Οὐ μνησικακήσω. Συγγραφή: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ. Εφαρμογή: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ

Transcript

1 Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία A Λυκείου Θεματική ενότητα: Ξενοφώντος, «Ελληνικά»: Το ήθος της αποκατεστημένης Δημοκρατίας - Συνολική θεώρηση του κείμενου Τίτλος: Οὐ μνησικακήσω Συγγραφή: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ Εφαρμογή: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Θεσσαλονίκη 2014

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθμιας: Λάμπρος Πόλκας, Κοσμάς Τουλούμης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 19

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Οὐ μνησικακήσω Εφαρμογή σεναρίου Μαγδαληνή Πρεβεζάνου. Δημιουργία σεναρίου Μαγδαληνή Πρεβεζάνου Διδακτικό αντικείμενο Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Τάξη Α Λυκείου Χρονολογία Από έως Σχολική μονάδα 2 ο Γενικό Λύκειο Νίκαιας Διδακτική / θεματική ενότητα Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Ξενοφώντος, «Ἑλληνικά»: Το ήθος της αποκατεστημένης δημοκρατίας - Συνολική θεώρηση του κείμενου. Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Φιλολογικής ζώνης Ιστορία Νεοελληνική Γλώσσα Άλλα γνωστικά αντικείμενα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Σελίδα 3 από 19

4 Κοινωνική και Πολιτική Οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα Κοινωνιολογία Φιλοσοφία Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης Πολιτιστικά Προγράμματα Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: εργαστήριο πληροφορικής, αίθουσα διδασκαλίας. ΙΙ. Εικονικός χώρος: GoogleDrive. Χρονική διάρκεια: 6 διδακτικές ώρες. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Προαπαιτούμενες γνώσεις για τον μαθητή: εξοικείωση με την εργασία σε ομάδες, με τη χρήση συνεργατικών περιβαλλόντων μάθησης Google.Drive, με τον κειμενογράφο (Word) και με την παρουσίαση κειμένων. Προαπαιτούμενες γνώσεις για τον δάσκαλο: τρόπος συντονισμού ομάδων, διαχείριση ψηφιακών εργαλείων, γνώση ψηφιακών πηγών και τρόπου προσπέλασής τους. Υλικοτεχνική υποδομή σχολικής μονάδας: εργαστήριο πληροφορικής, πρόσβαση στο διαδίκτυο, υλικό μικροφωνικής εγκατάστασης (μικρόφωνα για ηχογράφηση). Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Μαγδαληνή Πρεβεζάνου: «Οὐ μνησικακήσω», Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Ξενοφώντος, «Ἑλληνικά», Α Λυκείου, Το σενάριο αντλεί Σελίδα 4 από 19

5 - Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σύντομη περιγραφή περίληψη Το σενάριο διακρίνεται σε δύο μέρη: Το πρώτο μέρος αναφέρεται στο παρελθόν, στο οποίο οι μαθητές μέσα από κείμενα-πηγές που επεξεργάζονται διακρίνουν τα χαρακτηριστικά των δημοκρατικών πολιτευμάτων, αναγνωρίζοντας τα στοιχεία φθοράς τους και παρεκτροπής τους, διερευνώντας ετυμολογικά και συνθέτοντας δημιουργικά κείμενα με τις βασικές έννοιες που συνέχουν τη δημοκρατία. Σε αυτό το πρώτο μέρος οι ομάδες δρουν σε μορφή σκυταλοδρομίας. Το δεύτερο μέρος αφορά το σήμερα και περνάει ο προβληματισμός για τη δημοκρατία σε σημερινές μορφές έκφρασης. Οι ομάδες αναδιατάσσονται και μεταφέρουν τις γνώσεις ή κρίσεις τους από την προηγούμενη φάση στην τωρινή συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η ενότητα αυτή επιλέγεται στο πλαίσιο της συνολικής θεώρησης του Β Βιβλίου των «Ελληνικών». Σκοποί της ανακεφαλαίωσης είναι: 1) η εμπέδωση της ύλης 2) η ανάμνηση βασικών σημείων 3) η ανασύνθεση της ύλης 4) η χρήση του γνωσιακού υλικού σε άλλο περιβάλλον. Στη συγκεκριμένη συνολική θεώρηση προστίθεται ο όρκος που δίνουν οι Αθηναίοι με την αποκατάσταση της δημοκρατίας η οποία πρέπει να βασίζεται στις αρχές της επιείκειας και της μη μνησικακίας, προκειμένου να μην αναζωπυρωθούν πάθη εκδίκησης. Επομένως, ο βασικός πυρήνας του σεναρίου συνδέεται με τον όρκο για την αμνηστία, και επεκτείνεται στα χαρακτηριστικά των δημοκρατικών πολιτευμάτων, στις πολιτικές μορφές έκφρασης, ειδικά στο μεταπολιτευτικό τύπο δημοκρατίας και στις προσωπικότητες που πέρασαν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αυτού. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές εμπεδώνουν την ύλη, Σελίδα 5 από 19

