ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ, ΜΠΑΛΕΤΟ, ΜΟΝΤΕΡΝΟ, ΛΑΤΙΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ) Μυρτώ Δαρίβα (ΑΜ: )

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ, ΜΠΑΛΕΤΟ, ΜΟΝΤΕΡΝΟ, ΛΑΤΙΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ) Μυρτώ Δαρίβα (ΑΜ: ) Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαρία Ι. Κουτσούμπα, Αναπλ. Καθηγήτρια ΙΟΥΝΙΟΣ 2017

2 Copyright Μυρτώ Δαρίβα Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικής Αντιστάσεως 41, , Δάφνη, Αθήνα

3 ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ, ΜΠΑΛΕΤΟ, ΜΟΝΤΕΡΝΟ, ΛΑΤΙΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΙ. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα μελέτη ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο της πτυχιακής εργασίας και σκοπός της είναι να αποτυπώσει και να αναλύσει την νομοθεσία του ελληνικού κράτους σχετικά με τον χορό. Ειδικότερα, με βάση τους νόμους της ελληνικής κοινωνίας, προσπαθούμε να παρουσιάσουμε τι ισχύει αναφορικά με τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, το μπαλέτο, τον μοντέρνο χορό, τους λάτιν και τους ευρωπαϊκούς χορούς ως προς το ποιες είναι οι αναγνωρισμένες και μη σχολές χορού στην χώρα, τι είδους πτυχία παρέχουν και ποιοι μπορούν να έχουν ως επάγγελμα την χοροδιδασκαλία. Για τον σκοπό της εργασίας χρησιμοποιήθηκε η ιστορική και βιβλιογραφική μέθοδος έρευνας. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι αναγνωρισμένοι επαγγελματίες δάσκαλοι χορού θεωρούνται μόνο οι απόφοιτοι επαγγελματικών σχολών κλασσικού χορού (μπαλέτου) και οι καθηγητές των Τ.Ε.Φ.Α.Α. Ο όρος "σχολή χορού" από μόνος του, ή οποιαδήποτε άλλη επωνυμία οποιουδήποτε είδους επιχείρησης, που ισχυρίζεται πως είναι νόμιμη σχολή χορού, σύμφωνα πάντα με το κράτος, δεν αντιστοιχεί πουθενά. Καταληκτικά, με βάση το θεσμικό πλαίσιο που αφορά τους εν λόγω χορούς, διαπιστώνουμε ότι ενώ για το μπαλέτο, τον μοντέρνο και τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, υπάρχει θεσμοθέτηση και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για τη διδασκαλία τους στην Ελλάδα, την ίδια στιγμή για τους λατινοαμερικάνικους χορούς και τους ευρωπαϊκούς, δεν υπάρχει. Το γεγονός αυτό, μας κάνει να αναλογιστούμε ότι παρά το γεγονός ότι αυτοί οι χοροί είναι δημοφιλείς στην χώρα μας, το ελληνικό κράτος δεν έχει θεσμοθετήσει σχετικά με αυτούς τους χορούς. Ωστόσο, η κατάσταση δεν διαπιστώνεται να είναι πολύ καλύτερη και στα υπόλοιπα είδη χορού καθώς απουσιάζει μια κοινή θεσμική κατοχύρωση για τον χορό εν γένει, που φαίνεται να είναι κατακερματισμένος στα διάφορα είδη του. Έννοιες-κλειδιά: τυπική εκπαίδευση, μη τυπική εκπαίδευση, κέντρο δια βίου μάθησης, κοινωνικός χορός, αθλητικός χορός i

4 THE INSTITUTIONAL FRAMEWORK AND THE INSTITUTIONAL DONOR OF DANCE IN GREECE WITH REFERENCE TO TRADITIONAL, BALLET, MODERN, LATIN, EUROPEAN. Myrto Dariva School of Physical Education and Sport Science National and Kapodistrian University of Athens Abstract This research was completed in the frame of the dissertation and the purpose is to capture and analyze the Greek state's legislation about dance. In particular, on the basis of the laws of Greek society, we are trying to present what is happening in relation to the greek traditional dance, ballet, modern dance, latin and european dances concerning to which are the recognized dance schools and which nonrecognized in the country, what kind degrees and who can have the teaching of dance as a profession. For the sake of the research, the historical and bibliographic research method was used. The research found that recognized professional dancers are considered only graduates of professional ballet dancing schools and TEFAA professors. The term "dance school" on its own, or any other name of any kind of business that claims to be a legitimate dance school, according to the state, does not correspond nowhere. Finally, according to the institutional framework concerning these dances, we find out that while for ballet, modern and Greek traditional dance, there is institutionalization and licensing to practice in Greece, at the same time for Latin American dances and The European, does not exist. This fact makes us think that, despite the fact that these dances are popular in our country, the greek state has not institutionalized these dances. However, the situation is not found to be much better in the other types of dance, as there is no common institutional registration for dance in general, which seems to be fragmented in its several types. Key-words: Formal education, non-formal education, lifelong learning center, social dance, athletic dance ii

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη... σελ. i Abstract...σελ. ii Πίνακας Περιεχομένων... σελ. iii I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Τοποθέτηση του προβλήματος... σελ Σκοπός της... σελ Σημασία της έρευνας... σελ Οριοθετήσεις και περιορισμοί της έρευνας... σελ Δομή της εργασίας... σελ. 4 ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... σελ Θεσμικό πλαίσιο περί εκπαίδευσης... σελ Χορός και είδη χορού... σελ Ελληνικός παραδοσιακός χορός... σελ Μπαλέτο και Μοντέρνος χορός... σελ Λάτιν και Ευρωπαϊκοί χοροί... σελ. 11 ΙII. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... σελ. 14 IV. ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... σελ Ελληνικός παραδοσιακός χορός... σελ Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση... σελ Τριτοβάθμια εκπαίδευση... σελ Μπαλέτο και Μοντέρνος χορός... σελ Η νομοθεσία για την χορήγηση άδειας και λειτουργίας Ανώτερων Σχολών Χορού Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης... σελ Οι Ανώτερες Ιδιωτικές Επαγγελματικές Σχολές Χορού που διδάσκουν μπαλέτο και σύγχρονο χορό... σελ. 27 iii

6 Η νομοθεσία για την χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας σε Ερασιτεχνικές Σχολές Χορού... σελ Λάτιν και Ευρωπαϊκοί... σελ Νομοθεσία για τους λατινοαμερικάνικους και τους ευρωπαϊκούς... σελ Ομοσπονδίες και φορείς που συμμετέχουν στην προσπάθεια της αναγνώρισης των Κοινωνικών χορών απ το κράτος... σελ. 34 V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ... σελ. 40 VI. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... σελ. 41 VII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... σελ. 43 VIII. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... σελ. 43 iv

7 Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Τοποθέτηση του προβλήματος Αν και η Ελλάδα αποτελεί τη χώρα που με βάση τη μυθολογία γεννήθηκε η τέχνη του χορού, ενώ, παράλληλα, ο χορός αποτελούσε και αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης αλλά και της γενικότερης κουλτούρας (Naerebout, 2004), ωστόσο φαίνεται να υφίστανται πολλά ζητήματα ως προς τη θεσμοθέτησή του. Τουλάχιστον αυτή η επισήμανση προέκυψε ύστερα από την προσωπική μου εμπλοκή με τον χορό. Ειδικότερα, με τον χορό ασχολούμαι τα τελευταία δέκα χρόνια, κάτι που έχει γίνει πλέον μια ευχάριστη συνήθεια με σκοπό και στόχους. Άρχισα σε μια ιδιωτική σχολή μπαλέτου όπου παρακολουθούσα μαθήματα «τζαζ» (jazz) και «χιπ-χοπ» (hip-hop) για τρία χρόνια. Στη συνέχεια, γράφτηκα σε μια ιδιωτική σχολή χορού λάτιν, όπου αρχικά συμμετείχα σε τμήμα κοινωνικού χορού (social group), δηλαδή σε τμήμα που έχει στόχο την κοινωνικοποίηση και την προσωπική ευχαρίστηση του μαθητή μέσα από τον χορό, παρά την απόδοση και τον ανταγωνισμό που έχει ως στόχο ένα τμήμα αγωνιστικού χορού (dancesport dance class). Αφού, λοιπόν, παρακολούθησα μαθήματα κοινωνικού χορού για τέσσερα χρόνια, συνέχισα κάνοντας ιδιαίτερα μαθήματα με σκοπό την απόκτηση πτυχίου, αμερικανικού στιλ (American style), του πρώτου επιπέδου (bronze) στους «λάτιν» και «ευρωπαϊκούς» χορούς για επαγγελματίες χορευτές, το οποίο και απέκτησα το Παράλληλα, παρακολουθώ μέχρι σήμερα μαθήματα αγωνιστικού χορού με στόχο την συμμετοχή σε αγώνες χορού. Παράλληλα με τα παραπάνω, έχω ασχοληθεί και με τον ελληνικό παραδοσιακό χορό. Η πρώτη μου επαφή ήταν στο δημοτικό σχολείο, όπου διδαχθήκαμε συγκεκριμένους χορούς σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών που προβλέπει το Υπουργείο Παιδείας. Η δεύτερη εμπειρία μου με αυτό το είδος χορού, ήταν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών που μετασχηματίστηκε σε Σχολή εδώ και δύο χρόνια. Εκεί, στο δεύτερο έτος διδάχθηκα του υποχρεωτικό μάθημα στο γνωστικό αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού τόσο θεωρητικά όσο και πρακτικά, ενώ στο τέταρτο έτος, ακολούθησα την Ειδίκευση «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» όπου διδάχτηκα τόσο θεωρητικά 1

8 ζητήματα σχετικά με τον χορό όσο και μια μεγάλη γκάμα χορών αντιπροσωπευτική για όλα τα μέρη της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένου του Πόντου και της Κύπρου. Μέσα από όλη αυτή την εμπλοκή με διαφορετικά είδη χορού διαπιστώσαμε ότι τα υπάρχει μια διαφορετική αντιμετώπιση ως προς τη σπουδή τους, την επαγγελματική κατοχύρωσή τους κ.ά. Με βάση δε την προσωπική εμπλοκή μου, διαπιστώσαμε ότι η διαφορετική αυτή αντιμετώπιση οδηγεί σε έναν κατακερματισμό της ολότητας της σπουδής τους, πόσο μάλλον του χορού γενικότερα. Η διαπίστωση αυτή μου έδωσε και το ερέθισμα για την παρούσα εργασία. Ειδικότερα, ο προβληματισμός αφορούσε το θεσμικό πλαίσιο και την θεσμική κατοχύρωση του χορού στην Ελλάδα. Από την ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας που πραγματοποιήθηκε για τια ανάγκες της εργασίας αυτής διαπιστώθηκε ότι το θέμα αυτό δεν έχει μελετηθεί Σκοπός της έρευνας Σκοπός της εργασίας είναι η καταγραφή και η κριτική αποτίμηση του θεσμικού πλαισίου του χορού και της θεσμικής κατοχύρωσης του χορού στην Ελλάδα. Ειδικότερα, η εργασία στοχεύει στη διερεύνηση της θεσμοθέτησης του παραδοσιακού χορού, του μπαλέτου, μοντέρνου χορού, των λάτιν και των ευρωπαϊκών χορών στην Ελλάδα. Τα βασικά ερωτήματα που θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε είναι: Υπάρχει και τι προβλέπει ο νόμος για το κάθε είδος χορού; Ποιό είναι το πρόγραμμα σπουδών και διδασκαλίας για κάθε σχολή/φορέα χορού; Από πού αναγνωρίζονται τα πτυχία που παρέχει η κάθε σχολή/φορέας χορού; Από πού αναγνωρίζεται η υπόσταση και η διεξαγωγή μαθημάτων της κάθε σχολής και του κάθε φορέα χορού; Ποιές είναι οι προϋποθέσεις για την εισαγωγή ενός μαθητή σε μια σχολή χορού; 2

9 1.3. Σημαντικότητα της εργασίας Με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία, διαπιστώθηκε πως δεν υπάρχει παρόμοια μελέτη για την θεσμοθέτηση του ελληνικού παραδοσιακού χορού, του μπαλέτου, του μοντέρνου, των λάτιν και των ευρωπαϊκών χορών. Στη συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία, γίνεται αναφορά στην θεσμική κατοχύρωση του ελληνικού παραδοσιακού χορού, του μπαλέτου, του σύγχρονου χορού, των λατινοαμερικάνικων και των ευρωπαϊκών χορών, στην χώρα μας. Κύριος σκοπός της μελέτης είναι να επικεντρωθούμε στους νόμους του ελληνικού κράτους, οι οποίοι αφορούν άμεσα τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, το μπαλέτο και τον σύγχρονο χορό, ενώ για τους λάτιν και τους ευρωπαϊκούς χορούς, δεν προβλέπεται κάποια νομοθεσία από κρατικό φορέα. Η προσέγγιση της κατάστασης που επικρατεί με τους δύο τελευταίους χορούς στο ελληνικό κράτος, δεν έχει διεκπεραιωθεί μέχρι τώρα σε μελέτη. Επιπρόσθετα, η σημασία της εν λόγω εργασίας, είναι το γεγονός ότι ο αναγνώστης έχει την δυνατότητα να παρατηρήσει τους νόμους που ισχύουν για τον κάθε χορό, συγκεντρωμένους και ταξινομημένους ανά χορό. Ακόμα, μέσω αυτής της εργασίας που βασίζεται στη νομοθεσία, μπορεί κάποιος να ενημερωθεί σχετικά με το τι βηματολόγια και τεχνικές διδάσκονται σε κάθε σχολή, εάν η σχολή δίνει πτυχία αναγνωρισμένα από το ελληνικό κράτος και τα Υπουργεία, εάν ο δάσκαλος ή η δασκάλα έχουν τεκμηριωμένες γνώσεις της νόμιμης ύλης την οποία πρόκειται να διδάξουν και τέλος αν κάποιος ενδιαφέρεται για ίδρυση δικής του σχολής χορού, να καθοδηγηθεί μέσω του σχετικού θεσμικού πλαισίου Περιορισμοί της εργασίας Το πρώτο σκέλος της έρευνας που αναφέρεται στον κλασσικό χορό, τον μοντέρνο και τον παραδοσιακό, αντιπροσωπεύει όσο το δυνατόν περισσότερο μια ακριβή συλλογή δεδομένων που έχουν κύρια πηγή την νομοθεσία του ελληνικού κράτους. Όσον αφορά το υπόλοιπο σκέλος της εργασίας που σχετίζεται με τους λατινοαμερικάνικους και τους ευρωπαϊκούς χορούς, λόγω του περιορισμού των δυνατοτήτων επαφής με όλες τις χώρες που διδάσκουν λάτιν ή ευρωπαϊκούς χορούς, και τι ακριβώς πρεσβεύει η νομοθεσία του κάθε κράτους στον κόσμο, υπάρχει μια οριοθέτηση ως προς αυτό το θέμα. Αυτό συμβαίνει επειδή κανένα Υπουργείο, καμία Νομαρχία ή κάποιος άλλος 3

10 φορέας στην χώρα μας, δεν αναγνωρίζει αυτά τα είδη χορού και κατ επέκταση, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές, αλλά ούτε βιβλιογραφία ή έγκυρες πηγές για να αποσπαστούν αληθή στοιχεία και αληθείς πληροφορίες. Επίσης, το γεγονός ότι στην χώρα μας, το θέμα «λάτιν» και «ευρωπαϊκός» χορός είναι διφορούμενο από πολλές οπτικές γωνίες, οδηγεί την έρευνα σε ακόμα έναν περιορισμό. Όταν αναφέρουμε τον χαρακτηρισμό «διφορούμενο θέμα» εννοούμε ότι κάποιο μέρος των ανθρώπων επιθυμούν την νόμιμη υπόσταση των λάτιν και ευρωπαϊκών χορών, ενώ το ελληνικό κράτος δεν έχει νομιμοποιήσει ακόμα τίποτα που να αφορά αυτούς τους χορούς. Επίσης, τέθηκε περιορισμός σε κάποια είδη χορού και όχι σε όλα. Ακόμα, το σκέλος της μελέτης που αναφέρεται στις ομοσπονδίες των λάτιν και ευρωπαϊκών χορών, επιλέχθηκαν κάποιες ομοσπονδίες χορού και όχι όλες. Συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά στις πιο γνωστές ομοσπονδίες λάτιν και ευρωπαϊκών χορών στην Ελλάδα Δομή της εργασίας Η παρούσα εργασία περιλαμβάνει έξι κεφάλαια. Αναλυτικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζουμε τη τοποθέτηση του προβλήματος της εν λόγω έρευνας, τον σκοπό, τη σημαντικότητα και τους περιορισμούς της. Στο δεύτερο κεφάλαιο, πραγματοποιείται η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας της παρούσας εργασίας, όπου εξηγούνται όροι και έννοιες σημαντικές για αυτήν την εργασία. Προχωρώντας στο τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζουμε τη μεθοδολογία. Στο τέταρτο κεφάλαιο, αναλύουμε το θέμα περί θεσμικού πλαισίου, της θεσμικής κατοχύρωσης και γενικότερα της νομοθεσίας που αφορούν τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, το μπαλέτο, τον μοντέρνο, τον λάτιν και τον ευρωπαϊκό χορό. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται συζήτηση των θεμάτων που έχουμε αναπτύξει και στο έκτο τα συμπεράσματα και που καταλήγουμε, ενώ στο έκτο πραγματοποιείται μια ανακεφαλαίωση με τα σημαντικότερα συμπεράσματα καθώς και οι προτάσεις για περαιτέρω έρευνα. 4

11 ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 2.1. Θεσμικό πλαίσιο και μορφές εκπαίδευσης Το θεσμικό πλαίσιο και η εκπαίδευση των υπό εξέταση ειδών χορού στην Ελλάδα είναι πολυσύνθετο φαινόμενο. Και αυτό διότι η εκπαίδευση των διαφόρων ειδών χορού στην Ελλάδα διαφοροποιείται ως προς τη μορφή της και το επίπεδο ανάλογα με το είδος του χορού. Έτσι κάποια είδη χορού διδάσκονται σε όλες τις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης, άλλα σε κάποιες μόνο από τις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης, ενώ, τέλος, κάποια άλλα δεν διδάσκονται σε κάποια βαθμίδα της τυπικής εκπαίδευσης. Όλα όμως τα είδη χορού διδάσκονται και στην μη τυπική εκπαίδευση. Για να γίνει κατανοητό το τι συμβαίνει με τα υπό εξέταση είδη χορού στην Ελλάδα σε θεσμικό πλαίσιο, κρίνεται απαραίτητη η διευκρίνιση κάποιων όρων που σχετίζονται τόσο με τις μορφές εκπαίδευσης όσο και με την έννοια του θεσμικού πλαισίου.. Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη (2009), ως θεσμικό πλαίσιο ορίζεται «το περιβάλλον στο οποίο ανήκουν πρότυπα/κανόνες κατεστημένοι από συλλογική ή ατομική δράση, και έχουν καθιερωθεί νομικά» (σελ. 461), «είναι κάθε θεμελιώδες στοιχείο της πολιτειακής οργάνωσης, που καθιερώνεται με την ισχύ του νόμου» (σελ. 462). η «με απλά λόγια, είναι τα νομικά όρια εντός των οποίων συμβαίνει ή μπορεί να συμβεί κάτι» (σελ. 892). Όσον αφορά τις διάφορες μορφές και βαθμίδες εκπαίδευσης στην Ελλάδα, ο Νόμος 3879/10 (ΦΕΚ 163Α/ ) τις ορίζει ως εξής: τυπική εκπαίδευση ορίζεται «η εκπαίδευση που παρέχεται στο πλαίσιο του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος, οδηγεί στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο από τις δημόσιες αρχές και αποτελεί μέρος της διαβαθμισμένης εκπαιδευτικής κλίμακας. Στην τυπική εκπαίδευση εντάσσεται και η γενική τυπική εκπαίδευση ενηλίκων» (σελ. 3401). Ως μη τυπική εκπαίδευση ορίζεται «η εκπαίδευση που παρέχεται σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο. Περιλαμβάνει την αρχική επαγγελματική κατάρτιση, τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων» (σελ. 3401). Ως τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα ορίζεται «το σύστημα της πρωτοβάθμιας, της δευτεροβάθμιας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» (σελ. 3401). 5

