φράξουν αγγεία που φαίνονται υγιή χωρίς αθηρωµατική πλάκα. Είναι πλέον γνωστό ότι τα βαρέα µέταλλα συνδέονται µε τις καρκινογενέσεις. Βαρέα µέταλλα είναι δυνατόν να βρίσκονται προσροφηµένα πάνωστα ΑΣ. Συγκεντρώνοντας τις µελέτες, οι συγγραφές καθιστούν σαφές ότι τα ΡΜ10 είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου, παρά την πολυπλοκότητα για τον διαχωρισµό των επιπτώσεων. Χωρίς αυτό φυσικά να αφαιρεί από άλλα κλάσµατα των ΡΜ την ανάγκη διερεύνησης για πιθανή συσχέτιση µε κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία. Τα αιωρούµενα σωµατίδια δεν είναι αποτελούν ενιαίο ρύπο, αλλά ένα µίγµα πολλών ρύπων. Η προσροφητική τους ικανότητα εξαρτάται από την ειδική επιφάνειά τους. Όσο µειώνεται η διάµετρος των σωµατιδίων τόσο αυξάνει η προσροφητική τους ικανότητα. Αυτό συγκλίνει και µε τις τελευταία δηµοσιευµένες έρευνες σύµφωνα µε τις οποίες τα πιο επικίνδυνα για την 4

6 ανθρώπινη υγεία σωµατίδια είναι αυτά µε την µικρότερη διάµετρο.[1] [2] [3] [4] [6] [5] [7] Ερώτηµα 2. Κατά την επιλογή συστήµατος συλλογής σωµατιδίων πρέπει να λάβουµε υπόψη τις εξής παραµέτρους: Τα χαρακτηριστικά των σωµατιδίων, σχήµα, µέγεθος, πυκνότητα, αλλά και την φύση τους. Αν είναι εύφλεκτα, εκρηκτικά, διαβρωτικά, τοξικά, υγροσκοπικά. Την συγκέντρωσή τους. Την απόδοση της συλλογής και την πτώση πίεσης στο σύστηµα. Θερµοκρασία, χώρος, κόστος και συχνότητα αποµάκρυνσης συλλεγόµενων σωµατιδίων, αλλά και τα ανώτατα επιτρεπτά όρια. Έτσι για παράδειγµα, είναι άλλο το σύστηµα που θα επιλέξουµε όταν θέλουµε πολύ υψηλή απόδοση και άλλο όταν ο βαθµός απόδοσης δεν µας απασχολεί να είναι ιδιαίτερα υψηλός. Δεν θα πρέπει φυσικά να αγνοήσουµε και τον πολύ σηµαντικό παράγοντα που είναι ο οικονοµικός. Θέλουµε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσµα µε το λιγότερο κόστος. Ο πίνακας που ακολουθεί περιγράφει τα αντίστοιχα συστήµατα που προτείνονται να επιλεχθούν ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά των σωµατιδίων. Πίνακας 1. Επιλογή συστήµατος συλλογής σωµατιδίων [8] 5

7 Για βιοµηχανικές µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε ταυτόχρονη καύση λιγνίτη, θα εφαρµόσουµε ηλεκτροστατικούς κατακρηµνιστήρες, διότι έχουν πολύ υψηλή απόδοση στα πολύ µικρά σωµατίδια έως και 1 µm. Ο όγκος αερίου που καλείται να επεξεργαστεί είναι µεγάλος και έχουµε την δυνατότητα να ανακτήσουµε πολύτιµο υλικό. Επίσης σηµαντική είναι και η µικρή κατανάλωση ενέργειας και η ικανότητα λειτουργίας σε θερµοκρασίες έως 900Κ και πίεση 10 atm. Σε µικρές και µεσαίες βιοµηχανικές µονάδες, θα χρησιµοποιούσα κυκλώνες, ειδικά αν υποθέσουµε οτι τα σωµατίδια που παράγονται είναι µεγάλα, βρίσκονται σε υψηλή συγκέντρωση στο δείγµα και δεν απαιτείται υψηλή απόδοση. Ορισµένες φορές χρησιµοποιούνται πολλαπλοί κυκλώνες (multiclones), µικρής διαµέτρου. Τα αέρια που εξέρχονται από τους κυκλώνες, σε πολλές περιπτώσεις θα υποστούν παραπέρα διεργασία για καθαρισµό. [8] [9] Άσκηση 3. Αρχικά θα πρέπει να µετατρέψουµε τις µονάδες 2000*106J/s/23000*103J/Kg x 100/35= 248,75 Kg/s 248,75 Kg/s *17/100*60/100*3600 s= 91229,81 Kg/h Particle size (µm) >40 Βάρος % Παρασυρόµενη τέφρα (Kg/h) 12772, , , , ,962 Απόδοση % Κατακρατούµενη τέφρα (Kg/h) Εκπεµπόµενη τέφρα (Kg/h) 91229, , , , , , , , , , , ,80843 Παρασυρόµενη τέφρα= 91229,81Kg/h (!" ) = 12772,1734 Κg/h =91229,81!"!! = 20070,5582Kg/h!!"" Κατακρατούµενη τέφρα=12772,1734 Κg/h*(!" )=8301,91271 Kg/h Εκπεµπόµενη τέφρα= Παρασυρόµενη τέφρα - Κατακρατούµενη τέφρα =12772,1734Κg/h ,91271Kg/h=4470,26069 Kg/h!""!"" 6

