Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA)

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ (MARKETING) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΘΕΜΑ: Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΑΒΒΑΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΜΟΥΣΕΛΙΜΗ ΗΛΙΑΝΑ Θεσσαλονίκη 2008

2 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ (MARKETING) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΘΕΜΑ: Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΑΒΒΑΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΚΟΥΦΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΑ ΜΟΥΣΕΛΙΜΗ ΗΛΙΑΝΑ Θεσσαλονίκη 2008

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ 7 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 18 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ 21 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΚΑΙ ΑΚΡΩΝΥΜΙΩΝ 24 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΟΡΙΣΜΟΙ Ορισμός του γάλακτος Ορισμός του Μάρκετινγκ Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Παράγοντες Επηρεασμού Της Ζήτησης ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ 35 ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 6. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Δομή Και Διάρθρωση Του Κλάδου Πρωτογενής Παραγωγή Και Χρήση Γάλακτος Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ 38 ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 7.1 Μέγεθος Εγχώριας Παραγωγής Γαλακτοκομικών Προϊόντων Εξέλιξη Των Εισαγωγών Κυριότερες Χώρες Προέλευσης Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ 41 ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 8.1 Εξέλιξη Των Εξαγωγών Κυριότερες Χώρες Προορισμού H Παραγωγή Του Γάλακτος Στην Ευρωπαϊκή Ένωση Στοιχεία Της Ευρωπαϊκής Αγοράς Γαλακτοκομικών Προϊόντων ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ 45 ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 10. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ Περιγραφή Των Προϊόντων Του Κλάδου Βασικές Κατηγορίες Συσκευασίας Ανά Προϊόν Προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΟ 55 ΚΑΡΤΕΛ ΤΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ

4 11.1 Ορισμός καρτέλ Η Ιστορία του καρτέλ του γάλακτος Στρεβλώσεις του δικαίου του ανταγωνισμού Τιμή πώλησης γάλακτος από τους αγελαδοτρόφους Τιμή Πώλησης Γάλακτος Στους Καταναλωτές Ο τρόπος δημιουργίας και οι εμπλεκόμενες γαλακτοβιομηχανίες 66 του καρτέλ του γάλακτος 11.7 Η δίκη για το καρτέλ του γάλακτος Το παρασκήνιο για την ολιγωρία επιβολής προστίμων στο καρτέλ 75 γάλακτος 11.9 Τα πρόστιμα του καρτέλ γάλακτος Τα πρόστιμα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για το καρτέλ του 82 γάλακτος όσον αφορά τα σούπερ μάρκετ Τα εικονικά πρόστιμα στην Ελλάδα για το καρτέλ γάλακτος Η θέση της Vivartia όσον αφορά το καρτέλ του γάλακτος Το χτύπημα του ΕΦΕΤ στο καρτέλ του γάλακτος Προτεινόμενα μέτρα από τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Λιανικών 90 Πωλήσεων Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ) για την διάλυση των καρτέλ 12. ΔΙΑΝΟΜΗ Δίκτυα Διανομής ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 14. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ Ιστορικό της γαλακτοβιομηχανίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) Το χρονικό και οι εξαγορές της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) Δραστηριότητα της εταιρίας Φιλοσοφία της εταιρίας Η Δύναμη της εταιρίας Το Όραμα της εταιρίας Το Προσωπικό της εταιρίας Η θέση της ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) στην αγορά Οι πωλήσεις της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) 14.9 Η παρουσία του Ομίλου στον κόσμο Η παρουσία της ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) για το φρέσκο γάλα στον κόσμο Στόχοι της εταιρίας Γενικοί Στόχοι Της Εταιρίας Οικονομικοί Στόχοι Της Εταιρίας Στρατηγικοί Στόχοι Της Εταιρίας 15. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΩΝ (OPPORTUNITY

5 AND ISSUE ANALYSIS) Ανάλυση Δυνάμεων/Αδυναμιών-Δ.Α. Ανάλυση Strengths / Weakness Analysis (S.W. Analysis ) Ανάλυση Ευκαιριών/ Κινδύνων Ε.Κ. Ανάλυση (Opportunities/Threats Analysis O.T. Analysis ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 16.1 Δημογραφικό Περιβάλλον 16.2 Οικολογικό Περιβάλλον 16.3 Τεχνολογικό Περιβάλλον Παραγωγική Υποδομή Οι Εγκαταστάσεις Της Εταιρίας Σταθμοί Συγκέντρωσης Γάλακτος Φάρμα Νέας Γενιάς 16.4 Θεσμικό Περιβάλλον Κοινή Οργάνωση Αγοράς Γάλακτος και Γαλακτοκομικών Προϊόντων Άμεσες Πληρωμές Καθεστώς Των Συναλλαγών Με Τρίτες Χώρες Ελληνικός Οργανισμός Γάλακτος Καθεστώς Ποσοστώσεων Κανονισμοί Ποιότητας Γάλακτος Ασφάλεια και Υγιεινή Τροφίμων Η Ποιότητα και η Πιστοποίηση Συστημάτων 17. ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 17.1 Κατάσταση Αγοράς Αγορά Στόχος Μέγεθος Εγχώριας Αγοράς Φρέσκου Παστεριωμένου Γάλακτος Ανάπτυξη Μερίδια Αγοράς Συνθήκες Αγοράς 17.2 Κατάσταση Ανταγωνισμού Οι κυριότεροι ανταγωνιστές της εταιρίας ΔΕΛΤΑ(VIVARTIA) Ο Πόλεμος Των Εταιριών VIVARTIA και MEBΓΑΛ για την Εξαγορά του 21% της Γαλακτοβιομηχανίας Η Θέση Της VIVARTIA Για Την Εξαγορά Οι Ισχυροί της Αγοράς Η Συνολική Αγορά Γάλακτος Τα Μερίδια Αγοράς Των Μεγαλύτερων Εταιριών Τα Τελευταία Έτη Προβλέψεις για την Αγορά και τον Ανταγωνισμό 17.3 Κατάσταση Προϊόντος Ορισμός Προϊόντος Ορισμός Καταναλωτικού Προϊόντος Ορισμός Βιομηχανικού Προϊόντος Πολιτική Προϊόντος

6 Παραγωγή Γάλακτος Ποιότητα και Πιστοποίηση Συστημάτων Παράνομες «ελληνοποιήσεις» γάλακτος Η Θέση της VIVARTIA Νέα Προϊόντα Η Άποψη της VIVARTIA για την Επιμήκυνση Λήξης στο Γάλα Η Απάντηση Της Fresland Συσκευασίες Φρέσκου Γάλακτος 17.4 Κατάσταση Τιμολόγησης της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) Καθορισμός Τιμής Εκπτώσεις Τιμές Προϊόντων της ΔΕΛΤΑ(VIVARTIA) και των Ανταγωνιστών Η Τιμή του γάλακτος στην Ευρώπη σε σχέση με την Ελλάδα Ανατιμήσεις Τιμών Του Φρέσκου Γάλακτος Κατάσταση Προώθησης Όροι Εμπορίου Διαφήμιση Τηλεόραση Εφημερίδες Περιοδικά Διαφήμιση Μέσω Internet Διαφήμιση Σε Εξωτερικούς Χώρους και Στο Χώρο Πώλησης Του Προϊόντος Αποτελεσματικότητα Της Διαφήμισης Δημόσιες Σχέσεις Προώθηση Πωλήσεων Merchandising Χορηγίες Προσωπική Πώληση Οι αρμοδιότητες των πωλητών της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) Η δραστηριότητα των πωλήσεων Κατάσταση Διανομής Logistic Διανομής ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 18.1 Συμπεράσματα Κλάδου 18.2 Συμπεράσματα της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 208

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στο ΣΤ εξάμηνο μας ανατέθηκε η εκπόνηση πτυχιακής εργασίας με επιβλέπoντα καθηγητή τον κ. Μαυρίδη Σάββα, Επίκουρο καθηγητή του Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης. Επιλέξαμε ως αντικείμενο μελέτης την: «ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA)», ένα θέμα το οποίο, κατά την γνώμη μας, είναι άξιο μελέτης, λόγω του ότι είναι ένα βασικό προϊόν κατανάλωσης και χαρακτηρίζεται από ολιγοπωλιακές συνθήκες αγοράς. Επίσης, επιθυμούμε να μελετήσουμε το χρονικό και τις εξελίξεις του καρτέλ γάλακτος και να αναλύσουμε το μίγμα μάρκετινγκ της παραπάνω εμπλεκόμενης γαλακτοβιομηχανίας. Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον κ. Μαυρίδη Σάββα για την συνεργασία του και την προθυμία του να μας βοηθήσει όπου αντιμετωπίσαμε δυσκολίες κατά την διάρκεια διεκπαιρέωσης της συγκεκριμένης έρευνας, καθώς και τον κ.οικονόμου Παντελή, Οικονομικό Διευθυντή της εταιρίας ΔΕΛΤΑ, για το χρόνο που μας διέθεσε για την παραχώρηση της συνέντευξης.