12 Ως δια βίου μάθηση ορίζονται «όλες οι μορφές μαθησιακών δραστηριοτήτων στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, που αποσκοπούν στην απόκτηση ή την ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, οι οποίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, στην επαγγελματική ένταξη και εξέλιξη του ατόμου, στην κοινωνική συνοχή, στην ανάπτυξη της ικανότητας ενεργού συμμετοχής στα κοινά και στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη. Περιλαμβάνει την τυπική εκπαίδευση, τη μη τυπική εκπαίδευση και την άτυπη μάθηση» (σελ. 3401). Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι τυπική εκπαίδευση, είναι η εκπαίδευση που είναι σύμφωνη με το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα, παρέχει πιστοποιητικά/πτυχία αναγνωρισμένα από τις δημόσιες αρχές σε όλη την χώρα και ανήκει στην διαβαθμισμένη εκπαιδευτική κλίμακα (π.χ. πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια εκπαίδευση). Επίσης, σύμφωνα πάντα με τον Νόμο, στην τυπική εκπαίδευση υπάγεται και η γενική τυπική εκπαίδευση ενηλίκων. Η μη τυπική εκπαίδευση είναι η εκπαίδευση που ανήκει σε ένα οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο, έξω από την τυπική εκπαίδευση και μπορεί να παρέχει αναγνωρισμένα πιστοποιητικά σε όλη τη χώρα. Περιλαμβάνει φορείς που αναλαμβάνουν την συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση, την αρχική επαγγελματική κατάρτιση και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων (π.χ. το Κέντρο Δια Βίου Μάθησης). Ο Κανονισμός Λειτουργίας αυτών των φορέων, δημοσίων ή ιδιωτικών, αναλαμβάνεται από τη Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και κυρώνεται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τέλος, η δια βίου μάθηση αφορά στη μάθηση του ανθρώπου καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Θα τη συναντήσουμε παρακάτω στο παράδειγμα με το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Δομών Διά Βίου Μάθησης (Ε.Κ.Ε.Π.Ι.Σ.), που σε συγχώνευση με τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων (Ε.Ο.Π.Π.), αποτελούν τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), ο οποίος δρα και πράττει σύμφωνα με τον ορισμό της δια βίου μάθησης. Αυτό θα πει, ότι στοχεύει στην παροχή της μη τυπικής εκπαίδευσης, της τυπικής εκπαίδευσης και της άτυπης εκπαίδευσης. 6

13 2.2. Χορός και Είδη Χορού Πριν από την εμφάνιση της τεχνολογίας και της επιστήμης τον εικοστό αιώνα, υπήρχε η γνώση που γεννιόταν μέσα από εμπειρίες και πράξεις και οι τέχνες. Αυτές ήταν απόρροια της προσπάθειας ανακάλυψης της αιτιολόγησης για κάθε τι που γινόταν μέσω της μαγείας. Έτσι και ο χορός, κατέχοντας κύριο ρόλο στην «μαγική πράξη», λειτούργησε ως σημαντικός παράγοντας για την ανεύρεση του αιτιατού ή της ανατροπής των διάφορων κοινωνικών και φυσικών συμβάντων. Επίσης, ο χορός ξεπρόβαλλε από τις μυθικές αντιλήψεις του κόσμου και αποτέλεσε για χιλιετίες μια αμιγώς εμπειρική γνώση (Τυροβολά, 2010). Σύμφωνα με την Τυροβολά (2013), ο χορός είχε έναν εξυπηρετικό ρόλο για τον καθένα, δηλαδή να ξορκίσει κάποιους φόβους, να εξευμενίσει τις θεότητες, κ.ά. Με την πάροδο του χρόνου, έχει αποδειχθεί ότι οι λόγοι της ένταξης του χορού στην ζωή των ανθρώπων είναι πάρα πολλοί και ένας από αυτούς, είναι η εξωτερίκευση συναισθημάτων με «όπλο» το σώμα και τη συνοδεία της μουσικής. Επιπροσθέτως, ο χορός μπορεί να θεωρηθεί ως φυσική δραστηριότητα, πηγή αυτογνωσίας και ανθρώπινης εξέλιξης, τελετουργική και κοινωνική δραστηριότητα, μέσο κοινωνικοποίησης και διασκέδασης ή εκπαιδευτικής φύσεως διαδικασία (Τυροβολά, 2013). Όπως επισημαίνει ο Γκαρωντύ (1980), ο χορός είναι «τρόπος ζωής», «τρόπος ύπαρξης» και όχι απλά τέχνη. Επίσης, προσθέτει ότι είναι στενός με τη θρησκεία και τη μαγεία, με τον έρωτα, τον θάνατο και εξηγεί ότι σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες η λέξη «χορός», «danza», «dance», «tanz» προέρχεται από τη ρίζα «tan», σανσκριτική λέξη που σημαίνει τάση. Ο χορός ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των ανθρώπων όλων των λαών για πολλά χρόνια, τον συνόδευε σε εκδηλώσεις του έρωτα, του θανάτου, των πολέμων και των θρησκειών, και, όπως επισημαίνει ο Πλάτων (οπ. αναφ. στο Γκαρωντύ, 1980), «Ο χορός είναι δώρο θεών. Πρέπει να ναι αφιερωμένος στους θεούς που τον δημιούργησαν» (σελ. 31) Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός συνιστά ένα φαινόμενο που συνέβαλλε και συμβάλλει στην διατήρηση της πολιτισμικής και συλλογικής ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας. Ένα φαινόμενο που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία 7

14 και τον πολιτισμό της χώρας (Πραντσίδης, 2004). Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Κουτσούμπα (2012), αναφορές για τη διδασκαλία της γυμναστικής άρχισαν να εμφανίζονται στο Βασιλικό Διάταγμα 31/12/1836. Μέχρι το 1899, ιδρύθηκαν διάφοροι φορείς γυμναστικής, όπου τότε ιδρύεται στην Αθήνα η «Σχολή Γυμναστών» όπου διδάσκονται παιδιές και θεωρητικά μαθήματα. Το 1918, καταργείται η «Σχολή Γυμναστών» και ιδρύεται το «Διδασκαλείο Γυμναστικής» (Νόμος 1406, ΦΕΚ 101, τεύχος α, 30/4/1918). Το 1932, πραγματοποιείται ένα σημαντικό βήμα για την διδασκαλία της γυμναστικής, η ίδρυση της «Γυμναστικής Ακαδημίας», όπου αποτέλεσε το Ανώτερο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα και υπαγόταν στην άμεση εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας (Νόμος 5620, ΦΕΚ 290, 31/8/1932). Το πρακτικό μέρος των μαθημάτων χορού, διεξαγόταν από αναγνωρισμένο χοροδιδάσκαλο με ειδικότητα στους ελληνικούς χορούς (Νόμος 5780, ΦΕΚ 271, 19/9/1933, άρθρο 8) και περιελάμβανε τους «εθνικούς» χορούς. Το 1939 ιδρύεται η «Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής» (Ε.Α.Σ.Α.), η οποία παίρνει τη θέση της «Γυμναστικής Ακαδημίας», με έδρα τη Δάφνη Αττικής. Στο πλαίσιο της Ε.Α.Σ.Α., οι «εθνικοί» χοροί ανήκαν στο πρόγραμμα σπουδών ως υποχρεωτικό μάθημα και στα τρία έτη σπουδών. Το 1975 η Ε.Α.Σ.Α. άρχισε να λειτουργεί με τετραετή φοίτηση και δημιουργήθηκαν οι πρώτες ειδικότητες. Το 1975, με το Π.Δ. 222/1975, η Ε.Α.Σ.Α. άρχισε να λειτουργεί με 4ετή φοίτηση και δημιουργήθηκαν οι πρώτες ειδικότητες. Το 1983 καταργείται η Ε.Α.Σ.Α. και ιδρύεται το ανεξάρτητο Τμήμα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Με βάση τις ισχύουσες για τα αντίστοιχα Α.Ε.Ι. διατάξεις (Προεδρικό Διάταγμα 107, 12/04/1983, άρθρο 1), σχηματίστηκε το πρόγραμμα σπουδών. Η φοίτηση στο Τ.Ε.Φ.Α.Α. ορίστηκε τετραετής, ενώ στο πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνονταν πρακτικά μαθήματα μαζί με τη θεωρία τους, μαθήματα αμιγώς θεωρητικά και, τέλος, μαθήματα επιλογής. Την ακαδημαϊκή χρονιά ( ) δημιουργήθηκε η ειδικότητα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» ( UBA.pdf). Όσον αφορά τα υπόλοιπα τμήματα γυμναστικής που ιδρύθηκαν ανά την Ελλάδα, το 1970 ιδρύθηκε παράρτημα της Ε.Α.Σ.Α. στη Θεσσαλονίκη με βάση τον Ν.Δ. 410/1970. Βάση του θεσμικού πλαισίου 1268/1982 (άρθρο 47), ιδρύθηκαν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης τα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (Τ.Ε.Φ.Α.Α.) - το Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Εθνικού και Καποδιστριακού 8

15 Πανεπιστημίου Αθηνών έγινε Σχολή (Σ.Ε.Φ.Α.Α.) με το ΠΔ 85/2013, ΦΕΚ 124/ τ. Α ( Ο Νόμος εφαρμόστηκε στην πράξη με το ΠΔ 107/1983 όπου η Ε.Α.Σ.Α. Αθηνών και το παράρτημα της Θεσσαλονίκης εντάχθηκαν στα αντίστοιχα Πανεπιστήμια ως Τμήματα και από το άρχισαν τη λειτουργία τους. Το 1983 ιδρύεται το Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Πανεπιστημίου Θράκης με έδρα την Κομοτηνή που άρχισε να λειτουργεί το 1984, ενώ το 1986 άρχισε η λειτουργία του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Σερρών ως παράρτημα του Τ.ΕΦ.Α.Α. Θεσσαλονίκης, το οποίο έγινε ανεξάρτητο Τμήμα το Τέλος, το 1994 ιδρύθηκε το Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στα Τρίκαλα Μπαλέτο και Μοντέρνος Χορός Μέσα από την ανασκόπηση διαφόρων πηγών σχετικά με τα δύο αυτά είδη χορού (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριταννικα, 1990, 2001; Γκαρωντύ, 1980), παρατίθενται στη συνέχεια μια σύντομη αναφορά στο μπαλέτο και τον σύγχρονο χορό. Ειδικότερα, το μπαλέτο γεννήθηκε και αναπτύχθηκε ως ξεχωριστό είδος χορού στην Ιταλία, την εποχή των πολέμων του Καρόλου Ζ, όταν οι δάσκαλοι χορού άρχισαν να καταγράφουν τις πρώτες πραγματείες περί χορού. Έτσι, ξεπήδησε το αυλικό μπαλέτο και ακολούθησαν κι άλλα είδη (π.χ. ακαδημαϊκό, αφηρημένο, κ.λπ.). Η πρώτη Ακαδημία Χορού ιδρύθηκε από τον Λουδοβίκο ΙΔ, ο οποίος λάτρευε το μπαλέτο και προήδρευσε κατά την ίδρυση της Βασιλικής Ακαδημίας Χορού (1661). Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι περισσότερες ορολογίες του μπαλέτου είναι στα γαλλικά. Στην συνέχεια της ιστορίας του, ο χορός αυτός δέχθηκε σημαντικές επιρροές από την Γαλλία, από την ρομαντική εποχή, από την Ρωσία, και Μεγάλη Βρετανία. Η ονομασία προέρχεται από την ιταλική λέξη «ballo» που σημαίνει χορός, λέξη από την οποία προέκυψε και η γαλλική λέξη «ballet». Η «απελευθέρωση» του μπαλέτου από την βασιλική Αυλή σηματοδότησε ριζικές αλλαγές στον χορό. Καθιερώθηκαν οι πέντε κλασσικές θέσεις των πελμάτων που θέτουν τα θεμέλια για την στάση του σώματος και τις κινήσεις του χορευτή και οι χορευτικές στολές, οι οποίες μέχρι τότε ήταν υπερφορτωμένες με διακοσμήσεις, μακριές φούστες και ψηλοτάκουνα παπούτσια, σχεδιάστηκαν από την αρχή έτσι ώστε να επιτρέπουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων. Τον 18ο αιώνα μια σημαδιακή ακόμη αναμόρφωση του Jean Georges Noverre μετέτρεψε το μπαλέτο σε ένα είδος στο οποίο η παντομίμα παίζει πρωταρχικό ρόλο 9

16 (ballet d action). Έτσι οι παραστάσεις άρχισαν να θυμίζουν θεατρικά έργα με τους χορευτές να ερμηνεύουν ρόλους παρουσιάζοντας μία ιστορία (συνήθως από την μυθολογία), με μουσική συνοδεία και σκηνικά. Ακολούθησε η «Ρομαντική περίοδος» του μπαλέτου, κατά την οποία διέπρεψαν κυρίως γυναίκες χορεύτριες (prima ballerina), ενώ οι άντρες αναλάμβαναν «βοηθητικό» ρόλο. Τα μυθολογικά θέματα αντικαταστάθηκαν από ιστορίες αγάπης και παραμύθια, ενώ οι χορευτές άρχισαν να χορεύουν για πρώτη φορά στις μύτες (sur les pointes). Η αναγέννηση του μπαλέτου ξεκίνησε στην Ρωσία 25 χρόνια αργότερα με την παραγωγή θεατρικών παραστάσεων, όπως «Η Λίμνη των Κύκνων» και «ο Καρυοθραύστης», και την εμφάνιση καινούριων ταλέντων. Σύντομα, το μπαλέτο εξαπλώθηκε στην Αγγλία, την Αμερική, τις σκανδιναβικές χώρες, και σε άλλες ακόμα χώρες, όπου εξελίχθηκε περαιτέρω με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν οι διάφορα συστήματα του μπαλέτου. Τα επτά πιο γνωστά είναι: Το ρώσικο σύστημα της Vaganova Το αγγλικό σύστημα του Royal Academy of Dance (RAD) Το αγγλικό σύστημα του Imperial Society of Teachers of Dancing (ISTD) Το γαλλικό σύστημα του French School of ballet ή Ecole Française Το αμερικάνικο σύστημα του Balanchine Το ιταλικό σύστημα του Cecchetti Το δανέζικο σύστημα του Bournonville Ο μοντέρνος χορός ή σύγχρονος δημιουργήθηκε ως αντίδραση ενάντια στις παραδόσεις του μπαλέτου. Κατά κύριο λόγο είναι ο χορός που άρχισε να ανθίζει στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ κατά τα τέλη του 19ου αιώνα (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριταννικα, 1990, 2001). Η Ισιντώρα Ντάνκαν, η οποία μαζί με την Ρουθ Ντενίς-Σαίν και τον Τέντ Σώουν ήταν πρωτοπόρος αυτού του είδους χορού, έφερε μια νέα αντίληψη/τεχνική για τον χορό, καθώς έσπασε τα κατεστημένα που ίσχυαν μέχρι τότε και αφορούσαν την τέχνη του χορού. Η πρώτη κατέστησε την γέννηση και την ανάπτυξη του σύγχρονου χορού και τις αρχές της μελλοντικής τεχνικής του. Η ίδια είχε δηλώσει ότι είναι «εχθρός» του μπαλέτου επειδή τον θεωρεί «παράλογο» σαν κίνηση και «ψεύτικο». Όσο περνούσαν τα χρόνια ο «μη μπαλετικός χορός» άρχισε να γνωρίζει όλο και περισσότερη επιτυχία, ώσπου το 1915 εδραιώθηκε επίσημα, με την ίδρυση της σχολής «Ντενισώουν», οργανωμένη από την Ρουθ Ντενίς-Σαιν και τον Τεντ Σώουν. Από αυτή τη φουρνιά ξεχώρισαν δύο σπουδαίες χορεύτριες, η Ντόρις Χάμφρευ, η 10

17 Μάρθα Γκράχαμ και ο χορευτής Τσαρλς Βάιντμαν. Η πρώτη εισήγαγε ομαδικές κινήσεις και περίπλοκους ομαδικούς σχηματισμούς και η δεύτερη μύησε την συναισθηματική έκφραση στον χορό. Ακολουθούν και άλλοι αξιόλογοι χορευτές και χορογράφοι, όπως ο Κάνινγκαμ, ο οποίος αποτελούσε τη βασικότερη κινητήρια δύναμη πίσω από την ανάπτυξη του μεταμοντέρνου χορού, από τη δεκαετία του 1960 και μετά (Γκαρωντύ, 1980). Στην Ελλάδα, το μπαλέτο όπως και ο μοντέρνος χορός διδάσκονται σε επαγγελματικές και ερασιτεχνικές σχολές χορού. Τα συστήματα που διδάσκονται ως επί το πλείστον είναι αυτά του Royal Academy of Dance (RAD), του Imperial Society of Teachers of Dancing (ISTD), το ρώσικο της Vaganova και, τέλος, το γαλλικό (Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάννικα, 1990, 2001) Λάτιν και Ευρωπαϊκοί χοροί Οι λάτιν και ευρωπαϊκοί χοροί αναφέρονται σε χορούς που προέρχονται από την Δύση και ήρθαν στη χώρα μας κυρίως τον 20 ο αιώνα. Ειδικότερα, οι λάτιν και ευρωπαϊκοί χωρίζονται σε δύο είδη τεχνικής, το λεγόμενο αμερικάνικο στιλ (American style) και το διεθνές (International style). Διακρίνονται επίσης σε δύο κατηγορίες, τον κοινωνικό και τον αθλητικό χορό. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Χορευτικής Ομοσπονδίας (W.D.S.F.) (Πίνακας 1), ο αθλητικός χορός περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Πίνακας 2.1: Αθλητικός χορός - Κατηγορίες και είδη Λάτιν και Ευρωπαϊκών χορών ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ Αμερικάνικο στιλ (American style) Λατινοαμερικάνικοι χοροί (Latin dances) American Rhythm: Τσα-τσατσα (Cha-Cha-Cha), Ρούμπα (Rumba), Σουίνγκ Ανατολικής Ακτής (East Coast Swing), Μπολέρο (Bolero) και Μάμπο (Mambo) Ευρωπαϊκοί χοροί (European dances) American Smooth: Βαλς (Waltz), Τανκγό (Tango), βιενέζικο βαλς (Viennese Waltz) και Φόξτροτ (Foxtrot) 11

18 Διεθνές στιλ (International style) International Latin: Σάμπα (Samba), Τσα-τσα-τσα (Cha- Cha-Cha), Ρούμπα (Rumba), Πάσο Ντόμπλε (Paso Doble) και Τζάιβ (Jive) International Standard: Βαλς (Waltz), Τανκγό (Tango), βιενέζικο βαλς (Viennese Waltz), Αργό Φόξτροτ (Slow Foxtrot), και Κουίκστεπ (Quickstep) Αντίστοιχα, ο κοινωνικός χορός περιλαμβάνει (Πίνακας 2) τα εξής: Πίνακας 2.2: Κοινωνικός χορός - Κατηγορίες και είδη Λάτιν και Ευρωπαϊκών χορών ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ Αμερικάνικο στιλ (American style) Διεθνές στιλ (International style) Τσα-τσα-τσα (cha-cha-cha), Σάλσα (salsa), Σάμπα (samba), Μάμπο (mambo), Μερένγκε (meringue), Ρούμπα (rumba), Μπατσάτα (batchata), Σουίνγκ Ανατολικής Ακτής (East Coast Swing), Σουίνγκ Δυτικής Ακτής (West Coast Swing), Polka, Hustle Σάμπα (Samba), Τσα-τσα-τσα (Cha-Cha-Cha), Ρούμπα (Rumba), Πάσο Ντόμπλε (Paso Doble) και Τζάιβ (Jive) Τανγκό (Tango), Βάλς (Waltz), Φόξτροτ (Fox Trot), Βιεννέζικο Βάλς (Viennese Waltz) και Κουίκ Στεπ (Quick Step). Βαλς (Waltz), Τανκγό (Tango), βιενέζικο βαλς (Viennese Waltz), Φόξτροτ (Foxtrot), και Κουίκστεπ (Quickstep) Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι δύο παρπάνω πίνακες με αναφορά στον αθλητικό και κοινωνικό χορό, περιλαμβάνουν λάτιν και ευρωπαϊκούς χορούς, οι οποίοι έχουν συλλεχθεί από διάφορες πηγές, όπως το σύγγραμμα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (Κουτσούμπα σε συνεργασία με Λέκκα, 2003), 12

