ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. 3η Γραπτή Εργασία Αστικό & Εργατικό Δίκαιο. Θέμα

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών: ΔΕΟ Θεματική Ενότητα: ΔΕΟ 10 - Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Ακαδημαϊκό Έτος: 2017/18 3η Γραπτή Εργασία Αστικό & Εργατικό Δίκαιο Γενικές οδηγίες για την εργασία Όλα τα ερωτήματα είναι υποχρεωτικά. Η εργασία, περιλαμβανομένης της εισαγωγής, του επιλόγου και των αναφορών, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις λέξεις. Οι εργασίες πρέπει να είναι επιμελημένες και ευανάγνωστες, ώστε να μην κουράζουν τον αναγνώστη και να φέρουν το ονοματεπώνυμο και το Τμήμα κάθε φοιτητή ως όνομα αρχείου, αλλά και εντός του σώματος της εργασίας. Καταληκτική ημερομηνία ανάρτησης των εργασιών στο study.eap.gr: Παρασκευή, 23 Φεβρουαρίου Οι φοιτητές και φοιτήτριες δικαιούνται δύο (εργάσιμες) ημέρες καθυστέρησης χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση και άδεια από τον Συντονιστή της Θ.Ε., συνεπώς καταληκτική ημερομηνία είναι η Τρίτη, 27 Φεβρουαρίου Εργασίες που παραλαμβάνονται εκπρόθεσμα χωρίς άδεια του Συντονιστή επισύρουν βαθμολογικές κυρώσεις (0,5 βαθμό για κάθε ημερολογιακή ημέρα καθυστέρησης). Θέμα Η αγρότισσα Α καλλιεργεί αμπέλια στην περιοχή των Σπάτων, κοντά στο αεροδρόμιο της Αθήνας. Ο δημοσιογράφος Δ, στο πλαίσιο έρευνάς του για τις επιπτώσεις της λειτουργίας του αεροδρομίου στη ζωή των κατοίκων της περιοχής, παίρνει συνέντευξη από την Α, την οποία και δημοσιεύει στο περιοδικό με το οποίο συνεργάζεται μαζί με μια φωτογραφία που του έδωσε η Α, στην οποία αυτή απεικονίζεται να συλλέγει σταφύλια. Λίγους μήνες αργότερα, ο Μ, γενικός διευθυντής marketing της εταιρίας οινοποιίας «Μιχαήλ Γ Α.Ε.», αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τη φωτογραφία της Α, η οποία είχε πέσει τυχαία στην αντίληψή του, στο πλαίσιο της νέας διαφημιστικής εκστρατείας της εταιρίας. Έτσι, έχοντας τη σχετική αρμοδιότητα από το καταστατικό της εταιρίας, αναθέτει στον τυπογράφο Τ, ο οποίος αγνοεί την προέλευση της φωτογραφίας της Α, την εκτύπωση διαφημιστικών φυλλαδίων με τη φωτογραφία της Α. Ο Τ προβαίνει στην εκτύπωση των φυλλαδίων, αλλά λόγω βλάβης του μηχανικού του εξοπλισμού τα χρώματα στα φυλλάδια που παραδίδει στον Μ είναι αλλοιωμένα. Λίγους μήνες αργότερα, και λόγω της δυσαρέσκειας που έχει δημιουργηθεί ως προς το πρόσωπό του, ο Μ παραιτείται και τη θέση του αναλαμβάνει ο Χ. Μια από τις πρώτες ενέργειες του Χ είναι να απολύσει τη Γ, τη γραμματέα του Μ, η οποία είχε προσληφθεί στην εταιρία πριν από 5 μήνες με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, προκειμένου στη θέση της να προσλάβει την ανιψιά του, την Ψ. Απαντήστε αιτιολογημένα στις εξής ερωτήσεις: 1) Πώς κρίνετε την απόφαση του Μ να χρησιμοποιήσει τη φωτογραφία της Α στο διαφημιστικό φυλλάδιο της εταιρίας; (1 μονάδα) 2) Έχει η Α, η οποία ταράχθηκε, όταν με έκπληξή της, είδε τη φωτογραφία της στο διαφημιστικό φυλλάδιο, αξιώσεις, και κατά ποιου ή ποιων; (3 μονάδες) 3) Τι είδους σύμβαση καταρτίστηκε για την εκτύπωση των διαφημιστικών φυλλαδίων και τι δικαιώματα γεννώνται λόγω της αλλοίωσης των χρωμάτων; (2 μονάδες)

