Συµβολή της επιτραπέζιας ελιάς στην παρεµπόδιση του Οξειδωτικού Στρες

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Συµβολή της επιτραπέζιας ελιάς στην παρεµπόδιση του Οξειδωτικού Στρες"

Μέγαιρα Κακριδής
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Τµήµα Επιστήµης Τροφίµων και ιατροφής Συµβολή της επιτραπέζιας ελιάς στην παρεµπόδιση του Οξειδωτικού Στρες ρ Αντώνιος Ε. Κουτελιδάκης Λέκτορας ιατροφής (Π 407/80) Πανεπιστήµιο Αιγαίου Επιστηµονικός Συνεργάτης ιατροφής Γεωπονικό Πανεπ. Αθ.

2 «Κάλλιον το προλαµβάνειν ή το θεραπεύειν» Ιπποκράτης, 431 Π.Χ Συµπτώµατα ιατροφή Φάρµακο ιατήρηση υγείας Ασθένεια Χρόνος

3 Φυσικά Λειτουργικά Τρόφιµα Η φύση παρέχει αφθονία τροφών ευεργετικών για τον άνθρωπο µε αξιοσηµείωτο βιολογικό ρόλο (κλινικές και επιδηµιολογικές µελέτες). Όπως: Φρούτα (πορτοκάλι, µούρα κ.α.) Λαχανικά, άγρια χόρτα Κόκκινο κρασί Μπαχαρικά και βότανα κ.α. Μια σηµαντική κατηγορία τροφίµων µε ευεργετικές ιδιότητες εντός του οργανισµού Τα προϊόντα του δέντρου της ελιάς Ελαιόλαδο Επιτραπέζιες ελιές

4 Εµπορικοί τύποι επιτραπέζιας ελιάς Στη χώρα µας καλλιεργούνται κυρίως οι επιτραπέζιες ποικιλίες Κονσερβολιά, Καλαµών, Νυχάτη και Χαλκιδικής. Οι σηµαντικότεροι τύποι βρώσιµων ελιών είναι: Φυσικές ελιές σε άλµη (ελιές Ελληνικού τύπου) Επεξεργασµένες ελιές σε άλµη (Ισπανικού τύπου) Ελιές µαυρισµένες µε οξείδωση Αφυδατωµένες ή συρρικνωµένες ελιές

Οι σηµαντικότεροι τύποι βρώσιµων ελιών είναι: Φυσικές ελιές σε άλµη (ελιές Ελληνικού

5 Πράσινες ελιές Ισπανικού τύπου ΣΥΛΛΟΓΗ- ΙΑΛΟΓΗ ΙΑΛΟΓΗ-ΤΑΞΙΝΟΜΙΣΗ ΕΚΠΙΚΡΙΣΗ ΣΕ ΙΑΛΥΜΑ ΝaΟΗ ΠΛΥΣΙΜΟ ΜΕ ΝΕΡΟ ΓΙΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΠΕΡΙΣΣΕΙΑΣ ΝaΟΗ ΕΜΒΑΠΤΙΣΗ ΣΕ ΑΛΜΗ - ΖΥΜΩΣΗ ΠΡΟΪΟΝ ΕΤΟΙΜΟ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Ή ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

ΝΕΡΟ ΓΙΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΠΕΡΙΣΣΕΙΑΣ ΝaΟΗ ΕΜΒΑΠΤΙΣΗ ΣΕ ΑΛΜΗ

6 Φυσικώς ώριµες (µαύρες) ελιές σε άλµη ΣΥΛΛΟΓΗ- ΙΑΛΟΓΗ ΤΟΠΟ ΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΕ ΝΕΡΟ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΕ ΑΛΜΗ NaCl ΖΥΜΩΣΗ ΣΤΑ ΙΑΚΗ ΕΚΠΙΚΡΙΣΗ - ΩΡΙΜΑΣΗ ΠΡΟΪΟΝ ΟΝ ΕΤΟΙΜΟ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