8 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Απογραφή Πραγματικού Πληθυσμού 2001 Ηλικιακή ομάδα Σύνολο Άρρενες Θήλεις Σύνολο >= Πηγή: ICAP, 2005, σελ 28

10 Πίνακας 2: Προβολές του πληθυσμού της Ελλάδας κατά ηλικιακή ομάδα ( ) Ηλικιακή ομάδα 1/1/2005 1/1/2010 1/1/2015 1/1/2020 Χιλ. άτομα % Χιλ. άτoμα % Χιλ. άτομα % Χιλ.άτομα % ,9 4,80% 505,9 4,70% 474,5 4,40% 451,1 4,30% 5-Σεπ 510,9 4,80% 520,4 4,90% 510,1 4,80% 478,6 4,50% ,6 5,00% 519,1 4,80% 525,7 4,90% 515 4,90% ,8 5,50% 538 5,00% 524,1 4,90% 530,4 5,00% ,6 6,70% 595,1 5,60% 545,7 5,10% 531,5 5,00% ,5 7,40% 720,4 6,70% 602 5,60% 552,5 5,20% ,5 7,70% 802,3 7,50% 728,1 6,80% 609,6 5,80% ,1 7,70% 829,2 7,70% 806,3 7,60% 731,9 6,90% ,1 7,20% 825,5 7,70% 830,6 7,80% 807,5 7,60% ,1 6,80% 762,2 7,10% 820,4 7,70% 825,4 7,80% ,1 6,40% 726,1 6,80% 756,2 7,10% 814 7,70% ,5 6,10% 677 6,30% 716 6,70% 746 7,10% ,4 5,30% 629,7 5,90% 659,9 6,20% 698,5 6,60% ,7 5,50% 538,8 5,00% 597,8 5,60% 628,1 5,90% ,6 5,10% 529,7 4,90% 490,6 4,60% 546,8 5,20% ,4 4,00% 460,6 4,30% 453,3 4,20% 423,6 4,00% ,2 2,30% 317,3 3,00% 344,1 3,20% 343,6 3,20% ,3 1,10% 144,6 1,30% 192,6 1,80% 214,3 2,00% ,3 0,60% 70,5 0,70% 90,2 0,80% 125,4 1,20% Σύνολο ,60 100,00% ,40 100,00% ,20 100,00% ,80 100,00% Πηγή: ΕΣΥΕ, 2004, σελ. 21

11 Πίνακας 3: Παραγωγή και χρήση γάλακτος ( ) Πρωτογενής Παραγωγή: Σύνολο παραγωγής από το εγχώριο ζωικό κεφάλαιο Αγελαδινό γάλα Πρόβειο γάλα Γάλα Αιγών Σύνολο Χρήση: Περιλαμβάνει γάλα ίδιας κατανάλωσης, χρήση γάλακτος στις εκμεταλλεύσεις και παραδόσεις γάλακτος ως πρώτη ύλη για τις βιομηχανίες Γάλα κατανάλωσης Ίδια κατανάλωση Απευθείας πώληση Βούτυρα και κρέμα γάλακτος της εκμετάλλευσης Τυρί της εκμετάλλευσης Άλλα προϊόντα(γιαούρτι) Ζωοτροφή Διάθεση στα γαλακτοκομεία Διαφορές από απώλειες Σύνολο Τοπική Κατανάλωση: Χρήση και κατανάλωση από τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, πλην των παραδόσεων στις βιομηχανίες Γάλα κατανάλωσης Ίδια κατανάλωση Απευθείας πώληση Κρέμα γάλακτος της εκμετάλλευσης Βούτυρα της εκμετάλλευσης Τυρί της εκμετάλλευσης Γιαούρτι Σύνολο Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 29 Υπουργείο Ανάπτυξης & Τροφίμων-Διεύθυνση Αγροτικής Πολιτικής και Τεκμηρίωσης

12 Πίνακας 4: Εγχώρια παραγωγή φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος ( ) Έτος Πλήρες Ημιαποβουτυρωμένο Αποβουτυρωμένο Σύνολο Ποσότητα : τόνοι Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 55 Επεξεργασία στοιχείων Υπουργείου Γεωργίας Διεύθυνση Αγροτικής Πολιτικής &Τεκμηρίωσης-Εκτιμήσεις

13 Πίνακας 5: Εισαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων ανά κατηγορία ( ) Κατηγορία Προϊόντος Σύνολο γάλακτος Κρέμα γάλακτος (U.H.T.) Σύνολο γιαουρτιού Άλλα νωπά προϊόντα γάλακτος Ορός γάλακτος & Άλλα προϊόντα Σύνολο βουτύρου Γενικό Σύνολο Ποσότητα: τόνοι Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 62

14 Πίνακας 6: Εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων ανά κατηγορία ( ) Κατηγορία Προϊόντος Γάλα Κρέμα γάλακτος (U.H.T.) Γιαουρτιού Άλλα νωπά προϊόντα γάλακτος Ορός γάλακτος & Άλλα προϊόντα Βουτύρου Γενικό Σύνολο Ποσότητα: τόνοι Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 63 Πίνακας 7: Διαφημιστική δαπάνη ανά μέσο ενημέρωσης ( ) Μέσο Ενημέρωσης Αξία % Αξία % Αξία % Αξία % Αξία % Τηλεόραση , , , , ,96 Περιοδικά , , , , ,69 Εφημερίδες , , , , ,09 Ραδιόφωνο , , , , ,26 Σύνολο Ποσά: σε (ευρώ) Πηγή:

15 Πίνακας 8 : Εξέλιξη μέσου όρου προσωπικού της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) Ειδικότητα Διοικητικό Εργατικό/Τεχνικό Σύνολο Πηγή: Οικονόμου, ΣΑΠ, 2007 Πίνακας 9: Κεφάλαια Εκπαίδευσης Έξοδα επιμόρφωσης προσωπικού (σε εκατ.δρχ) Πηγή: Οικονόμου, ΣΑΠ, 2007

16 Αξίες σε Εκατ.Ευρώ Πίνακας 10: Βασικές εκτιμήσεις εξελίξεως μεγεθών Ε 2007 Π 2008 Π 2009 Π 2010 Π 2011 Π 2012 CARG Κύκλος Εργασιών ,80% Ετήσια Αύξηση Πωλήσεων 16,70% 31,00% 21,30% 19,50% 17,10% 15,60% ΚΠΦΤΑ ,80% Περιθώριο ΚΠΦΤΑ Κέρδη ανά μετοχή Λειτουργική ταμειακή ροή Απόδοση ιδίων κεφαλαίων 14,00% 15,00% 15,20% 15,40% 15,60% 15,90% 0,6 0,86 0,95 1,21 1,49 1,82 24,90% ,60% 12,50% 13,30% 15,50% 17,50% 19,60% ΚΠΦΤΑ: Κέρδη προ φόρων τόκων και αποσβέσεων Σημείωση: Οι εκτιμήσεις των μεγεθών δεν περιλαμβάνουν ενδεχόμενη επιβολή προστίμου από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, λόγω των νομικών εκτιμήσεων της εταιρίας και της δικαστικής διαδικασίας που θα ακολουθήσει Πηγή: Οικονόμου, ΣΑΠ, 2007 Πίνακας 11: Εγχώρια αγορά φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος ( ) Πλήρες Ημιαποβουτυρωμένο Αποβουτυρωμένο Σύνολο Ποσότητα: τόνοι Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 56 Υπουργείο Γεωργίας, Εκτιμήσεις Αγοράς

