ΙΜΕ - ΓΣΕΒΕΕ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ, ΒΙΟΤΕΧΝΩΝ, ΕΜΠΟΡΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ

Transcript

1 ΙΜΕ - ΓΣΕΒΕΕ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ, ΒΙΟΤΕΧΝΩΝ, ΕΜΠΟΡΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιπτωσιολογική μελέτη (case study) για τα προγράμματα προώθησης των ευέλικτων μορφών απασχόλησης (μερική απασχόληση και stage) Σταμάτης Ι. Βαρδαρός Απρίλιος

2 Εισαγωγή Το φαινόμενο της ανεργίας και του χαμηλού ποσοστού συμμετοχής στην απασχόληση αποτελούν από τα σημαντικότερα σύγχρονα προβλήματα με έντονες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Παράλληλα η διεθνοποίηση της οικονομίας σε συνδυασμό με την ανάδειξη σε κυρίαρχη αξία της ανταγωνιστικότητας και της δημιουργίας μίας ολοένα και περισσότερο απελευθερωμένης αγοράς συνθέτουν τους βασικούς παράγοντες εξέλιξης στην αγορά εργασίας. Τα ζητήματα καταπολέμησης της ανεργίας διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στην ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα στη λογική του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου μοντέλου που επιδιώκει τη βελτίωση της απασχολησιμότητας των ανέργων, την ενεργοποίηση του ανενεργού πληθυσμού και την ευελιξία της εργασίας, ενώ η μακροοικονομική πολιτική έχει αποκλειστεί στη βάση της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου στα πλαίσια της νέας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στα πλαίσια της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση ως βασικού εργαλείου καταπολέμησης της φτώχειας και του αποκλεισμού στη βάση της νέας αντίληψης περί «ενεργού» κοινωνικού κράτους. Η στρατηγική αυτή κατεύθυνση σε συνδυασμό με την προσπάθεια αύξησης του ποσοστού απασχόλησης του πληθυσμού συνδέεται στενά με την προώθηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας ως βασικού πολλαπλασιαστή της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Η παρούσα εργασία επιχειρεί να σκιαγραφήσει όψεις της ελληνικής πραγματικότητας αναφορικά με το θεσμό της μερικής απασχόλησης και των προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας στα πλαίσια της ευελικτοποίησης της εργασίας. Παράλληλα μέσα από την παρουσίαση δύο εκ των προγραμμάτων επιδότησης της απασχόλησης και απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (stage) που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Αττική αποτυπώνεται ο βαθμός διείσδυσης των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στις ενεργητικές πολιτικές και καταγράφονται τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των μορφών αυτών στην αγορά εργασίας

3 Το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική πολιτική έρχεται να εκφράσει και να συνδυάσει αντιμαχόμενα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά συμφέροντα τα οποία συγκρούονται στην πορεία προς την οικονομική και πολιτική ενοποίηση. Είναι μία διαδικασία δυναμική άμεσα επηρεαζόμενη από τους πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς. Η ανάγκη για τη δημιουργία μίας ενιαίας Ευρωπαϊκής Κοινωνικής πολιτικής προκλήθηκε από τον κίνδυνο του κοινωνικού ντάμπινγκ στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής ένωσης. Σε μία κοινωνία χωρίς εμπόδια στη μετακίνηση κεφαλαίων και ανθρώπινου εργατικού δυναμικού ο κίνδυνος για τις χώρες του Βορρά ήταν ορατός, μιας και είχαν να ανταγωνιστούν τις φτωχότερες χώρες του Νότου όπου η εργασία είναι πολύ φθηνότερη και οι κοινωνικές εισφορές και η φορολογία είναι πολύ χαμηλότερες. Κάτω λοιπόν από αυτά τα δεδομένα η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε στη δημιουργία ενός κοινωνικού μοντέλου ελάχιστων προδιαγραφών διασφαλίζοντας ένα ελάχιστο επίπεδο κοινωνικής προστασίας και κοινωνικών δικαιωμάτων. Βασικός στόχος αποτελεί ο συνδυασμός της υψηλής ποιότητας του κοινωνικού κράτους στις χώρες του Βορρά και το συγκριτικό πλεονέκτημα της φθηνής εργασίας στις χώρες του Νότου. Το πρόβλημα συνίσταται στο ότι οι χώρες της Ε.Ε δεν αποτελούν ένα ομοιογενές πλέγμα χωρών με τις ίδιες οικονομικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές δομές, αλλά αντίθετα είναι ένα μωσαϊκό κοινωνικό οικονομικών πολιτικών με πολύ διαφορετικά επίπεδα στο κομμάτι των λειτουργιών τους και του σχεδιασμού τους.. Οι κοινωνικού χαρακτήρα παρεμβάσεις είχαν συμπληρωματικό και δευτερεύοντα ρόλο αποβλέποντας κυρίως στην αποφυγή κλυδωνισμών που θα απορύθμιζαν την αγορά εργασίας. Χαρακτηριστικό γεγονός αποτελεί ότι η καθιέρωση της ειδικής πλειοψηφίας στη λήψη των αποφάσεων του συμβουλίου σε θέματα οικονομικής ενοποίησης δεν επεκτάθηκε και στα κοινωνικά ζητήματα, όπου πρέπει να ισχύει η αρχή της ομοφωνίας Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν τα θέματα υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων τα οποία εντάχθηκαν στο καθεστώς της ειδικής πλειοψηφίας τα οποία όμως είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον βαθμό και τον ρυθμό της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων

4 Η δημιουργία της ΟΝΕ επιτελείται σε μία διαφορετική συγκυρία από εκείνη που διαμόρφωσε τη Συνθήκη για την ΟΝΕ στη Σύνοδο του Μάαστριχτ. από την αρχική πλήρη υποβάθμιση της κοινωνικής διάστασης του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης παρατηρείται σήμερα μία ελαφρά μετατόπιση προς την ενίσχυση των πτυχών της κοινωνικής πολιτικής και κυρίως της απασχόλησης. Οι αλλαγές αυτές που εκφράζονται και με ειδικότερα μέτρα συντονισμού των πολιτικών απασχόλησης τα οποία απορρέουν από τη Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997), συνιστούν μία διαφοροποιημένη πολιτική επιλογή της Ένωσης από την προηγούμενη όπου κυριαρχούσε η ενθάρρυνση των εθνικών παρεμβάσεων αποκλείοντας τον κεντρικό ευρωπαϊκό συντονισμό τους. 1 Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση δρομολογήθηκε άτυπα για πρώτη φορά από το Λευκό βιβλίο για την απασχόληση, την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη από το Ευρωπαϊκό συμβούλιο του Έσσεν το 1994, ενώ η πρώτη θεσμοθετημένη έκφρασή της ήταν με τη συνθήκη του Άμστερνταμ το Ο βασικός στόχος της ΕΣΑ ιδιαίτερα κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990 ήταν η καταπολέμηση της ανεργίας, ενώ από το 2000 και μετά βασική στρατηγική αποτελεί η ενίσχυση του ποσοστού συμμετοχής του πληθυσμού στην απασχόληση θέτοντας ως στόχο το 2010 το ποσοστό απασχόλησης του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας να έχει φτάσει στο 70%. Η ΕΣΑ αποτελεί το πρώτο παράδειγμα εφαρμογής σε κοινοτικό επίπεδο της «Ανοιχτής Μεθόδου Συντονισμού» (ΑΜΣ), διαδικασία που ήρθε να προστεθεί στα προϋπάρχοντα εργαλεία παρέμβασης των κοινοτικών οργάνων στο πεδίο της απασχόλησης (οδηγίες, συστάσεις, ευρωπαϊκές συλλογικές συμβάσεις και κοινωνικός διάλογος, χρηματοδοτήσεις μέσω των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων κ.λ.π.). Από το 2000 και ύστερα η ΑΜΣ επεκτάθηκε και σε άλλα πεδία της κοινωνικής πολιτικής (κοινωνική ενσωμάτωση, συντάξεις, υγεία) 2. Το θεωρητικό υπόβαθρο της ΕΣΑ βασίζεται στην προσέγγιση της ανεργίας ως διαρθρωτικής με έντονα προβλήματα τεχνολογικής υστέρησης, μειωμένης ανταγωνιστικότητας και ακαμψιών της αγοράς εργασίας. Βασικός της στόχος αποτελεί η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού σε επίπεδο δεξιοτήτων και ικανοτήτων καθ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου στοιχείο που θα συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας 1 Γ.Κουζής: Εργασιακές Σχέσεις και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, Ευελιξία και Απορύθμιση ή Αναβάθμιση της Εργασίας;, μελέτες ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση - 4 -

