ἔνεμεν πτηνόν φυγήν ἤ κατάγειον οἴκησιν ἅ δέ ηὖξε μεγέθει, τδε αὐτ αὐτά ἔσῳζεν

Transcript

1 ΠΛΑΣΩΝΟ ΠΡΩΣΑΓΟΡΑ Ενότητα 2η Κείμενο Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοί μέν ἦσαν, θνητά δέ γένη οὐκ ἦν. Ἐπειδή δέ καί τούτοις ἦλθεν εἱμαρμένος χρόνος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτά θεοί γς ἔνδον μείξαντες ἐκ γς και πυρός και τῶν ὃσα κεράννυται πυρί και γῆ. Ἐπειδή δ ἔμελλον ἄγειν αὐτά πρός φῶς, προσέταξαν Προμηθεῖ και Ἐπιμηθεῖ κοσμσαί τε καί νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Ἐπιμηθεύς δέ παραιτεῖται Προμηθέα αὐτός νεῖμαι, «Νείμαντος δέ μου», ἔφη, «ἐπίσκεψαι» και οὕτω πείσας νέμει. Νέμων δέ τοῖς μέν προσπτεν ἰσχύν ἄνευ τάχους, τούς δ ἀσθενεστέρους τάχει ἐκόσμει τούς δέ ὥπλιζε, τοῖς δέ διδούς ἄοπλον φύσιν ἐμηχανᾶτο αὐτοῖς ἄλλην τινά δύναμιν εἰς σωτηρίαν. Ἅ μέν γάρ αὐτῶν ἤμπισχεν μικρότητι, ἔνεμεν πτηνόν φυγήν ἤ κατάγειον οἴκησιν ἅ δέ ηὖξε μεγέθει, τδε αὐτ αὐτά ἔσῳζεν Μετάφραση Ήταν λοιπόν κάποτε μια εποχή, κατά την οποία υπήρχαν θεοί, θνητά όμως πλάσματα δεν υπήρχαν. Και όταν και γι αυτά έφτασε ο ορισμένος από τη μοίρα χρόνος για τη γέννησή τους, τα πλάθουν οι θεοί στο εσωτερικό της γης αφού έκαναν μείγμα από χώμα και φωτιά και από όσα μπορούν να ενωθούν με τη φωτιά και το χώμα. Κι όταν επρόκειτο να οδηγήσουν αυτά στο φως, έδωσαν εντολή στον Προμηθέα και στον Επιμηθέα να τα στολίσουν (εφοδιάσουν) και να μοιράσουν δυνάμεις (ιδιότητες) στο καθένα όπως ταιριάζει. Ο Επιμηθέας όμως ζητά ως χάρη από τον Προμηθέα να κάνει μόνος του τη μοιρασιά, «Κι όταν εγώ κάνω τη μοιρασιά», είπε, «κάνε τον έλεγχο» κι έτσι αφού τονέπεισε κάνει τη μοιρασιά. Ενώ λοιπόν μοίραζε σε άλλα έδινε δύναμη χωρίς ταχύτητα, και τα πιο αδύναμα τα εφοδίαζε με ταχύτητα και σε άλλα έδινε όπλα, ενώ για άλλα, επειδή τους έδινε οργανισμό χωρίς όπλα, επινοούσε γι αυτά κάποια άλλη ικανότητα για τη σωτηρία τους. Όσα δηλαδή από αυτά τα περιόριζε σε μικρό σώμα (ή:τα έκανε μικρόσωμα), τους έδινε φυγή με πέταγμα ή υπόγεια κατοικία όσα πάλι τα έκανε μεγάλα σε μέγεθος, μ αυτό το ίδιο εξασφάλιζε τη σωτηρία 1

