ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, XXX [ ](2015) XXX draft ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Έκθεση για την εφαρμογή των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα Κράτος μέλος: ΕΛΛΑΔΑ που συνοδεύει το έγγραφο ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Η οδηγία -πλαίσιο για τα ύδατα και η οδηγία για τις πλημμύρες: Ενέργειες για την «καλή κατάσταση» των υδάτων της ΕΕ και για τη μείωση των κινδύνων πλημμύρας EL EL

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΔΛΑΠ ΔΟΜΗ, ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ, ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ, ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΛΑΠ ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΙΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ, ΧΗΜΙΚΗ, ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (ΙΤΥΣ) ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΛΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΤΥΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΚΟΔ) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΑ ΙΤΥΣ ΚΑΙ ΤΥΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΗΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ

3 11.1 ΠΡΟΣΘΕΤΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 4 ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 4 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΩΝ - ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΥΔΡΟΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΧΗΜΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΜΕΤΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 9 (ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΥΔΑΤΟΣ) ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΜΕΤΡΑ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, Η ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ Η ΞΗΡΑΣΙΑ, Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΣΔΛΑΠ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ ΞΗΡΑΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

4 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Σχήμα 1.1: Χάρτης περιοχών λεκάνης απορροής ποταμού Διεθνείς περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (εντός ΕΕ) Διεθνείς περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (εκτός ΕΕ) Εθνικές περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (εντός ΕΕ) Χώρες (εκτός ΕΕ) Παράκτια ύδατα Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας) Η Ελλάδα έχει πληθυσμό 11 εκατ. κατοίκων 1, ο οποίος παρουσιάζει υψηλή συγκέντρωση στη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, και συνολική έκταση τετραγωνικά χιλιόμετρα 2. Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο της βαλκανικής χερσονήσου στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η 1 Στοιχεία της Eurostat για το Δελτίο χώρας για την Ελλάδα ( 4

5 επικράτειά της περιλαμβάνει περισσότερα από νησιά στο Αιγαίο και στο Ιόνιο πέλαγος. Ο Όλυμπος αποτελεί την υψηλότερη κορυφή της χώρας. Η Ελλάδα διαθέτει 14 περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού (ΠΛΑΠ) (βλέπε πίνακα 1.1. παρακάτω). Οι δύο σημαντικότερες εξ αυτών είναι η ΠΛΑΠ Δυτικής Μακεδονίας (GR09), που καλύπτει έκταση km 2 και η ΠΛΑΠ της Θεσσαλίας (GR08), που καλύπτει έκταση km 2. Δύο από τις ΠΛΑΠ, συγκεκριμένα τα νησιά του Αιγαίου (GR14) και η Κρήτη (GR13), καλύπτουν νησιά, ενώ έξι άλλες περιοχές (Βόρεια Πελοπόννησος - GR02, Δυτική Στερεά Ελλάδα - GR04, Ήπειρος - GR05, Αττική - GR06, Ανατολική Στερεά Ελλάδα - GR07 και Θράκη - GR12) καλύπτουν περιοχές τόσο της ηπειρωτικής όσο και της νησιωτικής Ελλάδας. Η επισκόπηση που ακολουθεί αφορά τις κοινές διασυνοριακές λεκάνες απορροής με κράτη μέλη/τρίτες χώρες (βλέπε πίνακα 1.2 παρακάτω) : Με την Αλβανία: λεκάνη απορροής λίμνης Πρέσπας (μέρος της υπολεκάνης Δρίνου/Drim) (GR09), λεκάνη απορροής ποταμού Αώου/Vjosa (GR05), Με τη Βουλγαρία: λεκάνη απορροής ποταμού Mesta - Νέστου (GR12), λεκάνη απορροής ποταμού Struma - Στρυμόνα (GR11), λεκάνη απορροής ποταμού Maritsa - Έβρου - Meric (GR12), λεκάνη απορροής ποταμού Αξιού/Vardar (GR10), Με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας: λεκάνη απορροής λίμνης Πρέσπας (μέρος της υπολεκάνης του Δρίνου/Drim) (GR09), λεκάνη απορροής ποταμού Αξιού/Vardar, συμπεριλαμβανομένης της λεκάνης της λίμνης Δοϊράνης (GR10), λεκάνη απορροής ποταμού Struma - Στρυμόνα (GR11), και Με την Τουρκία: λεκάνη απορροής ποταμού Maritsa - Έβρου - Meric (GR12). ΠΛΑΠ Ονομασία Μέγεθος* (km 2 ) Χώρες με κοινά σύνορα GR01 Δυτική Πελοπόννησος GR02 Βόρεια Πελοπόννησος GR03 Ανατολική Πελοπόννησος GR04 Δυτική Στερεά Ελλάδα GR05 Ήπειρος AL GR06 Αττική GR07 Ανατολική Στερεά Ελλάδα GR08 Θεσσαλία GR09 Δυτική Μακεδονία AL, FYROM GR10 Κεντρική Μακεδονία BG, FYROM GR11 Ανατολική Μακεδονία BG, FYROM GR12 Θράκη BG, TR GR13 Κρήτη GR14 Νησιά του Αιγαίου Πίνακας 1.1: Επισκόπηση των ελληνικών περιοχών με λεκάνες απορροής ποταμού * Έκταση στην ελληνική επικράτεια 5

6 Πηγή: Σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμού που έχουν υποβληθεί στο σύστημα WISE 3 : 3 Η έκθεση αυτή αντανακλά τις διορθώσεις που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του Υπάρχουν ορισμένες διαφορές μεταξύ των πληροφοριών που αναφέρονται στα ΣΔΛΑΠ και των πληροφοριών που παρέχονται από την ελληνική πλευρά/υποβάλλονται στο WISE. 6

7 Ονομασία διεθνούς λεκάνης απορροής ποταμού Εθνική ΠΛΑΠ Χώρες με κοινά σύνορα Λίμνη Πρέσπα (μέρος της υπολεκάνης GR09 AL, MK ,1 Δρίνου/Drim) Αώος/Vjosa GR05 AL ,0 Mesta-Νέστος GR12 BG ,3% Struma-Στρυμόνας GR11 BG, FYROM ,5 % Maritsa-Έβρος-Meric GR12 BG, TR ,3 % Κατηγορία συντονισμού km² % km² % km² % Αξιός/Vardar GR09 FYROM, BG 863 3,9 Αξιός/Vardar GR10 FYROM, BG ,3 Πίνακας 1.2: Διασυνοριακές λεκάνες απορροής ποταμών ανά κατηγορία (βλ. έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, τμήμα 8.1) και ποσοστό στην Ελλάδα 4. Κατηγορία 1: Υφίστανται συμφωνία συνεργασίας, φορέας συνεργασίας, σχέδιο διαχείρισης της λεκάνης απορροής. Κατηγορία 2: Υφίστανται συμφωνία συνεργασίας, φορέας συνεργασίας. Κατηγορία 3: Υφίσταται συμφωνία συνεργασίας. Κατηγορία 4: Δεν έχει επισημοποιηθεί καμία συνεργασία. Πηγή: Συγκριτική μελέτη της ΕΕ επί των πιέσεων και των μέτρων στα σχέδια διαχείρισης των μεγάλων λεκανών απορροής ποταμών στην ΕΕ. Σημείωση: τα στοιχεία έκτασης (km 2 ) αφορούν την υδρολογική λεκάνη του αντίστοιχου ποταμού καθαυτή (όχι, δηλαδή, την έκταση της ΠΛΑΠ, ούτε την αντίστοιχη έκταση της λεκάνης απορροής ποταμού της ΟΠΥ, οι οποίες περιέχουν αμφότερες πρόσθετες μικρές λεκάνες απορροής που ενώνονται με τη λεκάνη απορροής του ποταμού καθαυτή) 4 Κατάταξη που έχει καθοριστεί βάσει της συγκριτικής μελέτης της ΕΕ επί των πιέσεων και των μέτρων στα σχέδια διαχείρισης μεγάλων λεκανών απορροής ποταμών στην ΕΕ (Καθήκον 1β: Μηχανισμοί διεθνούς συντονισμού). 7

8 2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ Κατά τη χρονική στιγμή της σύνταξης της τρέχουσας έκθεσης, η Ελλάδα είχε εγκρίνει 12 ΣΔΛΑΠ (GR01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12), τα οποία υποβλήθηκαν, επίσης, στο σύνολό τους στο σύστημα WISE (μαζί με τα συνοδευτικά παραρτήματα) ως εκ τούτου, η τρέχουσα έκθεση λαμβάνει υπόψη μόνο αυτά (βλέπε πίνακα 2.1 κατωτέρω). Στα τέλη του 2014, στο πλαίσιο μιας διμερούς συνάντησης μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των ελληνικών αρχών, πραγματοποιήθηκαν ορισμένες προσθήκες και διορθώσεις σε ειδικούς πίνακες της εν λόγω έκθεσης, οι οποίες έχουν ενσωματωθεί. Η εκπόνηση των ΣΔΛΑΠ ανατέθηκε σε διάφορους συμβούλους, ενώ τον συντονισμό ανέλαβε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Ειδική Γραμματεία Υδάτων (ΕΓΥ) με τη βοήθεια ενός συμβούλου/συντονιστή. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε μια γενική εθνική προσέγγιση, ωστόσο, είναι προφανές ότι οι προσεγγίσεις και οι δομές των ΣΔΛΑΠ που εφαρμόστηκαν παρουσιάζουν κοινά σημεία μεταξύ των σχεδίων που ανατέθηκαν στον ίδιο σύμβουλο και διαφορές μεταξύ των συνοδευτικών εγγράφων (παραρτήματα) των σχεδίων που ανατέθηκαν σε διαφορετικούς συμβούλους. Ως εκ τούτου, παρατηρούνται οι ακόλουθες ομάδες: GR01/02/03, GR04/05/08, GR06/07, GR09/10, GR11/12. Ο ρόλος του συμβούλου/συντονιστή ήταν να υποστηρίξει την ΕΓΥ και να παράσχει εμπειρογνωμοσύνη και κατευθυντήριες γραμμές (επίσης με τη μορφή εγγράφων καθοδήγησης, τα οποία, ωστόσο, δεν δημοσιεύτηκαν επίσημα) για τον εκσυγχρονισμό και την εναρμόνιση της διαδικασίας. Μία από τις κύριες αδυναμίες των ελληνικών ΣΔΛΑΠ είναι ότι έχουν καθυστερήσει εξαιτίας διαφόρων παραγόντων που σχετίζονται με τεχνικά ζητήματα, καθώς και λόγω νομοθετικών και διοικητικών εμποδίων και κοινωνικοοικονομικών περιορισμών. Κατά συνέπεια, το διάστημα που απομένει για την εφαρμογή του προτεινόμενου προγράμματος λήψης μέτρων (ΠΛΜ) εντός του 2015 και για την αναθεώρηση των σχεδίων για το δεύτερο κύκλο της ΟΠΥ (λαμβάνοντας υπόψη και την ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων των μέτρων) είναι πολύ περιορισμένο. Παρ όλα αυτά, η ελληνική πλευρά διευκρίνισε ότι η εφαρμογή ενός μεγάλου αριθμού μέτρων που περιλαμβάνονται στα προγράμματα λήψης μέτρων είχε ήδη αρχίσει πριν από την έγκριση των ΣΔΛΑΠ (λεπτομερείς πληροφορίες για αυτό το θέμα, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, θα είναι διαθέσιμες στην έκθεση προόδου υλοποίησης για το ΠΛΜ σε εθνικό επίπεδο, η οποία επρόκειτο να κατατεθεί τον Δεκέμβριο του 2012, αλλά υποβλήθηκε στην Επιτροπή στα τέλη του 2014 και αναρτήθηκε στο σύστημα WISE στις 22/1/2015 το περιεχόμενο αυτής της έκθεσης προόδου δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη και, ως εκ τούτου, δεν λαμβάνεται υπόψη στην παρούσα έκθεση). Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα με τα ΣΔΛΑΠ ήταν η έλλειψη στοιχείων συμβατών με την ΟΠΥ. Οι πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν για τις διάφορες εκτιμήσεις βασίστηκαν στο παλαιό δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο ήταν απαρχαιωμένο (σε σχέση με τα απαιτούμενα στοιχεία για την ΟΠΥ), οι δε χρονοσειρές ήταν αποσπασματικές και ατελείς. Ως εκ τούτου, οι χαρακτηρισμοί θεωρούνται, σε σημαντικό βαθμό, αβέβαιοι και, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν είναι ξεκάθαρο το πώς ορισμένα υδατικά συστήματα έχουν χαρακτηρισθεί σε «καλή» κατάσταση (δεδομένης της έλλειψης ολοκληρωμένης πληροφόρησης) και όχι σε «άγνωστη» κατάσταση, δεδομένου ότι ο χαρακτηρισμός αυτός βασίζεται σε περιορισμένα στοιχεία και παραδοχές. 8

