Ομάδα ράσης για την Ελλάδα: καλά στοχοθετημένη και επαρκώς στελεχωμένη βοήθεια υποστηρίζει μεταρρυθμίσεις ζωτικής σημασίας

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Βρυξέλλες, 11 Μαρτίου 2014 Ομάδα ράσης για την Ελλάδα: καλά στοχοθετημένη και επαρκώς στελεχωμένη βοήθεια υποστηρίζει μεταρρυθμίσεις ζωτικής σημασίας Ποια είναι η αποστολή της Ομάδας ράσης για την Ελλάδα; Η Ομάδα ράσης για την Ελλάδα (Ο Ε) ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2011 από τον Πρόεδρο Μπαρόζο για την παροχή τεχνικής βοήθειας στις ελληνικές αρχές. Η Ομάδα ράσης κινητοποιεί εμπειρογνωμοσύνη από τα κράτη μέλη, διεθνείς οργανισμούς και άλλους εξειδικευμένους φορείς και συντονίζει την τεχνική βοήθεια που ζητούν οι ελληνικές αρχές για την υλοποίηση των δεσμεύσεων για διαρθρωτικές αλλαγές βάσει του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής. Η τεχνική βοήθεια που παρέχεται από την Ο Ε τίθεται στη διάθεση των ελληνικών αρχών στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν τη δημόσια διοίκηση, να εκσυγχρονίσουν το κανονιστικό τους σύστημα και να θέσουν τα θεμέλια ενός αναπτυξιακού μοντέλου βασισμένου στην επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις, σύμφωνα με το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής. Η παρεχόμενη εμπειρογνωμοσύνη χρησιμοποιείται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων της νομοθεσίας, των θεσμών ή/και των μεθόδων και διαδικασιών εργασίας. Οι ακόλουθοι στόχοι διέπουν όλες τις δραστηριότητες της Ο Ε κατά την υποστήριξη της Ελλάδας στις ευρείας κλίμακας μεταρρυθμίσεις που έχει αναλάβει: Ανάπτυξη και ενίσχυση της ικανότητας της ελληνικής διοίκησης να καταρτίζει και να υλοποιεί διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την καλύτερη λειτουργία της οικονομίας και τη δημιουργία των αναγκαίων συνθηκών για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας. Επιτάχυνση της στοχευμένης απορρόφησης από τα ενωσιακά διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής. Τα διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής αποτελούν ζωτικούς πόρους για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κοινωνική πρόοδο. Ποιές είναι οι μέθοδοι εργασίας της Ομάδας ράσης; Η Ομάδα ράσης έχει προσωπικό γύρω στα 60 άτομα και έχει τη βάση της στις Βρυξέλλες (30 άτομα) και στην Αθήνα (30 άτομα). Το προσωπικό περιλαμβάνει υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποσπασμένους εμπειρογνώμονες από διάφορα κράτη μέλη ή άλλους οργανισμούς με ειδική εμπειρογνωσία, όπως συμβουλευτική υποστήριξη για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ή ενίσχυση διοικητικής ικανότητας. MEMO/14/177

2 Η τεχνική βοήθεια μπορεί να λάβει τις ακόλουθες μορφές: Αποστολές εμπειρογνωμόνων/συναντήσεις εργασίας για την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών: έχουν διατεθεί εμπειρογνώμονες κυρίως από 25 κράτη μέλη και διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, ο ΟΟΣΑ, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το ΝΤ, η Οικονομική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη, η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη. Οι περισσότεροι ενωσιακοί εμπειρογνώμονες προέρχονται από την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, την Ισπανία και τη Σουηδία. Μέχρι σήμερα η Ο Ε έχει οργανώσει 400 αποστολές για ευρεία ποικιλία θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων και 35 συναντήσεων εργασίας για θέματα πολιτικής, που αφορούσαν κυρίως τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, τη φορολογική διοίκηση, τις δημόσιες συμβάσεις και το επιχειρηματικό περιβάλλον. Η εν λόγω βραχυπρόθεσμη τεχνική βοήθεια χρηματοδοτείται από πόρους που διατίθενται στον προϋπολογισμό τεχνικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου ή του προγράμματος Fiscalis της ΕΕ, που εστιάζει στην ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρογνωμοσύνης μεταξύ των εθνικών φορολογικών διοικήσεων. Υποστήριξη μέσω συμβάσεων μικρής αξίας: με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζεται εντατικότερη υποστήριξη για συγκεκριμένα βραχυπρόθεσμα έργα. Η Ο Ε χρησιμοποίησε εκτεταμένα συμβάσεις μικρής αξίας με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Ο τύπος αυτός της βοήθειας επιτρέπει στους εμπειρογνώμονες να συνεργάζονται με ελληνικές ομάδες έργου για περιόδους 3-4 μηνών προκειμένου να αξιολογήσουν, να σχεδιάσουν ή να υλοποιήσουν συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις. Μέχρι σήμερα έχουν διευθετηθεί από την Ο Ε 52 τέτοιες συμβάσεις συνολικού ύψους ευρώ. Κατά την παρούσα περίοδο αναφοράς σημειώθηκε αύξηση 44% όσον αφορά τη χρήση του εν λόγω χρηματοδοτικού μέσου, με 16 επιπλέον συμβάσεις ύψους περίπου ευρώ. Συνεχής υποστήριξη από διεθνείς ή εθνικούς οργανισμούς με εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε διαχείριση πολύπλοκων μεταρρυθμίσεων/αλλαγών: απαιτείται συνεχής παρουσία για να ενισχυθεί η υλοποίηση έργων πολύπλοκων μεταρρυθμίσεων και να καθοδηγηθεί η διαχείριση των αλλαγών στην ελληνική δημόσια διοίκηση, ιδιαίτερα για να παρασχεθεί εκ του σύνεγγυς βοήθεια στους Έλληνες διαχειριστές έργων. Η Ο Ε έχει μέχρι σήμερα οργανώσει τη σύναψη 10 συμφωνιών επιχορήγησης ή συνεισφοράς/εκχώρησης με διεθνείς οργανισμούς (όπως το ΝΤ και ο Όμιλος της ιεθνούς Τράπεζας) καθώς και με εθνικούς φορείς (όπως η γαλλική δημόσια υπηρεσία ADETEF) για την παροχή τεχνικής βοήθειας στην Ελλάδα για ποσό ύψους 10,4 εκατ. ευρώ. Θα καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για την αποτελεσματική χρήση των επιλέξιμων κονδυλίων για τεχνική βοήθεια μέσω τριών επιπλέον επιχορηγήσεων στους τομείς της φορολογικής διοίκησης, της βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και τη μεταρρύθμιση της χωροταξίας καθώς και για τη μεταρρύθμιση του κτηματολογίου (διαχείριση γαιών) συνολικού ύψους 2 εκατ. ευρώ. 2

3 «Επικεφαλής τομέα»: σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα κράτος μέλος με καλό ιστορικό επιδόσεων σε συγκεκριμένο τομέα πολιτικής καθίσταται «επικεφαλής τομέα». Επικεφαλής τομέων έχουν προέλθει κυρίως από τη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία, την Ισπανία και το Βέλγιο. Ποιες μεταρρυθμίσεις υποστηρίζει η Ο Ε; Σήμερα η Ο Ε δραστηριοποιείται στους ακόλουθους τομείς: Επιτάχυνση των έργων στο πλαίσιο της πολιτικής για τη συνοχή Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα/πρόσβαση στη χρηματοδότηση Μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης Φορολογική ιοίκηση και ιαχείριση των ημόσιων Οικονομικών Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και καταπολέμηση της διαφθοράς Επιχειρηματικό περιβάλλον Μεταρρύθμιση του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης Μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος Αγορά εργασίας, κοινωνική ασφάλιση, καινοτομία και παιδεία Μεταναστευτικό, άσυλο και σύνορα Ιδιωτικοποιήσεις και κτηματολόγιο Ενέργεια, μεταφορές και περιβάλλον. Σε αυτούς τους 12 τομείς η Ο Ε έχει συντονίσει και οργανώσει την τεχνική βοήθεια για 110 έργα. Παραδείγματα μεταρρυθμίσεων με υψηλό αντίκτυπο που πραγματοποιούνται χάρη στην τεχνική βοήθεια: 1. Αποδέσμευση επενδύσεων σε έργα υποδομής Οι εργασίες σε τέσσερις μεγάλους αυτοκινητοδρόμους, συνολικής αξίας 7,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, είχαν ανασταλεί για περισσότερο από τρία χρόνια εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Σήμερα, έχει επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των αναδόχων και της ελληνικής κυβέρνησης, την οποία η ελληνική Βουλή επικύρωσε τον εκέμβριο του Στη συνέχεια, χορηγήθηκε έγκριση και επιβεβαιώθηκε χρηματοδοτική στήριξη από την ΕΕ. Το γεγονός αυτό άνοιξε το δρόμο για αποτελεσματική επανεκκίνηση των τεσσάρων έργων το Καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, η Ο Ε παρείχε συμβουλές στις ελληνικές αρχές στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεών τους με τα διάφορα μέρη. 3