19 Εθνικό Συμβούλιο Χορού της Αμερικής (N.D.C.A.) ( τη Διεθνής Ένωση Δασκάλων Χορού (I.D.T.A.) ( και τα βιβλία με τα βηματολόγια του Διεθνές Συμβουλίου Χορού Dance Vision (2004). Αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει ομοφωνία στον προσδιορισμό των χορών στην κάθε μια κατηγορία, από τους διάφορους φορείς χορού. Από τα δύο προαναφερθέντα είδη χορού, οι ευρωπαϊκοί αποκαλούνται και «χοροί σαλονιού» (ballroom dances), δηλαδή χοροί που εκτελούνται σε αίθουσα χορού. Σύμφωνα με τον Rundell (2007), ο όρος ballroom προέρχεται από τη λέξη «ball» που σημαίνει μπάλα, και «room» που σημαίνει δωμάτιο, και στην ουσία ολόκληρη η λέξη σημαίνει ένα μεγάλο δωμάτιο ειδικά σχεδιασμένο για χορό. Στην Ελλάδα, οι χοροί αυτοί ήταν και είναι γνωστοί και ως «ευρωπαϊκοί χοροί». Τόσο οι ευρωπαϊκοί όσο και οι λάτιν χοροί αποκαλούνται και «κοινωνικοί χοροί» (social dances), αφού συνόδεψαν τον άνθρωπο στις κοινωνικές του εκδηλώσεις (Κουτσούμπα σε συνεργασία με Λέκκα, 2003). Στην πορεία, από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 και μετά, αναπτύχθηκε και ο «αθλητικός χορός», ο χορός δηλαδή εκείνος που ανέβασε τον βαθμό δυσκολίας της τεχνικής των λάτιν και ευρωπαϊκών χορών με αποτέλεσμα να αποκτήσουν διαγωνιστικό πλέον χαρακτήρα σε αγωνιστικούς χώρους, με βαθμολογίες και έπαθλα. Η δημοτικότητα των δύο αυτών ειδών χορών (λάτιν και ευρωπαϊκοί) τόσο σε κοινωνικό αλλά πολύ περισσότερο σε αθλητικό επίπεδο, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία δύο στιλ: του αμερικάνικου (American style) και του διεθνούς (International style) (Braunmuller, 1998; Penny, 1999). 13

20 III. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Για την παρούσα εργασία διεξήχθη η μέθοδος της βιβλιογραφικής έρευνας. Αναλυτικότερα, η συλλογή δεδομένων για την εν λόγω εργασία έγινε με βάση την ιστορική και την βιβλιογραφική μέθοδο έρευνας. Σύμφωνα με τους Thomas & Nelson (2009), η ιστορική μέθοδος έρευνας επικεντρώνεται στα/στους ήδη υπάρχοντα/ες γεγονότα, στοιχεία, οργανισμούς, θεσμούς και ανθρώπους με στόχο την παροχή νοήματος και κατανόησης των παρελθόντων γεγονότων για να εξηγηθεί η παρούσα κατάσταση. Από την άλλη, στην βιβλιογραφική έρευνα, περιλαμβάνεται η ανάλυση, η αξιολόγηση και ενσωμάτωση της δημοσιευμένης βιβλιογραφίας. Η ανασκόπηση βιβλιογραφίας, τα διδακτικά συγγράμματα, στοιχεία από ακαδημαϊκές εργασίες, η αναζήτηση μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή λειτούργησαν ως πολύτιμα δευτερογενή εργαλεία για την εκπόνηση της εργασίας. Συγκεκριμένα, για την ανεύρεση των πηγών χρησιμοποιήθηκαν συγγράμματα και αρθρογραφία σχετικά με τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, η βιβλιοθήκη του Τ.Ε.Φ.Α.Α, το αρχείο του Εθνικού Τυπογραφείου (ΦΕΚ), πληροφορίες από τις επίσημες ηλεκτρονικές σελίδες Υπουργείων και Οργανισμών στο διαδίκτυο, πληροφορίες από το Υπουργείο Εργασίας για τη νομοθεσία του κράτους αναφορικά με το υπό μελέτη ζήτημα και πληροφορίες από σχολές λάτιν και ευρωπαϊκούς χορούς σχετικά με τη θεσμοθέτησή τους. Ακολούθησε η καταγραφή του θεσμικού πλαισίου για κάθε ένα από τα είδη χορών. Με άλλα λόγια, η εργασία βασίζεται στην παράθεση της νομοθεσίας του Ελληνικού Κράτους σχετικά με τους υπό εξέταση χορούς (βλ. και Παράρτημα 1 & 2). Επιπρόσθετα, επιχειρείται η ανάλυση των σχετικών με τον χορό νόμων, όπως για παράδειγμα, τι προϋποθέτουν για την έναρξη μιας σχολής χορού, για τα πιστοποιητικά/διπλώματα που παρέχει μια σχολή χορού και κατά πόσο αναγνωρίζονται αυτά από το ελληνικό κράτος, σχετικά με το τι βηματολόγια και τεχνικές διδάσκονται σε κάθε σχολή, την εκπαίδευση του δασκάλου ή της δασκάλας με βάση τη νόμιμη ύλη την οποία πρόκειται να διδάξουν και τέλος τα βήματα για την ίδρυση και τη λειτουργία μιας σχολής χορού, βάσει πάντα το θεσμικό πλαίσιο του ελληνικού κράτους. Επιπλέον, εκτός από τους νόμους, η εργασία περιλαμβάνει και πληροφορίες από σχετική αρθρογραφία και συγγράμματα, τα οποία με τις πληροφορίες που παρέχουν επιτρέπουν να κατατοπιστούμε στο τι ακριβώς συμβαίνει με την θεσμοθέτηση των διαφόρων ειδών χορού και ειδικότερα για τους λάτιν και τους ευρωπαϊκούς μια και 14

21 στην Ελλάδα δεν υπάρχει θεσμοθέτηση για τα είδη αυτά του χορού. Για τους δυο τελευταίους χορούς, λόγω του ότι δεν υπάρχει θεσμική κατοχύρωση από το κράτος, απευθυνθήκαμε σε διάφορες σχολές χορού τέτοιου είδους, ώστε να ανακαλύψουμε ότι η κάθε σχολή χορού είχε χρησιμοποιήσει άλλες νομικές μεν μεθόδους, μη σταθερές δε. Στις παρακάτω ενότητες θα παρατηρήσουμε, ότι παραθέτονται «παράθυρα» του νόμου, δια μέσω των οποίων, οι ιδιοκτήτες των προαναφερθέντων σχολών χορού (λάτιν και ευρωπαϊκοί χοροί), βρίσκουν διέξοδο και λύσεις στο πρόβλημα της μη θεσμοθέτησης τους από το κράτος. Με βάση την καταγραφή και ανάλυση της σχετικής νομοθεσίας και βιβλιογραφίας, αποτιμάται στη συνέχεια η θεσμική ή μη κατοχύρωση των υπό μελέτη ειδών χορού στην Ελλάδα. Τέλος, θα παρατηρήσουμε τη νομική διαφορά και κατ επέκταση διαφορετική κοινωνική αντιμετώπιση απέναντι στον ελληνικό παραδοσιακό χορό, μπαλέτο, σύγχρονο χορό από τους λάτιν χορούς και ευρωπαϊκούς. Οι πρώτοι διαθέτουν θεσμική κατοχύρωση και θεσμικό πλαίσιο μέσα στην κοινωνία, ενώ οι δεύτεροι όχι. 15

22 IV. ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ Η ΘΕΣΜΙΚΗ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας θα αναφερθούμε σε είδη χορού και τον τρόπο τον οποίο αυτά λειτουργούν στην Ελλάδα. Έτσι, γίνεται αναφορά στον παραδοσιακό χορό που, όπως θα δούμε στη συνέχεια, περιλαμβάνεται στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των Τ.Ε.Φ.Α.Α. και διδάσκεται και στις υπόλοιπες βαθμίδες εκπαίδευση στο πλαίσιο του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής. Γίνεται επίσης αναφορά στον κλασικό και μοντέρνο χορό όπου το 1937 ιδρύεται η πρώτη Επαγγελματική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης στην Ελλάδα (ΚΣΟΤ) από την Κούλα Πράτσικα, η οποία, το 1973, αποσύρεται και την παραχωρεί στο Ελληνικό Κράτος και με αυτόν τον τρόπο η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (ΚΣΟΤ) γίνεται η Ανώτερη Κρατική Σχολή Χορού στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, η ΚΣΟΤ γίνεται ένας κρατικός φορέας που δίνει πιστοποιημένα επαγγελματικά διπλώματα χορού, δηλαδή αναγνωρισμένα από το κράτος, και αποτελεί ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα και ένα κέντρο τεχνών με διεθνή ακτινοβολία παρέχοντας εκπαίδευση βασισμένη στη διδασκαλία αναγνωρισμένων συστημάτων κλασικού και σύγχρονου χορού ( Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στους λάτιν και ευρωπαϊκούς χορούς, όπου στην Ελλάδα, η χορευτική αγωγή για τα συγκεκριμένα είδη χορών όπως θα δούμε δεν έχει θέση στη δημόσια εκπαίδευση, παρά μόνο στην ιδιωτική Το θεσμικό πλαίσιο του ελληνικού παραδοσιακού χορού στην Ελλάδα Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός διδάσκεται στη πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, δηλαδή τις τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης που υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας με βάση το Ν. 2916/2001 στο πλαίσιο της Φυσικής Αγωγής. Βάσει νόμου, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός πρέπει να διδάσκεται από απόφοιτους των Τ.Ε.Φ.Α.Α. Από την άλλη μεριά, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός διδάσκεται και στην μη τυπική εκπαίδευση, δηλαδή σε πνευματικά κέντρα των Δήμων, πολιτιστικούς συλλόγους, σχολές χορού, κατασκηνώσεις, γυμναστήρια, αδελφότητες και ιδρύματα. Αξιοσημείωτο είναι ότι το πτυχίο των Τ.Ε.Φ.Α.Α με ειδίκευση στον ελληνικό παραδοσιακό χορό δεν είναι απαραίτητο προσόν για τον χοροδιδάσκαλο 16

23 στις παραπάνω περιπτώσεις μη τυπικής εκπαίδευσης. Αναλυτικότερα, θα αναφερθούμε στο πρόγραμμα σπουδών που παρέχει η κάθε βαθμίδα τυπικής εκπαίδευσης ξεχωριστά όσον αφορά τον ελληνικό παραδοσιακό χορό Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση Σύμφωνα με την υπ αριθμ. ΦΕΚ 908/18254/Η πράξη του Υπουργού Παιδείας Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ 372Β / ), διαπιστώνεται η έναρξη λειτουργίας του Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) ( από , σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 33 του άρθρου 20 σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 21 του Ν (ΦΕΚ 118Α / ). Το Ι.Ε.Π. είναι επιτελικός επιστημονικός φορέας που υποστηρίζει το Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων στα θέματα που αφορούν την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και τη μετάβαση από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Άρα, βάσει του αναλυτικού προγράμματος της επίσημης ιστοσελίδας του Ι.Ε.Π. (ΙΕΠ ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Φυσικής Αγωγής, 2009), καθώς και εκείνου της επίσημης ιστοσελίδας του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων ( θα αναφερθούμε στους χορούς που διδάσκονται στο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, τη σειρά που διδάσκονται, τις μεθόδους διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται από τους δασκάλους, τον σκοπό και τους στόχους του μαθήματος. Για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ο σκοπός του ελληνικού παραδοσιακού χορού στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής, είναι η παροχή γνώσεων στους μαθητές, για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό αλλά και τη μουσική και το τραγούδι που τον συνοδεύει. Επίσης, η κατανόηση της αξίας της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και η εμφύσηση του ρυθμού και της κίνησης είναι δύο από τους κύριους σκοπούς της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ειδικότερα, στην Α και Β δημοτικού, ο στόχος του μαθήματος είναι να γνωρίσουν τα παιδιά µε την κίνηση του σώµατός τους, τον ρυθµό, να χαρούν και να εκφραστούν δημιουργικά, να γνωρίσουν τον παραδοσιακό χορό, τη μουσική και το τραγούδι. Οι ώρες που δίνονται για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό είναι είκοσι (20) από το σύνολο των κατά προσέγγιση ενενήντα έξι (96) ωρών που αντιστοιχούν στο μάθημα της φυσικής αγωγής και οι χοροί που διδάσκονται είναι το γρήγορο χασάπικο, το συρτό στα τρία, ο Άη Γιώργης, και τρεις τοπικοί χοροί. 17

24 Στην Γ και Δ δημοτικού διδάσκεται η Καραγκούνα, ο Συρτός Νησιώτικος, τα Παλαμάκια, το Ποδαράκι, ο Τσακώνικος, τοπικοί χοροί και οι ώρες που διδάσκονται αυτοί οι χοροί κατά την διάρκεια αυτών των δύο τάξεων, είναι είκοσι (20). Ο κύριος στόχος εδώ είναι να µυηθούν στο τραγούδι, στο ρυθµό, στη µελωδία και στη χορευτική κίνηση του χορού, να γνωρίσουν στοιχεία της λαϊκής παράδοσης του τόπου τους. Τέλος, στην Ε και ΣΤ δημοτικού, οι μαθητές διδάσκονται τον Καλαµατιανό, το Τικ Πόντου, το Τσάµικο, το Έντεκα, τον Πεντοζάλη, το Ζωναράδικο και τοπικούς χορούς και οι ώρες που αντιστοιχούν για την διδασκαλία τους είναι δώδεκα (12) από τις εξήντα οχτώ (68) της Φυσικής Αγωγής. Ο στόχος που θέτεται σε αυτές τις τάξεις με το μάθημα του ελληνικού παραδοσιακού χορού, είναι οι ίδιοι με των προηγούμενων τάξεων, συν να κατανοήσουν ότι ο χορός είναι τρόπος ζωής. Γενικότερα στο δημοτικό σχολείο, η μέθοδος διδασκαλίας πρέπει να στηρίζεται στη δηµιουργία κατάλληλου κλίµατος καθώς και στη χρήση της κατάλληλης µουσικής και να διδάσκονται κατά προτεραιότητα οι τοπικοί χοροί και να ακολουθούν οι υπόλοιποι (ΙΕΠ ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ Φυσικής Αγωγής, 2009). Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στόχος είναι οι μαθητές μέσα από τη διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού να έχουν υπόψη την αρμονία της κίνησης με το ρυθμό, να καταλαβαίνουν τα στοιχεία της ελληνικής λαϊκής παράδοσης του τόπου τους, και να εκφράζονται δημιουργικά μέσα από τον χορό. Οι ώρες που δίνονται για την διεκπεραίωσή των χορών είναι έξι (6) από το σύνολο των εξήντα τεσσάρων (64) ωρών που αντιστοιχούν στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής, σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Οι χοροί που διδάσκονται στην Α γυμνασίου είναι ο Μακελάρικος (γρήγορος χασάπικος), Συρτός- Καλαματιανός, ένας τοπικός χορός. Στην Β γυμνασίου πραγματοποιείται επανάληψη χορών της Α τάξης, και στην ύλη προστίθενται ο χορός της Σαµαρίνας και ο Τσάµικος. Οι ώρες που δίνονται για τη διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού, από τις εξήντα τέσσερις (64), είναι έξι (6). Ο στόχος του μαθήματος, είναι, εκτός των προαναφερθέντων, και να γνωρίσουν στοιχεία της λαϊκής παράδοσης του τόπου τους, να γνωρίσουν την ελληνική σκέψη και τον ελληνικό πολιτισμό. Τέλος, στην τελευταία τάξη του γυμνασίου, την Γ τάξη, οι καθηγητές εκτελούν επανάληψη των χορών Α και Β τάξης, και διδάσκουν τους χορούς Πεντοζάλη και Τικ. Οι ώρες που αντιστοιχούν στο μάθημα του ελληνικού παραδοσιακού χορού σε αυτήν την τάξη 18

25 είναι πέντε (5) από εξήντα τέσσερις (64) και θέτονται σχεδόν οι ίδιοι στόχοι με τις προηγούμενες τάξεις του γυμνασίου. Η μέθοδος διδασκαλίας για τις τάξεις του γυμνασίου, όσον αφορά τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, βασίζεται στη δηµιουργία κατάλληλου κλίµατος καθώς και στη δυνατότητα χρήσης της κατάλληλης µουσικής, για τη διδασκαλία του χορού. Επίσης, οι χοροί πρέπει να διδάσκονται κατά προτεραιότητα οι τοπικοί χοροί και να ακολουθούν οι υπόλοιποι. Τα μέσα τα οποία χρησιμοποιούνται είναι ψηφιακοί δίσκοι (cd) ελληνικών παραδοσιακών χορών, μαγνητοταινία µε την µουσική των ελληνικών χορών και βιντεοταινίες. Στις τάξεις του λυκείου, με οδηγό ένα γενικό πλαίσιο δράσης για τη Φυσική Αγωγή που καταγράφεται στο ΦΕΚ Β 197/ , οι μαθητές καλούνται να θέσουν στόχους, να σχεδιάσουν και να επιλέξουν τα περιεχόμενα για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Με άλλα λόγια, δεν υφίσταται αναρτημένη συγκεκριμένη ύλη από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, το οποίο όμως παρακινεί τον ενδιαφερόμενο καθηγητή Φυσικής Αγωγής να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα μόνος του, παραπέμποντάς τον στο ΦΕΚ Β 197/ , καθώς επίσης και στο εκπαιδευτικό υλικό που δημιουργήθηκε για τα προγράμματα της Ολυμπιακής Παιδείας, Καλλιπάτειρα και Παραολυμπιακών Αγώνων ( Τριτοβάθμια εκπαίδευση Προϋπόθεση για να γίνει κάποιος καθηγητής Φυσικής Αγωγής με ειδίκευση στον ελληνικό παραδοσιακό χορό, είναι η κατοχή του πτυχίου από τα πέντε Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού της χώρας τα οποία είναι τα εξής: Τ.Ε.Φ.Α.Α Αθήνας που ανήκει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Τ.Ε.Φ.Α.Α Θεσσαλονίκης που ανήκει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Τ.Ε.Φ.Α.Α Σερρών που ανήκει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Τ.Ε.Φ.Α.Α Τρικάλων που ανήκει στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (ΠΘ) και Τ.Ε.Φ.Α.Α Κομοτηνής που ανήκει στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ). Όλα τα παραπάνω πανεπιστημιακά Τμήματα διαθέτουν ως ειδίκευση τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, εκτός από το τμήμα των Σερρών, το οποίο συγκαταλέγει αυτό το μάθημα μόνο στο πλαίσιο των υποχρεωτικών μαθημάτων. 19

