ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ/1 Τηλεφ Φ. 000/12/ Σ. 239 ΓΕΣ/ΔΙΔΟ/1 (χ.σ.) Αθήνα, 08 Ιουλ 10 Συνημμένα: Ένας (1) οπτικός δίσκος

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΔΟΓΜΑ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ Δ 3-0.2

2 ΠΡΟΣ: ΓΕΣ/ΔΕΝΔΗΣ ΚΟΙΝ : ΓΕΣ/ΔΕΚΠ-ΔΥΠΟΣΤΗ (χ.σ.) ΓΕΣ/ΔΕΠΛΗ ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ/1 Τηλεφ Φ. 000/12/ Σ. 239 ΓΕΣ/ΔΙΔΟ/1 (χ.σ.) Αθήνα, 08 Ιουλ 10 ΤΥΕΣ/Α - Γ ΥΔΝΣΗ Συνημμένα: Ένας (1) οπτικός δίσκος ΑΠΟΦΑΣΗ «Έγκριση Δόγματος Πολυεθνικών Επιχειρήσεων ΣΞ» (Δ 3-0.2) Έχοντας υπόψη : α. Τις διατάξεις του άρθρου 17, παράγραφος 1β του Ν.2292/1995 «Οργάνωση και λειτουργία Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, διοίκηση και έλεγχος των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 35/ τ. Α ). β. Τον Κανονισμό Οργάνωσης και Λειτουργίας του Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΣΚ 3-12). γ. Την υπ αριθ. 155 Απόφαση της Συνεδρίασης/27-28 Μαι 2010 του Ανωτάτου Στρατιωτικού Συμβουλίου. ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ 1. Κυρώνουμε το Δόγμα Πολυεθνικών Επιχειρήσεων του ΣΞ και θέτουμε αυτό σε εφαρμογή από της υπογραφής του. 2. Την εκτύπωση του δόγματος από το ΤΥΕΣ σε 1000 συνολικά αντίτυπα διαστάσεων 17,5 Χ 25 εκ. σε χαρτί ΣΑΤΙΝΕ Α (70 Χ 100/70 gr). Για τα 200 αντίτυπα με κάλυμμα πλαστικό και τα 800 αντίτυπα με εξώφυλλο BRISTOL, χρώματος κυανού και βιβλιοδεσία με κορδόνι, εκτύπωση με έντονη γραφή (bold), όπου αυτό απαιτείται. 3. Επίβλεψη ορθής εκτύπωσης από τη ΔΙΔΟ. 4. Βαθμός Ασφαλείας «ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ». 5. Προτεραιότητα εκτύπωσης «Α». 6. Καταχώρηση στο ΣΚ 40-5 με τα παραπάνω στοιχεία. 7. Διανομή με μέριμνα του ΤΥΕΣ/Γ ΥΔΝΣΗ, όπως στο Παράρτημα «Α». 8. Το σχέδιο της παρούσας μονογραφήθηκε από το ΓΕΣ/ΔΥΠΟΣΤΗ. 9. Το ΓΕΣ/ΔΕΝΔΗΣ να προβεί στις απαραίτητες ενέργειές προς το ΤΥΕΣ. 10. Το ΓΕΣ/ΔΙΔΟ να αποστείλει στο ΓΕΣ/ΔΕΠΛΗ το δόγμα σε ηλεκτρονική μορφή για τη δημιουργία ηλεκτρονικού αρχείου.

3 2 11. Διευκρινήσεις που τυχόν θα απαιτηθούν, θα δοθούν από το ΓΕΣ/ΔΙΔΟ, το οποίο να αποστείλει στο ΤΥΕΣ και το σχετικό οπτικό δίσκο εγγραφής του δόγματος. Ακριβές Αντίγραφο Αντιστράτηγος Φραγκούλης Φράγκος Αρχηγός Ανχης (ΠΖ) Φίλιππος Αποστολάκης Τμηματάρχης ΔΙΔΟ/1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ «Α» Πίνακας Διανομής Δόγματος

4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ «Α» ΣΤΗ ΔΓΗ Φ.000/12/466349/Σ.239 Α/Α ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΛΗΠΤΕΣ ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΟΓΜΑΤΟΣ/1 08 Ιουλ 10 ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ 1 ΥΠΕΘΑ-ΥΦΠΕΘΑ ΑΠΟ 1 2 ΓΕΕΘΑ , ΓΕΝ , ΓΕΑ ΑΠΟ 1 3 ΓΕΠΣ ΑΠΟ 1 4 Λοιπά ΕΓ/ΓΕΣ έως ΑΠΟ 1 5 ΓΕΣ/ΔΙΔΟ ΓΕΣ/ΔΕΠΙΧ ΓΕΣ/ΔΙΣΧΕΑ ΑΠΟ 3 7 Επιτελικές Δνσεις έως ΑΠΟ 2 8 Δνσεις Όπλων έως ΑΠΟ 2 9 Δνσεις Σωμάτων έως ΑΠΟ 1 10 ΑΤΑ-ΑΣ ΑΠΟ η Στρατιά Β ΣΣ Δ ΣΣ ΑΠΟ 4 13 Α ΣΣ ΕΘΕΠ/Γ ΣΣ ΑΣΔΕΝ ΑΣΔΥΣ ΑΠΟ 3 15 Μεραρχίες έως ΑΠΟ 2 16 Ταξιαρχίες έως ΑΠΟ 2 17 Γ ΣΣ/NDC-GR ΕΕ-ΕΣΕΕΕ ΕΕ-ΕΣΔΕΕ ΔΕΣΑΑ ΣΕΘΑ ΣΣΑΣ ΣΑΑΝ ΑΠΟ 1 23 ΑΔΙΣΠΟ ΣΔΙΕΠ ΓΕΑ/ΔΑΕ/ΣΔΙΕΠ - ΓΕΝ/ΣΔΙΕΠ ΑΠΟ 1 26 ΣΣΕ ΣΜΥ ΑΠΟ 3 27 ΣΣΞΓ ΣΕΟΕΔ ΣΠΗΥ ΑΠΟ 1 28 ΠΚΕΕΥΕ ΠΟΣΚΕΣΘΑΜ Σχολές / / / / / / / / / / Κέντρα Εκπαιδεύσεως / / / / / / / / / / / / / / ΑΠΟ 3 ΑΠΟ 1 32 ΤΥΕΣ Υπόλοιπο Απόθεμα Αντιστράτηγος Παναγιώτης Τσολακίδης Ακριβές Αντίγραφο Ανχης (ΠΖ) Φίλιππος Αποστολάκης Τμηματάρχης ΔΙΔΟ/1 Α Υπαρχηγός /ΓΕΣ

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΓΩΝ Α/Α Αριθμός Τροποποιητικής Διαταγής Ημερομηνία Καταχώρησης Καταχώρησε την Τροποποίηση Βαθμός Ονοματεπώνυμο Υπογραφή Οδηγίες 1. Επιφέρατε αλλαγές στο δόγμα μόνο μετά από Δγη του ΓΕΣ/ΔΙΔΟ. 2. Στη θέση κάθε μεταβολής και στο περιθώριο της σελίδας α/α αναγράφετε το κεφαλαίο Τ και τον α/α της τροποποιήσεως (π.χ. Τ1,Τ2 κοκ) 3. Καταχωρείτε στον παραπάνω πίνακα κάθε Δγη για επιβεβαίωση ότι έγιναν οι μεταβολές.

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΤΜΗΜΑ Σελίδα ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Γενικά 1 2. Σκοπός 1 3. Δοµή Δόγµατος 2 4. Επιδιώξεις Δόγματος 2 5. Ισχύς-Εφαρµογή 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 6. Διεθνές Περιβάλλον Ασφαλείας 4 7. Διεθνείς Οργανισµοί 4 8. Συνασπισµοί Κρατών 7 9. Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί Λοιπά Διεθνή Όργανα/Οργανισμοί 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΤΥΠΟΙ ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 11. Γενικά Σκοπός Γενική ιδέα/πλαίσιο Κατευθύνσεις Θεσμικών Κειμένων Τύποι/Κατηγορίες 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΑΡΧΕΣ, ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 16. Γενικά Αρχές Νομικό Καθεστώς Κανόνες Εμπλοκής Αυτοάμυνα-Χρήση Βίας 22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ 21. Αρμοδιότητες/Ευθύνες Σχεδιασμός, Διαπραγματεύσεις, Διαδικασίες Λήψη Απόφασης Συμμετοχής Ελληνικών Δυνάμεων Διευθετήσεις Διοικήσεως 27

7 25. Επιχειρησιακή Εκπαίδευση Φάσεις/Στάδια Επιχείρησης 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ-ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΧΕΡΣΑΙΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ 27. Γενικά Επιχειρησιακοί Συντελεστές/Επιχειρησιακό Πλαίσιο Αποστολές και Έργα Χερσαίων Δυνάμεων 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΔΜ 30. Γενικά Ευθύνες/Αρμοδιότητες Διοίκηση Έλεγχος της ΔΜ Σχεδιασµός/Οργάνωση Υποστήριξης ΔΜ Τοµείς/Λειτουργίες Υποστήριξη σε Θέµατα Μ 44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ ΟΡΙΣΜΟΙ - ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ 36. Ορισµοί Συντµήσεις Ελληνικών Όρων Συντµήσεις Αγγλικών Όρων 52