2 καί τἆλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν. Σαῦτα δέ ἐμηχανᾶτο ἔχων εὐλάβειαν μή ἀϊστωθείη γένος τι ἐπειδή δέ ἐπήρκεσεν αὐτοῖς διαφυγάς ἀλληλοφθοριῶν, ἐμηχανᾶτο εὐμάρειαν πρός τάς ὥρας ἐκ Διός ἀμφιεννύς αὐτά πυκναῖς τε θριξί και στερεοῖς δέρμασιν, ἱκανοῖς μέν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνατοῖς δέ καί καύματα, και ἰοῦσιν εἰς εὐνάς ὅπως ὑπάρχοι τά αὐτά ταῦτα ἑκάστῳ στρωμνή οἰκεία τε και αὐτοφυής καί ὑποδῶν τά μέν ὁπλαῖς, τά δέ [θριξίν καί] δέρμασιν στερεοῖς καί ἀναίμοις. Σοὐντεῦθεν ἐξεπόριζε τροφάς ἄλλοις ἄλλας, τοῖς μέν βοτάνην ἐκ γς, ἄλλοις δέ δένδρων καρπούς, τοῖς δέ ῥίζας ἔστι δ οἷς ἔδωκεν εἶναι τροφήν βοράν ἄλλων ζῴων καί τοῖς μέν προσψεν ὀλιγογονίαν, τοῖς δ ἀναλισκομένοις ὑπό τούτων πολυγονίαν, πορίζων σωτηρίαν τ γένει. τους και τις άλλες ιδιότητες μ αυτό τον τρόπο εξισώνοντάς τες τις μοίραζε. Κι αυτά τα επινοούσε επειδή πρόσεχε μήπως εξαφανιστεί κάποιο γένος κι αφού τα εφοδίασε σε ικανοποιητικό βαθμό με όλα τα μέσα για να αποφύγουν την αλληλοεξόντωση, επινοούσε ευκολίες για τις καιρικές μεταβολές που προέρχονται από το Δία ντύνοντάς τα με πυκνά τριχώματα και με γερά δέρματα, ικανά να αντιμετωπίσουν την κακοκαιρία, κατάλληλα όμως και για τις ζέστες, και όταν πηγαίνουν στις φωλιές τους να χρησιμεύουν αυτά τα ίδια στο καθένα στρώμα και σκέπασμα δικό τους και δοσμένο από τη φύση και βάζοντας για υποδήματα σε άλλα οπλές και σε άλλα *τριχώματα και+ δέρματα σκληρά και χωρίς αίμα. Από κει και πέρα εξασφάλιζε τροφές διαφορετικές στο κάθε γένος, σε άλλα χορτάρι από τη γη, σε άλλα καρπούς δένδρων, και σε άλλα ρίζες σε μερικά όμως επέτρεψε να είναι τροφή τους η σάρκα άλλων ζώων και σ αυτά έδωσε μικρή γονιμότητα, ενώ σ εκείνα που τρώγονταν από αυτά μεγάλη γονιμότητα, εξασφαλίζοντας τη σωτηρία στο γένος τους. 2

3 Ενότητα 3η Κείμενο Ἅτε δή οὖν οὐ πάνυ τι σοφός ὤν ὁ Ἐπιμηθεύς ἔλαθεν αὑτόν καταναλώσας τάς δυνάμεις εἰς τά ἄλογα λοιπόν δή ἦν αὐτ ἀκόσμητον ἔτι τό ἀνθρώπων γένος, καί ἠπόρει ὅ,τι χρήσαιτο. Ἀποροῦντι δέ αὐτ ἔρχεται Προμηθεύς ἐπισκεψόμενος τήν νομήν, καί ὁρᾷ τά μέν ἄλλα ζα ἐμμελῶς ἔχοντα πάντων, τόν δέ ἄνθρωπον γυμνόν τε καί ἀνυπόδητον καί ἄστρωτον καί ἄοπλον ἤδη δέ παρν καί ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα, ἐν ᾗ ἔδει καί ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γς εἰς φῶς. Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεύς ἥντινα σωτηρίαν εὕροι τ ἀνθρώπῳ, κλέπτει τήν ἔντεχνον σοφίαν Ἡφαίστου καί Ἀθηνᾶς σύν πυρί- ἀμήχανον γάρ ἦν αὐτήν Μετάφραση Επειδή λοιπόν δεν ήταν και πολύ σοφός ο Επιμηθέας, χωρίς να το καταλάβει ξόδεψε τις ιδιότητες στα άλογα ζώα του έμενε λοιπόν χωρίς εφόδια ακόμη το γένος των ανθρώπων, και βρισκόταν σε αμηχανία τι να το κάνει. Και ενώ αυτός βρισκόταν σε αμηχανία έρχεται ο Προμηθέας για να επιθεωρήσει τη διανομή, και βλέπει ότι τα άλλα ζώα ήταν κατάλληλα εφοδιασμένα με όλα τα μέσα, ενώ ο άνθρωπος ήταν γυμνός και ξυπόλητος και χωρίς στρωσίδια και όπλα εντωμεταξύ πλησίαζε και η καθορισμένη από τη μοίρα μέρα, κατά την οποία έπρεπε και ο άνθρωπος να βγει από τη γη στο φως. Επειδή λοιπόν βρισκόταν σε αμηχανία ο Προμηθέας ποιο μέσο σωτηρίας να βρει για τον άνθρωπο, κλέβει τις τεχνικές γνώσεις του Ηφαίστου και της Αθηνάς μαζί με τη φωτιάγιατί ήταν αδύνατο αυτές 3

4 κτητήν τῳ ἤ χρησίμην γενέσθαι ἄνευ πυρός- καί οὕτω δή δωρεῖται ἀνθρώπῳ. Σήν μέν οὖν σοφίαν περί τόν βίον ταύτῃ ἔσχεν ἄνθρωπος, τήν δέ πολιτικήν οὐκ εἶχεν ἦν γάρ παρά τ Διί. να αποκτηθούν από κάποιον ή να χρησιμοποιηθούν χωρίς τη φωτιά- και έτσι λοιπόν τις δωρίζει στον άνθρωπο. Ση σοφία του λοιπόν για να ζήσει έτσι την απόκτησε ο άνθρωπος, όμως την πολιτική τέχνη δεν την είχε γιατί αυτή βρισκόταν στα χέρια του Δία. Καί τ Προμηθεῖ οὐκέτι Και στον Προμηθέα δεν ήταν πια ἐνεχώρει εἰσελθεῖν εἰς τήν ἀκρόπολιν τήν οἴκησιν τοῦ Διός- πρός δέ καί αἱ Διός φυλακαί φοβεραί ἦσανλαθών δέ εἰσέρχεται εἰς τό οἴκημα τό κοινόν τό τς Ἀθηνᾶς καί Ἡφαίστου ἐν ᾧ ἐφιλοτεχνείτην, δυνατό να μπει στην ακρόπολη, την κατοικία του Δίαεπιπλέον και οι φρουροί του Δία ήταν φοβεροίμπαίνει λοιπόν κρυφά στο κοινό οίκημα της Αθηνάς και του Ηφαἰστου στο οποίο (οι δυο τους) ασκούσαν με αγάπη τις τέχνες, καί κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τήν του Ηφαίστου καί τήν ἄλλην τήν τς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καί ἐκ τούτου γίγνεται μέν ἀνθρώπῳ εὐπορία τοῦ βίου, Προμηθέα δέ δι Επιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπς δίκη μετλθε. και αφού έκλεψε και την τέχνη με φωτιά του Ηφαίστου και την άλλη της Αθηνάς τις δίνει στον άνθρωπο, και απ αυτό εξασφαλίζονται βέβαια για τον ἀνθρωπο άφθονα μέσα για τη ζωή του, ο Προμηθέας όμως εξαιτίας του Επιμηθέα αργότερα, όπως λένε, πέρασε από δίκη για κλοπή. 4