26 Το πτυχίο που λαμβάνει ο φοιτητής από τα παραπάνω Πανεπιστήμια αναγνωρίζεται από το Ελληνικό Κράτος. Συνεπώς ο πτυχιούχος των Τμημάτων αυτών έχει την άδεια να δουλέψει ως καθηγητής Φυσικής Αγωγής τόσο στις διάφορες βαθμίδες τυπικής εκπαίδευσης (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια), όσο και στη μη τυπική εκπαίδευση ως δάσκαλος χορού σε δήμους, συλλόγους, σχολές χορού, κατασκηνώσεις κ.λπ.. Στα Τ.Ε.Φ.Α.Α. οι φοιτητές καλούνται να παρακολουθήσουν το/α υποχρεωτικό/ά μάθημα/τα ελληνικού παραδοσιακού χορού. Ως εκ τούτου όλοι οι πτυχιούχοι των ΤΕΦΑΑ έχουν ένα μίνιμουμ γνώσεων του αντικειμένου στο γενικότερο πλαίσιο της ιδιότητάς τους ως καθηγητές Φυσικής Αγωγής. Οι φοιτητές έχουν επίσης τη δυνατότητα να ειδικευτούν στο αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού μέσα από Ειδικεύσεις. Στην περίπτωση αυτή, όπως είναι προφανές, οι φοιτητές αυτοί εξειδικεύονται στο γνωστικό αυτό αντικείμενο μέσα από τη σε βάθος θεωρητική και πρακτική εντρύφησή τους με αυτό. Στη συνέχεια, θα αναφερθούμε στο τι διδάσκεται ένας καθηγητής Φυσικής Αγωγής, δηλαδή στο πρόγραμμα σπουδών όλων των Τ.Ε.Φ.Α.Α της Ελλάδας, όσον αφορά τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, με βάση το «Πρόγραμμα Σπουδών» της επίσημης διαδικτυακής σελίδας του κάθε τμήματος. Στο Τ.Ε.Φ.Α.Α του Ε.Κ.Π.Α. (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), το μάθημα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» συγκαταλέγεται στο πλαίσιο των υποχρεωτικών μαθημάτων του δεύτερου έτους, αλλά και της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός». Σχετικά με το υποχρεωτικό μάθημα που διαρκεί ένα εξάμηνο, οι ώρες για θεωρία και πράξη είναι δύο και δύο αντιστοίχως, ανά εβδομάδα. Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός υφίσταται ως Ειδίκευση. Στο θεωρητικό κομμάτι της Ειδίκευσης, οι φοιτητές καλούνται να παρακολουθήσουν, να διαβάσουν, να ολοκληρώσουν εργασίες και να εξεταστούν πάνω σε επτά μαθήματα που είναι: «Σημειογραφία του Χορού», «Ειδικά Θέματα Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού «Μορφολογία Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού», «Ανάλυση και Κριτική του Χορού-Εισαγωγή στην Αισθητική Μορφολογία», «Διδακτική Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού», «Εθνοχορολογία» και «Καθοδηγούμενη Πρακτική Εξάσκηση στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό». Αναφορικά με το πρακτικό σκέλος, διδάσκεται μια μεγάλη γκάμα χορών αντιπροσωπευτική για όλα τα μέρη του ελληνικού χώρου (Οδηγός Σπουδών ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, 2016). Στο Τ.Ε.Φ.Α.Α της Θεσσαλονίκης του ΑΠΘ, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός συνιστά υποχρεωτικό μάθημα στο πρώτο έτος σπουδών όπου διδάσκεται για δύο 20

27 εξάμηνα και ως ειδίκευση στο τέταρτο έτος σπουδών. Ειδικότερα, στο πρώτο και δεύτερο εξάμηνο οι φοιτητές διδάσκονται τα μαθήματα «Διδακτική των Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών Ι» και «Διδακτική των Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών ΙΙ» αντίστοιχα, τρεις ώρες την εβδομάδα το κάθε ένα. Κύριες από τις θεματικές ενότητες των μαθημάτων αυτών αναφορικά με το θεωρητικό κομμάτι είναι η Ιστορία του Ελληνικού χορού, η θέση του Ελληνικού παραδοσιακού χορού στη λαογραφία, η διδασκαλία αντιπροσωπευτικών χορών από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, η μορφολογική ανάλυση των χορών και η διδακτική του Ελληνικού παραδοσιακού χορού. Από την άλλη στο πρακτικό μέρος διδάσκονται χορούς όπως «Στα τρία», «Ποδαράκι», «Χρωματιστά τσουράπια», «Πωγωνίσιος», «Καραγκούνα», «Τικ», «Ρούγα- Κερκυραϊκός», «Νιζάμικος», «Ζωναράδικος» κ.α. Ο σκοπός και οι μαθησιακοί στόχοι των παραπάνω μαθημάτων είναι η μετάδοση στοιχειωδών γνώσεων της μουσικοχορευτικής παράδοσης του ελλαδικού χώρου, έτσι ώστε οι μέλλοντες διδάσκαλοι να μπορούν να ανταποκριθούν στις όποιες ανάγκες και δυσκολίες απαιτεί αυτό το επάγγελμα. Βέβαια, κύριο στόχο αποτελεί η εμφύσηση των μελλοντικών χοροδιδασκάλων στα ελληνικά ήθη και έθιμα, στις παιδαγωγικές και αισθητικές αξίες, και στη συνέχεια η μεταλαμπάδευση αυτών των στοιχείων και στις νεότερες γενιές (Οδηγός Σπουδών ΤΕΦΑΑ ΑΠΘ, ). Στην ειδικότητα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός Ι» και «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός ΙΙ», οι φοιτητές λαμβάνουν ένα πλαίσιο γνώσεων με σκοπό την εμπέδωση της έννοιας «ήθη και έθιμα» και την κατανόηση των παιδαγωγικών και αισθητικών αξιών, ώστε και αυτοί με τη σειρά τους, ως μελλοντικοί καθηγητές Φυσικής Αγωγής, να μπορούν να τα μεταφέρουν στους νέους μαθητές. Επίσης, σκοπός της ειδικότητας είναι η απόκτηση πρακτικών και θεωρητικών πληροφοριών της μουσικής και χορευτικής μας παράδοσης (Οδηγός Σπουδών ΤΕΦΑΑ Σερρών, ). Οι ώρες της ειδικότητας είναι εννέα ανά εβδομάδα και ισχύει και για τα δύο εξάμηνα. Η θεματολογία αφορά την ιστορία του ελληνικού χορού, τη λαογραφία-εθνοχορολογία, τη μελέτη του χορού στην Ελλάδα, τα στοιχεία θεωρίας της μουσικής, τη διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού, τη μορφολογική ανάλυση των χορών με χρήση πολυμέσων, τη σημειογραφία του χορού, κ.ά. Όσον αφορά το πρακτικό μέρος της ειδίκευσης αυτό περιλαμβάνει χορούς από όλο τον ελλαδικό χώρο. Στο Τ.Ε.Φ.Α.Α Σερρών, το μάθημα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» περιλαμβάνεται μόνο ως υποχρεωτικό μάθημα. Ο σκοπός και μαθησιακά 21

28 αποτελέσματα αρχικά είναι η γνωριμία μεταξύ φοιτητή και θεμελιωδών εννοιών της «σύγχρονης προβληματικής» ως προς τη σπουδή της «λαϊκής χορευτικής δημιουργίας». Έπειτα, το μάθημα αποσκοπεί και στη μετάδοση και την εφαρμογή των βασικών αρχών που χαρακτηρίζουν τον ελληνικό παραδοσιακό χορό στην διδασκαλία (Οδηγός Σπουδών ΤΕΦΑΑ Σερρών, ). Οι φοιτητές, παρακολουθούν το εν λόγω μάθημα δύο ώρες την εβδομάδα, για ένα εξάμηνο στο δεύτερο έτος της φοίτησής τους. Πραγματοποιείται η εκμάθηση χορών από όλο τον ελλαδικό χώρο. Στο Τ.Ε.Φ.Α.Α Τρικάλων του ΠΘ, το μάθημα του ελληνικού παραδοσιακού χορού ως υποχρεωτικό μάθημα «Η Διδασκαλία των Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών» διεκπεραιώνεται στο εαρινό εξάμηνο του πρώτου έτους διδασκαλίας επί τέσσερις ώρες την εβδομάδα και ως ειδικότητα το μάθημα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός Ι» στο χειμερινό εξάμηνο τρίτου έτους και το μάθημα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός ΙΙ» στο εαρινό εξάμηνο του τέταρτου έτους, έξι ώρες την εβδομάδα. Ειδικότερα, ως υποχρεωτικό μάθημα έχει σκοπό την εκμάθηση της χορευτικής θεωρίας και πράξης για την προετοιμασία του φοιτητή σε έτοιμο μελλοντικά επιστήμονα και χοροδιδάσκαλο. Επίσης, σκοπεύει στην μύηση του φοιτητή στον διδακτικό κόσμο ενός αντιπροσωπευτικού αριθμού χορών από όλες τις κοινότητες του ελλαδικού χώρου, σε επίπεδο εκπαιδευτικού Φυσικής Αγωγής της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στο πρακτικό σκέλος οι φοιτητές διδάσκοντα είκοσι πέντε αντιπροσωπευτικούς χορούς από όλες τις πολιτισμικές κοινότητες του ελληνισμού. Ο σκοπός και μαθησιακά αποτελέσματα του μαθήματος «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός Ι» της ειδικότητας που διδάσκεται στο χειμερινό εξάμηνο τρίτου έτους, είναι η εμπέδωση του μαθητή των ρυθμικών δομών και των «χορευτικών δρόμων» του ελληνικού χορού, η κατανόηση του μαθητή της έννοιας του «ειδικευομένου παιδαγωγού-χοροδιδασκάλου» και η μελέτη του για τον χορό ως ένα «ιστορικο-πολιτισμικό» φαινόμενο, να τον διακρίνει και να τον διδάσκει με βάση την θεωρία του ρυθμού και τον «χορευτικό δρόμο». Ο σκοπός και τα μαθησιακά αποτελέσματα του μαθήματος «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός ΙΙ», που διδάσκεται στο εαρινό εξάμηνο του τέταρτου έτους, είναι η εισαγωγή του φοιτητή στην επιστημονική και παιδαγωγική υπόσταση του ελληνικού παραδοσιακού χορού, η κατανόηση από τους φοιτητές ότι πρέπει να δρουν πρακτικά και άμεσα στον μελλοντικό τους επάγγελμα, ως Παιδαγωγοί και Χοροδιδάσκαλοι, να έχουν χορευτική ευχέρεια και αυτοπεποίθηση για τον διδακτικό τους χαρακτήρα. Στο 22

29 πρακτικό κομμάτι διδάσκονται χορούς από συγκεκριμένες πολιτισμικές κοινότητες του ελληνισμού στο τρίτο έτος, και στο τέταρτο έτος της ειδικότητας ακόμα χορούς (Οδηγός Σπουδών ΤΕΦΑΑ ΠΘ, ). Τέλος, στα.τ.ε.φ.α.α Κομοτηνής, το υποχρεωτικό μάθημα «Ελληνικοί Χοροί» διδάσκεται τέσσερις ώρες ανά εβδομάδα, στο εαρινό εξάμηνο, του πρώτου έτους των σπουδών. Αντικείμενο του μαθήματος είναι η εκμάθηση τριάντα δυο (32) χορών που επιλέχτηκαν. Σκοπός του μαθήματος και μαθησιακοί στόχοι είναι η εντρύφηση του φοιτητή στην επιστήμη του χορού, και η γνωριμία με ένα ρεπερτόριο τριάντα δύο χορών, που είτε έχουν επιλεγεί για τη δημοφιλία τους είτε διότι συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των σχολείων Στοιχειώδους και Μέσης εκπαίδευσης, Στο τρίτο και τέταρτο έτος οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν μάθημα κατεύθυνσης «Χορό» και μάθημα ειδικότητας «Ελληνικοί Παραδοσιακοί Χοροί», τα οποία τα διδάσκονται παράλληλα. Το μάθημα κατεύθυνσης βοηθάει τον φοιτητή να αποκτήσει ευρεία βάση γνώσεων και εμπειριών πάνω στο αντικείμενό του ενώ το μάθημα της ειδικότητας «παρέχει εξειδικευμένες γνώσεις, εμπειρίες πρακτικής άσκησης και δεξιότητες οι οποίες τον καθιστά ικανό στην πορεία του κλάδου του» (Οδηγός Σπουδών ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ, 2008, σελ. 31). Το κάθε μάθημα κατεύθυνσης χορού του διαρκούν δύο ώρες την εβδομάδα είναι τα εξής: «Ειδικά Θέματα Σπουδών Χορού», «Μέθοδος και Διδακτική του Χορού», «Μουσική για Χορό», «Ιστορία του Χορού Αισθητική», «Βιολογικές Προσαρμογές και Σύνδρομα Υπέρχρησης στο Χορό», «Νέες Τεχνολογίες και Χορός», «Οργάνωση Πολιτιστικών Εκδηλώσεων». Τα μαθήματα ειδικότητας «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» που ανήκουν στην προαναφερόμενη κατεύθυνση, είναι «Εισαγωγή στον Παραδοσιακό Χορό», «Μορφολογία της Μετρικής», «Τεχνική του Παραδοσιακού Χορού», «Μεθοδολογία του Παραδοσιακού Χορού», «Υφολογία του Παραδοσιακού Χορού», «Σκηνική Παρουσίαση του Παραδοσιακού Χορού», «Πρακτική Άσκηση Ειδικότητας» (Οδηγός Σπουδών ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ, 2008). Σε αυτό το σημείο, αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε τον λόγο τον οποίο το μάθημα του ελληνικού παραδοσιακού χορού υπάρχει στα Τμήματα Φυσικής Αγωγής. Αν υποθέσουμε ότι ο χορός αποτελεί έναν αυτόνομο κλάδο-επιστήμη από μόνος του, τότε πρέπει να εξηγήσουμε γιατί συγκαταλέγεται και στα μαθήματα Πανεπιστημίου Φυσικής Αγωγής. Πρώτα από όλα, ο χορός συγκαταλέγεται στις τέσσερις μορφές κίνησης, οι οποίες είναι το παιχνίδι, το άθλημα και τέταρτη η γυμναστική. Άρα, το γεγονός αυτό από μόνο του, καθιστά τον χορό ως αναπόσπαστο κομμάτι της επιστήμης της Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Τέλος, ο χορός έχει συνδεθεί με τον 23

30 αθλητισμό και την φυσική αγωγή από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μέχρι τώρα, απόρροια κοινωνικοπολιτικών σκοπών (Koutsouba & Tyrovola, 2003). Από την άλλη μεριά δε, αναφερόμενοι στις διάφορες σχολές χορού, παρατηρείται το γεγονός ότι πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των επαγγελματικών σχολών χορού, και των μη. Στις πρώτες, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός συμπεριλαμβάνεται ως υποχρεωτικό μάθημα της σχολής, ενώ σε μια μη επαγγελματική σχολή χορού δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (Κ.Σ.Ο.Τ.) είναι μια από τις επαγγελματικές σχολές χορού που διδάσκει τον ελληνικό παραδοσιακό χορό και λειτουργεί σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 598/85 «Κατάταξη της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης (Κ.Σ.Ο.Τ.), στην Ανώτερη Βαθμίδα καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, οργάνωση και λειτουργία αυτής» (ΦΕΚ 212/Α/85). Η ΚΣΟΤ είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα δωρεάν τριετούς φοίτησης που ανήκει στην ανώτερη βαθμίδα και λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ( Οι χοροδιδάσκαλοι της Κ.Σ.Ο.Τ. δεν είναι απαραίτητο να κατέχουν πτυχίο από Τ.Ε.Φ.Α.Α.. Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, υπάρχουν άλλες δέκα έξι ιδιωτικές σχολές χορού ανά την Ελλάδα, που λειτουργούν σύμφωνα με το Ν. 1158/81 «Περί Οργανώσεως και Διοικήσεως Σχολών Ανωτέρας Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως κλπ» (ΦΕΚ 127/Α/81) και το Προεδρικό Διάταγμα 372/83, «Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Χορού» (ΦΕΚ 131/Α/83). Η φοίτηση στις εν λόγω Σχολές είναι τριετής, καθημερινή, υποχρεωτική, τα δε δίδακτρα καθορίζονται από τις ίδιες τις Σχολές ελεύθερα. Προϋπόθεση για την εγγραφή ενός φοιτητή είναι απολυτήριο Λυκείου, υποβολή αίτησης στο Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού, Πρωτόκολλο (Μπουμπουλίνας 20-22, Αθήνα) δια ζώσης ή με συστημένη επιστολή. Εν συνεχεία, πριν προχωρήσουμε στην άτυπη εκπαίδευση, συναντάμε και τον θεσμό των «Πανελλήνιων Μαθητικών Καλλιτεχνικών Αγώνων Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού» που καλύπτεται από τη δημόσια εκπαίδευση. Οι υπόλοιπες σχολές χορού, δεν λειτουργούν σύμφωνα με το Νόμο, δεν βρίσκονται υπό την εποπτεία κάποιου Υπουργείου, άρα οι γνώσεις που παρέχουν στους φοιτητές, και οποιασδήποτε μορφής πτυχίο δεν αναγνωρίζονται από το ελληνικό κράτος. Με άλλα λόγια, για την τέχνη, την γνώση και τα πτυχία που παρέχουν οι εν λόγω σχολές δεν υπάρχει άδεια και αναγνώριση από το ελληνικό κράτος και δεν είναι νόμιμες. 24

31 Αναφορικά με τα πνευματικά κέντρα των Δήμων της πόλης, αυτά παρέχουν πολιτισμικά τμήματα στα οποία εμπειρικοί ή μη δάσκαλοι χορού διδάσκουν ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για συμμετοχή είναι μια βεβαίωση εντοπιότητας για δημότες και κατοίκους της περιοχής και ιατρική βεβαίωση ικανότητας άσκησης. Σειρά έχουν οι πολιτιστικοί σύλλογοι, οι αδελφότητες οι οποίοι/ες διδάσκουν ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Η παρακολούθηση μαθημάτων απαιτεί μια μηνιαία συνδρομή κανονισμένη από τον εκάστοτε σύλλογο/αδελφότητα. Οι δάσκαλοι χορού δεν είναι απαραίτητο να έχουν επαγγελματικό πτυχίο χορού. Το Λύκειον των Ελληνίδων οργανώνει μαθήματα ελληνικού παραδοσιακού χορού για όλες τις ηλικίες, τα οποία τα διδάσκουν είτε εμπειρικοί δάσκαλοι χορού, είτε επαγγελματίες. Τέλος, τον ελληνικό παραδοσιακό χορό, μπορούμε να τον συναντήσουμε και σε διάφορες παιδικές κατασκηνώσεις όπου διδάσκεται από εμπειρικούς ή επαγγελματίες δασκάλους χορού. Ομοίως συμβαίνει και στα γυμναστήρια. Συνοψίζοντας, λοιπόν, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός, έχει συμβάλλει σημαντικά στην ζωή των Ελλήνων, καθώς αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους παράγοντες που βοήθησαν στην διατήρηση της πολιτισμικής μας ταυτότητας, την θύμηση των ηθών, των εθίμων και της παράδοσης αυτού του τόπου. Λαμβάνει χώρα στις τρεις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος, δηλαδή στο σχολείο, μαθαίνοντας τα νέα παιδιά να εκφράζονται μέσα από τον χορό, και στο Πανεπιστήμιο, προετοιμάζοντας έναν φοιτητή Τ.Ε.Φ.Α.Α., για να γίνει επαγγελματίας καθηγητής χορού Το θεσμικό πλαίσιο του μπαλέτου και του μοντέρνου χορού στην Ελλάδα Σε αυτή την ενότητα, θα αναφερθούμε στο μπαλέτο και στον μοντέρνο ή αλλιώς σύγχρονο χορό, δύο είδη που ανήκουν στην τυπική εκπαίδευση, στην τριτοβάθμια βαθμίδα με βάση το Ν. 2916/2001. Οι σχολές που μπορούν να παρέχουν μαθήματα αυτών των χορών, είναι οι Ανώτερες Επαγγελματικές Σχολές Χορού Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης και οι Ερασιτεχνικές Σχολές Χορού. Παρακάτω θα αναλύσουμε με βάση τους νόμους, τι προβλέπεται για αυτές τις σχολές, ποιες είναι, τι πτυχία δίνουν και από πού αναγνωρίζονται. 25