17 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΡΗΤΗ ΠΕΛΛΟΠΟ ΝΗΣΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚ Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝ ΙΑ,ΘΡΑΚΗ ΑΤΤΙΚΗ ΔΕΛΤΑ ΦΑΓΕ ΜΕΒΓΑΛ ΑΓΝΟ ΔΩΔΩΝΗ ΝΕΟΓΑΛ ΟΛΥΜΠΟΣ ΠΡΩΤΟ FRIESLAND NESTLE PRIVATE LABEL A/O ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας 12: Μερίδια αγοράς στην αγορά λευκού γάλακτος (Ιούλιος 2006) 32,7 9,6 3, ,2 0 26,7 8,5 6,2 1, ,1 5,1 20,2 9,1 0 3,7 4,2 0 17,6 6,4 3, ,3 5,9 5,2 0,4 15,1 0 14,4 0 25,6 8 3,5 7, ,3 6,6 0, ,6 21,1 30,3 10,6 3,6 0, ,4 10,7 0,1 0, , ,4 5,8 1, ,8 7,7 7 2,5 2,5 0,8 7,9 2,2 25,6 8,9 5 4,9 100 Πηγή: Πίνακας 13 : Η τιμή του εισαγόμενου γάλακτος όπου είναι ακριβότερο από το ελληνικό ΚΟΣΤΟΣ ΑΠO ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΟΣΤΟΣ ΑΠO ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ 0,26 0,35 ΣΥΛΛΟΓΗ 0,03 0,06 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΡΔΟΣ 0,01 0 ΜΕΤΑΦΟΡΑ 0,13 0 ΣΥΝΟΛΟ 0,43 0,41 Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 45

18 Πίνακας 14: Επιλογές Καταναλωτή σε μεγάλο εύρος τιμών PRIVATE LABELS 0,89 ΔΕΛΤΑ ΠΛΗΡΕΣ 1L 1,20 ΝΟΥΝΟΥ FAMILY 1L 1,26 ΦΑΓΕ ΠΛΗΡΕΣ 1L 1,32 ΟΛΥΜΠΟΣ ΠΛΗΡΕΣ 1L 1,47 Πηγή: Πίνακας 15: Ανταγωνισμός σε επίπεδο γειτονιάς 1 ΛΙΤΡΟ ΠΛΗΡΕΣ Περιοχή 1 Περιοχή 2 Περιοχή 3 ΔΕΛΤΑ 1,23 1,2 1,18 ΦΑΓΕ ΦΡΕΣΚΟ 1,32 1,34 1,32 ΦΕΓΕ 10 1,34 1,32 1,24 ΜΕΒΓΑΛ ΦΡΕΣΚΟ 1,22 1,17 1,19 ΝΟΥΝΟΥ FAMILY 1,25 1,25 1,24 ΟΛΥΜΠΟΣ ΦΡΕΣΚΟ 1,47 1,47 1,47 Πηγή:

19 Πίνακας 16: Η Ελληνική Βιομηχανία καθορίζει κατά λιγότερο από το 1/3 την τιμή στο γάλα ΛΙΑΝΙΚΗ ΤΙΜΗ 1,20 ΦΠΑ 0,10 ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΕΣ 0,18 ΔΙΑΝΟΜΗ 0,13 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ 0,06 ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (Βιομηχανική λειτουργία, συσκευασία, προσωπικό, προώθηση, διαφήμιση, εισφορές, φόροι, κέρδος (27%) 0,32 ΣΥΛΛΟΓΗ 0,06 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ 0,35 Πηγή : Πίνακας 17: H Ελλάδα στον μέσο όρο της Ευρώπης Τιμή Ραφιού Σχέση Τιμής Μέση Τιμή Κατάταξη Χωρίς Φ.Π.Α. Ραφιού Με Τιμή Παραγωγού /2005 Παραγωγού 1 ΒΕΛΓΙΟ 27, ,72 2 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 28, ,18 3 ΙΡΛΑΝΔΙΑ 28, ,14 4 ΓΑΛΛΙΑ 30, ,06 5 ΕΛΛΑΔΑ 36, ,04 6 ΙΤΑΛΙΑ 35, ,98 7 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 28, ,55 8 ΙΣΠΑΝΙΑ 30, ,5 9 ΑΥΣΤΡΙΑ 28, ,5 10 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 28, ,4 Πηγή: Euro Price Barometer AC NIELSEN -Έρευνα σε καταστήματα στην Ευρώπη

20 Περιφέρεια Πρωτευούσης Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης Λοιπές Αστικές Περιοχές Ημιαστικές Περιοχές Αγροτικές περιοχές ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 1: Μέση μηνιαία δαπάνη ανά νοικοκυριό για τα γαλακτοκομικά προϊόντα 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Πηγή: ICAP, 2005, σελ.35 Διάγραμμα 2: Παραγωγή αγελαδινού γάλακτος στην Ε.Ε. (2004) Γερμανία Γαλλία Βρετανία Ολλανδία Ιταλία Πολωνία Λοιπές Χώρες Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 72

21 Διαφημιστική Δαπάνη Διάγραμμα 3: Διαχρονική εξέλιξη διαφημιστικής δαπάνης Σειρά Σειρά Έτη Πηγή: ICAP, 2005, σελ. 16 Διάγραμμα 4:Κατανομή του προσωπικού της εταιρίας ΔΕΛΤΑ, με βάση το μορφωτικό επίπεδο έτους 2007 Ανώτατη 21% Ανώτερη 8% Στοιχειώδης 7% Μέση 64% Στοιχειώδης Μέση Ανώτερη Ανώτατη Πηγή: Οικονόμου, ΣΑΠ, 2007

22 Διάγραμμα 5: Οι μεγάλες διαφορές στις καταναλωτικές συνήθειες Πηγή: ΦΡΕΣΚΟ ΥΨΗΛΗΣ ΠΑΣΤΕΡΙΩΣΗ ΕΒΑΠΟΡΕ U.H.T.

23 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ Προϊόντα Γάλακτος της γαλακτοβιομηχανίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA) ΔΕΛΤΑ mmmilk 1lt ΔΕΛΤΑ mmmilk 1lt MILCAFE 200 ml MILKO Άπαχο Γάλα με κακάο (μπουκάλι) 1 lt MILKO Άπαχο Γάλα με κακάο (μπουκάλι) 500 ml MILKO Άπαχο Γάλα με κακάο (μπουκάλι) 250 ml MILKO Άπαχο Γάλα με κακάο 250 ml ΔΕΛΤΑ Κρέμα Γάλκτος U.H.T. 250 ml

24 Φρέσκο Γάλα με 3,5% λιπαρά 2lt, 1lt, 500 ml Φρέσκο Γάλα με 1,5% λιπαρά 2lt, 1lt, 500 ml. Daily Γάλα 70% Daily 0% Daily+40% Daily Protect Πλήρες Γάλα Βλάχας με 3,7% Λιπαρά Πλήρες Γάλα Βλάχας 1,5% Λιπαρά

25 Νέα Σειρά Προϊόντων Advanced Νέα Συσκευασία Advanced Νέα σειρά advance Yψηλής Παστερίωσης Γάλα Βλάχας Γάλα Βλάχας Ελαφρύ ( 2008)

26 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΚΑΙ ΑΚΡΩΝΥΜΙΩΝ Α.Τ.Ε.Ι.= Ανώτατο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Σ.Δ.Ο.= Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας ΣΑΠ= Συνέντευξη Αρμοδίου Προσώπου Ε.Ε= Ευρωπαϊκή Ένωση Ε.Σ.Υ.Ε.= Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος Α.Ε.= Ανώνυμη Εταιρία Α.Ε.Β.Ε.= Ανώνυμη Επαγγελματική Βιομηχανία Ελλάδος Α.Β.Ε.Ε.= Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρία Ελλάδος ΚΠΦΤΕ= Κέρδη Προ Φόρων Τόκων και Αποσβέσεων Η.Π.Α.= Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής Ε.Ο.Κ.= Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Κ.Α.Π.= Κοινή Αγροτική Πολιτική ΠΟΕ= Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου Σ.Ε.Α.Ε.= Συντονιστική Επιτροπή Αγελαδοτρόφων Ελλάδος Φ.Π.Α.= Φόρος Προστιθέμενης Αξίας ΣΕΒ= Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών ΕΛ.Ο.Γ.= Ελληνικός Οργανισμός Γάλακτος Σ.Ε.Β.ΓΑ.Π= Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων ΕΛ.ΟΜ.ΑΣ= Ελληνικός Όμιλος Αλυσίδων Σούπερ Μάρκετ ΣτΕ= Συμβούλιο της Επικρατείας ΠΑΓΕΣΕΣ= Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών ΣΕΚ= Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα ΣΥΝ= Συνασπισμός της Αριστερά των Κινημάτων και της Οικολογίας ΕΦΕΤ= Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων Σ.Ε.Λ.Π.Ε= Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Λιανικών Πωλήσεων Ελλάδος ΜΜΕ= Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