8 -1-1. Γενικά ΔΟΓΜΑ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΡΑΤΟΥ ΞΗΡΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ α. Tο διεθνές περιβάλλον σήμερα, χαρακτηρίζεται από καταστάσεις οι οποίες ποικίλουν από το επίπεδο της ειρήνης έως εκείνου του πολέμου. Χαρακτηρίζονται, συνήθως, ως τοπική ή περιφερειακή αστάθεια, εντάσεις, κρίσεις, εχθροπραξίες και συγκρούσεις. Η διευθέτηση των παραπάνω καταστάσεων απαιτεί την παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας με σκοπό την διατήρηση ή την επιβολή της ειρήνης, την εξασφάλιση της σταθερότητας και ασφάλειας καθώς επίσης και τη δημιουργία κλίματος ανάπτυξης και ευημερίας των λαών στις περιοχές όπου οι θεσμοί αυτοί δοκιμάζονται. Η διεθνής κοινότητα παρεμβαίνει με του Διεθνείς Οργανισμούς της χρησιμομοποιώντας πολιτικά ή στρατιωτικά μέσα ή και συνδυασμό αυτών για την επίτευξη του προσδοκομένου αποτελέσματος. β. Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Άρθρο 2 του Συντάγματος, επιδιώκει την εμπέδωση της ειρήνης και της δικαιοσύνης, καθώς και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών. Επιπλέον, σέβεται τις υποχρεώσεις της ως κράτους μέλους του ΟΗΕ και τις αντίστοιχες που πηγάζουν από τη συμμετοχή της σ άλλους διεθνείς οργανισμούς ασφάλειας και άμυνας. γ. Οι Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) της χώρας μας, πέραν της κύριας αποστολής τους, αποτελούν ένα από τα εργαλεία της εξωτερικής πολιτικής. Με την ιδιότητα αυτή και για την εξυπηρέτηση των ευρύτερων εθνικών στόχων είναι δυνατόν να αναλάβουν αποστολές στο πλαίσιο Πολυεθνικών Επιχειρήσεων οι οποίες τελούν υπό την αιγίδα ενός διεθνούς οργανισμού ή συνασπισμού κρατών. δ. Εµπλοκή των ΕΔ της χώρας εκτός Ελληνικών συνόρων, αποφασίζεται από την Κυβέρνηση, µε βάση τη διαδικασία που καθορίζεται από το Σύνταγµα και τους νόµους καθώς και τις διεθνείς συµβατικές υποχρεώσεις μας. Σε κάθε περίπτωση είναι εναρμονισμένη με το διεθνές δίκαιο και εξυπηρετούν τα εθνικά συµφέροντα. 2. Σκοπός Το παρόν δόγμα αποσκοπεί στο να παρέξει ένα πλαίσιο αρχών, κανόνων και διαδικασιών το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για την οργάνωση, σχεδίαση, διεξαγωγή και υποστήριξη, της συμμετοχής δυνάμεων του ΣΞ σε Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. 3. Δοµή Δόγµατος Το δόγμα είναι δομημένο σε επτά κεφάλαια, όπως παρακάτω: α. Κεφάλαιο Α, αναφέρεται στο διεθνές περιβάλλον ασφαλείας, στους διεθνείς Οργανισµούς Ασφαλείας καθώς και στους λοιπούς Παράγοντες («παίκτες»), οι οποίοι διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στο διεθνές πεδίο. β. Κεφάλαιο Β, αναπτύσσονται η αντίληψη (γενική ιδέα), το πλαίσιο και οι σχετικές κατευθύνσεις των θεσμικών κειμένων, καθώς ο σκοπός και οι κατηγορίες των πολυεθνικών επιχειρήσεων. γ. Κεφάλαιο Γ, περιγράφονται οι αρχές και το νομικό πλαίσιο αυτών των επιχειρήσεων.

9 -2- δ. Κεφάλαιο Δ, αναγράφονται οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες, οι διαδικασίες προετοιμασίας, καθώς και η απαιτούμενη εκπαίδευση των Μονάδων και του προσωπικού. ε. Κεφάλαιο Ε, περιγράφονται οι αποστολές και τα έργα που ανατίθενται στις χερσαίες δυνάμεις. δύναμης. στ. Κεφάλαιο ΣΤ, αναπτύσσεται ο τρόπος διοικητικής υποστήριξης της ζ. Κεφάλαιο Ζ, αναγράφονται οι ορισμοί και οι συντμήσεις που περιέχονται στο παρόν κείμενο. 4. Επιδιώξεις δόγματος Με την εφαρμογή του δόγματος αυτού επιδιώκεται: α. Η υλοποίηση ενός ενιαίου τρόπου σχεδίασης και προπαρασκευής της συμμετοχής δυνάμεων του ΣΞ σε πολυεθνικές επιχειρήσεις, από όλους τους ε- μπλεκόμενους Φορείς/Δκσεις. β. Η απόκτηση γνώσεων, για την επιτυχή εκτέλεση των διαφόρων α- ποστολών/έργων που δύναται να ανατεθούν στις δυνάμεις του ΣΞ. γ. Η προπαρασκευή και προετοιμασία, από τον καιρό της ειρήνης και η προσαρμογή της εκπαίδευσης, προκειμένου να καλυφθούν οι επιχειρησιακές απαιτήσεις κάθε αποστολής. 5. Ισχύς-Εφαρµογή Το παρόν δόγμα: α. Προκύπτει από την αναθεώρηση του υπάρχοντος δόγματος Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης (ΣΚ 31-4) και εφαρμόζεται από το ΓΕΣ και τα υφιστάμενα κλιμάκια, για την προετοιμασία από την ειρήνη, τη σχεδίαση και τη συμμετοχή σε πολυεθνικές επιχειρήσεις από δυνάμεις του ΣΞ, στα πλαίσια των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συμμετοχή της χώρας, σε Συμμαχίες και διεθνείς Οργανισμούς. β. Τα αναγραφόμενα στο παρόν δόγμα, κυρίως αφορούν και υποστηρίζουν τη δυνατότητα συμμετοχής των δυνάμεων του ΣΞ σε Πολυεθνικές Επιχειρήσεις, πλην των Επιχειρήσεων Συλλογικής Άμυνας (ΝΑΤΟ άρθρου 5). Τούτο διότι οι εν λόγω επιχειρήσεις (ΝΑΤΟ, άρθρου 5) λόγω της φύσεώς τους καλύπτονται πλήρως από πλήθος Εθνικών/Συμμαχικών συναφών δογμάτων/κειμένων/εγχειριδίων. γ. Ως τακτικό δόγμα βασίζεται στα λοιπά βασικά δόγματα του ΣΞ, ενώ είναι εναρμονισμένο με τα διακλαδικά (θεμελιώδη και επιχειρησιακά) καθώς και τα α- ντίστοιχα συμμαχικά δόγματα. Επιπλέον στηρίζεται στα κορυφαία θεσμικά κείμενα, όπως η Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ), η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική (ΕΘΣΣ) και οι Κατευθύνσεις Αμυντικής Σχεδίασης (ΚΑΣ). Συμπεραίνεται λοιπόν ότι οιαδήποτε συναφής τροποποίηση των ανωτέρω κειμένων, επιβάλλει την κατάλληλη προσαρμογή του παρόντος δόγματος, σε όση κλίμακα απαιτείται, αξιοποιώντας παράλληλα και τα διδάγματα από την εφαρμογή του σε ασκήσεις και επιχειρήσεις. δ. Τέλος, θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι οποιαδήποτε, εκτός της ελληνικής, αναγραφή και σε ξένη (αγγλική) αντίστοιχη ορολογία, έγινε λόγω της (πολυεθνικής) φύσης του συγκεκριμένου δόγματος και αποσκοπεί στη διευκόλυνση των Φορέων/Δκσεων. Είναι αυτονόητο ότι για την υπόψη αναγραφή, ακολουθήθηκαν οι σχετι-

10 -3- κές προβλέψεις των διακλαδικών κανονισμών στρατιωτικής αλληλογραφίας και κοινής ορολογίας των ΕΔ.