2 4) Καθίσταται άκυρη η απόλυση της Γ εξαιτίας του λόγου για τον οποίο απολύθηκε; Θα δίνατε την ίδια απάντηση, αν η Γ ήταν εργαζόμενη με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου; (2 μονάδες) 5) Ανεξαρτήτως της απάντησης που θα δώσετε στο ερώτημα 4), ποια δικαιώματα θα είχε η Γ,, αν τυχόν η καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου της Γ ήταν άκυρη; (2 μονάδες) Οδηγίες για την ανάπτυξη της εργασίας Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία σε μία επιτυχημένη εργασία είναι να αντανακλά την πλήρη κατανόηση και γνώση του θέματος από τον φοιτητή/τη φοιτήτρια και όχι να αποτελεί μία συρραφή πληροφοριών. Τα κριτήρια αξιολόγησης της εργασίας αυτής είναι τα παρακάτω: 1. Η εργασία θα πρέπει να αναδεικνύει την κατανόηση του θέματος από τον φοιτητή/τη φοιτήτρια, πράγμα που προκύπτει από τα εξής: Σαφής επισήμανση όλων των πτυχών και παραμέτρων του θέματος Σωστή ανάπτυξη των αναλυτικών στοιχείων Αναφορά σε μελέτες, βιβλιογραφία ή άλλα στοιχεία, όπου απαιτείται Επιχειρηματολογία με ξεκάθαρη δομή και λογικά επιχειρήματα Απουσία άσχετου υλικού 2. Η αντιγραφή δεν επιτρέπεται ούτε από πηγές του Internet, ούτε από άλλους φοιτητές/φοιτήτριες του ΕΑΠ ή άλλων πανεπιστημίων. Επίσης, παράγραφοι ή λήμματα από βιβλία πρέπει να επισημαίνονται σαν τέτοια (σε παρένθεση ή σε υποσημείωση ο συγγραφέας και ο τίτλος) και η σχετική πηγή πρέπει να αναγράφεται στη βιβλιογραφία. Επισημαίνεται ότι γίνεται έλεγχος αντιγραφών και η λογοκλοπή τιμωρείται βαθμολογικά. 3. Η εργασία δεν πρέπει να ξεπερνά τις λέξεις και πρέπει να υποβληθεί δακτυλογραφημένη σε μορφή word μέσω του συστήματος study.eap.gr. Κ Α Λ Η Ε Π ΙΙ Τ Υ Χ ΙΙ Α!

3 Ενδεικτική απάντηση 1) Πώς κρίνετε την απόφαση του Μ να χρησιμοποιήσει τη φωτογραφία της Α στο διαφημιστικό φυλλάδιο της εταιρίας; (1 μονάδα) Η εικόνα της Α είναι στοιχείο της εξατομίκευσής της. Η χρήση της χωρίς τη συναίνεση της Α συνιστά παράνομη προσβολή της προσωπικότητάς της (ΑΚ 57). Το γεγονός ότι η εικόνα αυτή είχε παλαιότερα δημοσιευθεί μαζί με τη συνέντευξη της Α σε περιοδικό δεν αναιρεί τον παράνομο χαρακτήρα της προσβολής (αφού η συναίνεση της Α αναφερόταν στη δημοσίευση της φωτογραφίας στο περιοδικό και όχι σε διαφημιστικά φυλλάδια). Αγαλλοπούλου, σελ. 64 (3 η έκδ.) ή σελ. 67 (4 η έκδ) 2) Τι τυχόν αξιώσεις έχει η Α, η οποία ταράχθηκε όταν με έκπληξή της, είδε τη φωτογραφία της στο διαφημιστικό φυλλάδιο, και κατά ποιου; (3 μονάδες) Λόγω της προσβολής της προσωπικότητάς της, η Α μπορεί να στραφεί κατά του νομικού προσώπου (Μιχαήλ Γ) στο πλαίσιο της ΑΚ 71 που αναφέρεται στην ευθύνη νομικών προσώπων για πράξεις των