4 2. Μεταρρύθμιση της διοίκησης της κεντρικής κυβέρνησης Η Ο Ε, και η Γαλλία ως επικεφαλής τομέα, υποστήριξαν με σθένος την Ελλάδα για τον σχεδιασμό αποτελεσματικότερης μεταρρύθμισης των κρατικών υπουργείων και οργανισμών. Η τεχνική βοήθεια συνέβαλε στη δημιουργία πλαισίου για μια νέα διυπουργική Γενική Γραμματεία συντονισμού υπό την αιγίδα του Πρωθυπουργού, καθώς και στον σχεδιασμό ενός πιο ολοκληρωμένου διετούς σχεδίου δράσης για τη μεταρρύθμιση και την αναδιοργάνωση της κεντρικής διοίκησης. Παρασχέθηκε επίσης στήριξη για τον καθορισμό της διαδικασίας επιλογής ανώτερων διευθυντικών στελεχών (γενικών διευθυντών, διευθυντών, τμηματαρχών). Η παροχή τεχνικής βοήθειας συνέβαλε στη χάραξη στρατηγικής για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση που θα εγκριθεί από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Μεταρρυθμίσεων (ως σημαντική συνιστώσα της ελληνικής ψηφιακής στρατηγικής). 3. Φορολογική διοίκηση Η τεχνική βοήθεια από το ΝΤ, την Ο Ε και τη Γενική ιεύθυνση Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τη συνδρομή των κρατών μελών όπως του Βελγίου, υποστηρίζει ευρύ φάσμα ριζικών αλλαγών, μεταξύ άλλων, τον ορισμό μιας νέας οργανωτικής διάρθρωσης που παρέχει τη δυνατότητα για μεγαλύτερο έλεγχο του δικτύου των τοπικών φορολογικών υπηρεσιών από τις κεντρικές υπηρεσίες, τη θέσπιση και εφαρμογή ενός νέου κώδικα φορολογικής διαδικασίας και νέων εισπρακτικών εργαλείων (ηλεκτρονική κατάσχεση/e-garnishment). 4. Καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και καταπολέμηση της διαφθοράς Πέραν της συμφωνίας για ένα πρόγραμμα εργασίας, ξεκίνησε η υλοποίηση των περισσότερων δράσεων της εθνικής στρατηγικής για την πάταξη της διαφθοράς. Πάνω από 700 υπάλληλοι επιμορφώθηκαν σε τεχνικές καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Μέσω αυτής της επιμόρφωσης, η τεχνική βοήθεια ενίσχυσε την ικανότητα της Μονάδας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών της Ελλάδας (της αρχής καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας), με αποτέλεσμα να αναφερθούν στις αρχές 1446 περιπτώσεις εικαζόμενης φοροδιαφυγής, να παραπεμφθούν 405 υποθέσεις στις εισαγγελικές αρχές και να δεσμευθούν από τις αρχές του 2012 περιουσιακά στοιχεία αξίας 170 εκατ. ευρώ, σε σχέση με 133 εκατ. ευρώ κατά την προηγούμενη περίοδο επανεξέτασης. 5. Εμπόδια στον ανταγωνισμό Η Ο Ε υποστήριξε εκτενώς εκτίμηση του ΟΟΣΑ για την άρση/απλούστευση της νομοθεσίας που περιορίζει τον ανταγωνισμό σε καίριους τομείς της ελληνικής οικονομίας: τα τρόφιμα, το λιανικό εμπόριο, τα δομικά υλικά και τον τουρισμό. Η υιοθέτηση των συστάσεων του ΟΟΣΑ για την άρση των ανεπαρκών διατάξεων και τη διόρθωση των δυσανάλογων παρεμβάσεων στην οικονομία, προς όφελος ολίγων και με υψηλό κόστος για τους πολλούς, αναμένεται να έχει σημαντικά αποτελέσματα: θα ωφελήσει τους καταναλωτές, με τη μείωση των τιμών, θα συμβάλει στην βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας και στη δημιουργία απασχόλησης, θα δώσει στις ελληνικές επιχειρήσεις εφόδια, ώστε να ανταγωνίζονται αποτελεσματικότερα στην ευρωπαϊκή και στην παγκόσμια αγορά. 4