9 Το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης (ΕΠΠ), σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ, θεσπίστηκε με καθυστέρηση (το 2012) και θεωρείται ότι θα προσκομίσει τα αναγκαία στοιχεία για την αναθεώρηση και επικαιροποίηση των ΣΔΛΑΠ στον δεύτερο κύκλο. Ωστόσο, τα ΣΔΛΑΠ έχουν προτείνει ορισμένες τροποποιήσεις όσον αφορά τις θέσεις και τις παραμέτρους του ΕΠΠ με βάση τα τρέχοντα ευρήματά τους, τα οποία ουσιαστικά προέκυψαν από τη νέα τυπολογία με τη χρήση του συστήματος Β (σε αντίθεση με την αρχική τυπολογία που χρησιμοποιούσε το σύστημα Α, το 2011, όταν σχεδιάστηκε το ΕΠΠ, βλέπε τμήμα 5.1 παρακάτω). Οι προτάσεις αυτές δεν έχουν παραληφθεί ακόμη από την Ειδική Γραμματεία Υδάτων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτούν πρόσθετους χρηματοδοτικούς πόρους (όταν, δηλαδή, προτείνονται συμπληρωματικές τοποθεσίες). Η ελληνική πλευρά αναφέρει ότι το ΕΠΠ θα επικαιροποιηθεί για την προγραμματική περίοδο , λαμβάνοντας υπόψη όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες από τα ΣΔΛΑΠ και φυσικά τις προτεινόμενες τροποποιήσεις σε κάθε ΠΛΑΠ. Μετά την έγκριση των ΣΔΛΑΠ για όλες τις ΠΛΑΠ της χώρας και μια ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας σε σχέση με τους οικονομικούς πόρους που έχουν ήδη διατεθεί για την περίοδο προγραμματισμού , η Ειδική Γραμματεία Υδάτων θα προτείνει ένα νέο επικαιροποιημένο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης για το οποίο θα υπάρξει διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες εθνικές και περιφερειακές αρχές, εντός του Το νέο επικαιροποιημένο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης θα καθοριστεί με τροποποίηση της ΚΥΑ / Όσον αφορά την εναρμόνιση και την ύπαρξη κοινής προσέγγισης σε όλα τα ΣΔΛΑΠ, θεσπίστηκε εθνικό πρόγραμμα συντονισμού, ωστόσο, κατά την ανάγνωση της περιληπτικής έκθεσης του WISE και των παραρτημάτων, δεν είναι σαφές αν εφαρμόστηκαν ακριβώς οι ίδιες προσεγγίσεις σε όλα τα ΣΔΛΑΠ (π.χ. σε θέματα που αφορούν μικρά υδατικά συστήματα, τον ορισμό της «σημασίας» των πιέσεων, την εκτίμηση της ποσοτικής κατάστασης των υπόγειων υδάτων). Τα ίδια τα παραρτήματα είναι πολύ διαφορετικά ως προς τη δομή και το περιεχόμενο (για τα ίδια θέματα), γεγονός που προκαλεί σύγχυση στον αναγνώστη. Η κοινή δομή και το περιεχόμενο των παραρτημάτων όλων των ΣΔΛΑΠ θα διασφάλιζαν αυξημένη διαφάνεια και κατανόηση. Τέλος, δεν υπήρξε κοινή προσέγγιση ως προς την εξασφάλιση κατάλληλων κινήτρων για την αποτελεσματική χρήση και την επαρκή συνεισφορά από διαφορετικούς χρήστες (άρθρο 9). Επιπλέον, η οικονομική ανάλυση ποίκιλλε ανάλογα με τα ΣΔΛΑΠ, εν μέρει λόγω της απουσίας πληροφοριών. Προβλέπεται ότι οι μεθοδολογίες για την οικονομική ανάλυση βαθμιαία θα εναρμονιστούν στον δεύτερο κύκλο, καθώς και στους μελλοντικούς κύκλους της αναθεώρησης των ΣΔΛΑΠ. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των ελληνικών ΣΔΛΑΠ είναι ότι όλα υποβλήθηκαν σε στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση (ΣΠΕ). Μια άλλη προστιθέμενη αξία είναι η παράλληλη ανάπτυξη ενός σχεδίου διαχείρισης της ξηρασίας και της λειψυδρίας (ΣΔΞ) για κάθε ΠΛΑΠ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι συγκεκριμένες υπομονάδες ή οι συγκεκριμένες λεκάνες απορροής ποταμών εξετάζονται χωριστά. Τα ποσοτικά θέματα που συζητήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ και ορισμένα μέτρα που σχετίζονται με την ποσοτική διαχείριση έχουν τεθεί στα ΠΛΜ. Ο δεσμός μεταξύ των ΣΔΛΑΠ και των ΣΔΞ πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω και τα ΣΔΞ πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω και να καταστούν πλήρως λειτουργικά σχέδια που θα συμπληρώνουν τα ΣΔΛΑΠ. 9

10 ΠΛΑΠ Ημερομηνία έγκρισης του ΣΔΛΑΠ Ημερομηνία υποβολής της έκθεσης* σχετικά με το ΣΔΛΑΠ GR01 08/04/ /9/2013 GR02 08/04/ /9/2013 GR03 08/04/ /9/2013 GR04 18/9/2014 5/12/2014 GR05 4/9/ /1/2014 GR06 08/04/2013 5/9/2013 GR07 08/04/2013 5/9/2013 GR08 18/9/2014 5/12/2014 GR09 30/1/ /9/2014 GR10 30/1/ /9/2014 GR11 4/9/ /3/2014 GR12 4/9/ /2/2014 GR13 GR14 Εκκρεμεί Εκκρεμεί Πίνακας 2.1: Έγκριση και υποβολή έκθεσης προς την Επιτροπή σχετικά με τα ΣΔΛΑΠ της Ελλάδας. Πηγή: ΣΔΛΑΠ και κοινό αποθετήριο δεδομένων (CDR). *Τελευταία ημερομηνία υποβολής έκθεσης στο σύστημα WISE συμπεριλαμβανομένων όλων των παραρτημάτων και των συνοδευτικών εγγράφων. 10

11 3. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ 3.1 Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Οι ημερομηνίες δημοσίευσης των προπαρασκευαστικών εγγράφων των ΣΔΛΑΠ παρέχονται στον πίνακα παρακάτω και είναι μεταγενέστερες των καταληκτικών ημερομηνιών που καθορίζονται στο άρθρο 14 της ΟΠΥ. ΠΛΑΠ Χρονοδιάγραμμα Πρόγραμμα εργασίας Δήλωση επί της διαβούλευσης 11 Σημαντικά ζητήματα διαχείρισης υδάτων Σχέδιο ΣΔΛΑΠ Τελικό ΣΔΛΑΠ Προθεσμίες 22/6/ /6/ /6/ /12/ /12/ /12/2009 GR01 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/ /04/2013 GR02 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/ /04/2013 GR03 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/2013 5/4/ /04/2013 GR04 1/11/2011 1/2/2012 5/4/2013 4/9/ /10/ /9/2014 GR05 1/11/2011 1/2/2012 5/4/2013 4/9/2013 4/9/2013 4/9/2013 GR06 30/8/ /4/2011 3/5/ /1/2012 3/5/ /04/2013 GR07 30/8/ /4/2011 3/5/ /1/2012 3/5/ /04/2013 GR08 1/11/2011 1/2/2012 5/4/2013 4/9/ /10/ /9/2014 GR09 15/6/ /4/ /7/ /7/2012 1/2/ /1/2014 GR10 15/6/ /4/ /7/ /7/2012 1/2/ /1/2014 GR11 30/8/2010 9/8/ /10/ /11/2011 7/5/2012 4/9/2013 GR12 30/8/2010 9/8/ /10/ /11/2011 7/5/2012 4/9/2013 GR Εκκρεμεί GR Εκκρεμεί Πίνακας 3.1.1: Χρονοδιάγραμμα των διαφόρων σταδίων της διαδικασίας εφαρμογής Πηγή: WISE (για όλες τις στήλες εκτός από το «τελικό ΣΔΛΑΠ») και ιστοσελίδα της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος: (για τη στήλη «τελικό ΣΔΛΑΠ»). 3.2 Διοικητικές ρυθμίσεις περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού και αρμόδιες αρχές Σε αποκεντρωμένο επίπεδο, η Ελλάδα διοικείται από 7 αποκεντρωμένες διοικήσεις, 13 αυτοδιοικούμενες περιφέρειες, και 325 δήμους. Η αναδιάρθρωση της αποκεντρωμένης κρατικής δομής στην Ελλάδα (υπό την ονομασία «Καλλικράτης») τέθηκε σε εφαρμογή το 2010 και έχει δημιουργήσει κάποια σύγχυση όσον αφορά τους ρόλους και τη λειτουργία των διαφόρων κρατικών θεσμών και δυσκολίες σε διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του νερού. Όσον αφορά την ανάπτυξη των ΣΔΛΑΠ, η αρμόδια εθνική αρχή είναι η «Ειδική Γραμματεία Υδάτων» (που υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής), με βάση το Προεδρικό Διάταγμα 24/2010 ΦΕΚ Α 56/ και τον νόμο 3199/2003, η οποία έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες: τον συντονισμό των ζητημάτων διαχείρισης νερού, την εφαρμογή της ΟΠΥ, την παρακολούθηση της ποιότητας και της ποσότητας του νερού, τη διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση λυμάτων, τη διαχείριση των πλημμυρών. Επιπλέον, οι κύριες αρμοδιότητες της Γραμματείας περιγράφονται στο WISE 1.1. Οι αποκεντρωμένες διοικήσεις (Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων) είναι υπεύθυνες για τις περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού. Ωστόσο, για τον πρώτο γύρο των ΣΔΛΑΠ παραιτήθηκαν από την αρμοδιότητά τους για την κατάρτιση των σχεδίων για την ΕΓΥ, αλλά συμμετείχαν και συνέβαλαν στην τελική διαμόρφωση των ΠΛΜ σε περιφερειακό επίπεδο, ενώ είναι υπεύθυνες για την υλοποίηση των σχεδίων. Τα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν συγκεκριμένα ότι «τα ΣΔΛΑΠ της Ελλάδας καταρτίζονται υπό την ευθύνη των αρμόδιων αρχών για κάθε ΠΛΑΠ.

12 Κατόπιν αιτήματος των γραμματέων τους, ωστόσο, η Ειδική Γραμματεία Υδάτων ανέλαβε την κατάρτιση των ΣΔΛΑΠ, την οποία, στη συνέχεια, ανέθεσε σε συμβούλους». Παρόλα αυτά, άλλες αρχές, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών, δημοτικών και τοπικών αρχών άλλων τομέων, συνέβαλαν στα θέματα της εμπειρογνωμοσύνης και του ενδιαφέροντός τους. Τέλος, στα σχετικά παραρτήματα για όσους είναι «υπεύθυνοι για συγκεκριμένες πτυχές της διαχείρισης των υδάτων», παρουσιάζονται μακροσκελείς κατάλογοι των πρόσθετων αρχών, γεγονός που καταδεικνύει πόσο περίπλοκο είναι το συνολικό εγχείρημα. Όσον αφορά τα βασικά επόμενα βήματα και τις δυσκολίες, τα ΣΔΛΑΠ αναφέρουν ότι πολλές από τις «αρμόδιες αρχές» σε περιφερειακό επίπεδο δεν είναι επαρκώς στελεχωμένες, γεγονός που δημιουργεί τον κίνδυνο να μην είναι σε θέση να καλύψουν πλήρως τις ευθύνες τους. Επιπλέον, το γεγονός ότι τα ΣΔΛΑΠ ανατέθηκαν σε συμβούλους μπορεί να περιόρισε τις δυνατότητες των Περιφερειακών Διευθύνσεων Υδάτων να αποκτήσουν περαιτέρω γνώσεις και εμπειρία σε θέματα ΟΠΥ. Η ανάπτυξη ικανοτήτων, ωστόσο, επιτυγχάνεται μέσω σεμιναρίων που διοργανώνονται από την ΕΓΥ. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η σύνταξη των ΣΔΛΑΠ ανατέθηκε σε διαφορετικούς συμβούλους και συντονίστηκε από την ΕΓΥ. Ακολουθήθηκε μια γενική εθνική προσέγγιση. Υπάρχουν κάποιες διαφορές όσον αφορά τις μεθοδολογίες και τα διαθέσιμα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ των διαφορετικών ομάδων των συμβούλων π.χ. τα σχέδια GR01/02/03 συντάχθηκαν από μία ομάδα, τα σχέδια GR04/05/08 από άλλη, τα σχέδια GR06/07 από μια τρίτη, τα σχέδια GR09/10 από μια τέταρτη και τα σχέδια GR11/12 από μια πέμπτη ομάδα. Ωστόσο, καθώς η Ειδική Γραμματεία Υδάτων συντόνισε όλες τις ομάδες, υπάρχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Δεν υπήρξαν βασικές αλλαγές που να ανακοινώθηκαν ή εφαρμόστηκαν μετά την υποβολή των ΣΔΛΑΠ (οι διορθώσεις αφορούσαν διευκρινίσεις ή τυπογραφικά λάθη). 3.3 ΣΔΛΑΠ Δομή, πληρότητα, νομικό καθεστώς Σε γενικές γραμμές, η δομή των ΣΔΛΑΠ ακολουθεί τις προδιαγραφές της ΟΠΥ. Ως προς τη σαφήνεια, υπάρχουν ορισμένα προβλήματα σχετικά με την εφαρμογή της μεθοδολογίας που περιγράφεται στα σχετικά κεφάλαια των ΣΔΛΑΠ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν είναι πολύ σαφές εάν και πώς εφαρμόζεται μια συγκεκριμένη μεθοδολογία, όπως π.χ. για την αξιολόγηση των υδατικών συστημάτων. Τα διαφορετικά ΣΔΛΑΠ έχουν την ίδια δομή και περιεχόμενο, αλλά συνοδεύονται από πολλά παραρτήματα, των οποίων η δομή και το περιεχόμενο δεν είναι εναρμονισμένα, προκαλώντας σύγχυση κατά την αξιολόγηση. Όσον αφορά την ακεραιότητά τους, αναφέρεται ρητά σε αρκετές περιπτώσεις ότι τα διαθέσιμα δεδομένα, καθώς και οι υποστηρικτικές μελέτες/έρευνες για την αξιολόγηση των υδατικών συστημάτων, ήταν ανεπαρκή. Αναφέρεται ότι σε περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία, η αξιολόγηση έγινε με την κρίση των εμπειρογνωμόνων και/ή με την κατάταξη των υδατικών συστημάτων σε ομάδες με παρόμοιους τύπους και επίπεδα πιέσεων και, ως εκ τούτου, το επίπεδο της αβεβαιότητας χαρακτηρίστηκε ως μεγάλο. Η βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων και της αξιολόγησης των υδατικών συστημάτων μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της εφαρμογής του εθνικού προγράμματος παρακολούθησης που ορίστηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση / Σύμφωνα με την αρχική πρόβλεψη, το νέο πρόγραμμα του δικτύου θα παρείχε τα πρώτα αποτελέσματα της παρακολούθησης στα τέλη του Αυτά τα νέα στοιχεία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των γνώσεων που υπάρχουν για την κατάσταση των υδατικών συστημάτων και, ως εκ τούτου, για την κατάρτιση πιο ολοκληρωμένων ΣΔΛΑΠ στον επόμενο κύκλο. Τα ΣΔΛΑΠ δεν εμπεριέχουν παραπομπές σε διεθνή σχέδια. 12