οργάνων που τα αντιπροσωπεύουν που γεννούν υποχρέωση προς αποζημίωση (ή και άλλες αξιώσεις) κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Ο Μ ενέχεται και προσωπικά, επίσης κατά τις ΑΚ 57 (59), 71. Κατά του νομικού προσώπου και του Μ, η Α έχει αξίωση για άρση της προσβολής (απομάκρυνση των διαφημιστικών φυλλαδίων), μη επανάληψή της στο μέλλον, καθώς και ικανοποίηση της ηθικής της βλάβης, με δεδομένο ότι ο Μ έδρασε με υπαιτιότητα. Αξίωση προς αποζημίωση με βάση τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες (ΑΚ 914) δεν αποκλείεται, αλλά από το πρακτικό δεν προκύπτει ότι η Α έχει υποστεί και περιουσιακή ζημία, προκειμένου να εξεταστεί το ενδεχόμενο αυτό. Επίσης, ο Τ προσβάλλει την προσωπικότητα της Α προβαίνοντας στην εκτύπωση της φωτογραφίας της Α χωρίς την άδειά της. Ωστόσο, με δεδομένο ότι δεν φαίνεται να βαρύνεται με υπαιτιότητα, δεν γεννάται κατ αυτού αξίωση για την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης της Α. Η Α μπορεί να αξιώσει από τον

4 Τ μόνο την άρση και την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον. Εφόσον πάντως τα φυλλάδια έχουν παραδοθεί στον Μ, η μόνη αξίωση που μπορεί να τελεσφορήσει είναι η μη επανάληψή της στο μέλλον. (Ζήτημα προσβολής της προσωπικότητας της Α από τον Δ σε καμία περίπτωση δεν τίθεται αφού η Α είχε δώσει τη συναίνεσή της για τη δημοσίευση της συνέντευξης και της φωτογραφίας της στο περιοδικό, όπως προκύπτει από την εκφώνηση.) Αγαλλοπούλου, σελ. 65 (3 η έκδ.) ή σελ. 68 (4 η έκδ.) (για τις αξιώσεις λόγω προσβολής προσωπικότητας) και σελ. 80 (3 η έκδ) ή σελ (4 η έκδ) (για την ευθύνη του νομικού προσώπου) 3) Τι είδους σύμβαση καταρτίστηκε για την εκτύπωση των διαφημιστικών φυλλαδίων, ποια είναι τα βασικά της χαρακτηριστικά και τι δικαιώματα γεννώνται της αλλοίωσης των χρωμάτων; (2 μονάδες) Πρόκειται για σύμβαση έργου, που έχει καταρτιστεί μεταξύ του νομικού προσώπου, μέσω (ΑΚ 70) ως εργοδότη και του Τ ως εργολάβου, με την οποία ο Τ αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτελέσει ένα έργο (την εκτύπωση των φυλλαδίων) και το νομικό πρόσωπο αναλαμβάνει την υποχρέωση να του καταβάλει τη συμφωνημένη τιμή. Η σύμβαση έργου είναι επαχθής, αμφοτεροβαρής και άτυπη σύμβαση. Η παράδοση φυλλαδίων με αλλοιωμένα χρώματα συνιστά ένα ελάττωμα του έργου. Η ρύθμιση διαφέρει ανάλογα με το αν το ελάττωμα κρίνεται ουσιώδες (δηλ. καθιστά το έργο στην ουσία άχρηστο) ή επουσιώδες. Εφόσον πρόκειται για επουσιώδες ελάττωμα, όπως λογικά θα πρέπει να δεχθούμε εν προκειμένω, ο εργοδότης, δηλ. η εταιρία, μπορεί είτε να αξιώσει τη διόρθωσή του (η οποία πάντως εν προκειμένω δεν φαίνεται δυνατή - στην ουσία θα πρέπει να γίνει εκ νέου εκτύπωση, κάτι που απαιτεί δυσανάλογες δαπάνες) είτε να προβεί σε μείωση του τιμήματος (ΑΚ 688). Αγαλλοπούλου, σελ. 79 (3 η έκδ.) ή σελ. 83 (4 η έκδ.) (για τις δικαιοπραξίες νομικού προσώπου), σελ (3 η έκδ.) ή σελ (4 η έκδ.) (για τη σύμβαση

