ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 1

Transcript

1 2014 ΙΟΥΛΙΟΣ 2015 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 1

2 2 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

3 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 3

4 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΙΤΕΠ 1. Σοφία Γ. Πανούση, Οικονομολόγος, 2. Γιώργος Σώκλης, Οικονομολόγος 3. Αγνή Χριστίδου, Νομικός ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Απόστολος Δοξιάδης Γεν. Διευθυντής ΙΤΕΠ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Σταδίου Αθήνα Τηλ , Φαξ RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISM 24 Stadiou Street Athens Tel , Fax ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

5 Περιεχόμενα Πρόλογος... 7 Πρόσφατες Εξελίξεις στην Παγκόσμια Τουριστική Αγορά Απολογισμός του Προβλέψεις για το Ευρωβαρόμετρο: Προτιμήσεις των ευρωπαίων τουριστών Εξελίξεις του Ελληνικού Τουρισμού Η πορεία του ελληνικού τουρισμού κατά το Λόγοι επίσκεψης στην Ελλάδα Αφίξεις αλλοδαπών ανά χώρα προέλευσης Ταξιδιωτική δαπάνη και μέση διάρκεια παραμονής...30 Ο εγχώριος τουρισμός στην Ελλάδα...31 Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και τις ανταγωνίστριες χώρες Η ανταγωνιστικότητα του τουριστικού τομέα...35 Οι εξελίξεις στο θεσμικό περιβάλλον του ελληνικού τουρισμού Η Εποχικότητα του Ελληνικού Τουρισμού Η εποχικότητα της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα Διάρθρωση και Χαρακτηριστικά του Ξενοδοχειακού Δυναμικού της Ελλάδας το Χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού στο σύνολο της χώρας Ετήσια Έρευνα του ΙΤΕΠ για την Ξενοδοχειακή Αγορά Ταυτότητα της έρευνας Έσοδα των ελληνικών ξενοδοχείων κατά το Πληρότητες ελληνικών ξενοδοχείων κατά το Τιμές διάθεσης του ελληνικού ξενοδοχειακού προϊόντος Επιδόσεις ξενοδοχείων που φιλοξενούν κατά κύριο λόγο αλλοδαπούς πελάτες...80 Απασχόληση Απασχόληση στα ελληνικά ξενοδοχεία Ποσοστό απασχόλησης γυναικών και αλλοδαπών στα ελληνικά ξενοδοχεία Κατανομή απασχολουμένων στα ελληνικά ξενοδοχεία Ξενοδοχειακές Αλυσίδες Συγκριτική παρουσίαση Σύνοψη - Συμπεράσματα ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 5

6 6 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

7 Πρόλογος Το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), η μοναδική μέχρι σήμερα ερευνητική δομή για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού στη χώρα, είναι μη κερδοσκοπικό σωματείο, που ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1996 με πρωτοβουλία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Έχει ως κύριο σκοπό, τον οποίο υπηρετεί με συνέπεια τα τελευταία 20 χρόνια, την επιστημονική έρευνα και μελέτη των προβλημάτων και ζητημάτων των πολλαπλών εκφάνσεων της τουριστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα και του ρόλου του τουρισμού στην ελληνική οικονομία καθώς και τη διατύπωση προτάσεων που θα συμβάλουν στην αναβάθμιση του τομέα και της συμβολής του στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Το ΙΤΕΠ, για την επίτευξη του έργου του, εκτός των άλλων μελετητικών δυνατοτήτων του έχει συγκροτήσει και λειτουργεί το «ΚΤΕΤ - Κέντρο Τεκμηρίωσης Ελληνικού Τουρισμού» στο οποίο συμμετέχουν 14 από τους πλέον εξειδικευμένους φορείς τουριστικής έρευνας στην Ελλάδα, πράγμα που του επιτρέπει την αξιόπιστη μελέτη κάθε επιμέρους έκφανσης της τουριστικής ανάπτυξης στη χώρα. Η εν λόγω ερευνητική μονάδα, πρωτοποριακή για τα μέχρι σήμερα ελληνικά δεδομένα, συνίσταται στη λειτουργία τριών διακριτών, και επάλληλα αλληλοσυμπληρούμενων επιστημονικών δομών-ενεργειών που κάθε μία ξεχωριστά και όλες μαζί υποστηρίζουν την κατά το δυνατόν έγκαιρη και αξιόπιστη πληροφόρηση της πορείας του ελληνικού τουρισμού προς όλους τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς και πολιτικούς φορείς, αρχές, επιστημονικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα και μεμονωμένα άτομα στη χώρα. Οι δομές-ενέργειες αυτές είναι: 1. Το Αρχείο-Αποθετήριο περιλαμβάνει στοιχεία και πληροφορίες από όλο το φάσμα του παραγωγικού τουριστικού κυκλώματος προϊόντων, υπηρεσιών και πολιτιστικών στοιχείων που συνδέονται με αυτό, δηλαδή, στατιστικά, πληροφοριακά και ιστορικά αρχεία για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού στη χώρα, 2. Μια εκτεταμένη Βάση Δεδομένων για την τεκμηρίωση και πληροφόρηση ανά πάσα στιγμή όλων των εκφάνσεων του ελληνικού τουρισμού, 3. Ένα διαρκές Μοντέλο Προβλέψεων Τουρισμού σε σύγκριση με τις επιμέρους περιφέρειες της χώρας. Ένα από τα σημαντικότερα βήματα των τελευταίων 50 ετών στην κατεύθυνση της σωστής στατιστικής αντιμετώπισης των τουριστικών μεγεθών στην Ελλάδα πραγματοποίησε το ΞΕΕ με χρηματοδοτική παρέμβαση για την υποστήριξη της στατιστικής προσέγγισης της λειτουργικής και περιφερειακής διάρθρωσης της ετήσιας τουριστικής δαπάνης, με αρχή το 2013 και η οποία συνεχίστηκε και για το Η προσέγγιση αυτή, στην πρωτοβουλία και το σχεδιασμό της οποίας συμμετείχε το ΙΤΕΠ, πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της μεθοδολογικής λογικής της ετήσιας έρευνας Συνόρων και παρέσχε δεδομένα η ανάλυση των οποίων, που παρουσιάζει σε διάφορα μέρη αυτής της εργασίας, δίνει για πρώτη φορά τη περιφερειακή συμπεριφορά της ετήσιας τουριστικής δαπάνης στην Ελλάδα. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 7

8 Εν κατακλείδι, το ΙΤΕΠ, με τη στήριξη και του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος ΞΕΕ, διαθέτει την πλέον αξιόπιστη συγκέντρωση ποσοτικών στοιχείων για όλο το φάσμα των μεγεθών του ελληνικού τουρισμού και των στοιχείων που συνθέτουν το τουριστικό προϊόν της χώρας και των επιμέρους περιφερειών της. Μεταξύ των βασικών καταστατικών σκοπών του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) είναι και η ανάλυση των εξελίξεων στον Ελληνικό Τουρισμό στον απελθόντα χρόνο καθώς και οι εκτιμήσεις για τις προοπτικές του επόμενου έτους, πράγμα που συνιστά και το αντικείμενο της εργασίας. Πιστεύουμε ότι τεκμηριωμένη επιστημονικά ανάλυση των ετήσιων εξελίξεων και τάσεων του διεθνούς και ιδιαίτερα του ελληνικού τουρισμού θα συμβάλλει ουσιαστικά στην επίγνωση των πλεονεκτημάτων και των προβλημάτων του ελληνικού τουρισμού και με τον τρόπο αυτό στην σωστή τεκμηρίωση των αποφάσεων της πολιτικής για τον τουρισμό και τον ξενοδοχειακό κλάδο. Η διάρθρωση της παρούσας περιοδικής έκθεσης για τις εξελίξεις στον Ελληνικό Τουρισμό κατά το 2014 έχει σχεδιαστεί να περιλαμβάνει πέντε επιμέρους τμήματα και τη σύνοψη των συμπερασμάτων. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζονται στα πλαίσια απολογισμού του 2014 και των προβλέψεων για το 2015, οι πρόσφατες εξελίξεις και τάσεις στην παγκόσμια τουριστική αγορά και στη παγκόσμια Ξενοδοχία καθώς και οι προτιμήσεις των ευρωπαίων τουριστών, με βάση τις προσεγγίσεις του Ευρωβαρόμετρου. Το δεύτερο μέρος συνιστά μια αναλυτική παρουσίαση για τις εξελίξεις του Ελληνικού Τουρισμού κατά το 2014 και περιλαμβάνει θέματα όπως τα χαρακτηριστικά των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα, την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού και τις βασικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο του τουρισμού, με τη συμπερίληψη των νεότερων δεδομένων του θεσμικού περιβάλλοντος του ελληνικού τουρισμού τα οποία θα εμπλουτιστούν ακόμη περισσότερο και με τα νεότερα στοιχεία για το Τέλος, γίνεται και μία σύγκριση με ορισμένες από τις τουριστικά ανταγωνιστικές χώρες. Το τρίτο μέρος εξετάζει την εξέλιξη της εποχικότητας του ελληνικού τουρισμού το 2014 σε σχέση με το 2013, ως προς τις αφίξεις, τις διανυκτερεύσεις και τις δαπάνες που αφορούν στον εισερχόμενο τουρισμό. Το τέταρτο μέρος αφιερώνεται στη διάρθρωση, τα χαρακτηριστικά και την κατανομή του Ξενοδοχειακού Δυναμικού το 2013 με βάση τη διοικητική διαίρεση της χώρας. Το πέμπτο μέρος αφορά μια από τις ετήσιες βασικές ερευνητικές εργασίες του ΙΤΕΠ, την Ετήσια έρευνα για την ξενοδοχειακή αγορά, όπου μελετώνται οι μεταβολές του ξενοδοχειακού δυναμικού και η χρηματοδότηση του τουριστικού τομέα, τα έσοδα για το 2013 και οι πληρότητες των ελληνικών ξενοδοχείων καθώς και οι τιμές του ελληνικού ξενοδοχειακού προϊόντος κατά το Προσεγγίζονται επίσης οι διαρθρωτικές μεταβολές της απασχόλησης στα ελληνικά ξενοδοχεία και παρουσιάζονται συγκριτικά οι Ξενοδοχειακές Αλυσίδες στην Ελλάδα. 8 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

9 Η έκθεση ολοκληρώνεται με τη σύνοψη των συμπερασμάτων. Καταθέτουμε τη παρούσα Έκθεση με την ελπίδα να αποτελέσει χρήσιμη πηγή πληροφοριών για τη οικονομική και τουριστική κοινότητα και να δικαιώσει πλήρως τη πρωτοβουλία μας για τη πραγματοποίησή της. Ανδρέας Μεταξάς Πρόεδρος Δ.Σ. ΙΤΕΠ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 9

10 10 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

11 Πρόσφατες Εξελίξεις στην Παγκόσμια Τουριστική Αγορά. Απολογισμός του Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού 1 (ΠΟΤ), το 2014 αποδείχτηκε μια ακόμη πολύ καλή χρονιά για το διεθνή τουρισμό. Το 2014 οι διεθνείς αφίξεις τουριστών αυξήθηκαν κατά 4,7% έναντι του 2013 και έφτασαν τα 1,138 εκατ. Ο παγκόσμιος τουρισμός αποδεικνύει για μια ακόμη φορά την δυναμική του, καθώς καταγράφει για 5 η συνεχόμενη χρονιά ρυθμό αύξησης πάνω από το μακροχρόνιο μέσο όρο από τότε που ξέσπασε η κρίση του Μάλιστα, οι διεθνείς αφίξεις έχουν αυξηθεί κατά 211 εκατ. σε σχέση με το 2008, που ήταν η χρονιά πριν από την κρίση. Για το 2015, εκτιμάται ότι η αύξηση του διεθνούς τουρισμού θα είναι της τάξης του 3-4%, γεγονός που αναμένεται να συμβάλει περαιτέρω στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη. Πίνακας 1.1 Διεθνείς Αφίξεις Τουριστών ανά Περιοχή ΠΕΡΙΟΧΕΣ /11 13/12 14/13 (σε εκατ.) (μερίδιο %) (% μεταβολή) ΚΟΣΜΟΣ ,0 4,1 4,7 4,7 Αναπτυγμένες Οικονομίες ,0 3,8 4,8 5,6 Αναδυόμενες Οικονομίες ,0 4,4 4,7 3,6 Ευρώπη 386,4 452,9 488,3 539,6 566,3 588,4 51,7 3,7 5,0 3,9 ΕΕ ,5 367,8 383,7 416,7 433,7 456,6 40,1 2,8 4,1 5,3 Βόρεια Ευρώπη 44,8 59,8 62,7 65,3 68,0 72,6 6,4 1,4 4,1 6,9 Δυτική Ευρώπη 139,7 141,7 154,4 167,3 171,8 175,6 15,4 3,6 2,7 2,2 Κεντρ. & Ανατ. Ευρώπη 69,3 95,1 97,9 116,7 125,6 125,1 11,0 8,5 7,6-0,4 Νότ. & Μεσογ. Ευρώπη 132,6 156,4 173,3 190,4 201,0 215,2 18,9 1,9 5,6 7,0 Ασία και Ειρηνικός 110,3 154,0 205,4 233,8 249,8 263,0 23,1 6,9 6,8 5,3 Ωκεανία 9,6 10,9 11,4 11,9 12,5 13,2 1,2 4,2 4,6 5,9 Νότια Ασία 6,1 8,1 12,0 14,4 16,0 17,1 1,5 5,9 11,4 7,1 Αμερική 128,2 133,3 150,5 162,5 168,1 180,6 15,9 4,4 3,5 7,4 Βόρεια Αμερική 91,5 89,9 99,5 106,4 110,5 119,5 10,5 4,1 3,9 8,2 Καραϊβική 17,1 18,8 19,5 20,6 21,1 22,5 2,0 3,1 2,8 6,6 Αφρική 26,2 34,8 49,7 52,2 54,7 56,0 4,9 5,2 4,8 2,3 Μέση Ανατολή 22,4 33,7 54,7 49,8 48,2 50,3 4,4-5,2-3,4 4,4 Πηγή: UNWTO, Βαρόμετρο 13, Ιανουάριος Ο Γ.Γ. του ΠΟΤ κ. Rifai παρατήρησε ότι ο τουρισμός έχει αποδειχτεί ότι είναι μια ισχυρή και ιδιαίτερα ανθεκτική δραστηριότητα που συμβάλλει ουσιαστικά στην οικονομική ανάκαμψη, παράγοντας δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές και δημιουργώντας εκατομμύρια νέες θέσεις 1 World Tourism Barometer, UNWTO, Volume 13, January ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 11

12 -3,4% 2,3% 4,7% 4,7% 5,0% 3,9% 4,1% 3,5% 4,8% 4,4% 5,3% 5,6% 5,3% 7,0% 6,8% 7,4% εργασίας. Αυτό ισχύει για όλες τις περιοχές, αλλά ιδιαίτερα για την Ευρώπη που αγωνίζεται να ορθοποδήσει και να βγει από τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων ετών. Σε περιφερειακό επίπεδο, καταγράφηκε αύξηση σε όλες τις μείζονες γεωγραφικές ενότητες. Η μεγαλύτερη αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας σημειώθηκε στην Αμερική (+7%) με πρωτοστατούσες τις χώρες της Νότιας Αμερικής, όπου η αύξηση έφτασε το 8%. Ακολούθησαν οι περιοχές Ασίας-Ειρηνικού (5%), όπου τις καλύτερες επιδόσεις κατέγραψαν οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και η Νότια Ασία (+7% για κάθε περιοχή). Τέλος, σημαντική αύξηση, για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια, κατέγραψε η Μέση Ανατολή (+4%), ενώ στην Αφρική παρατηρήθηκε πιο ήπια αύξηση των διεθνών αφίξεων της τάξης του 2%. Η Ευρώπη με αύξηση 4% αποτελεί την περιοχή με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, καθώς συγκεντρώνει πάνω από το 50% των διεθνών τουριστικών αφίξεων. Το 2014 ο αριθμός των διεθνών τουριστών αυξήθηκε κατά 22 εκατ. και ξεπέρασε τα 588 εκατ. Χάρη σε αυτές τις επιδόσεις ο τουρισμός έχει τη δική του συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Τα υψηλότερα ποσοστά στην ευρύτερη ευρωπαϊκή περιοχή κατέγραψαν η Βόρεια Ευρώπη και η Νότια Μεσογειακή Ευρώπη (με αύξηση 7% και οι δύο). 8,0% Διάγραμμα 1.1 Συγκριτική Παρουσίαση της Μεταβολής των Διεθνών Αφίξεων 2013/12 και 2014/13 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% Δ% 2013/12 Δ% 2014/13 Πηγή: UNWTO, Βαρόμετρο 13, Ιανουάριος Οι διεθνείς τουριστικές εισπράξεις το 2014 κατέγραψαν αύξηση 3,7%, φτάνοντας τα 1,2 τρις δολάρια. (Για τον υπολογισμό της πραγματικής μεταβολής των διεθνών τουριστικών εισπράξεων λαμβάνονται υπόψη οι διακυμάνσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και ο πληθωρισμός). Ο διεθνής τουρισμός αντιπροσωπεύει το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών υπηρεσιών και το 6% των συνολικών εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. 12 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