6 αποκρυσταλλώνοντας την γενική ιδέα του έργου και υιοθετώντας μετριοπαθή στάση απέναντι στην κοινωνία και στους συνανθρώπους τους. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Επιδιώκεται οι μαθητές/ μαθήτριες: Να συνειδητοποιήσουν την αξία της δημοκρατίας από την οποία απορρέει και το σχετικό ήθος. Να αναγνωρίζουν μέσα από τον λόγο και τη διάνοια ανθρώπων το δημοκρατικό τους ήθος. Να εξηγούν με βάση ιστορικές, κοινωνικές ή πολιτικές συνθήκες τα αίτια φθοράς και παρεκτροπής των ορθών πολιτευμάτων Να αντιληφθούν την αξία του μέτρου όπως αυτό συσχετίζεται με τις αρχές της επιείκειας, της συγχώρεσης και της μη μνησικακίας, τόσο σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων ή διακρατικών και πολιτικών συσχετισμών. Γνώσεις για τη γλώσσα Επιδιώκεται οι μαθητές/ μαθήτριες: Να ετυμολογούν λέξεις και να δημιουργούν μέσω της παραγωγής ομόρριζων ποιητικό κείμενο. Να κινούνται επαγωγικά, από τα ειδικά στα γενικά, διατυπώνοντας γενικές γνώμες κύρους. Να συσχετίζουν λόγο και εικόνες και με αυτά να αποκωδικοποιούν πληροφορίες σχετικά με εποχή και πολιτικές συμπεριφορές Γραμματισμοί Επιδιώκεται οι μαθητές/ μαθήτριες: Να διακρίνουν και να εντοπίζουν σε πολλά ψηφιακά κείμενα βασικές και χρήσιμες πληροφορίες. Σελίδα 6 από 19

7 Να μεταφέρουν πληροφορίες και να τις χρησιμοποιούν, ώστε να κατανοήσουν, να σχολιάσουν και να συγκρίνουν πολιτικές καταστάσεις, πρόσωπα και εποχές. Να ομαδοποιούν έννοιες και να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία, όπως το Wordle.net προκειμένου να παρουσιάσουν μια εργασία Να γίνονται από δέκτες παραγωγοί λόγου και σχολιαστές. Διδακτικές πρακτικές Το σενάριο βασίζεται στη συνεργασία και στο ομαδικό πνεύμα, καθόσον οι εργασίες γίνονται με σχέσεις αλληλεξάρτησης. Οι μαθητές σε κάθε ομάδα προετοιμάζουν ή υποστηρίζουν τους επόμενους. Ο δάσκαλος είναι διαμεσολαβητής μεταξύ των ομάδων και οι μαθητές αλληλεπιδρούν εντός και εκτός ομάδας. Εφαρμόζεται ο ψηφιακός-κριτικός γραμματισμός και μέσω του εντοπισμού των βασικών στοιχείων σε ένα κείμενο διενεργείται η επικοινωνία τόσο με αυτό όσο και με συμμαθητές που γίνονται συν-αναγνώστες, συν-ομιλητές, συν-συγγραφείς. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Το σενάριο αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο της συνολικής θεώρησης του Β Βιβλίου των «Ελληνικών» του Ξενοφώντα. Η ιδέα του όλου στο τέλος επανέρχεται μετά την κατά μέρος ανάλυση, καθώς ο μαθητής οφείλει να επανασυνθέσει τα μέρη αποκομίζοντας βασικές ιδέες. Το σημείο είναι κομβικό σε ένα ιστορικό πλαίσιο, καθώς η δημοκρατία που αποκαθίσταται τον 4ο αιώνα π. Χ. έχει χαρακτηριστικά που έχουν αλλοιώσει τη φύση της. Η τυραννία διέβρωσε τα ήθη και οι συνέπειες ήταν αμετάκλητες. Ο πολίτης του 4ου αιώνα έχει χάσει το ενδιαφέρον του για την πόλη, έχει γίνει ιδιοτελής και εκδικητικός παρά τους όρκους για επιείκεια και ομοψυχία. Οι μαθητές στο σενάριο αυτό καλούνται να συνομιλήσουν τόσο με το ιστορικό αυτό παρελθόν, τις αλλοιώσεις και φθορές πολιτευμάτων, την αξία της δημοκρατίας αλλά Σελίδα 7 από 19