5 έργου) και σελ (3 η έκδ.) ή σελ (4 η έκδ.) (για τα είδη των συμβάσεων) 4) Καθίσταται άκυρη η απόλυση της Γ εξαιτίας του λόγου για τον οποίο απολύθηκε; Θα δίνατε την ίδια απάντηση, αν η Γ ήταν εργαζόμενη με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου; (2 μονάδες) Για την έγκυρη καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου από τον εργοδότη, εκτός από τις τυπικές προϋποθέσεις, θα πρέπει να συντρέχει και μια (αρνητική) ουσιαστική προϋπόθεση: η άσκηση του εργοδοτικού δικαιώματος δεν θα πρέπει να είναι καταχρηστική, υπερβαίνοντας τα όρια που θέτει το άρθρο 281 ΑΚ. Σύμφωνα πάντως με την πάγια νομολογία, η καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου είναι «αναιτιώδης», δηλαδή το ότι δεν υπήρξε κάποιος αντικειμενικός λόγος που δικαιολογεί την απόλυση ή ότι οι λόγοι που επικαλέστηκε ο εργοδότης αποδείχθηκαν αναληθείς κατ αρχήν δεν επιδρά στο κύρος της απόλυσης. Αντιθέτως, για να κριθεί καταχρηστική η απόλυση πρέπει ο εργαζόμενος να επικαλείται και να αποδεικνύει την ύπαρξη «επιλήψιμων κινήτρων» του εργοδότη, όπως για παράδειγμα έχθρα, κακοβουλία ή εκδικητικότητα του εργοδότη εξαιτίας της προηγούμενης νόμιμης άσκησης ενός δικαιώματος από τον εργαζόμενο. (Π. Αγαλλοπούλου, Εισαγωγή στο Εργατικό Δίκαιο, Δ Έκδοση, σελ. 103, 106, ). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η απόλυση είναι καταχρηστική όταν δεν λειτουργεί ως έσχατο μέσο («ultima ratio»). Αντιθέτως, για την καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου απαιτείται η ύπαρξη σπουδαίου λόγου σύμφωνα με το άρθρο 672 Α.Κ. (έκτακτη καταγγελία). Τέτοιο σπουδαίο λόγο αποτελούν ένα ή περισσότερα περιστατικά εξ αιτίας των οποίων δεν μπορεί να αξιωθεί, κατ αντικειμενική κρίση, η συνέχιση της σύμβασης μέχρι το συμφωνημένο χρονικό σημείο λήξης της (Π. Αγαλλοπούλου, Εισαγωγή στο Εργατικό Δίκαιο, Δ Έκδοση, σελ. 105). Στην προκειμένη περίπτωση, η ύπαρξη ή μη σοβαρού λόγου για την καταγγελία από τον Χ της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου της Γ είναι κατ αρχήν αδιάφορη, στον βαθμό που δεν προκύπτουν «επιλήψιμα κίνητρα» του εργοδότη, σύμφωνα με τα δεδομένα του πρακτικού. Το γεγονός ότι η Γ δεν είχε υπερβεί τους 12 μήνες απασχόλησης, που απαιτούνται για τη γέννηση του δικαιώματος

6 αποζημίωσης απόλυσης, δεν επιδρά στον έλεγχο καταχρηστικότητας της απόλυσης. Επίσης, δεν προκύπτει από το πρακτικό ότι η Γ ανήκε σε κάποια κατηγορία μισθωτών που απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς προστασίας. Καταχρηστική θα ήταν πάντως η απόλυση, αν προέκυπτε ότι δεν λειτούργησε ως «ultima rario», αν δηλαδή ήταν εφικτή η λήψη ηπιότερων μέτρων, όπως λ.