13 Οι χώρες της Νοτιανατολικής Ασίας είχαν και το 2014 τις καλύτερες επιδόσεις ως προς την αύξηση των τουριστικών τους εισπράξεων σε σχέση με το 2013, όμως με αισθητά χαμηλότερους ρυθμούς (4,2%). Ο ρυθμός αύξησης των τουριστικών εισπράξεων για τις υπόλοιπες περιοχές κυμάνθηκε γύρω από τον παγκόσμιο μέσο όρο (3,0%-3,6%). Παρόλο που το μερίδιο της Ευρώπης στις διεθνείς αφίξεις υπερβαίνει το 50%, το μερίδιό της στις τουριστικές εισπράξεις περιορίζεται στο 41%. Αντίθετα, το μερίδιο στις τουριστικές εισπράξεις της δεύτερης σε επισκεψιμότητα περιοχής που είναι η Ασία-Ειρηνικός ανέρχεται σε 30% όταν το μερίδιό της στις αφίξεις είναι 23%. Η δαπάνη ανά ταξίδι για το σύνολο των χωρών του κόσμου είναι $ τόσο το 2013 όσο και το Και στις επιμέρους περιοχές του κόσμου η δαπάνη ανά ταξίδι το 2014 κυμάνθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα του Οι χώρες της Ασίας-Ειρηνικού και της Αμερικής έχουν και το 2014 δαπάνη ανά ταξίδι σημαντικά υψηλότερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο, ενώ των ευρωπαϊκών χωρών είναι αρκετά κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. ΠΕΡΙΟΧΕΣ Πίνακας 1.2 Τουριστικές Εισπράξεις ανά Περιοχή /12 14/13 Εισπράξεις Δ% σε ανά άφιξη (σε δις $) πραγματικούς 2013 όρους (σε $) Εισπράξεις ανά άφιξη 2014 (σε $) ΚΟΣΜΟΣ ,1 3, Ευρώπη 231,6 409,5 454,9 491,7 508,8 4,2 3, Βόρεια Ευρώπη 36,1 61,7 68,0 74,8 80,7 7,6 5, Δυτική Ευρώπη 83,7 142,4 156,4 167,1 171,1 2,2 1, Κεντρ. & Ανατ. Ευρώπη 20,3 48,1 56,6 60,3 57,7 3,5-0, Νότια & Μεσογ. Ευρώπη 91,5 157,4 173,9 189,5 199,3 4,8 6, Ασία και Ειρηνικός 85,3 255,6 329,3 360,7 376,9 8,6 4, Ωκεανία 14,3 38,5 43,1 42,9 44,8 2,4 7, Νότια Ασία 4,8 19,9 22,9 24,7 27,2 6,4 7, Αμερική 131,3 180,7 249,0 264,4 274,0 5,0 3, Βόρεια Αμερική 102,0 131,2 191,4 204,7 210,7 5,4 2, Καραϊβική 17,2 22,8 24,3 25,4 27,3 3,9 6, Αφρική 10,3 30,5 34,0 35,1 36,2 2,7 3, Μέση Ανατολή 16,8 52,2 48,0 45,1 49,2-7,0 5, Πηγή: UNWTO, Βαρόμετρο 13, Ιανουάριος/Απρίλιος Η χώρα με τις μεγαλύτερες τουριστικές εισπράξεις το 2014 ήταν οι Η.Π.Α. που όμως κατέγραψαν σχετικά χαμηλό ποσοστό αύξησης σε σχέση με το 2013 (+3%). Αντίθετα η Κίνα και το Μακάο κατέγραψαν ρυθμούς αύξησης των τουριστικών τους εισπράξεων της τάξης του 10% και 7% αντίστοιχα. Για τις ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία (η δεύτερη χώρα σε τουριστικές εισπράξεις), η Ιταλία και η Γερμανία ο ρυθμός αύξησης των εισπράξεων κυμάνθηκε γύρω στο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 13

14 4%. Η Ταϋλάνδη κατέγραψε σημαντική μείωση στα τουριστικά μεγέθη της (-7% στις αφίξεις και - 8% στις εισπράξεις), εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας που επικρατεί στη χώρα. Διάγραμμα 1.2 Τουριστικές εισπράξεις σε επιλεγμένες χώρες 2014 Οι χώρες με τις μεγαλύτερες τουριστικές ειπράξεις (δις $) Μεταβολή τουριστικών εισπράξεων σε επιλεγμένες χώρες (%) 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-10% 0% 10% 20% 30% 40% ΗΠΑ Ισπανία Κίνα Γαλλία Μακάο Ιταλία Ην. Βασίλειο Γερμανία Ταϊλάνδη Ιαπωνία Δ% 13/12 Δ% 14/13 Πηγή: UNWTO, Βαρόμετρο 13, Ιανουάριος/Απρίλιος Παρόλο που οι αναδυόμενες αγορές εξερχόμενου τουρισμού αποτέλεσαν την ατμομηχανή της ανάπτυξης του παγκόσμιου τουρισμού το 2013, ο ρυθμός αύξησης της τουριστικής τους ζήτησης το 2014 επιβραδύνθηκε. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία του ΠΟΤ η τουριστική δαπάνη των κινέζων τουριστών (που αποτελούν τη μεγαλύτερη αγορά εξερχόμενου τουρισμού) αυξήθηκε κατά 17% το 2014 σε σχέση με το 2013 (τα στοιχεία αφορούν το 9μηνο του 2014). Διάγραμμα 1.3 Χώρες με τις μεγαλύτερες τουριστικές πληρωμές, 2014 Οι χώρες με τις μεγαλύτερες τουριστικές πληρωμές (δις $) Μεταβολή τουριστικών πληρωμών σε επιλεγμένες χώρες (%) 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-10% 0% 10% 20% 30% 40% ΗΠΑ Ρωσία Κίνα Γαλλία Βραζιλία Ιταλία Ην. Βασίλειο Γερμανία Σαουδική Ινδία Δ% 13/12 Δ% 14/13 Πηγή: UNWTO, Βαρόμετρο 13, Ιανουάριος/Απρίλιος ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

15 Όσον αφορά στις δύο άλλες μεγάλες αγορές εξερχόμενου τουρισμού, τη Ρωσία και τη Βραζιλία, είναι εμφανές ότι το 2014 έχασαν τη δυναμική τους, με ρυθμούς μεταβολής των ταξιδιωτικών τους πληρωμών κατά -7% και 2%, αντίστοιχα. Εκτός από τις παραδοσιακές αναπτυγμένες χώρες προέλευσης εξερχόμενου τουρισμού, όπως οι Η.Π.Α., η Γαλλία, η Ιταλία και το Ην. Βασίλειο, που κατέγραψαν σημαντικά ποσοστά αύξησης της τουριστικής τους δαπάνης, εμφανίστηκαν και κάποιες νέες χώρες εξερχόμενου τουρισμού. Η Σαουδική Αραβία, οι Φιλιππίνες, η Ινδία και το Κατάρ κατέγραψαν αύξηση της τουριστικής τους δαπάνης της τάξης του 30%, ενώ η Κολομβία και η Πολωνία κατά 19% και 14% αντίστοιχα. Από τη θετική πορεία των διεθνών τουριστικών μετακινήσεων, εισπράξεων και πληρωμών κατά τα δύο τελευταία έτη επιβεβαιώνεται η ισχυρή δυναμική της τουριστικής δραστηριότητας, ακόμα και σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας. Προβλέψεις για το Παγκόσμιος Τουρισμός Για το 2015 ο WTO εκτιμά ότι η αύξηση των διεθνών αφίξεων θα κυμανθεί μεταξύ του 3% και 4%, γεγονός που αντανακλάται και στον Δείκτη Εμπιστοσύνης του UNWTO, καθώς οι ειδικοί από όλο τον κόσμο εκτιμούν ότι οι προοπτικές για το 2015 θα είναι καλύτερες από αυτές του Σε περιφερειακό επίπεδο, οι μεγαλύτερες αυξήσεις προβλέπονται για τις χώρες της Ασίας- Ειρηνικού και της Αμερικής. Ακολουθούν οι χώρες της Ευρώπης και Αφρικής, ενώ θετικές προβλέπονται οι τουριστικές εξελίξεις και στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Πίνακας 1.3 Ποσοστιαία Μεταβολή Διεθνών Αφίξεων και Εκτιμήσεις για το Μ.Ο Εκτίμηση Προβλέψεων για το 2015 ΚΟΣΜΟΣ -3,9% 6,5% 5,1% 4,1% 4,7% 4,7% 3,8% +3% έως +4% Ευρώπη -5,0% 3,1% 6,6% 3,7% 5,0% 3,9% 2,8% +3% έως +4% Ασία και Ειρηνικός -1,6% 13,1% 6,5% 6,9% 6,8% 5,4% 6,2% +4% έως +5% Αμερική -4,7% 6,5% 3,5% 4,4% 3,5% 7,4% 2,9% +4% έως +5% Αφρική 3,4% 8,9% -0,1% 5,2% 4,8% 2,3% 5,8% +3% έως +5% Μέση Ανατολή -5,4% 13,1% -3,5% -5,6% -3,4% 4,4% 4,4% +2% έως +5% Πηγή: UNWTO, Βαρόμετρο 13, Ιανουάριος Οι προβλέψεις για το 2015 αντανακλούν μια πιο ισορροπημένη ανάπτυξη, καθώς η αύξηση της ζήτησης εκτιμάται ότι θα προέλθει από περισσότερες χώρες και όχι μόνο από τις τρεις μεγαλύτερες αγορές εξερχόμενου τουρισμού (Κίνα, Ρωσία, Βραζιλία). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 15

16 Ελληνικός Τουρισμός Οι ενδείξεις από την πορεία του ελληνικού τουρισμού μέχρι το πρώτο 5μηνο του έτους ήταν αρκετά ενθαρρυντικές και προμήνυαν μια ακόμα καλή τουριστική χρονιά. Οι ρυθμοί αύξησης τόσο των αφίξεων όσο και των τουριστικών εισπράξεων υπερέβαιναν κατά πολύ τους αντίστοιχους ρυθμούς του 5μηνου του Οι πρόσφατες, όμως, οικονομικές εξελίξεις με την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls) επέφεραν μεγάλη αναστάτωση στην τουριστική αγορά, όπου παρατηρήθηκε κύμα ακυρώσεων μέσα στο μήνα αιχμής (τον Ιούλιο) του ελληνικού τουρισμού. Η κατάσταση αντιστράφηκε, όταν ξεκαθάρισε το θέμα ότι οι ξένοι τουρίστες με πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες της αλλοδαπής δεν θα υπόκειντο στους κεφαλαιακούς περιορισμούς και έτσι οι αφίξεις από το εξωτερικό ανέκαμψαν με τον Αύγουστο, αλλά και το Σεπτέμβριο, να εξελίσσονται σε πολύ καλούς τουριστικά μήνες. Από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος απεικονίζεται ανάγλυφα η επιβράδυνση της πορείας του τουρισμού μεταξύ του 5μηνου και του 6μηνου του Έτσι, ενώ οι συνολικές αφίξεις αλλοδαπών τουριστών το α 5μηνο του 2015 αυξήθηκαν κατά 27,1% (5μηνο 2014: 17,0%), το α 6μηνο του αυξήθηκαν κατά 20,8% (6μηνο 2014: 15,6%). Το 5μηνο του 2015 οι αφίξεις τουριστών από την ΕΕ-28 αυξήθηκαν κατά 41,2% (5μηνο 2014: 18,7%) έναντι 32,4% του 6μηνου του 2015 (6μηνο 2014: 17,6%). Παρά την επιβράδυνση, όμως, που παρατηρήθηκε το α 6μηνο του 2015 σε σχέση με το 5μηνο του 2015, ο ρυθμός αύξησης των αφίξεων είναι σημαντικά υψηλότερος από αυτόν της αντίστοιχης περιόδου του Ειδικότερα, οι αφίξεις από τις παραδοσιακές χώρες προέλευσης αλλοδαπού τουρισμού στην Ελλάδα αυξήθηκαν με υψηλούς ρυθμούς. Αξιοσημείωτη είναι η ανάκαμψη των αφίξεων από τη Γερμανία (5μηνο 2015: 24,7%, 6μηνο 2015: 23,5%), όταν το 5μηνο του 2014 είχε παρατηρηθεί μείωση κατά 5,8% και το 6μηνο του 2014 οριακή αύξηση 1,9%. Επιβράδυνση παρατηρήθηκε στο ρυθμό αύξησης των αφίξεων από το Ην. Βασίλειο (5μηνο 2015: 46%, 6μηνο %). Αντίθετα, μεγάλη δυναμική παρουσιάζουν οι αφίξεις από τις ΗΠΑ, οι οποίες αυξάνονται ρυθμό μεγαλύτερο του 30% (5μηνο 2015: 37,1%, 5μηνο 2014: 33,4% και 6μηνο 2015: 41,6%, 6μηνο 2014: 22%). Κάμψη παρατηρήθηκε στο ρυθμό αύξησης των αφίξεων από τη Γαλλία σε σχέση με το 2014 (5μηνο 2015: 5,6%, 5μηνο 2014: 13,9% και 6μηνο 2015: 12,5 έναντι 15,1 το 6μηνο του 2014). Η μόνη αρνητική εξέλιξη που παρατηρείται είναι η συνεχιζόμενη μείωση των αφίξεων από τη Ρωσία με ρυθμούς μεγαλύτερους του 60% τόσο κατά το 5μηνο όσο και κατά το 6μηνο του 2015 σε σχέση με τις αντίστοιχες περιόδους του 2014, γεγονός που θα επηρεάσει σημαντικά τον τουρισμό στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά και στους νησιωτικούς προορισμούς του Αιγαίου. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις τόσο κατά το πρώτο 5μηνο όσο και κατά το α εξάμηνο του 2015 αυξάνονται με ρυθμό που υπολείπεται αυτού των αφίξεων και είναι της τάξης του 15,02% και 8,2%, αντίστοιχα (5μηνο 2014: 8,7% και 6μηνο 2014: 9,6%). Η επιβράδυνση στις αφίξεις των Βρετανών τουριστών είχε αντίκτυπο και στην ταξιδιωτική τους δαπάνη, καθώς από 68,1% που ήταν η αύξηση το 5μηνο του 2015 περιορίστηκε στο 30,3% το 6μηνο του 2015, παραμένοντας, όμως, η μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ των παραδοσιακών εθνικοτήτων που επισκέπτονται τη χώρα μας. Ενώ η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση της ταξιδιωτικής δαπάνης το 5μηνο του 2015 ήταν των Γερμανών (20%), το 6μηνο του 2015 υπερκεράστηκε από την αύξηση της ταξιδιωτικής δαπάνης των Γάλλων (21,2%). 16 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

17 Η τουριστική δαπάνη των Ρώσων τουριστών ακολουθεί την πορεία των αφίξεων και καταγράφει κάθετη πτώση της τάξης του 58% το 5μηνο του 2015 και 63,2% το 6μηνο του Πτωτική πορεία ακολουθεί και η δαπάνη ανά ταξίδι που σημειώθηκε το 6μηνο του 2015 (6μηνο 2015: -10%, 6μηνο 2014: -4,6%). Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, δεν παρατηρήθηκαν αξιόλογες διαφορές στις αεροπορικές αφίξεις από το εξωτερικό μεταξύ α 6μήνου και α 7μήνου του Οι αφίξεις το 6μηνο του 2015 στα περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας (χωρίς το αεροδρόμιο της Αθήνας) αυξήθηκαν κατά 0,9%, ενώ το ίδιο διάστημα του 2014 είχαν αυξηθεί κατά 12%, γεγονός που αποτυπώνει τις επιπτώσεις που έχει στον εισερχόμενο τουρισμό η γενικότερη οικονομικο-πολιτική κρίση που επικρατεί τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας. Παρόλα αυτά, οι αφίξεις στο αεροδρόμιο της Αθήνας κατέγραψαν αύξηση 26,6%, ποσοστό, όμως, χαμηλότερο από το αντίστοιχο για το 7μηνο του 2014 (31,2%). Συνολικά, στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας που υποδέχονται τουρίστες από το εξωτερικό το 7μηνο του 2015 παρατηρήθηκε αύξηση 6,9%, έναντι αύξησης 16% την ίδια περίοδο του ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 17