5 Ενότητα 4η Κείμενο Ἐπειδή δέ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον μέν διά τήν τοῦ θεοῦ συγγένειαν μόνον ζῴων θεούς ἐνόμισεν, καί ἐπεχείρει ἱδρύεσθαι βωμούς τε καί ἀγάλματα θεῶν ἔπειτα ταχύ διηρθρώσατο τῆ τέχνῃ φωνήν καί oνὸματα, καί ηὕρετο οἰκήσεις καί ἐσθτας καί ὑποδέσεις καί στρωμνάς καί τάς τροφάς ἐκ γς. Οὕτω δή παρεσκευασμἐνοι Μετάφραση Και επειδή ο άνθρωπος πήρε μερίδιο από τη θεϊκή φύση, πρώτα πρώτα λόγω της συγγένειάς του με το θεό μόνος από τα ζώα πίστεψε σε θεούς, και προσπαθούσε να ιδρύει και βωμούς και αγάλματα θεῶν έπειτα γρήγορα άρθρωσε με την τέχνη του φθόγγους και λέξεις, καἰ βρήκε κατοικίες και ενδύματα και υποδήματα και στρωσίδια και τις τροφές από τη γη. Έτσι λοιπόν εφοδιασμένοι κατ ἀρχάς ἄνθρωποι ᾢκουν στην αρχή οι άνθρωποι κατοικούσαν σποράδην, πόλεις δέ οὐκ ἦσαν ἀπώλλυντο οὖν ὑπό τῶν θηρίων διά το εἶναι πανταχῆ ἀσθενέστεροι αὐτῶν, καί η δημιουργική τέχνη πρός μέν τροφήν ἦν ἱκανή βοηθός αὐτοῖς, πρός δέ τόν πόλεμον τῶν θηρίων ἐνδεής πολιτικήν γάρ τέχνην διασκορπισμένα, πόλεις όμως δεν υπήρχαν αυανίζονταν λοιπόν από τα θηρία γιατί ήταν από κάθε άποψη πιο αδύναμοι από αυτά, και οι τεχνικές γνώσεις για την ανεύρεση της τροφής ήταν σημαντική βοήθεια γι αυτούς, για τον πόλεμο όμως με τα θηρία ανεπαρκής-γιατί την τέχνη για την οργάνωση μιας πολιτείας δεν την οὔπω εἶχον, ἧς μέρος ἡ είχαν ακόμη, μέρος της οποίας είναι η 5

6 πολεμική- ἐζήτουν δή ἁθροίζεσθαι καί σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις ὅτ οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἃτε οὐκ ἔχοντες τήν πολιτικήν τέχνην, ὣστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. πολεμική- επιζητούσαν λοιπόν να συγκεντρώνονταικαι να εξασφαλίζουν τη σωτηρία τους κτίζοντας πόλεις όποτε λοιπόν συγκεντρώνονταν, αδικούσαν ο ένας τον άλλον γιατί δεν είχαν την πολιτική τέχνη, ώστε πάλι διασκορπιζόμενοι καταστρέφονταν. Ζεύς οὖν δείσας περί τ γένει ἡμῶν μή ἀπόλοιτο πᾶν, πέμπει Ἑρμν ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καί δίκην, ἵν εἶεν πόλεων κόσμοι τε καί δεσμοί φιλίας συναγωγοί. Ο Δίας λοιπόν επειδή φοβήθηκε για το γένος μας μήπως χαθεί εντελώς, στέλνει τον Ερμή που έφερνε (ή: να φέρει) στους ανθρώπους το σεβασμό και τη δικαιοσύνη, για να υπάρχει στις πόλεις πειθαρχία και να αποτελούν δεσμούς που θα ενώνουν τους ανθρώπους με φιλία. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καί αἰδῶ ἀνθρώποις «Πότερον ὡς νενέμηνται αἱ τέχναι, οὕτω καί ταύτας νείμω; Νενέμηνται δέ ὧδε εἷς ἔχων ἰατρικήν ἱκανός πολλοῖς ἰδιώταις, καί οἱ ἄλλοι δημιουργοί καί δίκην δή καί αἰδῶ οὕτω θῶ Ρωτάει λοιπόν ο Ερμής το Δία με ποιον άραγε τρόπο να δώσει τη δικαιοσύνη και το σεβασμό στους ανθρώπους «Σι απ τα δύο όπως έχουν μοιραστεί οι τέχνες, έτσι να μοιράσω και αυτά; Κι έχουν μοιραστεί ως εξής ένας που κατέχει την ιατρική τέχνη είναι αρκετός για πολλούς απλούς πολίτες, το ίδιο και οι άλλοι τεχνίτες και τη δικαιοσύνη λοιπόν και τη σωφροσύνη έτσι να τις εγκαταστήσω 6