8 και τους συσχετισμούς με εποχές μεταπολίτευσης και «παλινόρθωσης» πολιτευμάτων. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο συνδέεται με τους διδακτικούς στόχους που έχουν τεθεί στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, και συγκεκριμένα αυτόν που τίθεται στη συγκεκριμένη ενότητα, που είναι να επισημάνουν το ήθος που επέδειξε η αποκατασταθείσα δημοκρατία με τη γενική αμνηστία, καθώς και την ιστορική και πολιτική σημασία της εθνικής συμφιλίωσης. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Στο σενάριο αυτό οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται διαδραστικά. Μέσω του Google.Drive οι μαθητές συνεργάζονται στο γράψιμο, στην έρευνα. Μέσω του Wordle.net κατηγοριοποιούν με εποπτικό τρόπο τα χαρακτηριστικά των δημοκρατικών πολιτευμάτων. Με τις ΤΠΕ οι μαθητές κάνουν πολυτροπικά κείμενα και συνθέτουν με δημιουργικό τρόπο το υλικό τους. Κείμενα Κείμενα σχολικών εγχειριδίων Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Α Λυκείου: Ξενοφώντος, «Ἑλληνικά»: Το ήθος της αποκατεστημένης δημοκρατίας - Συνολική θεώρηση του κείμενου. Κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων Ανδοκίδης, «Περί των μυστηρίων» Όρκος για την προστασία του αθηναϊκού πολιτεύματος. [πηγή: Ιστότοπος «Πολιτική Επιθεώρηση]. Αριστοτέλης, «Πολιτικά» 1279a a10: Τα είδη των πολιτευμάτων: Τα ορθά πολιτεύματα και οι παρεκκλίσεις από αυτά. Στο W.D. Ross, εκδ Aristotelis Politica. Οξφόρδη: Clarendon Press. Ανατ Μτφρ. Π. Λεκατσάς. [1939] χ.χ. Σελίδα 8 από 19