7 Τεχνητά µαύρες ελιές ή ελιές µαυρισµένες µε οξείδωση σε αλκαλικό περιβάλλον ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΕΛΙΕΣ- ΣΥΛΛΟΓΗ- ΤΑΞΙΝΟΜΙΣΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΣΕ ΑΛΜΗ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΕΠΕΞ/ΣΙΑ ΕΠΕΞ/ΣΙΑ ΟΞΕΙ ΩΣΗΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΙΑΚΗ ΟΞΕΙ ΩΣΗ ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΣΕ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΟ ΜΑΥΡΟ ΠΛΥΣΙΜΟ, ΙΑΛΟΓΗ, ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΜΗ ΣΕ ΟΧΕΙΑ ΠΟΥ ΚΛΕΙΝΟΥΝ ΕΡΜΗΤΙΚΑ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ

ΕΠΕΞ/ΣΙΑ ΟΞΕΙ ΩΣΗΣ ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΙΑΚΗ ΟΞΕΙ ΩΣΗ ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΣΕ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΟ ΜΑΥΡΟ

8 Ξηράλατη ελιά Θάσου ΕΛΙΑ ΠΛΗΡΩΣ ΩΡΙΜΗ-ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΣΕ ΕΞΑΜΕΝΕΣ ΜΕ ΧΟΝ ΡΟΚΟΚΚΟ ΑΛΑΤΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΥΓΡΩΝ - ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΙΑΚΗ ΕΚΠΙΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ ΕΛΙΑ ΕΤΟΙΜΗ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

9 Που οφείλονται οι ευεργετικές ιδιότητες της επιτραπέζιας ελιάς; Χηµική σύσταση ελαιοκάρπου: Νερό, έλαιο, απλά σάκχαρα, πολυσακχαρίτες, πρωτεΐνες, πηκτίνες, οργανικά οξέα, ταννίνες, ελευρωπαϊνη, χρωστικές ουσίες και ανόργανα συστατικά. Οι επιτραπέζιες ελιές είναι ένα από τα σηµαντικότερα τρόφιµα της µεσογειακής διατροφής και ένα παραδοσιακό ελληνικό προϊόν. Τα οφέλη των επιτραπέζιων ελιών συνδέονται µε την υψηλή περιεκτικότητα αφενός µεν σε µονοακόρεστα λιπαρά, αφετέρου δε σε φαινολικές ενώσεις.

Οι επιτραπέζιες ελιές είναι ένα από τα σηµαντικότερα τρόφιµα της µεσογειακής διατροφής και ένα παραδοσιακό ελληνικό προϊόν.

10 Τα φαινολικά συστατικά της ελιάς Τα διατροφικά χαρακτηριστικά των ελιών εξαρτώνται και από το περιεχόµενό τους σε φαινολικά συστατικά και ιδιαίτερα σε ελευρωπαΐνη και υδροξυτυροσόλη. Άλλα φαινολικά της ελιάς: Καφεικό οξύ, απιγενίνη, λουτεολίνη, ανθοκυανίνες. Περιεκτικότητα σε φαινολικά συστατικά είκτης ποιότητας της ελιάς (Victor R., 2010). Τα φαινολικά συστατικά της ελιάς 1.Προσδίδουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση εντός του οργανισµού 2.Παρέχουν προστασία έναντι του οξειδωτικού στρες

Άλλα φαινολικά της ελιάς: Καφεικό οξύ, απιγενίνη, λουτεολίνη, ανθοκυανίνες.