7 ἐν τοῖς ἀνθρώποις ἤ ἐπί πάντας νείμω;» «Ἐπί πάντας,» ἔφη ὁ Ζεύς, καί πάντες μετεχόντων οὐ γάρ ἄν γένοιντο πόλεις, μέσα στους ανθρώπους ή να τις μοιράσω σε όλους;» «ε όλους» είπε ο Δίας, και όλοι να έχουν συμμετοχή γιατί δεν μπορούν να υπάρχουν πόλεις, εἰ ὀλίγοι μετέχειεν αὐτῶν ὥσπερ τῶν ἄλλων τεχνῶν καί νόμον θές παρ ἐμοῦ τόν μή δυνάμενον μετέχειν αἰδοῦς καί δίκης κτείνειν ὡς νόσον πόλεως». Οὕτω δή, ὦ ώκρατες, καί διά ταῦτα οἵ τε ἄλλοι καί Ἀθηναῖοι, ὅταν μέν ᾖ λόγος περί ἀρετς τεκτονικς ἢ ἄλλης τινός δημιουργικῆς, εάν λίγοι έχουν συμμετοχή σ αυτές όπως ακριβώς σε άλλες τέχνες και θέσπισε νόμο εκ μέρους μου αυτόν που δεν μπορεί να συμμετέχει στο σεβασμό και τη δικαιοσύνη να τον σκοτώνουν σαν αρρώστια της πόλης». Έτσι λοιπόν, ωκράτη, και γι αυτούς τους λόγους και οι άλλοι και οι Αθηναίοι όταν γίνεται συζήτηση για ζήτημα σεχτικό με την ικανότητα του αρχιτέκτονα ή για κάποια άλλη τεχνική ικανότητα, οἴονται ὀλίγοις μετεῖναι συμβουλς, καί ἐάν τις ὤν ἐκτός τῶν ὀλίγων συμβουλεύῃ, οὐκ ἀνέχονται, ὡς σύ φῄς-εἰκότως, ὡς ἐγώ φημί- ὅταν δέ ἴωσιν εἰς συμβουλήν πολιτικῆς ἀρετῆς, ἥν δεῖ ἰέναι πᾶσαν διά δικαιοσύνηςκαι σωφροσύνης, εἰκότως ἀνέχονται παντός νομίζουν ότι λίγοι έχουν το δικαίωμα συμβουλής, και εάν κάποιος που είναι έξω από τους λίγους επιχειρεί να δίνει συμβουλές, δεν τον ανέχονται, ὅπως εσύ λες-σωστά, όπως ἐγώ ἰσχυρίζομαιόταν όμως πηγαίνουν σε σύσκεψη για την πολιτική ἀρετή, η οποία πρέπει να διέπεται ολόκληρη από δικαιοσύνη και σωφροσύνη δικαιολογημένα δέχονται κάθε 7

8 ἀνδρός, ὡς προσῆκον παντί μετέχειν ταύτης γε τς ἀρετς ἢ μή εἶναι πόλεις. Αὕτη, ὦ ώκρατες, τούτου αἰτία. άνθρωπο, με την ιδέα ότι ταιριάζει στον καθένα να μετέχει σ αυτή την αρετή αλλιώς δεν μπορούν να υπάρχουν πόλεις. Αυτή, ωκράτη είναι αιτία αυτού του πράγματος. 8