32 Η νομοθεσία για την χορήγηση άδειας και λειτουργίας Ανώτερων Σχολών Χορού Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, το ΦΕΚ 127/Α/1981, ΦΕΚ 131/Α/1983 και ΦΕΚ 2664/Β/2011 (βλ. Παράρτημα 1) σχολιάζουμε και αναφέρουμε περιληπτικά τους νόμους για την ίδρυση, διοίκηση, οργάνωση μιας Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού. Οι Ανώτερες Ιδιωτικές Επαγγελματικές Σχολές Χορού ανήκουν στην Ανώτερη Ιδιωτική Σχολή Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης που με τη σειρά της υπάγεται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Ανώτερη Καλλιτεχνική Εκπαίδευση παρέχει τη Σχολή της Υποκριτικής και τη Σχολή Χορού με τμήμα Καθηγητών Χορού και Χορευτών, καθώς και οι δύο σχολές τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η άδεια, λοιπόν, για την ίδρυση Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού, σύμφωνα με το ΦΕΚ 127/Α/1981 (βλ. Παράρτημα 1), χορηγείται σε Έλληνες πολίτες από είκοσι ένα ετών και άνω, οι οποίοι έχουν υπηρετήσει στρατό, έχουν καθαρό ποινικό μητρώο, έχουν στην κατοχή τους τίτλο σπουδών που παρέχει δικαίωμα διορισμού σε θέση καθηγητή κύριου μαθήματος της σχολής για την οποία ζητούν την ίδρυση (όπως τροποποιήθηκε από το ΦΕΚ 271/Α/1997 (βλ. Παράρτημα 1). Επιπροσθέτως, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να υποβάλλουν μια αίτηση στο σημερινό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με τα στοιχεία που ζητούνται και κάποια δικαιολογητικά. Προχωρώντας, αναφέρεται το ποια τμήματα πρέπει να έχει η κάθε Σχολή, π.χ. η σχολή χορού πρέπει να θέσει σε λειτουργία τουλάχιστον το τμήμα Χορευτών. Ύστερα, καταγράφεται η λίστα με τις περιπτώσεις ανθρώπων που απαγορεύεται να ιδρύσουν μια Επαγγελματική Σχολή, για παράδειγμα άνθρωποι που έχουν απολυθεί από Δημόσια Υπηρεσία ή είναι Δημόσιοι υπάλληλοι. Επιπροσθέτως, παρουσιάζονται οι κατάλληλες προϋποθέσεις και διαστάσεις του κτιρίου που θα φιλοξενήσει την επαγγελματική σχολή χορού, τις προϋποθέσεις σε περίπτωση μεταστέγασης της σχολής, τη περίπτωση θανάτου του ιδρυτή, κ.α.. Τέλος, υποβάλλεται το κόστος των παράβολων. Στη συνέχεια, αποτυπώνονται οι λόγοι οι οποίοι η άδεια και η λειτουργία μιας σχολής Ανώτερης Εκπαίδευσης ανακαλείται για δύο διδακτικά έτη από το ελληνικό κράτος. Οι μόνες από τις περιπτώσεις ανάκλησης που αναγράφονται στη λίστα, είναι δύο: εάν ο ιδρυτής υπέπεσε σε οποιαδήποτε ποινή για κακούργημα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της σχολής και εάν επιβλήθηκε πειθαρχική ποινή στον ιδρυτή για οριστική άρση άδειας ιδρύσεως και λειτουργίας της 26

33 Σχολής. Μία από τις άλλες περιπτώσεις που οδηγούν στην ανάκληση της άδειας της σχολής για δύο σχολικά χρόνια, είναι για παράδειγμα εάν η σχολή διακόψει τη λειτουργία της κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους για οποιονδήποτε λόγο. Στη συνέχεια, καταγράφονται οι κανόνες περί επωνυμίας της σχολής, η οργάνωση και η λειτουργία της, τα προσόντα εγγραφής, οι τίτλοι σπουδών που παίρνουν οι απόφοιτοι, οι εξετάσεις, τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις του Διευθυντή, οι περιορισμοί του καθηγητή και του Διευθυντή, τα προσόντα και το όριο ηλικίας τους, τα είδη παραβάσεων, οι πειθαρχικές-διοικητικές-ποινικές κυρώσεις, τα δίδακτρα, η επιθεώρηση, η υποτροφία, τα δάνεια, οι εξουσιοδοτήσεις, η γνωμοδοτική επιτροπή, και οι μεταβατικές διατάξεις. Εν συνεχεία, ακολουθεί το Προεδρικό Διάταγμα 372/1983 «Κανονισμός Οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Χορού» (ΦΕΚ 131/Α/ , βλ. Παράρτημα 1), που λεπτομερώς παρουσιάζει τους νόμους σχετικά με την οργάνωση και τη διοίκηση μιας Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού. Τέλος, η απλουστευμένη λίστα των παραπάνω νόμων και τα απλουστευμένα πιστοποιητικά εμφανίζονται στην ΚΥΑ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ (ΦΕΚ 2664/Β/2011, βλ. Παράρτημα 1), με τον τίτλο «Διεκπεραίωση και απλούστευση της διοικητικής διαδικασίας χορήγησης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης και Ανωτέρων Σχολών Χορού μέσω των Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης» Οι Ανώτερες Ιδιωτικές Επαγγελματικές Σχολές Χορού (μπαλέτο και σύγχρονος χορός) Ας αρχίσουμε με την δημιουργία της πρώτης επαγγελματικής σχολής χορού και που ανήκει στο Ελληνικό Κράτος, τη Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (Κ.Σ.Ο.Τ.). Λειτουργεί σύμφωνα με το Π. Δ/γμα 598/85 «Κατάταξη της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης (Κ.Σ.Ο.Τ.), στην Ανώτερη Βαθμίδα καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, οργάνωση και λειτουργία αυτής» (ΦΕΚ 212/Α/85). Δημιουργήθηκε το 1937 από την Κούλα Πράτσικα με το όνομα «Επαγγελματική Σχολή» έως το 1973, όταν παραχωρήθηκε στο κράτος και μετονομάστηκε στο όνομα που έχει σήμερα. Από το 1973, η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου υπό τον έλεγχο και την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού και 27

34 Αθλητισμού. Προσφέρει δωρεάν μαθήματα χορού τριετούς φοίτησης, καθώς είναι η μόνη σχολή που ανήκει στο ελληνικό κράτος (Αλκαλάη, 2002). Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης είναι ένας οργανισμός που συγκαταλέγεται στην ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης, και δημιουργεί επαγγελματίες χορευτές και χορογράφους και καθηγητές χορού. Οι προϋποθέσεις για την εισαγωγή ενός φοιτητή στα προεπαγγελματικά τμήματα της Κ.Σ.Ο.Τ. είναι η ηλικία που πρέπει να κυμαίνεται από δέκα έως δέκα επτά ετών και ο υποψήφιος σπουδαστής θα πρέπει να υποβάλλει αίτηση για συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις που πραγματοποιούνται κάθε Σεπτέμβριο. Τα Επαγγελματικά τμήματα προϋποθέτουν ηλικία που πρέπει να κυμαίνεται από δέκα οχτώ μέχρι είκοσι τεσσάρων ετών και υποβολή αίτησης για συμμετοχή στις εισαγωγικές εξετάσεις που λαμβάνουν χώρα τον Σεπτέμβρη. Τα μαθήματα στα οποία εξετάζονται οι υποψήφιοι στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα επαγγελματικά τμήματα είναι το μπαλέτο, το σύγχρονο χορό και τη ρυθμική. Εντούτοις, η ευκαιρία για την εισαγωγή υποψήφιου στα επαγγελματικά τμήματα της σχολής δίνεται και με τις κατατακτήριες εξετάσεις. Σε αυτές τις εξετάσεις μπορούν να απευθυνθούν πτυχιούχοι ή σπουδαστές άλλων ισότιμων καλλιτεχνικών σχολών της Ελλάδας και του εξωτερικού ή Τ.Ε.Φ.Α.Α., και η ηλικία τους δεν πρέπει να ξεπερνάει τα είκοσι οχτώ έτη. Όσον αφορά το πρόγραμμα σπουδών που παρακολουθεί ο φοιτητής μετά την εισαγωγή του στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, η ύλη χωρίζεται σε πρακτικό και θεωρητικό σκέλος. Τα πρακτικά μαθήματα περιλαμβάνουν κλασικό μπαλέτο (Σύστημα Βασιλικής Ακαδημίας Χορού-R.A.D.), Ρωσικό σύστημα, Γαλλικό σύστημα), σύγχρονος χορό (τεχνική Graham, Release, Cunningham, Τεχνική Limon, Χορογραφία) αλλά και μαθήματα ρυθμικής και ελληνικού παραδοσιακού χορού. Τα θεωρητικά μαθήματα περιλαμβάνον Χορολογία, Διδασκαλία-Ανάλυση μπαλέτου, Ιστορία τέχνης, Ιστορία χορού, Ιστορία-Θεωρία μουσικής, Ανατομία, και Ψυχολογία. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Κ.Σ.Ο.Τ., η ίδια βοηθά τη διάδοση της τέχνης του χορού στη χώρα μας. Επίσης, η Κ.Σ.Ο.Τ. αποτελεί στις μέρες μας τη συνέχεια μιας μακροχρόνιας παράδοσης, ενώ σκοπός της είναι να δημιουργήσει άρτια καταρτισμένους χορευτές, καθηγητές χορού και χορογράφους. «Το όραμά μας είναι μια εκπαίδευση που ανταποκρίνεται στη φύση του αντικειμένου μας μια εκπαίδευση σε κίνηση, όχι στατική, αλλά δυναμική, που διδάσκει στους νέους καλλιτέχνες του χορού πώς να αντιλαμβάνονται καθετί νέο με την ταχύτητα που απαιτεί η εποχή. Μέσα από την πειθαρχία και τη σκληρή 28

35 δουλειά στην ΚΣΟΤ απελευθερώνουμε τη δημιουργικότητα μέσα σ ένα κλίμα ενθουσιασμού, συνεργασίας και ενεργού διεθνούς διαλόγου υπηρετούμε τη διαρκή ανανέωση» ( Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, υπάρχουν άλλες δέκα έξι ιδιωτικές σχολές χορού ανά την Ελλάδα (βλ. Παράρτημα 4), που λειτουργούν σύμφωνα με το Ν. 1158/81 «Περί Οργανώσεως και Διοικήσεως Σχολών Ανωτέρας Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως κλπ» (ΦΕΚ 127/Α/81) και το Προεδρικό Διάταγμα 372/83, «Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Χορού» (ΦΕΚ 131/Α/83). Η φοίτηση στις εν λόγω Σχολές είναι τριετής, καθημερινή, υποχρεωτική, τα δε δίδακτρα καθορίζονται από τις ίδιες τις Σχολές ελεύθερα. Η καθεμία από τις ανώτερες επαγγελματικές ιδιωτικές σχολές χορού διαθέτει δύο τμήματα, το τμήμα «Καθηγητών Χορού» και το τμήμα «Χορευτών». Για την εισαγωγή στο τμήμα Καθηγητών Χορού απαιτείται απολυτήριο Λυκείου, υποβολή αίτησης, στο Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού, Πρωτόκολλο (Μπουμπουλίνας 20-22, Αθήνα) δια ζώσης, και συμμετοχή σε εισαγωγικές εξετάσεις οι οποίες διενεργούνται κάθε Σεπτέμβριο, από επιτροπή που ορίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Συγχρόνως και με τον ίδιο τρόπο διεξάγονται εισαγωγικές εξετάσεις και για το τμήμα Χορευτών με την προϋπόθεση οι υποψήφιοι να είναι κάτοχοι τουλάχιστον απολυτηρίου τριτάξιου Γυμνασίου και να έχουν συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας τους έως και τις 31 Αυγούστου. Τα μαθήματα στα οποία εξετάζονται οι υποψήφιοι στις εισαγωγικές εξετάσεις είναι: «Κλασικό Μπαλέτο», «Σύγχρονος Χορός», «Αυτοσχεδιασμός» και για τα δυο τμήματα και τέλος η «Έκθεση Ιδεών» που ισχύει μόνο για το τμήμα Χορευτών. Η ύλη των εισαγωγικών εξετάσεων περιλαμβάνεται στο παράρτημα 1, του άρθρου 24, του Π. Δ/τος 372/83. Οι δέκα από τις σχολές αυτές βρίσκονται στην Αττική και είναι: «Νίκη Κονταξάκη» της Νικολέττας Μπακάλη Η σχολή της Σόνιας Μοριάνοβα Λίλης Τράστα «Άννα Πέτροβα» της Μάρως Μαρμαρινού «Ραλλού Μάνου» της εταιρίας «Μωραγέμου και Σία Ο.Ε.» Η σχολή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η σχολή της Βασιλικής Μαρούλη «Ακτίνα» της εταιρείας «Λόγω Χορού», η σχολή της Μαρίας Χατζημιχάλη Χαρλαύτη 29

36 Η σχολή του Αλέξανδρου Χατζιάρα Attilas Akila Silvester, της εταιρείας Εκπαιδευτικές Καλλιτεχνικές και εμπορικές συναφείς δραστηριότητες - VAGANOVA Α.Ε. Η σχολή του Χάρη Μανταφούνη της εταιρείας «Χοροχρόνος». Άλλες τρεις βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη και είναι: Η σχολή της Ανδρομάχης Καφαντάρη, η σχολή «Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Τεχνών και Άθλησης (Κ.Ε.Τ.Α.) Δήμου Θεσσαλονίκης, Νομού Θεσσαλονίκης» και η σχολή της Ευμορφίας της Φυλλίδας Μάντζιαρη. Η δέκατη τέταρτη βρίσκεται στη Λάρισα και ονομάζεται: «Δημοτικής Επιχείρησης Τουρισμού Πολιτισμού Λάρισας», η δέκατη πέμπτη, το «Κέντρο Χορού και Τεχνών» της Τατιάνας Λοβέρδου βρίσκεται στη Πάτρα και, τέλος, στη Ζάκυνθο εδρεύει η σχολή της Ανδριανής Μαρούλη. Αξιοσημείωτο είναι να γίνει περαιτέρω αναφορά στην σχολή χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), η οποία ξεκίνησε 1995 ως στούντιο μπαλέτου. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, από το 2004 η σχολή λειτουργεί ως ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα εποπτευόμενο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η φοίτηση στα επαγγελματικά τμήματα της σχολής είναι τριετής και παρέχει στους αποφοίτους πτυχίο χορευτή ή δίπλωμα καθηγητή χορού. Η σχολή ΕΛΣ απαρτίζεται από δύο τμήματα: τα προπαρασκευαστικά και τα επαγγελματικά τμήματα Χορευτών και Καθηγητών Χορού. Τα πρώτα απευθύνονται σε σπουδαστές με ηλικία από δώδεκα έως δέκα πέντε ετών και τους προετοιμάζουν για την εισαγωγή στα επαγγελματικά τμήματα τα οποία απευθύνονται σε ηλικίες από δέκα πέντε ετών και άνω. Οι προϋπόθεση για την φοίτηση στο επαγγελματικό τμήμα Χορευτών είναι απολυτήριο Γυμνασίου ενώ το τμήμα Καθηγητών Χορού απαιτεί απολυτήριο Λυκείου. Τα μαθήματα της σχολής είναι το Κλασικό Μπαλέτο, ο Σύγχρονος χορός, το ρεπερτόριο Κλασικού Μπαλέτου, το ρεπερτόριο Σύγχρονου χορού, το «Pas de Deux», η Ρυθμική, ο Αυτοσχεδιασμός και στοιχεία χορογραφίας, η διδασκαλία (για το τμήμα Καθηγητών χορού), οι Ελληνικοί χοροί, η εφαρμοσμένη ανατομία και μυολογία, η θεωρία και ανάλυση τεχνικής μπαλέτου, η θεωρία και ανάλυση τεχνικής σύγχρονου χορού, οι ιστορικοί και θεατρικοί χοροί (character), η μουσική, η παιδαγωγική ψυχαγωγία (για το τμήμα Καθηγητών χορού) και τέλος η Χορογραφία Σύνθεση. Ο σκοπός της εκπαίδευσης που παρέχει η σχολή της ΕΛΣ, είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων τεχνικής και καλλιτεχνικής αρτιότητας, ενθάρρυνση για δημιουργικότητα 30

37 και ομαδικότητα, η έμφαση στην εμπέδωση της ιστορίας του χορού και την εξέλιξη σκηνικών, οπτικοακουστικών και εικαστικών τεχνών κ.λπ Η νομοθεσία για την χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας σε Ερασιτεχνικές Σχολές Χορού Εντωμεταξύ, από την άλλη μεριά, υπάρχουν και οι Ερασιτεχνικές Σχολές Χορού. Σύμφωνα με το ΠΔ 457 στο ΦΕΚ 174/Α/1983 και την ΚΥΑ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ / στο ΦΕΚ 2665/Β/2011 (βλ. Παράρτημα 3), σχολιάζονται περιληπτικά οι νόμοι περί ιδρύσεως, οργάνωσης και διοίκησης μιας Ερασιτεχνικής Σχολής Χορού. Αρχικά, επιβάλλεται οι δάσκαλοι χορού των Ερασιτεχνικών Σχολών Χορού να διδάσκουν όλα ή ένα μέρος των μαθημάτων που έχουν σχέση με την ύλη των Ανώτερων Σχολών Χορού. Όσον αφορά την άδεια λειτουργίας και ίδρυσης μιας ερασιτεχνικής σχολής, μπορεί να χορηγηθεί σε Έλληνες πολίτες από είκοσι ένα ετών και άνω, οι οποίοι έχουν υπηρετήσει στρατό, έχουν καθαρό ποινικό μητρώο, έχουν πτυχίο ανεγνωρισμένης επαγγελματικής Σχολής Χορού της ημεδαπής ή ανεγνωρισμένης ανώτερης ή ανώτατης Σχολής Χορού της αλλοδαπής, κ.ά. Στην περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος πολίτης δεν κατέχει κάποιους από τους παραπάνω τίτλους σπουδών, μπορεί να υποβάλλει βεβαίωση είτε δεκαπενταετούς σταδιοδρομίας στο χορό από αναγνωρισμένη σχολή χορού, ως χορογράφος ή ως χορευτής κλασσικού ή σύγχρονου χορού, είτε δεκαπενταετούς διδακτικής πορείας σε αναγνωρισμένη σχολή χορού από το κράτος. Επιπροσθέτως, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να υποβάλλουν μια αίτηση στο σημερινό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ή στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών με τα στοιχεία που ζητούνται και κάποια δικαιολογητικά. Προχωρώντας στο Άρθρο 3 του Διατάγματος 457/1983, καταγράφεται η λίστα με τις περιπτώσεις ανθρώπων-εκπροσώπων της ερασιτεχνικής σχολής που απαγορεύεται να ιδρύσουν μια Ερασιτεχνική Σχολή. Μερικές από αυτές είναι άνθρωποι που έχουν απολυθεί από Δημόσια Υπηρεσία, είναι Δημόσιοι υπάλληλοι, σε ήδη κάτοχο δύο άλλων Ερασιτεχνικών Σχολών Χορού. Εν συνεχεία, αναγράφονται τα τμήματα με τις κατάλληλα διαχωρισμένες ηλικίες των μαθητών μέσα σε μια ερασιτεχνική σχολή και επίσης πιστοποιητικά σπουδών που επιτρέπεται να χορηγήσουν οι σχολές αυτές είναι απλές βεβαιώσεις και κανενός άλλου τύπου δίπλωμα. Επιπροσθέτως, παρουσιάζονται τα προσόντα που απαιτούνται από τον διευθυντή και τον/τους καθηγητή/ες, οι κατάλληλες προϋποθέσεις και 31