11 -4- ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ/ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 6. Διεθνές Περιβάλλον Ασφαλείας α. Το διεθνές περιβάλλον, σήμερα, χαρακτηρίζουν η πολυπλοκότητα και οι νέες προκλήσεις. Αν και η απειλή ενός παγκοσμίου πολέμου φαίνεται ότι έχει, μεσοπρόθεσμα, εξαλειφθεί, δεν λείπουν οι εντάσεις τοπικού ή περιφερειακού χαρακτήρα οι οποίες αν δεν αντιμετωπισθούν στον κατάλληλο χρόνο και τόπο δύνανται να προκαλέσουν αστάθεια και διατάραξη του διεθνούς συστήματος ασφαλείας και να ε- ξελιχθούν σε κρίση ή και συγκρουση ευρείας κλίμακας. β. Τα αίτια των κρίσεων αυτών μπορούν να αναζητηθούν σε εθνικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, ή και σε συνδυασμούς αυτών. Υπερεθνικοί κίνδυνοι ή άλλες ασύμμετρες απειλές, δημιουργούνται από το θρησκευτικό φανατισμό και το ριζοσπαστισμό, τη διεθνή τρομοκρατία, το διεθνές οργανωμένο έγκλημα, την παράνομη λαθρομετανάστευση, τη διασπορά των όπλων μαζικής καταστροφής. Οι πληροφοριακές επιχειρήσεις και οι απειλές από συστήματα που βασίζονται στη χρήση του διαστήματος συμπληρώνουν το τοπίο των συγχρόνων ασύμμετρων απειλών. γ. Οι προαναφερθείσες απαιτήσεις ασφαλείας κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη επέμβασης της διεθνούς κοινότητας είτε δια των οργανισμών της είτε δια συμμαχιών κρατών για τη διευθέτηση των παρουσιαζόμενων κρίσεων.επιπλέον δε έγινε σαφές ότι όπου η διπλωματία δεν αποδίδει η χρήση στρατιωτικής δύναμης επιβάλλεται. δ. Στο πλαίσιο αυτό και στην προσπάθεια υλοποίησης των υποχρεώσεων που πηγάζουν από τη συμμετοχή μας στους Διεθνείς Οργανισμούς (ΟΗΕ, ΝΑ- ΤΟ, ΕΕ κ.λ.π.), κινείται και η απόφαση της χώρας μας να διατηρεί τις απαραίτητες δυνάµεις έτοιμες, κατάλληλα εξοπλισµένες και εκπαιδευµένες, ώστε ν ανταποκριθούν άμεσα εκεί που το εθνικό συμφέρον απαιτήσει. Πέραν αυτού η συμμετοχή μας είναι επίσης επιβεβλημένη για την εκδήλωση της καλής διάθεσης, επίδειξη αποφασιστικότητας, συμμετοχή στη διαμόρφωση των εξελίξεων και επιβολής του ρόλου της Ελλάδος στην εγγύς και ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. ε. Παρά το γεγονός της σταδιακής προσέγγισης και της προοπτικής μελλοντικής ένταξης στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ όλων των γειτόνων της χώρας μας, η ο- ποία θα δημιουργήσει νέες συνθήκες ασφάλειας και προοδευτικό εξευρωπαϊσμό της αμυντικής πολιτικής τους, η παραπάνω ανάγκη θα συνεχίσει να υφίσταται καθόσον τα εθνικά συμφέρονται δεν περιορίζονται γεωγραφικά. 7. Διεθνείς Οργανισµοί α. ΟΗΕ (1) Ο ΟΗΕ έχει ως πρωταρχικό σκοπό τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας και προς τούτο λαμβάνει αποτελεσματικά συλλογικά μέτρα για την πρόληψη και αποτροπή των απειλών κατά της ειρήνης. Οποιαδήποτε ενέργεια ένοπλης επέμβασης, από ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ, από δυνάμεις οποιουδήποτε Οργανισμού Ασφαλείας ή Συνασπισμού Κρατών, απαιτεί προηγούμενη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ. Ο καταστατικός χάρτης του ΟΗΕ, αν και δεν κάνει καμία ειδική αναφορά στις πολυεθνικές επιχειρήσεις, περιλαμβάνει τα Κεφάλαια VI, VII και VIII τα οποία έχουν σχέση µε αυτές.

12 -5- (2) Το ΣΑ είναι το κεντρικό όργανο της προσπάθειας για συλλογική ασφάλεια και αποτελείται από δεκαπέντε (15) μέλη. Πέντε κράτη (Γαλλία, ΗΠΑ, Κίνα, Μεγάλη Βρετανία και Ρωσία) είναι μόνιμα μέλη του και έχουν το δικαίωμα αρνησικυρίας (Veto). Τα άλλα δέκα μέλη εκλέγονται περιοδικά από την Γενική Συνέλευση στη βάση της εκπροσώπησης όλων των χωρών και γεωγραφικών περιοχών. Το ΣΑ περιβάλλεται µε την αποκλειστική αρμοδιότητα να ασχολείται µε τα θέματα της Διεθνούς Ειρήνης και Ασφάλειας, ενώ η Γενική Συνέλευση επιλαμβάνεται µόνο όταν το ΣΑ α- ποτύχει να πράξει αυτό. (3) Το ΣΑ αποφασίζει για τις εντολές (mandates) και τη γενική πολιτική που πρέπει να ακολουθεί για τη διατήρηση της ειρήνης. Παραδοσιακά το Συμβούλιο Ασφαλείας αναθέτει την αρμοδιότητα ελέγχου των στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Γενικό Γραμματέα, ο οποίος την υλοποιεί µε τη Διεύθυνση των Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης. Η Διεύθυνση Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης λειτουργεί ως ο επιχειρησιακός βραχίονας του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τον έλεγχο και διεύθυνση των επιχειρήσεων πεδίου. β. ΟΑΣΕ (1) Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) - Organisation for Security and Cooperation in Europe (OSCE), είναι το αποτέλεσμα της διαδικασίας που άρχισε το 1973, ως Διάσκεψη για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ) - Conference for Security and Cooperation in Europe (CSCE). Η μεγάλη αλλαγή για τη ΔΑΣΕ συντελέστηκε στη διάσκεψη κορυφής της Βουδαπέστης, τον Δεκέμβριο του 1994, όπου υιοθετήθηκε το λεγόμενο «κείμενο της Βουδαπέστης» (Budapest Document). Παράλληλα η ΔΑΣΕ μετονομάσθηκε σε ΟΑΣΕ, ενώ προικοδοτήθηκε µε νέες εξουσίες και αρμοδιότητες µε στόχο την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση της αποστολής του. (2) Ο ΟΑΣΕ, ως τοπική συμφωνία όπως αναφέρεται στο Κεφάλαιο VIII του Καταστατικού του ΟΗΕ, είναι ο μεγαλύτερος περιφερειακός Οργανισμός α- σφαλείας παγκοσμίως. Είναι ιδιαίτερα ενεργός στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της αποτρεπτικής διπλωματίας, της έγκαιρης προειδοποίησης, της πρόληψης συγκρούσεων, της διαχείρισης κρίσεων και της αποκατάστασης μετά τη σύγκρουση. (3) Η σχέση ΟΑΣΕ και ΟΗΕ σύμφωνα µε τα ισχύοντα έγγραφα, είναι ότι ο ΟΑΣΕ εργάζεται «για λογαριασμό και σε αρμονία, µε τις ενέργειες και τις αρμοδιότητες των ΗΕ». Εξίσου στενές σχέσεις έχουν αναπτυχθεί μεταξύ ΟΑΣΕ και ΝΑ- ΤΟ, ως αποτέλεσμα των αυξανόμενων απαιτήσεων συνεργασίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των δύο Οργανισμών και ιδιαίτερα σε ενέργειες που σχετίζονται µε πολυεθνικές επιχειρήσεις. (4) Στον ΟΑΣΕ δεν υπάρχει Συμβούλιο Ασφαλείας ή άλλο αντίστοιχο Σώμα. Η απόφαση για έναρξη και εκτέλεση μίας επιχείρησης λαμβάνεται από το Μόνιμο Συμβούλιο και πρέπει να είναι ομόφωνη. Η απόφαση υιοθετεί ταυτόχρονα την εντολή (mandate) του ΟΗΕ η οποία αποτελεί τη βάση της επιχείρησης.

13 -6- γ. Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) - European Union (EU) (1) Η ΕΕ ιδρύθηκε µε τη συνθήκη του Μάαστριχ και είναι η μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) που υπογράφηκε µε τη συνθήκη των Παρισίων τον Απρίλιο του 1951, της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ), οι οποίες υπογράφηκαν στη Ρώμη το Μάρτιο του Τον Φεβρουάριο του 1992, η ΕΕ πέρα των άλλων θεμάτων (οικονομική ολοκλήρωση κ.λ.π.) έθεσε και τις βάσεις για µία Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) Common Foreign and Security Policy (CFSP), µε επιδίωξη να διαμορφώσει στο μέλλον μία κοινή αμυντική πολιτική που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κοινή άμυνα. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στο Ελσίνκι, το Δεκέμβριο του 1999 συμφωνήθηκε: (α) Να διαμορφώσει η ΕΕ αυτόνομη δυνατότητα λήψης αποφάσεων, για την ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων στην αντιμετώπιση διεθνών κρίσεων. (β) Να αναλάβει η ΕΕ και να εκτελέσει στρατιωτικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση διεθνών κρίσεων στις οποίες δεν εμπλέκεται πολιτικά το ΝΑΤΟ. (γ) Να συσταθούν μόνιμα πολιτικά και στρατιωτικά όργανα µε τα οποία θα παρέχονται οι αναγκαίες πολιτικές οδηγίες και θα εξασκείται η στρατηγική διεύθυνση των επιχειρήσεων της ΕΕ. (δ) Να μπορούν (από το τέλος του 2003) τα κράτη µέλη της ΕΕ συμμετέχοντας εθελοντικά σε επιχειρήσεις υπό την αιγίδα της ΕΕ, να αναπτύσσουν δύναμη, την οποία να μπορούν να συντηρούν για τουλάχιστον ένα έτος, ώστε η δύναμη να είναι ικανή να διεξάγει τις αποστολές τύπου Πέτερσμπεργκ (Ρetersberg) που είχαν ανατεθεί στη Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση (παρ.7ε του παρόντος κεφαλαίου). (2) Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ) European Security Defense Policy ( ESDP) της ΕΕ αποτελεί εγγενές στοιχείο της ΚΕΠΠΑ. Εξασφαλίζει στην ΕΕ την επιχειρησιακή ικανότητα για ανάληψη αποστολών εκτός Ένωσης, με σκοπό τη διατήρηση της ειρήνης, την πρόληψη συγκρούσεων και την ε- νίσχυση της διεθνούς ασφάλειας. Η εκτέλεση των αποστολών αυτών θα βασίζεται στις στρατιωτικές δυνατότητες που παρέχουν τα κράτη-μέλη. (3) Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ δραστηριοποιείται σταδιακά σε ολοένα και πιο σημαντικό βαθμό στα θέματα αμυντικής πολιτικής και ασφάλειας. Μέσω της εξελισσόμενης ΕΠΑΑ και με τις σημαντικές νέες προβλέψεις της Συνταγματικής Συνθήκης της ΕΕ, τα ζητήματα αυτά συνιστούν ένα προνομιακό πεδίο προώθησης των ιδιαιτέρων συμφερόντων. (4) Ιδιαίτερη σημασία προσλαμβάνει πλέον για την εθνική αμυντική πολιτική η συμμετοχή της Ελλάδος σε σχήματα πολυεθνικών συμπράξεων μεταξύ κρατών-μελών της ΕΕ, λόγω της προοπτικής μετεξέλιξής τους σε κοινούς αμυντικούς μηχανισμούς της ΕΕ. Η συμμετοχή της Ελλάδας στα ιδρυτικά μέρη των συμπράξεων αυτών πολλαπλασιάζει τις εθνικές δυνατότητες και συνιστά στρατηγική προτεραιότητα.