9 Ενότητα 5η Κείμενο Ἵνα δέ μή οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τ ὄντι πάντες ἄνθρωποι ἡγοῦνται πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καί τς ἄλλης πολιτικς ἀρετς, τόδε αὖ λαβέ τεκμήριον. Ἐν γάρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σύ λέγεις, ἐάν τις φῆ εἶναι ἀγαθός αὐλητής, ἤ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἥν μή ἐστιν, ἤ καταγελῶσιν ἤ χαλεπαίνουσιν, καί οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον ἐν δέ δικαιοσύνῃ καί ἐν τῆ ἄλλῃ πολιτικῆ ἀρετῆ, ἐάν καί εἰδῶσιν τινά ὅτι ἅδικός ἐστιν, ἐάν οὗτος αὐτός λέγει τἀληθ καθ αὑτοῦ ἐναντίον πολλῶν, ὅ ἐκεῖ ἡγοῦντο εἶναι σωφροσύνην, τἀληθ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖ Μετάφραση Και για να μη νομίζεις ότι εξαπατάσαι ότι πραγματικά όλοι οι άνθρωποι θεωρούν πως κάθε άνδρας μετέχει στη δικαιοσύνη και στην άλλη πολιτική αρετή, πάρε το εξής ως απόδειξη. Γιατί στις άλλες ικανότητες, όπως ακριβώς εσύ λες, εάν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι καλός αυλητής, ή σε άλλη οποιαδήποτε τέχνη, στην οποία όμως δεν είναι, ή γελούν εις βάρος του ή οργίζονται, και οι δικοί του πλησιάζοντάς τον τον συμβουλεύουν σαν να είναι τρελός στη δικαιοσύνη όμως και στην άλλη πολιτική αρετή, μολονότι ξέρουν για κάποιον ότι είναι άδικος, εάν αυτός ο ίδιος λέει την αλήθεια εναντίον του εαυτού του μπροστά σε πολλούς, πράγμα το οποίο στην πρώτη περίπτωση θεωρούσαν ότι είναι σωφροσύνη, το να λέει δηλ. κανείς την αλήθεια, στη δεύτερη περίπτωση το θεωρούν τρέλα, και ισχυρίζονται ότι όλοι πρέπει 9

10 φάναι εἶναι δικαίους, ἐάν τε ὦσιν ἐάν τε μή, ἤ μαίνεσθαι τόν μή προσποιούμενον να λένε ότι είναι δίκαιοι, είτε είναι είτε όχι, διαφορετικά (λένε) ότι είναι τρελός αυτός που δεν προσποιείται ότι κατέχει τη δικαιοσύνη [δικαιοσύνην] ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν οὐχί ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτς, ἤ μή εἶναι ἐν ἀνθρώποις. Ὅτι μέν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται πάντα ἄνδρα σύμβουλον περί ταύτης τς ἀρετς διά τό ἡγεῖσθαι παντί μετεῖναι, ταῦτα λέγω ὅτι δέ ἡγοῦνται αὐτήν εἶναι οὐ φύσει οὐδ ἀπό τοῦ αὐτομάτου, ἀλλά διδακτόν καί παραγίγνεσθαι ἐξ ἐπιμελείας ᾦ ἄν παραγίγνηται,τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαί σοι μετά τοῦτο. Ὅσα γάρ κακά ἡγοῦνται ἔχειν ἄνθρωποι ἀλλήλους φύσει ἤ τύχῃ, οὐδείς θυμοῦται οὐδέ νουθετεῖ οὐδέ διδάσκει οὐδέ κολάζει τούς ἔχοντας ταῦτα, ἵνα μή ὦσιν με την ιδέα ότι είναι αναγκαίο καθένας κατ αυτόν τον τρόπο να μετέχει σ αυτήν, ειδάλλως να μη συγκαταλέγεται μεταξύ των ανθρώπων. Ότι λοιπόν εύλογα δέχονται κάθε άνθρωπο σύμβουλο γι αυτή την αρετή, επειδή πιστεύουν