ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ

Transcript

1 ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ. ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ ΜΕΣΩ DIMMS & ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΝΕΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΡΟΔΟΥ ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΟΝΟΜΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΑΚΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ

2 Πίνακας περιεχομένων Πίνακας περιεχομένων... 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Κοινωνικές και πολιτισμικές δράσεις του τουρισμού Μορφές τουρισμού που προωθούν την αειφόρο ανάπτυξη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Εισαγωγή Γεωγραφικά διαμερίσματα Βάτι Απολακκιά Ασκληπιείο Κιοτάρι Λαχανιά Πρασονήσι Κλιματολογικές συνθήκες Φυσικοί πόροι Περιβάλλον Πολιτισμός ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο : Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ Ξενοδοχειακή Υποδομή στη Ρόδο Τουριστική κίνηση στη Ρόδο Εξάρτηση της τοπικής οικονομίας από το τουρισμό Τουριστική υποδομή στη Νότια Ρόδο Εναλλακτικές μορφές τουρισμού Διακρίσεις ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού Μορφές τουρισμού που δραστηριοποιούνται στην περιοχή Προοπτικές ανάπτυξης νέων μορφών τουρισμού στην Νότια Ρόδο Θρησκευτικός τουρισμός Αθλητικός τουρισμός Οικοτουρισμός ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΟΜΑΔΕΣ ΣΥΜΦΕΡΩΝΤΩΝ Ερευνα

3 4.1.1 Μεθοδολογία έρευνας Περιορισμοί στην έρευνα Ποιοτική έρευνα Κάτοικοι Ποιοτική Ερεύνα : Επιχειρηματίες ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οργανισμοί διαχείρισης Προορισμού ΟΔΠ Ηλεκτρονικά Συστήματα Διαχείρισης και Μάρκετινγκ Τουριστικών Προορισμών (ΗΣΔΜΤΠ) - Destination Information Management Systems (DIMMS) Οι 7 φάσεις σχεδιασμού και ανάπτυξης των DIMMS Δημιουργία ενός DIMMS για την Νότια Ρόδο Συμπεράσματα Προτάσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο : ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Ποιοτικά κριτήρια και παράγοντες επιτυχίας για τα websites τουριστικών προορισμώ Ορίζοντας τη Λειτουργικότητα ενός Website Προορισμού Διεθνη παραδείγματα : : : : : Ελληνικά παραδείγματα Ανάλυση καλών πρακτικών στην Ελλάδα Τοπικό επίπεδο Περιφερειακό επίπεδο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 : ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ DIMMS ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΤΙΑ ΡΟΔΟ : Δημιουργία ΟΔΠ για την Νότια Ρόδο Δημιουργία DIMMS γι την Νότια Ρόδο Στόχοι Κόστος Βήματα δημιουργίας Συστατικά Στοιχεία του Website του Προορισμού Υπηρεσίες, λειτουργιές website για την Νότια Ρόδο Συμπεράσματα κεφαλαίου ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β

5 Η παρούσα διπλωματική είναι αφιερωμένη στους γονείς μου και σε όλους αυτούς που μ αγαπάνε 5

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Νότια Ρόδος : «Η γη της επαγγελίας» και ονειρεμένος τόπος για πολλούς, υποανάπτυκτος και περιθωριοποιημένος για άλλους. Ένας τόπος με κυρίαρχο χαρακτηριστικό την φύση και το πλούσιο περιβάλλον του, με τις ατελείωτες βραβευμένες κατά καιρούς ακτές, την σπάνια χωρία και πανίδα και με το ένστικτο της γνησίας Ελληνικής φιλοξενίας να διακατέχεται από τους κατοίκους του,προσφέρεται για διακοπές όλων των μορφών τουρισμού Διαχειριζόμενη το μεγαλύτερο μερίδιο προώθησης το τουρισμού της Ρόδου, Ο ΠΡΟΤΟΥΡ και η ένωση ξενοδόχων Ρόδου δίνουν περισσότερη έμφαση στο βόριο και κεντρικό τμήμα του νησιού εν αντίθεση με τη Νότια Ρόδο, με αποτέλεσμα να παρατηρείται τουριστικός κορεσμός από την μια και ελλείπεις ανάπτυξη από την άλλη. Σκοπός αυτής της Διπλωματικής εργασίας είναι η πρόταση ίδρυσης ενός οργανισμού διαχείρισης και διοίκησης προορισμού με απώτερο σκοπό ανάδειξη προώθηση της νότιας Ρόδου ως τουριστικό προορισμό τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνή επίπεδο με τη χρήση νέων τεχνολογιών, και τη προοπτική ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού στη περιοχή. Αρχικά επιχειρείται η έννοια της τουριστικής βιώσιμης ανάπτυξης διότι πλέον δεν υφίσταται τουρισμός ή τουριστική ανάπτυξη χωρίς την ορθολογική και σωστή διαχείριση μιας τουριστικά βιώσιμης ανάπτυξης κα μορφών τουρισμού που την διέπουν Στη συνεχεία παρουσιάζεται μια πρώτη γνωριμία με την περιοχή προβάλλοντας δημογραφικά, περιβαλλοντικά και κλιματολογικά στοιχειά καθώς και μια ανάλυση SWOT σχετικά με την περιοχή 6

7 Το τρίτο κεφάλαιο περιλαμβάνει μια εκτενή ή τωρινή τουριστική κατάστασηαναπτυξη της περιοχής σε σχέση με την υπόλοιπη Ρόδο, η προβολή της τουριστικής ανάπτυξης των σημαντικότερων τουριστικών περιοχών της Νότιας Ρόδου καθώς και οφέλη ή προβληματισμοί που απορρέουν από αυτή. Επίσης αναπτύσσοντας οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν στην περιοχή Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι ομάδες συμφερόντων τις περιοχής, οι σκεπτικισμοί τους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν μεσω αποελεσματων ποιτικικης πρωτογενούς ερευνάς. Το πέμπτο κεφάλαιο επιχειρείτε μια εισαγωγή στα λεγόμενα Συστήματα διαχείρισης προορισμών και ειδικότερα στα DESTINATION INFORMATION MAMAGMENT MARKETING SYSTEMS. Αναλύονται τα στοιχειά τους, τα χαρακτηριστικά και τα οφέλη με την χρήση τους. Στο έκτο κεφάλαιο, ερευνούνται και αναλύονται διεξοδικά παραδείγματα Dimms τόσο το εσωτερικού όσο και του εξωτερικου. Τα αποτελέσματα που απορρέουν από την συγκεκριμένη ανάλυση θα αποτελέσουν εφαλτήριο στην δημιουργία ενός Dimms για την Νοτιά Ρόδο Κλείνοντας, στο έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας επιχειρείται να εξεταστεί μια προοπτική δημιουργίας ενός DIMMS για την Νότια Ρόδο. Και επίσης παρατίθενται τα σημαντικότερα συμπεράσματα τα οποία προέκυψαν καθώς και προτάσεις. Τέλος τα παραρτήματα Α και Β περιέχουν τις λίστες με τις κατευθυνόμενες ερωτήσεις τις ερευνάς που προηγήθηκε. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο : ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 1.1 Κοινωνικές και πολιτισμικές δράσεις του τουρισμού Η ανάγκη μιας ισόρροπης τουριστικής περιβαλλοντικής πολιτικής είναι επιτακτική, δεδομένου ότι το περιβάλλον, εκτός από την ίδια τη ζωή μας, επηρεάζει αποφασιστικά τη βιωσιμότητα των τουριστικών προορισμών και επιχειρήσεων. Ο τουρισμός μπορεί να έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές), αλλά δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι μπορεί να έχει και σημαντικότατες αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Συμπερασματικά ο τουρισμός ξεφεύγει από τον παραδοσιακό του ρόλο και μεταλλάσσεται με βάση τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές. Συγκεκριμένα, στις μέρες μας: Ο τουρισμός μετατρέπεται από οικονομία των υπηρεσιών σε οικονομία των εμπειριών. Ο τουρίστας χαρακτηρίζεται από αυξημένη κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθησία. Το σύστημα των κοινωνικών αξιών μεταβάλλεται συνεχώς. Η παγκοσμιοποίηση επιδρά στην ανάπτυξη του τουρισμού. Η σύνδεση της τεχνολογίας με το Μάρκετινγκ γίνεται πλέον απαραίτητη. (Ακριβός, Σαλεσιώτης, 2007, Ηγουμενάκης, Κραβαρίτης, 2004) Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο Σύνδεσμος Ελληνικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) για το έτος 2011 οι λεγόμενες εναλλακτικές μορφές τουρισμού κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Έχει αρχίσει και στη χώρα μας να αναπτύσσεται μια αισιόδοξη προοπτική σχετικά με τον τομέα αυτό. Σύμφωνα με τα πρακτικά Της Παγκόσμιας Συνόδου για το Περιβάλλον στο Γιοχάνεσμπουργκ της Ν. Αφρικής για το Περιβάλλον, το 2002: Οι προοπτικές για το έτος που διανύουμε (σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ΣΕΤΕ διαμορφώνονται ως εξής: Συγκράτηση των τουριστικών μεγεθών βραχυπρόθεσμα Μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των τουριστικών μεγεθών 8