8 Και έτσι συµπληρώνεται ο παραπάνω πίνακας. Η συνολική ποσότητα τέφρας που εκπέµπεται είναι ο αριθµός που προκύπτει αν αθροίσουµε την τελευταία γραµµή. 4470, , , , =6513, = 6514 Kg/h Η απόδοση είναι το άθροισµα της κατακρατούµενης τέφρας που ισούται µε 84716,00157 διαιρεµένο µε την συνολική ποσότητα τέφρας που παρασύρεται 91229,81 Kg/h πολλαπλασιασµένο µε το 100 για να µας δώσει ποσοστό 92,86%. 100*84716,00157/91229,81=92,86%. Άρα για να έχουµε επιπλέον 30% κατακράτηση τέφρας, ο βαθµός απόφασης θα πρέπει να είναι 95,002%. Σύµφωνα µε την εξίσωση των Deutsch-Anderson η απόδοση των ηλεκτροστατικών φίλτρων δίνεται από τον τύπο η = 1 exp ( Au Q ) όπου Α είναι η επιφάνεια των πλακών, u η ταχύτητα παρασύρσεως των σωµατιδίων και Q η ογκοµετρική ροή του αερίου. Για να µπορέσουµε να αυξήσουµε την απόδοση του φίλτρου θα πρέπει να πειράξουµε την παράµετρο Α, δηλαδή να αυξήσουµε την επιφάνεια των πλακών πάνω στις οποίες συλλέγονται τα σωµατίδια, διότι αν αποφασίσουµε να αυξήσουµε την ένταση του ηλεκτροστατικού πεδίου µπορεί να αντιµετωπίσουµε πρακτική δυσκολία. [9] Άσκηση 4. (α) Η παραγωγή SO 2 κατά την καύση του γαιάνθρακα µπορεί να περιγραφεί από την εξίσωση: S + O 2 SO 2 1kmol 1kmol ή 32 kgr Η συνολική αντίδραση που λαµβάνει χώρα κατά την έκπλυση του παραγόµενου SO 2 προκύπτει από συνδυασµό των Εξισώσεων 10, 11, και 15 [9] : CaCO 3 + SO 2 + H 2 O + ½ O 2 CaSO 4 2H 2 O + CO 2 1kmol 1kmol 1kmol ή (40)+(12)+(16*3)=100 kg ή (16*4)+(2*(18))=172 kg Από τη στοιχειοµετρία των παραπάνω αντιδράσεων προκύπτει ότι η απαιτούµενη µάζα ασβεστόλιθου ανά µονάδα µάζας θείου στο γαιάνθρακα είναι: 100/32 = 3,125 kg CaCO 3 /kg S ενώ για απόδοση 90% απαιτούνται: 3,125*0,9 = 2,8125 kg CaCO 3 /kg S Η ποσότητα του θείου που περιέχεται σε ένα τόνο γαιάνθρακα είναι: 7