18 Ευρωβαρόμετρο: Προτιμήσεις των ευρωπαίων τουριστών 2. Στο τελευταίο Ευρωβαρόμετρο (Flash Eurobarometer 414) που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2015 και δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2015, παρουσιάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά των ευρωπαίων τουριστών. Η έρευνα διεξάγεται με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων σε πάνω από ερωτώμενους σε 35 ευρωπαϊκές χώρες (ΕΕ-28, Τουρκία, FYROM, Ισλανδία, Μαυροβούνιο, και Μολδαβία). Οι ερωτήσεις κατηγοριοποιούνται σε 4 μεγάλες ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με τη διερεύνηση και τον προγραμματισμό των διακοπών τους το Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με την εμπειρία από τις διακοπές το Στην τρίτη ενότητα (μία μόνο ερώτηση) καταγράφονται οι παράγοντες που εμπόδισαν τους ερωτώμενους να πάνε διακοπές το Στην τέταρτη ενότητα οι ερωτώμενοι απαντούν σε ερωτήσεις που αφορούν στον προγραμματισμό των διακοπών τους για το Συνοπτικά τα συνολικά ευρήματα της έρευνας ανά ενότητα παρουσιάζονται παρακάτω. Οι απαντήσεις αφορούν σε άτομα που πήγαν για διακοπές τουλάχιστον μια φορά μέσα στο 2014 και έμειναν τουλάχιστον 4 νύχτες σε έναν προορισμό. Προφανώς υπάρχουν διαφοροποιήσεις όσον αφορά στην εθνικότητα των ερωτώμενων. 1. Διερεύνηση και προγραμματισμός των διακοπών το Οι λόγοι που πήγαν διακοπές το 2014 Για ακόμα μια χρονιά και το 2013 οι ερωτώμενοι επιλέγουν να πάνε διακοπές για τον ήλιο και τη θάλασσα που θα συναντήσουν σε έναν προορισμό, με ποσοστό 48%, αυξημένο σε σχέση με το 46% που είχαν απαντήσει τον Ιανουάριο του Δεύτερος λόγος είναι η επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους (36% έναντι 34% τον 01/2014) και ακολουθεί το φυσικό περιβάλλον (κλίμα, βουνά, λίμνες, παραλίες κλπ.) του προορισμού (31% έναντι 30% τον 01/2014). 1.2 Οι λόγοι που τους κάνουν να επιστρέψουν στον ίδιο προορισμό Το 47% των ερωτηθέντων απαντά ότι επιστρέφει στον ίδιο προορισμό γιατί τους άρεσαν τα φυσικά χαρακτηριστικά, το κλίμα και γενικά οι ομορφιές του περιβάλλοντος (46% τον 01/2014). Ακολουθεί με 33% η ποιότητα των καταλυμάτων και με 30% τα πολιτιστικά και ιστορικά αξιοθέατα. Το επίπεδο των τιμών έρχεται τέταρτο στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών με ποσοστό 27%, έναντι 26% τον 01/ Κύριες πηγές πληροφόρησης για τον προγραμματισμό των διακοπών το 2014 Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες (55%) απάντησαν ότι οι συστάσεις από φίλους και συγγενείς αποτέλεσαν την κύρια πηγή πληροφόρησής τους για την επιλογή ενός προορισμού για να περάσουν τις διακοπές τους. Δεύτερη πηγή (46%) αποτελούν οι πληροφορίες που αντλούν από το διαδίκτυο και ακολουθεί η προσωπική εμπειρία (32% έναντι 33% τον 01/2014). Το ποσοστό των ερωτηθέντων που αντλεί τις πληροφορίες για τον προγραμματισμό των διακοπών από τα τουριστικά γραφεία/πρακτορεία 2 Flash Barometer 414, Preferences of Europeans towards tourism, March ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

19 περιορίστηκε ακόμα περισσότερο (18% έναντι 19% τον 01/2014) και αποτελεί την τέταρτη πηγή πληροφόρησης. 1.4 Πώς οργάνωσαν τις διακοπές τους το 2014 Φαίνεται ότι το διαδίκτυο έχει μπει για τα καλά στη ζωή των τουριστών, καθώς το 66% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι οργάνωσαν τις διακοπές τους μέσω του internet. Το αντίστοιχο ποσοστό τον 01/2014 ήταν 58%. Μέσω κάποιου γνωστού οργάνωσε τις διακοπές του το 21% και μέσω τουριστικού γραφείου το 19%. 2. Η εμπειρία των διακοπών το Ποσοστό ερωτηθέντων που ταξίδεψαν το 2014 Το 72% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ταξίδεψε τουλάχιστον μία φορά μέσα στο 2014 είτε για λόγους αναψυχής, είτε για επαγγελματικούς λόγους (έναντι 70% τον 01/2014). Το ποσοστό αυτών που ταξίδεψαν από μία έως 10 φορές μέσα στο 2014 παρέμεινε στα ίδια επίπεδα της περσινής έρευνας. Αύξηση δύο ποσοστιαίων μονάδων παρουσίασε το ποσοστό αυτών που ταξίδεψε πάνω από 10 φορές μέσα στο έτος (10% έναντι 8% τον 01/2014). 2.2 Διάρκεια των διακοπών το 2014 Η πλειονότητα των ερωτηθέντων (56%) δήλωσε ότι έκανε διακοπές για περίοδο από 4-13 συνεχόμενες νύχτες, ενώ το 49% έκανε διακοπές μικρής διάρκειας μέχρι 3 διανυκτερεύσεις. Τα ευρήματα δεν διαφέρουν ουσιαστικά από τα αντίστοιχα της προηγούμενης έρευνας. 2.3 Προορισμός των διακοπών το 2014 Το 40% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι πέρασε τις κύριες διακοπές του μέσα στη χώρα του και το 39% μέσα την ΕΕ-28. Μόνο το 21% δήλωσε ότι ταξίδεψε εκτός ΕΕ-28. Οι πιο δημοφιλείς χώρες προορισμού (εκτός του εσωτερικού της ίδιας τους της χώρας) παραμένουν η Ισπανία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Νοτ. Αφρική/Μ. Ανατολή, η Ελλάδα και η Ασία/Ωκεανία. 2.4 Είδος διακοπών για το 2014 Όπως και την προηγούμενη χρονιά, το 41% των ερωτηθέντων πραγματοποίησε τουλάχιστον ένα ταξίδι διακοπών, όπου τα διάφορα τμήματα του ταξιδιού αγοράστηκαν ξεχωριστά. Το 36% αυτών (αμετάβλητο με την προηγούμενη χρονιά) έκανε χρήση πακέτου διακοπών που δεν ήταν all-inclusive και το 30% έκανε χρήση πακέτου διακοπών all-inclusive. 2.5 Τύπος καταλύματος που επέλεξαν το 2014 Όσον αφορά στον τύπο του καταλύματος, το 38% (44% τον 01/2014)των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι έμειναν σε επαγγελματικό κατάλυμα (paid accommodation) με περισσότερους από 20 επισκέπτες για διάστημα τουλάχιστον 4 συνεχόμενων ημερών και ένα 36% (40% τον 01/2014) σε ανάλογο κατάλυμα με λιγότερους από 20 επισκέπτες. Σε ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 19

20 φίλους και συγγενείς έμεινε το 33% και σε ιδιόκτητες κατοικίες (δευτερεύουσες) έμεινε το 18%. 2.6 Βαθμός ικανοποίησης από τις κύριες διακοπές τους το 2014 Το 95% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έμεινε ικανοποιημένο από την ασφάλεια του καταλύματός του, την ποιότητα του καταλύματος και τα φυσικά/περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Ως προς το γενικό επίπεδο των τιμών, το 87% εξέφρασε ικανοποίηση, αν και η πλειονότητα αυτών (49%) δήλωσαν σχετικά ικανοποιημένοι έναντι του πολύ ικανοποιημένοι που δήλωσε το 38%. 2.7 Θέματα ασφάλειας/ υγιεινής που αντιμετώπισαν κατά στις κύριες διακοπές τους το 2014 Το 93% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν αντιμετώπισε προβλήματα ασφάλειας στο κατάλυμα που διέμεινε. Από το 6% που δήλωσε ότι αντιμετώπισε κάποιο πρόβλημα ασφάλειας το 2% είχε σχέση με τροφικές δηλητηριάσεις ή προβλήματα που σχετίζονταν με το φαγητό, το 1% με πέσιμο ή κάποιο άλλο ατύχημα και το 1% με ατυχήματα στην πισίνα. 2.8 Υποβολή παραπόνων κατά τις διακοπές τους το 2014 Μόνο το 4% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι υπέβαλε κάποιο παράπονο κατά τη διάρκεια όλων των διακοπών που έκανε το 2014 με τουλάχιστον μία διανυκτέρευση. Τα παράπονα αφορούσαν σε ποσοστό 47% (αυξημένο κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες από την προηγούμενη έρευνα) το κατάλυμα, σε ποσοστό 25% τις μεταφορές (αυξημένο κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες από την προηγούμενη έρευνα), σε ποσοστό 15% τα εστιατόρια και σε ποσοστό 7% τις δραστηριότητες αναψυχής. 3. Λόγοι που τους εμπόδισαν να πάνε διακοπές το 2014 Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων (42%) δήλωσε ότι δεν πήγε διακοπές το 2014 για οικονομικούς λόγους. Το αντίστοιχο ποσοστό τον 01/2014 ήταν 44%. Λόγοι υγείας, έλλειψη χρόνου, οικογενειακές υποχρεώσεις είναι μερικές από τις λοιπές αιτίες, για τις οποίες οι ερωτηθέντες δεν πήγαν διακοπές το Σχέδια για διακοπές το Επιπτώσεις της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης για τα σχέδια διακοπών το 2015 Το 45% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα πάει διακοπές το 2015 χωρίς να αλλάξει τα σχέδια που είχε εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης, ενώ το 32% δήλωσε ότι θα πάει μεν διακοπές το 2015 αλλά με κάποια αλλαγή στα σχέδια. Το 11% δήλωσε ότι δεν θα πάει διακοπές το 2015, ενώ το 4% δήλωσε ότι δεν πάει ποτέ διακοπές. 4.2 Διάρκεια διακοπών το 2014 Το 43% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα κάνει διακοπές το 2015 διάρκειας 4 έως 13 συνεχόμενων διανυκτερεύσεων, ενώ το 32% σχεδιάζουν να κάνουν σύντομες διακοπές μέχρι 3 διανυκτερεύσεις. Τέλος το 20% δήλωσε ότι οι διακοπές του θα έχουν διάρκεια 20 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

21 μεγαλύτερη από 13 συνεχόμενες διανυκτερεύσεις. Τα ποσοστά αυτά είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα της προηγούμενης έρευνας. 4.3 Προορισμός διακοπών το 2015 Πάνω από το 51% αυτών που δήλωσαν ότι θα κάνει διακοπές (κύριες και δευτερεύουσες) το 2015 σκοπεύει να πάει σε κάποιο προορισμό μέσα στη χώρα του, ενώ το 43% αυτών σε κάποια άλλη χώρα μέσα στην ΕΕ, ενώ μόνο το 24% θα επισκεφτεί προορισμό εκτός ΕΕ. Όσον αφορά στους Έλληνες, η έρευνα έδειξε ότι το 44% αυτών πραγματοποίησαν τις κύριες διακοπές τους στο εσωτερικό της χώρας, το 4% στη Γερμανία και από 3% στην Ιταλία και το Ην. Βασίλειο. Σε ποσοστό 54% οι Έλληνες πραγματοποίησαν διακοπές αναψυχής και 48% επισκέφτηκε συγγενείς και φίλους. Οι συστάσεις από φίλους, συναδέλφους ή συγγενείς αποτελεί την κύρια πηγή πληροφοριών για τα σχέδια των διακοπών τους. Το διαδίκτυο αποτελεί την κύρια μέθοδο οργάνωσης των διακοπών τους (57%). Μέσω κάποιου γνωστού οργανώνει τις διακοπές του το 15%, ενώ ένα 12% επί τόπου στο μέρος των διακοπών. Ο βαθμός ικανοποίησης των Ελλήνων από την εμπειρία των διακοπών τους το 2014 είναι χαμηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (Ε.Μ.Ο.). Έτσι, από την ασφάλεια του καταλύματος έμεινε ικανοποιημένο μόνο το 45% των Ελλήνων έναντι 66% του Ε.Μ.Ο. Από την ποιότητα του καταλύματος το 40% (έναντι 60%) και μόνο από τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής το ποσοστό των πολύ ικανοποιημένων Ελλήνων (63%) προσεγγίζει τον Ε.Μ.Ο. (70%). Για το 2015 το 74% των Ελλήνων προγραμματίζει διακοπές εντός της χώρας και το 14% εντός της ΕΕ-28. Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση επηρεάζει περισσότερο τους Έλληνες από ότι τους Ευρωπαίους σχετικά με τον προγραμματισμό των διακοπών τους το Μόνο το 12% δήλωσαν ότι δεν θα αλλάξουν τα σχέδια των διακοπών τους λόγω της οικονομικής κατάστασης (έναντι 45% του Ε.Μ.Ο.). Το 38% θα πάει διακοπές, αλλά θα ξοδέψει λιγότερα (έναντι 19% του Ε.Μ.Ο.). Το 27% των Ελλήνων δήλωσε ότι η οικονομική κρίση τους έχει επηρεάσει και ότι δεν θα πάνε διακοπές το 2015 (έναντι 11% του Ε.Μ.Ο.). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 21

22 Εξελίξεις του Ελληνικού Τουρισμού. Η πορεία του ελληνικού τουρισμού κατά το Μετά το 2013 που υπήρξε για την Ελλάδα μια εξαιρετικά καλή τουριστική χρονιά, οι θετικές επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού συνεχίστηκαν και το Σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία της Έρευνας Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος, οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών αυξήθηκαν κατά 20,7%, οι διανυκτερεύσεις κατά 14,7% και οι τουριστικές εισπράξεις κατά 10,2% (περιλαμβάνονται και στοιχεία από τις κρουαζιέρες, πέρα από αυτά που περιλαμβάνονται στην Έρευνα Συνόρων). Παρά την αύξηση, όμως, του αριθμού των αφίξεων το 2014, παρατηρείται μια επιβράδυνση στο ρυθμό αύξησης των τουριστικών εισπράξεων και μια στασιμότητα στο ρυθμό αύξησης των διανυκτερεύσεων. Διάγραμμα 2.1 Εξέλιξη του Ελληνικού Τουρισμού Εισπράξεις 10,2% 16,4% Διανυκτερεύσεις 14,7% 14,4% Αφίξεις 18,7% 20,7% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 2014/ /12 Πηγή: Έρευνα Συνόρων, Τράπεζα της Ελλάδος. Έχουν ενσωματωθεί στατιστικά στοιχεία από κρουαζιέρες επιπλέον της Έρευνας Συνόρων. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποιούν τα αεροδρόμια και η ΥΠΑ, οι αεροπορικές αφίξεις αλλοδαπών τουριστών το 2014 κατέγραψαν αύξηση περίπου 15,2% σε σχέση με το Στις περισσότερες από τις ευρύτερες περιφέρειες της χώρας σημειώθηκε διψήφιο ποσοστό αύξησης των αφίξεων. Μόνο στις δύο κυριότερες νησιωτικές περιφέρειες της χώρας καταγράφηκε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των αφίξεων. Έτσι, στην Κρήτη οι αεροπορικές αφίξεις αυξήθηκαν κατά 6,3% το 2014 έναντι 17,4% το 2013, ενώ στα Δωδεκάνησα αυξήθηκαν κατά 8,4% το 2014 έναντι 12,5% το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