13 Εκ των 14 ΣΔΛΑΠ, τα 12 έχουν εγκριθεί και ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, ενώ τα υπόλοιπα δύο βρίσκονται στο στάδιο της κατάρτισης και διαβούλευσης. Για τα εγκεκριμένα ΣΔΛΑΠ, οι σχετικές στρατηγικές περιβαλλοντικές εκτιμήσεις/εκτιμήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΠΕ/ΕΠΕ) έχουν επίσης εγκριθεί και είναι διαθέσιμες στο κοινό. Τα 12 επισήμως εγκεκριμένα ΣΔΛΑΠ θα πρέπει να εφαρμόσουν τα προγράμματα λήψης μέτρων στο επόμενο πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς ο δεύτερος γύρος των αναθεωρημένων σχεδίων θα πρέπει να υποβληθεί έως το 2015, σύμφωνα με την ΟΠΥ, λαμβάνοντας υπόψη την εφαρμογή των πρώτων ΣΔΛΑΠ. 3.4 Δημόσια διαβούλευση, συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών Όσον αφορά τα ΣΔΛΑΠ των GR01/02/03/09/10, πραγματοποιήθηκε μια κριτική αξιολόγηση, η οποία υπήρξε μάλλον «θετική» για τις περισσότερες δραστηριότητες διαβούλευσης (στο WISE 1.3.6), αναφέροντας ότι: «Πρωτοφανής για την ελληνική κατάσταση ήταν η μικρότερη από την αναμενόμενη συμμετοχή του κοινού». Το έγγραφο με τα «αποτελέσματα της συμμετοχής» υποβλήθηκε μαζί με τα σχετικά ΣΔΛΑΠ. Όσον αφορά τις διαδικασίες διαβούλευσης, στα ΣΔΛΑΠ των GR04/05/06/07/08/11/12, το έγγραφο διαβούλευσης δεν αναφέρεται στις δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν, αλλά αποτελεί ένα «έγγραφο σχεδιασμού» των δραστηριοτήτων που θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν. Σύμφωνα με το WISE 1.3.6, οι κύριες δραστηριότητες περιλαμβάνουν: α) τη δημοσίευση και τον σχολιασμό του σχεδίου συμμετοχής του κοινού, των εμπλεκόμενων φορέων, της έκθεσης επισκόπησης σημαντικών ζητημάτων διαχείρισης υδάτων, β) τη δημοσίευση και τον σχολιασμό του ΣΔΛΑΠ, γ) τη δημοσίευση και τον σχολιασμό των ΣΠΕ/ΕΠΕ, δ) ενημερωτικές συναντήσεις και ε) 39 συνέδρια/εργαστήρια για ενδιαφερόμενους φορείς (με τη συμμετοχή συμμετεχόντων συνολικά, σύμφωνα με την ΕΓΥ). Επιπλέον, η ΕΓΥ έχει δημιουργήσει έναν διαδραστικό δικτυακό τόπο όπου το πλήρες περιεχόμενο των ΣΔΛΑΠ είναι διαθέσιμο και ο οποίος διευκολύνει την υποβολή παρατηρήσεων από τους ενδιαφερόμενους φορείς. Η διαβούλευση μπορεί να αξιολογηθεί ως επαρκής, αλλά «με δυνατότητες βελτίωσης» όσον αφορά τη συμμετοχή και τη συμβολή των ενδιαφερόμενων φορέων (υπήρξαν περίπου 450 γραπτά σχόλια/παρεμβάσεις μέσω ερωτηματολογίων και μέσω του δικτυακού τόπου διαβούλευσης). Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς την επίδραση της διαβούλευσης στα τελικά σχέδια, καθώς το έγγραφο με τα «αποτελέσματα της συμμετοχής» δεν κατατέθηκε (αν και, σύμφωνα με την ελληνική πλευρά, είναι διαθέσιμο στην ΕΓΥ). Κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων διαβούλευσης, καταρτίστηκε ένας «γενικός κατάλογος σχολίων», αλλά δεν μπορεί να συναχθεί από το ίδιο το ΣΔΛΑΠ εάν οι παρατηρήσεις αυτές ελήφθησαν πράγματι υπόψη και ενσωματώθηκαν στη νεότερη έκδοση του ΣΔΛΑΠ. Σύμφωνα, πάντως, με την ΕΓΥ, εξετάστηκαν και ενσωματώθηκαν. Τα περισσότερα από τα σχόλια προήλθαν είτε από την επιστημονική κοινότητα είτε από άλλους φορείς, οργανισμούς κ.λπ. Δεν υπήρξε ενεργή διαρκής συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων και του ευρέος κοινού, αλλά μάλλον περιορισμένη συμμετοχή σε ορισμένα εργαστήρια διαβούλευσης. Σε γενικές γραμμές, η διαβούλευση μπορεί να αξιολογηθεί ως όχι ιδιαιτέρως επιτυχής όσον αφορά τη συμμετοχή και τη συνδρομή των ενδιαφερόμενων φορέων. 3.5 Συνεργασία και συντονισμός με τρίτες χώρες Για την GR05 δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός για τη συμμετοχή του κοινού και την ενεργό συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων. Στην πράξη, στην Αλβανία (όπου εκτείνεται η λεκάνη του ποταμού Αώου), οι αποφάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Υδάτων (ΕΣΥ) και των αντίστοιχων τοπικών αρχών δεν έχουν εφαρμοστεί και, ως εκ τούτου, οι αρμόδιες εθνικές και 13

14 τοπικές αρχές δεν λειτουργούν πλήρως. Τόσο στο WISE όσο και στο ΣΔΛΑΠ δεν υπάρχει ειδική αναφορά σε υφιστάμενο ή προγραμματισμένο συντονισμό για τη συμμετοχή του κοινού 5. Όσον αφορά την GR09, ένα μέρος της λεκάνης των Πρεσπών και μια υπολεκάνη του ποταμού Αξιού, εκτείνονται γεωγραφικά στις γειτονικές χώρες της ΠΓΔΜ και της Αλβανίας και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω λεκάνες είναι διασυνοριακές. Ωστόσο, δεν υπάρχουν διεθνή ΣΔΛΑΠ, καθώς οι χώρες αυτές δεν αποτελούν κράτη μέλη της ΕΕ και, ως εκ τούτου, δεν υποχρεούνται να υποβάλουν τα εν λόγω σχέδια. Όσον αφορά τη λεκάνη του ποταμού Αξιού, δεν υπάρχει καθορισμένη διασυνοριακή συνεργασία για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Όσον αφορά τη λεκάνη των Πρεσπών, υπήρξε μια διεθνής συμφωνία ανάμεσα στις τρεις χώρες (Ελλάδα, Αλβανία και ΠΓΔΜ) σχετικά με την προστασία και την αειφόρο ανάπτυξη του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών. Επιπλέον, σχηματίστηκε, στις 27/11/2009, η Επιτροπή Συντονισμού για την προστασία του Πάρκου και, στις 02/02/2010, υπεγράφη μια διεθνής συμφωνία μεταξύ των Υπουργών Περιβάλλοντος των τριών χωρών και την Κοινοτική Επίτροπο για το Περιβάλλον. Επιπλέον, υπήρξε πρόσφατη κινητικότητα, στις 25/01/2012, στη διεθνή συνεργασία όσον αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτινων πόρων σε διασυνοριακές περιοχές, και ακολούθησαν περαιτέρω συναντήσεις, τον Ιούνιο του 2012 και τον Μάιο του 2013 (τόσο για την Πρέσπα όσο και για τη λεκάνη απορροής του Αξιού). Αρκετές δράσεις και προγράμματα έχουν υλοποιηθεί στην υπολεκάνη της Πρέσπας με τη συνεργασία της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ. Επίσης, από το 2006, έχει συσταθεί μια ομάδα εργασίας για την παρακολούθηση και την προστασία της λεκάνης των Πρεσπών. Η εν λόγω ομάδα έχει διοργανώσει τέσσερις (4) συναντήσεις μέχρι στιγμής. Όσον αφορά την GR10, ένα μέρος της λεκάνης απορροής του ποταμού Στρυμόνα εκτείνεται γεωγραφικά στη γειτονική χώρα της Βουλγαρίας και, ως εκ τούτου, πρόκειται για διασυνοριακή λεκάνη. Ωστόσο, δεν υπήρξε διεθνές ΣΔΛΑΠ, καθώς η Βουλγαρία είχε ήδη υποβάλει το ΣΔΛΑΠ της στην ΕΕ πριν από την Ελλάδα. Ως εκ τούτου, για τον πρώτο γύρο των σχεδίων, τα σχέδια αυτά είναι ξεχωριστά για τις δύο χώρες. Ωστόσο, στις 27 Ιουλίου 2010, υπήρξε κοινή ανακοίνωση των δύο υπουργείων (δηλαδή του ελληνικού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του βουλγαρικού Υπουργείου Περιβάλλοντος και Υδάτινων Πόρων). Η ανακοίνωση επιβεβαίωσε την πρόθεση των δύο χωρών να συνεργαστούν σε θέματα διαχείρισης υδάτινων πόρων στις διασυνοριακές λεκάνες απορροής. Για τον σκοπό αυτόν, συστάθηκε η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων. Η ομάδα συναντήθηκε αρχικά στη Δράμα στις 16 Μαΐου του 2011, στη Σόφια στις 12 Οκτωβρίου 2011 και στη Θεσσαλονίκη στις 23 Απριλίου Πρόσφατα υπήρξε κοινή δήλωση των αρμόδιων υπουργών της Ελλάδας και της Βουλγαρίας σχετικά με την πρόθεση της συνεργασίας των δύο χωρών σε θέματα διαχείρισης διασυνοριακών λεκανών απορροής. Για τις περιοχές GR11 και GR12, δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού και την ενεργό συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων, καθώς η Βουλγαρία υπέβαλε το ΣΔΛΑΠ της στην ΕΕ πριν από την Ελλάδα, ενώ η Τουρκία δεν αποτελεί κράτος μέλος και, ως εκ τούτου, δεν υποχρεούται να υποβάλει σχέδια. Για τις GR05/11/12 δεν καθορίστηκαν διεθνείς ΠΛΑΠ, ούτε εγκρίθηκαν διεθνή ΣΔΛΑΠ. Για την GR11, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε ολοκληρωμένος διεθνής συντονισμός ανάμεσα στην Ελλάδα και στη 5 Σύμφωνα με την Ελλάδα, οι αλβανικές αρχές προσκλήθηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης των ΣΔΛΑΠ. 14

15 Βουλγαρία, από τις 27 Ιουλίου 2010, υπήρξε μια κοινή δήλωση μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και του βουλγαρικού Υπουργείου Περιβάλλοντος και Υδάτινων Πόρων σχετικά με τη χρήση των υδάτινων πόρων στα εδάφη των κοινών λεκανών απορροής ποταμών. Η κοινή δήλωση επιβεβαίωσε την πρόθεση των δύο χωρών να συνεργαστούν σε θέματα διαχείρισης υδάτινων πόρων στις διασυνοριακές λεκάνες απορροής. Για τον σκοπό αυτόν, συστάθηκε η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων, η οποία συνεδρίασε αρχικά στη Δράμα, στις 16 Μαΐου 2011, στη συνέχεια, στη Σόφια, στις 12 Οκτωβρίου 2011, στη Θεσσαλονίκη, στις 23 Απριλίου 2013, και στην Αθήνα, στις 8 Μαΐου Όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού, δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός μεταξύ των δύο χωρών. Για την GR12, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρξε πλήρης διεθνής συντονισμός ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Τουρκία, όσον αφορά τη συνεργασία με τη Βουλγαρία, υπήρξε μια σειρά από διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν το 1965 και κατέληξαν σε συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, η οποία υπεγράφη το 1995, εντάχθηκε στην ελληνική νομοθεσία με τον ν. 2402/96, ΦΕΚ (ΦΕΚ/Α/98) και έχει 8 άρθρα. Όπως και με την GR11, η συνεργασία των δύο χωρών ενισχύθηκε, στις 27 Ιουλίου 2010, με την κοινή δήλωση των δύο αρμόδιων Υπουργείων (για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε παραπάνω). Επιπλέον, όσον αφορά τη συνεργασία με την Τουρκία, τον Νοέμβριο του 2010, συστάθηκε η ad hoc μεικτή επιτροπή σχετικά με θέματα συνεργασίας για τη λεκάνη απορροής του ποταμού Έβρου. Η Επιτροπή συνεδρίασε αρχικά στις 30 Μαΐου Στο πλαίσιο αυτό, συστάθηκε η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων με σκοπό την ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών για τον ποταμό Έβρο και τις σχετικές υπολεκάνες στην Ελλάδα και την Τουρκία. Η κοινή ομάδα εργασίας εμπειρογνωμόνων συνεδρίασε δύο φορές, στην Αδριανούπολη, στις 24 Ιουνίου 2011, και στην Αλεξανδρούπολη, στις 8 Σεπτεμβρίου Θα πρέπει, επίσης, να αναφερθεί ότι τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική πλευρά δίνουν μεγάλη έμφαση στην κοινή διαχείριση των πλημμυρών του Έβρου, ένα ελληνικό ζήτημα που συνδέεται με την εφαρμογή της σχετικής οδηγίας 2007/60/ΕΚ για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας στην ΕΕ. Όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού, δεν υπήρξε διεθνής συντονισμός μεταξύ των ενδιαφερομένων χωρών. 3.6 Ολοκλήρωση με άλλους τομείς Η σύνδεση με 10 εθνικά τομεακά σχέδια αναλύθηκε στις στρατηγικές περιβαλλοντικές εκτιμήσεις που συνόδευαν τα ΣΔΛΑΠ (π.χ. Εθνικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης ). Η Διεύθυνση Χωροταξίας και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ήταν μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων που έχουν στείλει γραπτές παρατηρήσεις σχετικά με τα ΣΔΛΑΠ και τις αντίστοιχες ΣΠΕ. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις, όπως τα σχέδια περιφερειακής ανάπτυξης, τα οποία βρίσκονται στη διαδικασία της σύνταξης και θα μπορούσαν να συνδέονται ή να χρησιμοποιούν πληροφορίες από τα εγκεκριμένα ΣΔΛΑΠ, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη, καθώς τα σχέδια αυτά δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη. Δεν υπάρχει εμφανής σύνδεση με τα γεωργικά σχέδια στα ΣΔΛΑΠ. 15

16 4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ 4.1 Κατηγορίες υδάτων στην ΠΛΑΠ Οι ΠΛΑΠ, οι οποίες έχουν επανεξεταστεί στην τρέχουσα έκθεση, περιλαμβάνουν όλα τα συστήματα νερού και την κατάταξή τους σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ (ποτάμια, λίμνες, μεταβατικά και παράκτια ύδατα, υπόγεια ύδατα). Σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας-πλαισίου, η κατηγοριοποίηση των επιφανειακών υδατικών συστημάτων, εκτός από τις τέσσερις παραπάνω κατηγορίες, περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων (ΙΤΥΣ), καθώς και των τεχνητών υδατικών συστημάτων (ΤΥΣ). 4.2 Τυπολογία των επιφανειακών υδάτων Το Προεδρικό Διάταγμα 51/2007 «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την ολοκληρωμένη προστασία και διαχείριση των υδάτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ» ορίζει, στο παράρτημα II, ότι και τα δύο συστήματα Α και Β θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στον χαρακτηρισμό των επιφανειακών υδατικών συστημάτων. Στα ελληνικά ΣΔΛΑΠ, το σύστημα Β έχει εφαρμοστεί σε όλες τις κατηγορίες υδάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν, το 2009, για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του άρθρου 8 της ΟΠΥ, έγινε χρήση του συστήματος Α. Στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ, έγινε χρήση του συστήματος Β (χρησιμοποιήθηκαν όλοι οι υποχρεωτικοί περιγραφείς του συστήματος Β), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την τροποποίηση του αριθμού, των ορίων και των χαρακτηριστικών των επιφανειακών υδάτων. Συνολικά, η τυπολογία των επιφανειακών υδάτων έχει στηριχθεί σε βιολογικά δεδομένα. Για τα υδατικά συστήματα ποταμών στηρίχθηκε αποκλειστικά σε βενθικά μακροασπόνδυλα, για τις λίμνες σε φυτοπλαγκτόν και για τα μεταβατικά και παράκτια υδατικά συστήματα στα μακροασπόνδυλα, το φυτοπλαγκτόν και τα μακροφύκη. Σε γενικές γραμμές, οι συνθήκες αναφοράς έχουν καθοριστεί για καθέναν από τους τύπους επιφανειακών υδάτων, με εξαίρεση τα μεταβατικά ύδατα, όπου η εργασία σχετικά με τις συνθήκες αναφοράς είναι σε πρώιμο στάδιο και τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία είναι ενδεικτικά εωσότου ολοκληρωθεί η διαβαθμονόμηση. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε βασίστηκε σε μεθόδους που είχαν χωρική βάση, καθώς και στην κρίση των εμπειρογνωμόνων. Δεν είναι σαφές από τα ΣΔΛΑΠ και τα παραρτήματα (που παρέχονται ως συνοδευτικά έγγραφα) σε ποιον βαθμό χρησιμοποιήθηκε η κρίση των εμπειρογνωμόνων. Σε ό,τι αφορά το εθνικό έγγραφο καθοδήγησης, διατυπώθηκαν κατευθυντήριες γραμμές από τον σύμβουλο συντονιστή και τη Γενική Γραμματεία Υδάτων για την καθοδήγηση και την εναρμόνιση της επαγγελματικής και μεθοδολογικής προσέγγισης όλων των άλλων συμβούλων που είχαν επιφορτιστεί με τη σύνταξη των ΣΔΛΑΠ, οι οποίες, ωστόσο, δεν ήταν οργανωμένες σε λεπτομερές έγγραφο καθοδήγησης. Ο αριθμός των τύπων των επιφανειακών υδάτων που έχουν οριστεί σε διαφορετικές κατηγορίες υδάτων συνοψίζεται στον Πίνακα