5 αντισταθμίζοντας το υψηλό εργατικό κόστος. Οι πολιτικές αυτές ενίσχυσης της προσφοράς εργασίας και σταδιακής απορύθμισης των εργασιακών σχέσεων αν και εντάσσονται στα πλαίσια της μονεταριστικής νεοφιλελεύθερης προσέγγισης έγιναν αποδεκτές και από σοσιαλιστικές και προοδευτικές κυβερνήσεις με μοναδικό στοιχείο διαφοροποίησης το βαθμό έντασης και εφαρμογής των παραπάνω μέτρων. Η γένεση της Ευρωπαϊκής πολιτικής για την απασχόληση ανάγεται στο Λευκό βιβλίο του προέδρου της ευρωπαϊκής επιτροπής Ζ. Ντελόρ για την ανταγωνιστικότητα, την ανάπτυξη και την απασχόληση που ολοκληρώθηκε το Συνδύασε προτάσεις για διαρθρωτικά μέτρα της προσφοράς, με κεϋνσιανά μέτρα αύξησης της ζήτησης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέρριψε τις κεϋνσιανής έμπνευσης προτάσεις ενώ ενστερνίστηκε εκείνες που αφορούσαν τις διαρθρωτικές πολιτικές. Έτσι η ΕΣΑ που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Έσσεν περιέλαβε ένα μακροοικονομικό και ένα διαρθρωτικό σκέλος. Το πρώτο περιελάμβανε τις μονεταριστικές αντιπληθωριστικές επιλογές της ΟΝΕ ως προς την μακροοικονομική πολιτική, ενώ το δεύτερο περιελάμβανε πολιτικές απελευθέρωσης των αγορών προϊόντων και διαρθρωτικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας που ταξινομήθηκαν κάτω από πέντε βασικές προτεραιότητες για τις εθνικές πολιτικές απασχόλησης: 1. Επενδύσεις στην επαγγελματική κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση, 2. Περισσότερη ευελιξία στην οργάνωση της εργασίας και του εργάσιμου χρόνου, συγκράτηση μισθολογικών αυξήσεων και δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς των περιβαλλοντικών και των κοινωνικών υπηρεσιών, 3. Μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας, 4.Ανάπτυξη ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και 5. Στόχευση των μέτρων στις ομάδες που πλήττονται περισσότερο από τη μακροχρόνια ανεργία 3. Το περιεχόμενο της ΕΣΑ αναδιαμορφώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λουξεμβούργου λίγους μήνες μετά την υπογραφή της συνθήκης του Άμστερνταμ. Οι πέντες προτεραιότητες του Έσσεν για την πολιτική απασχόλησης αντικαταστάθηκαν από τέσσερις γενικές κατευθύνσεις (πυλώνες). Ο πρώτος πυλώνας της ΕΣΑ για τη βελτίωση της απασχολησιμότητας του εργατικού δυναμικού συγκέντρωσε τις πολιτικές που επηρεάζουν ποσοτικά και ποιοτικά την προσφορά εργασίας, με στόχο την καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας και τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ανενεργών στην απασχόληση. Ο δεύτερος πυλώνας για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας αποσκοπούσε στην αύξηση της ζήτησης μέσω της διευκόλυνσης 3 Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση - 5 -

6 της έναρξης και της λειτουργίας επιχειρήσεων (ιδίως μικρομεσαίων) και της ενθάρρυνσης της αυτοαπασχόλησης. Ο τρίτος πυλώνας για την προώθηση της προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων και των εργαζομένων αποσκοπούσε στην προώθηση της ευελιξίας της εργασίας. Ο τέταρτος πυλώνας για την ενίσχυση της ισότητας ευκαιριών ανδρών και γυναικών αποσκοπούσε στην αύξηση της προσφοράς εργασίας των γυναικών και την ισότιμη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην αμειβόμενη εργασία 4. Μέσα από τη συνθήκη του Άμστερνταμ η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί για πρώτη φορά τον συντονισμό των εθνικών πολιτικών απασχόλησης μέσα από ένα κοινά συμφωνημένο στρατηγικό πλαίσιο αξόνων και προτεραιοτήτων το οποίο συνοδεύεται απόένα σύστημα παρακολούθησης, εποπτείας και ανταλλαγής καλών πρακτικών μεταξύ των χωρών μελών. Η αναγνώριση της σπουδαιότητας του ρόλου της απασχόλησης στην ανάπτυξη της οικονομίας και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας συντέλεσε στη δημιουργία νέων εργαλείων παρέμβασης και συντονισμού σε ένα ευρύτερο φάσμα πολιτικών από την ευρωπαϊκή ένωση εγκαταλείποντας τις αποσπασματικές και υπολειμματικού χαρακτήρα παρεμβάσεις σε επίπεδο οδηγιών και συστάσεων με κύριο στόχο την αποτροπή του κοινωνικού ντάμπινγκ. Οφείλουμε βέβαια να επισημάνουμε ότι η μη συμμόρφωση με τις συστάσεις και τις υποδείξεις από την ευρωπαϊκή επιτροπή δεν συνεπάγεται κανενός είδους κυρώσεις διατηρώντας έτσι το αποκλειστικό δικαίωμα υλοποίησης και διαχείρισης των πολιτικών απασχόλησης στις εθνικές κυβερνήσεις. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο της Λισαβόνας θεωρείται σημαντικό γιατί υποκατέστησε το στρατηγικό στόχο της νομισματικής ένωσης που είχε θέσει η συνθήκη του Μάαστριχτ με το νέο στόχο της μετατροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην πλέον ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία της γνώσης στον κόσμο. Οι βασικές αλλαγές που εισήγαγε η Λισαβόνα ως προς την ΕΣΑ είναι η πλήρης απασχόληση (αύξηση του ποσοστού απασχόλησης στο 70% συνολικά και 60 % για τις γυναίκες μέχρι το 2010), η βελτίωση της ποιότητας της εργασίας και η ανάπτυξη δεξιοτήτων στα πλαίσια της δια βίου μάθησης και η προώθηση της ευελιξίας και της κινητικότητας των εργαζομένων. Οι δέκα νέες κατευθυντήριες γραμμές που υιοθετήθηκαν από το Συμβούλιο τον Ιούλιο του 2003 τέθηκαν στην υπηρεσία τριών υπερκείμενων στόχων της πλήρης απασχόλησης, της βελτίωσης της ποιότητας και της παραγωγικότητας της εργασίας και της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής και 4 Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Απασχόληση - 6 -

7 ενσωμάτωσης. Μέσα από τις νέες κατευθυντήριες γραμμές αποτυπώθηκε η νέα έμφαση που δόθηκε στην αύξηση της προσφοράς εργασίας, στη διά βίου μάθηση και στην ενίσχυση της γεωγραφικής και επαγγελματικής κινητικότητας με σκοπό την αντιμετώπιση ελλείψεων σε ειδικότητες, στη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων ως προς τις επιδόσεις της απασχόλησης και το ύψος της ανεργίας και στη νομιμοποίηση της αδήλωτης εργασίας λόγω των αναμενόμενων θετικών επιπτώσεων στα οικονομικά της κοινωνικής ασφάλισης 5. Συμπερασματικά η ΕΣΑ δημιουργήθηκε στη λογική της νομιμοποίησης της ΟΝΕ και της διαχείρισης των επιπτώσεων των υψηλών ποσοστών ανεργίας. Βασικός της στόχος αποτέλεσε αρχικά η καταπολέμηση της ανεργίας και στη συνέχεια η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης. Μέσα στα πλαίσια αυτά εντάσσεται και η πολιτική ισότητας ευκαιριών στην απασχόληση όχι μόνο για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και λόγω της σταδιακής μείωσης του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας. Το βασικό θεωρητικό σχήμα της ΕΣΑ είναι αυτό της διαρθρωτικής ανεργίας με κυρίαρχες τις μονεταριστικές αντιλήψεις περί ακαμψιών και ευελικτοποίησης της αγοράς εργασίας και αύξησης της προσφοράς της. Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος στην επιχειρούμενη προσπάθεια ενίσχυσης της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητάς του, καλείται να επιλέξει ανάμεσα στην αναβάθμιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων και στη δημιουργία θέσεων υψηλής ποιότητας και ειδίκευσης ή στην προσέλευση εργατικού δυναμικού με περιορισμένα προσόντα σε θέσεις εργασίας χαμηλών αποδοχών και ειδίκευσης. 5 Καραμεσίνη Μ. Κουζής Γ. ό.π