23 Εντυπωσιακή παραμένει για μία ακόμη χρονιά η αύξηση των αφίξεων που παρατηρήθηκε στο αεροδρόμιο της Καλαμάτας, όπου καταγράφηκε και πάλι το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης των αεροπορικών αφίξεων (87,5%), ποσοστό αύξησης μεγαλύτερο και από αυτό του 2013 (61,2%). Από τους παραδοσιακούς τουριστικούς προορισμούς της χώρας, η Μύκονος (39,2%) και η Σαντορίνη (27%) εξακολουθούν να διατηρούν τα πρωτεία και το 2014 στις αεροπορικές αφίξεις αλλοδαπών τουριστών, ενώ η Κως (9,2%), η Ρόδος (7,9%) και το Ηράκλειο (5%) είδαν αισθητή επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των αφίξεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αυξήθηκε ο αριθμός των αεροπορικών αφίξεων σε απόλυτους αριθμούς σε σχέση με το Μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη σημειώθηκε στα νησιά του Βορείου Αιγαίου, όπου οι αεροπορικές αφίξεις αλλοδαπών τουριστών αυξήθηκαν το 2014 κατά 21,5% (έναντι 1,6% το 2013 και -6,2% το 2012). Η αύξηση αυτή οφείλεται στις αφίξεις στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης (40,5%) και της Σάμου (18,2%). Τέλος, η ήπια τάση ανάκαμψης των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών που παρατηρήθηκε στο αεροδρόμιο της Αθήνας το 2013 (2,5%) εξελίχτηκε σε θεαματική ανάκαμψη το 2014, καθώς καταγράφηκε αύξηση 29,5%, με πολλαπλασιαστικές θετικές επιδράσεις στον τουρισμό της Αθήνας. Διάγραμμα 2.2 Αφίξεις μη Κατοίκων στα Περιφερειακά Αεροδρόμια (Ποσοστιαία Μεταβολή, %) ΣΥΝΟΛΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΩΝ Αθήνα Β. Αιγαίο Κυκλάδες Ιόνια Νησιά Πελοπόννησος Δωδεκάνησα Κρήτη Β. Ελλάδα 15,2 10,7 29,5 2,5 21,5 1,6 32,1 24,0 14,0 13,4 25,3 8,4 12,5 6,3 17,4 15,5 3,5 42,6 Δ% 14/13 Δ% 13/12 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 45,0 Πηγή: AIA/Passenger Survey, ΥΠΑ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 23

24 Πίνακας 2.1 Αεροπορικές Αφίξεις Αλλοδαπών Τουριστών σε Επιλεγμένα Αεροδρόμια της Χώρας Ιανουάριος - Δεκέμβριος Αεροδρόμια Δ% 12/11 Δ% 13/12 Δ% 14/13 Θεσσαλονίκη* ,5 3,4 16,2 Καβάλα ,7 6,7 3,9 (Β. Ελλάδα) ,3 3,5 15,5 Ηράκλειο* ,2 17,0 5,0 Χανιά ,2 18,4 10,2 (Κρήτη) ,4 17,4 6,3 Ρόδος ,4 11,1 7,9 Κως ,7 15,3 9,2 (Δωδεκάνησα) ,8 12,5 8,4 Άραξος ,0 5,8 5,4 Καλαμάτα ,3 61,2 87,5 (Πελοπόννησος) ,7 25,3 42,6 Κέρκυρα ,4 12,4 13,8 Κεφαλονιά ,2 17,5 5,9 Ζάκυνθος ,4 15,2 17,8 Άκτιο ,4 8,8 13,9 (Ιόνια Νησιά) ,9 13,4 14,0 Μύκονος ,0 26,7 39,2 Σαντορίνη ,9 22,1 27,0 (Κυκλάδες) ,2 24,0 32,1 Σκιάθος ,3 0,9 18,9 Μυτιλήνη ,9 12,3 40,5 Χίος ,7 3,6-5,8 Λήμνος ,6 27,6 6,4 Σάμος ,6-4,2 18,2 (Β. Αιγαίο) ,2 1,6 21,5 ΣΥΝΟΛΟ ,7 13,0 11,5 ΑΘΗΝΑ ,0 2,5 29,5 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ,2 10,7 15,2 * Συνολικές αφίξεις από το εξωτερικό. Πηγή: ΥΠΑ, ΔΑΑ Ελ. Βενιζέλος, Περιφερειακά Αεροδρόμια. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 24 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

25 Λόγοι επίσκεψης στην Ελλάδα. Με βάση τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2014 αναφορικά με την κατανομή της ταξιδιωτικής δαπάνης μη κατοίκων στην Ελλάδα ανά λόγο ταξιδιού, προκύπτει ότι το μεγαλύτερο μερίδιο της δαπάνης (84,3%) αφορά σε λόγους αναψυχής. Οι εισπράξεις από τα επαγγελματικά ταξίδια αυξήθηκαν κατά 22,4% το 2014, γεγονός που είχε θετική επίδραση στη συμμετοχή τους στο σύνολο των εισπράξεων (2014: 5,8%, 2013: 5,2%). Παρόλα αυτά όμως, από το 2007 μέχρι το 2014 η δαπάνη για επαγγελματικά ταξίδια έχει μειωθεί κατά 21% περίπου και το μερίδιό της έχει συρρικνωθεί κατά 33% περίπου. Διάγραμμα 2.3 Ταξιδιωτικές Εισπράξεις στην Ελλάδα κατά Λόγο Ταξιδιού 2010 & ,9% 6,8% 7,8% 4,7% 5,8% 3,8% 1,3% 2,7% 77,6% 84,3% Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος. Σημαντικά έχουν περιοριστεί και οι δαπάνες για τα ταξίδια για σπουδές, καταγράφοντας το 2014 μείωση 36% σε σχέση με το 2010 και μείωση κατά 5% σε σχέση με το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 25

26 Πίνακας 2.2 Ταξιδιωτικές Εισπράξεις κατά Λόγο Ταξιδιού (σε εκατ. ευρώ) Περίοδος Αναψυχή Π ρ ο σ ω π ι κ ο ί Λ ό γ ο ι Σπουδές Λόγοι υγείας Επίσκεψη σε οικογένεια Λοιποί λόγοι Σύνολο προσωπικών λόγων Επαγγελ ματικοί λόγοι Σύνολο % Μεταβολή ως προς το προηγούμενο έτος ,1 306,4 40,3 546,6 472, ,9 698, ,3-10, ,8 282,1 29,8 471,6 620, ,7 745, ,3-7, ,7 223,9 35,2 489,5 596, ,3 713, ,7 9, ,3 193,3 27,4 431,7 602, ,9 582, ,5-0, ,5 190,4 20,3 409,1 639, ,8 634, ,2 16, ,6 180,6 29,6 511,7 604, ,8 776, ,0 10,2 Ι 158,1 45,0 4,5 63,3 61,7 332,6 134,1 466,7 ΙΙ 2.091,0 74,5 7,2 110,2 151, ,9 187, ,1 ΙΙΙ 5.437,9 53,4 15,9 225,2 279, ,5 234, ,9 IV 759,7 51,0 7,6 90,8 104, ,5 157, ,0 % Μεταβολή ως προς το αντίστοιχο 3μηνο του προηγούμενου έτους 2012 Ι 120,7 37,2 6,7 74,3 58,4 297,3 115,3 412,6-11,6 ΙΙ 2.064,3 64,0 6,4 116,0 143, ,4 151, ,7-2,9 ΙΙΙ 5.685,2 47,1 6,8 175,2 308, ,8 178, ,5 2,5 ΙV 735,1 45,0 7,5 66,2 91,6 945,5 137, ,7-7, Ι 139,4 29,1 2,7 50,3 63,7 285,2 116,6 401,8-2,6 ΙΙ 2.582,7 73,8 4,7 105,1 144, ,0 162, ,9 20,7 III 6.589,6 41,7 9,1 170,1 328, ,1 204, ,3 14, IV 946,8 45,8 3,9 83,6 102, ,6 150, ,2 23,1 Ι 167,0 33,4 5,4 68,0 61,2 335,0 136,3 471,3 17,3 ΙΙ 2.830,6 61,2 7,8 119,0 136, ,3 184, ,5 8,6 ΙΙΙ 7.283,0 43,9 7,7 234,9 321, ,9 299, ,4 11,5 IV 1.009,9 42,0 8,7 89,9 85, ,5 156, ,7 4,4 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος. Αφίξεις αλλοδαπών ανά χώρα προέλευσης. Το 2014 ήταν επίσης μια ιδιαίτερα καλή χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό. Όπως είχε ήδη φανεί από την έναρξη της τουριστικής περιόδου, οι αφίξεις ξεπέρασαν τα 22 εκατ. τουρίστες, αυξημένες κατά 23% σε σχέση με το 2013 (χωρίς τις κρουαζιέρες). Οι αφίξεις τουριστών στη χώρα μας από όλες τις επιμέρους περιοχές του κόσμου κατέγραψαν διψήφιο ποσοστό αύξησης το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

27 Η Ευρώπη εξακολουθεί να παραμένει η κύρια περιοχή προέλευσης τουριστών. Οι αφίξεις από την Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 23,4% το 2014 (2013: 13,9%), ενώ και το μερίδιό τους στις συνολικές αφίξεις κατέγραψε οριακή αύξηση (2014: 88,4%, 2013: 88,1%). Πίνακας 2.3 Αφίξεις μη-κατοίκων στην Ελλάδα κατά Χώρα Προέλευσης ΧΩΡΕΣ Δ% 2013/12 Δ% 2014/13 Μερίδιο 2013 Μερίδιο 2014 I. ΕΥΡΩΠΗ ,9% 23,4% 88,1% 88,4% ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ,5% 25,9% 58,7% 60,1% Αυστρία ,0% 20,6% 1,3% 1,3% Γαλλία ,9% 27,0% 6,4% 6,6% Γερμανία ,5% 8,5% 12,7% 11,2% Ην. Βασίλειο ,9% 13,2% 10,3% 9,5% Ισπανία ,9% 48,1% 0,5% 0,6% Ιταλία ,7% 15,9% 5,4% 5,1% Ολλανδία ,4% 13,2% 3,2% 3,0% Πολωνία ,4% 52,7% 2,2% 2,7% Πορτογαλία ,0% 6,8% 0,1% 0,1% Ρουμανία ,0% 94,8% 1,6% 2,5% Σουηδία ,3% -8,4% 2,1% 1,5% Τσεχία ,7% 21,1% 1,6% 1,6% Φινλανδία ,6% 19,3% 0,8% 0,8% Ελβετία ,7% 8,8% 1,9% 1,7% Νορβηγία ,0% -7,1% 1,5% 1,1% Ρωσία ,7% -7,6% 7,5% 5,7% IΙ. ΑΣΙΑ ,5% 16,4% 6,8% 6,4% Ιαπωνία ,6% 42,3% 0,1% 0,1% Κίνα ,1% 67,6% 0,2% 0,2% Ισραήλ ,3% -7,3% 1,2% 0,9% Τουρκία ,0% 17,5% 4,6% 4,4% IΙΙ. ΑΦΡΙΚΗ ,4% 58,7% 0,2% 0,2% Αίγυπτος - Σουδάν ,5% 124,4% 0,0% 0,0% Νοτιοαφρ. Ένωση ,4% 41,6% 0,1% 0,1% IV. ΑΜΕΡΙΚΗ ,0% 18,0% 4,2% 4,0% Βραζιλία ,1% 90,9% 0,2% 0,2% Η.Π.Α ,8% 26,9% 2,6% 2,7% Καναδάς ,8% -22,0% 1,0% 0,7% V. ΩΚΕΑΝΙΑ ,0% 44,0% 0,8% 0,9% Αυστραλία ,6% 41,8% 0,7% 0,8% VI. ΣΥΝΟΛΟ (*) ,5% 23,0% 100,0% 100,0% ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ (*) Χωρίς κρουαζιέρες. Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ, Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 27

28 -22% -12% -8% 8% 8% -4% 13% 18% 27% 14% 16% 21% 13% 21% 38% 18% 25% 27% 55% 51% 53% 68% 95% 82% 91% 132% Ο ρυθμός μεταβολής των αφίξεων από τις ευρωπαϊκές χώρες το 2014 παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις, αλλά και διαφοροποιήσεις σε σχέση με το Οι αφίξεις από την Ισπανία εμφανίζονται να ανακάμπτουν με θεαματικό ρυθμό το 2014 σε σχέση με το 2013, ενώ από την Πορτογαλία με ηπιότερο ρυθμό. Οι τουρίστες από την Πολωνία και τη Ρουμανία καταγράφουν από τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, με 94,8% και 52,7%, αντίστοιχα. Αντίθετα, οι αφίξεις από τη Ρωσία το 2014 κατέγραψαν σημαντική μείωση της τάξης του -7,6% (2013: 54,7%). Η δυναμική στις αφίξεις των κινέζων τουριστών που επισκέφτηκαν τη χώρα μας το 2014 φαίνεται να ανακόπτεται και να καταγράφεται αύξηση 68% περίπου, έναντι αύξησης 132% το Το ίδιο φαίνεται ότι συνέβη και με τις αφίξεις από τον Καναδά που κατέγραψαν μείωση -22% το 2014 (2013: 25%). Τέλος, μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι αφίξεις από τη Βραζιλία (91%) το 2014, γεγονός που δείχνει ότι η Βραζιλία αναδεικνύεται σε μια νέα αναδυόμενη αγορά προέλευσης αλλοδαπών τουριστών, όπως επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία για τις διεθνείς αφίξεις του ΠΟΤ. Διάγραμμα 2.4 Αφίξεις μη-κατοίκων στην Ελλάδα (% μεταβολή 2013/12 & 2014/13) 140,0% 120,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% -20,0% -40,0% Δ% 2013/12 Δ% 2014/13 Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ., Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 28 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

29 Η Ευρώπη εξακολουθεί και το 2014 να παραμένει η κύρια πηγή προέλευσης αλλοδαπών τουριστών στη χώρα μας, με ποσοστό 88,4%. Το μερίδιό της, όμως, το 2013 κατέγραψε μια μικρή μείωση σε σχέση με το 2012, ενώ αντίθετα αυξήθηκε το μερίδιο των τουριστών από τις χώρες της Ασίας. Τα μερίδια από τις υπόλοιπες περιοχές παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα. Διάγραμμα 2.5 Μερίδιο Εισερχόμενου Τουρισμού στην Ελλάδα ανά Περιοχή (%) 2014 Ασία 6,4% Αφρική 0,2% Αμερική 4,0% Ωκεανία 0,9% Ευρώπη 88,4% Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ., Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Όσον αφορά στους τουρίστες από τις επιμέρους ευρωπαϊκές χώρες, οι Γερμανοί εξακολουθούν να έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο ως ποσοστό του εισερχόμενου τουρισμού (11,2%) με δεύτερους τους Βρετανούς (9,5%) 3. Τα μερίδια, όμως, και των δύο αυτών εθνικοτήτων παρουσίασαν σημαντική μείωση το 2014 σε σχέση με το 2013, όπως συνέβη και το 2013/12. Τη μεγαλύτερη μείωση (-11,8%) κατέγραψαν οι Γερμανοί και ακολούθησαν οι Βρετανοί με μείωση της τάξης του 8% περίπου. Σημαντική μείωση παρατηρήθηκε το 2014 στο μερίδιο των Ρώσων (-24,8%), ενώ αυξανόμενη δυναμική δείχνουν τα μερίδια των κινέζων τουριστών (61%) και των Βραζιλιάνων (55%). Τέλος, μεγάλη μείωση καταγράφουν τα μερίδια των τουριστών από τις σκανδιναβικές χώρες. Η εξέλιξη των 15 μεγαλύτερων μεριδίων των αφίξεων των τουριστών στην Ελλάδα απεικονίζονται στο διάγραμμα που ακολουθεί. 3 Τα μερίδια υπολογίζονται με βάση τις συνολικές αφίξεις μη κατοίκων χωρίς κρουαζιέρες. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 29

30 Διάγραμμα χώρες με το μεγαλύτερο μερίδιο στον ελληνικό τουρισμό (2014). Σύγκριση 2014 με ,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Μερίδιο 2013 Μερίδιο 2014 Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ., Έρευνα Συνόρων της Τράπεζας της Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Ταξιδιωτική δαπάνη και μέση διάρκεια παραμονής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έρευνας συνόρων που διεξάγει η Τράπεζα της Ελλάδας, η μέση δαπάνη ανά ταξίδι αλλοδαπού τουρίστα μειώθηκε κατά 8,7% το 2014 σε σχέση με το 2013 και κατά 10,5% σε σχέση με το 2012 και έφτασε τα 551,8. (Πίνακας 2.4). Η μείωση αυτή της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι είχε ως αποτέλεσμα οι ταξιδιωτικές εισπράξεις να αυξηθούν με χαμηλότερο ρυθμό (10,2%) σε σχέση με την αύξηση των αφίξεων. Πίνακας 2.4 Ταξιδιωτική Δαπάνη μη Κατοίκων στην Ελλάδα Έτος 3μηνο Δαπάνη ανά ταξίδι ( ) Δ% Δαπάνης κατά ταξίδι σε σχέση με το αντίστοιχο 3μηνο του προηγούμενου έτους Δαπάνη ανά διανυκτέρευση ( ) Μέση διάρκεια παραμονής ,2 73,3 8, ,2 74,6 8, ,8 71,6 7, Ι 413,4-1,8% 60,5 6,8 ΙΙ 593,6-5,0% 73,2 8,1 ΙΙΙ 687,2-1,8% 74,2 9,3 IV 461,7-13,4% 74,3 6, Ι 368,3-10,9% 60,0 6,1 30 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