9 Αριστοτέλης. Πολιτικά. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Ι ΙΙ. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.[πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]. Θουκυδίδης, «Ιστορίαι» : Το «κύκνειο άσμα» του Περικλή Η προσωπικότητά του. Απάντηση του Περικλή στους επικριτές. Στο H.S. Jones & J.E. Powell, εκδ ThucydidisHistoriae. Ι ΙΙ. 2η έκδ. Οξφόρδη: Clarendon Press. Ανατ Μτφρ. Ε.Κ. Βενιζέλος. [1940] Θουκυδίδου Ιστορίαι. Ι ΙΙ. 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. (1η έκδ. Οξφόρδη: Οxford University Press). [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]. Ισοκράτης, «Αρεοπαγιτικός» Στο G. Norlin, εκδ Isocrates. I III. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press Λονδίνο: William Heinemann Ltd. Μτφρ. Σ. Τζουμελέας Ισοκράτους Αρεοπαγιτικός, Περί Ειρήνης. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος. [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]. Λυσίας, «Δήμου Καταλύσεως Απολογία», Στο W.R.M. Lamb, εκδ Lysias. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press Λονδίνο: William Heinemann Ltd. Μτφρ. Σ. Τζουμελέας. [1939] χ.χ. Λυσίας. Λόγοι. Μετάφραση, σχόλια. Ι ΙΙ. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος. [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα]. Ξενοφώντας, «Αθηναίων Πολιτεία» 1, Στο Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας των Θ.Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη, Λ. Αντζουλή, Γ. Κριτσέλη. [Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα]. Σμυρνάκης, Ν.Πλάτωνος «Πολιτεία» (Βιβλία 8,9,10). Εργασία στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ηθικής Φιλοσοφίας».[πηγή: Ιστότοπος Γεράσιμου Πολίτη]. Διδακτική πορεία/ στάδια/ φάσεις Σελίδα 9 από 19

10 Α Φάση ερευνητική φάση διδασκαλίας (στο εργαστήριο/ στο σπίτι: 3 ώρες) Οι μαθητές έχουν ανοίξει το Google.Drive του τμήματος και κάθε ομάδα έχει τον ρόλο της συνεργατικής υποστήριξης της άλλης, για αυτό είναι και υπο-ομάδα. Υλικό στην ενότητα είναι κείμενα-πηγές που καλούνται οι μαθητές στην πρώτη φάση να διαβάσουν και να επεξεργαστούν μέσα σε συνεργατικό πλαίσιο. Τόσο η κριτική ανάγνωση όσο και ο διάλογος με τα κείμενα γίνεται μέσα στην ομάδα. Κάθε ομάδα φέρει την ταυτότητά της, η οποία και καταδεικνύεται από την ονομασία της: Η 1η υποομάδα, οι Αναγνώστες, καλούνται να διατρέξουν τα κείμενα και να εντοπίσουν αυτά που συνδέονται με τα πολιτεύματα. Με αυτόν τον τρόπο προετοιμάζουν τη δουλειά που θα κάνει η επόμενη υποομάδα, καθόσον συνδέεται με τα βήματα που ακολουθούνται στην ανάγνωση, που είναι κατ αρχάς ο εντοπισμός βασικών σημείων, κάνοντας μια βασική «αποδελτίωση»-σε ψηφιακή μορφή. Μόλις ολοκληρώσει η πρώτη υποομάδα και αφού διαμοιραστεί στο Google.Drive το κείμενο, με τη 2η υποομάδα, οι Πληροφοριοδότες, επεξεργάζονται το κείμενο μέσα από ένα συννεφόλεξο καταγράφοντας τα χαρακτηριστικά των ορθών πολιτευμάτων και ένα άλλο συννεφόλεξο με τα χαρακτηριστικά των παρεκτροπών των πολιτευμάτων, νοηματοδοτώντας τις ποιοτικές διαφορές αλλά και τις παρεκτροπές των πολιτευμάτων, ενώ η 3η υπο-ομάδα, οι Αναλυτές, προβαίνουν σε ένα παραπάνω επίπεδο, σχολιάζουν τα αίτια που οδήγησαν στη φθορά της δημοκρατίας του 4ου αιώνα π. Χ. σε σχέση με αυτήν του 5ου αιώνα. Η 4η υπο-ομάδα, οι Γνωμολόγοι, αναζητούν ρητά/ γνωμικά/ σκέψεις γενικού κύρους για τη δημοκρατία, όπως μπορούν να αναζητηθούν στα δοθέντα κείμενα ή σε σημερινές αναφορές και η 5η υπο-ομάδα, οι Γλωσσολόγοι, καλούνται να φτιάξουν ένα λεξικό με λέξεις/φράσεις που είναι και θεμελιακές έννοιες της δημοκρατίας. Στη συνέχεια, επεξεργάζονται την έννοια της επιείκειας που αποτέλεσε και τον θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας μετά την αποκατάστασή της, αναζητώντας μέσα από συλλογισμούς τη σχέση της με τη Σελίδα 10 από 19