14 -7- δ. ΝΑΤΟ (1) Ο Οργανισμός του Βόρειο-Ατλαντικού Συμφώνου - Νorth Atlantic Treaty Organization (ΝΑΤΟ) είναι Πολιτικοστρατιωτικός Οργανισμός ο οποίος εξασφαλίζει τη δομή που χρειάζεται για να υλοποιηθεί η Βορειοατλαντική Συνθήκη (North Atlantic Treaty) η οποία υπογράφηκε στις 4 Απριλίου Το ΝΑΤΟ είναι µία αμυντική συμμαχία όπου τα κυρίαρχα κράτη συνεργάζονται σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο, µε σκοπό τη συλλογική ασφάλεια και άμυνα της Βορειοατλαντικής περιοχής. (2) Το ΝΑΤΟ έχει δημιουργήσει μοναδικές πολιτικές και στρατιωτικές δομές, οι οποίες αποσκοπούν σε μια ολοκληρωμένη διαδικασία λήψεως συλλογικών αποφάσεων μέσω του Συμβουλίου του και στην αρμονική συνεργασία της πολιτικοστρατιωτικής του μορφής. Οι Στρατιωτικές Δομές Διοικήσεως και Δυνάμεων του ΝΑΤΟ έχουν σκοπό να αποκτήσουν πιο ευέλικτο σχήμα, προσαρμοσμένο στις σύγχρονες απειλές και τη γεωστρατηγική αντίληψη, προβάλλοντας την ισχύ τους όχι μόνο για επιχειρήσεις άρθρου 5, αλλά και για αυτές της υποστήριξης ειρήνης, σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Οι σημαντικότερες δυνατότητες και τα προτερήματα του ΝΑΤΟ είναι: (α) (β) (γ) (δ) (ε) Το Διασυμμαχικό Επιτελείο Σχεδιασμού. Το Κοινό Δόγμα και διαδικασίες. Η Πολυεθνική Δομή Διοίκησης και Ελέγχου. Τα Συμμαχικά Συστήματα Υποδομής και Επικοινωνιών. Οι Άμεσα Διαθέσιμες Δυνάμεις. (3) Το ΝΑΤΟ πιθανόν να κληθεί να συμμετάσχει σε επιχειρήσεις που θα αναληφθούν από ένα Διεθνή αναγνωρισμένο Οργανισμό, όπως ΟΗΕ ή ΟΑ- ΣΕ. Δυνατόν όμως, το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο - North Atlantic CounciI (NAC) να λάβει μονομερώς απόφαση για ανάληψη πολυεθνικής επιχείρησης. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή του ΝΑΤΟ θα στηρίζεται σε εντολή (mandate) ή απόφαση (resolution) του ΣΑ του ΟΗΕ, που θα παρέχει οδηγίες και εξουσία στους συμμετέχοντες. (4) Η εντολή από Οργανισμούς διάφορους προς το ΝΑΤΟ για τη χρησιμοποίηση Νατοϊκών δυνάμεων στη διεξαγωγή πολυεθνικών επιχειρήσεων, θα πρέπει να αναπτύσσεται/εκπονείται σε συνεργασία με το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο και θα πρέπει να καθιστά ξεκάθαρη την επιθυμητή πολιτική κατάληξη. (5) Το Συμβούλιο του ΝΑΤΟ ή αλλιώς Βορειοατλαντικό Συμβούλιο - North Atlantic CounciI (NAC), ανάλογα με την περίπτωση, αποφασίζει αν θα προσκαλέσει μη Νατοϊκές χώρες, όπως χώρες για τη «Σύμπραξη για την Ειρήνη» - Partnership for Peace (PFP) και άλλες χώρες «Συνεισφοράς Δυνάμεων» για συμμετοχή σε μία πολυεθνική επιχείρηση που εκτελείται από τη Συμμαχία. (WEU) ε. Δυτικό-Ευρωπαϊκή Ένωση (ΔΕΕ) - Western European Unίοη Η ΔΕΕ ιδρύθηκε το 1954 µε την τροποποιημένη Συνθήκη των Βρυξελλών αλλά μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980 βρισκόταν σε πλήρη αδράνεια. Τον Οκτώβριο του 1984 µε τη διακήρυξη της Ρώμης η ΔΕΕ δραστηριοποιήθηκε και προσαρμόσθηκε προς τις πολιτικοστρατιωτικές απαιτήσεις της εποχής, µε σκοπό να καλυφθεί η ανάγκη απόκτησης ευρωπαϊκής αμυντικής ταυτότητας. Τον Ιούνιο του 1992 οι υπουργοί της ΔΕΕ συναντήθηκαν στο Πίτερσµπεργκ και αποφάσισαν ότι οι επιχειρήσεις της ΔΕΕ μπορούν να περιλαμβάνουν τις παρακάτω τρεις κατηγορίες:

15 -8- (1) Ανθρωπιστικές αποστολές και Αποστολές Διάσωσης. (2) Αποστολές Ειρηνευτικές. (3) Αποστολές Μάχιμων δυνάμεων σε περίοδο κρίσης, συμπεριλαμβανομένης και της αποστολής της επιβολής της ειρήνης. Με απόφαση της υ- πουργικής Συνόδου της ΔΕΕ στη Μασσαλία, το Νοέμβριο του 2000, εγκρίθηκε η σταδιακή ανάληψη των αρμοδιοτήτων της ΔΕΕ από την ΕΕ, οπότε περιήλθε και πάλι η ΔΕΕ σε αδράνεια. 8. Συνασπισµοί Κρατών Εκτός από τους παραπάνω διεθνείς πολιτικούς και στρατιωτικούς οργανισμούς ασφάλειας, δυνατόν να δημιουργηθούν Συμμαχίες ή Συνασπισμοί Κρατών (Coalition). Αυτές οι Συμμαχίες ή Συνασπισμοί που έχουν σε κάθε περίπτωση το χαρακτήρα του προσωρινού, απαρτίζονται από δύο ή περισσότερα κράτη, τα οποία µε δική τους βούληση αποφασίζουν να συνασπιστούν µε ορισμένες προϋποθέσεις για την εκτέλεση συγκεκριμένης επιχείρησης. Οι ανωτέρω συνασπισμοί επιχειρούν σε κάθε περίπτωση σύμφωνα µε τις προβλέψεις του χάρτη του ΟΗΕ, ενώ οι εντελώς απαραίτητες προϋποθέσεις για την περίπτωση εκτέλεσης επιχείρησης από Συνασπισμό Κρατών είναι σε γενικές γραμμές οι παρακάτω: α. Ύπαρξη απόφασης του ΣΑ του ΟΗΕ σύμφωνα µε το Χάρτη. β. Συμφωνία µε επιθυμούντα για συμμετοχή Κράτη, καθώς και καθορισμός Επικεφαλής Έθνους (Lead Nation). γ. Πρόσκληση από το Κράτος, που εμπλέκεται στην κρίση, για δράση στο εσωτερικό του. 9. Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί (ΜΚΟ) α. Ο όρος µη Κυβερνητικοί Οργανισμοί (ΜΚΟ) Non Governmental Organizations (NGOs) είναι ένας όρος ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στο άρθρο 71 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ. Οι ΜΚΟ είναι συνήθως µη κερδοσκοπικοί οργανισμοί οι οποίοι έχουν ως κίνητρο ανθρωπιστικές ή θρησκευτικές αξίες. Ο τομέας των ΜΚΟ είναι πολύ ευρύς και συμπεριλαμβάνει εκατοντάδες οργανισμούς. Οι αλλαγές στο παγκόσμιο γεωπολιτικό περιβάλλον, προκάλεσαν τον πολλαπλασιασμό των ΜΚΟ, α- ριθμητικά, αλλά αύξησαν και την επιρροή τους στις διεθνείς εξελίξεις και σε συνδυασμό με τη δύναμη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), έχουν καταστεί σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη διεξαγωγή των πολυεθνικών επιχειρήσεων. β. Το φάσμα των αποστολών των ΜΚΟ μπορεί να κυμανθεί από µία απλή βοήθεια σε τρόφιμα και υγειονομική περίθαλψη, μέχρι μια γενικότερη αποστολή υγειονομικών και άλλων υπηρεσιών. γ. Δεδομένου ότι οι ΜΚΟ είναι από τους πρώτους που αναπτύσσονται στην περιοχή των επιχειρήσεων, θεωρείται σκόπιμο η πολυεθνική δύναμη να εγκαθιστά, όπου απαιτούνται, πολιτικοστρατιωτικά κέντρα συντονισμού της προσφερόμενης βοήθειας. 10. Λοιπά Διεθνή Όργανα/Οργανισμοί α. Το Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης - International Court of Justice (ICJ) ή και αποκαλούμενο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αποτελεί Διεθνή Οργανισμό που δημιουργήθηκε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο από τον ΟΗΕ, ως συνέχεια του παρόμοιου προγενέστερου της Κοινωνίας των Εθνών (ΚτΕ), που έφερε τον