9 Οι επενδύσεις στον τουριστικό κλάδο θα κυλήσουν με αργό ρυθμό ανάπτυξης. Ωστόσο, θα κινηθούν ανοδικά σε βάθος δεκαετίας. Παρά την οικονομική κρίση στην ευρωζώνη, οι διεθνείς αφίξεις κινήθηκαν ανοδικά το πρώτο οκτάμηνο του έτους με την Ελλάδα να παρουσιάζει αύξηση 14%. Μαζική επιστροφή των Αμερικανών τουριστών στην Ευρώπη Σε κάθε περίπτωση πάντως, αν αναλογιστεί κανείς τον εγχώριο τουρισμό του οποίου τα αποτελέσματα δεν είναι καταγεγραμμένα με ακρίβεια, τότε η συνεισφορά του τουρισμού στην βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας αποκτά ουσιαστικά μεγαλύτερη σημασία όχι μόνο σε ποσοτικό, αλλά και σε ποιοτικό επίπεδο. Η ποιοτική παράμετρος συγκεκριμένα αφορά κυρίως στην ανατρεπτική επιρροή που ασκεί ο εγχώριος τουρισμός στο φαινόμενο της εποχικότητας που χαρακτηρίζει το ελληνικό τουριστικό προϊόν. Στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, σε συνθήκες έντονου ανταγωνισμού, αποτελεσματικός αποδεικνύεται ο τουριστικός προορισμός που μπορεί να ικανοποιήσει πληρέστερα τις ανάγκες ενός απαιτητικού και ευαισθητοποιημένου τουριστικού κοινού. Για την επίτευξη της αποτελεσματικότητας, σε πολλές χώρες εμπεδώνεται η θεσμική συνεργασία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα του τουρισμού. Παραδοσιακά, βέβαια, το φορτίο της ευθύνης για την τουριστική ανάπτυξη ανήκει κυρίως στο δημόσιο τομέα. Με αφορμή τις συζητήσεις για το περιβάλλον, εκτός από την αυτονόητη πλέον σημασία της προστασίας του, επισημαίνουμε την ιδιαίτερη σημασία της που προσλαμβάνει μια μακρόπνοη στρατηγική για τον Τουρισμό. Το περιβάλλον αποτελεί το σημαντικότερο πάγιο στοιχείο των τουριστικών προορισμών και των τουριστικών επιχειρήσεων. Το γεγονός αυτό και μόνο πρέπει να κάνει αυτονόητη τη σημασία της πρόληψης και της επίλυσης προβλημάτων που σχετίζονται με την τουριστική ανάπτυξη. 9

10 Κοινωνικές και πολιτισμικές επιπτώσεις: Ο τουρισμός μπορεί να έχει τις παρακάτω θετικές επιδράσεις: - Ερέθισμα για την κατασκευή υποδομών - Ενίσχυση της τοπικής οικονομίας - Ενδυνάμωση των τοπικών παραδόσεων και της ταυτότητας των κατοίκων μιας περιοχής. - Διευκόλυνση των σχέσεων των κατοίκων μιας περιοχής με τον υπόλοιπο κόσμο. Μπορεί, όμως, να έχει και αρνητικές επιπτώσεις: - Διαταραχή της τοπικής οικονομίας. - Επίπτωση στην τοπική παράδοση και ταυτότητα. - Επιβάρυνση του περιβάλλοντος. - Μπορεί να ενισχύσει τις τριβές μεταξύ κοινωνικών ομάδων. Είναι γνωστό ότι η βραχυπρόθεσμη επιδίωξη του κέρδους έρχεται αρκετές φορές αντιμέτωπη με την περιβαλλοντική προστασία. Το θέμα όμως που άπτεται άμεσα της ανταγωνιστικότητας, είναι ότι η βραχυπρόθεσμη επιδίωξη του κέρδους, η χωρίς προοπτική πρόσκαιρη και ευκαιριακή κερδοφορία αντίκειται εν τέλει στην ανταγωνιστικότητα. Η προστασία του περιβάλλοντος και οι πρωτοβουλίες με κατεύθυνση την αειφόρο ανάπτυξη σε βάθος χρόνο θα φέρουν περισσότερα οφέλη πέραν του χρηματικού κέρδους. Επίσης, η ικανοποίηση των τουριστών θα εξασφαλίσει την ευημερία των τουριστικών επιχειρήσεων. 10

11 1.2 Μορφές τουρισμού που προωθούν την αειφόρο ανάπτυξη Για τη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού στη χώρα μας είναι αυτονόητη πλέον η παράλληλη προστασία του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος και των τοπίων της φύσης. Ειδικότερα, τα μέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι η προώθηση εναλλακτικών, ήπιων μορφών τουρισμού ενταγμένων σε δίκτυα πολιτιστικού - οικολογικού ενδιαφέροντος, που μπορούν να συμβάλλουν στην επέκταση της τουριστικής περιόδου κατά τους χειμερινούς μήνες και τη μερική αποσυμφόρηση των τουριστικά ανεπτυγμένων περιοχών προς όφελος της ανάπτυξης και του αγροτικού χώρου. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων από τον χαρακτηρισμό περιοχών ως τουριστικά κορεσμένων και η εξέταση της ένταξής τους σε καθεστώς Ζωνών Ελέγχου Τουριστικής Ανάπτυξης με συνεκτίμηση και της αντοχής του φυσικού υποδοχέα (Αρχή της φέρουσας ικανότητας). Η πρόβλεψη ζωνών τουρισμού παραθεριστικής κατοικίας στα πλαίσια των ισχυουσών πολεοδομικών διατάξεων. Προτείνονται, επίσης, οι εξής παρεμβάσεις για την αναβάθμιση των τουριστικών περιοχών: Έργα εξυγίανσης ποιοτικής αναβάθμισης των ακτών στις περιβαλλοντικά επιβαρημένες περιοχές. Αναπλάσεις των παραλιακών τουριστικών οικισμών με στόχο την απόδοση ταυτότητας στο δομημένο περιβάλλον κατά προτεραιότητα σε ζώνες περιβαλλοντικά επιβαρυμένες παροχή κινήτρων για ανακαινίσεις, αποκαταστάσεις κτιρίων, πεζοδρομήσεις, απομάκρυνση οχλουσών χρήσεων από τις οικιστικές ζώνες, διαμορφώσεις εισόδων πόλεων, διαμορφώσεις παραλιών, αναβάθμιση χερσαίων ζωνών λιμένων (Αρχή της πρόληψης). ανάδειξη των ιδιαίτερων ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων (παραδοσιακών οικισμών, των αρχαιολογικών χώρων, κλπ). οργάνωση πολιτιστικών διαδρομών και εντός αυτών ειδικών θεματικών. Στη βάση των πρωτοβουλιών αυτών θα πρέπει να επιδιωχθεί μια πλέον ισόρροπη ανάπτυξη με ενίσχυση του αγροτικού χώρου μέσω των ήπιων μορφών τουρισμού και της αλληλο-συμπληρωματικότητας των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Ως επιμέρους συμπληρωματικά έργα υποδομής στις θαλάσσιες μεταφορές προτείνονται, η βελτίωση των υφιστάμενων λιμανιών, η χωροθέτηση τουριστικών και αλιευτικών καταφυγίων σε επιλεγμένες τοποθεσίες βάσει ειδικής μελέτης και η 11

12 χωροθέτηση τουριστικών και αλιευτικών καταφυγίων σε επιλεγμένες περιοχές. Ως έργα υποδομής στις αεροπορικές μεταφορές προτείνονται η αναβάθμιση των αερολιμένων και έργα εξέτασης της σκοπιμότητας δημιουργίας νέων ελικοδρομίων σε προορισμούς που πτήσεις αεροσκαφών είναι ασύμφορες ή δυσανάλογα ρυπογόνες. Περαιτέρω απαραίτητη καθίσταται για την αποσυμφόρηση των υφισταμένων υποδομών η προώθηση της ανακύκλωσης στα πλαίσια της ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων και η διερεύνηση των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης βιομάζας από τους ΧΥΤΑ. Προτείνεται επίσης να εξασφαλισθεί η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων έτσι ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες ύδρευσης αφενός με αξιοποίηση πηγών, κατασκευή φραγμάτων ανάσχεσης για τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα, κατασκευή μικρών λιμνοδεξαμενών για τη δημιουργία ταμιευτήρων και αφετέρου με περιορισμό των απωλειών νερού. Τέλος η σύνδεση της αγροτικής παραγωγής με την τουριστική ανάπτυξη για τα ελληνικά δεδομένα θα αποτελούσε την πρόταση, που θα κάλυπτε ταυτόχρονα οικονομικά και οικολογικά ενδιαφέροντα με ρεαλιστική προοπτική εξέλιξης (Αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης). Η ενίσχυση της γεωργίας και η αντιμετώπιση των έντονων ανταγωνιστικών πιέσεων του τουρισμού και της οικιστικής χρήσης κρίνεται δυνατή στο πλαίσιο μιας πολυτομεακής προσέγγισης που θα αποβλέπει στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της υπαίθρου. Ο αειφόρος τουρισμός παράλληλα με την αειφόρο ανάπτυξη εξελίσσονται σε «όρους κλειδιά», που διέπουν κάθε σύγχρονη προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης. Εν τούτοις, παραμένει ως ζητούμενο η πρακτική εφαρμογή και υλοποίηση συγκεκριμένων στόχων και αρχών. Έτσι, ενώ οι επιχειρήσεις καλούνται να υιοθετήσουν τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, δεν τίθεται επαρκώς στη χώρα μας η πρακτική διάσταση του ζητήματος, το πώς, δηλαδή, μπορούν στην πράξη οι επιχειρήσεις να κινηθούν προς την κατεύθυνση αυτή. Μια πρακτική πτυχή του ζητήματος είναι το πόσοι πόροι κρίνονται απαραίτητοι για την υλοποίηση τέτοιων δομών. Στις τουριστικές περιοχές οι λεγόμενοι «τουριστικοί πόροι», όπως το φυσικό περιβάλλον (νερό, αέρας, θάλασσα, ακτές κ.λ.π), αλλά και το ανθρωπογενές περιβάλλον (πολιτισμική κληρονομιά, αρχαιολογικά και άλλα μνημεία, αρχιτεκτονική κ.λπ.) δέχονται στις μέρες μας ολοένα και περισσότερη πίεση από τον τουρίστα όσον αφορά την προστασία του. 12