5 Βάσει συντηρητικών εκτιμήσεων, υπολογίστηκε ότι θα υπάρξουν ετήσιες θετικές επιπτώσεις ύψους περίπου 5,2 δισεκατομμυρίων ευρώ 1, με τη μορφή πλεονάσματος για τους καταναλωτές, αυξημένων δαπανών και υψηλότερου κύκλου εργασιών στους τέσσερις τομείς, χάρις στην κατάργηση των υφιστάμενων κανονιστικών εμποδίων στον ανταγωνισμό. Με βάση την έκθεση του ΟΟΣΑ, οι ελληνικές αρχές καταρτίζουν, σύμφωνα με το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, πολυνομοσχέδιο για την τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας, με σκοπό την εξάλειψη ή τη μείωση των εμποδίων που έχουν επισημανθεί από τον ΟΟΣΑ. 6. ημόσια υγεία Η τεχνική βοήθεια από την Ο Ε, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Γερμανία ως επικεφαλής τομέα υπήρξε καθοριστική για την ανάπτυξη ενός σαφούς στρατηγικού οράματος για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Η στρατηγική εγκαινιάστηκε στη διάσκεψη υψηλού επιπέδου "Υγεία σε δράση" που πραγματοποιήθηκε στις εκεμβρίου Το πρώτο συγκεκριμένο ορόσημο αυτής ήταν η έγκριση, στις 6 Φεβρουαρίου 2014, του νόμου για τον διαχωρισμό μεταξύ αγοραστή και παρόχου του ΕΟΠΥΥ (του εθνικού οργανισμού παροχής υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης), που αποτελεί ένα καθοριστικό βήμα προς την οικοδόμηση ενός αποτελεσματικού συστήματος υπηρεσιών πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης προσβάσιμου σε όλους. 7. Ίδρυμα για την Ανάπτυξη στην Ελλάδα Σημαντικές προσπάθειες έχουν γίνει για τη σύσταση Ιδρύματος για την Ανάπτυξη (ΙγΑ), του οποίου το νομικό πλαίσιο ενέκρινε η ελληνική Βουλή τον εκέμβριο του Στόχος του Ιδρύματος για την Ανάπτυξη είναι να βοηθήσει την ελληνική οικονομία, ιδίως τις ελληνικές ΜΜΕ, να έχουν καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Η Ελληνική ημοκρατία θα επενδύσει στο ίδρυμα αυτό έως και 350 εκατομμύρια ευρώ. Μαζί με τη δέσμευση της γερμανικής KfW (100 εκατ. ευρώ) θα διατεθούν τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ για χρηματοδότηση της πραγματικής ελληνικής οικονομίας. εν αποκλείονται περισσότερες συνεισφορές από άλλα κράτη μέλη και ιδρύματα. Η υλοποίηση του Ιδρύματος για την Ανάπτυξη βρίσκεται στο στάδιο προετοιμασίας και οι δραστηριότητές του αναμένεται να ξεκινήσουν το πρώτο εξάμηνο του Χρήση των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ Τα δύο τελευταία χρόνια, η Ελλάδα βελτίωσε σημαντικά τη χρήση και την απορρόφηση των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, με σημαντική υποστήριξη από την τεχνική βοήθεια που παρέχει και συντονίζει η Ο Ε. Η χώρα βρίσκεται στην 4η θέση μεταξύ των 28 κρατών μελών της ΕΕ σε θέματα απορρόφησης πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής, από την 18η θέση που κατείχε στα τέλη του Βελτιώσεις σημειώθηκαν ιδίως στους τομείς της ψηφιακής σύγκλισης (βλ. παρακάτω), των έργων υποδομής στις μεταφορές και της απασχόλησης. 1 Η έκθεση του ΟΟΣΑ είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: 5

6 9. Ψηφιακή σύγκλιση Ύστερα από επίμονες προσπάθειες και με την υποστήριξη του μηχανισμού Jaspers 2, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τρία μεγάλα έργα (ψηφιακό σχολείο, ηλεκτρονικό εισιτήριο και Σύζευξις). Ένα τέταρτο έργο έχει προκηρυχθεί από τις ελληνικές αρχές. Η παρούσα έκθεση παρέχει ορισμένα παραδείγματα για τη χρησιμότητα και τη σημασία μιας καλά στοχευμένης και επαρκώς στελεχωμένης τεχνικής βοήθειας που υποστηρίζει τις ζωτικές μεταρρυθμίσεις της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής. Η τεχνική βοήθεια εξακολουθεί να συμβάλλει στην πραγματοποίηση των αλλαγών, όμως η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματική χρήση αυτής της βοήθειας εκ μέρους των ελληνικών αρχών καθώς και από τη διαθεσιμότητα της σχετικής χρηματοδότησης. 2 Η JASPERS είναι σύμπραξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική ιεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής), της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ), της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (ΕΤΑΑ) και της Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW). Πρόκειται για μηχανισμό τεχνικής βοήθειας για τις δώδεκα χώρες της ΕΕ οι οποίες προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 και το Παρέχει στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη την υποστήριξη που χρειάζονται για την προετοιμασία σημαντικών έργων υψηλής ποιότητας, τα οποία θα συγχρηματοδοτηθούν από τα ταμεία της ΕΕ. 6