ότι όλοι μετέχουν σ αυτή, φέρνω αυτά τα επιχειρήματα ότι όμως νομίζουν ότι αυτή δεν είναι έμφυτη ούτε από τύχη, αλλά ότι μπορεί να διδαχτεί και επέρχεται ύστερα από φροντίδες σε όποιον επέρχεται,αυτό θα προσπαθήσω να σου αποδείξω μετά από αυτό. Γιατί όσα κακά νομίζουν οι άνθρωποι ότι έχουν ο ένας για τον άλλο από τη φύση ή την τύχη, κανείς δεν οργίζεται ούτε συμβουλεύει ούτε διδάσκει ούτε τιμωρεί αυτούς που έχουν αυτά, για να μην είναι 10

11 τοιοῦτοι, ἀλλ ἐλεοῦσιν οἷον τούς αἰσχρούς ἤ σμικρούς ἤ ἀσθενεῖς τίς οὕτω ἀνόητος ὥστε ἐπιχειρεῖν ποιεῖν τι τούτων; Σαῦτα μέν γάρ ἴσασιν οἶμαι ὅτι γίγνεται τοῖς ἀνθρώποις φύσει τε καί τύχῃ, τα καλά καί τἀναντία τούτοις ὅσα δέ ἀγαθά οἴονται γίγνεσθαι ἀνθρώποις, ἐξ ἐπιμελείας καί ἀσκήσεως καί διδαχς, ἐάν τις μή ἔχῃ ταῦτα, ἀλλά τἀναντία τούτων κακά, ἐπί τούτοις που γίγνονται οἵ τε θυμοί καί αἱ κολάσεις και αι νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἕν καί ἡ ἀδικία καί ἡ ἀσέβεια και συλλήβδην πᾶν τό ἐναντίον τς πολιτικς τέτοιοι, αλλά τους οικτίρουν παραδείγματος χάριν στους άσχημους ή μικρόσωμους ή ασθενικούς ποιος είναι τόσο ανόητος ώστε να προσπαθεί να τους κάνει κάτι από αυτά; Γιατί ξέρουν νομίζω ότι αυτά συμβαίνουν στους ανθρώπους από τη φύση και την τύχη, δηλαδή οι καλές ιδιότητές τους και οι αντίθετές τους όσα όμως καλά νομίζουν ότι συμβαίνουν στους ανθρώπους, με φροντίδα και άσκηση και διδασκαλία, εάν κάποιος δεν έχει αυτά αλλά τα αντίθετά τους κακά, σ αυτές τις περιπτώσεις υποθέτω συμβαίνουν και οι θυμοί και οι τιμωρίες και οι συμβουλές. Μία από αυτές είναι και η αδικία και η ασέβεια και συνολικα καθετί το αντίθετο στην πολιτική αρετή. ἀρετς. 11

12 Ενότητα 6η Κείμενο Ἔνθα δή πᾶς παντί θυμοῦται καί νουθετεῖ δλον ὅτι ὡς κτητς οὔσης ἐξ ἐπιμελείας καί μαθήσεως. Εἰ γάρ ἐθέλεις, ὦ ώκρατες, ἐννοσαι τί ποτε δύναται τό κολάζειν τούς ἀδικοῦντας, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστόν εἶναι ἀρετήν. Οὐδείς γάρ κολάζει τούς ἀδικοῦντας ἔχων τόν νοῦν πρός τούτῳ καί τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μή τιμωρεῖται ἀλογίστως ὥσπερ θηρίον ὁ δέ ἐπιχειρῶν κολάζειν μετά λόγου οὐ τιμωρείται ἕνεκα τοῦ παρεληλυθότος ἀδικήματος -οὐ γάρ ἄν θείη το πραχθέν ἀγένητον- ἀλλά χάριν τοῦ μέλλοντος, ἵνα μή ἀδικήσῃ αὖθις μήτε αὐτός οὗτος μήτε ἄλλος ὁ ἰδών τοῦτον κολασθέντα. Καί ἔχων τοιαύτην διάνοιαν διανοεῖται Μετάφραση αυτή λοιπόν