38 διαστάσεις του κτιρίου που θα φιλοξενήσει την ερασιτεχνική σχολή χορού, κ.α.. Τέλος, υποβάλλεται το κόστος των παράβολων. Τέλος, η απλουστευμένη λίστα των παραπάνω νόμων και τα πιστοποιητικά που χρειάζονται για την ίδρυση μιας Ερασιτεχνικής Σχολής Χορού, εμφανίζονται στην ΚΥΑ αριθμ. ΥΠΠΟΤ/ / (ΦΕΚ 2665/Β/2011, βλ. Παράρτημα 3), με τον τίτλο «Διεκπεραίωση και απλούστευση της διοικητικής διαδικασίας χορήγησης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Ερασιτεχνικών Σχολών Χορού μέσω των Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης». Άρα καταλήγουμε στο ότι οι Ερασιτεχνικές Σχολές Χορού διδάσκουν κατά κύριο λόγο μπαλέτο κλασσικού και σύγχρονου χορού, και ακολουθούν τα υπόλοιπα μαθήματα μιας Ανώτερης σχολής χορού καλλιτεχνικής εκπαίδευσης που αναγνωρισμένη από το ελληνικό κράτος. Επίσης, κύρια προϋπόθεση για την ίδρυση μιας ερασιτεχνικής σχολής είναι το πτυχίο από μια από τις δέκα επτά Ανώτερες Σχολές Χορού. Όλες τις υπόλοιπες σχολές χορού το κράτος τις αναγνωρίζει ως απλές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, χωρίς να τους αποδίδει κανέναν από τους όρους "σχολή χορού", "εξειδικευμένη σχολή χορού", "επαγγελματική σχολή χορού", "ερασιτεχνική σχολή χορού", "ακαδημία χορού", "σχολή ευρωπαϊκών χορών", "εξειδικευμένο κέντρο χοροδιδασκαλίας" κ.ο.κ Το θεσμικό πλαίσιο των χορών λάτιν και των ευρωπαϊκών χορών στην Ελλάδα Σε αυτή την ενότητα, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε το αμφιλεγόμενο θέμα των ειδών αυτών χορού, εννοώντας, ότι υπάρχουν διάφορες απόψεις για την υπόσταση και την αναγνώρισή τους στην Ελλάδα, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικά κανένας νόμος, καμία αναφορά για τους συγκεκριμένους χορούς και καμία αναγνώριση στο επάγγελμα του χοροδιδασκάλου αυτών των χορών, από το ελληνικό κράτος. Παρόλο που το κράτος δεν έχει ορίσει και θεσμοθετήσει το επάγγελμα του δασκάλου λατινοαμερικάνικων και ευρωπαϊκών χορών, οι ενδιαφερόμενοι διαφεύγουν σε διάφορες λύσεις, που λειτουργούν γι αυτούς ως παράθυρα του νόμου και ως μοναδικές διεξόδους, για την πραγματοποίηση του ονείρου τους, την ίδρυση μιας σχολής χορού. Επίσης, θα αναφερθούμε σε οργανισμούς/ομοσπονδίες λατινοαμερικάνικων και ευρωπαϊκών χορών. 32

39 Νομοθεσία για τους λατινοαμερικάνικους και τους ευρωπαϊκούς Παρόλη την δημοτικότητα, την έκταση και την ανέλιξη που γνώρισαν οι παραπάνω χοροί στην χώρα μας, δεν κατάφεραν να νομιμοποιηθούν και να καταγραφούν στο σύστημα του ελληνικού κράτους. Αυτό, σημαίνει πως άδεια ασκήσεως επαγγέλματος για αυτήν την δουλειά δεν υφίσταται, δεν υπάρχει κάποιος κρατικός φορέας που να αναγνωρίζει επάγγελμα δασκάλου χορού κοινωνικών χορών ή παροχή υπηρεσιών κοινωνικών χορών. Οι χορευτές/δάσκαλοι λάτιν και ευρωπαϊκών χορών όμως, έχουν ανακαλύψει μια δίοδο που τους βοηθάει να υλοποιήσουν την επιθυμία τους, την ίδρυση και λειτουργία μιας σχολής χορού, με βάση το νόμο. Αφού ρωτήσαμε διάφορες σχολές χορού με βάση ποιόν νόμο και με ποιον τρόπο ιδρύσαν μια σχολή χορού εφόσον δεν προβλέπεται κάποιο θεσμικό πλαίσιο για αυτούς από το ελληνικό κράτος, οι απαντήσεις που λάβαμε ήταν διάφορες. Οι φορείς που μπορούν να δώσουν άδεια λειτουργίας στους ανθρώπους που θέλουν να ξεκινήσουν μια επιχείρηση πάνω στον χορό, χωρίς βέβαια να αναγνωρίζουνε την παροχή υπηρεσιών τους, είναι ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), το οποίο είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, εποπτευόμενο από τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων ( η άδεια εργασίας Ιδιωτικών Γυμναστηρίων ή Ιδιωτικών Σχολών εκμάθησης αθλήματος, που λειτουργεί υπό την διάταξη της υπ αριθμ. ΔΙΑΔΠ/Φ.Α.2.1/33565, η άδεια λειτουργίας για σωματεία συλλόγων που λειτουργεί υπό τον Ν.281/1914 «περί σωματείων» που επανήλθε σε ισχύ με το άρθρ.1 παρ.1 ΝΔ 42/1974 (ΦΕΚ 247/Α), και άλλοι. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε ότι οι προαναφερθέντες κρατικοί φορείς δεν αναγνωρίζουν την παροχή υπηρεσιών των επιχειρήσεων σχολών χορού. Ο κάθε φορέας δίνει άδεια λειτουργίας σε αυτές τις σχολές θεωρώντας αυτές καταστήματα ή μαγαζιά ή χώρους που εξυπηρετούν κάποιες από τις ιδιότητες του εκάστοτε φορέα. Ακόμα, όπως προαναφέρθηκε, δεν υπάρχει μια μοναδική λύση ή ένας μοναδικός φορέας για αυτές τις σχολές, επειδή δεν προβλέπεται από μόνες τους από τον νόμο. Συνεπώς καταφεύγουν σε αυτές τις νόμιμες μεν διεξόδους που τους παρέχουν την άδεια να λειτουργήσουν ακόμα και αν δεν αναγνωρίζονται από το Ελληνικό Κράτος ως σχολές χορού. Τέλος, παρ όλο που οι εν λόγω σχολές δεν αναγνωρίζονται από το Ελληνικό Κράτος, γίνονται προσπάθειες με διάφορους 33

40 τρόπους και διάφορα μέσα για να εισακουστούν και να θεσμοποιηθούν στην χώρα μας Ομοσπονδίες και φορείς αναγνώρισης των Κοινωνικών χορών Και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει κάπιος επίσημος κρατικός φορέας που να επικυρώνει ένα μοναδικό επαγγελματικό δίπλωμα κοινωνικών χορών ή μία επίσημη επαγγελματική σχολή κοινωνικών χορών στην Ελλάδα, γι αυτόν τον λόγο υπάρχουν αρκετοί ανεπίσημοι φορείς που υποστηρίζουν ότι είναι οι μοναδικοί που παρέχουν πιστοποιημένα διπλώματα, και ότι είναι οι καλύτεροι στο είδος των κοινωνικών χορών. Αυτό, με βάση την λογική δεν είναι δυνατόν, έτσι θα πρέπει να αναφερθούμε στις δύο πιο διαδεδομένες ομοσπονδίες χορού στην Ελλάδα, που αντιπροσωπεύουν τις αντίστοιχες μεγάλες ομοσπονδίες κοινωνικού χορού στο εξωτερικό. Έχουμε λοιπόν την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Χορού Ελλάδος (Ε.Σ.Χ.Ε.), την Ελληνική Ομοσπονδία Αθλητικού Χορού (Ε.Ο.Α.Χ.) που είναι από τα ισχυρότερα μέλη του Ε.Σ.Χ.Ε., και την Εθνική Χοροαθλητική Ομοσπονδία Ελλάδας (Ε.Χ.Ο.Ε.). Το Ε.Σ.Χ.Ε. αντιπροσωπεύει την αντίστοιχη χορευτική ομοσπονδία World Dance Council (W.D.C.) με έδρα την Αυστρία και πρόεδρο τον Donnie Burns, και η Ε.Χ.Ο.Ε. αντιπροσωπεύει την World DanceSport Federation (W.D.S.F.) η οποία εδρεύει στην Ελβετία με πρόεδρο τον Lukas Hinder. Ειδικότερα: World Dance Council (W.D.C.) Εθνικό Συμβούλιο Χορού Ελλάδας (Ε.Σ.Χ.Ε.): Το W.D.C., λοιπόν, ιδρύθηκε το 1950, στο Εδιμβούργο με την ονομασία International Council of Ballroom Dancing (ICBD). Κύριος σκοπός του W.D.C. είναι να εγκρίνει τα Παγκόσμια Πρωταθλήματα αθλητικού χορού, και γενικά να γνωστοποιήσει σε ολόκληρο τον κόσμο τους κοινωνικούς χορούς, τα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά τους οφέλη μέσα από την διοργάνωση εκδηλώσεων, διαγωνισμών, διαλέξεων, εξετάσεων και τη παροχή πιστοποιητικών, βραβείων, κ.α.. Το 1994, ξεκινά στην Ελλάδα η λειτουργία του Ε.Σ.Χ.Ε., του εθνικού φορέα που αναλαμβάνει θέματα αθλητικού και κοινωνικού χορού, αποτελώντας την δέκατη έβδομη συμμετοχή ως μέλος του W.D.C. Εθνικό Συμβούλιο Χορού Ελλάδος.: Το Ε.Σ.Χ.Ε., με πρόεδρο τον Βασίλη Καραβά, ιδρύθηκε το 1994 και μέχρι και σήμερα διοργανώνει αγώνες χορού με έπαθλα, διεξάγει εξετάσεις για την απόκτηση «επαγγελματικών» και «ερασιτεχνικών» πτυχίων, αναγνωρισμένων διεθνώς και στα δύο υπάρχοντα 34

41 στιλ/τεχνικές: το αμερικάνικο στιλ (American style) και το διεθνές (International style), και γενικότερα προωθεί με εκδηλώσεις, σεμινάρια και άλλα μέσα, τον κοινωνικό και αθλητικό χορό. Αυτή τη στιγμή μετράει εξήντα μέλη, τα οποία ακολουθούν την δομή και τη λειτουργία του, τον τρόπο διδασκαλίας και το διεθνές πρότυπο βηματολόγιου που διαθέτει για τα ερασιτεχνικά και επαγγελματικά τμήματα. Τέλος, έχει κατατεθεί από μέρος του Ε.Σ.Χ.Ε. στο Υπουργείο Πολιτισμού, αίτηση για αναγνώριση του φορέα και των πτυχίων που παρέχει. Όσον αφορά την νομική υπόσταση του, λειτουργεί με την μορφή της «Αστικής Εταιρείας μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα». Οι εξετάσεις που διεξάγονται από το Ε.Σ.Χ.Ε., αναφέρονται στους λάτιν και ευρωπαϊκούς χορούς και τα διπλώματα διαχωρίζονται σε επαγγελματικά και ερασιτεχνικά. Τα επαγγελματικά πτυχία κατηγοριοποιούνται με άξονα το επίπεδο, και τη τεχνική (Αμερικάνικο στιλ ή Διεθνές), όπου ξεκινώντας με το αμερικάνικο στιλ (American style), το χαμηλότερο επίπεδο πτυχίου είναι το Pre- Bronze Syllabus, έπειτα το Bronze Syllabus, Silver Syllabus και το ανώτερο Gold Syllabus. Όλα τα παραπάνω επίπεδα εξετάζουν και τα δύο είδη χορών (λάτιν και ευρωπαϊκούς). Το Pre- Bronze Syllabus εξετάζει δέκα τέσσερις (14) χορούς οι οποίοι είναι : Μάμπο, Ρούμπα, Τσατσα-τσά, Σάμπα, Σουίνγκ, Πάσο Ντόμπλε, Ντίσκο, Μερένγκε, Σάλσα, Βαλς, Τανγκό, Φόξτροτ, Βιεννέζικο Βαλς, Κουίκστεπ. Το Bronze Syllabus εξετάζει έντεκα (11) χορούς: Μάμπο, Ρούμπα, Τσα-τσα-τσά, Σάμπα, Σουίνγκ, Πάσο Ντόμπλε, Βαλς, Τανγκό, Φόξτροτ, Βιεννέζικο Βαλς, Κουίκστεπ. Το Silver Syllabus εξετάζει οχτώ (8) χορούς: Μάμπο, Ρούμπα, Τσα-τσα-τσά, Σάμπα, Σουίνγκ,, Τανγκό, Φόξτροτ, Βαλς και η ύλη του ανώτερου πτυχίου Gold Syllabus δεν έχει αναρτηθεί ακόμη επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί η έρευνα που θα ταυτίζεται η ύλη του W.D.C. με αυτήν του Ε.Σ.Χ.Ε.. Συνεχίζοντας με τα επίπεδα του διεθνούς στιλ (International style), ξεκινάνε από το πιο χαμηλό Student Teacher Latin/Student Teacher Ballroom και συνεχίζουμε με το Associate Latin/Associate Ballroom, το Licentiate Latin/Licentiate Ballroom, το Fellowship Latin/Fellowship Ballroom και το Examiner Latin/Examiner Ballroom. Οι χοροί που εξετάζει το πρώτο επίπεδο Student Teacher Latin είναι πέντε (5): Ρούμπα, Σάμπα, Τσα-τσα-τσά, Πάσο Ντόμπλε και Τζάιβ ενώ το Student Teacher Ballroom είναι άλλοι πέντε (5): Βαλς, Βιεννέζικο Βαλς, Τανγκό, Φόξτροτ, Κουίκστεπ. Συνεχίζοντας, όλα τα ακόλουθα επίπεδα λάτιν και ευρωπαϊκών χορών στο «International style» εξετάζουν ακριβώς τους ίδιους χορούς με διαφορετικό και πιο 35

42 δύσκολο βηματολόγιο καθώς ανεβαίνει το επίπεδο του διπλώματος. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στις εξετάσεις και του Αμερικάνικου και του Διεθνούς στιλ (American style και International style), εξετάζεται και θεωρία. Αναφορικά με τα ερασιτεχνικά διπλώματα, οι χοροί διαχωρίζονται βάσει τις δύο ομοσπονδίες, δηλαδή πτυχίο από το Ε.Σ.Χ.Ε. και πτυχίο από το W.D.C. όπου στο Ε.Σ.Χ.Ε τα επίπεδα κατανέμονται σε τέσσερις κατηγορίες: One Dance, Bronze, Silver και Gold ενώ στο δεύτερο κατανέμονται ως εξής: Latin Dances και Ballroom Dances. Αναλυτικότερα, στο πρώτο επίπεδο toy Ε.Σ.Χ.Ε., το One Dance, υπάρχουν οι τρείς εξής υποκατηγορίες: Χοροί Latin (one dance chachacha, one dance rumba, one dance samba, one dance mambo, one dance paso doble, one dance swing ή jive), Χοροί Ballroom (one dance waltz, one dance tango, one dance viennese waltz, one dance foxtrot, one dance quickstep) και Χοροί Social [one dance salsa, one dance disco, one dance meringue, one dance bachata, one dance argentine tango (bronze - silver - gold)]. Εν συνεχεία, στο Bronze επίπεδο οι υποκατηγορίες είναι: Bronze Latin (επιλογη 2 χορων απο τους 6 βασικους) και Bronze Ballroom (επιλογη 2 χορων απο τους 5 βασικους). Στο επίπεδο Silver οι κατηγορίες που μπορεί να διαλέξει ο μαθητής είναι: Silver Latin (επιλογη 3 χορων απο τους 6 βασικους) και Silver Ballroom (επιλογη 3 χορων απο τους 5 βασικους) και στο τελικό επίπεδο, το Gold, οι κατηγορίες είναι: Gold Latin (επιλογη 4 χορων απο τους 6 βασικους) και το Gold Ballroom (επιλογη 4 χορων απο τους 5 βασικους). Περνώντας στο πτυχίο του W.D.C., τα επίπεδα είναι δύο: το Latin Dances και το Ballroom Dances. Αυτά με τη σειρά τους διαχωρίζονται σε τέσσερις υποκατηγορίες, ίδιες για το κάθε ένα: Bronze Latin (επιλογη 2 χορων απο τους 5 βασικους), Silver Latin (επιλογη 3 χορων απο τους 5 βασικους), Gold Latin (επιλογη 4 χορων απο τους 5 βασικους), Gold Star Latin (5 dances με open χορογραφιες). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε όλα τα επίπεδα του πτυχίου που δίνει το Ε.Σ.Χ.Ε., η χρήση βημάτων αντλείται και από τα δύο στιλ/τεχνικές βηματολόγια (αμερικάνικο ή διεθνές), ενώ για την ύλη του πτυχίου του W.D.C. η χρήση του βηματολογίου αντλείται από τα εξής βιβλία: «Walter Laird» για «Latin» και «Guy Howard» ή «Alex Moore» για «Ballroom». Ελληνική Ομοσπονδία Αθλητικού Χορού (Ε.Ο.Α.Χ.): Η Ε.Ο.Α.Χ. ιδρύθηκε το 1999 με νέο καταστατικό βασισμένο στον νέο Αθλητικό Νόμο (2725/1999). 36

43 Αποτελεί το ισχυρότερο μέλος του Ε.Σ.Χ.Ε., και αποσκοπεί στην εκπροσώπηση της χώρας μας σε Παγκόσμιους Οργανισμούς χορού όσον αφορά τον αθλητικό χορό. Η Ε.Ο.Α.Χ. έχει καταθέσει φάκελο στην Γενική Γραμματεία Αθλητισμού (Γ.Γ.Α.), η οποία το 2002 απορρίφθηκε αλλά επαναλήφθηκε με τα νέα δεδομένα που απαιτήθηκαν, και η απάντηση βρίσκεται σε αναμονή. Απώτεροι στόχοι της εν λόγω ομοσπονδίας είναι η διάδοση του αθλητικού χορού στην Ελλάδα και η βοήθεια στους νέους χορευτές να διευρύνουν αυτό το άθλημα και παράλληλα το όνειρό τους. World DanceSport Federation (W.D.S.F.) Εθνική Χοροαθλητική Ομοσπονδία Ελλάδος (Ε.ΧΟ.Ε.): Η W.D.S.F. ιδρύθηκε το 1935 με την ονομασία International Amateur Dancers Federation (I.A.D.F.) στην Πράγα και στη συνέχεια το 1990 μετονομάστηκε σε International DanceSport Federation (I.D.S.F.) που θα πει Διεθνής Χοροαθλητική Ομοσπονδία, και τελικά το 2011 η «I.D.S.F Ετήσια Γενική Συνέλευση» συμφωνεί να αλλάξει το όνομα της ομοσπονδίας σε αυτό που ισχύει και σήμερα, δηλαδή World DanceSport Federation (W.D.S.F.) που θα πει Παγκόσμια Ομοσπονδία Αθλητικού Χορού. Σήμερα η W.D.S.F. αποτελείται από τις Εθνικές Ομοσπονδίες Αθλητικού Χορού που ξεπερνάνε τις εκατό (100). Επίσης, το 2008, η W.D.S.F. συνάπτει επίσημη συμφωνία συνεργασίας με τη Διεθνή Παραολυμπιακή Επιτροπή (IPC). Σύμφωνα με το καταστατικό της, κύριος στόχος της ομοσπονδίας, είναι η μετάβαση του αθλητικού χορού σε υψηλότερο επίπεδο και ταυτόχρονα συνεχίζει την προσπάθεια για την αναγνώριση του Αθλητικού Χορού ως Ολυμπιακού Αθλήματος. Η W.D.S.F. ορίζει πρότυπα βηματολόγια, προδιαγραφές και κανονισμούς Διαγωνισμών, τους οποίους ακολουθούν όλα τα μέλη της κατά την διοργάνωση Αγώνων χορού. Η W.D.S.F. είναι μέλος της Παγκόσμιας Ένωσης Αθλητικών Ομοσπονδιών (G.A.I.S.F. - General Association of International Sports Federation), της Διεθνούς Ένωσης Παγκόσμιων Αθλημάτων (I.W.G.A. - International World Games Association) και της Ένωσης των Αναγνωρισμένων από τη Δ.Ο.Ε. Αθλητικών Ομοσπονδιών (A.R.I.S.F. - Association of the IOC Recognized Sports Federations). Μέσω της Ακαδημίας της W.D.S.F. ευνοείται η ανάπτυξη του αθλήματος σε παγκόσμια κλίμακα, κάνοντας τη τεχνογνωσία του χορού διαθέσιμη στους αθλητές. Εθνική Χοροαθλητική Ομοσπονδία Ελλάδος (Ε.Χ.Ο.Ε.): Η Εθνική Χοροαθλητική Ομοσπονδία Ελλάδος αποτελεί έναν συλλογικό φορέα χορευτικών σωματείων που 37