31 Πηγή: ΙΙ 613,6 3,4% 74,8 8,2 ΙΙΙ 657,7-4,3% 75,5 8,7 IV 468,7 1,5% 74,9 6, Ι 374,2 1,6% 60,7 6,2 ΙΙ 577,6-5,9% 73,7 7,8 ΙΙΙ 598,9-8,9% 72,4 8,3 IV 391,5-16,5% 67,2 5,8 Τράπεζα της Ελλάδας (περιλαμβάνονται στοιχεία και για τις κρουαζιέρες εκτός της Έρευνας Συνόρων). Από τις υπόλοιπες εκτός ΕΕ χώρες, οι Αυστραλοί έχουν τη μεγαλύτερη δαπάνη ανά ταξίδι (1.305 ) και ακολουθούν οι Καναδοί (1.125 ) και οι Αμερικανοί (1.107 ). Καναδοί και Αυστραλοί έχουν επίσης τη μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής στη χώρα μας, με 13,7 και 12,7 διανυκτερεύσεις αντίστοιχα. Πίνακας 2.5 Βασικά Τουριστικά Μεγέθη από Επιλεγμένες Χώρες Εισερχόμενου Τουρισμού στην Ελλάδα, 2014 Χώρα Προέλευσης Δαπάνες (σε 000) Διανυκτερεύσεις Επισκέπτες Δαπάνη κατά ταξίδι ( ) Δαπάνη κατά Διανυκτέρευση ( ) Μέση διάρκεια παραμονής (αριθμός διαν/σεων) Αυστρία ,7 85,4 10,1 Γερμανία ,0 65,8 12,3 Βέλγιο ,1 83,2 9,2 Γαλλία ,7 77,9 9,9 Ιταλία ,0 68,7 9,2 Ην. Βασίλειο ,1 75,9 9,8 ΗΠΑ ,8 96,1 11,5 Καναδάς ,3 81,9 13,7 Αυστραλία ,0 103,0 12,7 Ρωσία ,2 88,2 10,5 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος & QUANTOS S.A. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Ο εγχώριος τουρισμός στην Ελλάδα Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, ο εγχώριος τουρισμός μιας χώρας περιλαμβάνει τις δραστηριότητες του κατοίκου-επισκέπτη στο εσωτερικό της χώρας αναφοράς, είτε ως μέρος ενός τουριστικού ταξιδιού στην ημεδαπή είτε ως μέρος ενός τουριστικού ταξιδιού στην αλλοδαπή. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 31

32 Εσωτερικός Τουρισμός. Οι Έλληνες που επιλέγουν να περάσουν τις διακοπές τους στο εσωτερικό της Επικράτειας αποτελούν το τμήμα του εγχώριου ελληνικού τουρισμού στην ημεδαπή. Η οικονομική κρίση που έχει πλήξει τα τελευταία χρόνια έχει άμεσες επιπτώσεις στις διακοπές των Ελλήνων. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τις διανυκτερεύσεις των ημεδαπών τουριστών στην Ελλάδα, προκύπτει ότι αυτές μειώθηκαν κατά 22,6% την περίοδο , ενώ αντίθετα οι διανυκτερεύσεις μη κατοίκων αυξήθηκαν κατά 20,8% το ίδιο διάστημα. Παράλληλα, παρατηρείται και συρρίκνωση του μεριδίου των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχείων των ημεδαπών τουριστών από 26,3% που ήταν το 2008, σε 19,8% το 2012 και σε18,6% το Δημοφιλέστερος προορισμός για τα ταξίδια των Ελλήνων στο εσωτερικό της χώρας είναι η Κεντρική Μακεδονία, η οποία συγκέντρωσε το 2,8% των διανυκτερεύσεων των ημεδαπών τουριστών το 2013 (2012: 3,1%, 2008: 4,3%). Οι λιγότερο τουριστικά αναπτυγμένες περιφέρειες της χώρας, όπως είναι η Δυτική Μακεδονία και η Ήπειρος, συγκεντρώνουν και τα υψηλότερα ποσοστά Ελλήνων τουριστών. Έτσι, το μερίδιο των διανυκτερεύσεων ημεδαπών τουριστών στη Δυτική Μακεδονία το 2013 ήταν 85,7%, έναντι 90,6% το Τα αντίστοιχα ποσοστά για την Ήπειρο ήταν 73,1% το 2013 και 77,5% το Αντίθετα, οι νησιωτικές τουριστικές περιφέρειες της χώρας, όπως η Κρήτη και τα Νησιά του Νοτίου Αιγαίου, καταγράφουν τα χαμηλότερα ποσοστά διανυκτερεύσεων ημεδαπών τουριστών. Στην Κρήτη το ποσοστό των διανυκτερεύσεων των Ελλήνων στα ξενοδοχεία το 2013 περιορίστηκε στο 4,6% από 7,3% που ήταν το 2008, ενώ στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου από 11,1% που ήταν το 2008, έπεσε στο 6,5% το Εξερχόμενος Τουρισμός. Οι Έλληνες που επιλέγουν να περάσουν τις διακοπές τους εκτός των ορίων της Επικράτειας αποτελούν το τμήμα του εγχώριου ελληνικού τουρισμού στην αλλοδαπή. Η ανάλυση που ακολουθεί βασίζεται στα στοιχεία από την Έρευνα Διακοπών της ΕΛ.ΣΤΑΤ. και αφορά στα ταξίδια των Ελλήνων με περισσότερες από 4 διανυκτερεύσεις εντός και εκτός της Επικράτειας. Έτσι, το 2013 οι Έλληνες πραγματοποίησαν 3,3 εκατ. ταξίδια με περισσότερες από 4 διανυκτερεύσεις στο εσωτερικό της χώρας και 479,8 χιλιάδες ταξίδια στο εξωτερικό, με 45 εκατ. και 7,4 εκατ. διανυκτερεύσεις, αντίστοιχα. Τα ταξίδια στο εσωτερικό της χώρας το 2013 κατέγραψαν μείωση 52,3% σε σχέση με τα αντίστοιχα ταξίδια το 2008, ενώ για την ίδια περίοδο τα ταξίδια στο εξωτερικό κατέγραψαν ακόμη μεγαλύτερη μείωση ύψους 56,5%. Περίπου το ¼ του συνόλου των ταξιδιών των Ελλήνων (στο εσωτερικό και εξωτερικό) πραγματοποιείται για την επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους. Μάλιστα, το ποσοστό των Ελλήνων που επιλέγει να διαμείνει σε συγγενείς και φίλους όταν ταξιδεύει στο εξωτερικό έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με το 2008, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα, το 2013 το 47,5% των ταξιδιών που πραγματοποιούν οι Έλληνες στο εξωτερικό αφορά σε επίσκεψη σε 32 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

33 συγγενείς και φίλους, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2008 ήταν 25,8%, γεγονός που αποτυπώνεται και στην αύξηση κατά 7,7% των διανυκτερεύσεων σε συγγενείς και φίλους. Ακόμα ένα στοιχείο που δείχνει τις αρνητικές επιδράσεις της οικονομικής κρίσης στις επιλογές των Ελλήνων για διακοπές είναι η μεγάλη μείωση των διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχεία στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό (-53,6% και -58,1%, αντίστοιχα). Μεγάλη μείωση καταγράφεται και στην τουριστική δαπάνη των Ελλήνων για τα ταξίδια που πραγματοποίησαν το 2013 σε σχέση με το 2014 (αφορά σε ταξίδια με περισσότερες από 4 διανυκτερεύσεις). Συνολικά, η τουριστική τους δαπάνη για αυτά τα ταξίδια μειώθηκε κατά 68,8% το 2013 σε σχέση με το 2008, ενώ η μείωση της τουριστικής δαπάνης για τα αντίστοιχα ταξίδια στο εξωτερικό μειώθηκε κατά 72,6%. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε στην τουριστική δαπάνη για διαμονή σε ξενοδοχειακά καταλύματα και ήταν της τάξης του 76%. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 33

34 Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και τις ανταγωνίστριες χώρες. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως (Βλ. Διάγρ. 1.1), στις χώρες της μεσογειακής Ευρώπης οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 7% το 2014 σε σχέση με το Οι κυριότερες από τις ανταγωνίστριες χώρες της Ελλάδας πέτυχαν θετικούς ρυθμούς αύξησης των αφίξεων το 2014 σε σχέση με το 2013, χωρίς όμως να καταφέρουν να ξεπεράσουν το ποσοστό της Ελλάδας που έφτασε το 23%. Πίνακας 2.6 Εξέλιξη Εισερχόμενου Τουρισμού στην Ελλάδα και τις Ανταγωνίστριες Χώρες % Μεταβολή Χώρα Αφίξεις Τουριστικές Εισπράξεις Περίοδος 2012/ / /13 Περίοδος 2012/ / /13 ΕΛΛΑΔΑ (1) Ιαν.- Δεκ. -5,5 15,5 23,0 Ιαν.- Δεκ. -4,6 16,8 11,1 Ιταλία Ιαν.- Δεκ. 0,6 2,7 1,9 Ιαν.- Δεκ. 3,8 3,1 3,6 Ισπανία Ιαν.- Δεκ. 2,3 5,5 7,2 Ιαν.- Δεκ. 1,5 3,9 7,8 Πορτογαλία (2) Ιαν.- Δεκ. 3,9 8,0 12,9 Ιαν.- Δεκ. 5,6 7,5 12,4 Κροατία (2) Ιαν.- Δεκ. 5,1 3,8 2,7 Ιαν.- Δεκ. 3,7 4,9 2,9 Κύπρος Ιαν.- Δεκ. 3,0-2,4 1,5 Ιαν.- Δεκ. 10,2 8,0-2,8 Τουρκία Ιαν.- Δεκ. 1,0 9,8 5,5 Ιαν.- Δεκ. 2,4 9,1 5,6 (1) Δεν περιλαμβάνονται στοιχεία από κρουαζιέρες εκτός της Έρευνας Συνόρων της ΤτΕ. (2) Αφορά διανυκτερεύσεις μη κατοίκων σε ξενοδοχειακά καταλύματα. Πηγή: Εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες και Κεντρικές Τράπεζες των χωρών. Τα θετικά αποτελέσματα σε επίπεδο αφίξεων αντικατοπτρίστηκαν και στις τουριστικές εισπράξεις. Τις καλύτερες επιδόσεις είχε η Πορτογαλία με αύξηση των τουριστικών εισπράξεων κατά 12% περίπου το 2014 σε σχέση με το 2013, ενώ η Ελλάδα βρέθηκε στη δεύτερη θέση με αύξηση 11% (δεν περιλαμβάνονται εισπράξεις από κρουαζιέρες). Στις λοιπές υπό εξέταση ανταγωνίστριες χώρες η αύξηση των εισπράξεων κυμάνθηκε από -2,8% (Κύπρος) μέχρι 7,8% (Ισπανία). Διάγραμμα 2.7 Ποσοστιαία Μεταβολή Βασικών Τουριστικών Μεγεθών 20014/2013 Αφίξεις Μη Κατοίκων (%) Τουριστικές Εισπράξεις (%) 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 23,0 1,9 7,2 12,9 2,7 1,5 5, ,1 3,6 7,8 12,4 2,9 5,6 0, ,8 Πηγή: Εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες και Κεντρικές Τράπεζες των χωρών. 34 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

35 Η ανταγωνιστικότητα του τουριστικού τομέα Κάθε δύο χρόνια το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum) εκδίδει μια έρευνα για την ανταγωνιστικότητα του τομέα ταξιδιών και τουρισμού παγκοσμίως 4. Η έρευνα του 2015 που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από λίγους μήνες διαφέρει σημαντικά από την προηγούμενη έρευνα του 2013, καθώς έχει αλλάξει τόσο το γενικό πλαίσιο, όσο και οι επιμέρους πυλώνες και δείκτες πάνω στους οποίους βασίζεται η βαθμολόγηση και κατάταξη των χωρών που συμμετέχουν στην έρευνα. Αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι ότι δεν είναι δυνατή η σύγκριση της θέσης των χωρών στην παγκόσμια κατάταξη και στους επιμέρους πυλώνες σε σχέση με το Στον πυρήνα της έρευνας είναι η κατάρτιση του Δείκτη Ανταγωνιστικότητας Ταξιδιών και Τουρισμού (Travel & Tourism Competitiveness Index, TTCI) και έχει ως στόχο να αποτελέσει ένα εργαλείο στρατηγικής για τη μέτρηση «του συνόλου των παραγόντων και των πολιτικών που συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα ταξιδιών και τουρισμού, ο οποίος με τη σειρά του συμβάλλει στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα μιας χώρας». Ο TTCI για το 2015 αποτελείται από 4 υποδείκτες, 14 πυλώνες και 90 μεμονωμένους δείκτες που κατανέμονται στους διάφορους πυλώνες. Η δομή και η διάρθρωση του δείκτη απεικονίζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 2.7 Δείκτης Ανταγωνιστικότητας Τομέα Ταξιδιών και Τουρισμού, 2015 Ι. Ρυθμιστικό Περιβάλλον 1. Επιχειρηματικό Περιβάλλον (12 δείκτες) 2. Τάξη και Ασφάλεια (5 δείκτες) 3. Υγεία και Υγιεινή (6 δείκτες) 4. Ανθρώπινοι Πόροι και Αγορά Εργασίας (9 δείκτες) 5. ICT Ετοιμότητα (8 δείκτες) ΙΙΙ. Υποδομές 10. Υποδομές Αερομεταφορών (6 δείκτες) 11. Οδικές και Λιμενικές Υποδομές (7 δείκτες) 12. Υποδομές Τουριστικών Υπηρεσιών (4 δείκτες) Πηγή: Travel and Tourism Competitiveness Report, ΙΙ. Τ&Τ Πολιτικές και Ρυθμιστικές Συνθήκες 6. Προτεραιότητα Τ&Τ Τομέα (6 δείκτες) 7. Βαθμός Ανοικτής Οικονομίας (3 δείκτες) 8. Ανταγωνιστικότητα Τιμών (4 δείκτες) 9. Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα (10 δείκτες) IV. Φυσικοί και Πολιτισμικοί Πόροι 13. Φυσικοί Πόροι (5 δείκτες) 14. Πολιτισμικοί Πόροι και Επαγγελματικά Ταξίδια (5 δείκτες) Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας για το 2015, η Ισπανία καταλαμβάνει για πρώτη φορά την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (2 η ), τη Γερμανία (3 η ), τις ΗΠΑ (4 η ) και το Ην. Βασίλειο (5 η ). Η Ελβετία που στην Έκθεση του 2013 βρισκόταν στην πρώτη θέση, το 2015 κατέλαβε την 6 η θέση στην παγκόσμια κατάταξη. Η έρευνα του 2015 είναι αφιερωμένη στο πώς μπορεί ο τουρισμός να επιβιώνει σε συνθήκες οικονομικών και πολιτικών αναταραχών και καταλήγει σε 4 βασικά συμπεράσματα: 4 World Economic Forum, The Travel and Tourism Competitiveness Report ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 35

36 Πρώτον, ο τουριστικός τομέας συνεχίζει να αυξάνεται ταχύτερα από την παγκόσμια οικονομία ως σύνολο. Απόδειξη της ανθεκτικότητας του τομέα είναι το γεγονός ότι η ανάπτυξή του τείνει να επιστρέφει ταχύτερα στη γενική του τάση μετά από μια διαταραχή. Δεύτερον, οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στον τουριστικό τομέα είναι αυτές που έχουν προετοιμαστεί καλύτερα για να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που εμφανίζονται από τις νέες τάσεις, όπως αυξημένη ζήτηση από αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, εξειδικευμένες προτιμήσεις τουριστών τρίτης ηλικίας, αλλά και τουριστών της νεότερης γενιάς, διαδικτυακές υπηρεσίες και υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Τρίτον, η ανάπτυξη του Τ&Τ τομέα παρέχει ευκαιρίες ανάπτυξης και κοινωνικά οφέλη σε όλες τις χώρες. Ένας ισχυρός τομέας Τ&Τ σημαίνει περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης για κάθε επίπεδο εξειδίκευσης. Τέταρτον, η ανάπτυξη του τουριστικού τομέα είναι ιδιαίτερα σύνθετη, καθώς απαιτεί συντονισμό πολλών υπουργείων και συχνά διεθνή και δημόσια-ιδιωτική συνεργασία για να υπερκεραστούν οικονομικά, θεσμικά και οργανωτικά αδιέξοδα. Στο διάγραμμα που ακολουθεί απεικονίζεται παραστατικά η κατάταξη της Ελλάδας με βάση τη βαθμολογία της στους διάφορους δείκτες. Διάγραμμα 2.8 Ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού Τουριστικού Τομέα Πηγή: Travel and Tourism Competitiveness Report, Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 36 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