16 -9- επίσημο τίτλο «Διαρκές Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης» το οποίο και καταργήθηκε. Προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μπορούν να κάνουν μόνο κράτη και όχι ιδιώτες ή οργανισμοί (εκτός του ΟΗΕ). β. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες United Nations High Commission for Refugees (UNHCR) έχει αναλάβει από τα ΗΕ την εντολή να καθοδηγεί και να συντονίζει τη δράση για την προστασία των προσφύγων παγκοσμίως και για την επίλυση των προβλημάτων τους. Ο κύριος σκοπός της Ύπατης Αρμοστείας είναι η εξασφάλιση των δικαιωμάτων και της ευημερίας των προσφύγων. Παράλληλα με βοήθεια προς τους πρόσφυγες για επιστροφή στην χώρα τους ή εγκατάσταση σε άλλη χώρα, η Ύπατη Αρμοστεία αναζητεί επίσης και μόνιμες λύσεις στο πρόβλημά τους. Η Ύπατη Αρμοστεία επιδιώκει να μειώσει τις περιπτώσεις αναγκαστικού εκτοπισμού, ενθαρρύνοντας τις κυβερνήσεις και άλλους φορείς να δημιουργούν συνθήκες που προάγουν την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών. Προσφέρεται προστασία και βοήθεια σε πρόσφυγες και άλλα άτομα χωρίς διακρίσεις, με βάση τις ανάγκες τους και ανεξάρτητα από την φυλή, την θρησκεία, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις ή το φύλο τους. Στις προσπάθειές της να προστατεύσει τους πρόσφυγες και να προωθήσει λύσεις για τα προβλήματά τους, η Ύπατη Αρμοστεία συνεργάζεται με κυβερνήσεις, περιφερειακούς οργανισμούς, διεθνείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις. γ. Το Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου είναι το μεγαλύτερο ανθρωπιστικό δίκτυο στον κόσμο. Το Κίνημα περιλαμβάνει τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, τη Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου και τους Εθνικούς Συλλόγους με παρουσία και δραστηριότητες σε 186 χώρες. Το 1919 οι Εθνικοί Σύλλογοι Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου ενώθηκαν σχηματίζοντας τη Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου. Η φροντίδα και η συμπαράσταση χωρίς πολιτισμική ή εθνική διάκριση ήταν το πρωταρχικό κίνητρο και το ιδεολογικό υπόβαθρο της ίδρυσης του Ερυθρού Σταυρού. Στη διάρκεια των χρόνων δράσης και προσφοράς του Κινήματος, τα ιδανικά αυτά αποτέλεσαν τον πυρήνα της προσπάθειας και της δραστηριότητάς του για την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου. δ. Πέραν των ανωτέρω διεθνών Οργανισμών/Οργάνων, υπάρχει πλήθος άλλων, με περιφερειακό/τοπικό ενδιαφέρον, οι οποίοι βασίζονται ή αποσκοπούν, μεταξύ άλλων, στη διασφάλιση της δημοκρατίας στα μέλη τους, στην αλληλεγγύη, στο σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, στην αμοιβαία συνεργασία/ασφάλεια κ.λ.π. Ενδεικτικά αναφέρονται η Αφρικανική Ένωση (53 Κράτη-μέλη), ο Οργανισμός Ισλαμικής Διάσκεψης (57 Κράτη-μέλη) η Συνεργασία των ΝΑ Ασιατικών Κρατών.

17 -10- ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΤΥΠΟΙ ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 11. Γενικά α. Οι ΕΔ της χώρας συμμετέχουν ενεργά στις δραστηριότητες, στις α- σκήσεις, στις διαδικασίες και στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων από τους Οργανισμούς/Συμμαχίες. Επίσης συμμετέχουν σε πολυεθνικές επιχειρήσεις σύμφωνα με τις εντολές της Κυβέρνησης και τις προβλέψεις των θεσμικών κειμένων και δογμάτων που ισχύουν. β. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπου οι δυνατότητες των ΕΔ χρησιμοποιούνται και για άλλους σκοπούς, εκτός των ευρείας κλίμακας πολεμικών επιχειρήσεων (εξαιρούνται οι επιχειρήσεις Συλλογικής Άμυνας ΝΑΤΟ, άρθρου 5). Σε μερικές περιπτώσεις είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν στρατιωτικές δυνάμεις εντός καθορισμένου πλαισίου, για να αποκαταστήσουν την ειρήνη ή να σταθεροποιήσουν μια κατάσταση, χωρίς την προσφυγή στη χρήση ένοπλης βίας. 12. Σκοπός Με το γενικό όρο πολυεθνικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται οι στρατιωτικές δραστηριότητες που διεξάγονται από τις στρατιωτικές δυνάµεις δύο ή περισσοτέρων Κρατών, οι οποίες τυπικά οργανώνονται κάτω από έναν Οργανισµό, µια Συµµαχική δοµή ή κάτω από ένα Συνασπισµό Κρατών, για την εξυπηρέτηση των συµφερόντων τους, µε σκοπό την υλοποίηση της εντολής τους (mandate). Η εντολή επικεντρώνεται και αποσκοπεί σε µία ξεκάθαρη πολιτικά τελική κατάσταση. 13. Γενική Ιδέα/Πλαίσιο α. Με βάση το ευρύτερο περιβάλλον ασφαλείας αλλά και την αποστολή τους, οι δυνάμεις του ΣΞ θα πρέπει να είναι σε θέση ως βασικός παράγοντας προαγωγής της σταθερότητας στην περιοχή µας, σε εθνικά, διµερή και συµµαχικά πλαίσια, να προβαίνουν σε δραστηριότητες ειρηνικής περιόδου που θα αποσκοπούν στη δηµιουργία κλίµατος ασφάλειας, συνεργασίας και καλής πίστης. β. Ο ΟΗΕ έχει την πρωταρχική ευθύνη για την τήρηση της διεθνούς νομιμότητας και τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Οποιαδήποτε απόφαση για την παρέμβαση της διεθνούς Κοινότητας γίνεται με απόφαση του ΣΑ του ΟΗΕ. Οι κυβερνήσεις των κρατών µελών διατηρούν τον τελικό έλεγχο επί των δυνάµεών τους και διατηρούν το δικαίωµα απόσυρσης σε οποιοδήποτε στάδιο της επιχείρησης κρίνουν σκόπιµο. Στην Ευρώπη ειδικότερα, ο ΟΑΣΕ διαδραματίζει έναν ουσιαστικό ρόλο στην προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας, ενισχύοντας τη συνεταιριστική ασφάλεια και την προώθηση της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. γ. Σε σχέση µε τον ΟΗΕ, η χώρα µας υποστηρίζει τις παρεµβάσεις του για την προώθηση της ειρήνης και για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, ενώ συµµετέχει ενεργά στη συγκρότηση δυνάµεων για την υλοποίηση αυτών των αποστολών. Αναφορικά µε τον ΟΑΣΕ η χώρα µας υποστηρίζει την ενδυνάµωση του ρόλου του ως οργάνου για την πρόληψη των συγκρούσεων και τη διευθέτηση των κρίσεων. Το ΝΑΤΟ, ως Στρατιωτικός Οργανισμός ασφαλείας, τα τελευταία χρόνια έχει προσφερθεί να υποστηρίξει, σύμφωνα με τις διαδικασίες του, τη διατήρηση της ειρήνης κάτω από την αρμοδιότητα του ΣΑ/ΟΗΕ, ή την ευθύνη του ΟΑΣΕ. Επιπρόσθετα τα τελευταία χρόνια συναφείς επιχειρήσεις είναι δυνατό να αναληφθούν και υπό την

18 -11- αιγίδα της ΕΕ (ενίοτε χρησιμοποιώντας μέσα και δυνατότητες του ΝΑΤΟ, βάση ειδικών συμφωνιών). δ. Η επιτυχία μιας πολυεθνικής επιχείρησης εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από την υποστήριξη του τοπικού πληθυσμού, από τις αρχές του, όπου αυτές υφίστανται και από τη συνεργασία των εμπλεκομένων μερών με τη διεθνή κοινότητα. ε. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις είναι πιο περίπλοκες από τις αντίστοιχες εθνικές επειδή οι συμμετέχουσες δυνάμεις έχουν διαφορετικά υπόβαθρα, χρησιμοποιούν διαφορετικά δόγματα, διαδικασίες και εξοπλισμό και συχνά ακόμη χρησιμοποιούν και διαφορετική ορολογία και γι αυτό πάντοτε θα υφίστανται μερικές διαφορές. Μέσα σε έναν πολυεθνικό συνασπισμό που διεξάγει πολυεθνικές επιχειρήσεις, είναι σημαντικό να γίνουν κατανοητές και να γίνονται σεβαστές οι διαφορές των συμμετεχόντων. Για αυτόν τον λόγο, οι διοικητές και το προσωπικό πρέπει να εκπαιδεύονται και να μορφώνονται εντατικά στο πώς να συνεργασθούν με τις ΕΔ των άλλων εθνών που συμμετέχουν στην επιχείρηση. Οι διοικητές των πολυεθνικών στρατιωτικών δυνάμεων πρέπει να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες στους περιορισμούς και τις στρατιωτικές δυνατότητες των δυνάμεων που βρίσκονται υπό την καθοδήγησή τους. Οι διοικητές συνήθως πρέπει να συνεργάζονται άμεσα με τις πολιτικές αρχές στο θέατρο των επιχειρήσεων. Ο ρόλος του διοικητή ως διπλωμάτη δεν πρέπει να υποτιμάται αλλά τουναντίον να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. 14. Κατευθύνσεις Θεσμικών Κειμένων α. Οι ΕΔ της χώρας έχουν ως κύριο επιχειρησιακό έργο, μεταξύ των άλλων και στα πλαίσια προαγωγής σταθερότητας, τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε πολυεθνικές επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις αυτές, στο πλαίσιο των ΟΗΕ, ΝΑΤΟ, ΟΑ- ΣΕ και ΕΕ, απαιτούν κατάλληλη προετοιµασία και ετοιµότητα. Έτσι, απαιτείται η ύ- παρξη κατάλληλου θεσµικού (Δόγµα), επιχειρησιακού (Κανόνες Εµπλοκής), οργανωτικού και εκπαιδευτικού πλαισίου, προκειµένου ο ΣΞ να ανταποκρίνεται αποτελεσµατικά και µε ασφάλεια στις απαιτήσεις αυτού του είδους των αποστολών. β. Με τη δομή δυνάμεων θα πρέπει να επιτυγχάνεται η εξασφάλιση διάθεσης δυνάμεων εκτός συνόρων, κατόπιν αποφάσεως των Διεθνών Οργανισμών με βάση το Σύνταγμα, τους νόμους, τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα και τις ανειλημμένες υποχρεώσεις της χώρας. γ. Ειδικότερα σχετικά µε τις υποχρεώσεις του ΣΞ που απορρέουν από τη συµµετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και µε δεδοµένη την πολιτική βούληση για ενεργό συµµετοχή της στις δραστηριότητες, τις διαδικασίες και τους µηχανισµούς λήψεως αποφάσεων τόσο του ΝΑΤΟ, όσο και της ΕΕ, ο ΣΞ θα πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις στις εν λόγω Συµµαχίες και να επιδιώκει την, κατά το δυνατόν, προσαρµογή του σε αυτές. 15. Τύποι- Κατηγορίες α. Η χώρα µας δύναται να διαθέσει δυνάµεις του ΣΞ σε πολυεθνικές ε- πιχειρήσεις, για µια σειρά περιπτώσεων ως ακολούθως: (1) Επιχειρήσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή του ΟΑΣΕ. (2) Επιχειρήσεις που θα διευθύνονται από το ΝΑΤΟ και οι οποίες θα είναι είτε άρθρου 5 (Συλλογική άµυνα, Article 5 Collective Defence) είτε µη άρθρου 5 [Non Article 5 Crisis Response Operations (ΝΑ5CRO)]. (3) Επιχειρήσεις που θα διευθύνονται από την ΕΕ.