44 ασχολούνται με τον αθλητικό χορό και αντιπροσωπεύει επίσης Παγκόσμια Ομοσπονδία Αθλητικού Χορού, World DanceSport Federation (W.D.S.F ) που από 7/6/2003 είναι μέλος αυτής. Σκοπός της Ομοσπονδίας είναι η συλλογή και η συγκρότηση χορευτικών σωματείων από όλη την Ελλάδα και εκ μέσω αυτών να διευρύνει τους ορίζοντες των Λάτιν και Ευρωπαϊκών χορών σε αθλητικό επίπεδο στη χώρα μας, σύμφωνα με τα πρότυπα της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αθλητικού Χορού (W.D.S.F-World DanceSport Federation). Επίσης συμμετέχει στην προσπάθεια για την ένταξη του χορού ως Ολυμπιακό άθλημα, και την αναγνώριση από την Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και γενικότερα από το ελληνικό κράτος καθώς και την προσαρμογή των κανονισμών των Σωματείων που συμμετέχουν στην Ομοσπονδία με βάση τις διατάξεις του Ν. 2725/1999. Επίσης, εγκρίνει και διοργανώνει διαγωνισμούς χορού και είναι υπεύθυνη για την τήρηση των «Κανονισμών Διαγωνισμών Χορού» που διεξάγονται στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους Διεθνείς κανονισμούς του W.D.S.F., κ.ά. Η Ε.Χ.Ο.Ε. αυτή καθαυτή, δεν παρέχει διπλώματα χορού ια Καθηγητές και Καθηγήτριες Χορών Λάτιν ή Ευρωπαϊκούς, αλλά αυτήν την αρμοδιότητα την αναλαμβάνουν τα μέλη αυτής. Άρα, τα μέλη της Ε.Χ.Ο.Ε. μπορούν να διεξάγουν εξετάσεις για την παροχή επαγγελματικών και ερασιτεχνικών διπλωμάτων χοροδιδασκάλων, με προϋπόθεση τη οικονομική συνέπεια απέναντι στην Ομοσπονδία (Ε.Χ.Ο.Ε.), τη πρόβλεψη της διεξαγωγής επαγγελματικών και ερασιτεχνικών εξετάσεων από το καταστατικού του κάθε μέλους, την κατοχή του Fellow χορευτικού επιπέδου στους Λάτιν και Ευρωπαϊκούς χορούς από Αγγλικό σύλλογο χοροδιδασκάλων, για τον εξεταστή του «International style», την κατοχή του Gold επιπέδου από Αμερικάνικο σύλλογο χοροδιδασκάλων για τον εξεταστή του «American style», και την ύπαρξη των αποδεκτών βηματολόγιων από την ΕΧΟΕ τα οποία είναι αυτά των Αγγλικών Συλλόγων ISTD, IDTA, UKA και των Ηνωμένων Πολιτειών NADTA και FRED ASTAIRE, καθώς και του Πανελληνίου Συλλόγου Χοροδιδασκάλων. Συνοψίζοντας, διαπιστώνουμε ότι οι λάτιν και οι ευρωπαϊκοί χοροί χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τον κοινωνικό χορό και τον αθλητικό. Ο κοινωνικός χορός είναι αυτός που συνόδεψε τον σύγχρονο κόσμο σε χορευτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις όπως πάρτι, γάμοι ακόμα και στα μαθήματα μιας σχολής χορού και ονομαστικά έχουν προαναφερθεί και καταταχθεί στον πίνακα που παρουσιάζεται στην αρχή του κεφαλαίου. Από την άλλη μεριά, το άθλημα του λάτιν χορού (dance sport), συνεπάγεται με ανταγωνιστικό «ballroom» χορό, δηλαδή η εκτέλεση λάτιν ή 38

45 ευρωπαϊκού χορού σε ειδικές σχεδιασμένες αίθουσες για χορό ή αθλητικά γήπεδα (π.χ. γήπεδο καλαθοσφαίρισης), από επαγγελματίες χορευτές, αναγνωρισμένους από μεγάλες χορευτικές ομοσπονδίες του εξωτερικού, με σκοπό την πρώτη θέση. Επίσης υπάρχει και το άθλημα «wheelchair dancesport», όπου τουλάχιστον ένας από τους δύο χορευτές είναι άτομο με ειδικές ανάγκες και βρίσκεται στην αναπηρική καρέκλα. Η υπόσταση και οι διαγωνισμοί των λάτιν και ευρωπαϊκών χορών, δεν αναγνωρίζονται από το ελληνικό κράτος αλλά εγκρίνονται και ρυθμίζονται από οργανισμούς χορού σε διεθνές και παγκόσμιο επίπεδο. Δύο από τις περισσότερο διαδεδομένες ομοσπονδίες αθλητικού χορού είναι το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χορού (The World Dance Council) και η Παγκόσμια Ομοσπονδία Αθλητικού Χορού (World DanceSport Federation). Δυστυχώς, αυτά τα είδη χορού δεν έχουν κρατική αναγνώριση από κάποιο Υπουργείο της χώρας μας, όπως για παράδειγμα ο κλασσικός, ο σύγχρονος και ο ελληνικός παραδοσιακός χορός. Καταληκτικά, αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε ότι, εκτός από τις παραπάνω ομοσπονδίες/φορείς χορού, υπάρχουν και αρκετές άλλες ανά τον κόσμο, όπως π.χ. το Εθνικό Συμβούλιο Χορού της Αμερικής (N.D.C.A.), η Διεθνής Ένωση Δασκάλων Χορού (I.D.T.A.) που στεγάζει στην Αγγλία και έχει αντιπροσωπευτικό σύλλογο και στην Αθήνα, η Αυτοκρατορική Εταιρεία Χορού (I.S.T.D.) που στεγάζει και αυτή στην Αγγλία και το Ενωμένο Συμβούλιο Δυτικού Συμβουλίου Χορού (U.C.W.D.C.) το οποίο προωθεί διαγωνισμούς και φεστιβάλ χορού και εδρεύει στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ. 39

46 V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Ως προς την ύπαρξη θεσμικού πλαισίου στον χορό στην Ελλάδα, διαπιστώνεται ότι δεν υφίστανται ένα κοινό θεσμικό πλαίσιο για όλα τα είδη χορού. Θεσμικό πλαίσιο υπάρχει για τρία είδη χορού στα τρία είδη χορού (ελληνικός παραδοσιακός, μπαλέτο και μοντέρνος) όχι όμως και για τους λάτιν και ευρωπαϊκούς χορούς. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει αρκετά ζητήματα. Καταρχήν δηλώνει την απουσία ενιαίας αντιμετώπισης στο χορό στο σύνολό του, ενώ οι επιμέρους διαφοροποιήσεις μεταξύ των ειδών χορού αντανακλούν αντιλήψεις και γιατί όχι και προκαταλήψεις. Ειδικότερα, το γεγονός ότι το πληρέστερο θεσμικό πλαίσιο αφορά στον ελληνικό παραδοσιακό χορό, δεν μπορεί να μην αναχθεί στην κουλτούρα της ελληνικής κοινωνίας και το γενικότερο κοινωνικο-πολιτισμικό πλαίσιο μια και το είδος αυτό του χορού είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ελληνική κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το είδος αυτό του χορού εμφανίζει ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο ως προς τη λειτουργία του και την εκπαίδευση σε αυτό. Κάτι αντίστοιχο δεν υφίστανται στο μπαλέτο και στον σύγχρονο χορό. Στην περίπτωση αυτή, υπάρχει μεν ένα θεσμικό πλαίσιο, ωστόσο, το γεγονός ότι το πλαίσιο αυτό αφορά σε ανώτερο επίπεδο και σε επαγγελματικές σχολές χορού, ενώ η όλη θεσμική του κατοχύρωση υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού αναμφίβολα εγείρει ποικίλα ερωτήματα. Τέλος, η περίπτωση των λάτιν και ευρωπαϊκών χορών φαίνεται να είναι η χειρότερη διότι απλώς δεν υφίσταται κάποια νομοθεσία σε αυτό το είδος χορών. Αυτό, πέρα από εμφανή αδικία ως προς κάποιους που επιθυμούν να ασχοληθούν επαγγελματικά ή ακόμα και ερασιτεχνικά, υποδηλώνει και αδιαφορία του Ελληνικού Κράτους ως προς τους ευρωπαϊκούς και λάτιν χορούς παρόλο που έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες από φορείς θεσμοθετηθούν από το κράτος. Έτσι, αυτοί που είναι αποφασισμένοι να ιδρύσουν μια σχολή χορού, να υλοποιήσουν το όνειρό τους και συγχρόνως να είναι νόμιμοι, καταφεύγουν σε κρατικούς φορείς, οι οποίοι δεν αναγνωρίζουν εξολοκλήρου το επάγγελμα τους, αλλά τους δίνουν την δυνατότητα ίδρυσης χώρου που θεωρητικά πάντα, εξυπηρετούν τις ιδιότητες των φορέων, καθώς οι ιδιότητες της σχολής λάτιν και ευρωπαϊκών χορών δεν εξυπηρετούνται ούτε αναγνωρίζονται από την χώρα μας. 40

47 VI. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ, ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ, ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ο χορός στην Ελλάδα εμφανίστηκε από τα αρχαία χρόνια και έχει αποτελέσει σημαντικό παράγοντα στο πλαίσιο της παράδοσης και της πολιτισμικής μας ταυτότητας και αναπόσπαστο μέρος της χορευτικής εκπαίδευσης. Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός με τον θεμελιώδη νόμο ΒΧΚΑ το 1899 ιδρύεται η Σχολή Γυμναστών που η εκπαίδευση της συμπεριλαμβάνει και τους Εθνικούς χορούς. Το 1937 ιδρύεται η πρώτη σχολή κλασικού χορού που συμπεριέλαβε και τον μοντέρνο χορό. Έτσι αυτά τα τρία είδη χορών, βρήκαν μια νόμιμη θέση στην χορευτική παιδεία της Ελλάδας, καθώς εξελίχθηκαν και δημιουργήθηκαν και άλλες Επαγγελματικές και Ερασιτεχνικές Σχολές Χορού μπαλέτου και μοντέρνου χορού, με περισσότερες διαθέσιμες θέσεις εργασίας για αυτούς που αγαπάνε το μπαλέτο, και περισσότερα Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (Τ.Ε.Φ.Α.Α.) ανά την χώρα. Από την άλλη μεριά, οι λατινοαμερικάνικοι και ευρωπαϊκοί χοροί, αν και έχουν πάρει μεγάλη έκταση και ζήτηση από τον κόσμο, και έχουν γνωστοποιηθεί τόσο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και από τους ενδιαφερόμενους χορευτές, δεν έχουν μια θεσμική κατοχύρωση στην ζωή και την κοινωνία της χώρας μας. Συμπερασματικά, παρατηρούμε μια κοινωνική διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα είδη χορών, καθώς αναγνωρισμένοι επαγγελματίες δάσκαλοι χορού θεωρούνται, όπως προαναφέραμε στις προηγούμενες ενότητες, μόνο οι απόφοιτοι επαγγελματικών σχολών κλασσικού χορού (μπαλέτου και μοντέρνου) και οι Γυμναστές των Τ.Ε.Φ.Α.Α. (ελληνικός παραδοσιακός χορός), ενώ οι «δάσκαλοι» των κοινωνικών χορών (λάτιν και ευρωπαϊκοί) δεν αναγνωρίζονται από το κράτος. Οι τελευταίοι, καταφεύγουν σε άλλες παρεμφερείς λύσεις, για την ίδρυση μιας σχολής χορού, οι οποίες πάλι, δεν αναγνωρίζουν την παροχή υπηρεσιών της εν λόγω επιχείρησης. Αξιοσημείωτο είναι να αναφέρουμε ότι, όταν κάποιος ενδιαφέρεται να μάθει χορό και επιθυμεί να απευθυνθεί σε μια σχολή χορού αναγνωρισμένη από το ελληνικό κράτος, πρέπει να κάνει την έρευνα του στην επιλογή αυτής της σχολής, σύμφωνα με τους νόμους που παραθέτονται στα παραπάνω κεφάλαια, σχετικά με το τι βηματολόγια και τεχνικές διδάσκονται σε κάθε σχολή, εάν η σχολή δίνει πτυχία αναγνωρισμένα από το ελληνικό κράτος και τα Υπουργεία και εάν ο δάσκαλος ή δασκάλα έχουν τεκμηριωμένες γνώσεις της νόμιμης ύλης την οποία πρόκειται να διδάξουν. 41

48 Καταληκτικά, θα μπορούσαν να δοθούν ερεθίσματα και εναύσματα για περαιτέρω έρευνα πάνω σε θέματα που αφορούν την απουσία οποιουδήποτε θεσμικού πλαισίου λάτιν και ευρωπαϊκών χορών στην Ελλάδα. Περαιτέρω έρευνα, θα μπορούσε να γίνει πάνω στο θέμα της απουσίας μιας ενιαίας και συνολικής θεσμικής κατοχύρωσης για όλα τα είδη του χορού στην Ελλάδα και της ύπαρξης διαφορετικού θεσμικού πλαισίου ανάλογα με τα διάφορα είδη χορού. 42

49 VIΙ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αdshead, J., Hodgens, V., Briginshaw, & Huxley, M. (1988). Ανάλυση του χορού. Θεωρία και Πράξη (επιμ. ελλ. έκδ Β. Τυροβολά & Μ. Κουτσούμπα). Αθήνα: Πασχαλίδης. Αλκαλάη, Ν. (2002). Κρατική Σχολή Χορού: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Αθήνα: Dian Books. Αλωνιστιώτη, Ε., & Καμολίκη Μ. (2006). Η πορεία του ελληνικού παραδοσιακού χορού στο πλαίσιο της φυσικής αγωγής από το 1909 έως σήμερα στη τριτοβάθμια εκπαίδευση. (Αδημοσίευτη Πτυχιακή Εργασία). ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, Αθήνα. Βαγγελή, Α. (2008). Ιστορική αναδρομή του μοντέρνου χορού στην Ελλάδα. (Αδημοσίευτη Πτυχιακή Εργασία). ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, Αθήνα. Γαβρόγλου, Κ. (2016). Διδακτέα ύλη Φυσικής Αγωγής για το Γυμνάσιο και το Γενικό Λύκειο για το σχολικό έτος Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2017 από Carpez, J. (2010). World Dance Sport Federation. Ανακτήθηκε στις 18, Νοεμβρίου, 2016 από Garaudy, R. (1973). Ο χορός στη ζωή. Παρίσι : Le Seuil. Δήμας, Η. & Τυροβολά, Β. & Κουτσούμπα, Μ. (2010). Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός-Θεωρήσεις για το λόγο, τη γραφή και τη διδασκαλία του. Αθήνα: αυτόέκδοση. Θεοδοσίου, Ι. (2017). Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Μια πρόταση διδασκαλίας. (Πτυχιακή Εργασία). ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, Αθήνα. Μερακλής, Μ.Γ. (χ.η). Αικατερινίδης (1990,2001). Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (Τόμος 42). Αθήνα: Πάπυρος Γραφικές Τέχνες Α.Ε. Κουτσούμπα, M. (συνεργασία Δ. Λέκκα) (2003). Τέχνες ΙΙ: Επισκόπηση Ελληνικής Μουσικής και Χορού, Ελληνική Χορευτική Πράξη: Παραδοσιακός και Σύγχρονος Χορός (τ: Ε ). Πάτρα: ΕΑΠ. Κουτσούμπα, M. (2012). Η διδασκαλία του ελληνικού λαϊκού παραδοσιακού χορού στους καθηγητές Σωματικής Αγωγής από το 1909 μέχρι το Περιοδικό Κινησιολογία. (σ. 33). Ανακτήθηκε 15 Μαΐου 2017 από 43

50 TSOUBA.pdf. Μπαμπινιώτης, Γ. (2009). Μικρό Λεξικό Της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (σσ. 461, 462, 892). Αθήνα: Εκδόσεις Κέντρο Λεξικολογίας. Naerebout, F. (2004). Ο Χορός Στην Αρχαία Ελλάδα, µια Απόπειρα Κατανόησης, περιοδικό Αρχαιολογία. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2017 από Πρατσίδης, Γ. (2004). Ο χορός στην ελληνική παράδοση και η διδασκαλία του. Πιερία: Εκδοτική Αιγινίου. Rundell, Μ. (2007). Macmillan English Dictionary For Advanced Learners New Edition ( τ. 2, σσ. 101.). Λονδίνο: Macmillan Education. Thomas, R.J. & Nelson K.J. (2009). Μέθοδοι έρευνας στη Φυσική Δραστηριότητα (επιμ. ελλ. έκδ Κ. Καρτερολιώτης). Αθήνα: Πασχαλίδης. Τυροβολά, Β. (2013). Χορολογικά Θέματα Β Περί Χορού. Για μια επιστημονική τεκμηρίωση του χορού. Θέσεις, αντιθέσεις και συνθέσεις. Αθήνα: αυτό-έκδοση. Φερτάκη, Γ. (2006). Μοντέλο διδασκαλίας του ελληνικού παραδοσιακού χορού 6 στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. (Αδημοσίευτη Πτυχιακή Εργασία). ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, Αθήνα. 44

51 VIIΙ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΑΝΩΤΕΡΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΧΟΡΟΥ Νόμος Υπ αριθμ. 1158: περί οργάνωσης και διοίκησης Ανώτερων Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης (άρθρο 1-30) 45

52 46

53 47

54 48

55 49

56 50

57 51

58 Προεδρικό Διάταγμα υπ αριθμ 372: Κανονισμός οργάνωσης και λειτουργίας Ανώτερων Σχολών Χορού 52

59 53

60 54

61 55

62 56

63 57

64 58

65 59

66 60

67 61

68 62

69 63

70 Αριθμ. ΥΠΠΟΤ/107291: «Διεκπεραίωση και απλούστευση της διοικητικής διαδικασίας χορήγησης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης και Ανωτέρων Σχολών Χορού μέσω των Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης» ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου Νοεμβρίου ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθ. ΥΠΠΟΤ/ Διεκπεραίωση και απλούστευση της διοικητικής δια δικασίας χορήγησης άδειας ίδρυσης και λειτουργί ας Ανωτέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης και Ανω τέρων Σχολών Χορού μέσω των Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Έχοντας υπόψη: Τις διατάξεις: 1. Της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του ν. 3013/2002 «Αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας και άλλες δια τάξεις» (ΦΕΚ 102/Α / ), όπως ισχύει. 2. Των άρθρων 6 και 8 του ν. 3242/2004 (ΦΕΚ 102/Α / ) «Ρυθμίσεις για την οργάνωση και λειτουργία της Κυβέρνησης, τη διοικητική διαδικασία και τους Ο.Τ.Α.». 3. Του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 «Σχέσεις Κράτους Πολίτη, καθιέρωση νέου τύπου δελτίου ταυτότητας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 75/Α / ). 4. Της παραγράφου 3 του άρθρου 3 του ν. 2690/1999 «Κύρωση του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 45/Α / ). 5. Του άρθρου 10 του Ν. 3230/ 2004 (ΦΕΚ 44 Α ) «Κα θιέρωση συστήματος διοίκησης με στόχους, μέτρηση της αποδοτικότητας και άλλες διατάξεις». 6. Τις διατάξεις των αρ. 6, 7, 9 και 14 του Ν (ΦΕΚ 63/Α /3 5 10) «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2006/123 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτε ρική αγορά και άλλες διατάξεις.». 7. Του άρθρου 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όργανα που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/ 2005 (ΦΕΚ 98 Α ) «Κω δικοποίηση της νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα». 8. Το Π.Δ. 38/ 2010 (ΦΕΚ 78 Α / ) «Προσαρμο γή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Σεπτεμβρίου 2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων». 9. Το Π.Δ. 65/2011 (ΦΕΚ 147/Α / ) περί Διάσπα σης του Υπουργείου ΕΣΑΗΔ στα Υπουργεία α) Εσωτερι κών και β) Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. 10. Το Π.Δ. 187/2009 «Διορισμός Υπουργών και Υφυ πουργών» (ΦΕΚ 214/Α/ ), το Π.Δ. 63/2011 «Διο 64