17 ΠΛΑΠ Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια GR GR GR GR04 8* 3* 2* 1* GR GR GR GR08 8* 2* 0* 1* GR GR GR GR GR13 GR14 Δεν έχουν υποβληθεί στοιχεία στο WISE Δεν έχουν υποβληθεί στοιχεία στο WISE Πίνακας 4.2.1: Τύποι συστημάτων επιφανειακών υδάτων σε επίπεδο ΠΛΑΠ Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του Οριοθέτηση των συστημάτων επιφανειακών υδάτων Στο πρώτο στάδιο, η διαδικασία χαρτογράφησης του ποταμού εξαιρούσε τα εφήμερα ρεύματα, όπου το 95% του χρόνου δεν υπάρχει παρουσία νερού, ούτε αποτελούν υδάτινο περιβάλλον. Μετά την εν λόγω εξαίρεση, η αρχική επιλογή υδατικών συστημάτων έγινε με βάση τον δείκτη κατάταξης του ρεύματος Strahler. Μόνο ρεύματα της 4ης τάξης και άνω συμπεριλήφθηκαν στο αρχικό σύνολο. Το εν λόγω αρχικό σύνολο θεωρείται εξ ορισμού ότι αποτελείται από «σημαντικά και διακριτά» στοιχεία επιφανειακών υδάτων, χωρίς, ωστόσο, να περιλαμβάνει όλα τα σχετικά στοιχεία. Πρόσθετα υδατικά συστήματα (τα οποία είχαν αρχικά εξαιρεθεί λόγω της εφήμερης ροής τους) προστέθηκαν, στη συνέχεια, σε αυτό το αρχικό σύνολο, εφόσον θεωρήθηκαν σημαντικά στοιχεία από την άποψη του υδάτινου οικοσυστήματος και του πληθυσμού των ψαριών. Αυτή η εκτίμηση της σημασίας των εν λόγω μικρών υδατικών σωμάτων έγινε σχεδόν αποκλειστικά με βάση την κρίση των εμπειρογνωμόνων επιστημόνων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), λαμβανομένων υπόψη των βιολογικών δεδομένων (ψάρια και βενθικά ασπόνδυλα) όπου αυτά ήταν διαθέσιμα. Στα ΣΔΛΑΠ αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκε έρευνα σχετικά με το κατά πόσον τα μικρά υδατικά συστήματα μπορούν να συμπεριληφθούν στα παρακείμενα υδατικά συστήματα (η συσσωμάτωση πραγματοποιήθηκε όπου αυτό ήταν εφικτό και απαραίτητο). Τέλος, έγιναν περαιτέρω προσθήκες, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβούλευσης, όπου τοπικοί αξιωματούχοι και επιστήμονες υπέδειξαν τα πρόσθετα ρεύματα που έπρεπε να συμπεριληφθούν. Για παράδειγμα, στο ΣΔΛΑΠ της GR11 αναφέρεται ότι, κατά τη δημόσια διαβούλευση, διατυπώθηκαν αντιρρήσεις όσον αφορά τη συμπερίληψη ορισμένων μικρών υδατικών συστημάτων με εφήμερη ροή στην υπολεκάνη απορροής του ποταμού Αγγίτη και, ως εκ τούτου, έγιναν οι αναγκαίες προσαρμογές για τον αποκλεισμό τους. Οι παραπάνω διευκρινίσεις δόθηκαν από την ελληνική πλευρά δεδομένου ότι δεν προκύπτει με σαφήνεια από τα παραρτήματα των ΣΔΛΑΠ ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόστηκε η ένταξη/αποκλεισμός των μικρών υδατικών συστημάτων (δηλαδή τα ειδικά κριτήρια που καθορίζουν ένα «σημαντικό» υδάτινο στοιχείο/υδάτινο οικοσύστημα δεν είναι σαφή στα 17

18 ΣΔΛΑΠ τα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία μικρά υδατικά συστήματα έχουν ενωθεί με τα παρακείμενά τους, ή δεν έχουν συνδεθεί, και/ή δεν λαμβάνονται υπόψη δεν είναι προφανή). Στην περίπτωση των λιμνών, όλες οι λίμνες με μέγεθος μεγαλύτερο από 0,5 km 2 έχουν θεωρηθεί ως συστήματα επιφανειακών υδάτων. Επιφανειακά ύδατα Υπόγεια ύδατα Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια ΠΛΑΠ Μέσο Μέση Μέση Μέση Μέση Αριθμό Αριθμός μήκος Αριθμός έκταση Αριθμός έκταση Αριθμός έκταση έκταση ς (km) (km2) (km2) (km2) (km2) GR GR GR * GR04 102* 10* 5* 26* 4* 68* 8* 273* 25* 410* GR GR GR GR08 74* 19* 1* 35* 0* 0* 7* 134* 32* 392* GR GR GR GR GR GR Σύνολο Πίνακας 4.3.1: Συστήματα επιφανειακών υδάτων, συστήματα υπόγειων υδάτων και οι διαστάσεις τους Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του Εντοπισμός σημαντικών πιέσεων και επιπτώσεων Ακόμα και αν για ορισμένες ΠΛΑΠ υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για τον προσδιορισμό των σημαντικών πιέσεων, από τη συνοπτική έκθεση του WISE προκύπτει ότι ο προσδιορισμός των σημαντικών πιέσεων έχει γίνει για όλες τις ΠΛΑΠ. Ο πίνακας δίνει μια συνολική εικόνα της σημασίας των διαφόρων πιέσεων στο εσωτερικό της χώρας. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι η διάχυτη ρύπανση εκτιμάται ως η πιο σημαντική πίεση στην Ελλάδα και πλήττει το 63% των επιφανειακών υδάτων (802 ΣΕΥ), ακολουθούμενη από τη σημειακή ρύπανση η οποία πλήττει το 45% (520 ΣΕΥ). «Άλλες πιέσεις» πλήττουν το 17% (228 ΣΕΥ), ενώ η άντληση επιφανειακών υδάτων πλήττει το 6% (74 ΣΕΥ) των επιφανειακών υδατικών συστημάτων. Επιπλέον, πιέσεις όπως οι κανονισμοί της ροής του νερού και μορφολογικές αλλοιώσεις, άλλες μορφολογικές αλλοιώσεις και η διαχείριση των ποταμών καταλαμβάνουν μικρότερα ποσοστά, δηλαδή 3% (42 ΣΕΥ), 0,3% (4 ΣΕΥ) και 1% (14 ΣΕΥ) αντίστοιχα. Δεν είναι εμφανής σε όλα τα ΣΔΛΑΠ ένας σαφής προσδιορισμός των κριτηρίων που χρησιμοποιήθηκαν για τον καθορισμό της σημασίας των πιέσεων, ωστόσο η ελληνική πλευρά διευκρίνισε ότι τα κριτήρια (και οι αντίστοιχες κατώτατες τιμές) για μεμονωμένες πιέσεις (σημειακή και διάχυτη ρύπανση, καθώς και άντληση νερού) προσδιορίστηκαν από τα όρια που θέτουν άλλες σχετικές οδηγίες, από μελέτες και αποτελέσματα ερευνών που βρέθηκαν 18

19 στη βιβλιογραφία, καθώς και από την κρίση των εμπειρογνωμόνων, ως πιθανό να επηρεάσουν την κατάσταση των υδάτων. Όσον αφορά τη ρύπανση από σημειακές πηγές, κάποια ΣΔΛΑΠ (όπως τα GR11/12) αναφέρονται στη χρήση τόσο αριθμητικών εργαλείων όσο και της κρίσης των εμπειρογνωμόνων για την ανάλυση των πιέσεων, ωστόσο, δεν παρέχουν λεπτομέρειες για τις συγκεκριμένες μεθόδους ή τα κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν. Από την άλλη πλευρά, οι GR01/02/03/05/06/07/09/10 προσδιορίζουν ειδικά ελάχιστα όρια τα οποία καθορίζουν σημαντικές πιέσεις από σημειακές πηγές ρύπανσης (π.χ. στην GR05, η σημασία της πίεσης από βιομηχανικές μονάδες βασίστηκε στο κριτήριο του τύπου, του μεγέθους και του αριθμού των μονάδων που σχετίζονται με την απόρριψη ουσιών προτεραιότητας και ταξινομήθηκε ως εξής: N 5 (υψηλή), 1 N <5 (μέτρια), Ν = 0 (χαμηλή)). Όσον αφορά τη ρύπανση από διάχυτες πηγές, οι περισσότερες ΠΛΑΠ (π.χ. οι GR01/02/03/04/05/06/07/08/09/10) παρέχουν έναν συνοπτικό πίνακα των κριτηρίων (συνδέεται με το είδος, το μέγεθος και το φορτίο ρύπανσης) για όλες τις πιέσεις, για τον καθορισμό ειδικών επιπέδων συγκεντρώσεων Ν, Ρ και BOD ως κατώτατων ορίων που συνδέονται με διάχυτη ρύπανση (π.χ. όταν BOD>10 mg/l, N>10mg/l και P >1mg/l, η πίεση ορίζεται ως σημαντική). Όσον αφορά τις πιέσεις άντλησης, γενικά σε όλες τις ΠΛΑΠ υπάρχει μια περιγραφή των πιέσεων που λαμβάνονται υπόψη και της μεθοδολογίας που ακολουθείται (ένα μείγμα πραγματικών αριθμών και κρίσης των εμπειρογνωμόνων). Τα κριτήρια για την εκτίμηση της σημασίας της πίεσης είναι διαθέσιμα στις GR01, GR02, GR03, GR04, GR06 (μόνο για αντλήσεις υπόγειων υδάτων), GR07, GR08, GR09 και GR10. Τα κριτήρια αυτά αφορούν την αξιολόγηση της εκμετάλλευσης των υδάτων, του όγκου άντλησης ως ποσοστού των φυσικών ετήσιων και καλοκαιρινών όγκων απορροής. Όσον αφορά τη ρύθμιση της ροής νερού και τις υδρομορφολογικές αλλοιώσεις, συνολικά όλα τα ΣΔΛΑΠ περιγράφουν αυτές τις πιέσεις και τη σχετική ανάλυση (ένα μείγμα πραγματικών αριθμών και κρίσης των εμπειρογνωμόνων), αλλά δεν υπάρχουν ειδικά κριτήρια για την αξιολόγηση της σημασίας στα συνοδευτικά έγγραφα. Οι πιο συχνές υδρομορφολογικές πιέσεις που αναφέρθηκαν και αναλύθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ είναι: αντιπλημμυρικές δομές/φράγματα, ταμιευτήρες νερού, τροποποιήσεις και εκτροπές, μεταφορές υδάτινων πόρων. Οι περαιτέρω πληροφορίες που παρέχονται από τις ελληνικές αρχές καταδεικνύουν ότι τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται δεν είναι καθόλου πλήρη, διότι, σε μεγάλο βαθμό, μόνο τα κύρια φράγματα (μεγαλύτερα των 15 μέτρων και λαμβανομένων επίσης υπόψη των αντλήσεων και της ρυθμιστικής ικανότητας σε σχέση με τη ροή του ποταμού) θεωρούνται ως σημαντική υδρομορφολογική πίεση. Φαίνεται, επίσης, ότι οι κυριότερες επιπτώσεις που αξιολογήθηκαν είναι κατάντη του φράγματος, χωρίς απαραιτήτως να λαμβάνονται υπόψη τα υδατικά συστήματα όπου βρίσκονται τα φράγματα και τα αποτελέσματα ανάντη του φράγματος. Αυτή η προσέγγιση παραβλέπει ενδεχομένως πολλές μικρότερες αλλά σημαντικές υδρομορφολογικές πιέσεις. Αυτό εξηγεί πιθανώς τα πολύ χαμηλά ποσοστά των υδατικών συστημάτων που θεωρείται ότι πλήττονται από τις υδρομορφολογικές πιέσεις. Όσον αφορά τα φορτία ρύπανσης, τα κύρια συμπεράσματα για κάθε ΠΛΑΠ συνοψίζονται παρακάτω: 19