11 δημοκρατία σε αντίθεση με την σκληρότητα, ή το απόλυτο πνεύμα και την εκδικητικότητα των απολυταρχικών καθεστώτων. Και μέσα στο πλαίσιο της συνολικής θεώρησης, οι Γλωσσολόγοι ανασυνθέτουν τους λόγους προσωπικοτήτων που «παρέλασαν» στο έργο του Ξενοφώντα και στο Β Βιβλίο των «Ελληνικών», στα κεφάλαια που μελέτησαν,,που εκφράζουν το αυστηρό ήθος τους ή αντίθετα την επιείκειά τους. Τέλος, η ομάδα των Γλωσσολόγων ασχολείται και με τη λέξη «μνησικακία», φτιάχνοντας ένα ποιητικό λεξικό με τα συνθετικά της λέξης, παίζοντας έτσι ένα ετυμολογικό παιχνίδι με τη βασική έννοια της δημοκρατίας, τη μνησικακία. Β Φάση: συνθετική φάση διδασκαλίας: (στο σχολικό εργαστήριο/ στο σπίτι: 2 ώρες) Σε αυτή τη φάση οι μαθητές παίρνουν το 2ο Φύλλο Εργασίας και, μετά από μερική ανασύνθεση των ομάδων, δίνουν μια έκφραση μέσω του λόγου, της εικόνας και της μίμησης της νέας μορφής και των χαρακτηριστικών της δημοκρατίας σήμερα. Έτσι, η δεύτερη και η τρίτη ομάδα, δηλαδή οι Πληροφοριοδότες και οι Αναλυτές, φέροντας το γνωσιακό υλικό από τη προηγούμενη φάση που αποσκοπούσε στη διερεύνηση του παρελθόντος ενώνονται σε αυτή τη φάση για να φτιάξουν την νέα ομάδα των Στοχαστών, με έργο να συνδέσουν τις δύο εποχές και τη δημοκρατία του 4ου αιώνα π. Χ, που έχει προκύψει μετά το τυραννικό καθεστώς των Τριάκοντα με τη δημοκρατία της Μεταπολίτευσης (1974) που προέκυψε μετά τη χούντα των συνταγματαρχών (1967). Οι Στοχαστές γράφουν συνεργατικά ένα άρθρο στο Google.Drive σχολιάζοντας νέες συμπεριφορές που προέκυψαν μετά τη Μεταπολίτευση τόσο σε σχέση με τον λαό όσο και με τους πολιτικούς. Συμβουλεύονται τον τύπο της εποχής μέσα από το διαδίκτυο. Στη συνέχεια, εν είδει παιγνιδιού αλλά και επικοινωνιακής γλώσσας γράφουν ένα δεκάλογο του καλού δημοκράτη, συνθέτοντας τις αρχές του τότε και του τώρα. Σελίδα 11 από 19

12 Η 1η και η 4ην υπομάδες, δηλαδή οι Αναγνώστες και οι Γνωμολόγοι σε αυτή τη φάση θα αποτελέσουν την ομάδα των Διαφημιστών και Συνθηματολόγων. Οι Διαφημιστές - Συνθηματολόγοι ανασυνθέτουν την εποχή της Μεταπολίτευσης μέσα από εικόνες και συνθήματα που λέγονταν και ασκούν κριτική σε αυτό το ήθος της δημοκρατίας. Τέλος, η 5η υποομάδα, οι Γλωσσολόγοι σε αυτή τη φάση μεταμορφώνονται και γίνονται Θεατρίνοι, καθώς μπορούν να αξιοποιήσουν το υλικό της προηγούμενης φάσης. Οι Θεατρίνοι, λοιπόν, σε αυτή τη φάση αναπαριστούν τον λόγο των τυράννων και από την άλλη τον λόγο των δημοκρατών. Γ Φάση (συνολική παρουσίαση στην τάξη 1 διδακτική ώρα) Σε αυτή τη φάση οι μαθητές μέσα από το Drive παρουσιάζουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα και ευρήματα των εργασιών τους τονίζοντας τα σημεία σύνδεσης των ομάδων. Την 1 η ώρα με το τμήμα αυτό της Α Λυκείου το οποίο είχε συνδεθεί από προηγούμενες μέρες με το Google.Drive πήγαμε στο εργαστήριο πληροφορικής και τους είπα να ανοίξουν το Drive τους και να διαβάσουν το 1 ο Φύλλο που τους είχα κοινοποιήσει. Την κατανομή στις ομάδες την έκανα εγώ λαμβάνοντας υπόψη τις δεξιότητες που έχουν δείξει σε άλλες εργασίες που τους είχα αναθέσει. Σελίδα 12 από 19