8 Η μερική απασχόληση στην Ελλάδα Η αμφισβήτηση της «τυπικής» και «κανονικής» εργασιακής σχέσης που αποτέλεσε το εργασιακό πρότυπο που κυριάρχησε στον αναπτυγμένο βιομηχανικά κόσμο για μακρό χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, συνιστά σήμερα το βασικό χαρακτηριστικό της πορείας και εξέλιξης των σύγχρονων εργασιακών σχέσεων. Το πρότυπο της «τυπικής» εργασιακής σχέσης, το οποίο δέχεται σήμερα πολλαπλές πιέσεις και αλλοιώσεις, περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: 1. Εξαρτημένη μισθωτή εργασία, σύμφωνα με την οποία η μισθωτή σχέση προαπαιτεί την ύπαρξη εξάρτησης του εργαζομένου από τον εργοδότη που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την υπαγωγή της συμβατικής σχέσης στην εργατική νομοθεσία. 2. Σταθερή απασχόληση σύμφωνα με την οποία η διάρκεια της εργασιακής σχέσης είναι αόριστη εφόσον η έναρξή της τοποθετείται στην πρόσληψη του μισθωτού και η λήξη της στην ημερομηνία συνταξιοδότησής του. 3. Πλήρης απασχόληση σύμφωνα με την οποία ο εργάσιμος χρόνος ανταποκρίνεται στα ισχύοντα συμβατικά ή νόμιμα πλαίσια ως προς το πλήρες ωράριο απασχόλησης. 4. Σταθερότητα ωραρίου απασχόλησης ως προς την ημερήσια και εβδομαδιαία διάρκεια της εργασίας. 5. Εξασφάλισης αμοιβής τουλάχιστον ίσης με τα ισχύοντα κατώτατα νόμιμα όπως ορίζουν οι οικείες συλλογικές συμβάσεις εργασίας. 6. Υπαγωγή της εργασιακής σχέσης στα πλαίσια της προστασίας της ασφαλιστικής και εργατικής νομοθεσίας για την κατοχύρωση θεμελιωδών κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Η στοιχειοθέτηση εξαρτημένης εργασίας δομείται στη συνύπαρξη κριτηρίων που ορίζει η νομική επιστήμη και που είναι τα εξής: α) οικονομική εξάρτηση του μισθωτού έναντι του εργοδότη, β) προσδιορισμός του τόπου παροχής της εργασίας από τον εργοδότη που αναφέρεται στον χώρο της επιχείρησης, γ) προσδιορισμός του χρόνου παροχής της εργασίας από τον εργοδότη, δ) τρόπος παροχής της εργασίας - 8 -

9 σύμφωνα με τις εντολές του εργοδότη, και ε) άσκηση εποπτείας και ελέγχου επί της παρεχόμενης εργασίας στα πλαίσια του διευθυντικού εργοδοτικού δικαιώματος. 6 Τα Εθνικά κράτη ακολουθώντας τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τόνωση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων σχεδιάζουν και υλοποιούν πολιτικές σταδιακής αποδόμησης και απορύθμισης του μοντέλου της τυπικής μισθωτής εξαρτημένης σχέσης εργασίας ως μέσου προσαρμογής των επιχειρήσεων στο ευμετάβλητο οικονομικό περιβάλλον και μείωσης του υψηλού εργατικού κόστους. Οι έννοιες της ευελιξίας και της ελαστικότητας έρχονται να αντιμετωπίσουν τις αυτόματες ρυθμίσεις και επιταγές της αγοράς αναγκαίων συνθηκών του «καθαρού» ανταγωνισμού στη λογική της κυρίαρχης νεοφιλελεύθερης και ταυτόχρονα ιδεατής προσέγγισης. Στη μακροοικονομική της διάσταση η ευελιξία ορίζεται ως η ικανότητα ενός οικονομικού συστήματος, σαφώς καθορισμένου στο χώρο και στο χρόνο και το οποίο διαθέτει συγκεκριμένες δυναμικές ιδιότητες, να μεταβάλλεται προσαρμοζόμενο στις νέες ανάγκες του και στα νέα δεδομένα του περιβάλλοντός του. Οι ευελιξίες της εργασίας αναφέρονται στην προσαρμογή της συγκρότησης, της διαθεσιμότητας, της κινητικότητας, της χρήσης και της αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης στις εκάστοτε ανάγκες και συνθήκες της καπιταλιστικής παραγωγής και αναπαραγωγής. Οι βασικότερες μορφές εργασιακής ευελιξίας είναι: α) η ευελιξία των αμοιβών εργασίας β) η εξωτερική (σε σχέση με την επιχείρηση) ποσοτική εργασιακή ευελιξία και αναφέρεται στην ελευθερία προσλήψεων απολύσεων, γεωγραφική κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, μερική απασχόληση, συμβάσεις ορισμένου χρόνου και συμβάσεις έργου, φασόν κ.λ.π., γ) η εσωτερική ποσοτική ευελιξία της εργασίας ή ευελικτοποίηση αναδιοργάνωση του χρόνου εργασίας και αναφέρεται στο ευέλικτο ωράριο, βάρδιες, κυμάνσεις ή και μείωση του εβδομαδιαίου ή του ετήσιου ωραρίου εργασίας σε ατομικά και συλλογική βάση και ε) η ποιοτική ή λειτουργική ευελιξία της εργασίας με εμπλουτισμό της εργασίας αναβάθμιση ειδικοτήτων, ανάπτυξη πολυδυναμίας και πρωτοβουλιών των εργαζομένων, ποιοτική βελτίωση των εργασιακών σχέσεων στο εσωτερικό της επιχείρησης 7. Η μερική απασχόληση είναι η παροχή εργασίας στη βάση καθορισμένης ημερήσιας ή εβδομαδιαίας διάρκειας μικρότερης της κανονικής με αντάλλαγμα μειωμένο μισθό σε σχέση με τον ισχύοντα για πλήρη απασχόληση και στη βάση 6 Γ.Κουζής: Εργασιακές Σχέσεις και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, Ευελιξία και Απορύθμιση ή Αναβάθμιση της Εργασίας;, μελέτες ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, 2001, σελ Ευελιξίες της επιχείρησης.. σελ

10 συμφωνίας ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο. Έτσι οριζόμενη η μερική απασχόληση αφορά μια σταθερή και δεδομένη εναλλαγή περιόδων εργασίας και μη εργασίας στα πλαίσια μίας ενιαίας σύμβασης. Αυτό το στοιχείο την διαφοροποιεί από την εποχιακή και την περιστασιακή απασχόληση. Στην εποχιακή απασχόληση έχουμε και πάλι δεδομένη εναλλαγή περιόδων εργασίας και μη εργασίας αλλά αυτή δε γίνεται σε ημερήσια εβδομαδιαία βάση ούτε στα πλαίσια ενιαίας σύμβασης. Στην περιστασιακή απασχόληση δεν υπάρχει ενιαία σύμβαση αλλά δεν είναι δεδομένη ούτε και η περιοδικότητα της εναλλαγής εργασίας και μη εργασίας. 8 Η μερική απασχόληση συνεπάγεται περιορισμένο οικονομικό κόστος για τις επιχειρήσεις ανάλογα με το χρόνο απασχόλησης έναντι του αντίστοιχου εργάσιμου χρόνου πλήρους απασχόλησης. Το φαινόμενο της μερικής απασχόλησης εξελίχθηκε σταδιακά.αρχικά αφορούσε ως επί το πλείστον τους μετανάστες, τους ανειδίκευτους εργάτες, τους φοιτητές και τις γυναίκες που εργάζονταν για την συμπλήρωση του οικογενειακού εισοδήματος. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες και στα πλαίσια καταπολέμησης της ανεργίας και αύξησης της απασχολησιμότητας η μερική απασχόληση αποκτά διαστάσεις όλο και περισσότερο συλλογικές και γίνεται φαινόμενο ευρύτερα κοινωνικό προβάλλοντας ιδιαίτερα τη δυνατότητα που παρέχει στα δύο φύλα και κυρίως στις γυναίκες για συνδυασμό οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Θεωρητικά η εφαρμογή της μερικής απασχόλησης ήταν ανέκαθεν δυνατή με βάση την αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων (άρθρο 361 του Αστικού Κώδικα). Στην πράξη ωστόσο μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980 οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης ήταν μάλλον σπάνιο φαινόμενο. Το πλαίσιο λειτουργίας και ρύθμισης της μερικής απασχόλησης διαμορφώνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1990 με την ψήφιση του νόμου Ν.1892/1990 για «Τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη και άλλες διατάξεις» (άρθρο 38). Στη συνέχεια συμπληρώνεται το 1998 με το νόμο Ν.2639/1998 για την «Ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων σύσταση σώματος επιθεώρησης εργασίας και άλλες διατάξεις» (άρθρο 2) και το 2000 με τον νόμο Ν.2874/2000 για την «Προώθηση της απασχόλησης και άλλες διατάξεις» (άρθρο 7). Συγκεκριμένα στο άρθρο 38 του Ν 1892/1990 αναφέρεται ότι με έγγραφη ατομική συμφωνία ο εργοδότης και ο μισθωτός κατά τη σύσταση της σχέσης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της μπορεί να συμφωνήσουν για ορισμένο ή αόριστο χρόνο διάρκεια ημερήσιας ή εβδομαδιαίας εργασίας μικρότερη της κανονικής 8 Ό.π