13 1.3 Εναλλακτικός τουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη Επιτακτική κρίνεται η αποδοχή της ιδέας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ότι η τουριστική ανάπτυξη πρέπει να είναι βιώσιμη οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Οι επιπτώσεις μιας δραστηριότητας καταγράφονται στην οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική δομή και την περιβαλλοντική κατάσταση της περιοχής υποδοχής. Όμως, η επιβεβαίωση των καλύτερων επιδόσεων των ειδικού ενδιαφέροντος μορφών τουρισμού, αλλά και αυτή η βελτίωση των επιπτώσεων του συμβατικού τουρισμού αναψυχής, που δεν είναι βιώσιμος, απαιτούν ένα σαφές πλαίσιο μέτρησης επιπτώσεων (Κοκκώσης, Τσάρτας 2001). Πολλές νέες ειδικές μορφές τουρισμού προτείνονται, είτε ως λύσεις προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που προκλήθηκαν από τη γρήγορη και απρογραμμάτιστη ανάπτυξη του μαζικού «ηλιοτροπικού» τουρισμού τις τελευταίες δεκαετίες, είτε ως εργαλείο για την ανάπτυξη περιοχών, που δε διαθέτουν τους πόρους για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού Έτσι, ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να μοιράζονται την ευθύνη μέσα σε πλαίσιο συνεργασίας για την ανάπτυξη του τουρισμού με ένα τρόπο που είναι οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και περιβαλλοντικά βιώσιμος (Κοκκώσης, Τσάρτας 2001). Το τουριστικό μάρκετινγκ και η διαφήμιση είναι τα κύρια πεδία τουρισμού. στα οποία αναπτύσσεται η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Σύμφωνα με εισήγηση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού για την τουριστική σαιζόν του 2011: - Επενδύοντας στις υπάρχουσες δυνατότητες του Υπουργείου και των αρμόδιων Οργανισμών και Υπηρεσιών, σε ανθρώπινο δυναμικό και μέσα, αναβαθμίστηκε το Visitgreece.gr, δημιουργήθηκε το My-greece.gr και μπήκε η Ελλάδα στα Social Media (ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης) κανάλια (Facebook, YouTube, Twitter, Flickr) - Δημιουργήθηκε το Youingreece - μια καμπάνια που προβάλλεται κυρίως στο διαδίκτυο και αποστέλλεται σε στοχευμένους πολλαπλασιαστές (στα αγγλικά, γερμανικά και ρώσικα), βασισμένη στην εμπειρία του ίδιου του επισκέπτη, με πραγματικούς επισκέπτες, σε πραγματικούς τόπους, σε πραγματικό χρόνο. - Ενισχύθηκαν τα famtrips, οι επισκέψεις ξένων δημοσιογράφων και opinion makers στην πατρίδα μας, για να ζήσουν από κοντά την Ελληνική Εμπειρία. 13

14 - Τέθηκαν οι βάσεις για συνδιαφήμιση του κράτους με τον ιδιωτικό τομέα, όπως άλλωστε συνηθίζεται στο εξωτερικό» Αν και δεν υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο για τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που συμβάλλουν στην επιτυχή έκβαση της συνεργασίας, όπως είναι η ανάγκη για μια ισορροπημένη δομή στα όρια της συνεργασίας με σαφείς ρόλους και καθήκοντα για όλους τους συμμετέχοντες. Είναι απαραίτητη μια ευέλικτη προσέγγιση εκ μέρους όλων των συμμετεχόντων συνδυασμένη με την ικανότητα κατανόησης των αναγκών του άλλου συμμετέχοντα. Η εισαγωγή σε παγκόσμιο επίπεδο της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης, ως πλαισίου για την αξιολόγηση της ανθρώπινης ευημερίας οδηγεί σε κρίσιμες αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα: Η αξιολόγηση των επιδόσεων του τουρισμού δεν βασίζεται μόνο στην καταγραφή της οικονομικής απόδοσης του συστήματος (οικονομική αποτελεσματικότητα), αλλά στην συμβολή της στην κοινωνική ισότητα (διάχυση των αποτελεσμάτων της ανάπτυξης στα διαφορετικά κοινωνικά στρώματα ενδογενεακή ισότητα) και στην περιβαλλοντική διατήρηση Η αξιολόγηση αυτή δεν γίνεται μόνο σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, αλλά σε μακροχρόνια προοπτική, αφού πρέπει να εξασφαλιστούν οι συνθήκες ανάπτυξης και των επόμενων γενεών, μέσα από την αύξηση του υπάρχοντος ανθρωπογενούς, ανθρώπινου, φυσικού και κοινωνικού κεφαλαίου. Όταν ένα τουριστικό προϊόν έχει χαμηλές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιδόσεις, έχουμε να κάνουμε με μη βιώσιμο τουρισμό. Ως «βιώσιμος τουρισμός» ορίζεται ο τουρισμός εκείνος που με τις υψηλές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιδόσεις, συμβάλει στην υψηλότερη δυνατή ευημερία και βιωσιμότητα της περιοχής υποδοχής μακροχρόνια (άριστο επίπεδο δε νοείται). Ο μαζικός τουρισμός παραλίας είναι μη βιώσιμος, διότι τα οικονομικά οφέλη για την περιοχή υποδοχής είναι χαμηλά, ενώ οι αρνητικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι υψηλές. Οποιαδήποτε θέση στο σύστημα των αξόνων είναι προτιμητέα, καθώς βελτιώνει την υπάρχουσα κατάσταση, ενώ κινείται προς την θεωρούμενη ως «βέλτιστη» κατάσταση. Τα τουριστικά προϊόντα που βασίζονται σε ειδικού ενδιαφέροντος μορφές τουρισμού (π.χ. πολιτιστικός, ιαματικός, εκπαιδευτικός, περιπέτειας, φυσιολατρικός, 14

15 οικο-τουρισμός, ναυταθλητικός, συνεδριακός, θαλάσσιος τουρισμός κ.λ.π.), είναι περισσότερο βιώσιμα, διότι έχουν καλύτερες επιδόσεις, εφόσον έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από το μαζικό τουρισμό παραλίας. (Βαρβαρέσος 2000). Κάποια από τα προϊόντα αυτά φαίνεται να έχουν καλύτερες οικονομικές επιδόσεις (π.χ. ο συνεδριακός τουρισμός, ο τουρισμός κινήτρων ή ο θαλάσσιος), ενώ άλλα φαίνεται να έχουν καλύτερες «περιβαλλοντικές επιδόσεις» (π.χ. ο φυσιολατρικός, ο περιπατητικός και ο αγροτουρισμός). Η εξέταση των επιπτώσεων της τουριστικής δραστηριότητας γίνεται με βάση τις τρεις διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης: οικονομική αποτελεσματικότητα, κοινωνική ισότητα και περιβαλλοντική διατήρηση, ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται υπόψη και η μακροχρόνια διάστασή τους, που παραπέμπει στην έννοια του βιώσιμου τουρισμού. Όλες, όμως, οι μορφές τουρισμού δεν έχουν τις ίδιες, θετικές ή αρνητικές, επιπτώσεις. Τις βέλτιστες επιδράσεις έχουν, θεωρητικά, οι μορφές εκείνες που είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες συνθήκες της περιοχής όπου αναπτύσσονται, αξιοποιώντας με μακροχρόνια προοπτική τους τοπικούς φυσικούς, ανθρώπινους και ανθρωπογενείς πόρους. Εξάλλου, και το γεγονός ότι οι μορφές αυτές βασίζονται στους τοπικούς πόρους περισσότερο από τις συμβατικές μορφές τουρισμού, μας οδηγεί στο να εξετάζουμε τα τουριστικά προϊόντα, όπως προσφέρονται στις συγκεκριμένες περιοχές. Κατά συνέπεια, το ζητούμενο είναι να βρεθεί το κατάλληλο πλαίσιο αξιολόγησης των διαφορετικών τουριστικών προϊόντων σε ό,τι αφορά στη συμβολή τους στη βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής υποδοχής, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο σχεδιασμού της τουριστικής ανάπτυξης και στη συνέχεια να επιβεβαιωθεί η υπόθεση ότι οι ειδικές μορφές τουρισμού έχουν καλύτερες επιδόσεις από το μαζικό τουρισμό παραλίας. Η δημιουργία μακροχρόνιων οικονομικών προοπτικών σε μία περιοχή με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων με υψηλή προστιθέμενη αξία και αυξανόμενη ζήτηση, η παραγωγή νέας γνώσης μέσα από την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, η «συνετή» χρήση των ανανεώσιμων και μη φυσικών πόρων αποτελούν καθοριστικά στοιχεία μια βιώσιμης, αναπτυξιακής τουριστικής στρατηγική 15