13 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ- ΑΝΑΛΥΤΕΣ Μελετώντας το αρχαίο παρελθόν: 1 η υπο-ομάδα: Οι Αναγνώστες Διαβάστε προσεκτικά όλα τα κείμενα και εντοπίστε τονίζοντας με έντονα γράμματα (B bold) όλες τις βασικές πληροφορίες που συνδέονται με τα πολιτεύματα. Η πρώτη αυτή υποομάδα είχε μια δυσκολία να διαβάσει μεγάλης έκτασης κείμενα, αλλά με την παρότρυνση να τα χωρίσουν και να εντοπίζουν παράλληλα τα βασικά σημεία των κειμένων κατάφερε, αφού άνοιξε τα κείμενα να το φέρει εις πέρας την εργασία της. 2 η υπο-ομάδα: Οι Πληροφοριοδότες Με βάση τα κείμενα-πηγές και τα σημαντικότερα σημεία που θα επισημάνετε να φτιάξετε ένα συννεφόλεξο με τα χαρακτηριστικά των ορθών πολιτευμάτων ή τις παρεκτροπές τους. Στη συνέχεια, να γράψετε μία περίληψη και να αποτυπώσετε με σαφή τρόπο το νόημα για τη διάκριση των πολιτευμάτων. Αυτή η ομάδα, επειδή δεν μπορούσε να δουλέψει, αν δεν τελείωνε η προηγούμενη ομάδα, ανέλαβαν να βοηθήσουν παίρνοντας κι αυτοί κάποια κείμενα δοκιμάζοντας το Wordle.net, το οποίο το είχαν δουλέψει στο Γυμνάσιο, όπως μου είχαν πει. Τη 2 η ώρα ξεκίνησαν να δουλεύουν σοβαρά τα συννεφόλεξα που δίνουν τα ορθά πολιτεύματα και εκείνα με τις παρεκτροπές τους. Χάρηκαν τη διαδικασία και την επόμενη 3 η ώρα Σελίδα 13 από 19

14 προσπάθησαν να γράψουν με σύντομο τρόπο ένα κείμενο με συμβουλευτικό χαρακτήρα για τη διάκριση των πολιτευμάτων. 3 η υπο-ομάδα: Οι Αναλυτές Με ποιους όρους λειτουργεί κατ ορθό τρόπο η δημοκρατία και κάτω από ποιες συνθήκες οδηγείται στη φθορά; Να γράψετε ένα σχόλιο για τη δημοκρατία του 4 ου αιώνα π. Χ. σε σχέση με τη δημοκρατία του 5 ου αι, όπως αυτή δίνεται από τον Ισοκράτη για την αθηναϊκή δημοκρατία. Η ομάδα αυτή ξεκίνησε από το δεύτερο ερώτημα: διάβασαν προσεκτικά την πηγή και έδωσαν την απάντησή τους με ένα κείμενο που έγραψαν από κοινού. Για το 1 ο ζήτημα που συνδεόταν με τα κείμενα-πηγές ασχολήθηκαν από τη 2 η ώρα και έφτιαξαν δύο στήλες με τα χαρακτηριστικά των ορθών πολιτευμάτων και τις παρεκτροπές τους. Η ομάδα δεν δυσκολεύτηκε, καθώς αποτελούνταν από μαθητές που έχουν διακριθεί σε κριτική ικανότητα και σε σχλιασμό. 4 η υπο-ομάδα: Οι Γνωμολόγοι Να γράψετε αποφθέγματα για την δημοκρατία αντλώντας τα από την πηγή αυτή. Να γράψετε αξιομνημόνευτα ρητά από τα παραπάνω κείμενα. Η ομάδα αυτή ξεκινά με την πρώτη δραστηριότητα και εντάσσει αποφθέγματα που έχουν πει και ξένοι θεωρητικοί. Κι αυτοί πάλι από τη 2 η ώρα ξεκινάει να ασχοληθεί με τα κείμενα πηγές και να αντλήσει προτάσεις που θα μπορούσαν να σταθούν ως ρητά. 5 η υπο-ομάδα: Οι Γλωσσολόγοι 1. Να φτιάξετε ένα λεξιλόγιο με έννοιες που αποτελούν και βασικές αρχές της δημοκρατίας. Σελίδα 14 από 19