71 ρισμός Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (ΦΕΚ 145/Α/ ), το Π.Δ. 66/2011 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (ΦΕΚ 148/ Α/ ) και την υπ αριθμ. ΔΙΔΚ/Φ. 1/2/ (ΦΕΚ 1587/Β/2011) Κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης «Καθορισμός αρμοδιοτήτων Υφυπουρ γών Διοικ. Μεταρ. και Ηλεκτρ. Διακ. Κων/νου Ρόβλια και Παντελή Τζωρτζάκη». 11. Τηνυπ αριθμ. ΔΙΑΔΠ/Α1/18368/ (Φ.Ε.Κ.1276 Β ) Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Διοίκησης και Αποκέντρωσης «Καθορισμός του τύπου και του περιεχο μένου της Υπεύθυνης Δήλωσης του άρθρου 8 του ν. 1599/ 1986 (ΦΕΚ 75/Α/ )». 12. Την αριθμ. ΔΙΑΔΠ/Φ.Α.1/18613 (ΦΕΚ 1334 Β / ) Κοινή Απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών για την απλούστευση διαδικασιών σε δρα στηριότητες παροχής υπηρεσιών και την άσκηση της, σε εκτέλεση του άρθρου 6 του Ν. 3844/ 2010 (ΦΕΚ 63 Α / ). 13. Την αριθμ. ΥΑΠ/Φ.19.7/14/380 (ΦΕΚ 1561 Β / ) Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης «Οργάνωση, Λειτουργία και Αρμοδιότητες των Ενιαίων Κέντρων Εξυπηρέτησης (ΕΚΕ) Ηλεκτρονική Διεκπεραίωση Διαδικασιών από τα ΕΚΕ», όπως τροποποιήθηκε με την αριθμ. ΔΟΛΚΕΠ/ Φ.16/2/οικ Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλ. Διακυβέρνησης (ΦΕΚ 261/Β / ). 14. Το Π.Δ. 191/2003 «Οργανισμός Υπουργείου Πολιτι σμού» (ΦΕΚ 146/Α/2003), ιδίως το άρθρο 29, παρ Τις διατάξεις του Π.Δ. 186/2009 «Συγχώνευση των Υπουργείων Πολιτισμού και Τουριστικής Ανάπτυξης» (ΦΕΚ Α 213). 16. Τις διατάξεις του Π.Δ. 189/2009 «Καθορισμός και ανακατανομή αρμοδιοτήτων των Υπουργείων» (ΦΕΚ Α 221) ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 17. Το Ν 1158/81 «Περί οργανώσεως και διοικήσεως σχο λών Ανωτέρας Καλλιτεχνικής Εκπαιδεύσεως, Κρατικού Βραβείου Θεάτρου και καταργήσεως Αδείας Ασκήσεως Επαγγέλματος Ηθοποιού» (ΦΕΚ 127/Α/1981) όπως τροπο ποιήθηκε συμπληρώθηκε και ισχύει με τα α) άρθρα 13 και 15 του Ν. 1348/1983, (ΦΕΚ 47/Α/1983), β) Π.Δ. 187/1991 «Προ σαρμογή ελληνικής νομοθεσίας για την καλλιτεχνική εκπαίδευση στις διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας» (ΦΕΚ 73/Α/ ), γ) την παρ. 7, του άρθρου 3 του Ν 2557/97 (ΦΕΚ 271/Α/1997), δ) την παρ. 14α του άρθρου 10, του Ν 3207/2003 (ΦΕΚ 302/Α/2003) και το άρθρο 50, παρ. 1, του Ν 3905/2010 (ΦΕΚ 219/Α/ ). 18. Το Π.Δ. 370/1983 «Κανονισμός Οργάνωσης και λει τουργίας Ανωτέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης (Τμήμα Υποκριτικής)» (ΦΕΚ 130/Α/ ). 19. Το Π.Δ. 372/1983 «Κανονισμός Οργάνωσης και λειτουργίας Ανωτέρων Σχολών Χορού» (ΦΕΚ 131/Α/ ). 20. Τις διατάξεις του Ν. 1577/1985 Γενικός Οικοδομι κός Κανονισμός (ΦΕΚ 210/Α/1985) όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Ν 2831/2000 (ΦΕΚ 140/Α/2000) και άλλες διατάξεις και ισχύει, καθώς και τις διατά ξεις της απόφασης 3046/304/ Κτηριοδομικός Κανονισμός (ΦΕΚ 59/Δ/ ) όπως τροποποιήθηκε συμπληρώθηκε και ισχύει. 21. Την απόφαση του ΥΠΠΟ αριθμ / «Κα θορισμός τρόπου και διαδικασίας υποβολής αιτήσεων υποψηφίων σπουδαστών εισαγωγικών εξετάσεων Ανω 65

72 τέρων Σχολών Δραματικής Τέχνης και Χορού» (ΦΕΚ 386/Β/1998), όπως τροποποιήθηκε με την όμοια απόφαση αριθμ / (ΦΕΚ 1149/Β/2005). 22. Τα άρθρα 2 και 3 της Κοινής ΥπουργικήςΑπόφασης αριθμ / «Αναμόρφωση Συλλογικών Ορ γάνων γνωμοδοτικής και Αποφασιστικής αρμοδιότητας του ΥΠΠΕ και των εποπτευόμενων απ αυτό Δημοσίων Υπηρεσιών» (ΦΕΚ 216/Β/ ), το άρθρο 1 της Κοι νή Υπουργική Απόφαση αριθμ / «Τροπο ποίηση και συμπλήρωση της αριθμ / κανονιστικής απόφασης και σύσταση Συμβουλίων και Επιτροπών του ΥΠ.Π.Ε. και Δ.Υ. που εποπτεύονται από αυτό» (ΦΕΚ 838/Β/1982), το άρθρο 2 της Κ.Υ.Α. αριθμ. ΔΙ ΟΙΚ/Β/2436/ Ανασύνθεση και σύσταση συλλογι κών οργάνων του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών και των εποπτευόμενων απ αυτό Δημόσιων Υπηρεσιών (ΦΕΚ 31/Β/1985) και τα άρθρα 2 και 3 της Κοινή Υπουργι κή Απόφαση αριθμ. ΥΠΠΟ/ΓΝΟΣ/44046/ «Περι ορισμός Συλλογικών Οργάνων του ΥΠ.ΠΟ., των Γενικών Γραμματειών και των εποπτευομένων από αυτό Δημο σίων Υπηρεσιών» (ΦΕΚ 577/Β/ ). 23. Την Απόφαση αρ. ΥΠΠΟ/ΚΑΤΕΧΝ/Δ/7388/ «Καθορισμός παραβόλου για ίδρυση Ανώτερων Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης και ιδιωτικών Μουσικών Εκ παιδευτηρίων» (ΦΕΚ 123/Β/ ). 24. Το άρθρο 186 ΙΙ Η, παρ. 10, του Ν. 3852/10 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρω μένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ 87/ Α/2010). 25. Την παρ. 2, του άρθρου 4, του Ν. 3979/2011 «Για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ 138/Α/ ). 26. Την ανάγκη βελτίωσης της εξυπηρέτησης και της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών προς τον πο λίτη. 27. Το γεγονός ότι μέσω του συστήματος χορήγησης αδειών ίδρυσης και λειτουργίας Ανωτέρων Ιδιωτικών Σχολών Δραματικής Τέχνης και Ανωτέρων Ιδιωτικών Σχολών Χορού εξυπηρετούνται επιτακτικοί λόγοι δη μοσίου συμφέροντος, που σχετίζονται άμεσα με την ανάγκη εξασφάλισης υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης, την προστασία των αποδεκτών των υπηρεσιών, την προ στασία της διανοητικής ιδιοκτησίας, τη διατήρηση της εθνικής ιστορικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς, καθώς και με την εξυπηρέτηση στόχων πολιτιστικής πολιτικής. Τα προαναφερόμενα επιβάλλουν την διατήρηση του συστήματος χορήγησης αδειών, στις προαναφερόμενες διαδικασίες, επειδή η εκ των προτέρων αδειοδότηση δεν μπορεί να αντικατασταθεί από ένα αποτελεσματικό μηχανισμό εκ των υστέρων ελέγχων. Οι συγκεκριμένοι επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν επίσης τη διατήρηση ορισμένων απαιτήσεων, βασισμέ νων στην αρχή της αναλογικότητας, με την επιλογή των κατάλληλων προϋποθέσεων για την εξασφάλιση της υλοποίησης του επιδιωκόμενου στόχου δημοσίου συμφέροντος, χωρίς την υπέρβαση των ορίων που είναι απαραίτητα για την επίτευξη του στόχου αυτού. 28. Το γεγονός ότι από την έκδοση της απόφασης αυτής δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού, αποφασίζουμε: 1. Η διοικητική διαδικασία της συγκέντρωσης των δι καιολογητικών για τη χορήγηση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας, μεταβίβασης άδειας και μεταστέγασης, Ανωτέρων Ιδιωτικών Σχολών Δραματικής Τέχνης (Τμήμα Υποκριτικής) και Ανωτέρων Ιδιωτικών Σχολών Χορού (Τμήμα Καθηγητών Χορού και Τμήμα Χορευτών) μπο ρεί να διεκπεραιώνεται και μέσω των Κέντρων Εξυπη ρέτησης Πολιτών που λειτουργούν ως Ενιαία Κέντρα 66

73 Εξυπηρέτησης. Για τη διεκπεραίωση της διαδικασίας συμπληρώνεται ειδικό έντυπο αίτησης το οποίο περι λαμβάνει όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά. Το έντυ πο επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής. 2. Απλουστεύουμε τις διαδικασίες συγκέντρωσης των δικαιολογητικών για τη χορήγηση των ανωτέρω αδειών και ορίζουμε ότι: α) Στη θέση του πιστοποιητικού γέννησης (που προ βλέπεται στο άρθρο 1, παρ. 1, περ. β, και άρθρο 4, περ. β, του ΠΔ 370/1983 και άρθρο 1, παρ. 1, περ. β, και άρθρο 4, περ. β, του ΠΔ 372/1983), ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει επικυρωμένο φωτοαντίγραφο αστυνομικής ταυτότητας ή διαβατηρίου. β) Στη θέση του πλήρους αντιγράφου δελτίου ποινικού Μητρώου (που προβλέπεται στο άρθρο 1, παρ. 1, περ. γ και άρθρο 4, περ. γ, του Π.Δ. 370/1983 και άρθρο 1, παρ. 1, περ. γ και στο άρθρο 4, περ. γ του Π.Δ. 372/1983), ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει υπεύθυνη δήλωση ότι δεν καταδικάστηκε με αμετάκλητη απόφαση σε ποινή συνε παγόμενη έκπτωση για τους δημοσίους υπαλλήλους. γ) Στη θέση του πιστοποιητικού ότι δεν έχει κηρυ χθεί σε απαγόρευση ή δικαστική αντίληψη ή πτώχευση (που προβλέπεται στο άρθρο 1, παρ. 1, περ. στ του Π.Δ. 370/1983 και άρθρο 1, παρ. 1, περ. στ του Π.Δ. 372/1983), ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει υπεύθυνη δήλωση ότι i) απολαμβάνει τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα του πολίτη κράτους μέλους της Ε. Ε. και ii) δεν τελεί υπό απαγόρευση ή δικαστική αντίληψη iii) δεν έχει πτω χεύσει. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) δ) Στη θέση του πιστοποιητικού εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεων (που προβλέπεται για τους άρρενες στο άρθρο 1, παρ. 1, περ. δ και άρθρο 4, περ. δ του Π.Δ. 370/1983 και άρθρο 1, παρ. 1, περ. δ και άρθρο 4, περ. δ του Π.Δ. 372/1983) ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει υπεύθυνη δήλωση ότι έχει εκπληρώσει τις στρατιωτι κές του υποχρεώσεις ή έχει νόμιμα απαλλαγεί από τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ή (για άρρενες πολίτες κράτους μέλους της ΕΕ εκτός της Ελλάδος) ότι στη χώρα της οποίας έχει την ιθαγένεια δεν προβλέπεται υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. 3. Τα προαναφερόμενα στην παρούσα αφορούν μόνο στις διαδικασίες για τη χορήγηση άδειας εγκατάστασης των παροχών υπηρεσιών και όχι για την περίπτωση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών από παρόχους που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε. Οι προϋποθέσεις πρόσβασης σε δραστηριότητα παρο χής υπηρεσιών από παρόχους που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε., και οι οποίες είναι απαραίτητες για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμ φέροντος, ώστε να προστατευθεί η πολιτιστική κληρο νομιά, θα καθοριστούν με άλλη Απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού. 67

74 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΩΤΕΡΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΧΟΡΟΥ Α.ΑΤΤΙΚΗ 1. ΑΝΩΤΕΡΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΧΟΡΟΥ (Ν.Π.Δ.Δ.) Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης (Κ.Σ.Ο.Τ.) Ομήρου Αθήνα, Τηλ , Π. Δ/γμα 598/1985 (ΦΕΚ 212/Α/85) 2. «Νίκη Κονταξάκη» - Νικολέττας Μπακάλη Ιαλέμου Αθήνα, τηλ.: , Fax: Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 1149/Β/ ) 3. Σόνιας Μοριάνοβα Λίλης Τράστα Ο.Ε. Τατοϊου 64 και Σαρανταπόρου Κηφισιά, τηλ Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 727/Β/89) 4. «Άννα Πέτροβα» - Μάρως Μαρμαρινού Προμηθέως Αθήνα, τηλ Απόφαση ΥΠΠΕ αριθμ /2430/ (ΦΕΚ 809/Β/84) Μεταστέγαση αριθμ /1004/ Μεταβίβαση: Βεβαίωση Περιφέρειας Αττικής, Δ/νση Αθλητισμού Πολιτισμού, αριθμ / (ΑΔΑ: ΩΠ227Λ7-Ε3Π) 5. Ραλλού Μάνου» της εταιρ. «Μωραγέμου και Σία Ο.Ε.» Ιωάννου Μεταξά Άγιος Δημήτριος, τηλ.: Αποφάσεις ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 58/Β/ ) και 27985/ (ΦΕΚ 1252/Β/ ), Βεβαίωση Περιφέρειας Αττικής αριθμ / (ΑΔΑ: ΒΙΡΜ7Λ7-1ΧΥ) 6. Εθνικής Λυρικής Σκηνής Αρχιμήδους 16, Ταύρος, τηλ & (εσωτ. 117) Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 1442/Β/ ) Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 1143/Β/ ) Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ /389/ (ΦΕΚ 1605/Β/ ) Απόφαση ΥΠΠΟΤ αριθμ /488/ (ΦΕΚ 2154/Β/ ) και διόρθωση σφάλματος (ΦΕΚ 134 / Β/ ) 7. Βασιλικής Μαρούλη Ήρας 12, Νέο Ηράκλειο, τηλ Βεβαίωση Περιφέρειας Αττικής, Δ/νση Αθλητισμού και Πολιτισμού, αριθμ / (ΑΔΑ: Β43Λ7Λ7-ΤΛΔ) 8. «Ακτίνα» της εταιρ. «Λόγω Χορού» Καλλιρρόης 10, Αθήνα, τηλ Βεβαίωση Περιφέρειας Αττικής, Δ/νση Αθλητισμού Πολιτισμού, αριθμ / (ΑΔΑ: ΒΛ9Α7Λ7-ΑΤΨ) 9. Μαρίας Χατζημιχάλη - Χαρλαύτη Κυνουρίας 8, Γλυφάδα, τηλ Βεβαίωση της Περιφέρειας Αττικής, Δ/νση Αθλητισμού και Πολιτισμού, αριθμ / (ΑΔΑ: ΩΥΜΕ7Λ7-ΣΗΚ) 10. Αλέξανδρου Χατζιάρα Attilas Akila Silvester, της εταιρείας Εκπαιδευτικές Καλλιτεχνικές και εμπορικές συναφείς δραστηριότητες - VAGANOVA Α.Ε. Νοταρά 56, Πειραιάς, τηλ Βεβαίωση της Περιφέρειας Αττικής, Δ/νση Αθλητισμού και Πολιτισμού, Τμήμα Αθλητισμού & Πολιτισμού ΠΕ Πειραιώς & νήσων, αριθμ /14/ (ΑΔΑ: ΩΓΓ57Λ7-ΘΨΝ) 11. Χάρη Μανταφούνη της εταιρ. «Χοροχρόνος» Ορφέως Αθήνα, τηλ Βεβαίωση Περιφέρειας Αττικής, Δ/νση Αθλητισμού και Πολιτισμού, αριθμ / (ΑΔΑ: 6ΡΦΠ7Λ7-Ν07) Β.ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 68

75 12. Ανδρομάχης Καφαντάρη Αθ. Διάκου 8 και Εδμόνδου Ροστάν Θεσ/νίκη, τηλ Αποφάσεις ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 572/Β/89) αριθμ / (ΦΕΚ 969/Β/2000) και αριθμ / (ΦΕΚ 474/Β/2004) 13. «Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Τεχνών και Άθλησης (Κ.Ε.Τ.Α.) Δήμου Θεσσαλονίκης, Νομού Θεσσαλονίκης» Κωνσταντινουπόλεως 176, Θεσ/νίκη, τηλ & Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 487/Β/92) Απόφαση ΥΠΠΟΤ αριθμ /126/ (ΦΕΚ 1284/Β/2010) 14. Ευμορφίας - Φυλλίδας Μάντζιαρη Λεωφόρος Θεσσαλονίκης 1Α, Περαία, Δήμου Θέρμης Θεσσαλονίκης, τηλ Βεβαίωση Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Δ/νση Ανάπτυξης Π.Ε. Θεσσαλονίκης, αριθμ. 4031/ (ΑΔΑ: Β4Λ97ΛΛ-ΔΧΟ) Γ.ΛΑΡΙΣΑ 16. «Δημοτικής Επιχείρησης Τουρισμού Πολιτισμού Λάρισας» (Δ.ΕΤ.ΠΟ.Λ.) Γεωργιάδου Λάρισα, τηλ Απόφαση ΥΠΠΟ αριθμ / (ΦΕΚ 562/Β/96) Δ.ΠΑΤΡΑ 17. Τατιάνας Λοβέρδου «Κέντρο Χορού και Τεχνών» Όθωνος Αμαλίας και Καρόλου Πάτρα, τηλ Βεβαίωση Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος, Δ/νση Ανάπτυξης ΠΕ Αχαΐας αριθμ. ΔΑ /6670/ (ΑΔΑ: ΩΔΙΩ7Λ6-ΑΓ5) Ε.ΖΑΚΥΝΘΟΣ 18. Ανδριανής Μαρούλη Κάλβου 78 και Βαρβιάνη Ζάκυνθος, τηλ Βεβαίωση Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, Δ/νση Ανάπτυξης ΠΕ Ζακύνθου αριθμ. 116/ (ΑΔΑ: 6ΨΙΘ7ΛΕ-ΔΟΦ) 69

76 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ ΧΟΡΟΥ Προεδρικό Διάταγμα υπ αριθμ. 457: «Ίδρυση και λειτουργία ερασιτεχνικών σχολών χορού» (Άρθρο 1-8) 70

77 71

78 72