11 Η Θεωρία των Ελεύθερων Ριζών Ελεύθερες ρίζες (ΟΗ-, 02- κ.α.): Τµήµα του µεταβολισµού των κυττάρων µε χρήση από τα φαγοκύτταρα στην άµυνα του οργανισµού (Joseph et al., 2005) Υπερπαραγωγή ελ. ριζών τοξική δράση σε κυτταρικό επίπεδο πρώιµο προωθητικό στάδιο εµφάνισης συγκεκριµένων ασθενειών

12 Ελεύθερες Ρίζες και Οξειδωτικό Στρές Παραγωγή ελ. Ριζών Εξισορρόπηση από αµυντικό αντιοξειδωτικό σύστηµα οργανισµού. Ακτινοβολία Uv-vis, χηµικές ουσίες, καπνός + ενδογενείς παράγοντες Ανισορροπία αµυντικού συστήµατος Οξειδωτικό στρες

13 Οξειδωτικό Στρες και Κυτταρικός Θάνατος Ελ. Ρίζες : Προσβολή ακόρεστων λιπιδίων µεµβρανών υδροϋπεροξειδίων, ακρολεϊνης, µαλονυλδιαλδεϋδης λιπίδια, τις πρωτεϊνες, το DNA κυτταρικός θάνατος παραγωγή ράση στα

υδροϋπεροξειδίων, ακρολεϊνης, µαλονυλδιαλδεϋδης

14 Τα αντιοξειδωτικά της διατροφής, όπως οι φαινόλες της ελιάς Ενισχύουν το ενδογενές αντιοξειδωτικό σύστηµα και αποτρέπουν το οξειδωτικό στρες δεσµεύοντας και απενεργοποιώντας τις ελεύθερες ρίζες

15 Η αντιοξειδωτική υπόθεση ( The antioxidant Hypothesis ) Υπάρχει σύνδεση ανάµεσα σε µια διατροφή πλούσια σε τρόφιµα µε αντιοξειδωτικά συστατικά, όπως οι βρώσιµες ελιές, µε την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη χρόνιων ασθενειών;

τρόφιµα µε αντιοξειδωτικά συστατικά, όπως οι βρώσιµες

16 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ: ΠΟΙΑ ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΑΣ ΕΛΙΑΣ ΣΤΟ ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ;

17 Ερώτηµα 1 ο : Ποια η επίδραση της επιτραπέζιας ελιάς στις οξειδώσεις in vitro; Η αντιοξειδωτική δράση της επιτραπέζιας ελιάς σε σχέση µε άλλους φυτικούς ιστούς

18 Ολικά φαινολικά συστατικά διαφόρων τύπων ελιάς (Γεωπονικό Παν. Αθηνών, Drakou, Koutelidakis, Panagou & Kapsokefalou, 2014) 2,500 c 2,000 mg g.a/ g ελιάς 1,500 1,000 0,500 a a a b b b ab ab b 0,000

19 Αντιοξειδωτική ικανότητα διαφόρων τύπων ελιάς (Γεωπονικό Παν. Αθηνών, Drakou, Koutelidakis, Panagou & Kapsokefalou, 2014) υνατότητα αποτροπής των οξειδώσεων στο εργαστήριο (in vitro) d 100 μmol Fe/ g ελιάς ac ac ac c c 20 b b b b 0

υνατότητα αποτροπής των οξειδώσεων στο εργαστήριο (in vitro)

20 Μέτρηση της ολικής αντιοξειδωτικής ικανότητας και των ολικών φαινολικών διαφόρων τύπων ελιάς στο εργαστήριο. (Drakou, Kouitelidakis, Panagou, Kapsokefalou, Int J Food Sci Tech, 2014) Ξηράλατες Θάσου: Mµεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση, λόγω αυξηµένης περιεκτικότητας σε ελευρωπαίνη, υδροξυτυροσόλη, καφεϊκό και απιγενίνη (Mantzouridou & Tsimidou, 2011, Zoidou et al, 2010). Φυσικώς ώριµες µαύρες: Καλύτερη δράση έναντι των πράσινων, λόγω µεγαλύτερης περιεκτικότητας σε φαινολικά και ειδικά σε ανθοκυανίνες και λόγω µικρότερης επεξεργασίας (Romero et al, 2002). Φυσικές πράσινες (Μεγαρείτικη, Γαιδουρελιά): Καλύτερες από τις Ισπανικού τύπου ζυµούµενες (Χαλκιδικής, Κονσερβολιά), διότι δεν έχουν υποστεί τόσο εκτεταµένη επεξεργασία-ζύµωση (Conception et al, 2004; Kailis & Harris, 2007). Οξειδωµένες µαύρες: Μικρή αντιοξειδωτική δράση λόγω οξείδωσης των φαινολών.