15 2. Να αναλύσετε την έννοια της «επιείκειας». Να αποδείξετε γράφοντας συλλογισμούς τη διαλεκτική σχέση «επιείκειας» και «δημοκρατίας». Κατά πόσο η επιείκεια δεν συνάδει με την τυραννία, και εν γένει τα αυταρχικά καθεστώτα. Να αναζητήσετε από τον Ξενοφώντα τις προσωπικότητες εκείνες που φέρθηκαν με επιείκεια μεταγράφοντας ή επινοώντας από το κείμενο του Ξενοφώντα τον άμεσο λόγο τους. 3. Μνησικακία: Να ετυμολογήσετε τη λέξη και να φτιάξετε ένα ποιητικό λεξικό με ετυμολογικό παιχνίδι με τις παράγωγες από αυτή λέξεις. Και αυτή η ομάδα ξεκίνησε να φτιάχνει τη 2 η ώρα βασιζόμενη στα κείμενα πηγές λεξικό με λέξεις με ιδεολογικό φορτίο σχετικό με τη δημοκρατία. Την 1 η ώρα προσπάθησαν να βρουν μέσα από μια «ανασκόπηση» τα πρόσωπα που αναφέρθηκαν στον Ξενοφώντα και έδειξαν επιείκεια. Σκέφτηκαν να φτιάξουν πορτρέτα αυτών των ανδρών που προβλήθηκαν με τον λόγο τους ως επιεικείς. Ανέτρεξαν στο ψηφιακό βιβλίο τους και εντόπισαν τα σημεία που αξιοποίησαν, είτε με το να αντιγράψουν σε ευθύ λόγο τις προστάσεις αυτών των αντρών είτε με το να φτιάξουν μόνοι τους. Σκέφτηκαν να δώσουν με εικόνες και από κάτω λεζάντες με τις χαρακτηριστικές ατάκες που δείχνουν επιείκεια. Την επόμενη ώρα ασχολήθηκαν με καλή διάθεση με το λεκτικό παιχνίδι που αποκαλύπτει την ετυμολογία της λέξης: «μνησικακία». Σελίδα 15 από 19