11 (μερική απασχόληση). Καταγγελία της σχέσης εργασίας λόγω μη αποδοχής από το μισθωτό εργοδοτικής πρότασης για μερική απασχόληση είναι άκυρη. Στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου οι αποδοχές των μερικώς απασχολούμενων μισθωτών δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που προβλέπονται από τις κείμενες κάθε φορά διατάξεις για τους απασχολούμενους κατά το κανονικό ωράριο για την ίδια εργασία συναδέλφους τους και αντιστοιχούν στις ώρες εργασίας της μερικής απασχόλησης. Οι μερικώς απασχολούμενοι μισθωτοί απολαμβάνουν των ίδιων δικαιωμάτων με τους υπόλοιπους μισθωτούς αναφορικά με την παροχή αδειών με αποδοχές και επιδομάτων αδειών, ενώ έχουν προτεραιότητα για την πρόσληψη σε θέση εργασίας πλήρους απασχόλησης στην ίδια επιχείρηση. Στην ευρύτερη έννοια της μερικής απασχόλησης εμπίπτει και η εκ περιτροπής εργασία, η οποία αναγνωρίζεται ως ειδική μορφή μερικής απασχόλησης (άρθρο 2, παράγραφος 2, Ν.2639/1998). Συγκεκριμένα εκ περιτροπής εργασίας θεωρείται η μειωμένη απασχόληση κατά την οποία ο εργαζόμενος απασχολείται μεν με πλήρες ημερήσιο ωράριο αλλά λιγότερες από τις ισχύουσες στην επιχείρηση ημέρες εργασίας, με βάση υπολογισμού την εβδομάδα, το δεκαπενθήμερο, τον μήνα ή το έτος. Παράλληλα στον ίδιο νόμο τροποποιήθηκε το άρθρο 38 του ν. 1892/1990 προσθέτοντας ότι η διάρκεια εργασίας σε θέση μερικής απασχόλησης μπορεί να οριστεί σε δεκαπενθήμερη ή μηνιαία βάση. Αναφορικά με το πλαίσιο λειτουργίας της μερικής απασχόλησης οι βασικότερες ρυθμίσεις της νομοθεσίας είναι οι ακόλουθες: - Ο έγγραφος τύπος και η κοινή συμφωνία μεταξύ εργοδότη και μισθωτού. - Η υποχρέωση του εργοδότη γνωστοποίησης, εντός 15 ημερών από την έναρξη της σύμβασης, του περιεχομένου της στην επιθεώρηση εργασίας, ειδάλλως τεκμαίρεται ως σύμβαση πλήρους απασχόλησης. - Οι έγγραφες ατομικές συμβάσεις πρέπει να περιλαμβάνουν τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλομένων, τον τρόπο παροχής της εργασίας και την έδρα της επιχείρησης, το χρόνο της απασχόλησης, τον τρόπο κατανομής και τις περιόδους εργασίας καθώς επίσης και τον τρόπο αμοιβής. - Η δυνατότητα μετατροπής της σύμβασης πλήρους απασχόλησης σε μερικής κατόπιν συμφωνίας των δύο μερών. - Η παροχή της μερικής απασχόλησης λαμβάνει χώρα μία φορά την ημέρα. - Η προτεραιότητα κάλυψης θέσης πλήρους απασχόλησης από μερικώς απασχολούμενο, αν αυτή απαιτεί τα αντίστοιχα προσόντα

12 - Η αναλογία εργασιακών δικαιωμάτων στους μερικώς απασχολούμενους με εκείνα των πλήρως απασχολουμένων. - Η καθιέρωση προσαύξησης κατά 7,5 % στο ωρομίσθιο των μερικά απασχολούμενων εφόσον εργάζονται για λιγότερες από 4 ώρες ημερησίως και αμείβονται βάσει των κατώτατων αποδοχών. - Η δυνατότητα παροχής εργασίας πέραν της συμφωνημένης εκτός αν υπάρχει άλλη απασχόληση για τον εργαζόμενο ή αυτός βαρύνεται με οικογενειακές υποχρεώσεις. - Η ασφαλιστική κάλυψη για τετράωρη εργασία ημερησίως κατοχυρώνει δικαίωμα πλήρους ημερήσιας ασφάλισης. - Η εισαγωγή της στο δημόσιο τομέα και η δυνατότητα κάλυψης εκτάκτων αναγκών με συμβάσεις ορισμένου χρόνου μερικής απασχόλησης, με ανώτατη διάρκεια τους 6 μήνες και τετράωρη ημερήσια απασχόληση. Οι συγκεκριμένες συμβάσεις λήγουν αυτοδικαίως με την πάροδο της συμφωνηθείσας διάρκειάς τους και απαγορεύεται για οποιοδήποτε λόγο η ανανέωση ή μετατροπή τους σε σύμβαση ή σχέση εργασίας αορίστου χρόνου. - Οι εργαζόμενοι με καθεστώς μερικής απασχόλησης έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης που εφαρμόζει η επιχείρηση υπό συνθήκες ανάλογες με αυτές που ισχύουν για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης και έχουν πρόσβαση στις ίδιες κοινωνικές υπηρεσίες που διαθέτει η επιχείρηση για τους άλλους εργαζόμενους. - Ο εργοδότης ενημερώνει τους εκπροσώπους των εργαζομένων για τον αριθμό των απασχολούμενων με μερική απασχόληση σε σχέση με την εξέλιξη του συνόλου των εργαζομένων καθώς και για τις προοπτικές πρόσληψης εργαζομένων με πλήρη απασχόληση. Με τους νόμους 3174/03, 3250/04 και 3536/07 προσδιορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις σχετικά με τη χρήση συμβάσεων μερικής απασχόλησης στο δημόσιο, στους ΟΤΑ και στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου αναφορικά με την εφαρμογή της σε υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα. Οι βασικότερες ρυθμίσεις που προβλέπονται είναι οι ακόλουθες: - Το δημόσιο, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου επιτρέπεται να προσλάβουν προσωπικό με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου

13 χρόνου μερικής απασχόλησης για την κάλυψη αναγκών που αποσκοπούν στην παροχή υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα. - Για την παροχή υπηρεσιών με καθεστώς μερικής απασχόλησης οι φορείς καταρτίζουν αντίστοιχο επιχειρησιακό σχέδιο. Νέο επιχειρησιακό σχέδιο από τους ίδιους φορείς υποβάλλεται πέντε μήνες πριν από τη λήξη των σχετικών συμβάσεων του επιχειρησιακού σχεδίου που έχει εγκριθεί και είναι σε ισχύ. - Ως υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα θεωρούνται εκείνες που αναφέρονται στην κατ οίκον κοινωνική μέριμνα και φροντίδα, στη φύλαξη σχολικών κτιρίων, στην οδική ασφάλεια των μαθητών, στην κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών, στις έκτακτες ανάγκες πολιτικής προστασίας, στην αντιμετώπιση ειδικών περιβαλλοντικών αναγκών και υπηρεσίες που παρέχονται σε φορείς αρμόδιους για την απασχόληση και την ανεργία. - Οι κοινωνικές ομάδες για την επιλογή των υποψηφίων διαμορφώνονται ως εξής: Α) Άνεργοι άνω των τριάντα ετών, εγγεγραμμένοι στα μητρώα του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού, σε ποσοστό τριάντα τοις εκατό. Β) Άνεργοι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ, που βρίσκονται στην τελευταία πενταετία πριν από τη συνταξιοδότησή τους, σε ποσοστό είκοσι τοις εκατό. Γ) Άνεργοι μέχρι τριάντα ετών εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ σε ποσοστό είκοσι τοις εκατό. Δ) Μητέρες ανηλίκων σε ποσοστό δέκα τοις εκατό. Ε) Άτομα με ποσοστό αναπηρίας πενήντα τοις εκατό και άνω, σε ποσοστό δέκα τοις εκατό. ΣΤ) Πολύτεκνοι και τέκνα πολυτέκνων καθώς και γονείς οικογενειών με τρία παιδιά και τέκνα αυτών σε ποσοστό δέκα τοις εκατό. - Τα κριτήρια επιλογής για καθεμιά από τις ανωτέρω κοινωνικές ομάδες διαμορφώνονται ως εξής: Α) Προτιμώνται υποψήφιοι με τη μεγαλύτερη συνεχόμενη χρονική διάρκεια που είναι εγγεγραμμένοι ως άνεργοι Β) Προτιμώνται οι υποψήφιοι με το μικρότερο χρόνο που υπολείπεται για τη συνταξιοδότησή τους. Γ) Προτιμώνται οι μητέρες με τα περισσότερα τέκνα

14 Δ) Προτιμώνται οι υποψήφιοι με το μεγαλύτερο ποσοστό αναπηρίας, το οποίο πάντως θα επιτρέπει στον υποψήφιο να ασκεί τα καθήκοντα για τα οποία προσλαμβάνεται, Ε) Προτιμώνται οι υποψήφιοι με τα περισσότερα τέκνα. ΣΤ) Οι υποψήφιοι που είναι δημότες και κάτοικοι της αντίστοιχης χωρικής αρμοδιότητας του φορέα για τον οποίο προκηρύσσονται οι θέσεις προτάσσονται έναντι όλων των άλλων υποψηφίων. Ζ) Δεν δίνεται πλέον προτεραιότητα σε άτομα άνεργα συνεπεία ομαδικών απολύσεων ή παύσης λειτουργίας της επιχείρησης στην οποία εργάζονταν, δεδομένου ότι καταρτίζονται ειδικά επιχειρησιακά σχέδια για τις συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Είναι προφανές ότι σε τι αφορά την κυβερνητική πολιτική στο ζήτημα της μερικής απασχόλησης αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της ευελιξίας στην αγορά εργασίας με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας την αύξηση της απασχόλησης σε συνδυασμό με την μείωση της ανεργίας καθώς και την κατανομή της εργασίας σε περισσότερους εργαζόμενους με κύριο πληθυσμό στόχο τις γυναίκες και τους νέους. Στο πλαίσιο αυτό τόσο ο ν. 2639/1998 όσο και ο ν. 2874/2000 στοχεύουν στην ακόμη μεγαλύτερη προώθηση της μερικής απασχόλησης και ιδιαίτερα το άρθρο 7 του ν. 2874/2000 συνδέεται άρρηκτα με την ενίσχυση της γυναικείας απασχόλησης. Την αντιφατικότητα την αποσπασματικότητα και την ασυνέχεια στην εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών ακόμα και στο επίπεδο της απορύθμισης των εργασιακών σχέσεων έρχεται να καταδείξει η σχετική νομοθεσία αναφορικά με την επιβολή του επιδόματος ανεργίας στους εργαζόμενους με μερική απασχόληση. Σύμφωνα με το άρθρο 5 του ν. 3552/2007 για να δικαιούται κάποιος ολόκληρο το επίδομα θα πρέπει εκτός του αναγκαίου χρόνου ασφάλισης να έχει μισθό τουλάχιστον στο 50% της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Έτσι ένα μεγάλο ποσοστό από τους εργαζόμενους με μερική απασχόληση, όταν απολύονται δεν λαμβάνουν το βασικό επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ αλλά ένα ποσοστό μεταξύ 183,7 ευρώ αν οι μηνιαίες απολαβές τους είναι κάτω από έξι ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, και επίδομα 275 ευρώ αν ο μισθός ανερχόταν σε 367 περίπου ευρώ. Έτσι ενώ οι εν λόγω απασχολούμενοι ασφαλίζονται με πλήρες ημερομίσθιο στο ΙΚΑ αυτοί που εργάζονται λιγότερο από 4 ώρες την ημέρα ή 12 ημέρες το μήνα υποχρεούνται να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές τους ανάγκες και υποχρεώσεις με το πενιχρό αυτό ποσό, δηλαδή μόλις με το 25% περίπου του μισθού του ανειδίκευτου

15 εργάτη γεγονός που εξηγεί και τα υψηλά ποσοστά φτώχειας.. Το μέτρο αυτό πλήττει ιδιαίτερα τις γυναίκες που εργάζονται λίγες ώρες λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων και τους εκπαιδευτικούς που εργάζονται σε ιδιωτικά σχολεία και φροντιστήρια και οι οποίοι συγκεντρώνουν ελάχιστες ώρες διδασκαλίας. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση για την απασχόληση και την οικονομία για το 2007 που διενεργεί το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ ΑΔΕΔΥ περί τα άτομα εργάζονται με μερική απασχόληση από τα οποία το 69,0% είναι γυναίκες. Το ποσοστό της μερικής απασχόλησης διαμορφώνεται στο 5,9%, για τις γυναίκες στο 10,4% και στους άνδρες στο 3,0%. Σε σχέση με το προηγούμενο έτος οι μερικώς απασχολούμενοι αυξάνονται κατά άτομα, (πάνω από το ήμισυ αυτών είναι γυναίκες, 54,0%), με αποτέλεσμα 7 στα 10 άτομα με τα οποία αυξήθηκε η συνολική απασχόληση να οφείλεται σε αύξηση των μερικώς απασχολουμένων. Με τη μορφή της προσωρινής απασχόλησης εργάζονται σήμερα περί τα άτομα, όπου το ήμισυ είναι γυναίκες. Το ποσοστό της προσωρινής απασχόλησης μειώθηκε στο 10,9% έναντι 12,1% του προηγούμενου έτους, στις γυναίκες διαμορφώθηκε στο 13,3% και στους άνδρες στο 9,1%. Στις επιχειρήσεις όπου απασχολούνται μέχρι 10 άτομα το ποσοστό προσωρινής απασχόλησης ανέρχεται στο 14,3%. Το ποσοστό τόσο των μερικώς όσο και των προσωρινά απασχολούμενων στο δημόσιο τομέα είναι μικρότερα από τα αντίστοιχα ποσοστά του ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα τα ποσοστά μερικής και προσωρινής απασχόλησης στον δημόσιο τομέα ανέρχονται σε 3,1% και 8,9% αντίστοιχα, έναντι 6,7% και 11,9% των αντίστοιχων ποσοστών του ιδιωτικού τομέα. Στον δημόσιο τομέα απασχολείται το 12,0% του συνόλου των μερικώς απασχολούμενων και το 29,0% των προσωρινά απασχολούμενων. Η αύξηση που επήλθε στην απασχόληση της χώρας σε σχέση με το προηγούμενο χρόνο οφείλεται πάνω από το ήμισυ στην αύξηση που επήλθε στον δημόσιο τομέα (55,6%). Η αύξηση αυτή του δημόσιου τομέα επήλθε κυρίως σε θέσεις πλήρους απασχόλησης, σε αντίθεση με τον ιδιωτικό τομέα όπου αυξάνονται μόνο οι θέσεις των μερικώς απασχολουμένων καθώς μειώνονται οι θέσεις πλήρους απασχόλησης Το 2006 δημιουργήθηκαν θέσεις μερικής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα σε σχέση με το 2005 ενώ στο δημόσιο τομέα δημιουργήθηκαν θέσεις μερικής απασχόλησης σε σύγκριση με το Στον δημόσιο τομέα η αύξηση των θέσεων πλήρους απασχόλησης αναλογούν στο 80,0% της μεταβολής του δημόσιου τομέα, ενώ η αύξηση των μερικώς απασχολούμενων στο δημόσιο αναλογεί περίπου στο 16,0% της συνολικής μεταβολής που επήλθε στους μερικά απασχολούμενους. Ως