20 GR01: η μεγαλύτερη μεμονωμένη σημειακή πηγή ρύπανσης προέρχεται από βιομηχανικές μονάδες. Σημαντική ρύπανση παράγεται επίσης από τα αστικά λύματα και αξιοσημείωτο φορτίο BOD παράγεται από την υδατοκαλλιέργεια. GR02/03: το μεγαλύτερο φορτίο σημειακής πηγής ρύπανσης προέρχεται από βιομηχανικές μονάδες. Όσον αφορά τις διάχυτες πιέσεις, η κτηνοτροφία παράγει τη μεγαλύτερη ποσότητα των ρύπων. GR04: είναι προφανές από τα διαθέσιμα στοιχεία για τη ρύπανση από σημειακές πηγές ότι η αυξημένη πίεση στα υδατικά συστήματα προέρχεται από τη λεκάνη του Αχελώου (GR15). Σημαντικές σημειακές πηγές ρυπαντικών φορτίων παράγονται κυρίως από τις βιομηχανικές μονάδες και τον σταβλισμό του ζωικού κεφαλαίου. Η μεγαλύτερη επίπτωση από τη ρύπανση μη σημειακών πηγών φαίνεται να σχετίζεται με την έντονη δραστηριότητα των ζώων στην περιοχή, καθώς το οργανικό φορτίο, το άζωτο και το φορτίο φωσφόρου υπολογίζεται ότι επιφέρουν πάνω από 90%, 80% και 50%, αντίστοιχα, του συνολικού φορτίου. GR05: Σημαντικές σημειακές πηγές ρυπαντικών φορτίων παράγονται κυρίως από τις βιομηχανικές μονάδες και τον σταβλισμό του ζωικού κεφαλαίου. Μία από τις κύριες πηγές των μη σημειακών πηγών ρύπανσης στην περιοχή σχετίζεται με το ζωικό κεφάλαιο και τη γεωργία. Ειδικότερα, η μεγαλύτερη επίπτωση συνδέεται με την έντονη δραστηριότητα του ζωικού κεφαλαίου στην περιοχή, καθώς το οργανικό φορτίο και το φορτίο αζώτου και φωσφόρου υπολογίζεται ότι επιφέρουν περισσότερο από 90%, 80% και 60%, αντίστοιχα, του συνολικού φορτίου. GR06: εξήχθη το συμπέρασμα ότι το κύριο ρυπαντικό φορτίο παράγεται από την έντονη βιομηχανική δραστηριότητα. Επιπλέον, από την αξιολόγηση των ποσοτικών εκτιμήσεων των διάχυτων πηγών ρύπανσης εξήχθη το συμπέρασμα ότι η άντληση επιφανειακών υδάτων για τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και το ζωικό κεφάλαιο συμβάλλουν σημαντικά στα ρυπαντικά φορτία. Το οργανικό φορτίο που οφείλεται σε μη επεξεργασμένα αστικά λύματα αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 60% του συνολικού οργανικού φορτίου (BOD t/έτος), ενώ η επίδραση του φορτίου αζώτου και φωσφόρου που οφείλεται σε γεωργική δραστηριότητα είναι μεγαλύτερη (75% και 90% αντίστοιχα). GR07: οι κύριες πιέσεις που ασκούνται στα σώματα επιφανειακών υδάτων προέρχονται από τους τομείς της γεωργίας, της βιομηχανίας και της κτηνοτροφίας. Από την αξιολόγηση των ποσοτικών εκτιμήσεων των διάχυτων πηγών ρύπανσης μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η άντληση επιφανειακών υδάτων για γεωργικούς και κτηνοτροφικούς σκοπούς συμβάλλει σημαντικά στα ρυπαντικά φορτία. Το οργανικό φορτίο που οφείλεται σε ζωικό κεφάλαιο αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 78% του συνολικού οργανικού φορτίου, ενώ η επίδραση του φορτίου αζώτου και φωσφόρου λόγω της γεωργικής δραστηριότητας είναι μεγαλύτερη (84% και 95% αντίστοιχα). GR08: η αυξημένη πίεση στα υδατικά συστήματα προέρχεται κυρίως από τη λεκάνη του Πηνειού από διάφορες δραστηριότητες (εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων, κτηνοτροφική δραστηριότητα, βιομηχανία, εξορυκτικές δραστηριότητες και ανεξέλεγκτες χωματερές). Όσον αφορά το φορτίο ρύπανσης από διάχυτες πηγές (κυρίως από τη γεωργία και τη σταθερή κτηνοτροφική δραστηριότητα), το οργανικό φορτίο και το φορτίο του αζώτου που προέρχονται από τα ζώα είναι πάνω από 90% 20

21 και 60% αντίστοιχα, ενώ μεγαλύτερη είναι η επίδραση του φορτίου φωσφόρου λόγω της γεωργικής δραστηριότητας (περίπου 70%). GR09/GR10: η βιομηχανική δραστηριότητα μαζί με την κτηνοτροφία και τη γεωργία είναι οι μεγαλύτερες πιέσεις εντός της υδάτινης περιοχής. Ποσοτικές εκτιμήσεις των διάχυτων πηγών καταδεικνύουν ότι η άντληση επιφανειακών υδάτων από καλλιεργούμενες εκτάσεις και κτηνοτροφικές δραστηριότητες συμβάλλουν σημαντικά στα ρυπαντικά φορτία. Η επίδραση του φορτίου αζώτου και φωσφόρου λόγω της γεωργικής δραστηριότητας είναι σημαντική. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκέντρωση του παραγόμενου οργανικού φορτίου, οφείλεται, ως επί το πλείστον, σε κτηνοτροφικές δραστηριότητες, ενώ το άζωτο και ο φώσφορος οφείλονται στις καλλιέργειες και τη γεωργία. Η μεταλλευτική δραστηριότητα που σχετίζεται με τη ρύπανση των υδάτων βρίσκεται κυρίως στην περιοχή της Ιερισσού, στα νοτιοανατολικά των υδατικών περιοχών. GR11/12: τα περισσότερα από τα ρυπαντικά φορτία προέρχονται από τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τα αστικά απόβλητα. 21

22 ΠΛΑΠ Καμία πίεση Σημειακή ρύπανση Διάχυτη ρύπανση Άντληση υδάτων Ρυθμίσεις ροής υδάτων και μορφολογικές αλλοιώσεις Διαχείριση ποταμού Διαχείριση μεταβατικών και παράκτιων υδάτων Λοιπές μορφολογικές αλλοιώσεις Λοιπές πιέσεις Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % GR GR GR GR04 53* 44* 54* 45* 41* 34* 11* 9* 17* 14* 5* 4* 4* 3* 0* GR * 42 44* 41 11* * 5* 0* 0* 44* 42* GR GR GR08 13* 16* 55* 67* 62* 76* 2* 2* 2* 2* 7* 9* 0* 0* 0* 0* 13* 16* GR GR GR GR , GR GR Σύνολο , Πίνακας 4.4.1: Αριθμός και ποσοστό συστημάτων επιφανειακών υδάτων που επηρεάζονται από σημαντικές πιέσεις Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

23 Σχήμα 4.4.1: Γράφημα ποσοστού συστημάτων επιφανειακών υδάτων που υφίστανται σημαντικές πιέσεις 1 = Καμία πίεση 2 = Σημειακή ρύπανση 3 = Διάχυτη ρύπανση 4 = Άντληση υδάτων 5 = Ρυθμίσεις ροής υδάτων και μορφολογικές αλλοιώσεις 6 = Διαχείριση ποταμού 7 = Διαχείριση μεταβατικών και παράκτιων υδάτων 8 = Λοιπές μορφολογικές αλλοιώσεις 9 = Λοιπές πιέσεις Πηγή: WISE 23

24 Άρθρο 7 Άντληση για πόσιμο νερό Κολύμβηση Πτηνά Λοιπές Ευρωπαϊκές Ψάρια Ενδιαιτήματα Τοπικές Εθνικές Νιτρικά Οστρακοειδή Επεξεργασία αστικών λυμάτων 4.5 Προστατευόμενες περιοχές Στην Ελλάδα έχουν οριστεί προστατευόμενες περιοχές, σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν υποβληθεί στο σύστημα WISE (βλ. Πίνακα 4.5.1). Περισσότερες από τις μισές περιοχές (57%) αποτελούν ύδατα κολύμβησης, ενώ το 8% είναι για την άντληση πόσιμου νερού βάσει του άρθρου 7 της ΟΠΥ. Ένα άλλο 10% είναι για τα ενδιαιτήματα, τα πουλιά και τα ψάρια στο σύνολό τους, ενώ 6,5% είναι για τις μονάδες επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Όσον αφορά τις προστατευόμενες περιοχές που χρησιμοποιούνται, βάσει του άρθρου 7, για την άντληση πόσιμου νερού, από το σύνολο των 131 προστατευόμενων περιοχών, οι 85 αφορούν τα υπόγεια ύδατα (δηλαδή το 65%) και το υπόλοιπο 35% αφορά τα επιφανειακά ύδατα. Αριθμός προστατευόμενων περιοχών ΠΛΑΠ GR GR GR GR04 21* 60* 15* 22* 9* 25* 2* 12* GR GR GR GR08 7* 67* 16* 13* 5* 1* 2* GR GR GR * GR GR GR Σύνολο Πίνακας 4.5.1: Αριθμός των προστατευόμενων περιοχών όλων των τύπων σε κάθε ΠΛΑΠ και για ολόκληρη τη χώρα, για επιφανειακά και υπόγεια ύδατα 6 Πηγή: WISE, * διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ 5.1 Γενική περιγραφή του δικτύου παρακολούθησης Το πρόγραμμα παρακολούθησης για την Ελλάδα προσδιορίστηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ / , ενώ τα πρότυπα και τα ελάχιστα κριτήρια επιδόσεων των 6 Η πληροφορία αυτή αντιστοιχεί στην έκθεση για τις προστατευόμενες περιοχές στο πλαίσιο της ΟΠΥ. Περισσότερες/άλλες πληροφορίες ενδέχεται να έχουν αναφερθεί στο πλαίσιο των υποχρεώσεων των άλλων οδηγιών. 24

25 αναλυτικών μεθόδων για τη χημική ανάλυση και παρακολούθηση προσδιορίστηκαν με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 38317/1621/Ε103/2011. Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση / , η ΕΓΥ είναι υπεύθυνη για: i) την υποβολή, στο Υπουργείο, του ετήσιου προϋπολογισμού για τη λειτουργία του ΕΠΠ, ii) την παρακολούθηση, σε εθνικό επίπεδο, της ποσότητας και της ποιότητας των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, σε συνεργασία με τις Περιφερειακές Διευθύνσεις Υδάτων των αποκεντρωμένων διοικήσεων, iii) την ανάπτυξη και λειτουργία του εθνικού δικτύου/πλέγματος. Τη χρονική περίοδο που συντάχθηκαν τα ΣΔΛΑΠ, το νέο πρόγραμμα παρακολούθησης της ΟΠΥ δεν είχε τεθεί σε λειτουργία. Ως εκ τούτου, τα δεδομένα παρακολούθησης που χρησιμοποιήθηκαν για τον χαρακτηρισμό των υδατικών συστημάτων στα ΣΔΛΑΠ βασίστηκαν στο παλαιό, πολυδιασπασμένο δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο είχε σημαντικά κενά δεδομένων όσον αφορά τις παραμέτρους αξιολόγησης που απαιτεί η ΟΠΥ. Το νέο Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης - ΕΠΠ (το οποίο θεσπίστηκε με την προαναφερθείσα υπουργική απόφαση το 2011 και εφαρμόζεται, επί του παρόντος, από το 2012 και εξής) ακολουθεί μια κοινή εθνική προσέγγιση όσον αφορά τους στόχους, τα πρότυπα, τον ορισμό των σημείων παρακολούθησης, τις αρμόδιες αρχές κ.λπ. Ο αριθμός, το είδος και η τοποθεσία των σταθμών παρακολούθησης ανά υδατικό σύστημα, καθώς και ο αριθμός, το είδος και η συχνότητα των παραμέτρων δειγματοληψίας αναφέρονται στην υπουργική απόφαση. Όλα αυτά ορίστηκαν το 2009, βάσει των υποχρεώσεων του άρθρου 8 της ΟΠΥ, λαμβάνοντας υπόψη την προηγμένη, για την εποχή, γνώση και τα αποτελέσματα της σχετικής μελέτης που εκπόνησε η Γενική Γραμματεία Υδάτων (η οποία όρισε, επίσης, τα υδατικά συστήματα, τις πιέσεις και επιπτώσεις) και τα οποία επικαιροποιήθηκαν και ολοκληρώθηκαν το 2010, στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος «Ανάπτυξη και εφαρμογή μεθόδων και λογισμικού για την εκτίμηση δεδομένων που σχετίζονται με την ποιότητα του νερού των ελληνικών υδατικών συστημάτων». Το νέο πρόγραμμα ορίζει συνολικά 616 σταθμούς παρακολούθησης για τα συστήματα επιφανειακών υδάτων, για το σύνολο της επικράτειας, και για τα συστήματα υπόγειων υδάτων. Προβλέπεται ότι το νέο πρόγραμμα του δικτύου θα επικαιροποιείται περιοδικά, ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες των συστημάτων, σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα της παρακολούθησης (τα οποία αναμένονταν αρχικά κατά τα τέλη του 2013) και τα πορίσματα των τρεχόντων ΣΔΛΑΠ. Στα ΣΔΛΑΠ, η τυπολογία που χρησιμοποιήθηκε για τον χαρακτηρισμό των υδατικών συστημάτων άλλαξε σε σχέση με το σύστημα που χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο (μετατόπιση από το σύστημα Α στο σύστημα Β). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την τροποποίηση των αριθμών, των ορίων και των χαρακτηριστικών των υδατικών συστημάτων, καθώς και την επακόλουθη ανάγκη για μια νέα αντιστοίχιση μεταξύ των καθιερωμένων σημείων παρακολούθησης της υπουργικής απόφασης και των υδατικών συστημάτων, όπως ορίστηκαν την τελευταία φορά (στα ΣΔΛΑΠ). Η αντιστοίχιση πραγματοποιήθηκε, ωστόσο, ενσωματώθηκαν, επίσης, πρόσθετες πληροφορίες από τις παρακείμενες ΠΛΑΠ, η κατάταξη των υδατικών συστημάτων, καθώς και οι υφιστάμενες πιέσεις και επιπτώσεις, και οδήγησαν σε προτάσεις για την τροποποίηση του νέου προγράμματος παρακολούθησης με στόχο την καλύτερη επίτευξη του σκοπού του. Οι προτάσεις αυτές παρουσιάζονται σε όλα τα ΣΔΛΑΠ και κατατάσσονται, κατά κύριο λόγο, σε τρεις κύριες κατηγορίες: (i) ανακατανομή των σταθμών παρακολούθησης σε παρακείμενες τοποθεσίες (π.χ. ανάντη ή κατάντη των ποταμών), (ii) μετατόπιση των σταθμών παρακολούθησης από το πρόγραμμα επιτήρησης στο επιχειρησιακό πρόγραμμα και αντιστρόφως, (iii) ένταξη/αποκλεισμός των στοιχείων δειγματοληψίας και/ή αλλαγές στη συχνότητα της δειγματοληψίας. Αναγνωρίζεται σε ορισμένα ΣΔΛΑΠ ότι οι τροποποιήσεις αυτές (ειδικά της κατηγορίας ii - πρόσθετες 25

26 τοποθεσίες) μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστούν, δεδομένου ότι αυτό θα απαιτούσε πρόσθετη χρηματοδότηση, αλλά οι κατηγορίες i και iii θεωρούνται εφικτές. Σχήμα 5.1: Χάρτες σταθμών παρακολούθησης επιφανειακών υδάτων (αριστερά) και υπόγειων υδάτων (δεξιά) Σταθμοί παρακολούθησης ποταμών Σταθμοί παρακολούθησης λιμνών Σταθμοί παρακολούθησης μεταβατικών υδάτων Σταθμοί παρακολούθησης παράκτιων υδάτων Σταθμοί παρακολούθησης μη ταξινομημένων επιφανειακών υδάτων Σταθμοί παρακολούθησης υπόγειων υδάτων Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού Χώρες εκτός ΕΕ Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας) 5.2 Παρακολούθηση επιφανειακών υδάτων Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ προήλθαν από το παλαιό δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο δεν ήταν συμβατό με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ. Τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν αποσπασματικά, με πολλά κενά στις παραμέτρους και στις χρονοσειρές, γεγονός που περιόριζε τις αντίστοιχες εκτιμήσεις των ΣΔΛΑΠ. Τα δεδομένα του παλαιού δικτύου παρακολούθησης παρασχέθηκαν από διαφορετικούς οργανισμούς, κυρίως από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και το Γενικό Χημείο του Κράτους. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχαν επίσης δεδομένα από τις περιφερειακές αρχές και από την παρακολούθηση του δείγματος από διάφορες υπάρχουσες έρευνες. Ως εκ τούτου, με βάση τη διασφάλιση της ποιότητας, την πληρότητα, την ακρίβεια κ.λπ., τα ακόλουθα ποιοτικά στοιχεία του παλαιού συστήματος παρακολούθησης εξετάστηκαν συνολικά για την ταξινόμηση των επιφανειακών υδατικών συστημάτων (αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις και όχι με συνεχείς μακροχρόνιες σειρές) στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ: ΒΠΣ: βενθικά μακροασπόνδυλα (για τους ποταμούς), φυτοπλαγκτόν (λίμνες), μακροασπόνδυλα, φυτοπλαγκτόν και μακροφύκη (μεταβατικά και παράκτια) περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 7. 26