19 -12- (4) Επιχειρήσεις Συνασπισµού Κρατών. β. Πλέον των παραπάνω περιπτώσεων η χώρα µας είναι δυνατόν να δεσµεύσει δυνάµεις στο εξωτερικό υπό εθνική διοίκηση για την παροχή στρατιωτικής βοήθειας κάποιας άλλης χώρας, µετά από διακρατική συµφωνία. Διάκριση των πολυεθνικών επιχειρήσεων μπορεί να γίνει με βάση το σκοπό, το έργο ή τη μορφή (τύπο) της επιχείρησης. Ως εκ τούτου, με βάση τον κύριο ΑΝΣΚ οι πολυεθνικέςδιασυμμαχικές επιχειρήσεις διακρίνονται - εκτός των επιχειρήσεων Συλλογικής Άμυνας (ΝΑΤΟ, άρθρου 5) - στις Επιχειρήσεις Υποστήριξης της Ειρήνης (ΕΥΕ) και στις Λοιπές Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. Με βάση το έργο διακρίνονται περαιτέρω, όπως αναλυτικά περιγράφεται παρακάτω: (1) Επιχειρήσεις Υποστήριξης της Ειρήνης (EYE) - Peace Support Operations (PSO) Οι ΕΥΕ είναι πολυσύνθετες επιχειρήσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν στρατιωτικές δυνάμεις καθώς επίσης διπλωματικές αντιπροσωπείες και ανθρωπιστικές οργανώσεις. Σκοπός τους είναι να επιτύχουν τους ανθρωπιστικούς στόχους ή μια μακροπρόθεσμη πολιτική διευθέτηση και διεξάγονται αμερόληπτα για την υποστήριξη μιας εντολής των ΗΕ ή του ΟΑΣΕ. Οι τύποι των ΕΥΕ, είναι οι παρακάτω: Αποτροπή (πρόληψη) Συγκρούσεως (Conflict Prevention) (α) Οι δραστηριότητες Αποτροπής της Σύγκρουσης διεξάγονται στα πλαίσια του Κεφαλαίου VI του Χάρτη των ΗΕ. Κυμαίνονται από διπλωματικές πρωτοβουλίες μέχρι προληπτική ανάπτυξη δυνάμεων που προορίζονται να αποτρέψουν τις διαμάχες από την κλιμάκωση από ένοπλες συγκρούσεις ή από την εξάπλωση. Η πρόληψη σύγκρουσης μπορεί επίσης να περιλάβει αποστολές διαβουλεύσεων, προειδοποιήσεων, επιθεωρήσεων και ελέγχων. Η προληπτική ανάπτυξη στα πλαίσια της πρόληψης σύγκρουσης συνίσταται στην ανάπτυξη επιχειρησιακών δυνάμεων οι οποίες θα διαθέτουν επαρκείς αποτρεπτικές δυνατότητες με σκοπό να αποτρέπουν μια σύγκρουση. (β) Διατήρηση της Ειρήνης (Peace Keeping) Οι επιχειρήσεις Διατήρησης της Ειρήνης αναλαμβάνονται γενικά στα πλαίσια του Κεφαλαίου VI του Χάρτη των ΗΕ, με τη συγκατάθεση όλων των σημαντικότερων εμπλεκομένων σε μια σύγκρουση, με σκοπό να εποπτεύουν και να διευκολύνουν την εφαρμογή μιας Συμφωνίας ειρήνης. (γ) Οικοδόμηση της Ειρήνης (Peace Building) Οι Επιχειρήσεις Οικοδόμησης της Ειρήνης καλύπτουν τις ενέργειες, οι οποίες υποστηρίζουν πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, και στρατιωτικά μέτρα και δομές, στοχεύοντας στην ενίσχυση και σταθεροποίηση των πολιτικών διευθετήσεων, προκειμένου να αποκατασταθούν οι αιτίες των συγκρούσεων. Αυτό περιλαμβάνει μηχανισμούς που προσδιορίζουν και υποστηρίζουν τις δομές, που τείνουν να παγιώσουν την ειρήνη, να προωθήσουν μια αίσθηση εμπιστοσύνης και ευημερίας και να υποστηρίζουν την οικονομική ανοικοδόμηση. (δ) Επιβολή της Ειρήνης (Peace Enforcement) Οι επιχειρήσεις Επιβολής της Ειρήνης είναι καταναγκαστικής φύσης και αναλαμβάνονται στα πλαίσια του Κεφαλαίου VII του Χάρτη των ΗΕ, όταν η συγκατάθεση οποιουδήποτε από τους βασικούς εμπλεκόμενους στη σύ-

20 -13- γκρουση είναι αβέβαιη. Σκοπός τους είναι να διατηρήσουν και να επανεγκαθιδρύσουν την ειρήνη ή να επιβάλουν τους όρους που προσδιορίζονται στην εντολή για την επιβολή της ειρήνης. (ε) Εγκαθίδρυση της Ειρήνης (Peace Making) Οι επιχειρήσεις Εγκαθίδρυσης της Ειρήνης καλύπτουν τις διπλωματικές δραστηριότητες που αναλαμβάνονται μετά από την έναρξη μιας σύγκρουσης που στοχεύει στην καθιέρωση μιας εκεχειρίας ή μιας γρήγορης ειρηνικής τακτοποίησης. Μπορούν να περιλάβουν τη διάθεση καλών υπηρεσιών, μεσολάβηση, συμβιβασμό, διπλωματική πίεση, απομόνωση, και κυρώσεις. Παρ ότι η εγκαθίδρυση της ειρήνης πραγματοποιείται με διπλωματικά μέσα είναι δυνατή στρατιωτική υποστήριξη είτε εμμέσως (εργασίες επιτελείου κ.λ.π.) είτε άμεσα με εμπλοκή στρατιωτικών δυνάμεων. (2) Λοιπές Πολυεθνικές Επιχειρήσεις Εκτός των παραπάνω υπάρχουν και οι τύποι των Λοιπών Πολυεθνικών Επιχειρήσεων οι οποίοι κατηγοριοποιούνται όπως παρακάτω: Operations) (α) Ανθρωπιστικές Επιχειρήσεις (Humanitarian Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των ανθρωπιστικών επιχειρήσεων έχει αυξηθεί σημαντικά ενώ εκτιμάται ότι η τάση αυτή θα συνεχιστεί και στα επόμενα χρόνια. Οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις καλύπτουν καταστάσεις στις ο- ποίες η υπεύθυνη κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει την αποστολή της αποτελεσματικά ή ακόμη χειρότερα όταν η κυβέρνηση στρέφεται εναντίον των πολιτών της. Σε αυτή την περίπτωση είναι πιθανό η εκτέλεση της υπόψη επιχείρησης να γίνεται κάτω από βία ή απειλή χρήσης βίας. Η ανάγκη για εκτέλεση ανθρωπιστικών επιχειρήσεων μπορεί να προκύψει από φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί πλημμύρες, λοιμοί, ή ως αποτέλεσμα ανθρώπινης επέμβασης, όπως ραδιολογικές ή χημικές μολύνσεις, βιομηχανικές καταστροφές ως αποτέλεσμα πολεμικών συγκρούσεων. Τέτοιες επιχειρήσεις ενδέχεται να λάβουν χώρα ακόμη και όταν υπάρχουν μεγάλα κύματα προσφύγων λόγω πολιτικών, εθνικών και θρησκευτικών διώξεων. Στις επιχειρήσεις αυτές εμπλέκεται πλην των στρατιωτικών, που συμμετέχουν κατά περίπτωση, ένας μεγάλος αριθμός πολιτικών, υπηρεσιών, Διεθνών και μη κυβερνητικών Οργανισμών. Κάποιος εκ των ανωτέρω ορίζεται υπεύθυνος για το γενικό συντονισμό της ε- πιχείρησης. Σε μερικές περιπτώσεις οι τοπικές αρχές μπορεί να μην συνεργάζονται για την εκτέλεση τέτοιων αποστολών. Οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις μπορεί να χωριστούν στις παρακάτω υποκατηγορίες: Person Assistance) 1/ Βοήθεια Προσφύγων (Refugee/Displaced Η βοήθεια προσφύγων σχεδιάζεται να παράσχει ζωτικές λειτουργίες οργάνωσης, διεύθυνσης, φροντίδας και υποστήριξης της ζωής μεγάλων ομάδων ανθρώπων που έχουν εκτοπισθεί από την περιοχή τους και μεταφερθεί σε περιοχές με ανεπαρκείς συνθήκες επιβίωσης. Υπάρχει διαφορά μεταξύ των ανθρώπων οι οποίοι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους αλλά μένουν μέσα στη χώρα τους και εκείνων οι οποίοι έχουν φύγει έξω από τη χώρα τους. Στην πρώτη περίπτωση υπεύθυνη για την υποστήριξη είναι η κυβέρνηση της χώρας, ενώ στη δεύτερη περίπτωση είναι η χώρα που τους φιλοξενεί και τις επιχειρήσεις συντονίζει η Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας του ΟΗΕ. Σε επιχειρήσεις υποστήριξης ε-