16 1.4 Συμπεράσματα κεφαλαίου Εν καιρώ οικονομικής ύφεσης και όλων των προβληματισμών που απορρέουν από αυτόν θα πρέπει πλέον να θεωρείται ότι ανάγκη για εισροή κεφαλαίων στην Ελληνική οικονομία υνί πλέον επιτακτικη. Αναμφίβολα Ο τουρισμός μπορεί να έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις (οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές), αλλά δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι μπορεί να έχει και σημαντικότατες αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Δεδομένο του γεγονότος ότι θα πρέπει να προωθούνται ενέργειες κι πράξεις που υποστηρίζουν την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, περιοχών θα επιχειρηθεί κάτι αντίστοιχο για την περιοχή της νότιας Ρόδου. 16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2.1 Εισαγωγή Η Δημοτική Ενότητα Νότιας Ρόδου είναι η μεγαλύτερη σε έκταση του νησιού της Ρόδου. Έχει έκταση 379 τετρ. Χλμ. Με πληθυσμό κατοίκων, η Νότια Ρόδος αντιπροσωπεύει το 3,7% του συνολικού πληθυσμού του νησιού. Η πυκνότητα πληθυσμού είναι ιδιαίτερα χαμηλή (11,4 κατοίκους ανά τετρ. χλμ, σε σχέση με 83,7 σύνολο του νησιού της Ρόδου). Παραδόξως αυτό αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά πλεονεκτήματα της περιοχής σε σύγκριση με άλλους Ευρωπαϊκούς προορισμούς. Το ποσοστό απασχόλησης στο σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού ανέρχεται σε 90,4%, σε σχέση με 80,7% για τη νήσο Ρόδο., που αντιπροσωπεύει το 27% της συνολικής έκτασης του νησιού. Συνεπώς ένα από τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα είναι ότι διαθέτει μεγάλο απόθεμα διαθέσιμης γης προς αξιοποίηση, και ειδικότερα δημόσιας γης η οποία είναι διαθέσιμη για την ανάπτυξη της περιοχής, μέσα από αξιόπιστες προτάσεις επενδυτών. 17

18 2.2 Γεωγραφικά διαμερίσματα Βάτι Καλά κρυμμένο μέσα σε πεύκα και αειθαλείς ελαιώνες, το γραφικό χωριό Βάτι βρίσκεται στην νοτιοανατολική ακτή της Ρόδου, 71 χιλιόμετρα μακριά από την πανέμορφη πρωτεύουσα του νησιού και σε κατεύθυνση προς Γεννάδι και Απολλακιά. Το όνομα Βάτι προήρθε μάλλον από το γεγονός ότι το χωριό αποτελούσε πέρασμα ή από τη λέξη «μονοπάτι» Απολακκιά Η Απολακκιά είναι ένα πολύ μικρό και ήσυχο χωριό κοντά στην Λίνδο, στον δρόμο από το Γεννάδι προς το Βάτι και 92 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη της Ρόδου. Το χωριό μοιάζει χτισμένο σε λάκκο, χαρακτηριστικό στο οποίο χρωστάει και την ονομασία του. Από την πρώτη κιόλας επαφή σας με το χωριό, θα νιώσετε σαν να μπαίνετε σε κάποια παλιά χαριτωμένη καρτ-ποστάλ - μικρά παραδοσιακά σπίτια με κεραμιδένιες στέγες, παλιοί ανεμόμυλοι και ήσυχα μοναστήρια Ασκληπιείο Το χωριό Ασκληπειός ή Ασκληπειίο, φωλιάζει στα ορεινά, χτισμένο γύρω από το κάστρο του Ασκληπειού, μνημείο που σηματοδοτεί το πέρασμα των Ιπποτών. Γύρω - γύρω σε επικλινές ανάγλυφο τα μικρά άσπρα σπιτάκια τυπικά δείγματα της λαϊκής αρχιτεκτονικής, δημιουργούν ένα άσπρο σύνολο. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η υπέροχη εκκλησία της κοιμήσεως της Θεοτόκου χτισμένη το 1060 μ.χ και δίπλα το παλαιό Ελαιοτριβείο, σήμερα Λαογραφικό Μουσείο. Στον ίδιο χώρο, το κτίριο του παλιού σχολείου, αναπαλαιωμένο, στεγάζει τον Παιδικό Σταθμό του Δήμου Νότιας Ρόδου. Η ονομασία Ασκληπειός, δείχνει την συνέχεια από την αρχαιότητα, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής και εικάζεται ως χώρος που υπήρχε ιερό αφιερωμένο στον Ασκληπιό. 18

19 Από τον Ασκληπειό μπορεί κανείς δει πανοραμικά την θάλασσα, αλλά και τα βουνά προς τα δυτικά. Η θέα προς όλες τις κατευθύνεις είναι υπέροχη,ειδικότερα το ηλιοβασίλεμα κλέβει την παράσταση, καθώς τυλίγει με ποικίλους φωτισμούς το χωριό και τον γύρω ορίζοντα. Το κάστρο του Ασκληπειού, Ιπποτικό Φρούριο του 13ου αιώνα αξίζει την προσοχή του επισκέπτη. Ο φυσικός χώρος που περιβάλλει το Ασκληπειό είναι ιδιαίτερης ομορφιάς και ποικιλίας με πλούσιο δάσος πεύκων και ελαιώνων. Στα ποτάμια της περιοχής φιλοξενείτε το ενδημικό είδος ιχθύος «Ladigesocypris ghigi» (Γκιζάνι), το οποίο θεωρείται είδος προστατευμένο από την Κοινοτική Νομοθεσία (Οδηγία92/43/Ε.Ε.) Απέναντι από το δρόμο που οδηγεί στο Ασκληπειό και προς την θάλασσα, βρίσκεται το Κιοτάρι, το επίνειο του Ασκληπειού, όμορφη παραλία με μικρό όρμο όπου δεσπόζει ο βράχος με το Χιλιοράβδι, την μικρή καλύβα από καλάμια που την ακολουθεί ο μύθος των πειρατών. Σε εποχές δύσκολες όπου οι επιδρομές των πειρατών ήταν συχνές, οι Ασκληπενοί έβαζαν τα ψάθινα καπέλα τους στηριγμένα σε χίλια ραβδιά να φαίνεται από μακριά πως περιμένει τους πειρατές πλήθος μαχητών, να τρομάζουν και έτσι η περιοχή να διαφεύγει τον κίνδυνο. Σήμερα κατά μήκος αυτής της παραλίας, όμοιας με δαντέλα, έχει αναπτυχθεί η τουριστική ζώνη της περιοχής με μεγάλα αλλά ξεχωριστά ξενοδοχεία, γραφικές ταβέρνες και σύγχρονα καφέ και μπαρ, χώρος υποδοχής των από κάθε γωνιά της γης επισκεπτών. Ξεχωριστή θέση στη παραλία κατέχει η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος χτισμένη τον ΙΕ αι) με πολλά αρχιτεκτονικά μέλη παλαιότερου ναού. 19