37 Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, η Ελλάδα βρίσκεται στην 31 η θέση στην παγκόσμια κατάταξη μεταξύ των 141 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα του 2015 και τη 18 η θέση στην Ευρώπη. Τις καλύτερες επιδόσεις παρουσιάζει στον τομέα της υγείας και υγιεινής, όπου καταλαμβάνει την ένατη θέση, ενώ τις χειρότερες επιδόσεις παρουσιάζει στην ανταγωνιστικότητα των τιμών, καταλαμβάνοντας την 113 η θέση. Αισθητά χαμηλά στην παγκόσμια κατάταξη βρίσκεται και ως προς το επιχειρηματικό περιβάλλον (104 η θέση). Παρόλο που δεν είναι ακριβώς συγκρίσιμοι οι δείκτες TTCI του 2015 και του 2013, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2013 η Ελλάδα κατείχε τη 32 η θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Χώρες Πίνακας 2.8 (α) Ανταγωνιστικότητα Τομέα Τ&Τ Επιλεγμένων Χωρών, 2015 Δείκτης TTCI Περιφ/κ ή Κατάταξη Παγκόσμια Κατάταξη Επιχειρηματικό Περιβάλλον Τάξη & Ασφάλεια Ι. Ρυθμιστικό Περιβάλλον Υγεία & Υγιεινή Ανθρ/νοι Πόροι & Αγορά Εργασίας ICT Ετοιμότητα Ισπανία 1 1 4, , , , ,26 31 Γαλλία 2 2 4, , , , ,55 22 Γερμανία 3 3 5, , ,85 2 5, ,51 23 Ελβετία 5 6 5,76 5 6, , ,64 1 6,03 8 Ιταλία 6 8 3, , , , ,14 35 Αυστρία , ,47 5 6,97 1 5, ,70 19 Πορτογαλία , , , , ,97 40 ΕΛΛΑΔΑ , , ,57 9 4, ,71 49 Κροατία , , , , ,03 38 Κύπρος , , , , ,63 50 Μ.Ο. Βόρ. & Δυτ. Ευρώπης 4,56 5,95 6,23 4,87 5,14 Καλύτερες Επιδόσεις Παγκοσμίως 6,13 Σιγκαπούρη 6,70 Φιλανδία 6,97 Αυστρία 5,64 Ελβετία 6,37 Φιλανδία Όπως φαίνεται στον Πίνακα 2.29 (β) την πρώτη θέση ως προς την ανταγωνιστικότητα των τιμών καταλαμβάνει το Ιράν και επιπλέον σχεδόν μέχρι την 100 η θέση της κατάταξης βρίσκονται αναπτυσσόμενες και υπό ανάπτυξη χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες καταλαμβάνουν τις τελευταίες 40 περίπου θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης ως προς την ανταγωνιστικότητα των τιμών. Μάλιστα, στην τελευταία θέση βρίσκεται η Ελβετία. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 37

38 Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Βαθμολογία Κατάταξη Πίνακας 2.8 (β) Ανταγωνιστικότητα Τομέα Τ&Τ Επιλεγμένων Χωρών, 2015 Χώρες Προτεραιότητα Τ&Τ ΙΙ. Τ&Τ Πολιτικές και Ρυθμιστικές Συνθήκες Ανοικτή Ανταγωνιστικότητα Οικονομία Τιμών Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα Ισπανία 5,89 6 3, , ,61 29 Γαλλία 5, , , ,67 23 Γερμανία 4, , , ,90 14 Ελβετία 5, , , ,63 1 Ιταλία 4, , , ,34 47 Αυστρία 5, , , ,13 8 Πορτογαλία 5, , , ,42 36 ΕΛΛΑΔΑ 5, , , ,19 61 Κροατία 4, , , ,38 42 Κύπρος 5,96 3 3, , ,92 83 Μ.Ο. Βόρ. & Δυτ. Ευρώπης 4,98 3,71 3,93 4,48 Καλύτερες Επιδόσεις Παγκοσμίως 6,03 Μάλτα 5,25 Σιγκαπούρη 6,62 Ιράν Πίνακας 2.8 (γ) Ανταγωνιστικότητα Τομέα Τ&Τ Επιλεγμένων Χωρών, 2015 Χώρες Υποδομές Αερομεταφορών ΙΙΙ. Υποδομές Οδικές και Λιμενικές Υποδομές Υποδομές Τουριστικών Υπηρεσιών 5,63 Ελβετία IV. Φυσικοί & Πολιτισμικοί Πόροι Πολιτισμικοί Φυσικοί Πόροι & Πόροι Επαγγελματικά Ταξίδια Ισπανία 4, , ,58 4 4, ,69 1 Γαλλία 4, ,78 7 6,15 9 4,80 8 6,56 2 Γερμανία 4, ,99 5 5, , ,00 5 Ελβετία 5,03 8 6,00 4 6,35 5 4, ,93 28 Ιταλία 4, , ,66 3 4, ,51 3 Αυστρία 4, , ,83 1 4, ,92 30 Πορτογαλία 3, , , , ,71 17 ΕΛΛΑΔΑ 4, , , , ,82 32 Κροατία 3, , ,35 6 3, ,67 36 Κύπρος 3, , ,77 2 2, ,88 56 Μ.Ο. Βόρ. & Δυτ. Ευρώπης 3,74 4,83 5,72 3,38 3,13 Καλύτερες Επιδόσεις Παγκοσμίως 6,75 Καναδάς 6,45 Χονγκ Κονγκ Πηγή: Travel and Tourism Competitiveness Report, Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 6,83 Αυστρία 6,01 Βραζιλία 6,69 Ισπανία 38 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

39 Οι εξελίξεις στο θεσμικό περιβάλλον του ελληνικού τουρισμού. Το 2014 ήταν μια χρονιά σημαντικών θεσμικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης με κύριο σημείο αναφοράς το πλαίσιο της αδειοδότησης και λειτουργίας των επιχειρήσεων με διττή κατεύθυνση: από τη μια πλευρά κατάργηση διατάξεων που συνιστούν, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ 5, εμπόδιο στην επιχειρηματικότητα και την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και από την άλλη θέσπιση διατάξεων που απλοποιούν και βελτιώνουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων. 1. Ο ν.4254/2014 «Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο εφαρμογής του ν.4046/2012 και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 85) καταργεί ρυθμίσεις στον τουρισμό που κρίθηκαν, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του εν λόγω νόμου, ότι λειτουργούν υπερπροστατευτικά ή αποτρεπτικά για την είσοδο νέων επιχειρηματιών ή ότι ενδέχεται να αλλοιώσουν τον ελεύθερο καθορισμό τιμών. Ο εντοπισμός αυτών των διατάξεων προέρχεται από την έκθεση του ΟΟΣΑ, η οποία κατέγραψε τα κανονιστικά εμπόδια στον ανταγωνισμό σε 4 βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο τουρισμός. Οι κυριότερες διατάξεις που καταργήθηκαν αναφέρονται στα εξής (άρθρο πρώτο του ν.4254/2014, υποπαράγραφοι ΣΤ13, ΣΤ14, ΣΤ15, ΣΤ16): Προδιαγραφές που ορίζουν χιλιομετρικές αποστάσεις, συγκεκριμένη δυναμικότητα σε ξενοδοχειακές κλίνες ή άλλους περιοριστικούς όρους υποχρεωτικής λειτουργίας για την κατασκευή αυτοκινητοδρομίων, κέντρων αθλητικού και προπονητικού τουρισμού, κέντρων θαλασσοθεραπείας, συνεδριακών κέντρων, χιονοδρομικών κέντρων και θεματικών πάρκων Έγκριση σκοπιμότητας για τη δημιουργία συνεδριακού κέντρου Έγκριση καταλληλότητας οικοπέδου/γηπέδου για τις επιχειρήσεις κάμπινγκ Περιορισμοί στην εκμίσθωση επιβατηγών ιδιωτικής χρήσης όσον αφορά στα κυβικά και στη διάρκεια εκμίσθωσης, καθώς και στη δυνατότητα χρηματοδοτικής μίσθωσης επιβατηγών δημόσιας και ιδιωτικής χρήσης από όλα τα τουριστικά καταλύματα Περιορισμοί στη θέση σε κυκλοφορία ειδικού τουριστικού λεωφορείου, όπως και στη λειτουργία επιχειρήσεων εκμίσθωσης μοτοσικλετών άνω των 50 κ. εκ. άνευ οδηγού Απαιτήσεις και προσόντα για τους διευθυντές τουριστικών καταλυμάτων Περιορισμοί στην επέκταση ξενοδοχείων 1 αστέρος Γνωστοποιήσεις, θεωρήσεις ή εγκρίσεις τιμών και τιμοκαταλόγων τουριστικών καταλυμάτων, κέντρων ιαματικού τουρισμού, κέντρων θαλασσοθεραπείας, ορειβατικών καταφυγίων, ιαματικών πηγών και τουριστικών λιμένων Περιορισμοί στην πρωτοβουλία ίδρυσης μαρίνας και στις συμβάσεις δημιουργίας τουριστικών λιμένων, όπως και στον ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής σε αλιευτικούς λιμένες ή καταφύγια Περιοριστικοί όροι στη χρονομεριστική μίσθωση σχετικά με τα ξενοδοχειακά καταλύματα 5. OECD Competition Assessment Reviews: Greece, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 39

40 Περιορισμοί στις υπηρεσίες που παρέχουν τα διαδικτυακά τουριστικά γραφεία Το κεφάλαιο «Άρση εμποδίων στον ανταγωνισμό στον κλάδο του τουρισμού» του ν.4254/2014 ολοκληρώνεται με την κατάργηση μιας σειράς διατάξεων που είχαν περιπέσει σε αχρησία, καθώς και με μια ειδική ρύθμιση για τις τουριστικές μισθώσεις με βάση το χρονικό όριο των 30 ημερών, που αποτελεί τη διαχωριστική γραμμή για τον χαρακτηρισμό μίσθωσης ακινήτου ως τουριστικής ή αστικής (άρθρο πρώτο του ν.4254/2014,υποπαράγραφος ΙΔ.1 6 ).Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι ακίνητο που εκμισθώνεται για προσωρινή χρήση του μισθωτή για χρονικό διάστημα μικρότερο των 30 ημερών θεωρείται τουριστικό κατάλυμα. Στον ίδιο νόμο, τέλος, μεταφέρονται αρμοδιότητες του Ε.Ο.Τ. μαζί με τις περιφερειακές του υπηρεσίες στο Υπουργείο Τουρισμού, το οποίο καθίσταται το κύριο θεσμικό όργανο σχεδιασμού και εφαρμογής της τουριστικής πολιτικής, με τον Ε.Ο.Τ. να περιορίζεται αποκλειστικά στην προβολή και προώθηση του ελληνικού τουρισμού στην εσωτερική και διεθνή αγορά (άρθρο πρώτο του ν.4254/2014, υποπαράγραφος ΙΔ.2). 2. Η μεταφορά σημαντικών αρμοδιοτήτων του Ε.Ο.Τ. στο Υπουργείο Τουρισμού κατέστησε αναγκαία την αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του, με αποτέλεσμα να εκδοθεί νέος οργανισμός του Υπουργείου Τουρισμού με το π.δ.112/2014 (ΦΕΚ 179 Α ). Το Υπουργείο Τουρισμού διαρθρώνεται από την Κεντρική Υπηρεσία 7 και τη Γενική Γραμματεία Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης, η οποία αποτελείται από τη Γενική Διεύθυνση Τουριστικής Πολιτικής, την Ειδική Υπηρεσία Προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων και την Ειδική Υπηρεσία ΕΣΠΑ. Οι Περιφερειακές Υπηρεσίες Τουρισμού (ΠΥΤ) υπάγονται πλέον στη Γενική Διεύθυνση Τουριστικής Πολιτικής, που απορρόφησε τις αρμοδιότητες του Ε.Ο.Τ. και η οποία συγκροτείται από τις εξής 4 Διευθύνσεις: Στρατηγικού Σχεδιασμού, Τουριστικών Επενδύσεων, Χωροταξικού Σχεδιασμού και Υποδομών και Ποιοτικών Προτύπων. 3. Με το νέο νόμο-πλαίσιο 4262/2014 με τίτλο «Απλούστευση της αδειοδότησης για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας» επιχειρήθηκε μια ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος αδειοδότησης του συνόλου σχεδόν των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων και των τουριστικών εγκαταστάσεων, με γνώμονα τη λήψη μέτρων με βάση την εκτίμηση κινδύνου που μια οικονομική δραστηριότητα συνεπάγεται για το δημόσιο συμφέρον. Ο νόμος, όπως περιγράφεται στην αιτιολογική έκθεση, εισάγει «το γενικό κανόνα ότι κάθε οικονομική δραστηριότητα που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του μπορεί να ασκείται χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε προηγούμενη παρέμβαση της διοίκησης». Η ελεύθερη άσκηση οικονομικής δραστηριότητας 6 7 Στην ίδια υποπαράγραφο τροποποιείται η διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 46 του ν.4179/2013 (ΦΕΚ 175 Α ) για το ελάχιστο εμβαδόν των τουριστικών επιπλωμένων επαύλεων, το οποίο μειώνεται από 100 τ.μ. σε 80 τ.μ. Η Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Τουρισμού περιλαμβάνει τα γραφεία Υπουργού, Αναπληρωτή Υπουργού, Γενικού Γραμματέα Τουρισμού, τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών-Διοικητικών Υπηρεσιών και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (στην οποία υπάγονται οι εκπαιδευτικές μονάδες), αυτοτελή τμήματα Νομοθετικής Πρωτοβουλίας και Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και τη Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου. 40 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

41 περιορίζεται ανάλογα με τον κίνδυνο που μπορεί να προκαλέσει στο δημόσιο συμφέρον, το οποίο επιβάλλει την υπαγωγή της δραστηριότητας σε καθεστώς γενικών όρων λειτουργίας ή σε τήρηση προτύπων ή σε προηγούμενη έγκριση λειτουργίας. Κεντρικό ρόλο στο νέο σύστημα διαδραματίζουν οι οργανισμοί αξιολόγησης συμμόρφωσης, οι οποίοι πιστοποιούν τις επιχειρήσεις και ελέγχουν τη συμμόρφωσή τους με συγκεκριμένα πρότυπα. Το πλαίσιο λειτουργίας που θεσπίζει ο νόμος προϋποθέτει στην πλειονότητα των περιπτώσεων την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων με υποχρεωτικό στάδιο διαβουλεύσεων και μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει η ενεργοποίηση των προβλεπομένων διαδικασιών. 4. Δύο περίπου μήνες μετά, το Υπουργείο Τουρισμού προχώρησε με δική του νομοθετική πρωτοβουλία στην έκδοση του ν.4276/2014 με τίτλο «Απλούστευση διαδικασιών λειτουργίας τουριστικών επιχειρήσεων και υποδομών, ειδικές μορφές τουρισμού και άλλες διατάξεις». Το Υπουργείο, αποσκοπώντας στην ανάγκη συστηματοποίησης του συνόλου των νομοθετημάτων που αναφέρονται στη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων σε ενιαίο κείμενο 8, οριοθέτησε τις τουριστικές επιχειρήσεις και επανακαθόρισε διαδικασίες αδειοδότησης και ελέγχων των τουριστικών επιχειρήσεων. Οι σημαντικότερες διατάξεις του νόμου είναι οι εξής: Ορισμός 7 κατηγοριών τουριστικών επιχειρήσεων 9 (τουριστικά καταλύματα, εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, τουριστικά γραφεία, γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων, επιχειρήσεις εκμίσθωσης μοτοσικλετών, τρίτροχων και τετράτροχων οχημάτων άνω των 50 κ. εκ., τουριστικές επιχειρήσεις οδικών μεταφορών (Τ.Ε.Ο.Μ.), ναυλομεσιτικά γραφεία (άρθρο 1.1.). Διάκριση τουριστικών καταλυμάτων σε κύρια και μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα. Κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα είναι: τα ξενοδοχεία, όπου καταργούνται οι επιμέρους λειτουργικές μορφές τους (κλασικού τύπου, τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων, τύπου μοτέλ, μικτή μορφή κλασικού τύπου και τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων), οι οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping), ξενώνες φιλοξενίας νέων, σύνθετα τουριστικά καταλύματα, ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (condo hotels) και ξενοδοχειακά τουριστικά καταλύματα εντός παραδοσιακών κτισμάτων. Τα μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα περιλαμβάνουν: τα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα-τουριστικές επιπλωμένες επαύλεις (βίλες), τα αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα-τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες και τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια-διαμερίσματα (άρθρο 1.2.). Χορήγηση Ειδικού Σήματος Λειτουργίας μόνο για τα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα και τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια-διαμερίσματα, με υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών στην αρμόδια υπηρεσία τουρισμού είτε σε Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), ενώ για τις λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις χορηγείται βεβαίωση συνδρομής νομίμων προϋποθέσεων (άρθρα 2.2, 2.4., 3.1. και 4.1.). 8 9 Αιτιολογική έκθεση του ν.4276/2014, άρθρο 1. Παρουσιάζει μικρές διαφοροποιήσεις από το ν.2160/1993 που ήταν μέχρι πρότινος ο βασικός νόμος για τις τουριστικές επιχειρήσεις ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 41