16 2 ο Φύλλο Εργασίας Σε αυτή τη φάση έφτιαξαν νέες ομάδες μετά από τη δική μου παρότρυνση: Έτσι, η 2 η και 3 η υποομάδες ενώθηκαν για να πάρουν μια νέα ταυτότητα που εκφράζει το σήμερα, το ίδιο και η 1 η με την 4 η υποομάδα και η 5 η αυτόνομα. Οι μαθητές σε αυτή τη φάση κλήθηκαν να μοιραστούν μέσω του Google.Drive τα αποτελέσματα των εργασιών τους της Α Φάσης και να τα παρουσιάσουν μέσα στην καινούργια τους πια ομάδα. ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΣΤΟΧΑΣΤΕΣ Να γράψετε συνεργατικά ένα άρθρο όπου να σχολιάσετε τα χαρακτηριστικά της Μεταπολιτευτικής δημοκρατίας τόσο αυτής του 1974 όσο αυτής της δημοκρατίας που αποκαταστάθηκε μετά το καθεστώς των Τριάκοντα. Να συμβουλευτείτε κείμενα από τον τύπο που αναφέρονται στη Μεταπολίτευση Φτιάξτε τον δεκάλογο του καλού και δημοκρατικού πολίτη με πρώτη εντολή: o Ου μνησικακήσεις o Ου. Την 5 η και 6 η ώρα ασχολήθηκαν με τις δραστηριότητες αυτές: Δυσκολεύτηκαν να γράψουν το άρθρο το οποίο τους είπα ότι πρέπει να είναι ένα πολιτικό σχόλιο για τη δημοκρατία της Μεταπολίτευσης, αναφερόμενοι και στο παρελθόν της δημοκρατίας του 4 ου αιώνα π. Χ.. Το έγραψαν τελικά συνεργατικά, αναζητώντας από το διαδίκτυο διάφορα σχόλια για τη δημοκρατία της Μεταπολίτευσης. Τη δεύτερη δραστηριότητα την χάρηκαν σαν παιχνίδι: έφτιαξαν έναν έξυπνο δεκάλογο με τις αρχές ενός δημοκράτη. ΟΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΣ - ΣΥΝΘΗΜΑΤΟΛΟΓΟΙ Σελίδα 16 από 19

17 Φτιάξτε ένα πάζλ εικόνων με συνθήματα από δημοκρατίες της Μεταπολίτευσης και σχολιάστε κατά πόσο εκφράζουν τις αρχές της δημοκρατίας (επιείκεια, μη μνησικακία ). Οι ομάδες ξεκίνησαν να αναζητούν στο διαδίκτυο εικόνες με συνθήματα της εποχής της Μεταπολίτευσης. Για το σχόλιο βοήθησα με το να κατευθύνω τη σκέψη τους. ΟΙ ΘΕΑΤΡΙΝΟΙ Να αποδώσετε τον λόγο τυράννων/ ολιγαρχικών ή δημοκρατών, όπως τον συνέθεσαν οι Γλωσσολόγοι στην προηγούμενη φάση. Η ομάδα αναζήτησε μαζί με τα αποτελέσματα της εργασίας τους στην Α Φάση κομμάτια από τον λόγο ολιγαρχικών ή τυράννων που διαλέγονται σε ένα θεατρικό με τους δημοκράτες. Σελίδα 17 από 19

18 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Μπορεί να σχεδιαστεί μία Ερευνητική Εργασία ( Project ) με θέμα τη σύγκριση της δημοκρατίας του 5 ου με την αντίστοιχη παρηκμασμένη μορφή της τον 4 ο π. Χ. αιώνα, αναζητώντας τα αίτια της φθοράς της. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το σενάριο προκαλεί το ενδιαφέρον για μια ανάγνωση σε πολιτειακό επίπεδο, αλλά οι μαθητές δυσκολεύτηκαν στη σύγκριση εποχών, συσχετισμό χαρακτηριστικών γνωρισμάτων κοινωνίας σε εποχές μεταπολίτευσης. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κουτσογιάννης, Δ «Ο ρόμβος της γλωσσικής εκπαίδευσης». Στο Μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Πρακτικά της 32 ης Συνάντησης του Τομέα Γλωσσολογίας Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ (Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη), Κυνηγός, Χ «Νέες Πρακτικές με Νέα Εργαλεία στην Τάξη: Κατάρτιση επιμορφωτών για τη δημιουργία κοινοτήτων αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών στο σχολείο». Στο Νοητικά Εργαλεία και Πληροφοριακά Μέσα. Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής, επιμ. Χ. Κυνηγός & Ε. Δημαράκη. Αθήνα: Καστανιώτης, Μικρογιαννάκης, Ε Παθολογία πολιτευμάτων στην αρχαιότητα. Εκδόσεις Καρδαμίτσα Φουντοπούλου, Μ.- Ζ «Αρχές Μάθησης και καλλιέργεια της κριτικής σκέψης: εφαρμογή στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών». Στο Πρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης, 3 ο Πανελλήνιο Σελίδα 18 από 19

19 Συνέδριο με θέμα: «Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη». Αθήνα: Ατραπός, Σελίδα 19 από 19