20 2.2.4 Γεννάδι Με μια μεγάλη παραλία, ήρεμη ατμόσφαιρα, αλλά και παράλληλα τα πιο τρελά μπιτςπάρτι στο νησί, το Γεννάδι τα έχει όλα για να σας προσφέρει τις τέλειες διακοπές. Πρόκειται για ένα μικρό χωριό στο νότιο τμήμα του νησιού και σε απόσταση 60 χιλιομέτρων από την κοσμοπολίτικη πόλη της Ρόδου Κιοτάρι Αν αναζητάτε την απόλυτη χαλάρωση σε ένα κοσμοπολίτικο και μοντέρνο περιβάλλον, όπου τα άφθονα ξενοδοχεία προσφέρουν στους επισκέπτες τους όλες τις ανέσεις καθώς και μια σχεδόν ιδιωτική παραλία, τότε το Κιοτάρι είναι το ιδανικό μέρος για τις διακοπές σας. Το θέρετρο αυτό βρίσκεται 60 χιλιόμετρα νότια της πόλης της Ρόδου, στην ανατολική ακτή του νησιού και μόνο λίγη ώρα με το αυτοκίνητο από την γραφική Λίνδο Λαχανιά Στο μέσον της διαδρομής από Γεννάδι προς Κατταβιά, λίγα χιλιόμετρα προς την ενδοχώρα, βρίσκεται η Λαχανιά. Γραφικό χωριό με καλοδιατηρημένα σπίτια ξεχωριστής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η Λαχανιά χτισμένη σε τόπο εύφορο ήταν πάντα τόπος με αγροτική παραγωγή Πρασονήσι Στο νοτιότερο άκρο της Ρόδου βρίσκεται το Πρασονήσι. Η φύση σε αυτό το άκρο του νησιού έχει κάνει για μια ακόμη φορά το θαύμα της. Το νησάκι συνδέεται με τη στεριά με μια λουρίδα άμμου που σχηματίζει δυο εξωτικές αμμουδερές παραλίες που ανάλογα την εποχή και τον καιρό είναι στενότερες η πλατύτερες. 20

21 2.3 Κλιματολογικές συνθήκες Το κλίμα στη Νότια Ρόδο είναι εύκρατο, μεσογειακό, θαλάσσιο με εναλλασσόμενες τις θερμές ξηρές (Μάιος - Οκτώβριος) με τις ψυχρές υγρές περιόδους. Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι ο ήπιος χειμώνας με τις σχετικά υψηλές θερμοκρασίες και τη μεγάλη ηλιοφάνεια (περίπου 3000 ώρες ετησίως). Το καλοκαίρι η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 28 C όμως η ατμόσφαιρα παραμένει δροσερή από την επίδραση των ανέμων και της θάλασσας, ενώ το χειμώνα η θερμοκρασία σπάνια κατεβαίνει κάτω από 0 C. 21

22 2.4 Φυσικοί πόροι Ο Δήμος Νότιας Ρόδου συγκεντρώνει τους πλουσιότερους φυσικούς πόρους του νησιού: Αποτελεί τον σημαντικότερο Δήμο του νησιού σε παραλίες, με συνολικό μήκος ακτογραμμής 152 χλμ, από τα οποία 46 χλμ είναι αμμώδης, συγκεντρώνοντας έτσι το 38% των αμμωδών ακτών ολόκληρου του νησιού. Μέρος της έκτασης του δήμου καλύπτεται από πλούσια δάση με κρυμμένα φαράγγια, καταρράκτες, ρυάκια, λίμνες, ποταμούς και βάλτους, καταφύγια και βιότοπους σπάνιων θηλαστικών, ψαριών και πουλιών. Ταυτόχρονα, η πεδιάδα της Κατταβιάς αποτελεί την σημαντικότερη πεδινή έκταση του νησιού. Στα σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους συμπεριλαμβάνονται η ενταγμένη περιοχή στο ΝΑTURA 2000 (περιοχές με σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας όπως το φράγμα Απολακκιάς και η νοτιοδυτική ακτή Φούρνοι και Πάνω Γυαλός), το Πλημμύρι, και φυσικά το Πρασονήσι. 2.5 Περιβάλλον Στη νότια πλευρά του νησιού της Ρόδου, κάτω απ το ίδιο γαλανό του Ροδίτικου ουρανού, αλλά ταυτόχρονα αλλιώτικη, πιο αγνή, η Νότια Ρόδος συναρπάζει με τη δική της, μοναδική, ανέγγιχτη ομορφιά της, θυμίζοντας στους επισκέπτες της την αυθεντική Ελλάδα που γνωρίζουν! Στα φιλόξενα χωριά της βρίσκεις ανθρώπους που ξέρουν να χαίρονται τη ζωή με απλότητα και κέφι, αλλά και να κρατούν ζωντανές τις παραδόσεις τους. Τα πράσινα χαμηλά βουνά, οι δροσερές κοιλάδες, τα σκιερά δάση και οι βιότοποι σπάνιων ζώων και πουλιών συνθέτουν εικόνες που γαληνεύουν τις αισθήσεις. Ερημικά εκκλησάκια, μοναστήρια, μεσαιωνικά κάστρα και παραδοσιακοί οικισμοί συμπληρώνουν τη μοναδικότητα του τοπίου. Και στο τέλος είναι πάντοτε η θάλασσα: Κρυφά μοναχικά περιγιάλια εναλλάσσονται με απέραντες χρυσαφένιες παραλίες, απ το Κιοτάρι, το Γεννάδι και τη Λαχανιά ως το Πλημμύρι και απ τη Απολακκιά ως το Πρασονήσι, τον παράδεισο τον απανταχού windsurfers. 22

23 2.6 Πολιτισμός Η Νότιας Ρόδου διαθέτει ένα ποικιλόμορφο και ιδιαίτερης αξίας πολιτιστικό πλούτο, ο οποίος περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα σημαντικών μνημείων όλων των εποχών: Προϊστορικά μνημεία, αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους, προϊστορική, κλασσική και μεσαιωνική τέχνη, παλαιοχριστιανικές και βυζαντινές εκκλησίες & μοναστήρια, φρούρια της Ιπποτικής περιόδου, χαρακτηριστικές κατασκευές της ιταλικής περιόδου και ζωντανούς παραδοσιακούς οικισμούς με πλούσια λαογραφία, ιδανικούς για την ανάπτυξη αγροτουριστικών δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα, λειτουργούν δύο μικρά μουσεία (λαογραφικό και εκκλησιαστικό). Αρκετά εγκαταλελειμμένα παραδοσιακά κτίρια έχουν ανακαινιστεί από αλλοδαπούς και ντόπιους που αναζητούν την ποιότητα, σε μία διαδικασία δυναμικής μετάλλαξης των αγροτικών πεδινών και ορεινών χωριών σε πρότυπους οικισμούς ήπιας ανάπτυξης. 2.7: SWOT ANALYSIS Κατά την ανάλυση SWOT μελετώνται τα δυνατά (Strengths) και αδύνατα (Weaknesses) σημεία μίας επιχείρησης, οργανισμού ή και περιοχής, καθώς και οι ευκαιρίες (Opportunities) και οι απειλές (Threats) που υπάρχουν. Τα δυνατά και αδύνατα σημεία αφορούν το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης καθώς προκύπτουν από τους εσωτερικούς πόρους που αυτή κατέχει (π.χ. ικανότητες προσωπικού και στελεχών, ιδιότητες και χαρακτηριστικά της επιχείρησης, τεχνογνωσία, χρηματοοικονομική υγεία και ικανότητα να ανταποκριθεί σε νέες επενδύσεις, κλπ.). Αντιθέτως οι ευκαιρίες και οι απειλές αντανακλούν μεταβλητές του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης τις οποίες η επιχείρηση θα πρέπει να εντοπίσει, να προσαρμοστεί σε αυτές ή ακόμα και να τις προσαρμόσει όπου κάτι τέτοιο είναι εφικτό (π.χ. είσοδος νέων ανταγωνιστών, ρυθμίσεις στο νομικό περιβάλλον, δημιουργία ή/και εμφάνιση νέων αγορών, κλπ.). 23

24 Γενικά, κατά την εφαρμογή της ανάλυσης επιχειρείται να απαντηθούν με όσο το δυνατόν πιο ποσοτικοποιημένο τρόπο ερωτήματα για την περιοχή όπως: Δυνάμεις: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα; Ποιο είναι το πλέον ανταγωνιστικό προϊόν / υπηρεσία; Ποιοι είναι οι διαθέσιμοι πόροι που είναι μοναδικοί ή έχουν το μικρότερο συγκριτικά κόστος; Τι θεωρούν οι τοπικοί οικονομικοί παράγοντες ως ενδογενή δύναμη της περιοχής; Αδυναμίες: Τι θα μπορούσε να βελτιωθεί; Τι θα έπρεπε να αποφευχθεί; Τι θεωρούν οι τοπικοί οικονομικοί παράγοντες ως ενδογενή αδυναμία; Η παραπάνω θεώρηση των Δυνάμεων Αδυναμιών πραγματοποιείται τόσο από την εσωτερική οπτική, όσο και από την οπτική των «πελατών». Κρίσιμος παράγοντας, ο οποίος επιβάλει την προσπάθεια ποσοτικοποίησης των δεδομένων αποτελεί η δυνατότητα ρεαλιστικής (αντικειμενικής) αποτίμησης της υφιστάμενης κατάστασης. Η όλη ανάλυση οφείλει να γίνει συσχετιζόμενη με τον ανταγωνισμό: για παράδειγμα, η παραγωγή ενός προϊόντος υψηλής ποιότητας, εφόσον παράγεται σε αφθονία και από τον ανταγωνισμό, δεν αποτελεί δύναμη για την περιοχή, αλλά αναγκαιότητα. Ευκαιρίες Ποιες είναι οι καλές ευκαιρίες που προβάλλουν; Ποιες είναι οι ενδιαφέρουσες τάσεις που αφορούν την περιοχή; Χρήσιμες ευκαιρίες μπορεί να θεωρηθούν: Αλλαγές στην τεχνολογία και τις αγορές, σε μικρή ή μεγάλη κλίμακα Αλλαγές στην κρατική πολιτική στο πεδίο ενδιαφέροντος Αλλαγές σε κοινωνικά μοτίβα, πληθυσμιακά προφίλ, αλλαγές τρόπου ζωής Τοπικά γεγονότα Μια συνήθης προσέγγιση εντοπισμού των ευκαιριών έγκειται στην ανασκόπηση των Δυνάμεων και τη διερεύνηση της δυναμικής τους για άνοιγμα ευκαιριών. Εναλλακτικά, ανασκοπούνται οι Αδυναμίες και διερευνάται η δυνατότητα αξιοποίησης ευκαιρίας 24