την περίπτωση οκαθένας θυμώνει με τον καθένα και τον συμβουλεύει ολοφάνερα επειδή κατά τη γνώμη του αποκτιέται με επιμέλεια και μάθηση. Αν πράγματι θέλεις, ωκράτη, να καταλάβεις τι τάχα σημαίνει το να τιμωρεί κανείς αυτούς που αδικούν, αυτό το ίδιο θα σε διδάξει ότι οι άθρωποι βέβαια πιστεύουν ότι μπορεί να αποκτηθεί η αρετή. Γιατί κανείς δεν τιμωρεί αυτούς που αδικούν έχοντας το νου του σ αυτό και εξ αιτίας αυτοῦ, δηλ. εξαιτίας του ότι διέπραξε ένα αδίκημα, εκτός αν κάποιος εκδικείται αλόγιστα όπως ακριβώς ένα θηρίο κι αυτός που επιχειρεί να τιμωρεί σύμφωνα με τη λογική δεν παίρνει εκδίκηση για το αδίκημα που έχει διαπραχθεί στο παρελθόν γιατί δεν μπορεί να κάνει αυτό που έγινε να μην έχει γίνει- αλλά για το μέλλον, δηλ. για να μην αδικήσει πάλι ούτε αυτός ο ίδιος ούτε άλλος που είδε ότι αυτός τιμωρήθηκε. Και επειδή έχει τέτοια σκέψη πιστεύει ότι είναι δυνατό 12

13 παιδευτήν εἶναι ἀρετήν κολάζει γοῦν ἀποτροπς ἕνεκα. Σαύτην οὖν τήν δόξαν ἔχουσιν πάντες ὅσοιπερ τιμωροῦνται καί ἰδίᾳ καί δημοσίᾳ. Σιμωροῦνται δέ καί κολάζονται οὕς ἄν οἴωνται ἀδικεῖν οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι καί οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοί πολῖται ὥστε κατά τοῦτον τόν λόγον καί Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων ἀρετήν εἶναι παρασκευαστόν καί διδακτόν. Ὡς μέν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοί πολῖται καί χαλκέως καί σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τά πολιτικά, καί ὅτι ἡγοῦνται ἀρετήν διδακτόν καί παρασκευαστόν, ὦώκρατες, ἀποδέδεικταί σοι ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται. να διδάσκεται η αρετή οπωσδήποτε τιμωρεί για να αποτραπεί στο μέλλον η επανάληψη της αδικίας. Αυτή λοιπόν τη γνώμη έχουν όλοι όσοι ακριβώς τιμωρούν και στην ιδιωτική και στη δημόσια ζωή. Σιμωροῦν και για εκδίκηση και για σωφρονισμό όποιους νομίζουν ότι αδικούν και οι άλλοι άνθρωποι και προπαντός οι Αθηναίοι οι συμπολίτες σου επομένως σύμφωνα με αυτόν το συλλογισμό και οι Αθηναίοι είναι από αυτούς που νομίζουν ότι η αρετή μπορεί να αποκτηθεί και να διδαχτεί. Ότι λοιπόν εύλογα δέχονται οι συμπολίτες σου και το χαλκιά και τον τσαγκάρη να συμβουλεύει για τα πολιτικά, και ότι νομίζουν ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί και να αποκτηθεί, ωκράτη, σου το έχω αποδείξει επαρκώς, όπως τουλάχιστον μου φαίνεται. 13