27 Φυσικοχημικά στοιχεία: διαφάνεια, θερμικές συνθήκες, συνθήκες οξυγόνου, αλατότητα, συνθήκες οξίνισης και θρεπτικές συνθήκες περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 7. Υδρομορφολογικά στοιχεία: δεν είναι σαφές εάν έχουν εξεταστεί περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 7. Ουσίες προτεραιότητας και άλλοι ειδικοί ρύποι: Οι ουσίες Ni, Pb, Hg, Cd, βρωμιούχος διφαινυλαιθέρας, δι(2-αιθυλεξυλ) φθαλικός εστέρας (DEHP), ενδοσουλφάνη, εξαχλωροκυκλοεξάνιο, Chlorfenvinphos, ανθρακένιο, εξαχλωροβενζόλιο εξετάζονται σε κάθε περίπτωση χωριστά περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 9. Κατά την αξιολόγηση των ποτάμιων υδατικών συστημάτων (στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ), η κατάταξη έγινε όταν δεν υπήρχε σταθμός παρακολούθησης εντός συγκεκριμένου υδατικού συστήματος του ποταμού (του παλαιού δικτύου). Οι ομάδες διαμορφώθηκαν ούτως ώστε κάθε ομάδα να περιέχει τουλάχιστον ένα υδατικό σύστημα ποταμού, το οποίο να παρακολουθείται. Η ταξινόμηση έγινε με βάση τα υδρομορφολογικά χαρακτηριστικά των ποταμών (βιογεωγραφικές περιοχές, ετήσια απόρριψη, κλίση, υψόμετρο), όπως αντανακλώνται στην τυπολογία των υδατικών συστημάτων, καθώς και με βάση τον τύπο και την ένταση των πιέσεων που εντοπίζονται στην υπολεκάνη απορροής του υδατικού συστήματος. Τα ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα αποκλείστηκαν από την ταξινόμηση και εξετάζονται μεμονωμένα, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν σε αυτά σταθμοί παρακολούθησης. Όσον αφορά το νέο πρόγραμμα παρακολούθησης (το οποίο θεσπίστηκε με την υπουργική απόφαση του 2011) περιλαμβάνει τόσο προγράμματα παρακολούθησης όσο και επιχειρησιακά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένων όλων των σχετικών ποιοτικών στοιχείων. Συνολικά ορίζονται 616 σταθμοί παρακολούθησης για τα συστήματα επιφανειακών υδάτων στο ΕΠΠ για το σύνολο της επικράτειας, εκ των οποίων 377 είναι για την επιτήρηση και 239 για την επιχειρησιακή παρακολούθηση. Ορίζεται ότι τα βιολογικά, φυσικοχημικά και υδρομορφολογικά ΠΣ θα παρακολουθούνται σε όλους αυτούς τους σταθμούς, οι ουσίες προτεραιότητας σε 326 εξ αυτών, συγκεκριμένοι ρύποι σε 282 και άλλες ουσίες σε 29 εξ αυτών. Τα σχετικά στοιχεία που παρακολουθούνται ανά ΠΛΑΠ απεικονίζονται στον Πίνακα 5.1 παρακάτω, όπως αναφέρεται στις συνοπτικές εκθέσεις του WISE και 4.1.8, που διορθώθηκαν περαιτέρω από την ελληνική πλευρά στα τέλη του Λίγοι από τους σταθμούς παρακολούθησης αποτελούν μέρος του Διεθνούς Δικτύου Σχεδίου Σύμβασης της Βαρκελώνης/Δράσης για τη Μεσόγειο (MEDPOL). Στα παραρτήματα της υπουργικής απόφασης, καθώς επίσης και στην έκθεση του WISE, στο κοινό αποθετήριο δεδομένων, στο πλαίσιο του άρθρου 8 (που υποβλήθηκε στις ), παρέχεται μια λεπτομερής επισκόπηση των προγραμμάτων (επιτήρησης και επιχειρησιακού), των θέσεων των σταθμών, των στοιχείων και των συχνοτήτων που πρόκειται να παρακολουθούνται σε κάθε υδατικό σύστημα και έχουν καθοριστεί στο έγγραφο «επικαιροποιημένη έκθεση του άρθρου 8 της ΟΠΥ, συμπεριλαμβανομένου του καταλόγου των στοιχείων και των παραμέτρων που πρέπει να παρακολουθούνται σε κάθε σταθμό του ΕΠΠ». Αναφέρονται, επίσης, εκεί οι μέθοδοι δειγματοληψίας και συχνότητας. Όσον αφορά τις μεθοδολογίες για την επιλογή των ΒΠΣ του επιχειρησιακού προγράμματος, τις ουσίες προτεραιότητας και άλλους ρύπους, αναφέρεται ότι αυτά αναπτύσσονται εντός των εγγράφων καθοδήγησης του ερευνητικού έργου «Ανάπτυξη δικτύου και παρακολούθηση των εσωτερικών, μεταβατικών 27

28 και παράκτιων υδατικών συστημάτων της χώρας - Αξιολόγηση/ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης» που εκπονήθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ-ΕΚΒΥ, 2008 (Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών - Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων/Υγροτόπων). Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, με τη σύσταση των ΣΔΛΑΠ και των πορισμάτων τους, έγιναν πρόσθετες προτάσεις στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με τις τροποποιήσεις του ΕΠΠ (ένταξη/αποκλεισμός των σταθμών παρακολούθησης και/ή στοιχείων) για την καλύτερη κάλυψη των αναγκών που εντοπίστηκαν. 5.3 Παρακολούθηση υπόγειων υδάτων Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στα ΣΔΛΑΠ προήλθαν από το παλαιό δίκτυο παρακολούθησης, το οποίο δεν ήταν συμβατό με τις απαιτήσεις της ΟΠΥ. Τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν αποσπασματικά, με κενά στις παραμέτρους και στις χρονοσειρές, γεγονός που περιόριζε τις αντίστοιχες εκτιμήσεις των ΣΔΛΑΠ. Τα δεδομένα του παλαιού δικτύου παρακολούθησης δόθηκαν από διαφορετικούς οργανισμούς, κυρίως από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και το Υπουργείο Ανάπτυξης. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρχαν επίσης δεδομένα από τις περιφερειακές αρχές και από την παρακολούθηση του δείγματος από διάφορες υπάρχουσες έρευνες. Ως εκ τούτου, με βάση τη διασφάλιση της ποιότητας, την πληρότητα, την ακρίβεια κ.λπ., τα ακόλουθα στοιχεία και παράμετροι του παλαιού προγράμματος παρακολούθησης εξετάστηκαν συνολικά για την αξιολόγηση των συστημάτων υπόγειων υδάτων (αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις και όχι με συνεχείς μακροχρόνιες σειρές) στα τρέχοντα ΣΔΛΑΠ: Ποσοτική κατάσταση: άντληση ανά τομέα (εκτιμάται κυρίως από τις απαιτήσεις νερού), υδατικό ισοζύγιο (σύγκριση μεταξύ των διαθέσιμων πόρων των υπόγειων υδάτων προς τον μακροπρόθεσμο ετήσιο μέσο όρο άντλησης), επίπεδα των υπόγειων υδάτων, παροχές πηγών περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 10. Χημική κατάσταση: ph, αγωγιμότητα, χλωριούχο άλας, νιτρικά, διοξείδιο του αζώτου, αμμώνιο, θειικό άλας. Τα Pb, Cr, Ni, Al, Fe, Mg, Mn, Β αξιολογήθηκαν σε ένα υποσύνολο των συστημάτων υπόγειων υδάτων. Η σειρά των δεδομένων των βαρέων μετάλλων (Pb, Cd, As, Hg) δεν ήταν συστηματική περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 10. Δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για το τριχλωροαιθυλένιο και το τετραχλωροαιθυλένιο. Ως εκ τούτου, οι εν λόγω παράμετροι δεν έχουν ληφθεί υπόψη στις εκτιμήσεις περισσότερες λεπτομέρειες στο τμήμα 10. Το νέο δίκτυο παρακολούθησης (το οποίο θεσπίστηκε με την υπουργική απόφαση του 2011) περιλαμβάνει ποσοτικά προγράμματα παρακολούθησης, προγράμματα επιτήρησης και επιχειρησιακά. Περιλαμβάνει την παρακολούθηση της ποσοτικής κατάστασης και όλων των χημικών στοιχείων που θεωρούνται συναφή από τις ελληνικές αρχές. Το νέο πρόγραμμα ορίζει συνολικά σταθμούς παρακολούθησης για τα συστήματα υπόγειων υδάτων, για το σύνολο της επικράτειας, εκ των οποίων 294 αφορούν την επιτήρηση και 1093 την επιχειρησιακή παρακολούθηση. Οι ποσοτικές και φυσικοχημικές παράμετροι πρόκειται να παρακολουθούνται σε όλους τους σταθμούς, τα νιτρικά άλατα σε 867, τα βαρέα μέταλλα σε 844, τα φυτοφάρμακα σε 502 και οι σύνθετες ενώσεις σε 284 εξ αυτών. Στα παραρτήματα της υπουργικής απόφασης παρέχεται λεπτομερής επισκόπηση των προγραμμάτων (ποσοτική, επιτήρησης και επιχειρησιακή), των θέσεων σταθμών, των στοιχείων και των συχνοτήτων που πρόκειται να παρακολουθούνται σε κάθε σύστημα υπόγειων υδάτων, και έχουν καθοριστεί στο έγγραφο «επικαιροποιημένη έκθεση του άρθρου 8 της ΟΠΥ, συμπεριλαμβανομένου του καταλόγου των στοιχείων και των παραμέτρων που πρέπει να 28

29 παρακολουθούνται σε κάθε σταθμό του ΕΠΠ». Αναφέρονται, επίσης, εκεί οι μέθοδοι δειγματοληψίας και συχνότητας. Όσον αφορά τα κριτήρια για τον καθορισμό των σταθμών παρακολούθησης του επιχειρησιακού προγράμματος αναφέρονται τα εξής: (i) (ii) διαθεσιμότητα των υφιστάμενων σταθμών παρακολούθησης (των παλαιών δικτύων) για τα οποία μπορούν να δοθούν αντιπροσωπευτικά δείγματα, δυνατότητα να υποστηρίζουν διάφορα προγράμματα και τις απαιτήσεις των οδηγιών για τα ύδατα, τα υπόγεια ύδατα και τη νιτρορρύπανση (π.χ. παρακολούθηση τόσο ποσοτικών όσο και χημικών στοιχείων, παρακολούθηση της ρύπανσης από νιτρικά άλατα, παρακολούθηση των περιοχών πόσιμου νερού), (iii) προσβασιμότητα και ικανότητα να αξιοποιήσουν/στηρίξουν τη μέτρηση των παραμέτρων σε μακροπρόθεσμη βάση. Όσον αφορά τις μεθοδολογίες για την επιλογή των παραμέτρων ή στοιχείων του επιχειρησιακού προγράμματος, αναφέρεται ότι αυτά αναπτύσσονται εντός των εγγράφων καθοδήγησης του ερευνητικού έργου «Ανάπτυξη δικτύου και παρακολούθηση των εσωτερικών, μεταβατικών και παράκτιων υδατικών συστημάτων της χώρας Αξιολόγηση/ταξινόμηση της οικολογικής κατάστασης» που εκπονήθηκε από το ΕΛΚΕΘΕ- ΕΚΒΥ, 2008 (Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων/Υγροτόπων). Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, με τη σύσταση των ΣΔΛΑΠ και των πορισμάτων τους, κατατέθηκαν πρόσθετες προτάσεις στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με τις τροποποιήσεις του ΕΠΠ (ένταξη/αποκλεισμός σταθμών παρακολούθησης και/ή στοιχείων) για την καλύτερη κάλυψη αναγκών. 29

30 ΣΠ1.1 Φυτοπλαγκτόν ΣΠ1.2 Άλλη υδρόβια χλωρίδα ΣΠ1.2.3 Μακρόφυτα ΣΠ1.2.4 Φυτοβένθος ΣΠ1.3 Βενθικά ασπόνδυλα ΣΠ1.4 Ψάρια ΣΠ1.5 Λοιπά είδη ΣΠ2 Υδρομορφολογικά ΣΠ ΣΠ3.1 Γενικές παράμετροι ΣΠ3.3 Συγκεκριμένοι ρύποι μη προτεραιότητας ΣΠ3.4 Λοιποί εθνικοί ρύποι ΣΠ1.1 Φυτοπλαγκτόν ΣΠ1.2 Άλλη υδρόβια χλωρίδα ΣΠ1.2.3 Μακρόφυτα ΣΠ1.2.4 Φυτοβένθος ΣΠ1.3 Βενθικά ασπόνδυλα ΣΠ1.4 Ψάρια ΣΠ1.5 Λοιπά είδη ΣΠ2 Υδρομορφολογικά ΣΠ ΣΠ3.1 Γενικές παράμετροι ΣΠ3.3 Συγκεκριμένοι ρύποι μη προτεραιότητας ΣΠ3.4 Λοιποί εθνικοί ρύποι Ποταμοί Λίμνες ΠΛΑΠ GR01 GR02 GR03 GR04 GR05 GR06 GR07 GR08 GR09 GR10 GR11 GR12 GR GR

31 ΣΠ1.1 Φυτοπλαγκτόν ΣΠ1.2 Άλλη υδρόβια χλωρίδα ΣΠ1.2.1 Μικροφύκη ΣΠ1.2.2 Αγγειόσπερμα ΣΠ1.3 Βενθικά ασπόνδυλα ΣΠ1.4 Ψάρια ΣΠ1.5 Λοιπά είδη ΣΠ2 Υδρομορφολογικά ΣΠ ΣΠ3.1 Γενικές παράμετροι ΣΠ3.3 Συγκεκριμένοι ρύποι μη προτεραιότητας ΣΠ3.4 Λοιποί εθνικοί ρύποι ΣΠ1.1 Φυτοπλαγκτόν ΣΠ1.2 Άλλη υδρόβια χλωρίδα ΣΠ1.2.1 Μικροφύκη ΣΠ1.2.2 Αγγειόσπερμα ΣΠ1.3 Βενθικά ασπόνδυλα ΣΠ1.4 Ψάρια ΣΠ1.5 Λοιπά είδη ΣΠ2 Υδρομορφολογικά ΣΠ ΣΠ3.1 Γενικές παράμετροι ΣΠ3.3 Συγκεκριμένοι ρύποι μη προτεραιότητας ΣΠ3.4 Λοιποί εθνικοί ρύποι Μεταβατικά Παράκτια ΠΛΑΠ GR01 GR02 GR03 GR04 GR05 GR GR07 GR GR09 GR10 GR11 GR12 GR GR Πίνακας 5.1: Στοιχεία ποιότητας υπό παρακολούθηση 7 7 Ο πίνακας αυτός αναφέρεται στο νέο εθνικό πρόγραμμα παρακολούθησης, το οποίο θεσπίστηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΥΑ / , αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 1ου κύκλου των ΣΔΛΑΠ. 31