απιγενίνη (Mantzouridou & Tsimidou, 2011, Zoidou et al, 2010).

21 Ερώτηµα 2 ο : Ποια η επίδραση της επιτραπέζιας ελιάς κατά του οξειδωτικού στρες στο πλάσµα; Τα φαινολικά συστατικά της ελιάς αύξησαν τα επίπεδα γλουταθειόνης σε υγιείς εθελοντές. Visioli F, Wolfram R, Richard D, Abdullah MI, Crea R. J Agric Food Chem Μελέτη µε 98 εθελοντές έδειξε ότι η κατανάλωση ενός εκχυλίσµατος βρώσιµης ελιάς οδήγησε σε αύξηση των επιπέδων του ενδογενούς αντιοξειδωτικού ενζύµου «Γλουταθειόνη» (ενδεχοµένως µέσω επίδρασης στην έκφραση του γονιδίου ARE-Antioxidant Response Element) Αναχαίτιση οξειδωτικού στρες µέσω ενίσχυσης του ενδογενούς αντιοξειδωτικού συστήµατος

22 Ερώτηµα 3 ο : Ποια η επίδραση της επιτραπέζιας ελιάς στην αναχαίτιση του οξειδωτικού στρες που σχετίζεται µε καρδιαγγειακές παθήσεις; Οξειδωτικό στρες και καρδιαγγειακά Οι ελεύθερες ρίζες επιδρούν στη καρδιαγγειακή λειτουργία µε µια σειρά παθογενειών: Οι ρίζες έχουν άµεση βλαπτική δράση στις κυτταρικές µεµβράνες και στους πυρήνες των κυττάρων, Οι δραστικές ρίζες οξυγόνου επιδρούν στη διεργασία της αθηρογένεσης, Οι δραστικές ρίζες οξυγόνου προκαλούν υπεροξείδωση των λιπιδίων οδηγώντας στο σχηµατισµό οξειδωµένων λιποπρωτεϊνών LDL.

23 Ανασκόπηση των αντιοξειδωτικών δράσεων της ελιάς εντός του οργανισµού Raederstorff D. Int J Vitam Nutr Res May;79(3): Μελέτες σε ζώα και σε ανθρώπους έδειξαν ότι η κατανάλωση πολυφαινολών ελιάς (10mg/d) µείωσε την οξείδωση της LDL και δείκτες οξειδωτικού στρες όπως DNAdamage και ισοπροστάνια. Η υδροξυτυροσόλη εµφανίζει έντονη δράση λόγω µεγάλης απορρόφησης. Το συστατικό της ελιάς Ελευρωπαίνη προάγει την καρδιοπροστασία σε κουνέλια που τρέφονταν µε µια λιπαρή διατροφή Andreadou I, Benaki D, et al. Planta Med Μελέτη µε κουνέλια που ελάµβαναν µια λιπαρή διατροφή για 6 εβδοµάδες έδειξε ότι η κατανάλωση εκχυλισµάτων ελιάς, πλούσιων σε ελευρωπαίνη, οδήγησε σε µείωση των συµπτωµάτων της καρδιακής ισχαιµίας, ενώ αναχαίτισε το οξειδωτικό στρες σε κάποιους ιστούς (µείωση προϊόντων οξείδωσης). Πέραν της αντιοξειδωτικής δράσης STAT3). ράση σε γονίδια (PI3K, Akt, enos, AMPK,

24 ιατροφογενοµική: Σχέση διατροφής και γονιδίων Ενδεχόµενη επίδραση συστατικών, όπως οι φαινόλες της ελιάς, σε γονίδια και µεταβολικά µονοπάτια: Αναστολή παθοφυσιολογικών µηχανισµών εκδήλωσης ασθενειών Koutelidakis et al.,2014