21 -14- κτοπισμένων και προσφύγων αναλαμβάνονται συνήθως αποστολές μεταφορών, παροχής εφοδίων, υγειονομικής υποστήριξης, εγκατάστασης και συντήρησης στρατοπέδων προσφύγων σε ασφαλείς περιοχές και ασφάλεια των στρατοπέδων των προσφύγων. Relief) 2/ Ανακούφιση από Καταστροφές (Disaster Η ανακούφιση από καταστροφές εκτελείται για να ανακουφίσει τον ανθρώπινο πόνο, να σώσει ζωές, να προστατεύσει περιουσίες και να κάνει επείγουσες διευθετήσεις για την παροχή των πρωταρχικών αναγκών στα θύματα των καταστροφών. 3/ Ανθρωπιστική Βοήθεια (Humanitarian Relief) Οι κύριες αποστολές ανθρωπιστικής ανακούφισης είναι η παροχή των απαραιτήτων αγαθών για επιβίωση, όπως νερό, φαγητό, κουβέρτες, σκηνές, ιματισμός και υπόδηση, προληπτική υγιεινή και υγειονομική φροντίδα σε ο- μάδες ανθρώπων που υποφέρουν λόγω λειψυδρίας και λοιμού ή λόγω βιαιοπραγιών σε περιόδους ταραχών. Οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις ανακούφισης μπορεί να εκτελούνται και σε περίοδο με μειωμένη ασφάλεια λόγω δράσης παρανόμων ομάδων ή σε συνθήκες εμπόλεμης κατάστασης. Στην τελευταία περίπτωση αυτές διεξάγονται ταυτόχρονα με τις ΕΥΕ. Επιχειρήσεις Εκκένωσης Αμάχων (Evacuation Operations) (β) Ονομάζονται οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγονται για την ασφαλή εκκένωση αμάχων πληθυσμών που βρίσκονται υπό απειλή σε μια ξένη χώρα στην οποία υπάρχει αναταραχή. Αυτοί μπορεί να είναι ελληνικής καταγωγής ή συμμαχικών χωρών ή και πρόσφυγες που βρίσκονται σε κατάσταση κινδύνου. Οι επιχειρήσεις εκκένωσης αμάχων θα εκτελεσθούν αν η κατάσταση ασφαλείας είναι τέτοια που δεν επιτρέπει την έξοδό τους από την ταραγμένη περιοχή με τις πολιτικές συγκοινωνίες ή όταν η τοπική κυβέρνηση δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά τους. Η Μονάδα που θα εκτελέσει την επιχείρηση πρέπει να παρέξει στον υπό εκκένωση πληθυσμό προστασία, μεταφορά, φροντίδα, υποδοχή και συνοδεία. Οι επιχειρήσεις εκκένωσης μπορεί να χωριστούν σε τρεις υποκατηγορίες ανάλογα με το περιβάλλον το οποίο πρόκειται να εκτελεσθούν όπως παρακάτω: Environment) 1/ Εκκένωση χωρίς την απειλή βίας (Permissive Όταν η τοπική κυβέρνηση έχει επιτρέψει ανάπτυξη μιας περιορισμένης δύναμης για την εκκένωση των αμάχων. 2/ Εκκένωση με πιθανή χρήση βίας (Uncertain Environment). Όταν η τοπική κυβέρνηση είναι ανήμπορη να εγγυηθεί την ασφαλή εκκένωση ή όταν υπάρχει αμφιβολία για το εάν η κυβέρνηση έχει τον πλήρη έλεγχο της κατάστασης. Είναι επίσης δυνατό οι νόμιμες αρχές να επιτρέπουν μια επιχείρηση εκκένωσης αλλά τοπικές ομάδες (φατρίες) να μην αποδέχονται αυτή τη συμφωνία. Σ' αυτή την περίπτωση η Μονάδα μπορεί να αναπτυχθεί για να παράσχει προστασία και βοήθεια στον πρέσβη ή τον πρόξενο, για να συγκεντρώσει και να μεταφέρει τους αμάχους σε μια ασφαλή περιοχή.

22 -15- Environment). 3/ Εκκένωση με την απειλή χρήσης βίας (Hostile Όταν η τοπική κυβέρνηση δεν επιτρέπει την ανάπτυξη δύναμης για εκτέλεση επιχείρησης εκκένωσης ή η κυβέρνηση έχει περιορισμένο ή δεν έχει καθόλου έλεγχο της κατάστασης ασφαλείας. Ακόμη πρέπει να εξετασθεί η πιθανότητα κρυφής ή και φανερής ένοπλης αντίστασης εναντίον της επιχείρησης εκκένωσης. Το μέγεθος της επιχείρησης ποικίλει και στη χειρότερη περίπτωση μπορεί να κριθεί αναγκαία η εκτέλεση κανονικής στρατιωτικής επιχείρησης με Μονάδες μάχης και υποστηρίξεως μάχης. Η επιτυχία μιας επιχείρησης εκκένωσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το χρόνο αντίδρασης. Πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση στη περιοχή είναι απαραίτητες. Σημαντικό ρόλο στη συλλογή των πληροφοριών παίζουν οι διπλωματικές αντιπροσωπείες. Ο σχεδιασμός μιας επιχείρησης εκκένωσης απαιτεί στενό συντονισμό μεταξύ των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών σε όλα τα επίπεδα. (γ) Στρατιωτική Βοήθεια/Υποστήριξη σε Πολιτικές Αρχές Περιλαμβάνονται όλες εκείνες οι στρατιωτικές δραστηριότητες που παρέχουν την προσωρινή υποστήριξη σε πολιτικές αρχές και αναλαμβάνονται όταν ασυνήθιστες περιστάσεις ή μια έκτακτη ανάγκη υπερβαίνουν τις ικανότητες των πολιτικών αρχών. Η υποστήριξη δύναται να περιλάβει την παροχή της βοήθειας ασφαλούς και σταθερού περιβάλλοντος σε μια εκλογική διαδικασία και εποπτεία της μετάβασης σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη δημόσια διοίκηση, επίσης εκπαίδευση τοπικών δυνάμεων αστυνομίας και ασφάλειας, καθώς και εκκαθαρίσεις ναρκοπεδίων και μη εκραγέντων πυρομαχικών. Δυνάμεις θα μπορούσαν ακόμη να κληθούν, για να συμβάλουν σε έργα σχετικά με τη δημόσια ασφάλεια που είναι ευθύνη μιας εξουσιοδοτημένης αστικής αρχής, ή οργάνωσης. Επιπρόσθετα, να χρησιμοποιηθούν για αξιολόγηση ζημιών, υπολογισμό επισκευών, ενώ μπορούν να βοηθήσουν σε εργασίες που απαιτείται εξειδικευμένη υποστήριξη (παροχή-διανομή ηλεκτρικού ρεύματος, εργασίες επισκευών, ανεύρεση-καθαρισμό υδάτων κ.λ.π.). (δ) Επιβολή Κυρώσεων και Απαγορεύσεων Σχεδιάζονται για να επιβάλουν σε μία χώρα τη συμμόρφωσή της με το διεθνές δίκαιο ή με μια απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ. Οι κυρώσεις μπορεί να αφορούν απαγόρευση διακίνησης εφοδίων/εμπορευμάτων, άρνηση διπλωματικών, οικονομικών και άλλων εμπορικών προνομίων, καθώς και περιορισμό των κινήσεων σε αυτούς που ζουν στην περιοχή στην οποία έχουν επιβληθεί οι κυρώσεις. Οι κυρώσεις μπορεί να επιβάλλονται είτε εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας, είτε σε μια ευρεία περιοχή και τότε οι κυρώσεις θα αφορούν όλες τις ομάδες. Δύναται να περιλάβουν έλεγχο μιας θαλάσσιας περιοχής για οποιαδήποτε παραβίαση σε κυρώσεις ή απαγορεύσεις, καθώς και επιτήρηση «ζωνών απαγόρευσης πτήσεων» («non fly zones»). β. Ο θεσμός των ειρηνευτικών αποστολών αποτελεί καινοτομία στην πρακτική των ΗΕ καθώς δεν ανήκει στην κλασική κατηγορία ειρηνικής διευθέτησης αλλά ούτε και στο σύστημα της συλλογικής ασφάλειας τα οποία προβλέπονταν από το καταστατικό του Οργανισμού. Στην πρακτική του εφαρμογή ο θεσμός έλαβε τη μορφή είτε των αποστολών παρατηρητών είτε των ειρηνευτικών δυνάμεων. Οι παρατηρητές αν και δεν αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία, ωστόσο μπορεί να θεωρηθεί ότι ανήκουν στις ΕΥΕ με αποστολή κάθε φορά διαφορετική, ανάλογη της συγκεκριμένης επιχείρησης και σαφώς καθορισμένη από τον Οργανισμό ή το Συνασπισμό Κρατών, ο οποίος έχει αναλάβει την υλοποίηση της υπόψη επιχείρησης. Αποστολές των πα-

23 -16- ρατηρητών οι οποίοι δεν φέρουν οπλισμό, δύναται να είναι η ασφαλής και ορθή διαδικασία διεξαγωγής εκλογών, επιτήρηση θαλάσσιας οδού, παρακολούθηση συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, συμμόρφωση συμφωνίας εκεχειρίας, επιστροφή προσφύγων, προετοιμασία για ανάπτυξη κανονικής ειρηνευτικής δύναμης κ.α.