42 Αρμόδιος φορέας για την κατάταξη των κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων σε κατηγορίες αστέρων και των ενοικιαζομένων επιπλωμένων δωματίωνδιαμερισμάτων σε κατηγορίες κλειδιών είναι το Ξ.Ε.Ε., το οποίο εκδίδει πιστοποιητικό κατάταξης ύστερα από αίτηση της επιχείρησης. Το πιστοποιητικό κατάταξης έχει διάρκεια πέντε ετών (άρθρα 5 και 6). Ρυθμίσεις για τις ειδικές τουριστικές υποδομές, τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα και τα ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (άρθρα 8-21). Ρύθμιση ειδικών μορφών τουρισμού: οινοτουρισμός (άρθρο 25), ιατρικός και ιαματικός τουρισμός (άρθρο 26), αγροτουρισμός (άρθρα 28-36). Πρόβλεψη πλαισίου για τις χορηγίες για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της Ελλάδας (άρθρα 37-44). Ρυθμίσεις για τις αρμοδιότητες του Ε.Ο.Τ. και για τις δράσεις τουριστικής προβολής και διαφήμισης (άρθρα 45-47). Σύσταση Υπηρεσίας ΓΕΜΗ στο Ξ.Ε.Ε. για πρόσωπα που εκμεταλλεύονται κύρια τουριστικά καταλύματα, καθώς και Υπηρεσίας Μιας Στάσης (άρθρο 48). 5. Μια σειρά από ρυθμίσεις του ν.4276/2014 προέβλεπαν για την υλοποίησή τους εκ μέρους του Υπουργείου Τουρισμού την έκδοση των παρακάτω κανονιστικών πράξεων: Με την υπ αριθμ. 219/2015 Απόφαση του Υπουργού Τουρισμού (ΦΕΚ Β 14) καθορίζεται η διαδικασία κατάταξης από το Ξ.Ε.Ε. των ξενοδοχείων και των ενοικιαζομένων επιπλωμένων δωματίων-διαμερισμάτων (ΕΕΔΔ) σε κατηγορίες αστέρων και κλειδιών αντίστοιχα. Το Ξ.Ε.Ε. εκδίδει το πιστοποιητικό κατάταξης βάσει τεχνικής έκθεσης και βεβαίωσης συνδρομής των προϋποθέσεων κατάταξης που συντάσσεται από φορείς διαπιστευμένους από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας (ΕΣΥΠ) για τη διενέργεια ελέγχων και επιθεωρήσεων για την κατάταξη ξενοδοχείων και ΕΕΔΔ. Το ΕΣΥΔ διαπιστεύει επιχειρήσεις που διαθέτουν τα νόμιμα προσόντα για να διενεργούν ελέγχους, επιθεωρήσεις και πιστοποιήσεις για την κατάταξη των τουριστικών καταλυμάτων σε συμμόρφωση με το Διεθνές Πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC Ο κατάλογος των ανωτέρω επιχειρήσεων, κοινοποιείται από το ΕΣΥΔ στο Ξ.Ε.Ε. για να προβεί στην ανάρτησή του στο σχετικό διαδικτυακό τόπο του « όπου τηρείται το ηλεκτρονικό μητρώο των ως άνω Φορέων. Οι εκμεταλλευτές τουριστικών καταλυμάτων επιλέγουν ελεύθερα τον Φορέα για τη διενέργεια Ελέγχων και Επιθεωρήσεων που θα συντάξει έναντι αμοιβής την τεχνική έκθεση και τη βεβαίωση συνδρομής των προϋποθέσεων κατάταξης, προκειμένου να εκδοθεί από το Ξ.Ε.Ε. το πιστοποιητικό κατάταξης. Η διαδικασία κατάταξης πραγματοποιείται σε όλα της τα στάδια αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσω του διαδικτυακού τόπου του Ξ.Ε.Ε. Με την υπ αριθμ. 216/2015 (ΦΕΚ 10 Β ) Απόφαση Υπουργού Τουρισμού καθορίζονται οι προδιαγραφές και τα βαθμολογούμενα κριτήρια για την κατάταξη των ξενοδοχείων σε κατηγορίες αστέρων. Σύμφωνα με το νέο σύστημα τα ξενοδοχεία κατατάσσονται σε 5 κατηγορίες αστέρων εφόσον για κάθε κατηγορία αστέρων 42 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

43 πληρούν τις υποχρεωτικές προδιαγραφές (τεχνικές και λειτουργικές) και συγκεντρώνουν τον ελάχιστο αριθμό μορίων βάσει προαιρετικών βαθμολογούμενων κριτηρίων. Στις μεταβατικές διατάξεις της Απόφασης για τα υφιστάμενα ξενοδοχεία ορίζεται ως τελική ημερομηνία για την απόκτηση του πιστοποιητικού κατάταξης η 31/12/2017 και προβλέπεται η μη εφαρμογή των υποχρεωτικών τεχνικών προδιαγραφών για την κατάταξή τους στην αντίστοιχη κατηγορία του νέου συστήματος. Με τις υπ αριθμ /2014 (ΦΕΚ 2840 Β ) και 91/2015 (ΦΕΚ 69 Β ) Αποφάσεις Υπουργού Τουρισμού ορίζεται η κατάταξη των ενοικιαζομένων επιπλωμένων δωματίων-διαμερισμάτων σε τρεις κατηγορίες κλειδιών (2, 3 και 4 κλειδιά). Τα καταλύματα πρέπει να πληρούν τις υποχρεωτικές τεχνικές και λειτουργικές προδιαγραφές για κάθε κατηγορία και ειδικά για τις κατηγορίες των 3 και 4 κλειδιών πρέπει να καλύπτουν τη βάση από τα βαθμολογούμενα κριτήρια της αντίστοιχης κατηγορίας. Ισχύει η ίδια καταληκτική ημερομηνία για την κατάταξη των υφισταμένων καταλυμάτων που είναι η 31/12/2017. Με την υπ αριθμ /2014 (ΦΕΚ 3510 Β ) Απόφαση Υπουργού Τουρισμού ορίζονται οι προδιαγραφές και οι προϋποθέσεις για την ίδρυση και λειτουργία των ξενώνων φιολοξενίας νέων (youth hostels). Οι ξενώνες φιλοξενίας νέων εντάσσονται στα κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα με χαρακτηριστικό ότι μπορούν να συνάπτουν μισθώσεις ανά κλίνη με νέους έως 26 ετών. Διαθέτουν κοινόχρηστους χώρους, υπνοδωμάτια-κοιτώνες με δυναμικότητα από 1-8 κλίνες, χώρους υγιεινής υπνοδωματίων-κοιτώνων, βοηθητικούς χώρους και χώρους προσωπικού. Πρέπει επίσης να πληρούν μια σειρά από υποχρεωτικές λειτουργικές προδιαγραφές, καθώς και τις υποχρεωτικές ρυθμίσεις για άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα. Με την υπ. αριθμ.1746/2015 (ΦΕΚ 153 Β ) Κοινή Απόφαση των Υπουργών Τουρισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καθορίζονται οι προδιαγραφές των εγκαταστάσεων των οινοτουριστικών επιχειρήσεων, προκειμένου να τους χορηγηθεί Σήμα Επισκέψιμου Οινοποιείου από την Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισμού. Οι ελάχιστες προδιαγραφές για τις υπηρεσίες υποδοχής και ξενάγησης στις οινοποιητικές/οινοπαραγωγικές εγκαταστάσεις προβλέπουν χώρο επισκεπτών, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χώρο γευσιγνωσίας και χώρο τοποθέτησης, παρουσίασης και πώλησης προϊόντων, καθώς και απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας των χώρων. Επιτρέπεται η ίδρυση μη κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων και χώρων εστίασης με την τήρηση των αντίστοιχων προδιαγραφών. Με στόχο την ενίσχυση θεματικών μορφών τουρισμού, που είχαν προβλεφθεί σε προγενέστερους νόμους θεσπίστηκαν οι παρακάτω ρυθμίσεις: Με τη διάταξη του άρθρου 31 ν.4328/2014 (ΦΕΚ 38 Α ), όπως τροποποιήθηκε με το ν.4272/2014 (ΦΕΚ 145 Α ), προβλέπεται ότι οι μονάδες ιαματικής θεραπείας, τα κέντρα ιαματικού τουρισμού-θερμαλισμού και τα κέντρα θαλασσοθεραπείας μπορούν να αναγνωρίζονται ως μονάδες παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία αναγνώρισής τους θα καθοριστεί με Κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας και Τουρισμού. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 43

44 Με την υπ αριθμ. 414/2354 (ΦΕΚ 97 Β ) Κοινή Απόφαση των Υπουργών Τουρισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Ναυτιλίας και Αιγαίου ορίζονται οι προϋποθέσεις, οι όροι και η διαδικασία για τη διενέργεια αλιευτικού τουρισμού από επαγγελματίες αλιείς. Χορηγείται έγκριση διενέργειας αλιευτικού τουρισμού από την αρμόδια Υπηρεσία Αλιείας της Περιφέρειας με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει το αλιευτικό σκάφος. Οι επιβάτες τουρίστες παρακολουθούν την επίδειξη τεχνικών αλιείας ή σπογγαλιείας, επιτρέπεται να αλιεύουν με καθορισμένα αλιευτικά εργαλεία και μπορούν να συμμετέχουν και κατά τη διενέργεια αλιευτικών δραστηριοτήτων. Το θεσμικό πεδίο του τουρισμού μεταβλήθηκε για μια ακόμη φορά με την κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές της 27 ης Ιανουαρίου Το Υπουργείο Τουρισμού συγχωνεύθηκε στο νέο Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού (π.δ.24/2015, ΦΕΚ20 Α ) και ορίστηκε Αναπληρωτής Υπουργός Τουρισμού. 44 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

45 Η Εποχικότητα του Ελληνικού Τουρισμού. Η εποχικότητα της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα. Το φαινόμενο της εποχικότητας αναγνωρίζεται ως το πιο εμφανές χαρακτηριστικό του τουριστικού κλάδου, ενώ αποτελεί ταυτόχρονα και το σημαντικότερο πρόβλημα που ο κλάδος καλείται να αντιμετωπίσει. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat, κατά το έτος 2012, το 63,72% των αφίξεων σε τουριστικά καταλύματα στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν το διάστημα Ιούνιου- Σεπτεμβρίου, ένα ποσοστό το οποίο διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ διαφορετικών χωρών. Μάλιστα, διερευνώντας ανταγωνίστριες χώρες της Ελλάδας για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, προκύπτει ότι το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 49,44% για την Ιταλία, 48,8% για την Κύπρο, 48,38% για την Πορτογαλία και 46,91% για την Ισπανία. Προκύπτει δηλαδή ότι, σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα, η εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα είναι πιο έντονη σε σχέση με τις υπόλοιπες εξεταζόμενες χώρες. 10 Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 3.1, η μηνιαία κατανομή των αφίξεων σε καταλύματα για την Ελλάδα μεταβάλλεται διαχρονικά. Ειδικότερα, παρατηρείται μία τάση για αύξηση των αφίξεων τους καλοκαιρινούς, μάλιστα κατά τον Αύγουστο, τον μήνα αιχμής, το 2000 καταγράφεται 15,47% των αφίξεων, το 2008 το 16,46% και το 2012 το 19,28%. Διάγραμμα 3.1 Μηνιαία Κατανομή Αφίξεων σε Καταλύματα για Επιλεγμένα Έτη 25% 20% 15% 10% 5% 0% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Πηγή: Eurostat. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Ως δείκτης διερεύνησης της εποχικότητας επιλέγεται ο συντελεστής ανισοκατανομής Gini, μέγεθος που εκτιμά την ανισότητα της κατανομής ενός μεγέθους, και ειδικότερα, εκτιμά την 10 Αναλυτικά, βλ. Η Εποχικότητα του Τουρισμού στην Ελλάδα, ΙΤΕΠ-ΞΕΕ, Οκτώβριος ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 45

46 απόκλιση που εμφανίζει η κατανομή ενός μεγέθους από την ισοκατανομή. Η απόκλιση αυτή απεικονίζεται μέσω των καμπυλών Lorenz. Ο συντελεστής Gini μπορεί να θεωρηθεί ως ο λόγος του εμβαδού που σχηματίζεται μεταξύ της καμπύλης ισοκατανομής και της καμπύλης Lorenz (το οποίο σημειώνεται ως Α στο Διάγραμμα 3.2) προς το συνολικό εμβαδόν κάτω από την καμπύλη ισοκατανομής (το οποίο σημειώνεται ως το άθροισμα των εμβαδών Α και Β στο Διάγρ. 3.2). Δηλαδή, εάν συμβολίσουμε με G την τιμή του συντελεστή Gini, τότε έχουμε G=A/(A+B). Συνεπώς, εάν για παράδειγμα, το Διάγρ. 3.2 μετρά στον κάθετο άξονα το ποσοστό των αφίξεων του έτους που κατανέμονται σε συγκεκριμένο αριθμό μηνών του έτους, ενώ ο οριζόντιος άξονας μετρά τους 12 μήνες του έτους, τότε η καμπύλη Lorenz του σχήματος αντιστοιχεί στις αφίξεις του έτους. Τιμές του συντελεστή Gini κοντά στο μηδέν δείχνουν τάση για ισοκατανομή του εξεταζόμενου μεγέθους, ενώ τιμές κοντά στη μονάδα δείχνουν έντονη ανισοκατανομή (στην περίπτωση που ο συντελεστής Gini ισούται με τη μονάδα τότε το σύνολο της τουριστικής κίνησης καταγράφεται σε έναν μόνο μήνα). Διάγραμμα 3.2 Γραφική Απεικόνιση του Συντελεστή Gini 100% Καμπύλη Ισοκατανομής (45 μοίρες) Καμπύλη Lorenz A B 0 12 Εναλλακτικά, η μέτρηση της εποχικότητας μπορεί να γίνει βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman. Ο δείκτης Herfindahl-Hirschman ορίζεται από τη σχέση: και αποτελεί το άθροισμα των τετραγώνων των μηνιαίων μεριδίων του εξεταζόμενου μεγέθους ως προς το συνολικό μέγεθος. Διαφορετικά, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο δείκτης αυτός χρησιμοποιεί ως συντελεστές στάθμισης των μεριδίων που λαμβάνει υπόψη τα ίδια τα μερίδια. Αυτό σημαίνει, ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μερίδιο ενός μήνα τόσο υψηλότερη είναι και η = 46 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

47 συμβολή του στη διαμόρφωση του δείκτη. Σε εναλλακτικές εκδοχές του δείκτη Herfindahl- Hirschman, οι συντελεστές στάθμισης ορίζονται με διαφορετικούς τρόπους, δίνοντας διαφορετικές βαρύτητες στις μικρές και στις μεγάλες τιμές των μεριδίων. Ο δείκτης Herfindahl-Hirschman, παρόλο που λαμβάνει υπόψη όλες τις τιμές της μηνιαίας κατανομής του εξεταζόμενου μεγέθους, τείνει να είναι ευαίσθητος σε ακραίες τιμές εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο γίνεται η στάθμιση. Εποχικότητα Αφίξεων. Ο Πίνακας 3.1 καταγράφει τις μηνιαίες αφίξεις εισερχόμενου τουρισμού το 2013 και το Το 2013, το σύνολο των αφίξεων άγγιξε τα 18 εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ το 2014 ξεπέρασε τα 22 εκατομμύρια. Πίνακας Μηνιαίες Αφίξεις μη Κατοίκων στην Ελλάδα Μήνας Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σύνολο αφίξεων Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο Διάγραμμα 3.3 παρουσιάζεται η μηνιαία κατανομή των αφίξεων τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, ενώ στο Διάγραμμα 3.4 παρουσιάζονται οι αντίστοιχες καμπύλες Lorenz καθώς και η καμπύλη ισοκατανομής. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 47