χ. η κάλυψη από την Γ άλλης κενής θέσης στην επιχείρηση. Αντιθέτως, αν επρόκειτο για σύμβαση ορισμένου χρόνου, για την καταγγελία της θα απαιτείτο η ύπαρξη σπουδαίου λόγου. Εν προκειμένω, μόνη η επιθυμία του Χ να προσλάβει την ανιψιά του, χωρίς να συντρέχει κάποιος λόγος που να αφορά την απόδοση ή τη συμπεριφορά της Γ, δεν συνιστά σπουδαίο λόγο καταγγελίας. Μολονότι η διατάραξη του κλίματος εμπιστοσύνης έχει κριθεί νομολογιακά ως σπουδαίος λόγος καταγγελίας, μόνο το γεγονός ότι η Γ υπήρξε γραμματέας του Μ δεν συνεπάγεται κλονισμό της σχέσης εμπιστοσύνης με τον εργοδότη της. 5) Ανεξαρτήτως της απάντησης που θα δώσετε στο ερώτημα 4), ποια δικαιώματα θα είχε η Γ αν τυχόν η καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου της Γ ήταν άκυρη; (2 μονάδες) Η ακυρότητα της καταγγελίας της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας είναι σχετική υπέρ του μισθωτού. Συνεπώς, ο ακύρως απολυθείς εργαζόμενος δικαιούται διαζευκτικά: είτε να θεωρήσει την καταγγελία έγκυρη και να απαιτήσει την τυχόν οφειλόμενη αποζημίωση απόλυσης (σε περίπτωση σύμβασης αορίστου χρόνου), ασκώντας αγωγή εντός της προβλεπόμενης εξάμηνης αποσβεστικής προθεσμίας είτε να θεωρήσει την καταγγελία άκυρη και να ασκήσει αγωγή εντός αποσβεστικής προθεσμίας τριών μηνών με αίτημα να αναγνωρισθεί η ακυρότητα της απόλυσης, να καταδικασθεί ο εργοδότης να αποδέχεται την εργασία και να καταβληθούν στον εργαζόμενο οι αναλογούντες μισθοί υπερημερίας. Ειδικότερα, ο εργοδότης που κατήγγειλε ακύρως τη σύμβαση εργασίας και ως εκ τούτου δεν αποδέχεται εφεξής την εργασία του εργαζομένου, καθίσταται υπερήμερος. Κατ αρχήν, λοιπόν, οφείλει να καταβάλει τις αποδοχές του εργαζομένου μέχρι το χρονικό σημείο άρσης της υπερημερίας, χωρίς ο εργαζόμενος να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία του σε άλλο χρόνο. Από τις αποδοχές, όμως, αυτές του διαστήματος της υπερημερίας ο εργοδότης έχει δικαίωμα να αφαιρέσει καθετί που ο εργαζόμενος

7 ωφελήθηκε από τη ματαίωση της εργασίας ή από την παροχή της αλλού (άρθρο 656 Α.Κ.). Ανεξάρτητη προς τα παραπάνω είναι η ενδεχόμενη αξίωση του ακύρως απολυθέντος εργαζομένου έναντι του εργοδότη για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης (άρθρα 59 και 932 Α.Κ.), σε περίπτωση που τυχόν η άκυρη καταγγελία συντελέστηκε κάτω από συνθήκες που συνιστούν παράνομη και υπαίτια προσβολής της προσωπικότητας του εργαζομένου (Π. Αγαλλοπούλου, Εισαγωγή στο Εργατικό Δίκαιο, Δ Έκδοση, σελ. 103, 106, ). Στην προκειμένη περίπτωση, η Γ θα έπρεπε να επιλέξει μία από τις δύο προαναφερθείσες οδούς: Αφενός θα μπορούσε να θεωρήσει έγκυρη την απόλυσή της. Ωστόσο, δεδομένου ότι δεν είχε συμπληρώσει 12μηνη υπηρεσία, δεν δικαιούται αποζημίωση απόλυσης από τον εργοδότη της. Εφόσον πάντως πληρούσε τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις του Ο.Α.Ε.Δ., η Γ, εξαιτίας της απόλυσής της, θα μπορούσε να δικαιούται επιδότηση ανεργίας. Εναλλακτικά, η Γ θα μπορούσε να θεωρήσει άκυρη την απόλυσή της και να ασκήσει (εντός αποσβεστικής προθεσμίας τριών μηνών) αγωγή εναντίον του εργοδότη της με τα αιτήματα που αναφέρθηκαν αμέσως πιο πάνω.