27 ΕΜΕΑ= Ευρώπη Μέσης Ανατολής και Αφρικής Ο.Α.Ε.Δ.= Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού Χ.Υ.Τ.Α.= Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Κ.Ο.Α.= Κοινή Οργάνωση Αγοράς Ε.Α.Ε.= Ενιαία Αποδεσμευμένη Ενίσχυση ΕΚ= Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Π.Δ.= Προεδρικό Διάταγμα Φ.Ε.Κ.= Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως ΟΜΧ= Ολική Μικροβιακή Χλωρίδα ΦΓΠ= Φρέσκα Γαλακτοκομικά Προϊόντα ΒΙΠΕΘ= Βιομηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης Α.Τ.Ε.= Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος Ε.Κ.Ε= Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη ΕΛ.Ε.Π.ΑΠ= Ελληνική Εταιρία Προστασίας και Αποκατάστασης Αναπήρων Παιδιών ΙΟΒΕ= Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών S.W.O.T.= Strengths. Weakness. Opportunities. Treats U.H.T.= Ultra High Temperature HACCP= Hazard Analysis Critical Control Points ISO= International Organization for Standardization UMC= United Milk Company ICAP= Στατιστική Υπηρεσία S.W.= Strengths/Weakness O.T.= Opportunities/Threats FIFO= First in first out PCR= Polymerase Chain Reaction SGS= Societe Heelenique de Surveillance OHSAS= Occupational Health and Safety Assessment Series ARGO= Σύστημα Ολοκληρωμένης Αγροτικής Διαχείρισης UNESCO= United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization MDA = Muscular Dystrophy Association κ.ά.= και άλλα

28 π.χ.= παραδείγματος χάρη δηλ.= δηλαδή κ.κ..= κυρίες ή κύριοι κ.= κυρία ή κύριος παρ.= παράγραφος άρθρ.= άρθρο ν.= νόμος δρχ.= δραχμές χιλ.= χιλιάδες εκατ.= εκατομμύρια δισ.= δισεκατομμύρια = ευρώ ο C= βαθμούς Κελσίου ml= millimeter lt= litre

29 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στη συγκεκριμένη εργασία με θέμα: «Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΟΥ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΔΕΛΤΑ» η συλλογή των στοιχείων ολοκληρώθηκε, έπειτα από μακροχρόνια και λεπτομερή έρευνα, η οποία βασίστηκε σε ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, άρθρα από εφημερίδες και περιοδικά, πληροφορίες από το δικτυακό χώρο και συνέντευξη του κ. Οικονόμου Παντελή, Οικονομικού Διευθυντή της εταιρίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA). Συνοπτικά στο πρώτο μέρος της εργασίας αναλύεται γενικά ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων, η υπάρχουσα κατάσταση της ελληνικής και ευρωπαϊκής αγοράς και ακολουθεί ανάλυση των τεσσάρων στοιχείων του μίγματος μάρκετινγκ του κλάδου. Συγκεκριμένα αναλύονται: οι βασικές κατηγορίες προϊόντων και συσκευασιών, τα private label και η ανάπτυξη τους, πλήρης ανάλυση της τιμολόγησης των προϊόντων και του καρτέλ γάλακτος, τα δίκτυα διανομής και η διαφημιστική δαπάνη των εταιριών του κλάδου. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας αναφέρεται η παρουσίαση της γαλακτοβιομηχανίας ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA), η τρέχουσα δυναμική της, οι γενικοί οικονομικοί και στρατηγικοί της στόχοι, ακολουθεί SWOT ανάλυση, μελέτη του μικροοικονομικού και μακροοικονομικού περιβάλλοντος, καθώς και πλήρη ανάλυση του marketing mix της εταιρίας. Τέλος, η εργασία ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα, στα οποία καταλήξαμε από το υπάρχον υλικό και τις προτάσεις μας στην εταιρία ΔΕΛΤΑ (VIVARTIA).

30 1. ΟΡΙΣΜΟΙ 1.1 Ορισμός του γάλακτος Το γάλα είναι θρεπτικό υγρό, λευκό η ελαφρώς κιτρινωπό, εκκρινόμενο από τους μαστούς των θηλυκών θηλαστικών συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου είδους. Το γάλα δεν είναι ομοιογενές, αλλά είναι μείγμα διάφορων ουσιών και αποτελείται από νερό, λίπος, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, ένζυμα, άλατα και βιταμίνες. Μερικά από τα συστατικά αυτά, όπως το λίπος, είναι δυνατό να χωριστούν από το υπόλοιπο γάλα με μηχανικό τρόπο. Η σύνθεση και ο χαρακτήρας του γάλακτος εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, σπουδαιότερος από τους οποίους είναι το είδος του ζώου από το οποίο προέρχεται. Έτσι, το αγελαδινό γάλα είναι διαφορετικό στη σύνθεσή του από το γάλα της κατσίκας, το οποίο είναι διαφορετικό από το γάλα της προβατίνας κ.α. Η σύνθεση όμως του γάλακτος είναι δυνατό να διαφέρει και στο ίδιο το ζώο, ανάλογα με την τροφή που έχει φάει ή ακόμη και την ώρα που έγινε το άρμεγμα. Στις αγελάδες, κατά κανόνα, το πρωινό γάλα έχει μεγαλύτερο ποσοστό λίπους από εκείνο που αρμέγεται το βράδυ. Ιδιαίτερα το αγελαδινό γάλα περιέχει πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες, ασβέστιο και φώσφορο σε τεράστιες ποσότητες. Ειδικά οι πρωτεΐνες αποτελούν το βασικό δομικό συστατικό του οργανισμού. Διασφαλίζουν τη σωστή λειτουργία του καθώς και την ανάπτυξη των μυών. (el.wikipedia.org, 2008)

31 1.2 Ορισμός του Μάρκετινγκ Το να ορίσουμε το Μάρκετινγκ είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο. Δεν είναι μόνο μία τέχνη, ούτε μόνο μία επιστήμη. Το Μάρκετινγκ είναι κάτι περισσότερο από την πώληση του προϊόντος. Περιλαμβάνει όλες τις υφιστάμενες μετατροπές των αγροτικών προϊόντων από τη στιγμή της εξόδου τους από την εκμετάλλευση μέχρι και τη στιγμή που θα είναι έτοιμα να αγορασθούν από τον καταναλωτή. (Τηλικίδου, 2004, σελ ) Κατά τον P. Kotler: «η λειτουργία του μάρκετινγκ, είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα που επιδιώκει την ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών μέσα από τις διαδικασίες της ανταλλαγής». Επίσης: «Μάρκετινγκ είναι η λειτουργία της επιχείρησης, η οποία αναγνωρίζει τις ανάγκες και τις επιθυμίες των πελατών, ορίζει ποιους στόχους μπορεί η επιχείρηση να υπηρετήσει καλύτερα, σχεδιάζει κατάλληλα προϊόντα και υπηρεσίες, προγραμματίζει να υπηρετήσει την αγορά και απαιτεί από τον καθένα μέσα στον οργανισμό να σκέφτεται και να εξυπηρετεί τους πελάτες». (Kotler, 1989, σελ.7) 2. Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων κατέχει σημαντική θέση στον ευρύτερο κλάδο των τροφίμων, καθώς περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες ειδών διατροφής της χώρας, οι οποίες δαπανούν σημαντικά κονδύλια για νέες επενδύσεις και εκσυγχρονισμό των ήδη υφιστάμενων μονάδων τους. Στον εξεταζόμενο κλάδο δραστηριοποιείται σημαντικός αριθμός παραγωγικών επιχειρήσεων, οι περισσότερες των οποίων είναι μικρού μεγέθους με χαμηλή παραγωγική δυναμικότητα. Οι μεγάλες βιομηχανίες διαθέτουν σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό, οργανωμένο δίκτυο διανομής