25 μέσω της εξάλειψης των. Για παράδειγμα, η μείωση του τεχνολογικού κόστους σε έναν τομέα, αποτελεί ευκαιρία για μια περιοχή η οικονομία της οποίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τομέα αυτό. Απειλές: Ποια εμπόδια εμφανίζονται συνήθως; Τι κάνουν οι ανταγωνιστές; Εμφανίζονται αλλαγές στις προδιαγραφές για τα ήδη παρεχόμενα προϊόντα ή υπηρεσίες; Οι τεχνολογικές αλλαγές απειλούν ή ακυρώνουν τη υφιστάμενη οικονομία της περιοχής; Υπάρχουν χρηματοδοτικά ή χρηματοοικονομικά προβλήματα; Αποτελεί κάποια από τις Αδυναμίες πραγματική απειλή για την οικονομία της περιοχής; Η μήτρα SWOT περιέχει τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά στοιχεία 2.8: SWOT ANALYSIS για την Νότια Ρόδο Δυνατά σημεία της περιοχής Η νότια Ρόδος αν και τα τελευταία χρόνια γνωρίζει πρωτοφανή για τα δεδομένα της περιοχής οικοδόμηση (κυρίως εξοχικές κατοικίες ) κατά βάση αποτελεί περιοχή παρθένα. Μπορεί κάποιος ακόμα να ζήσει την εμπειρία του να είναι σε μια αχανή παραλία χωρίς κανέναν στο οπτικό του πεδίο εκατέρωθεν. Επίσης η οικοδόμηση αυτή λαμβάνει χώρο σχεδόν αποκλειστικά στη νότια ακτή του δήμου. Η βόρεια ακτή καθώς και η ενδοχώρα είναι ουσιαστικά ανέγγιχτες.έιναι χαρακτηριστικό ότι στα 379 τ.χ. της έκτασης του δήμου κατοικούν μόλις 4371 κάτοικοι (σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, στην πράξη αρκετά λιγότεροι) πράγμα που ισοδυναμεί με 11.4 κατοίκους ανά τ.χ. ενώ τα αντίστοιχα νούμερα για τη νήσο Ρόδο, το νομό Δωδεκανήσου και την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αντίστοιχα είναι 83,5τ.χ, 70,2 τ.χ και 57,3 τ.χ. Υπάρχουν λοιπόν δυνατότητες για μια προσχεδιασμένη και μελετημένη ανάπτυξη τουριστικών υποδομών. 25

26 Η περιοχή προσφέρει τη αίσθηση που προσφέρει ένα μικρό νησί λ.χ. Χάλκη παράλληλα με ορισμένες ανέσεις ενός ώριμου τουριστικού προορισμού Η ποικιλομορφία που παρουσιάζει η Νότια Ρόδος τόσο σε πολιτισμικό όσο και σε φυσικό επίπεδο. Αναφέρουμε εκτός των άλλων τα εξής : Πλούσια λαογραφική παράδοση με τις δικές τις ιδιαιτερότητες από χωριό σε χωριό, μια ευθεία κατά μήκος της οποίας υπάρχουν 3 χωριά ένα καθολικό (ιταλικό), ένα μουσουλμανικό, και ένα ορθόδοξο, επίπεδη με υπέροχες παραλίες στο νότο, άγρια στο βορρά, ορεινή στο μέσο, λίμνες που φιλοξενούν αγώνες κωπηλασίας και ρυάκια (τουλάχιστον τον χειμώνα) στα οποία ζει και το γκιζάνι ο περίφημος πρωταθλητής της επιβίωσης, ελάφια στα πυκνά δάση του δήμου, αμμόλοφοι,χελώνες καρέτα καρέτα καθώς και ένα part time νησί. Το κλίμα: η ηλιοφάνεια είναι ο κανόνας χειμώνα καλοκαίρι, (300 μερες το χρόνο),θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι οι καύσωνες στο νότιο κυρίως τμήμα του δήμου και οι λειψυδρίες έχουν αρκετές αρνητικές επιπτώσεις Αδυναμίες Η έλλειψη υποδομών που παρατηρείται στον δήμο και αφορά όλους τους τομείς τουριστικούς και μη όπως εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αποχετευτικού δικτύου, λιμένων κ.ο.κ. Το μικρό μορφωτικό επίπεδο των μόνιμων κατοίκων του δήμου, και η αθρόα προσέλευση αλλοδαπών ωθούν τον νέο ηλικιακά πληθυσμό να έχει τάσεις φυγής από τον τόπο του. Τα εμπόδια της γραφειοκρατίας για την ανέγερση νέων εγκαταστάσεων, αποτελούν αφενός παράγοντα συντήρησης του φυσικού περιβάλλοντος του Δήμου αφετέρου όμως πολλές φορές ανυπέρβλητο εμπόδιο για την ανάπτυξη του. 26

27 Το βασικότερο πρόβλημα του δήμου είναι η λειψυδρία, το νερό παρά τις προσπάθειες και τα έργα που έχουνε γίνει μετά βίας αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του ντόπιου πληθυσμού Ένα άλλο πρόβλημα αποτελεί η περιοχή του πεδίου βολών του Ελληνικού Στρατού κοντά στην Κατταβιά. Πέραν της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής καθώς και του υδροβιότοπου της θαλάσσιας περιοχής στην οποία γίνεται μέρος των βολών, είναι προφανής ο κίνδυνος από βλήματα τα οποία τυχόν δεν έχουν εκραγεί Ευκαιρίες για την περιοχή Οι αναπτυξιακές δυνατότητες που προσφέρει το ΕΣΠΑ είναι μια ευκαιρία που ο Δήμος πρέπει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο Ο Δήμος ουσιαστικά αποτελεί λευκό καμβά για τους σχεδιάζοντες, δίνοντας τους έτσι τη δυνατότητα να φτιάξουν ένα πρότυπο τουριστικό θέρετρο πολυπρόσωπο με ένα πλήθος δυνατοτήτων για ένα γεμάτο τουριστικό πακέτο Το Πρασονήσι που εκτός από ένα πολύ θεαματικό τοπίο, αποτελεί πόλο έλξης για τους Surfer, πολλοί εκ των οποίων αποφασίζουν να έρθουν στην Ρόδο στην Ελλάδα αποκλειστικά για τον λόγω αυτό. Επίσης η πολύ κοντινή απόσταση της περιοχής από την Νήσο Κάρπαθο θα μπορούσε να συντελέσει στην ακτοπλοϊκή σύνδεση μεταξύ τους για daily trip εκεί. Η εκμετάλλευση του πεδίου βολής, και η αναμόρφωση του είτε σαν χώρο στον οποίο θα μπορούσε να εγκατασταθεί μια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ίσως και ανεμογεννήτριες ) είτε εναλλάχτηκες μορφές τουρισμού Τα δάση και ο φυσικός πλούτος του Δήμου και η ανάλογη εκμετάλλευση τους καθώς και η πλούσια πολιτιστική παράδοση της περιοχής Η ύπαρξη αεροπορικής σύνδεσης του νησιού με πολλές ευρωπαϊκές πόλεις Η περιοχή είναι αισθητά φτηνότερη σε σχέση με το υπόλοιπο νησί και όσων αφορά το κόστος ζωής τόσο και όσον αφορά την γη και την οικοδόμηση 27

28 Αυτό οδηγεί αρκετούς αλλοδαπούς επισκέπτες να κατασκευάσουν εξοχικές κατοικίες στην περιοχή Στη ανταγωνιστικότητα της περιοχής συμβάλλει τέλος και η πτώση της αξίας του Ευρώ.Ειδικά εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού της περιοχής στο παρελθόν είχε μεταναστεύσει στο εξωτερικό (κυρίως στην Αμερική και στην Αυστραλία ), δημιουργούνται πολλές ευκαιρίες για τις εξαιρετικά δεμένες με τον τόπο καταγωγής τους πληθυσμιακές ομάδες αυτές να επισπευτούν στον τόπο τους Απειλές Η φέρουσα ικανότητα της περιοχής: εάν η τουριστική ανάπτυξη είναι μεγαλύτερη από την ανάπτυξη του Δήμου γενικότερα είναι πολύ πιθανόν η περιοχή να μην μπορεί να ανταπεξέρθει στις ανάγκες του κόσμου που βρίσκεται σε αυτήν. Μόνιμη απειλή για την περιοχή αποτελεί η λειψυδρία και η μείωση των υδροφόρων αποθεμάτων ειδικότερα μετά τις πυρκαγιές των τελευταίων ετών Η οικονομική κρίση όπως κάθε κρίση δημιουργεί απειλές και φόβο στους επενδυτές (όπως και μεγάλα περιθώρια κέρδους φυσικά ) Εάν η ανάπτυξη δεν γίνει σχεδιασμένα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αλλοίωσης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και της εμπειρίας που προσφέρει. 28