16 προς την μορφή απασχόλησης με την οποία εισήλθαν στην αγορά εργασίας άτομα εισήλθαν με την μορφή της μερικής απασχόλησης. Οι ήταν άνεργοι εκ των οποίων οι απασχολήθηκαν στο δημόσιο τομέα και οι απασχολήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα. Οι ήταν μη ενεργοί εκ των οποίων οι απασχολήθηκαν στο δημόσιο τομέα και οι απασχολήθηκαν στον ιδιωτικό τομέα 9. Συγκρίνοντας τα ποσοστά της μερικής απασχόλησης κατά τα έτη 1993 (4,3%), 2004 (4,6%), 2005 (4,8%) και 2006 (5,9%) παρατηρούμε μία σταθερή αλλά όχι ιδιαίτερα σημαντική αύξηση των ποσοστών μερικής απασχόλησης στην Ελλάδα. Αξιοσημείωτες, κατά τα ίδια έτη, είναι οι διαφορές που εντοπίζονται στην κατά φύλο ποσοστιαία κατανομή της μερικής απασχόλησης. Συγκεκριμένα για τους άνδρες τα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 2,1% και 3,0% ενώ για τις γυναίκες κυμαίνονται από 7,7% μέχρι 10,4%. Μέσα από τα παραπάνω στοιχεία διαπιστώνεται ότι η μερική απασχόληση αναφέρεται κυρίως στο γυναικείο πληθυσμό υπογραμμίζοντας τόσο τη μεγάλη διαφορά στα ποσοστά συγκριτικά με τους άνδρες όσο και την ανοδική τάση των ποσοστών μερικής απασχόλησης στον ίδιο τον γυναικείο πληθυσμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ που αφορούν ασφαλισμένους που έχουν ενταχθεί στο καθεστώς της αναλυτικής περιοδικής δήλωσης (ΑΠΔ) για το μήνα Μάιο του είναι ο αριθμός των ασφαλισμένων με μερική απασχόληση έναντι ασφαλισμένων με πλήρη απασχόληση στις κοινές επιχειρήσεις. Η μέση απασχόληση των εργαζομένων με μερική απασχόληση είναι 18,15 ημέρες έναντι 24,04 ημέρες των εργαζομένων με πλήρη απασχόληση. Ο μέσος μισθός των ασφαλισμένων με μερική απασχόληση ανέρχεται στα 456,84 ευρώ έναντι 1163,3 ευρώ των ασφαλισμένων με πλήρη απασχόληση. Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση απασχολούνται μία εβδομάδα λιγότερο οι μηνιαίες αποδοχές τους είναι συντριπτικά λιγότερες. Συνεπώς ο μερικώς απασχολούμενος προσφέρει την ίδια εργασία σε σχέση με ένα πλήρως απασχολούμενο αλλά σε πολύ καλύτερη τιμή. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία που διαθέτει το ΙΚΑ το ποσοστό της μερικής απασχόλησης έχει αυξηθεί εντυπωσιακά από το 2002 που κυμαινόταν στο 10,35% στο 16,36% για το 2006,(2002:89,64%, 2003:88,12%, 2004:83,44%, 2005:83,79%, 2006:82,94%) ενώ αντίθετα για την ίδια χρονική περίοδο το ποσοστό των εργαζομένων με πλήρη απασχόληση έχει μειωθεί από το 89,64% που ήταν το 2002 στο 82,94% για το 2006 (2002:10,35%, 9 ΙΝΕ ΓΣΕΕ/ ΑΔΕΔΥ, «Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση, Ετήσια Έκθεση 2007», σελ

17 2003:11,86%, 2004:15,59%, 2005:15,43%, 2006:16,36%). Η αύξηση που παρατηρείται δεν αφορά την αύξηση της απασχόλησης αλλά τον αριθμό των ΑΠΔ που επεξεργάζεται κάθε έτος το ΙΚΑ. Η μερική απασχόληση στα προγράμματα επιδότησης των Νέων Θέσεων Εργασίας, όπως αποτυπώνεται στο «Πρόγραμμα Επιχορήγησης Επιχειρήσεων για την απασχόλησης ανέργων ηλικίας ετών έτους 2005». Το συγκεκριμένο πρόγραμμα καταρτίστηκε με την υπ αριθμό 30715/ κοινή απόφαση των υπουργών οικονομίας και οικονομικών και απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας και αφορά την επιχορήγηση ιδιωτικών επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων ηλικίας ετών. Το πρόγραμμα συχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό κοινωνικό Ταμείο στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση, άξονας 1 μέτρο 1-4 «Ενίσχυση και αναβάθμιση των προγραμμάτων προώθησης της απασχόλησης ανέργων» στα πλαίσια του Γ Κ.Π.Σ. Οι θέσεις για τις οποίες θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα έχουν κατανεμηθεί με βάση: α) την εγγεγραμμένη ανεργία σε επίπεδα νομού και υπηρεσίας υπολογιζόμενη σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και β) την έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΣΥΕ

18 σε περιφερειακό επίπεδο. Προτεραιότητα στην κάλυψη των θέσεων και τουλάχιστον το 30% αυτών, έχουν οι άνεργοι που βρίσκονται σ μειονεκτική θέση και περιλαμβάνουν τις ακόλουθες κατηγορίες: Άνεργες γυναίκες, μητέρες ανήλικων τέκνων. Άνεργοι άνω των 50 ετών. Άτομα που είναι μακροχρόνια άνεργα. Για 12 από τους 16 μήνες πριν από την πρόσληψή τους εάν είναι άνω των 25 ετών ή για 6 από τους 8 τελευταίους μήνες στην περίπτωση ατόμων κάτω των 25 ετών. Άνεργοι που ολοκλήρωσαν μόνο την υποχρεωτική εκπαίδευση. Άτομα κάτω των 25 ετών που δεν έχουν απασχοληθεί καθόλου και έχουν παρέλθει δύο έτη από την ολοκλήρωση της εκπαίδευσής τους. Από τις θέσεις τουλάχιστον το 65% θα καλυφθεί στο πλαίσιο της πολιτικής πρόληψης της μακροχρόνιας ανεργίας και θα αφορά άνεργους νέους και νέες ηλικίας ετών που είναι εγγεγραμμένοι έως 6 μήνες στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ και άνεργους ηλικίας ετών οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι έως 12 μήνες στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ. Το 35% των θέσεων θα καλυφθεί στο πλαίσιο της πολιτικής καταστολής της μακροχρόνιας ανεργίας και θα αφορά άνεργους ετών οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι για τουλάχιστον 6 μήνες στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ και άνεργοι ηλικίας ετών οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι για τουλάχιστον 12 μήνες στα μητρώα του ΟΑΕΔ, ενώ το 60% των θέσεων θα καλυφθεί από γυναίκες. Το πρόγραμμα αφορά την επιχορήγηση ιδιωτικών επιχειρήσεων που λειτουργούν και απασχολούν προσωπικό στην ημεδαπή. Για την υπαγωγή μίας επιχείρησης στο πρόγραμμα θα πρέπει η δημιουργούμενη θέση εργασίας να αντιπροσωπεύει καθαρή αύξηση του αριθμού των εργαζομένων της σε σχέση με το μέσο όρο των δώδεκα τελευταίων μηνών που προηγούνται της ημερομηνίας υποβολής της αίτησής της και να είναι πρόσθετη εκείνων που τυχόν δημιουργούνται στο πλαίσιο επενδυτικού σχεδίου ενταγμένου σε άλλο καθεστώς ενισχύσεων. Σε περίπτωση που ο μέσος ετήσιος όρος για το προηγούμενο 12μηνο είναι μικρότερος ή ίσος των απασχολουμένων στην επιχείρηση κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, τότε ως δεσμευόμενο προσωπικό θεωρείται το απασχολούμενο και η επιχείρηση επιχορηγείται για όσους ανέργους προσλάβει πέραν του αριθμού των απασχολουμένων της. Σε αντίθετη περίπτωση η επιχείρηση θα πρέπει να προσλάβει