32 και προσφέρουν στην αγορά ποικιλία προϊόντων.αντίθετα, οι μικρές παραγωγικές μονάδες εξαιτίας της έλλειψης πόρων αλλά και γενικότερων δυσχερειών που αντιμετωπίζουν, λειτουργούν σε περιορισμένη κλίμακα και καλύπτουν κυρίως την γεωγραφική περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται. Ο κλάδος συμπληρώνεται από έναν αξιόλογο αριθμό εταιριών, οι οποίες πραγματοποιούν εισαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων και εντάσσονται στον ευρύτερο κλάδο των ειδών διατροφής. (ICAP, 2005,σελ. i) Στη χώρα μας, η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων αποτελεί παραδοσιακό τομέα δραστηριότητας. Ως οργανωμένος κλάδος αναπτύχθηκε μετά τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ξεκίνησαν τις δραστηριότητές τους μερικές από τις βασικότερες γαλακτοβιομηχανίες του κλάδου. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες λειτουργούσαν έως τότε εξελιχθήκαν σταδιακά σε μεγάλου μεγέθους παραγωγικές μονάδες, οι οποίες έδωσαν στον κλάδο βιομηχανικό χαρακτήρα. Η σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή αφορά κυρίως το γάλα κατανάλωσης ( παστεριωμένο ), το γιαούρτι και τα επιδόρπια γάλακτος. Σημαντικό σημείο αναφοράς για τον εξεταζόμενο κλάδο, αποτελεί η εφαρμογή της τεχνικής παστερίωσης Ultra High Temperature (U.H.T.). Το γεγονός αυτό, έδωσε τη δυνατότητα να παραχθεί γάλα κατανάλωσης χωρίς συμπύκνωση και τη διατήρησή του εκτός ψυγείου για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η εφαρμογή της νέας τεχνικής είχε σαν αποτέλεσμα την υποκατάσταση του συμπυκνωμένου γάλακτος (εβαπορέ), από το γάλα U.H.T. και το φρέσκο παστεριωμένο γάλα. Οι περαιτέρω βελτιώσεις στην παραγωγή του φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος και η δυνατότητα παραγωγής προϊόντων προστιθέμενης αξίας (γάλα υψηλής παστερίωσης), οδήγησαν στην καθιέρωση του παστεριωμένου γάλακτος ως βασικού γάλακτος κατανάλωσης. (ICAP, 2005, σελ. 2) Βασικό σημείο αναφοράς του κλάδου, είναι το γεγονός ότι το σύνολο της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής αγελαδινού γάλακτος καθορίζεται από το

33 καθεστώς των ποσοστώσεων, το οποίο εφαρμόζεται από τις 31 Μαρτίου 1984, σκοπός του οποίου είναι η υιοθέτηση κανόνων που θα συνδέουν την κοινοτική παραγωγή γάλακτος με τις ανάγκες της αγοράς. Το σύστημα των ποσοστώσεων εφαρμόσθηκε προκειμένου να σταματήσει η υπερπαραγωγή γάλακτος σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, προερχόμενης κυρίως από τις χώρες της Βορείου Ευρώπης. Σύμφωνα με τις διατάξεις του, η Ε.Ε. εγγυάται την τιμή του γάλακτος στους παραγωγούς, εφόσον οι συνολικές ποσότητες αγελαδινού γάλακτος που παραδίδονται στους αγοραστές σε κάθε κράτοςμέλος είναι εντός συγκεκριμένων ορίων. Η συνολική εγγυημένη ποσότητα που καθορίζεται για κάθε κράτος-μέλος αναφέρεται, αφενός, στην ανώτατη ποσότητα αγελαδινού γάλακτος που μπορεί να παραδοθεί από τους παραγωγούς συνολικά σε γαλακτοκομεία και άλλες μονάδες παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων (εμπορεύσιμο γάλα) και, αφετέρου, στις ποσότητες γάλακτος που δύναται να πουλήσει ο παραγωγός απευθείας στην κατανάλωση. Οι εγγυημένες ποσότητες για κάθε κράτος-μέλος αποτελούν σημείο αναφοράς. Για να αποθαρρυνθεί η επιπλέον παραγωγή εφαρμόζεται συμπληρωματική εισφορά σε παραδόσεις, οι οποίες υπερβαίνουν τις ποσότητες αναφοράς. Η Ελλάδα εντάχθηκε σε αυτό το σύστημα, παρά το γεγονός ότι η εγχώρια παραγωγή της δεν επαρκούσε για την κάλυψη της κατανάλωσης. Ο παραγωγικός τομέας του κλάδου παρά τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί τόσο στη δομή όσο και στη μορφή του, εξακολουθεί να περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό γεωργικών εκμεταλλεύσεων.οι εν λόγω παραγωγικές μονάδες χαρακτηρίζονται από σημαντικά χαμηλότερη παραγωγική δυναμικότητα, καθώς στερούνται του απαιτούμενου σύγχρονου μηχανολογικού εξοπλισμού. Το γεγονός αυτό τις περιορίζει στις τοπικές αγορές στις οποίες εντάσσονται. Οι μεγάλες παραγωγικές μονάδες καλύπτουν μεγάλο μέρος της εγχώριας αγοράς (κατανάλωσης). Ειδικότερα, πρόκειται για μονάδες οι οποίες διαθέτουν σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό τον οποίο ανανεώνουν διαθέτοντας σημαντικά κονδύλια για επενδύσεις, εφαρμόζουν σύγχρονες μεθόδους

34 διοίκησης, ενώ μέσω των μεθόδων προώθησης που εφαρμόζουν και του οργανωμένου και ευρύτατου δικτύου διανομής τους, έχουν κατορθώσει να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επικράτειας. Επίσης, έχουν εξαγωγική δραστηριότητα, ενώ ορισμένες διαθέτουν παραγωγικές μονάδες σε βαλκανικές, κυρίως, χώρες. Σημειώνεται ότι, οι μεγάλες επιχειρήσεις εφαρμόζουν στην παραγωγική τους διαδικασία σύγχρονα πιστοποιητικά διασφάλισης ποιότητας (HACCP, ISO). Τέλος, ο κλάδος περιλαμβάνει ένα σχετικά μικρό αριθμό μεγάλων εισαγωγικών εταιριών, οι οποίες κατέχουν αξιόλογη θέση στην εγχώρια αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων. Ορισμένες δε απ' αυτές βρίσκονται σε άμεση ή έμμεση σχέση με πολυεθνικές εταιρείες. (ICAP, 2005, σελ. i, 2, 3) 3. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ Τα γαλακτοκομικά προϊόντα κατατάσσονται στην ελληνική αγορά στην κατηγορία των βασικότερων ειδών διατροφής. Ο εξεταζόμενος κλάδος κατέχει εξέχουσα θέση στον ευρύτερο κλάδο των ειδών διατροφής και χαρακτηρίζεται από σημαντική παραγωγική δυναμικότητα. Χαρακτηριστικό του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ελλάδα είναι ότι, αφενός δραστηριοποιείται σε αυτόν μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων, και αφετέρου πολύ μεγάλο ποσοστό της παραγωγής είναι συγκεντρωμένο σε ελάχιστες, μεγάλου μεγέθους όμως γαλακτοβιομηχανίες. Οι εν λόγω εταιρείες καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής αγοράς, έχοντας εδραιωθεί πλέον λόγω της μακροχρόνιας παρουσίας τους στον κλάδο, της ποικιλίας των προϊόντων τους και των ισχυρών εμπορικών σημάτων που διαθέτουν, καθώς και των ισχυρών δικτύων διανομής. Αναφορικά με τις λοιπές παραγωγικές επιχειρήσεις, η πλειοψηφία τους περιλαμβάνει μονάδες παραγωγής πολύ μικρού μεγέθους και παραγωγικής δυναμικότητας, δηλαδή μικρές βιοτεχνικές επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται κυρίως σε τοπικό επίπεδο.