29 2.9 : Συμπεράσματα κεφαλαίου Περιοχή του τέως Δήμου Νότιας Ρόδου και νην Δήμου Ρόδου, αναμφίβολα,αποτελεί το στολίδι του νησιού. Διατηρώντας τον παραδοσιακό της χαρακτήρα και σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο φυσικό της πλούτο και την ιδιοσυγκρασία των κάτοικων της προσφέρεται για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη με έμφαση σε ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού.η τουριστική ανάπτυξη στην περιοχή γνωρίζει ήδη ραγδαία ανάπτυξη ελκύοντας το ενδιαφέρον ξένων και εγχώριων επενδυτών,με αποτέλεσμα και τα επίπεδα ενεργείας της περιοχής να βρίσκονται χαμηλότερα συγκριτικά με αντίστοιχες περιοχές του νησιού. Τα αποτελέσματα τις SWOT ANALYSIS οδηγούν σε πάμπολλα αποτελέσματα και προβληματισμούς. Η περιοχή είχε αρκετές προοπτικές βιώσιμης ανάπτυξης πράγμα που θα την οδηγούσε τόσο σε οικονομική ευημερία όσο και καταξίωση. Τα δυνατά σημεία της περιοχής υπερισχύουν των αδυνάτων, ενώ οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται διαχρονικά στην περιοχή, ενώ λόγω οικονομικής ύφεσης θα έπρεπε να περιοριστούν η να εξαλείφουν, αυξάνονται χρόνο με το χρόνο. Ο Προτουρ ( Οργανισμός προώθησης Ροδιακού τουρισμού) ως ένα από τους πρώτους τοπικούς οργανισμούς τουρισμού στην Ελλάδα, με μεθοδικές κινήσεις και στρατηγικές καταφέρνει κάθε χρόνο να παραμένει η Ρόδος ως ένας από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς τόσο της Ελλάδος όσο και του Κόσμου. Συχνά όμως παρατηρείται ότι δεν γίνεται και η σωστότερη κατανομή της προώθηση του Νησιού. Αρκετές Φορές δημιουργούνται εντυπώσεις οι όποιες μόνο κάλο δεν θα μπορούσαν να κάνουν στην συνολική τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Δηλ προωθούνται Περισσότερο περιοχές όπως : Η πόλη της Ρόδου ή η Λίνδος και λιγότερο άλλες όπως η Νότια Ρόδο 29

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο : Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ 3.1 Ξενοδοχειακή Υποδομή στη Ρόδο Η μέση διάρκεια παραμονής για την Ρόδο, στα ξενοδοχεία είναι 9.7 ημέρες και η μέση πληρότητα των τουριστικών καταλυμάτων ήταν πολύ υψηλή αγγίζοντας το 76%. Η Ρόδος κατά βάση στηρίζεται στον μαζικό οργανωμένο τουρισμό. Ένα ποσοστό 85,2% του τοπικού τουρισμού είναι αλλοδαποί μαζικοί τουρίστες που αγοράζουν έτοιμα πακέτα από μεγάλους Tour Operators του εξωτερικού (ΑΝ. ME. 2005; ΕΟΤ, 2005; Πάχος, 2005). Η αύξηση του αριθμού κλινών υποδηλώνει την αναπτυξιακή ώθηση, που προκάλεσε η αύξηση της τουριστικής ζήτησης. Η αύξηση όμως αυτή σημείωσε μια κάμψη προς το τέλος της δεκαετίας του '80. Η μείωση αυτή παρατηρείται από το έτος 1985 και είναι περίπου της τάξεως του 10%. Παρόλα αυτά την περίοδο ο αριθμός των κλινών στα ξενοδοχεία αυξήθηκε από σε , δηλαδή σημείωσε αύξηση της τάξεως του 6,5% (Καραμέρης 2001). Η χωρική κατανομή αυτού του δυναμικού είναι σε μεγάλο βαθμό, συγκεντρωμένη στην πόλη της Ρόδου και τις γειτονικές της περιοχές, σε μια παραλιακή ζώνη σε απόσταση 10-15χλμ. από το κέντρο της πόλης (ΑΝ.ME., 2005). Τα ξενοδοχεία βρίσκονται, ως επί το πλείστον, στη βόρεια και ανατολική ακτή του νησιού. Το 2006 η συνολική δυναμικότητα της νήσου Ρόδου υπολογίζεται κλίνες, εκ των οποίων (19%) σε ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια και περίπου (81%) σε ξενοδοχεία διαφόρων κατηγοριών. Από αυτό το δυναμικό, στην πόλη της Ρόδου υπάρχουν περίπου κλίνες, ποσοστό 24% επί του συνόλου, ενώ στο βόρειο τρίγωνο (Ρόδος, Καλυθιές, Φαληράκι, Ιαλυσός, Κοσκινού) υπάρχουν περίπου κλίνες, ποσοστό 85% επί του συνόλου (ΑΝ.ME., 2005). 30

31 3.2 Τουριστική κίνηση στη Ρόδο Η ζήτηση του ελληνικού τουρισμού είναι ανελαστική αντανακλώντας την δύναμη της αγοράς. Οι υψηλότερες τιμές αυξάνουν τα τουριστικά δημόσια έσοδα, γεγονός αντίθετο με την επιθυμία των Ελλήνων να διατηρήσουν χαμηλές τιμές στον τουριστικό κλάδο. Η αλλαγή του νομίσματος σε ευρώ είχε μια τεράστια θετική επίδραση στα δημόσια έσοδα από τον τουρισμό, τα οποία πρέπει να συνεχίζουν να αυξάνονται όσο περισσότερες χώρες υιοθετούν αυτό το νόμισμα. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα πρέπει να διδάξουν και άλλες χώρες που επιθυμούν να αυξήσουν τα έσοδα τους από τον τουρισμό. Οι νομισματικές ενώσεις και η οικονομική απελευθέρωση έχουν θετικές επιδράσεις.(thompson & Thompson, 2010: 8) Η σημασία του τουρισμού για τη Ρόδο είναι ιδιαίτερα καταλυτική, αν ληφθεί υπόψηότι είναι ο βασικότερος παραγωγικός κλάδος του νησιού, που συμμετέχει σε ποσοστό 75% - 80% στη διαμόρφωση του τοπικού ΑΕΠ και προσφέρει πάνω από θέσεις εργασίας σε απασχολούμενους σε αμιγώς τουριστικές επιχειρήσεις και σε επηρεαζόμενες άμεσα από τον τουρισμό Αξιοσημείωτη, πάντως, είναι η πτωτική πορεία των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων ξένων μετά τo 2000 και μέχρι τo Η τάση αυτή αντικατοπτρίζει τόσα την πτώση των αφίξεων ξένων τουριστών στην Ελλάδα (εκτός των αφίξεων από τις Βαλκανικές χώρες), καθώς και τoν έντoνo ανταγωνισμό στην προσέλκυση τουριστών πoυ υφίστανται τα ξενοδοχεία από την ανάπτυξη των τουριστικών καταλυμάτων σε επίπεδο οικογενειακής τουριστικής εκμεταλλεύσεως. Ποτέ στην ιστορία του ροδιακού τουρισμού δεν υπήρξε μια τόσο μεγάλη περίοδος ύφεσης με μια πενταετία συνεχούς πτώσης στην τουριστική κίνηση ( ).Εάν συνεχιστεί η κατάσταση ως έχει και δεν υπάρξουν σημαντικές πρωτοβουλίες από τους φορείς της Ρόδου, τα πράγματα συνεχώς θα χειροτερεύουν, αφού: Ο ανταγωνισμός διαρκώς θα εντείνεται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου λόγω της δημιουργίας νέων ξενοδοχείων και θέρετρων υψηλών προδιαγραφών. Η γήρανση των ξενοδοχείων και υποδομών της Ρόδου θα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής. Η ισοτιμία του ευρώ με τα νομίσματα άλλων μεσογειακών χωρών δεν αναμένεται να μειωθεί. 31