32 Παρακολουθούμενο ΣΠ Μη παρακολουθούμενο ΣΠ - Άνευ αντικειμένου Πηγή: Συνοπτικές εκθέσεις του WISE: και Σημείωση: Η ελληνική πλευρά παρείχε μια εναλλακτική αποτύπωση του παρόντος πίνακα, ωστόσο, εδώ χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία των παραρτημάτων και του WISE. Π Ποταμοί Λίμνες Μεταβατικά Παράκτια Υπόγεια ύδατα Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Εποπ. Επιχ. Ποσοτ. GR * 59* 86* GR * 105* GR * 0* 0* 0* * 126* GR04 15* 26* 10* 2* 0* 5* 1* 1* 23* 42* 65* GR * 3 1* 0* 6 2 5* 19* 71* 90* GR * 0* GR * 165* GR08 24* 33* 2* 0* 0* 0* 4* 1* 33* 61* 94* GR * 44 89* GR GR GR GR13 21* 5* 1* 2* 0* 0* 5* 1* 36* 76* 112* GR14 10* 0* 0* 0* 0* 4* 13* 0* 24* 108* 132* Σύνολο ανά τύπο τοποθεσίας Συνολικός αριθμός των τοποθεσιών 448* 53* 35* 80* 1387* παρακολούθη σης Πίνακας 5.2: Αριθμός τοποθεσιών παρακολούθησης ανά κατηγορία υδάτων, σύμφωνα με την ΚΥΑ / Εποπ. = Εποπτική, Επιχ. = Επιχειρησιακή, Ποσοτ. = Ποσοτική 32

33 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του Παρατηρήθηκαν ορισμένες διαφορές μεταξύ των εν λόγω πληροφοριών και των ΣΔΛΑΠ/των παραρτημάτων τους. 33

34 5.4 Παρακολούθηση προστατευόμενων περιοχών Σχήμα 5.2: Χάρτης των σταθμών παρακολούθησης για τις προστατευόμενες περιοχές Πηγή: WISE Σύμφωνα με το ΕΠΠ, υπάρχουν σταθμοί παρακολούθησης εντός των προστατευόμενων περιοχών και προστατευόμενων περιοχών πόσιμου νερού (βάσει των οδηγιών για τα άγρια πτηνά, τα ενδιαιτήματα και το πόσιμο νερό). Μετά τη σύσταση των ΣΔΛΑΠ και των πορισμάτων τους, έγιναν εισηγήσεις για την τοποθέτηση επιπλέον σταθμών σε περισσότερες προστατευόμενες περιοχές, οι οποίες αναφέρονται ρητά. Δεν υπάρχουν λεπτομερείς πληροφορίες στα ΣΔΛΑΠ σχετικά με ειδικά προγράμματα παρακολούθησης (π.χ. για το πόσιμο νερό, τα ύδατα κολύμβησης) για τις προστατευόμενες περιοχές (δηλαδή το όνομα και ο κωδικός προστατευόμενης περιοχής, ο αριθμός και η θέση των σημείων παρακολούθησης, ειδικά παρακολουθούμενες παράμετροι κ.λπ.). 34

35 ΠΛΑΠ Άντληση πόσιμου επιφανειακ ού ύδατος Ποιότητ α πόσιμου ύδατος Ύδατα κολύμβη σης Επιφανειακά ύδατα Τόποι πτηνών Ψάρι α Τόποι ενδιαιτη μάτων Νιτρικά Οστρ ακοει δή Ψάρι α Επεξεργ ασία αστικών λυμάτων Πόσιμο νερό υπόγειω ν υδάτων GR01 1* 0 6* 1* 4* 13* * GR02 3* 0 5* 10* 4* 13* * GR * 4* 3* 6* * GR04 7* 0* 3* 28* 6* 25* 0* 0* 61* 4* GR GR * GR * GR08 0* 0* 5* 35* 0* 12* 58* 0* 64* 12* GR09 1* 1* * 15* 16* 0 5* 9* GR * 0 11* 27* 4 4* 3* GR * 4* 1* 6* 26* 1 6* 51* GR12 1* 0 3* 26* 1* 17* 21* 3 12* 79* GR GR Σύνολο Πίνακας 5.3.1: Αριθμός των σταθμών παρακολούθησης στις προστατευόμενες περιοχές 8. Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του Αριθμός τοποθεσιών υπολογιζόμενος βάσει των δεδομένων που δηλώνονται σε επίπεδο τοποθεσίας. Εάν δεν δηλώνονται δεδομένα σε επίπεδο τοποθεσίας, ο πίνακας συμπληρώνεται με δεδομένα που δηλώνονται σε επίπεδο προγράμματος. Η αναφερόμενη πληροφορία αναφέρεται στο νέο Εθνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης. 35

36 6. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ, ΧΗΜΙΚΗ, ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ) Η οικολογική κατάσταση των φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων που παρουσιάζεται στα ΣΔΛΑΠ δείχνει ότι το 49% είναι σε υψηλή ή καλή κατάσταση (7% και 42% αντίστοιχα). Ένα άλλο 18% είναι σε μέτρια κατάσταση, το 11% σε ελλιπή και κακή κατάσταση (10% και 1% αντίστοιχα), ενώ το 21% παραμένει σε άγνωστη κατάσταση. Η GR04 παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε άγνωστη κατάσταση (2%), ενώ η GR02 το υψηλότερο (40%). Οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα 6.1): Οι GR04 και GR05 παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε υψηλή και καλή κατάσταση (84% των συστημάτων επιφανειακών υδάτων τους), ενώ οι GR08 και GR09 παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε ελλιπή και κακή κατάσταση (40% και 25% αντίστοιχα). Όσον αφορά το οικολογικό δυναμικό των τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων (βλέπε πίνακα 6.2), 6% σε όλες τις ΠΛΑΠ είναι σε καλή κατάσταση, 24% σε μέτρια, το 25% σε ελλιπή, 2% σε κακή και 43% σε άγνωστη κατάσταση. Στις GR01/02/03/10, περισσότερο από το 60% είναι σε άγνωστη κατάσταση. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, σε αυτές τις ταξινομήσεις, δεν έχουν κατ ανάγκη αξιολογηθεί ή ληφθεί υπόψη όλα τα σχετικά ποιοτικά στοιχεία και ότι τα διαθέσιμα στοιχεία ήταν περιορισμένα σε πολλές περιπτώσεις. Ως εκ τούτου, η εμπιστοσύνη στην κατάταξη δεν είναι υψηλή. ΠΛΑΠ Σύνολο Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή Άγνωστη Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) Αριθ. (%) GR % % 10 9 % 4 4 % 0 0 % % GR % % 8 9 % 5 6 % 0 0 % % GR % % % 6 7 % 0 0 % % GR04 101* 3* 3 %* 82* 81 %* 13* 13 %* 1* 1 %* 0* 0%* 2* 2 %* GR % 66* 73 %* % 0 0 % 0 0 % 4* 5 %* GR % 6 24 % 7 28 % 4 16 % 1 4 % 5 20 % GR % % % 7 7 % 3 3 % % GR08 70* 5* 7 %* 11* 16 %* 19* 27 %* 28* 40 %* 0* 0%* 7* 10 %* GR09 128* 3 2 % %* % 27* 21 %* 5 4 % %* GR % % 7 6 % % 1 1 % % GR % % % 3 5 % 0 0 % % GR % % % 11 7 % 0 0 % % GR GR Σύνολο % % % % 10 1 % % Πίνακας 6.1: Οικολογική κατάσταση φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων. Πηγή: WISE, *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

37 Υψηλή Καλή Μέτρια Ελλιπής Κακή Άγνωστη ΠΛΑ Σύνολ Π ο Αριθ (% Αριθ Αριθ Αριθ Αριθ Αριθ (%) (%) (%) (%) (%). )..... GR % 1 5 % 3 16 % 3 16 % 0 0 % % GR % 0 0 % 2 22 % 0 0 % 0 0 % 7 78 % GR % 0 0 % 4 36 % 0 0 % 0 0 % 7 64 % GR04 19* 0* 0% * 7* 37 % * 2* 11 % * 0* 0%* 0* 0%* 10* GR % 3 19 % 4 25 % 1 6 % 0 0 % 8 50 % GR % 0 0 % 1 25 % 2 50 % 0 0 % 1 25 % GR % 0 0 % 4 50 % 2 25 % 2 25 % 0 0 % GR08 12* 0* 0% 17 % 17 % 25 % 41 % 2* 2* 3* 0* 0%* 5* * * * * * GR09 40* 0 0 % 0 0 % 1 2 % 13* 33 % * 3 7 % % GR % 0 0 % 1 6 % 4 25 % 0 0 % % GR % 0 0 % % % 0 0 % 8 25 % GR % 1 2 % % % 0 0 % 7 16 % GR GR Σύνολ 0 ο % 14 6 % % % 5 2 % % Πίνακας 6.2: Οικολογικό δυναμικό τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων. Πηγή: WISE, *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του % * Σύμφωνα με τη χημική κατάσταση των φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων που παρουσιάζεται στα ΣΔΛΑΠ, το 44% είναι σε καλή κατάσταση, το 6% σε ελλιπή κατάσταση, ενώ το 51% παραμένει σε άγνωστη κατάσταση. Η GR04 παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων με άγνωστη κατάσταση (ωστόσο φθάνει το 29%), ενώ η GR02 το υψηλότερο (91%). Διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα 6.3): μεταξύ των ταξινομημένων συστημάτων επιφανειακών υδάτων, η GR04 παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε καλή κατάσταση (72% των συστημάτων επιφανειακών υδάτων της). Όσον αφορά τη χημική κατάσταση των τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων (βλέπε πίνακα 6.4), 13% σε όλες τις ΠΛΑΠ είναι σε καλή κατάσταση, 27% σε ελλιπή και το 60% σε άγνωστη κατάσταση. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, σε αυτές τις ταξινομήσεις, δεν έχουν κατ ανάγκη αξιολογηθεί ή ληφθεί υπόψη όλα τα σχετικά ποιοτικά στοιχεία (βλ. τμήμα 9) και ότι τα διαθέσιμα στοιχεία ήταν περιορισμένα σε πολλές περιπτώσεις. 37

38 ΠΛΑΠ Σύνολο Καλή Ελλιπής Άγνωστη Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % GR % 5 5 % % GR % 3 3 % % GR % % % GR04 101* 72* 71 %* 0* 0%* 29* 29 %* GR % 0 0 % % GR % 0 0 % % GR % 2 2 % % GR08 70* 25* 36 %* 5* 7 %* 40* 57 %* GR09 128* 50* 39 %* 9 7 % 69* 54 %* GR % % % GR % 9 14 % % GR % % % GR GR Σύνολο % 85 6 % % Πίνακας 6.3: Χημική κατάσταση φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων. Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 ΠΛΑΠ Σύνολο Καλή Ελλιπής Άγνωστη Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % GR % 2 11 % % GR % 0 0 % 8 89 % GR % 4 36 % 7 64 % GR04 19* 9* 47 %* 4* 21 %* 6* 32 %* GR % 1 6 % 7 44 % GR % 0 0 % 3 75 % GR % 1 13 % 6 75 % GR08 12* 3* 25 %* 2* 17 %* 7* 58 %* GR09 40* 0* 0%* %* 28* 70 % GR % 4 25 % % GR % % % GR % % % GR13 GR Σύνολο % % % Πίνακας 6.4: Χημική κατάσταση τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων συστημάτων επιφανειακών υδάτων. Πηγή: WISE, *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 Η χημική κατάσταση των συστημάτων υπόγειων υδάτων που παρουσιάζονται στα ΣΔΛΑΠ καταδεικνύει ότι το 83,8% είναι σε καλή κατάσταση, το 16,2% σε ελλιπή, ενώ κανένα δεν είναι σε άγνωστη κατάσταση. Οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα 6.5): Η GR05 παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε καλή κατάσταση (96,2% των συστημάτων των υπόγειων υδάτων της), ενώ η GR06 έχει το 38

39 υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε κακή κατάσταση (45,8 % των υπόγειων υδατικών συστημάτων της). Όσον αφορά την ποσοτική κατάσταση των υπόγειων υδατικών συστημάτων, το 83,1% είναι σε καλή κατάσταση, 16,9% σε ελλιπή, ενώ κανένα δεν είναι σε άγνωστη κατάσταση. Οι διαφορές που παρατηρήθηκαν μεταξύ των ΠΛΑΠ (βλέπε πίνακα 6.6): Η GR05 παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε καλή κατάσταση (96,2% των συστημάτων των υπόγειων υδάτων της), ενώ η GR06 έχει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε κακή κατάσταση (37,5% των υπόγειων υδατικών συστημάτων της). Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι, σε αυτές τις ταξινομήσεις, τα διαθέσιμα δεδομένα ήταν, σε πολλές περιπτώσεις, περιορισμένα. Καλή Ελλιπής Άγνωστη ΠΛΑΠ Αριθ Αρι %. θ. % Αριθ. % GR ,3 % 2 7,7 % 0 0 % GR ,6 % 4 15,4 % 0 0 % GR03 17* 63 %* 10* 37 %* 0 0 % GR04 24* 96 %* 1* 4 %* 0** 0 % GR ,2 % 1 3,8 % 0 0 % GR ,2 % 11 45,8 % 0 0 % GR % 6 13 % 0 0 % GR08 28* 87,5 % 12,5 % 4* * * 0* 0%* GR ,5 % 4 6,5 % 0 0 % GR ,5 % 8 20,5 % 0 0 % GR ,3 % 1 6,7 % 0 0 % GR ,8 % 4 22,2 % 0 0 % GR GR Σύνολο % % 0 0 % Πίνακας 6.5: Χημική κατάσταση συστημάτων υπόγειων υδάτων. Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 ΠΛΑΠ Καλή Ελλιπής Άγνωστη Αριθ. % Αρι θ. % Αριθ. % 39

40 ΠΛΑΠ Καλή Ελλιπής Άγνωστη Αριθ. % Αρι θ. % Αριθ. % GR ,3 % 2 7,7 % 0 0 % GR ,3 % 2 7,7 % 0 0 % GR ,5 % 5 18,5 % 0 0 % GR04 23* 92 %* 2* 8 %* 0* 0%* GR ,2 % 1 3,8 % 0 0 % GR ,5 % 9 37,5 % 0 0 % GR ,1 % 5 10,9 % 0 0 % GR08 22* 68,8 %* 10* 31,2 % * 0* 0%* GR ,4 % 14 22,6 % 0 0 % GR ,8 % 11 28,2 % 0 0 % GR ,3 % 1 6,7 % 0 0 % GR % % GR GR Σύνολο ,1 % 62 16,9 % Πίνακας 6.6: Ποσοτική κατάσταση συστημάτων υπόγειων υδάτων. Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 Συνολικά, 330 συστήματα επιφανειακών υδάτων (δηλαδή 24%) αναμένεται να επιτύχουν καλή ή καλύτερη συνολική κατάσταση εντός του Η σημαντικότερη αύξηση παρατηρείται στην GR03 (αύξηση κατά 25% μεταξύ 2009 και 2015). 25% των επιφανειακών υδατικών συστημάτων εφαρμόζουν εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 4. Δεν εφαρμόζονται εξαιρέσεις σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 5, σύμφωνα με τις πληροφορίες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