35 Ο κλάδος περιλαμβάνει επίσης, και ένα μικρό αριθμό επιχειρήσεων οι οποίες ασχολούνται με την εισαγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, κυρίως από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Οικονόμου, ΣΑΠ, 2008) Η πορεία της αγοράς γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ελλάδα δεν παρουσιάζει δραστικές μεταβολές, τα τελευταία έτη, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στην εφαρμογή του συστήματος των ποσοστώσεων (από το 1984), το οποίο καθορίζει το σύνολο της παραγωγής της βασικής πρώτης ύλης (αγελαδινό γάλα), σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Η ωριμότητα της αγοράς δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις για έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων, αναγκάζοντας «μικρούς» και «μεγάλους» να αναζητούν συνεχώς στρατηγικές επιβίωσης και ανάπτυξης. (ICAP, 2005, σελ. 1, 2) 4. ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν βασικό είδος διατροφής και η ζήτησή τους παρουσιάζει σχετικά χαμηλή ελαστικότητα ως προς την τιμή και το διαθέσιμο εισόδημα. Η στροφή των καταναλωτών σε υγιεινότερους τρόπους διατροφής, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και του διαθέσιμου εισοδήματος ενίσχυσαν την συνολική κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και ειδικότερα των προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Σύμφωνα, με τα αποτελέσματα της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών που πραγματοποίησε η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.), κατά την περίοδο Ιανουάριος 2004-Φεβρουάριος 2004, η μέση δαπάνη ανά νοικοκυριό για γαλακτοκομικά προϊόντα ανήλθε σε 30,44, καλύπτοντας ποσοστό 0,53% των συνολικών μέσων μηνιαίων δαπανών για τρόφιμα. (ICAP, 2005, σελ. i)

36 4.1 Παράγοντες Επηρεασμού Της Ζήτησης Ένας εκ των βασικών παραγόντων διαμόρφωσης της ζήτησης είναι οι τιμές των προϊόντων και το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τους καταναλωτές είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προϊόντων αυτών όπως η γεύση, η ποιότητα, η διάρκεια χρήσης του, η θρεπτική αξία, η συσκευασία κ.α. ενίοτε δε και η ευκολία πρόσβασης στα σημεία πώλησης από τα οποία θα προμηθευτούν το προϊόν. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και βελτιώσεις στην παραγωγή ιδιαίτερα στον τομέα του γάλακτος, επηρεάζουν τη ζήτηση ή υποκατάσταση μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών γάλακτος (π.χ. αύξηση της ζήτησης για γάλα υψηλής παστερίωσης). Επιπλέον, η διαφήμιση επηρεάζει σημαντικά τη ζήτηση των εξεταζόμενων προϊόντων, υπό την έννοια ότι «προσελκύει» τους καταναλωτές σε συγκεκριμένα εμπορικά σήματα ή νέους τύπους προϊόντων. ( 2007) Επίσης, η διαθεσιμότητα και η τιμή υποκατάστατων προϊόντων επηρεάζουν τη ζήτηση των εξεταζόμενων προϊόντων. Έτσι λοιπόν, ενδεχόμενη αύξηση της τιμής ορισμένων κατηγοριών προϊόντων θα επηρεάσει αρνητικά τη ζήτηση αυτών. Περαιτέρω, ένας επιπλέον παράγοντας που επηρεάζει τη ζήτηση για τα εξεταζόμενα προϊόντα είναι η ηλικιακή διάρθρωση του πληθυσμού, δεδομένου ότι ορισμένες κατηγορίες γαλακτοκομικών προϊόντων απευθύνονται κυρίως σε νεαρές ηλικίες, ενώ τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν και προϊόντα αποκλειστικά για παιδιά (τύποι γάλακτος, γιαούρτι, επιδόρπια γάλακτος), (βλέπε παράρτημα-πίνακες 1,2). (ICAP, 2005, σελ. 26 )

37 5. ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Η μέση μηνιαία δαπάνη ανά νοικοκυριό για γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα νωπό, γάλα µε λίγα λιπαρά, γάλα σε κουτιά, γάλα σκόνη, γιαούρτι, γάλα σοκολατούχο, κρέμα γάλακτος, άλλα προϊόντα γάλακτος, βούτυρο γάλακτος) ανέρχεται σε 30,44 έναντι 288,96 για το σύνολο των ειδών διατροφής (ποσοστό 10,53%). Η υψηλότερη μέση μηνιαία δαπάνη πραγματοποιείται από τα νοικοκυριά της περιφέρειας πρωτευούσης (34,02 ) καλύπτοντας το 11,1 % του συνόλου των μηνιαίων δαπανών για είδη διατροφής. (βλέπε παράρτημαδιάγραμμα 1) (ICAP, 2005, σελ. 27) 6. ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Η διάρθρωση της εγχώριας αγοράς, όπως προαναφέρθηκε, περιλαμβάνει ορισμένες μεγάλου μεγέθους βιομηχανικές επιχειρήσεις, οι οποίες καλύπτουν σημαντικό μέρος της συνολικής αγοράς γαλακτοκομικών προϊόντων, καθώς και από ένα μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων παραγωγικών μονάδων, οι οποίες καλύπτουν κυρίως τις ανάγκες της τοπικής αγοράς στην οποία εντάσσονται. Ο κλάδος περιλαμβάνει αρκετές μεγάλες εισαγωγικές εταιρίες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο των ειδών διατροφής και διαθέτουν κυρίως «επώνυμα» γαλακτοκομικά προϊόντα. Ενώ, αρκετές από αυτές καλύπτουν αξιόλογο μέρος της συνολικής αγοράς γαλακτοκομικών προϊόντων. (ICAP, 2005, σελ. i, ii)

38 6.1 Δομή Και Διάρθρωση Του Κλάδου Οι εταιρείες του κλάδου διαφοροποιούνται ως προς το μέγεθος τους, το βαθμό κάλυψης της αγοράς, τα κανάλια διανομής και τον τρόπο µε τον οποίο διανέμουν τα προϊόντα τους (συνεργασία µε χονδρεμπόρους, αντιπροσώπους, εταιρείες διανομής κ.α.). Η εγχώρια αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων χαρακτηρίζεται από συνθήκες έντονου ανταγωνισμού μεταξύ κυρίως των κορυφαίων γαλακτοβιομηχανιών, οι οποίες ελέγχουν και το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς. Οι εν λόγω επιχειρήσεις διαθέτουν οργανωμένα δίκτυα διανομής, καλύπτοντας γεωγραφικά το σύνολο σχεδόν της ελληνικής επικράτειας. Πέραν των κορυφαίων αυτών γαλακτοβιομηχανιών, ο παραγωγικός τομέας περιλαμβάνει επίσης, μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν περιορισμένη δυναμικότητα παραγωγής και ασχολούνται παράλληλα µε την παραγωγή διαφόρων ειδών γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, καλύπτοντας κυρίως τις ανάγκες των τοπικών αγορών. Ο περιορισμένος μηχανολογικός τους εξοπλισμός έχει σαν αποτέλεσμα τη χαμηλή παραγωγική δυναμικότητα, ενώ η δυσκολία ορισμένων εξ αυτών να λειτουργήσουν σύμφωνα µε την κείμενη νομοθεσία (ελληνική και κοινοτική), οδηγεί στη σταδιακή μείωση του αριθμού τους. Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία, ο παραγωγικός τομέας έχει αναβαθμιστεί σημαντικά µε επίκεντρο την τυποποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, την αποτελεσματικότερη διαχείριση και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, προσφέροντας έτσι ποικιλία κατηγοριών γάλακτος και λοιπών γαλακτοκομικών προϊόντων. Ο εισαγωγικός τομέας περιλαμβάνει επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο των ειδών διατροφής και διαθέτουν κυρίως «επώνυμα» γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ διατηρούν και άμεσες σχέσεις συνεργασίες µε πολυεθνικές εταιρείες του κλάδου.

39 Προκειμένου, να διατηρήσουν ή να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στην αγορά, λόγω του έντονου ανταγωνισμού που επικρατεί, οι μεγάλες επιχειρήσεις επιδιώκουν το συνεχή εμπλουτισμό των προϊόντων τους µε τη δημιουργία «νέων» ειδών και γεύσεων γαλακτοκομικών προϊόντων ή τη διαφοροποίηση ήδη υπαρχόντων, την αναβάθμιση του μηχανολογικού τους εξοπλισμού, καθώς επίσης και στη διαφημιστική προβολή των προϊόντων τους, σε αντίθεση µε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αδυνατούν να διαθέσουν αντίστοιχα κεφάλαια για την πραγματοποίηση ανάλογων επενδύσεων. Για την ενίσχυση της παρουσίας τους στην αγορά, ορισμένες φορές οι εν λόγω επιχειρήσεις προβαίνουν σε συνεργασίες µε άλλες εταιρείες του κλάδου ειδών διατροφής. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η βαθμιαία μείωση της παραγωγής των μικρών επιχειρήσεων και η αποχώρηση από την αγορά ορισμένων εξ αυτών, µη έχοντας τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις που επιβάλλουν οι συνθήκες της αγοράς. (ICAP, 2005, σελ. 30, 31) 6.2 Πρωτογενής Παραγωγή Και Χρήση Γάλακτος Σύμφωνα, με τον πίνακα 3 που ακολουθεί στο παράρτημα η εγχώρια πρωτογενής παραγωγή γάλακτος για το χρονικό διάστημα , σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργικής Ανάπτυξης & Τροφίμων το εν λόγω μέγεθος εμφάνισε μικρές ετήσιες αυξομειώσεις την περίοδο και κυμάνθηκε µεταξύ1.78 χιλ. τόνους ,8 χιλ. τόνων. Από το 1999 έως και το 2005 παρουσιάζεται διαχρονική αύξηση (μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 0,79%), µε τη συνολική πρωτογενή παραγωγή γάλακτος να ανέρχεται σε 1.908,9χιλ. τόνους το 2005, έναντι 1.821,1 χιλ. τόνων το Όσον αφορά, τη διάρθρωση της ελληνικής παραγωγής γάλακτος για την εξεταζόμενη περίοδο, σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από το αγελαδινό γάλα, σε ποσοστό μεταξύ του 40%-45%. Ακολουθεί το