19 προσωπικό μέχρι του αριθμού του μέσου όρου και στη συνέχεια δύναται να επιχορηγηθεί για τους ανέργους που θα προσλάβει πέραν του αριθμού αυτού. Είναι δυνατή η επιχορήγηση επιχειρήσεων για άνεργο μειονεκτικής θέσης που θα προσλάβουν σε πλήρωση κενής θέσης που δημιουργήθηκε μετά από οικειοθελή αποχώρηση, συνταξιοδότηση λόγω ηλικίας, οικειοθελή μείωση του χρόνου εργασίας και καταγγελία της σύμβασης εργασίας μετά από μήνυση για αξιόποινη πράξη. Σε περίπτωση οικειοθελούς μείωσης του χρόνου εργασίας εφόσον η επιχείρηση επιθυμεί να προσλάβει άνεργο που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, τότε η απασχόληση του νεοπροσλαμβανόμενου θα είναι ανάλογη των ωρών που μείωσε ως εξής: Εάν η απασχόληση από πλήρης μειωθεί σε μερική ( από 8 σε 4 ώρες) τότε η επιχείρηση μπορεί να επιχορηγηθεί για άνεργο που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση τον οποίο θα προσλάβει με καθεστώς μερικής απασχόλησης (4 ώρες). Μείωση του χρόνου απασχόλησης από 8 ώρες σε 3 ώρες. Τότε η επιχείρηση μπορεί να επιχορηγηθεί για άνεργο που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση μόνο αν προσλάβει και απασχολήσει το άτομο με διάρκεια 5 ωρών. Ο περιορισμός αυτός τίθεται για το λόγο ότι σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση είναι δυνατή η επιχορήγηση επιχείρησης μόνο εφόσον ο μισθωτός απασχολείται από 4 ώρες και άνω την ημέρα. Οι επιχειρήσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις δύναται να υπαχθούν στο πρόγραμμα ως εξής: Οι ατομικές επιχειρήσεις καθώς και Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε. που δεν απασχολούν προσωπικό εντάσσονται για μια θέση εργασίας. Οι επιχειρήσεις με προσωπικό από 1-9 άτομα για δύο θέσεις εργασίας. Οι επιχειρήσεις με προσωπικό 10 ατόμων και άνω, εντάσσονται για αριθμό θέσεων εργασίας που αντιστοιχεί στο 30% του μέσου όρου των απασχολουμένων τους κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν την ένταξή τους στο πρόγραμμα. Οι επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των 50 ατόμων, οι οποίες παρουσιάζουν καθαρή αύξηση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, μπορούν να ενταχθούν για αριθμό εργαζομένων που ανέρχεται μέχρι το 40% της μέσης απασχόλησης κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις ο συνολικός αριθμός των επιδοτούμενων δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 100 άτομα ανά επιχείρηση

20 Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν αν επιχορηγηθούν για άτομα που κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο είχαν απασχοληθεί με οποιοδήποτε τρόπο στην ίδια επιχείρηση και για άτομα που τοποθετούνται αναγκαστικά σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2643/98. Τα άτομα που θα προσληφθούν από τις επιχειρήσεις και θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα πρέπει: Να έχουν την ιδιότητα του ανέργου και να διαθέτουν δελτίο ανεργίας σε ισχύ. Να έχουν την ελληνική υπηκοότητα ή την υπηκοότητα άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε. ή να είναι ομογενείς που έχουν δικαίωμα διαμονής και εργασίας στη χώρα μας. Να έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία της εξατομικευμένης παρέμβασης και να έχουν συμφωνήσει σε ατομικό σχέδιο δράσης. Μετά την εξατομικευμένη παρέμβαση και την υπόδειξη των ανέργων με συστατικό σημείωμα από τα Κέντρα Προώθησης στην Απασχόληση του ΟΑΕΔ και εφόσον οι επιχειρήσεις αποδέχονται να απασχολήσουν τα υποδειχθέντα άτομα, οφείλουν να τα προσλάβουν το αργότερο μέσα σε ένα μήνα από την προέγκριση υπαγωγής. Το ποσό της επιχορήγησης για κάθε ημέρα πλήρους απασχόλησης για τους άνεργους που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ανέρχεται στο ποσό των 18 ευρώ. Για τις υπόλοιπες κατηγορίες των ανέργων που θα προσληφθούν με το πρόγραμμα η επιχορήγηση ανέρχεται στο ποσό τω 14 ευρώ την ημέρα. Η διάρκεια της επιχορήγησης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ορίζεται σε δεκαοκτώ μήνες. Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1-3 της ΕΕ L 107/ και τον κανονισμό 70/2001 της Ε.Ε, ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις ορίζονται οι επιχειρήσεις οι οποίες απασχολούν λιγότερους από 250 εργαζόμενους, έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τα 40 εκ. ευρώ ή ετήσιο συνολικό ισολογισμό που δεν υπερβαίνει τα 27 εκ. ευρώ και πληρούν το κριτήριο της ανεξαρτησίας. Για τις μεγάλες επιχειρήσεις η διάρκεια της επιχορήγησης ορίζεται στους είκοσι τέσσερις μήνες. Μετά τη λήξη της επιχορήγησης οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (Μ.Μ.Ε). δεσμεύονται να διατηρήσουν το προσωπικό για έξι μήνες ακόμα και οι μεγάλες για δώδεκα μήνες. Σε περίπτωση που ο μισθωτός απασχολείται με καθεστώς μερικής απασχόλησης από 4 ώρες και άνω την ημέρα, το ποσό επιχορήγησης ανέρχεται στο ήμισυ του ποσού που αντιστοιχεί σε κάθε ημέρα πλήρους απασχόλησης. Η επιχορήγηση θα υπολογίζεται για κάθε εργάσιμη ημέρα πλήρους ή μερικής απασχόλησης και μέχρι 25 ημέρες κατ

21 ανώτατο όριο για κάθε μήνα εφόσον υπάρχουν 20 τουλάχιστον ημερομίσθια το μήνα για κάθε επιχορηγούμενο εργαζόμενο. Σε περίπτωση που προηγούμενο προσωπικό της επιχείρησης εργαζόταν λιγότερο από 20 ημέρες το μήνα και εξακολουθεί να εφαρμόζεται το ίδιο καθεστώς απασχόλησής του και μετά την υπαγωγή της επιχείρησης στο πρόγραμμα, τότε συνεχίζεται κανονικά η επιχορήγηση. Σε αντίθετη περίπτωση η επιχείρηση υποχρεούται να τον απασχολεί τουλάχιστον για 20 ημερομίσθια το μήνα. Είναι δυνατό επιχορηγούμενος ή μη μισθωτός να πραγματοποιήσει μόνο για έξι μήνες κάτω των είκοσι ημερομισθίων. Οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας (παλαιές και νέες) καθ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, 24 μήνες οι Μ.Μ.Ε. και 36 μήνες οι μεγάλες. Σε περίπτωση που η επιχείρηση ή το υποκατάστημα της μειώσει το προσωπικό της και εφόσον δεν το αντικαταστήσει μέσα σε 30 ημέρες, το πρόγραμμα θα διακόπτεται κατά τόσες θέσεις εργασίας όσες μειώθηκε το προσωπικό και θα επιστρέφεται το ποσό επιχορήγησης. Σε περίπτωση μη αντικατάστασης λόγω έλλειψης ειδικότητας (που θα διαπιστώνεται από την αρμόδια υπηρεσία) σε επιχορηγούμενη θέση θα διακόπτεται η επιχορήγηση μόνο για τη θέση αυτή, χωρίς άλλες επιπτώσεις για τον εργοδότη. Για την αντικατάσταση επιχορηγούμενου ατόμου θα ακολουθηθεί η διαδικασία της εξατομικευμένης παρέμβασης. Άτομο που προσλήφθηκε σε μειονεκτική θέση μπορεί να αντικατασταθεί μόνο με άτομο μειονεκτικής θέσης εφόσον η θέση που καλύφθηκε οφείλετο σε οικειοθελή αποχώρηση, συνταξιοδότηση λόγω ηλικίας, οικειοθελή μείωση του χρόνου εργασίας, καταγγελία της σύμβασης εργασίας μετά από μήνυση για αξιόποινη πράξη. Η αντικατάσταση με κοινό άνεργο είναι δυνατή μόνο εφόσον η επιχείρηση προσλάβει και άλλο άτομο χωρίς επιχορήγηση. Σε περίπτωση στράτευσης ή ασθένειας δεν απαιτείται αντικατάσταση εφόσον η σχέση εργασίας δεν διακόπτεται. Είναι δυνατή η μετατροπή της μερικής απασχόλησης επιχορηγούμενου μισθωτού σε πλήρη εφόσον εξακολουθούν να υπάρχουν κενές θέσεις στην υπηρεσία που επιχορηγείται η επιχείρηση με δεδομένο ότι μία θέση πλήρους απασχόλησης ισοδυναμεί με δύο μερικής απασχόλησης. Η επιχορήγηση για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας συνυπολογίζεται στις όποιες άλλες κρατικές ή κοινοτικές επιχορηγήσεις ή ενισχύσεις. Το άθροισμα των επιχορηγήσεων δεν επιτρέπεται να υπερβεί το ακαθάριστο ποσό των 15 εκατομμυρίων ευρώ την περίοδο των τριών ετών που προηγείται της δημιουργίας της απασχόλησης. Οι επιχορηγούμενες θέσεις εργασίας δεν επιτρέπεται να σχετίζονται