41 ΠΛΑΠ Σύνο λο Συνολική κατάσταση (οικολογική και χημική) Καλή ή καλύτερη 2009 Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλή συνολική κατάσταση 2021 Καλή συνολική κατάσταση 2027 Συνολικές εξαιρέσεις 2009 (% του συνόλου των ΣΕΥ) Άρθρ Άρθρ Άρθρ Άρθρ ο 4 ο 4 ο 4 ο 4 παρά παρά παρά παρά γραφ γραφ γραφ γραφ ος 4 ος 5 ος 6 ος 7 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR , ,6 12, * 0 0* 0* GR ,1 5 5,2 3, * 0 0* 0* GR * 0 0* 0* GR04 120* 71* 59* 71* 59* 0* 88* 73* 116* 97* 15* 0* 0* 4* GR , ,1 0 67* 63* 105* 99* 14* 0* 0* 0,9* GR ,9 3 10,3 3,4 10* 34* 17* 58* 48 0 GR * 46* 62* 59* 33 0 GR08 82* 5* 6* 5* 6* 0* 56* 68* 80* 98* 62* 0* 0* 2* GR , , * GR * 47* 18* 10 0 GR ,1 8* 8,2* * 0 1 GR ,9 4 1, * 0 4,3* GR GR Σύνολο % % 5 % Πίνακας 6.7: Επιφανειακά υδατικά συστήματα: επισκόπηση της κατάστασης κατά το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027 Τα υδατικά συστήματα που παρουσιάζουν καλή κατάσταση το 2009 εμπίπτουν στην ακόλουθη κατηγορία: 1. Η οικολογική κατάσταση είναι υψηλή ή καλή και η χημική κατάσταση είναι καλή, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη εξαιρέσεις Τα υδατικά συστήματα που αναμένεται να επιτύχουν καλή κατάσταση το 2015 εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες: 1. Η οικολογική κατάσταση είναι υψηλή ή καλή και η χημική κατάσταση είναι καλή, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη εξαιρέσεις 2. Η χημική κατάσταση είναι καλή και η οικολογική κατάσταση είναι μέτρια ή κατώτερη αλλά δεν υφίστανται οικολογικές εξαιρέσεις. 3. Η οικολογική κατάσταση είναι υψηλή ή καλή και η χημική κατάσταση δεν καταφέρνει να είναι καλή, αλλά δεν υπάρχουν χημικές εξαιρέσεις 4. Η οικολογική κατάσταση είναι μέτρια ή κατώτερη και η χημική κατάσταση δεν καταφέρνει να είναι καλή, αλλά δεν υπάρχουν οικολογικές ή χημικές εξαιρέσεις Σημείωση: Τα υδατικά συστήματα των οποίων η χημική ή οικολογική κατάσταση αναφέρεται ως άγνωστη/μη ταξινομημένη/άνευ αντικειμένου δεν λαμβάνονται υπόψη. Πηγή: WISE, διορθώσεις που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του Για αυτόν τον πίνακα και για τους ακόλουθους πίνακες του παρόντος κεφαλαίου, υπάρχουν ορισμένες διαφορές μεταξύ αυτών των πληροφοριών και των ΣΔΛΑΠ/Παραρτημάτων τους. *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

42 ΠΛΑΠ Σύνολο Καλή ή καλύτερη 2009 Οικολογική κατάσταση Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλή οικολογική κατάσταση 2021 Καλή οικολογική κατάσταση 2027 Οικολογικές εξαιρέσεις (% επί του συνόλου των ΣΕΥ) Άρθ Άρθρο Άρθρ ρο 4 Άρθρο 4 ο 4 παρ 4 παράγ παρά άγρ παράγρ ραφος γραφ αφο αφος 7 4 ος 6 ς 5 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR % 100 % 100 % 13 % 109* 109* % * * 0%* 0%* 0%* 0%* GR % 100 % 100 % 15 % 88* 88* % * * 2 %* 0%* 0%* 0%* GR % 100 % 100 % 32 % 89* 89* % * * 17 %* 0%* 0%* 0%* GR04 101* 85* 84 %* 85* 84 % * 0%* 92* 91 %* 96* 95 %* 7 %* 5 %* GR * 84 %* 76* 84 % 99 %* 0 % 86* 96 %* 89* * 11 % 1 %* GR % 8 32 % 0 % 48 % GR % 52 % 50* * 0%* 28 %* GR08 70* 16* 23 %* 16* 23 % 99 % 0%* 61* 87 %* 69* * * 64 %* 1 %* GR09 128* %* 72 % 92* * 33 %* 6 %* 2 % GR % 65* 60 % * 18 %* 10 % 0,02 %* GR % 19* 29 % * 9 %* 41 %* 2 % GR % 54 % 3 %* 27 %* 4 %* 90* * GR GR Σύνολο % % 11 % 42

43 Πίνακας 6.8: Φυσικά συστήματα επιφανειακών υδάτων: οικολογική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

44 ΠΛΑΠ Σύνολ ο Καλή ή καλύτερη 2009 Χημική κατάσταση Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλή χημική κατάσταση 2021 Καλή χημική κατάσταση 2027 Χημικές εξαιρέσεις (% επί του συνόλου των ΣΕΥ) Άρθρο Άρθρ Άρθρ Άρθρ 4 ο 4 ο 4 ο 4 παράγ παρά παρά παρά ραφος γραφ γραφ γραφ 4 ος 5 ος 6 ος 7 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR % % 5 % 109* 100 %* 109* 100 %* 0%* 0%* 0%* 0%* GR % 8 9 % 3 % 88* 100 %* 88* 100 %* 2 %* 0%* 0%* 0%* GR % % 20 % 89* 100 %* 89* 100 %* 17 %* 0%* 0%* 0%* GR04 101* 72* 71 %* 72* 71 % * 0%* 79* 78 %* 97* 96 %* 5 %* 4 %* GR % % 0 % 54* 60 %* 89* 99 %* 0%* 1 %* GR % 6 24 % 0 % GR % % 0 % 2 % GR08 70* 25* 36 %* 25* 36 % * 0%* 30* 43 %* 68* 97 %* 7 %* 3 %* GR09 128* 50* 40 % 51* 40 % 0 % 5 %* GR % % 4 % 9 %* GR % 8 12 % 0 % 14 % GR % 4 2 % 0 % 13 % GR GR Σύνολο % % 3 % Πίνακας 6.9: Φυσικά συστήματα επιφανειακών υδάτων: χημική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

45 ΠΛΑΠ Σύνολ ο Χημική κατάσταση υπόγειων υδάτων Καλή ή καλύτερη 2009 Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλή χημική κατάσταση 2021 Καλή χημική κατάσταση 2027 Εξαιρέσεις χημικής κατάστασης υπόγειων υδάτων (% επί του συνόλου των ΣΥΥ) Άρθρο 4 παράγρ αφος 4 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR , ,3 0 24* 92,3* % 7,7 %* 0%* GR , ,6 0 22* 84,6* % 15,4 % * 0%* GR * 63* 17* 63* 0 17* 63* % 37 %* 0%* GR04 25* 24* 96* 24* 96* 0* 24* 96* 4 %* 0%* 0%* 0%* GR , , % 0 % 0%* 0%* GR , , % 46 % 0 % GR % 13 % 0 % GR08 32* 28* 87,5* 28* 87,5* 0* 28* 87,5* 28* 87,5* 12,5* - 0%* 0%* GR , ,5 0 6 % 0 % GR , , % 0 % 3 % GR , , % 0 % GR , , % 0 % GR GR Σύνολο % % 0,3 % Πίνακας 6.10: Υπόγεια υδατικά συστήματα: χημική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 Άρθρ ο 4 παρά γραφ ος 5 Άρθρ ο 4 παρά γραφ ος 6 Άρθρ ο 4 παρά γραφ ος 7 45

46 ΠΛΑΠ Σύνολ ο Ποσοτική κατάσταση υπόγειων υδάτων Καλή ή καλύτερη 2009 Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλή ποσοτική κατάσταση 2021 Καλή ποσοτική κατάσταση 2027 Εξαιρέσεις ποσοτικής κατάστασης υπόγειων υδάτων (% επί του συνόλου των ΣΥΥ) Άρθρο 4 παράγρ αφος 4 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR , ,3 0 24* 92,3* % 7,7 %* 0 % GR , ,3 0 24* 92,3* % 11,5 %* 0%* GR , ,5 0 22* 81,5* % 33,3 %* 0 % GR04 25* 23* 92* 23* 92* 0* 25* 100 %* 8 %* 0%* 0%* 0%* GR , , * 100 %* 4 % 0 % 0%* 0%* GR , ,5 0 19* 79* % 38 % 0 % GR , , % 11 % 0 % GR08 32* 22* 68,87 * 22* 68,87* 0* 32* 100 %* 31 %* 0%* 0%* 0%* GR , , % 0 % GR , , % 0 % 5 % GR , , % 0 % GR % 0 % GR GR Σύνολο , ,1 0 Πίνακας 6.11: Υπόγεια υδατικά συστήματα: ποσοτική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του 2014 Άρθρ ο 4 παρά γραφ ος 5 Άρθρ ο 4 παρά γραφ ος 6 Άρθρ ο 4 παρά γραφ ος 7 46

47 ΠΛΑΠ Σύνολο ΙΤΥΣ και ΤΥΣ Καλή ή καλύτερη 2009 Οικολογικό δυναμικό Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλό οικολογικό δυναμικό 2021 Καλό οικολογικό δυναμικό 2027 Οικολογικές εξαιρέσεις (% επί του συνόλου των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ) Άρθρ Άρθρ Άρθρ Άρθρο ο 4 ο 4 ο 4 4 παρά παρά παρά παράγρ γραφ γραφ γραφ αφος 4 ος 5 ος 6 ος 7 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR % 7 37 % 32 % 19* 100 %* 19* 100 %* 16 %* 0%* 0%* 0%* GR % 2 22 % 22 % 7* 78 %* 8* 89 %* 22 %* 0%* 0%* 0%* GR % 4 36 % 36 % 11* 100 %* 11* 100 %* 55 %* 0%* 0%* 0%* GR04 19* 7* 37 %* 7* 37 %* 0%* 9* 47 %* 19* 100 %* 10 %* - - GR % 3 19 % 0 % 8* 50 %* 16* 100 %* 31 %* GR % 1 25 % 25 % 50 % GR % 0 0 % 0 % 100 % GR08 12* 2* 17 %* 2* 17 %* 0%* 7* 58 %* 12* 100* 42 %* - - GR09 40* 0* 0%* 5* 12 %* 12 %* 30 %* GR % 0 0 % 0 % 31 %* GR % 0 0 % 0 % 75 % GR % 1 2 % 0 % 80 % 2 % GR GR Σύνολο % % 8 % Πίνακας 6.12: Ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα: οικολογικό δυναμικό το 2009 και αναμενόμενο οικολογικό δυναμικό το 2015, 2021 και 2027 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

48 ΠΛΑΠ Σύνολο ΙΤΥΣ και ΤΥΣ Καλή ή καλύτερη 2009 Χημική κατάσταση Καλή ή καλύτερη 2015 Αύξηση Καλή χημική κατάσταση 2021 Καλή χημική κατάσταση 2027 Χημικές εξαιρέσεις (% επί του συνόλου των ΙΤΥΣ/ΤΥΣ) Άρθρο Άρθρ Άρθρ Άρθρ 4 ο 4 ο 4 ο 4 παράγ παρά παρά παρά ραφος γραφ γραφ γραφ 4 ος 5 ος 6 ος 7 Αριθ. % Αριθ. % % Αριθ. % Αριθ. % % % % % GR % 7 37 % 11 % 19* 100 %* 19* 100 %* 16 %* 0%* 0%* 0%* GR % 1 11 % 0 % 7* 78 %* 8* 89 %* 22 %* 0%* 0%* 0%* GR % 4 36 % 36 % 11* 100 %* 11* 100 %* 55 %* 0%* 0%* 0%* GR04 19* 9* 47 %* 9* 47 %* 0%* 21 %* 0%* 0%* 0%* GR % 8 50 % 0 % 6 % 0%* 0%* 0%* GR % 1 25 % 0 % GR % 1 13 % 0 % 13 % GR08 12* 3* 25 %* 3* 25 %* 0%* 17 %* 0%* 0%* 0%* GR09 40* 0* 0%* 1* 3 %* 3 %* 27 %* GR % 0 0 % 0 % 25 % GR % 2 6 % 0 % 38 % GR % 0 0 % 0 % 44 % GR GR Σύνολο % % 3 % Πίνακας 6.13: Ιδιαιτέρως τροποποιημένα και τεχνητά υδατικά συστήματα: χημική κατάσταση το 2009 και αναμενόμενη κατάσταση το 2015, το 2021 και το 2027 Πηγή: WISE *διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

49 Σχήμα 6.1: Χάρτης της οικολογικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2009 Σχήμα 6.2: Χάρτης της οικολογικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2015 Καλή ή καλύτερη Κατώτερη από καλή Άγνωστη Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού Χώρες εκτός ΕΕ Πηγή: WISE, Eurostat και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

50 Σχήμα 6.3: Χάρτης οικολογικού δυναμικού τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων 2009 Σχήμα 6.4: Χάρτης οικολογικού δυναμικού τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων υδατικών συστημάτων 2015 Καλή ή καλύτερη Κατώτερη από καλή Άγνωστη Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού Χώρες εκτός ΕΕ Πηγή: WISE, Eurostat και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

51 Σχήμα 6.5: Χάρτης της χημικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2009 Σχήμα 6.6: Χάρτης της χημικής κατάστασης φυσικών συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2015 Καλή Μη επίτευξη καλής Άγνωστη Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού Χώρες εκτός ΕΕ Σημείωση: Τυποποιημένα χρώματα με βάση το Παράρτημα V, άρθρο της ΟΠΥ. Πηγή: WISE, Eurostat και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του

52 Σχήμα 6.7: Χάρτης χημικής κατάστασης τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2009 Σχήμα 6.8: Χάρτης χημικής κατάστασης τεχνητών και ιδιαιτέρως τροποποιημένων συστημάτων επιφανειακών υδάτων 2015 Καλή Μη επίτευξη καλής Άγνωστη Περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού Χώρες εκτός ΕΕ Σημείωση: Τυποποιημένα χρώματα με βάση το Παράρτημα V, άρθρο της ΟΠΥ. Πηγή: WISE, Eurostat (σύνορα χώρας) και διορθώσεις/προσθήκες που υπέβαλε η ελληνική πλευρά στα τέλη του