40 πρόβειο µε αντίστοιχο μερίδιο μεταξύ του 34%-36% και το κατσικίσιο µε 23%-25%. Ενώ, όσον αφορά, την παραγωγή και τη χρήση του γάλακτος (κάθε είδους), για την περίοδο , κατευθύνεται στα γαλακτοκομείαβιομηχανίες, τα οποία απορρόφησαν το 63%-72% της συνολικής εγχώριας παραγωγής την εξεταζόμενη περίοδο. Συγκεκριμένα, το εν λόγω μέγεθος από 1.147,3 χιλ. τόνους το 1999 ανήλθε σε 1.364,5χιλ. τόνους το 2005 (αύξηση κατά 18,9%). Το υπόλοιπο μέρος της πρωτογενούς παραγωγής παραμένει στους ίδιους παραγωγούς, είτε για ιδία κατανάλωση, είτε για την παραγωγή άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων, κυρίως τυροκομικών.(βλέπε παράρτημα-πίνακα 3) (ICAP, 2005, σελ. 34) 7. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 7.1 Μέγεθος Εγχώριας Παραγωγής Γαλακτοκομικών Προϊόντων Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζεται η εξέλιξη της εγχώριας παραγωγής του φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος, σύμφωνα µε την επεξεργασία στοιχείων του Υπουργείου Γεωργίας και εκτιμήσεων της ICAP, οι οποίες προέκυψαν από την επεξεργασία των δεδομένων που συλλέχθηκαν από σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων και εκπροσώπων του κλάδου. Φρέσκο Παστεριωμένο Γάλα Τα στοιχεία παραγωγής, μέχρι και το 2003 προέρχονται από τις υπηρεσίες του αρμόδιου Υπουργείου, ενώ για το 2004 βασίζονται σε εκτιμήσεις. Από τα στοιχεία του πίνακα 4 (βλέπε παράρτημα) προκύπτει ότι, το εν λόγω μέγεθος εμφάνισε ανοδική τάση την εξεταζόμενη περίοδο και εκτιμάται σε

41 χιλ. τόνους το 2004, από 335,0 χιλ. τόνους το 1994 παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 4,2%. (ICAP, 2005, σελ. 88, 89) Μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος, η κατηγορία του λεγόμενου «πλήρες» γάλακτος καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής παραγόμενης ποσότητας. Το ποσοστό συμμετοχής του, διαμορφώθηκε σε 74%-75% την πενταετία Το γάλα µε χαμηλά λιπαρά (ηµιαποβουτυρωµένο) αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη κατηγορία παστεριωμένου γάλακτος, καθώς το αντίστοιχο μερίδιο (εμφανίζοντας ανοδική πορεία) ανήλθε σε 16%-17% περίπου επί της συνολικής παραγωγής, την περίοδο Η παραγωγή άπαχου γάλακτος (αποβουτυρωμένου) κινήθηκε ανοδικά την εξεταζόμενη περίοδο, καλύπτοντας το 8%-9% περίπου του συνολικού παραγόμενου φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος την τελευταία τριετία. ( 2007) Σε σύνολο παραγωγής φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Δέλτα Πρότυπος Βιομηχανία Γάλακτος ΑΕ και ακολουθεί η Φάγε Βιομηχανία Επεξεργασίας Γάλακτος ΑΕ, ενώ ακολουθούν οι εταιρείες, Μεβγάλ ΑΕ, Δωδώνη ΑΕ ΑΒΓΗ, Αγνό Βιομηχανία Γάλακτος ΑΕ κ.α.(βλέπε παράρτημα-πίνακα 4) (ICAP, 2005, σελ. 88, 89) Γάλα Υψηλής Παστερίωσης Τα γάλα υψηλής παστερίωσης αποτελεί την «συνέχεια» του φρέσκου γάλακτος, καθώς η επεξεργασία του επιτρέπει την διατήρησή του στο ψυγείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (21-40 ημέρες και 4 ήμερες μετά το άνοιγμα). Η παραγωγή του συγκεκριμένου προϊόντος ξεκίνησε το 1997 από την εταιρία Φάγε Βιομηχανία Επεξεργασίας Γάλακτος ΑΕ, ενώ από τα μέσα

42 του 2002 µε την παραγωγή του εν λόγω προϊόντος ασχολείται και η Δέλτα Πρότυπος Βιομηχανία Γάλακτος ΑΕ. Η συνολική εγχώρια παραγωγή γάλακτος υψηλής παστερίωσης (λευκού και σοκολατούχου) εκτιμάται ότι ξεπέρασε τους τόνους το (ICAP, 2005, σελ. 90) Την τελευταία διετία η συγκεκριμένη κατηγορία εξακολουθεί να αναπτύσσεται, ωστόσο µε κάποια επιβράδυνση του αυξητικού ρυθμού. Η εγχώρια παραγωγή της κατηγορίας αυτής εκτιμάται ότι ανήλθε σε επίπεδα της τάξεως των τόνων το (Οικονόμου, ΣΑΠ, 2008) 7.2 Εξέλιξη Των Εισαγωγών Κυριότερες Χώρες Προέλευσης Στον πίνακα 5 (βλέπε παράρτημα) παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη των εισαγόμενων ποσοτήτων γαλακτοκομικών προϊόντων ανά βασική κατηγορία, τη χρονική περίοδο Από τα στοιχεία του πίνακα προκύπτει ότι, οι συνολικές ποσότητες εισαγωγών εμφάνισαν διαχρονική αύξηση την περίοδο , µε μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 4,04% (2000: τόνοι, 2004: τόνοι). Το 2003 οι εισαγωγές είχαν αυξηθεί κατά 23,4% σε σχέση µε το προηγούμενο έτος ( τόνοι), ενώ το 2004 εκτιμάται ότι μειώθηκαν σε τόνους (ποσοστιαία μείωση 2,4%). Η αξία των εισαγωγών (πίνακας 5 του παραρτήματος) ανήλθε σε 284,8 εκατ. το 2004, έναντι 265,1 το 2000 (μέσος ρυθμός μεταβολής: 1,8%). Όσον αφορά, τις επιμέρους κατηγορίες προϊόντων σημειώνεται ότι, οι εισαγωγές γάλακτος γενικά κάλυψαν το 84,2%-86,2% των συνολικών ποσοτήτων γαλακτοκομικών που εισήχθησαν στη χώρα µας την περίοδο Ειδικότερα, οι εισαγωγές γάλακτος σε ποσότητα παρουσίασαν διαχρονική αύξηση την περίοδο , µε μέσο ετήσιο ρυθμό 4,17%. Το 2003 παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 25%, ενώ το 2004 υποχώρησαν

43 (κατά 3,4%) και διαμορφώθηκαν σε τόνους (βλέπε παράρτημα-πίνακα 5). (ICAP, 2005, σελ. 93, 94) 8. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 8.1 Εξέλιξη Των Εξαγωγών Κυριότερες Χώρες Προορισμού Οι εξαγωγές εμφάνισαν διαχρονική αύξηση την εξεταζόμενη περίοδο, µε μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 27,7% (2000: τόνοι, 2004: τόνοι). Η αξία των εξαγόμενων ποσοτήτων (πίνακας 6 του παραρτήματος) ανήλθε σε 43,9 εκ. το 2004, έναντι 23,1 εκ. το 2000 (μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 17,4%). (βλέπε παράρτημα-πίνακα 6) (ICAP, 2005, σελ. 97) Όσον αφορά τις χώρες προορισμού των ελληνικών γαλακτοκομικών προϊόντων (βλέπε παράρτημα-διάγραμμα 2) σημειώνεται ότι, οι χώρες της Ε.Ε. απορρόφησαν το 73%-87% των εξαγόμενων ποσοτήτων, καθ' όλη την εξεταζόμενη περίοδο. Ειδικότερα, η Γερμανία, η Βρετανία και η Ιταλία αποτέλεσαν τις σημαντικότερες αγορές προορισμού των εγχώριων γαλακτοκομικών. Το μερίδιο τους επί των συνολικών εξαγωγών γαλακτοκομικών προϊόντων το 2004 ήταν 48,6%. (ICAP, 2005, σελ. 98) Με βάση τα παραπάνω στοιχεία διαπιστώνουμε, ότι η ζήτηση γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ελληνική αγορά, ξεπερνά την παραγόμενη ποσότητα με αποτέλεσμα να εισάγουμε από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ενώ αντίθετα μια μεγάλη ποσότητα γάλακτος εξάγεται σε αντίστοιχες Ευρωπαϊκές χώρες.