9 m s = 4% * 1000 kg = 40 kg Άρα η απαιτούµενη µάζα ασβεστολίθου που απαιτείται ανά τόνο γαιάνθρακα είναι: m CaCO3 = (40 kg S/ton) * ( 2,8125 kg CaCO 3 /kg S) = 112,5 kg CaCO 3 /ton 2NH 4 OH + SO 2 + ½ O 2 (NH 4 ) 2 *SO 4 + H 2 O [10] 2kmol 1kmol 2*( )=70Kg Από τη στοιχειοµετρία των παραπάνω αντιδράσεων προκύπτει ότι η απαιτούµενη µάζα NH 4 OH ανά µονάδα µάζας θείου στο γαιάνθρακα είναι: 70/32=2,1875 Κg NH 4 OH/Κg S Η απόδοση είναι 90 %, άρα 0,9*2,1875 Κg NH 4 OH/Κg S =1,96875 Κg NH 4 OH/Κg S Άρα η µάζα NH 4 OH που απαιτείται ανά τόνο γαιάνθρακα είναι m NH4OH =40 Kg S/ton*1,96875 Κg NH 4 OH/Κg S=78,75 Κg NH 4 OH/ton [11] Στον γαιάνθρακα το θείο υπάρχει σε δύο µορφές: οργανικό και ανόργανο. Στην ανόργανη κατάσταση υπάρχει ως σιδηροπυρίτης, καταλαµβάνοντας περίπου το 40% του συνολικού θείου που υπάρχουν σε µια ποσότητα καυσίµου. Βρίσκεται υπό µορφή σταγονιδίων που αποµακρύνεται µε έκπλυση. Το οργανικό θείο είναι πολύ δύσκολο να αποµακρυνθεί καθώς επίσης και πολυδάπανο. Θα επέλεγα CaCO 3, γιατί σαν υλικό είναι εξαιρετικά φτηνό. Είναι άλλωστε γνωστό και χρησιµοποιείται ήδη για να µπορέσουµε να εξουδετερώσουµε την όξινη βροχή που καταλήγει στα εδάφη. Είναι γνωστό ότι το θειικό οξύ επιστρέφει στη γη ως όξινη βροχή, ασβεστολιθικά εδάφη δεν παρουσιάζουν αλλοιώσεις από την επίδραση της όξινης βροχής. Ένα σηµαντικό πρόβληµα που προκύπτει από την χρήση ασβεστόλιθου, είναι η εναπόθεση CaSO 4 µέσα στους πύργους ψεκασµού και η έµφραξή τους. Αλλά και η καθίζηση CaSO 3 µπορεί να προκαλέσει έµφραξη διαφόρων οργάνων. Για τον λόγο αυτό αν η ποσότητα ασβεστόλιθου είναι ιδανική, τότε το CaSO 3 δεν κρυσταλλώνεται και µέσα στον πύργο ψεκασµού, αλλά διαλύεται το CaCO 3. Συνεπώς, αν και η αυξηµένη ενεργότητα ασβεστόλιθου βοηθάει στην αποµάκρυνση του SO 2, πρέπει η ποσότητα που 8

10 θα χρησιµοποιηθεί να είναι περιορισµένη για να µη προκαλέσουµε φραγµό των οργανων από καθίζηση. [9] 9

11 Βιβλιογραφία [1] Evangelia Samoli, Antonis Analitis, Giota Touloumi, Joel Schwartz, Hugh R. Anderson, Jordi Sunyer, Luigi Bisanti, Denis Zmirou, Judith M. Vonk, Juha Pekkanen, Pat Goodman, Anna Paldy, Christian Schindler Klea Katsouyanni, «Estimating the Exposure-Response Relationships between Particulate Matter and Mortality withintheaphea multicity Project».Environmental Health Perspectives, Vol 116, issue 11. [2] Evvangelia Samoli, Roger Peng, Tim Ramsay, Marina Pipikou, Giota Touloumi Francesca Dominici, Rick Burnett, Aaron Cohen, Daniel Krewski, Jon Samet, Klea Katsouyianni, «Accute effects of Ambient Particulate Matter on Mortality in Europe and North America: Resuts from the APHENA study,» Environmental Health PerspectivesVol. 113, No. 1, Ianuary [3] Ole Raacschou-Nielsen et. al., «Air Pollutionand Lung Cancer Incidence in 17 European Cohorts: Prospective Analyses from the European Study of Cohorts for Air Pollution Effects (ESCAPE)».The Lancet Oncology, Vol [4] Pope CA, Dockery DW, «Health effects of fine particuateair pollution: lines that connect,» June [5] [Ηλεκτρονικό]. Available: [6] [Ηλεκτρονικό]. Available: [7] [Ηλεκτρονικό]. Available: TSI.pdf. [8] Νίκος Ανδρίτσος, Καθ. Τµ. Μηχ., «2η Ενότητα, Μέρος 4, Επιλογή Συλλέκτη,» σε Τεχνολογία Βιοµηχανικής Αντιρρύπανσης, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Τµήµα Μηχανολόγων Μηχανικών. [9] Ξενοφών Βερύκιος, Αυγουστίνος Αναγνωστόπουλος, Ατµοσφαιρικοί Ρύποι και Τεχνολογία Ελέγχου Εκποµπής τους Ι, Τόµος Α, Πάτρα: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, [10] [Ηλεκτρονικό]. Available: dq=2nh4oh+%2b+so2&source=bl&ots=snuvlfcmi&sig=pdzptawcag5nhojg718kb7p8amc&hl=el&sa=x&ved=0ahuke wi83vegt83kahufpw4khdkubimq6aeihtaa#v=onepage&q=2nh4oh% 20%2B%20SO2&f=false. [11] [Ηλεκτρονικό]. Available: dq=2nh4oh+%2b+so2&source=bl&ots=snuvlf-. 10