32 Παρά τις όποιες παροδικές εξάρσεις της ζήτησης (χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη μετακίνηση τουριστών προς τη Ρόδο από την Αίγυπτο και την Τουρκία λόγω των εκεί βομβιστικών επιθέσεων), η πορεία των εσόδων θα παραμείνει πτωτική λόγω της διαρκώς εντεινόμενης πίεσης για χαμηλότερες τιμές από τους tour operators. Επίσης αναμένεται να διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ των επιχειρήσεων της Ρόδου.Οι επιχειρήσεις και ειδικότερα τα ξενοδοχεία που θα επενδύσουν στο προσωπικό, τις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό τους και που θα στοχεύσουν σε ειδικές κατηγορίες καταναλωτών (π.χ. οικογένειες με παιδιά, τουρίστες ειδικών ενδιαφερόντων κ.ο.κ.) με τα κατάλληλα προϊόντα (π.χ. all-inclusive, spa διεθνών προδιαγραφών), θα έχουν ικανοποιητική πληρότητα και έσοδα τα προσεχή χρόνια. Αντιθέτως, θα δυσκολεύουν συνεχώς οι συνθήκες για εκείνες τις επιχειρήσεις που απλώς θα συνεχίσουν να κάνουν ό,τι έκαναν και τις προηγούμενες δεκαετίες προσφέροντας τυποποιημένες διακοπές. Ακριβώς αυτές οι επιχειρήσεις είναι που χρειάζονται περισσότερο την υποστήριξη και καθοδήγηση από τους τουριστικούς φορείς και το κράτος. H υποαπασχόληση του ξενοδοχειακού δυναμικού της Ρόδου τα τελευταία χρόνια λόγω: Της μείωσης των αφίξεων, Της μείωσης των διανυκτερεύσεων, Της εντεινόμενης εποχικότητας, Της μείωσης στη μέση παραμονή και Της συγκριτικά ταχείας αύξησης των ξενοδοχειακών κλινών αντανακλάται σε έναν άλλο δείκτη, τις διανυκτερεύσεις ανά κλίνη. Ο τουρισμός της Ρόδου κινήθηκε ανοδικά ιδιαίτερα κατά την υψηλή περίοδο με τα ξενοδοχεία να έχουν μέγιστες πληρότητες και τον αριθμό των αφίξεων να παρουσιάζει σημαντική αύξηση σύμφωνα με τα στοιχεία από το αεροδρόμιο. Η άνοδος αυτή μπορεί να εκληφθεί ως αποτέλεσμα επίδρασης πολλών παραγόντων στους οποίους συγκαταλέγονται σίγουρα η διεθνής προβολή της χώρας μετά την ασφαλή και επιτυχημένη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η εκτεταμένη και ανανεωμένη διαφημιστική εκστρατεία του Υπουργείου Τουρισμού σε πολλές χώρες του εξωτερικού, αλλά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και να μην εστιάσουμε την προσοχή μας σε συγκυριακούς παράγοντες, όπως η ύπαρξη ή ο φόβος τρομοκρατικών επιθέσεων σε ανταγωνιστικούς προορισμούς, όπως το τρομοκρατικό χτύπημα στην Αίγυπτο, το οποίο μετέφερε μερίδια συγκεκριμένων αγορών όπως η ιταλική στην Ελλάδα και ειδικά στη Ρόδο (Μπαρμπούτης, 2005). 32

33 3.3 Εξάρτηση της τοπικής οικονομίας από το τουρισμό Ο τουρισμός αποτελεί την κυριότερη πηγή εισοδήματος για τον ντόπιο πληθυσμό της Ρόδου. Η κατανομή του ΑΕΠ της περιοχής της Ρόδου αν και στηρίζεται σε παλαιά στοιχεία μπορεί να δώσει μια εικόνα για την υφιστάμενη κατάσταση. Σύμφωνα λοιπόν με στοιχεία της Αναπτυξιακής Δωδεκανήσου (Αν. Δω) από παλαιότερες μελέτες που έχουν εκπονηθεί ο τουρισμός παράγει το 34% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος του νησιού και απασχολεί, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, περί τα άτομα (ποσοστό 42% της συνολικής απασχόλησης) (Πάχος, 2005). Η ανάλυση που γίνεται από πολλούς τοπικούς αναλυτές (αξίζει να σημειωθεί πως κάτι τέτοιο δεν στηρίζεται επιστημονικά) ο τουριστικός τομέας καταλήγει να συμβάλει στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν περίπου το 48% και αν σε αυτό προστεθεί και η κατανάλωση από τους τουρίστες για αγορές λιανικού εμπορίου το παραπάνω ποσοστό ανέρχεται σε 53-65%. Αν ληφθεί υπόψη ότι μεγάλο μέρος αυτού του εισοδήματος διοχετεύεται εκ νέου σε τοπικές συναλλαγές, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η συνεισφορά του τουρισμού στο Α.Ε.Π. της Ρόδου είναι περίπου 80-85% (Πάχος, 2005). Σε σύγκριση με το σύνολο της χώρας η συμμετοχή του πρωτογενή και του δευτερογενή τομέα στο Α.Ε.Π. της Δωδεκανήσου είναι σαφώς μικρότερη σε ποσοστό. Και οι δύο τομείς μαζί καλύπτουν το 25% του Α.Ε.Π. στη Δωδεκάνησο ενώ για το σύνολο της χώρας το αντίστοιχο ποσοστό είναι της τάξεως του 45%. Αντίθετη είναι η εικόνα σε σχέση με το τριτογενή τομέα όπου το ποσοστό συμμετοχής στο Α.Ε.Π. Δωδεκανήσου είναι 75% σαφώς μεγαλύτερο του αντίστοιχου ποσοστού σε εθνικό επίπεδο το οποίο θα είναι της τάξεως του 55% (Πάχος, 2005). Οι εισοδηματικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στα επιμέρους νησιά της Δωδεκανήσου ακολουθούν περίπου τις πληθυσμιακές εξελίξεις που έχουν την τελευταία δεκαετία. Οι κάτοικοι της Ρόδου απασχολούνται κατά κύριο λόγο στον τουριστικό τομέα ενώ πολλοί είναι εκείνοι που κατά τη χειμερινή περίοδο αναζητούν και σε άλλους κλάδους επιπλέον εισόδημα. Επίσης πολλοί από τους κλάδους που αναφέρονται πιο κάτω λειτουργούν από την κατανάλωση που δημιουργεί ο τουρισμός (ΕΣΥΕ 2003 & Πάχος 2005). 33

34 Οι ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις παρουσιάζουν υψηλά δεδομένα στη περιοχή της Ρόδου. Οι υψηλές απαιτήσεις των τουριστών και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός έχουν δώσει πνοή στις επενδύσεις μιας και η σύγχρονη οικονομία και οι διεθνείς και εθνικοί ανταγωνιστές προορισμοί εποφθαλμιούν το μερίδιο αγοράς που κατέχει η Ρόδος οπότε ο εμπλουτισμός και η άνοδος της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι μονόδρομος. Η επιλογή αυτή όμως προϋποθέτει επενδύσεις τόσο από τον Ιδιωτικό όσο και από τον Δημόσιο τομέα (ΕΣΥΕ 2003). 3.4 Τουριστική υποδομή στη Νότια Ρόδο Για την Νότια Ρόδο ισχύον τα εξής. Στον πρωτογενή τομέα απασχολείται το 25% των απασχολουμένων, ήτοι ποσοστό υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου της Ρόδου (5%). Στον δευτερογενή τομέα απασχολείται το 13% (Ρόδος 18%), κυρίως στον κλάδο των κατασκευών και με ελάχιστο ποσοστό απασχολουμένων στην μεταποίηση (προσανατολισμένη στην τοπική παραγωγή σιτηρών και ελιών). Στον τριτογενή τομέα απασχολείται το 57% (Ρόδος 71,4%). Λόγω της εποχικότητας της τουριστικής ή/και της αγροτικής δραστηριότητας, είναι πιθανό πολλοί να απασχολούνται περιστασιακά, τόσο με τον τουρισμό, όσο και με την γεωργία. Με στοιχεία έτους 2007, εντός των ορίων του πρώην Δήμου, λειτουργούν 17 ξενοδοχειακές μονάδες, συνολικής δυναμικότητας κλινών, εκ των οποίων 6 μονάδες Α κατηγορίας. Οι κλίνες στα ενοικιαζόμενα δωμάτια ανέρχονται σε 531 και αποτελούν το 15% των ξενοδοχειακών κλινών. Με μέσο συντελεστή απασχόλησης 0,2 άτομα / κλίνη, εκτιμάται ότι απασχολούνται στον κλάδο άτομα (χωρίς να υπολογίζονται τα ενοικιαζόμενα δωμάτια), δηλ. περίπου το 50% των απασχολούμενων σε όλους τους τομείς. Λόγω της εποχικότητας της τουριστικής δραστηριότητας και των στατιστικών ελλείψεων καταγραφής, δεν είναι γνωστό σε ποιο βαθμό η πιο πάνω απασχόληση αφορά στους μόνιμους κατοίκους του Δήμου. Όλες οι παράμετροι που συνεκτιμώνται για την διαπίστωση των δυνατοτήτων περαιτέρω ανάπτυξης του κλάδου στον Δήμο Νότιας Ρόδου (ανάγκες σε νερό και γη, έκταση παραλιών, εργατικό δυναμικό), συνηγορούν στον διπλασιασμό του αριθμού των υφιστάμενων ξενοδοχειακών κλινών, με την προϋπόθεση ότι η «κινητικότητα» του Ροδίτικου εργατικού δυναμικού (συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης), θα λειτουργήσει ανάλογα και προς την Νότια Ρόδο. Η αισθητή 34