44 8.2 H Παραγωγή Του Γάλακτος Στην Ευρωπαϊκή Ένωση H παραγωγή γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση καλύπτει το 18% της συνολικής αξίας της κοινοτικής γεωργικής παραγωγής και αποτελεί τη δεσπόζουσα αγροτική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο τομέας παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ένας από τους περισσότερο ευνοημένους από την άποψη της στήριξης, ακόμα και μετά την πρόσφατη αναθεώρηση το Άλλωστε, ένας ακόμα κλάδος της παραγωγής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετίζεται άμεσα με αυτόν, ο τομέας της εκτροφής βοοειδών που αποτελεί το 11,9% της αξίας της συνολικής γεωργικής παραγωγής. Το σύνολο της παραγωγής αγελαδινού γάλακτος σε κάθε χώρα της E.Ε καθορίζεται από το σύστημα ποσοστώσεων, που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 1984 με σκοπό να συνδεθεί η παραγωγή γάλακτος με τις ανάγκες της αγοράς. Βάσει αυτού, του συστήματος προστατεύεται η τιμή του γάλακτος που λαμβάνει ο παραγωγός, εφόσον οι ποσότητες του αγελαδινού γάλακτος που παραδίδονται στους αγοραστές (γαλακτοβιομηχανίες ή ιδιώτες) είναι εντός συγκεκριμένων ορίων. H συνολική παραγωγή αγελαδινού γάλακτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2002 (15 κράτη-μέλη) διαμορφώθηκε στους τόνους. H Γερμανία αποτελεί τη σημαντικότερη γαλακτοπαραγωγό χώρα στην Ευρώπη, η δε παραγωγή της σε αγελαδινό γάλα εκτιμάται σε τόνους το Τη δεύτερη θέση στην παραγωγή γάλακτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατέχει η Γαλλία, με παραγωγή τόνων και ποσοστό συμμετοχής 20,75%. Ακολουθεί η Βρετανία, με παραγωγή τόνων, η Ολλανδία με τόνους και η Ιταλία με τόνους. Οι πέντε παραπάνω χώρες, σύμφωνα με στοιχεία κλαδικής μελέτης της ICAP, κάλυψαν το 73,7% της συνολικής παραγωγής αγελαδινού γάλακτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση το Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρωταθλήτρια στη ζήτηση γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων με ποσοστό 21% και ακολουθούν η Ινδία με

45 ποσοστό 13% και οι H.Π.A. με 12%. Μόνο το 6,9% της παγκόσμιας γαλακτοκομικής παραγωγής αποτελεί αντικείμενο διακρατικού εμπορίου, εξαιτίας των κανόνων υγιεινής που επιβάλλονται από το γεγονός ότι το γάλα αλλοιώνεται, οπότε σε πολλές χώρες η αγορά είναι οργανωμένη σε εθνικό επίπεδο. Ενδεικτικό των ολιγοπωλιακών τάσεων που επικρατούν στην ευρωπαϊκή αγορά γάλακτος είναι ότι, σύμφωνα με τη μελέτη της ICAP, μόνο σε 40 μεγάλα γαλακτοκομεία της E.E μεταποιείται το 65% του παραγόμενου γάλακτος. ( 2007) 8.3 Στοιχεία Της Ευρωπαϊκής Αγοράς Γαλακτοκομικών Προϊόντων Η παραγωγή γάλακτος ανά χώρα της Ε.Ε, για το χρονικό διάστημα , σύμφωνα µε τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας (Διεύθυνση Ζωικής Παραγωγής-Τμήμα Γάλακτος), προκύπτει από τα στοιχεία του διαγράμματος 2 (του παραρτήματος), ότι η συνολική παραγωγή αγελαδινού γάλακτος, στις 25 χώρες, µέλη της Ε.Ε., διαμορφώθηκε στους χιλ. τόνους το 2004, έναντι χιλ. τόνων το 1997 (μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής 1,6%). Επισημαίνεται ότι, το εν λόγω μέγεθος δεν παρουσιάζει αξιόλογες ετήσιες διακυμάνσεις δεδομένου ότι η παραγωγή κάθε χώρας-µέλους της Ε.Ε. καθορίζεται από το καθεστώς των ποσοστώσεων, το οποίο δεν διαφοροποιείται από έτος σε έτος. Η Γερμανία αποτελεί τη σημαντικότερη παραγωγό χώρα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, η δε παραγωγή της σε αγελαδινό γάλα εκτιμάται σε χιλ. τόνους το 2004, καλύπτοντας το 19,8% της συνολικής παραγωγής της Ε.Ε. Την δεύτερη θέση κατέχει σταθερά η Γαλλία, µε παραγωγή ύψους χιλ. τόνων το 2004 και αντίστοιχο ποσοστό συμμετοχής 17%. Ακολουθούν η Βρετανία µε παραγωγή χιλ. τόνους το 2004, η Πολωνία µε χιλ. τόνους, η Ολλανδία µε χιλ. τόνους και η Ιταλία µε χιλ. τόνους το ίδιο έτος. Οι έξη προαναφερόμενες χώρες εκτιμάται ότι

46 κάλυψαν το 70,2% της συνολικής παραγωγής αγελαδινού γάλακτος στην Ε.Ε., το 2004 (βλέπε παράρτημα -διάγραμμα 2) (ICAP, 2005, σελ. 116) Η αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων στη χώρα μας, στην Ε.Ε. αλλά και στη διεθνή αγορά βρίσκεται σε μία φάση μεγάλων εξελίξεων και αλλαγών. Οι πιέσεις που δέχεται η Ε.Ε. μετά το γύρο της Ουρουγουάης, το 1993, αλλά και ο συνεχώς αυξανόμενος ανταγωνισμός από χώρες όπως οι Η.Π.Α. η Αυστραλία, η Ν. Ζηλανδία και άλλες μικρότερες δημιουργούν μία κατάσταση που προδιαθέτει για μεγάλες και άμεσες εξελίξεις στο χώρο, ενώ σήμερα η αγορά κινείται με πολύ χαμηλά περιθώρια κέρδους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Δασμών και Εμπορίου πιέζει την Ε.Ε. για την άμεση μείωση των επιδοτούμενων ποσοστώσεων και την απελευθέρωση των εισαγωγών από τρίτες χώρες, ενώ παράλληλα προβλέπεται η μείωση κατά 10% των τιμών του γάλακτος τα επόμενα 5-8 χρόνια. Παρόλα αυτά η εξέλιξη του κλάδου θεωρείται αισιόδοξη, αφού η παγκόσμια κατανάλωση αυξάνει ενώ από την άλλη το καταναλωτικό κοινό ζητά συνεχώς νέα προϊόντα. Οι εταιρείες του κλάδου τα τελευταία πέντε χρόνια λειτουργούν σε ένα περιβάλλον έντασης και ανταγωνισμού στον κλάδο των γαλακτοκομικών το οποίο προέκυψε λόγω της απελευθέρωσης της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την 01/01/1993, της κυριαρχίας των αλυσίδων σούπερ μάρκετ επί του λιανεμπορίου και της συγκέντρωσης της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων σε έναν πυρήνα ισχυρών εταιρειών με σκοπό την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού από καλύτερες θέσεις. (dzg10.blogspot.com, 2007)