24 Γενικά ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΑΡΧΕΣ, ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ α. Κατά τη διαδρομή της ιστορίας, οι στρατοί διεξάγουν τις επιχειρήσεις τους σύμφωνα με ορισμένες θεμελιώδεις αρχές, για να επιτύχουν τους αντικειμενικούς σκοπούς τους. Οι αρχές αυτές εξακολουθούν να ισχύουν, παρά τις διαφοροποιήσεις στη μορφή των επιχειρήσεων και στις δυνατότητες των στρατευμάτων, που έχουν προκαλέσει οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις. β. Οι αρχές των επιχειρήσεων που περιγράφονται στο Στρατιωτικό Δόγμα του ΣΞ, εφαρμόζονται και κατά τη διεξαγωγή των πολυεθνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε αυτές της Συλλογικής Άμυνας (ΝΑΤΟ, άρθρου 5). Ειδικότερα όμως, η ξεχωριστή φύση των ΕΥΕ και των Λοιπών Πολυεθνικών Επιχειρήσεων, απαιτεί τη θεώρηση και άλλων αρχών στις οποίες απαιτείται να δίνεται συγκεκριμένη και ακριβής ερμηνεία, καθώς και ιδιαίτερη έμφαση. Αυτές οι αρχές, οι οποίες αναπτύσσονται παρακάτω, πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται υπό το πρίσμα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, καθώς και των ιστορικών συμπερασμάτων που έχουν εξαχθεί από την επιτυχή εφαρμογή τους. 17. Αρχές α. Αμεροληψία (1) Η διεξαγωγή της επιχείρησης πρέπει να είναι πάντοτε αμερόληπτη, δίκαιη και χωρίς προκατάληψη. Ακόμη και στην περίπτωση που χρησιμοποιηθεί βία εναντίον μιας συγκεκριμένης πλευράς, αυτό θα γίνει μόνο για αυτά που κάνει ή δεν κάνει η πλευρά αυτή σε σχέση με την εντολή που υπάρχει, και όχι για το ποια πλευρά είναι. (2) Η σπουδαιότητα της αμεροληψίας συνίσταται στο ότι, αν αυτή δεν τηρηθεί ή αν δημιουργηθεί η αντίληψη ότι η πολυεθνική δύναμη μεροληπτεί υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, τότε θα υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος στη συναίνεση των πλευρών και θα δυσκολευθεί η διεξαγωγή της επιχείρησης. Στη χειρότερη περίπτωση η έλλειψη αμεροληψίας μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη ανεξέλεγκτη βία, με βαριές στρατιωτικές και πολιτικές απώλειες και στην αποτυχία της επιχείρησης. Εάν χαθεί η αμεροληψία, η πολυεθνική δύναμη θα γίνει τμήμα της σύγκρουσης, η επιχείρηση θα απωλέσει τον ειρηνευτικό χαρακτήρα της και θα μεταμορφωθεί σε μια ένοπλη σύγκρουση. (3) Η αμερόληπτη στάση μιας πολυεθνικής δύναμης δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί όταν οι αντιμαχόμενες πλευρές γνωρίζουν την επιχειρησιακή ε- ντολή, την αποστολή, τις προθέσεις και τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν από τη δύναμη. Το ρόλο αυτό αναλαμβάνει η δημόσια πληροφόρηση, μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της στρατηγικής πολιτικοστρατιωτικής συνεργασίας της δύναμης. β. Συναίνεση (1) Η συναίνεση από την πλευρά των αντιμαχομένων ομάδων μπορεί να είναι ελάχιστη και να σηματοδοτεί απλώς μια ψεύτικη ανοχή της επιχείρησης, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός μπορεί να ζητάει απεγνωσμένα την παρέμβαση και τη βοήθεια. Εάν το επίπεδο της συναίνεσης είναι αβέβαιο και υπάρχει το ενδεχόμενο α- ντίστασης, θα ήταν λογικό να αναπτυχθεί μια δύναμη ικανή να επιβάλλει τη συμμόρφωση και να προωθήσει τη συναίνεση από την αρχή.

25 -18- (2) Η προώθηση της συνεργασίας και της συναίνεσης είναι θεμελιώδης στην επίτευξη των πολιτικών στόχων. Χωρίς την ενεργή συνεργασία και την συναίνεση των διαφόρων πλευρών και του τοπικού πληθυσμού, δεν μπορεί να υ- πάρχει μια αυτοδιατηρούμενη ειρήνη. Η ανάγκη προώθησης της συνεργασίας και της συναίνεσης και οι μακροπρόθεσμες απαιτήσεις της ειρήνης θα περιορίσουν τη χρήση όλων των στρατιωτικών μεθόδων και όχι μόνο τη χρήση βίας. (3) Συμμόρφωση μπορεί να υπάρχει ή μπορεί να χρειάζεται να ενθαρρυνθεί με ανταμοιβές ή και να επιβληθεί με τη βία. Η επιβολή της συμμόρφωσης μπορεί να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της συνεργασίας και της συναίνεσης. Επιβολή συμμόρφωσης δεν είναι εφικτή από μια ελαφρά οπλισμένη δύναμη. Εάν ο άμεσος στρατιωτικός στόχος της πολυεθνικής δύναμης είναι ο τερματισμός της σύγκρουσης, οι διοικητές πρέπει να συνεννοηθούν με τους αρχηγούς των εμπλεκομένων στη σύγκρουση. Αυτό όμως αφαιρεί τη φωνή από τα θύματα της βίας και από αυτούς που θέλουν να ζήσουν ειρηνικά και σημαίνει, σχεδόν πάντα, ότι αυτοί που εμπλέκονται στις συγκρούσεις αποφασίζουν τους όρους οποιασδήποτε συμφωνίας. (4) Η απώλεια της συναίνεσης και η μη συμμόρφωση, μπορεί να οδηγήσουν σε κλιμάκωση της βίας, σε εντεινόμενη αντίσταση κατά της πολυεθνικής δύναμης και σε πιθανή απώλεια ελέγχου. Σε μια τέτοια περίπτωση, η πολυεθνική δύναμη ενδέχεται να επικεντρώσει τις προσπάθειές της σε αποστολές προστασίας της δύναμης παρά σε εκπλήρωση της αποστολής της. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να ξαναβρεθεί η συναίνεση για να προχωρήσουν οι επιχειρήσεις προς την επιθυμητή κατάληξη της επιχείρησης. γ. Διαφάνεια των Επιχειρήσεων Η αποστολή και η ιδέα ενέργειας της πολυεθνικής δύναμης πρέπει να είναι εύκολα κατανοητές από όλες τις πλευρές οι οποίες πρέπει να γνωρίζουν τι απαιτεί η εντολή από αυτές και ποιες θα είναι οι συνέπειες της μη συμμόρφωσης. Ταυτόχρονα πρέπει να γνωρίζουν τι πλεονεκτήματα θα αποκομίσουν εάν συμμορφωθούν με τους όρους της εντολής. Εάν δεν επιτευχθεί μια κοινή αντίληψη μπορεί να υπάρχει καχυποψία, έλλειψη εμπιστοσύνης ή και εχθρότητα. Οι πληροφορίες, όταν είναι εφικτό, πρέπει να συλλέγονται και να διανέμονται μέσα από ανοικτά κανάλια. Η διαφάνεια των επιχειρήσεων πρέπει να αποτελεί γενικό κανόνα αλλά παράλληλα δεν πρέπει να τίθενται σε κίνδυνο οι απαιτήσεις ασφάλειας της αποστολής και του προσωπικού της. Οι ανάγκες προστασίας της δύναμης μπορεί να καθιστούν ανεφάρμοστη την πλήρη διαφάνεια. δ. Πολιτικοστρατιωτική Συνεργασία (1) Ο όρος Πολιτικοστρατιωτική Συνεργασία - Civil-Military Cooperation (CIMIC) προσδιορίζει τη συνεργασία και το συντονισμό στα πλαίσια επίτευξης των αντικειμενικών σκοπών μιας επιχείρησης, μεταξύ των εμπλεκομένων στρατιωτικών δυνάμεων και των πολιτικών αρχών, των τοπικών πληθυσμών καθώς και τυχόν Οργανισμών, Οργανώσεων και Αναδόχων που είτε είναι εγκατεστημένοι, είτε αναπτύσσονται στην περιοχή των επιχειρήσεων. (2) Η σχεδίαση Πολιτικοστρατιωτικής Συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα προϋποθέτει συντονισμό και εναρμόνιση όλων των εμπλεκομένων πολιτικοστρατιωτικών φορέων, στο πλαίσιο των βασικών συμφωνιών της μεταξύ τους συνεργασίας. Οι συμφωνίες συνεργασίας πρέπει να υποστηρίζονται από τη δημιουργία επιτροπών, ομάδων εργασίας και συνδέσμων με όλους τους οργανισμούς και τις οργα-