25 Ερώτηµα 3ο: Ποια η επίδραση της επιτραπέζιας ελιάς στην επίσχεση του οξειδωτικού στρες που σχετίζεται µε καρκίνο και άλλες ασθένειες; Οξειδωτικό Στρες και Καρκίνος Καρκίνος: Οφείλεται σε µεταλλάξεις γονιδίων, απορύθµιση κυτταρικού κύκλου, απόπτωση κυττάρων, καταστροφή DNA. Επίδραση του οξειδωτικού Στρες στην καταστροφή του DNA. Πολυφαινόλες : Πειράµατα σε ζώα και in vitro Προστασία οργάνων από καρκινογένεση µέσω επίδρασης στον κυτταρικό πολλαπλασιασµό και στην απόπτωση (Ferguson,2000).

27 Οι ευεργετικές επιδράσεις της Ελευρωπαΐνης Έχει συσχετισθεί µε την πρόληψη της αθηροσκλήρωσης και την παρεµπόδιση της οξείδωσης της LDL. Παρουσιάζει ενδιαφέρουσες αντιµικροβιακές, αντιυπερτασικές και αντικαρκινικές ιδιότητες καθώς επίσης και προστατευτική δράση ενάντια στην οστεοπόρωση. Πιθανόν να µειώνει την ολική χοληστερόλη και τα υψηλά επίπεδα των τριγλυκεριδίων (Zoidou et al. 2010). Ενδεχόμενες δράσεις Ελευρωπαίνης Αντιοξειδωτική Αντιφλεγμονώδης Αντικαρκινική Ηπατοπροστατευτική Αντιμικροβιακή Αντιική Νευροπροστατευτική Επίδραση στην Υγεία Δέσμευση ελεύθερων ριζών Αποτροπή Οξειδωτικού στρες Αναστολή οξείδωσης LDL Αναστολή φλεγμονώδων παραγόντων (λιποξυγενάση, κυτταροκίνες) Δέσμευση ελεύθερων ριζών Αναστολή πολλαπλασιασμού κυττάρων Προώθηση απόπτωσης Αναστολή μίτωσης και αγγειογένεσης Μείωση οξειδωτικού στρες Αποτροπή στεάτωσης Καταστροφή βλαπτικών μικροβίων Αναστολή ανάπτυξης ιών Μείωση οξειδωτικού στρες στα νευρικά κύτταρα

28 Άλλες δράσεις της ελευρωπαΐνης Park et al, 2011 Η πρόσληψη ελευρωπαΐνης µείωσε τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ σε ποντίκια που διατρέφονταν µε δίαιτα υψηλή σε λίπος για 8 εβδοµάδες. Πιθανή θετική επίδραση σε ασθένειες του ήπατος.

29 Άλλες δράσεις της ελευρωπαΐνης Shen et al, 2014 Η πρόσληψη ελευρωπαΐνης µείωσε τη το συνολικό βάρος, το βάρος του ήπατος και της καρδιάς σε ποντίκια που διατρέφονταν µε δίαιτα υψηλή σε λίπος για 8 εβδοµάδες. Ενδεχόµενη θετική επίδραση στον έλεγχο βάρους µέσω προώθησης της β-οξείδωσης του λίπους και της θερµογένεσης. Περισσότερες µελέτες σε ανθρώπους απαιτούνται για ασφαλή συµπεράσµατα.

30 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η κατανάλωση επιτραπέζιας ελιάς εντασσόµενη εντός του προτύπου της Μεσογειακής ιατροφής ύναται να προστατεύει έναντι του οξειδωτικού στρες στρέφοντας τη ζυγαριά της αντιοξείδωσης προς την αντιοξειδωτική πλευρά Συµβολή στην προαγωγή της υγείας και τη µείωση του κινδύνου ασθενειών

31 «Η φύσις µηδέν µήτε ατελές ποιεί µήτε µάτην». Αριστοτέλης Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Σχετικά έγγραφα

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ Η χοληστερίνη ή η χοληστερόλη είναι κηρώδης στερόλης που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων όλων των ιστών του σώματος, και στο πλάσμα του αίματος όλων των ζώων. Μικρότερες ποσότητες χοληστερίνης