22 με οποιαδήποτε άλλη επένδυση η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί εντός των τριών ετών που προηγούνται της δημιουργίας της απασχόλησης. Επιχείρηση που υπάγεται στο πρόγραμμα δεν θα πρέπει το διάστημα της συγκεκριμένης τριετίας να λάβει ενίσχυση συγχρόνως για τις ίδιες θέσεις εργασίας εκτός από την περίπτωση κατά την οποία τη δημιουργούμενη θέση απασχόλησης καταλαμβάνει άνεργος ο οποίος ανήκει σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες ή σε μειονεκτική θέση εφόσον το σύνολο των ενισχύσεων δεν υπερβαίνει το 100% του εργατικού κόστους στην διάρκεια οποιασδήποτε περιόδου κατά την οποία απασχολήθηκε ο εργαζόμενος. Σε περίπτωση που επιχείρηση έχει επιχορηγηθεί στο παρελθόν με πρόγραμμα νέων θέσεων εργασίας είναι δυνατή η επιχορήγηση για το ίδιο άτομο εφόσον δεν είχε απασχολήσει τον ίδιο μισθωτό κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο. Οι υπηρεσίες του ΟΑΕΔ υποχρεούνται να πραγματοποιούν επιτόπιους ελέγχους απαραίτητα πριν την καταβολή της πρώτης επιχορήγησης καθώς και μια φορά ανά εξάμηνο για τη διαπίστωση της τήρησης των όρων του προγράμματος. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η αποτελεσματικότητα των ενεργειών πρέπει να λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα για την πιστή τήρηση των εθνικών και κοινοτικών κανόνων στα πλαίσια των οποίων λειτουργεί το πρόγραμμα και την πρόληψη ή την εξακρίβωση τυχόν παρεμβάσεων καθώς και την επιβολή κυρώσεων. Οι ελεγχόμενε επιχειρήσεις υποχρεούνται να παρέχουν κάθε δυνατή βοήθεια κατά τον έλεγχο στους ελεγκτές υπαλλήλους και να τηρούν αποδεικτικά στοιχεία και σχετικά έγγραφα με την υπαγωγή τους στο πρόγραμμα τουλάχιστον για τρία χρόνια από την αποπληρωμή του προγράμματος. Έλεγχοι κατά την διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος πραγματοποιούνται από τους υπαλλήλους του ΟΑΕΔ, τα ελεγκτικά όργανα που αναφέρονται στο Ε.Π. «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση», τους αρμόδιους υπαλλήλους της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση» και τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τους υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (Ε.Δ.Ε.Λ). Για την περιφέρεια Αττικής και Νήσων είχαν εγκριθεί 2477, ενώ για τη συγκεκριμένη περίπτωση που μελετάμε, εγκρίθηκαν 115 θέσεις. Από την επεξεργασία των στοιχείων προκύπτει ότι η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων που επιδοτήθηκαν ήταν ατομικές επιχειρήσεις όπως φαίνεται και στο διάγραμμα

23 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1: ΝΟΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΔΟΤΗΘΗΚΑΝ Ατ. Ετ. Ομ. Ετ. Ετ. Ετ. Ε.Π.Ε. Α.Ε. Αστ. Ετ. Συναιτ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής. Αναφορικά με τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητας από τις 94 επιχειρήσεις που συνολικά έχουν υπαχθεί στο πρόγραμμα οι 49 ανήκουν στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο και οι 33 σε δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών (διάγραμμα 2). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2: ΚΛΑΔΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΔΟΤΗΘΗΚΑΝ ΧΟΝΔΡΙΚΟ - ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ - ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΙΔΩΝ ΕΝΔΥΣΗΣ ΕΚΑΠΙΔΕΥΣΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ - ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΆΛΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΕΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής

24 Σχετικά με τα χαρακτηριστικά των ανέργων που εντάχθηκαν στην αγορά εργασίας μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος επιδότησης της απασχόλησης ο μεγαλύτερος αριθμός των ωφελουμένων είναι γυναίκες (διάγραμμα 3). Η συντριπτική πλειονότητα των ανέργων είναι ηλικίας 18 έως 40 ετών (διάγραμμα 4) και είναι κυρίως απόφοιτοι δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (διάγραμμα 5). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3: ΦΥΛΟ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ ΑΝΔΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4: ΗΛΙΚΙΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής

25 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής Από τους υπαχθέντες στο πρόγραμμα ανέργους οι 82 από τους 115 είχαν επίσημη καταγεγραμμένη ανεργία στα μητρώα του ΟΑΕΔ έως 6 μήνες και οι 33 είχαν έως 12 μήνες καταγεγραμμένη ανεργία (διάγραμμα 6).Αναφορικά με τις κατηγορίες των ανέργων που σύμφωνα με το πρόγραμμα έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στην κάλυψη των θέσεων η συντριπτική πλειονότητα προέρχεται από την μη μειονεκτική κατηγορία με ένα μικρό αριθμό ωφελουμένων να προέρχονται από την κατηγορία των μακροχρόνιων ανέργων και των γυναικών με ανήλικο τέκνο (διάγραμμα 7). ΤΕΙ ΑΕΙ ΙΕΚ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6: ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ ΕΩΣ 6 ΜΗΝΕΣ ΕΩΣ 12 ΜΗΝΕΣ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής

26 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7: ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΕΝΤΑΧΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΚΤΟΥΝΤΕΣ 40 ΜΗΤΕΡΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΤΕΚΝΩΝ 30 ΑΝΩ ΤΩΝ 50 ΕΤΩΝ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΝΕΡΓΟΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΑΝ ΜΟΝΟ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 25 ΕΤΩΝ ΜΕ 2 ΕΤΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής Σχετικά με τα επαγγέλματα με τα οποία προσλήφθηκαν οι ωφελούμενοι όπως προκύπτει και από το διάγραμμα 8 οι 68 από τους 115 ανέργους απασχολήθηκαν ως πωλητές και υπάλληλοι γραφείου. Η πλειονότητα των θέσεων που επιδοτήθηκαν από το πρόγραμμα αναφέρεται σε θέσεις χαμηλού προφίλ και χαμηλής ειδίκευσης ενώ αισθητή είναι η απουσία θέσεων που απαιτούν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και εξειδικευμένες γνώσεις ιδίως στον τομέα των νέων τεχνολογιών. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΜΕ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΣΛΗΦΘΗΚΑΝ ΟΙ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ

27 ΠΩΛΗΤΕΣ ΛΟΓΙΣΤΕΣ-Β.ΛΟΓ ΥΠ. ΓΡΑΦΕΙΟΥ-ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ ΣΕΡΒΙΤΟΡΟΙ ΤΡΥΠΩΤΕΣ ΟΔΗΓΟΙ ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΗΣ ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ ΚΟΥΡΕΙΣ-ΚΟΜΜΩΤΕΣ ΕΡΓΑΤΗΣ ΠΑΙΔΟΚΟΜΟΣ ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΤΑΜΙΑΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ-ΗΛΕΚΤΡΟΝ. Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής Από τις 115 θέσεις που επιχορηγήθηκαν οι 103 είναι πλήρους απασχόλησης και μόνο οι 12 είναι μερικής απασχόλησης (διάγραμμα 9). Η πλειονότητα των επιχειρήσεων που έκαναν προσλήψεις με μερική απασχόληση είναι ανώνυμες εταιρείες από τις 8 που συνολικά έχουν υπαχθεί στο πρόγραμμα οι 6 χρησιμοποίησαν ευέλικτη μορφή απασχόλησης(διάγραμμα 10) και δραστηριοποιούνται στο χώρο του λιανικού εμπορίου (διάγραμμα 11). ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9: ΜΟΡΦΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΛΗΡΗΣ; 103 ΜΕΡΙΚΗ; 12 1 ΜΟΡΦΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΠΛΗΡΗΣ ΜΕΡΙΚΗ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από επιλεγμένο Κ.Π.Α. της Αττικής