48 Διάγραμμα 3.3 Μηνιαίες Αφίξεις μη Κατοίκων 2013 & Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 100% 90% 80% 70% 60% 50% Διάγραμμα 3.4 Καμπύλες Lorenz για τις Μηνιαίες Αφίξεις μη Κατοίκων 2013 & % 30% 20% 10% 0% Καμπύλη Ισοκατανομής Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 48 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

49 Στον Πίνακα 3.2 καταγράφονται τα μηνιαία μερίδια των αφίξεων του 2013 και του 2014 καθώς και ο δείκτης εποχικότητας που αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman (ΗΗΙ) και του συντελεστή ανισότητας Gini. Πίνακας Μερίδια Αφίξεων και Δείκτες Εποχικότητας για το 2013 και 2014 Μήνας Μερίδια Αφίξεων Ιανουάριος 0,020 0,018 Φεβρουάριος 0,016 0,015 Μάρτιος 0,020 0,021 Απρίλιος 0,031 0,033 Μάιος 0,082 0,075 Ιούνιος 0,132 0,122 Ιούλιος 0,182 0,192 Αύγουστος 0,217 0,220 Σεπτέμβριος 0,165 0,165 Οκτώβριος 0,086 0,084 Νοέμβριος 0,024 0,030 Δεκέμβριος 0,022 0,024 ΗΗΙ 1.424, ,0 GINI 45,52 46,05 Συνεπώς, παρατηρούμε ότι το 2014 σημειώνεται αύξηση του δείκτη εποχικότητας αφίξεων σε σχέση με το 2013 κατά 1,0% βάσει του HHI και κατά 1,2% βάσει του Gini. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 49

50 Εποχικότητα Διανυκτερεύσεων. Ο Πίνακας 3.3 καταγράφει τις μηνιαίες διανυκτερεύσεις εισερχόμενου τουρισμού το 2013 και το Το 2013, το σύνολο των διανυκτερεύσεων ξεπέρασε τα 160 εκατομμύρια, ενώ το 2014 ξεπέρασε τα 184 εκατομμύρια. Πίνακας Μηνιαίες Διανυκτερεύσεις μη Κατοίκων στην Ελλάδα Μήνας Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σύνολο Διαν/σεων Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο Διάγραμμα 3.5 παρουσιάζεται η μηνιαία κατανομή των διανυκτερεύσεων τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, ενώ στο Διάγραμμα 3.6 παρουσιάζονται οι αντίστοιχες καμπύλες Lorenz καθώς και η καμπύλη ισοκατανομής. Διάγραμμα 3.5 Μηνιαίες Διανυκτερεύσεις μη Κατοίκων 2013 & Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 50 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

51 Διάγραμμα 3.6 Καμπύλες Lorenz για τις Μηνιαίες Διανυκτερεύσεις μη Κατοίκων 2013 & % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Καμπύλη Ισοκατανομής Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον Πίνακα 3.4 καταγράφονται τα μηνιαία μερίδια των διανυκτερεύσεων του 2013 και του 2014 καθώς και ο δείκτης εποχικότητας που αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman (ΗΗΙ) και του συντελεστή ανισότητας Gini. Πίνακας Μερίδια Διανυκτερεύσεων και Δείκτες Εποχικότητας για το 2013 και 2014 Μήνας Μερίδια Διανυκτερεύσεων Ιανουάριος 0,015 0,014 Φεβρουάριος 0,012 0,012 Μάρτιος 0,014 0,015 Απρίλιος 0,026 0,032 Μάιος 0,084 0,073 Ιούνιος 0,142 0,136 Ιούλιος 0,200 0,211 Αύγουστος 0,238 0,236 Σεπτέμβριος 0,159 0,160 Οκτώβριος 0,072 0,071 Νοέμβριος 0,019 0,019 Δεκέμβριος 0,018 0,020 ΗΗΙ 1.565, ,7 GINI 50,27 50,26 Συνεπώς, παρατηρούμε ότι, βάσει του HHI, το 2014 σημειώνεται αύξηση της εποχικότητας διανυκτερεύσεων σε σχέση με το 2013 κατά 0,4%, ενώ, βάσει του Gini, σημειώνεται μείωση της εποχικότητας διανυκτερεύσεων κατά 0,02%. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 51

52 Εποχικότητα Δαπανών. Ο Πίνακας 3.5 καταγράφει τις μηνιαίες δαπάνες εισερχόμενου τουρισμού το 2013 και το Το 2013, το σύνολο των δαπανών ξεπέρασε τα 11 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2014 ξεπέρασε τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ. Πίνακας Μηνιαίες Δαπάνες μη Κατοίκων στην Ελλάδα (σε 000 ευρώ) Μήνας Ιανουάριος , ,6 Φεβρουάριος , ,5 Μάρτιος , ,5 Απρίλιος , ,6 Μάιος , ,9 Ιούνιος , ,8 Ιούλιος , ,7 Αύγουστος , ,7 Σεπτέμβριος , ,0 Οκτώβριος , ,7 Νοέμβριος , ,1 Δεκέμβριος , ,6 Σύνολο δαπανών , ,7 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο Διάγραμμα 3.7 παρουσιάζεται η μηνιαία κατανομή των δαπανών (σε χιλ. ευρώ) τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, ενώ στο Διάγραμμα 3.8 παρουσιάζονται οι αντίστοιχες καμπύλες Lorenz καθώς και η καμπύλη ισοκατανομής Διάγραμμα 3.7 Μηνιαίες Δαπάνες μη Κατοίκων (σε 000 ευρώ) 2013 & Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 52 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

53 Διάγραμμα 3.8 Καμπύλες Lorenz για τις Μηνιαίες Δαπάνες μη Κατοίκων 2013 & % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Καμπύλη Ισοκατανομής Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον Πίνακα 3.6 καταγράφονται τα μηνιαία μερίδια των δαπανών του 2013 και του 2014 καθώς και ο δείκτης εποχικότητας που αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman (ΗΗΙ) και του συντελεστή ανισότητας Gini. Πίνακας Μερίδια Δαπανών και Δείκτες Εποχικότητας για το 2013 και 2014 Μήνας Μερίδια Δαπανών Ιανουάριος 0,011 0,012 Φεβρουάριος 0,010 0,010 Μάρτιος 0,012 0,014 Απρίλιος 0,024 0,029 Μάιος 0,087 0,076 Ιούνιος 0,141 0,142 Ιούλιος 0,200 0,208 Αύγουστος 0,240 0,238 Σεπτέμβριος 0,169 0,169 Οκτώβριος 0,075 0,073 Νοέμβριος 0,016 0,015 Δεκέμβριος 0,015 0,014 ΗΗΙ 1.607, ,9 GINI 51,86 52,00 Συνεπώς, παρατηρούμε ότι το 2014 σημειώνεται αύξηση του δείκτη εποχικότητας δαπανών σε σχέση με το 2013 κατά 0,68% βάσει του HHI και κατά 0,28% βάσει του Gini. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 53

54 Συμπερασματική Παρατήρηση. Το 2014 σημειώθηκε σημαντική αύξηση των εισπράξεων της χώρας από τον εισερχόμενο τουρισμό και ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των αφίξεων. Αυτή η μεγάλη αύξηση των αφίξεων οδήγησε στην περαιτέρω όξυνση, έστω οριακή, της εποχικότητας. Συνεπώς, αυτό που αναδεικνύουν τα συγκεκριμένα ευρήματα είναι ότι η εποχικότητα του ελληνικού τουρισμού αποτελεί δομικό του πρόβλημα, το οποίο δεν αντιμετωπίζεται με την αύξηση της τουριστικής κίνησης. Αντιθέτως, απαιτούνται δομικές αλλαγές και κατάλληλες δράσεις, όπως αυτές που προτείνονται στη μελέτη ΙΤΕΠ-ΞΕΕ στην πρόσφατη μελέτη για την εποχικότητα του τουρισμού στην Ελλάδα Βλ. Η Εποχικότητα του Τουρισμού στην Ελλάδα, ΙΤΕΠ-ΞΕΕ, Οκτώβριος ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

55 Διάρθρωση και Χαρακτηριστικά του Ξενοδοχειακού Δυναμικού της Ελλάδας το Χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού στο σύνολο της χώρας. Γενικά Χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) που ήταν διαθέσιμα μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2014, η χώρα μας διαθέτει ξενοδοχειακές μονάδες συνολικής δυναμικότητας κλινών. Οι αριθμοί αυτοί αποτελούν αποτύπωση της στιγμής λήψης των δεδομένων, αφού το μητρώο των μελών του ΞΕΕ είναι δυναμικό και ανανεώνεται σε καθημερινή και συνεχή βάση. Το 2014 το ξενοδοχειακό δυναμικό αυξήθηκε κατά 0,6% σε όρους δωματίων. Από το 1990, όμως, το ξενοδοχειακό δυναμικό αυξήθηκε κατά 51% σε μονάδες, κατά 79% σε δωμάτια και κατά 84% σε κλίνες. Επίσης, το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων σε δωμάτια αυξήθηκε κατά 19% περίπου στην περίοδο , από 35 δωμάτια σε 41,6 δωμάτια. Πίνακας 4.1 Διαχρονική Εξέλιξη του Ξενοδοχειακού δυναμικού Έτος Μονάδες Δωμάτια (000) Δ% ως προς το προηγούμενο έτος (δωμάτια) Μέσο Μέγεθος σε Δωμάτια ,9 35, ,6 7,4% 38, ,1 0,2% 39, ,5 3,7% 39, ,4 2,8% 39, ,5 3,1% 39, ,9 3,7% 39, ,7 1,9% 39, ,2 1,5% 40, ,0 1,0% 40, ,1 1,9% 40, ,0 2,1% 40, ,7 3,8% 40, ,2-0,4% 41, ,0 0,7% 41, ,6 0,4% 41, ,2 0,6% 41,6 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 55

56 Παρά τη βαθειά και παρατεταμένη οικονομική κρίση, την οποία βιώνει η Ελλάδα από το 2009 και τα επαχθή φορολογικά, ασφαλιστικά κ.ά. μέτρα τα οποία έχουν ληφθεί για την οικονομική σταθεροποίηση της χώρας, η ελληνική ξενοδοχία απέδειξε ότι αποτελεί ένα σταθερά θετικό παράγοντα για την αναστροφή του αρνητικού οικονομικού κλίματος και την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Ενδεικτικό της θετικής επίδρασης του τουριστικού τομέα στην ελληνική οικονομία είναι ότι το 2014 ο δείκτης του κύκλου εργασιών αυξήθηκε κατά 13,7% και το 2013 κατά 4,8%. Αντίθετα, ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία το 2014 μειώθηκε κατά 8,9% και το 2013 κατά 10,2%. Διάγραμμα 4.1 Διαχρονική εξέλιξη Ξενοδοχειακού Δυναμικού Μ ο ν ά δ ε ς ,0 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 Δ ω μ ά τ ι α ( ) Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Κατά την τελευταία 15ετία, δηλ. την περίοδο , οι ξενοδοχειακές μονάδες αυξήθηκαν κατά 23,5%, ενώ σε όρους δωματίων η αύξηση αυτή ανέρχεται σε 30,4%. Επίσης, από τη σύγκριση της κατανομής των ξενοδοχείων με βάση την κατηγορία τους, προκύπτει ότι το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας έχει αναβαθμιστεί θεαματικά, καθώς τα ξενοδοχεία 5 αστέρων σχεδόν τετραπλασιάστηκαν και παράλληλα αύξησα το μερίδιό τους στο συνολικό ξενοδοχειακό δυναμικό. Τα ξενοδοχεία 3 και 4 αστέρων αυξήθηκαν το ίδιο διάστημα κατά 62% και 69%, αντίστοιχα, με το μερίδιό τους να παραμένει περίπου σταθερό διαχρονικά. Τέλος, τα ξενοδοχεία 1 αστεριού μειώθηκαν κατά 11%, ενώ τα ξενοδοχεία 2 αστέρων αυξήθηκαν μόνο κατά 5%, ενώ και οι δύο αυτές κατηγορίες κατέγραψαν μείωση στο μερίδιό τους. 56 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

57 % Πίνακας Κατανομή Ξενοδοχείων με βάση την Κατηγορία Κατηγορία ***** 4,8% 5,0% 5,8% 8,1% 12,9% 14,8% 4**** 22,3% 23,9% 25,3% 25,4% 25,6% 25,0% 3*** 28,7% 24,6% 24,4% 23,3% 23,3% 23,9% 2** 33,6% 37,0% 35,7% 34,6% 30,8% 29,4% 1* 10,6% 9,5% 8,9% 8,6% 7,4% 7,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η κατανομή του ξενοδοχειακού δυναμικού το Το 2014 πάνω από το 63% των ξενοδοχείων ήταν ενταγμένο στις 3 ανώτερες κατηγορίες, ενώ το 2000 το ποσοστό αυτό ήταν περίπου 55%. Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχείων με βάση την Κατηγορία 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10,6 9,5 8,9 8,6 7,4 7,0 33,6 30,8 29,4 37,0 35,7 34,6 23,3 23,9 28,7 24,6 24,4 23,3 25,6 25,0 22,3 23,9 25,3 25,4 4,8 5,0 5,8 8,1 12,9 14, Έτη 1* 2** 3*** 4**** 5***** Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων παρουσιάζει μια σταθερά αυξητική πορεία. Το 2000 το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων της χώρας ήταν 39,3 δωμάτια, το 2009 ήταν 40,1 δωμάτια και το ,6 δωμάτια. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 57

58 Δωμάτια Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχείου (σε δωμ.) Διάγραμμα Δυναμικότητα και Μέσο Μέγεθος ανά Κατηγορία, ,0 5***** 4**** 3*** 2** 1* Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 Όσον αφορά στο μέγεθος των ξενοδοχείων γίνεται η τυπική παραδοχή ότι τα ξενοδοχεία από 1-20 δωμάτια χαρακτηρίζονται ως οικογενειακά, από δωμάτια ως μικρά, από δωμάτια ως μεσαία και από 101 δωμάτια και πάνω ως μεγάλα. Έτσι η κατανομή του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας το 2014 με βάση το μέγεθος απεικονίζεται στον Πίνακα 4.3 και το αντίστοιχο Διάγραμμα 4.3. Πίνακας Ποσοστιαία Κατανομή των Ξενοδοχείων με βάση το μέγεθος, 2014 Μέγεθος Ξενοδοχείου 5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο Οικογενειακό 1-20 δωμάτια 13,1% 34,9% 37,8% 42,9% 65,5% 42,8% Μικρό δωμάτια 13,4% 24,3% 35,6% 45,9% 32,7% 37,2% Μεσαίο δωμάτια 15,2% 15,3% 19,7% 10,2% 1,7% 12,1% Μεγάλο >101 δωμάτια 58,3% 25,5% 6,9% 1,1% 0,1% 7,8% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Η συνολική κατανομή των ξενοδοχείων ως προς το μέγεθος σε επίπεδο χώρας δεν έχει μεταβληθεί ουσιαστικά το 2014 σε σχέση με το Η μόνη αξιοσημείωτη διαφορά που παρατηρείται είναι η αύξηση κατά 7% περίπου των οικογενειακών 5άστερων ξενοδοχείων, γεγονός που φανερώνει την αναβάθμιση μικρών οικογενειακών μονάδων σε boutique hotels. 58 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

59 Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων με βάση το Μέγεθος, ,1% 37,2% 7,8% 42,8% Οικογενειακό 1-20 δωμάτια Μικρό δωμάτια Μεσαίο δωμάτια Μεγάλο >101 δωμάτια Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο μητρώο του ΞΕΕ τα ξενοδοχεία κατανέμονται σε εννέα κατηγορίες ξενοδοχειακού καταλύματος. Για λόγους συνοπτικής παρουσίασης έγινε ομαδοποίηση αυτών των κατηγοριών σε τρεις ευρείες κατηγορίες, όπως φαίνονται στον Πίνακα 4.4. Πίνακας Κατανομή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων ανά τύπο Καταλύματος, 2014 Τύπος Ξενοδοχείου Ξενοδοχεία τύπου Επιπλ. Διαμερισμάτων Ξενοδοχεία Κλασικού Τύπου Παραδοσιακά Ξενοδοχεία Σύνολο 5* 4* 3* 2* 1* Γενικό άθροισμα Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στην πρώτη κατηγορία, Ξενοδοχεία τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων, περιλαμβάνονται τα ξενοδοχειακά καταλύματα, τα οποία στην άδεια λειτουργίας τους από τον ΕΟΤ χαρακτηρίζονται ως Επιπλωμένα Διαμερίσματα, ως Ξενοδοχεία & Επιπλωμένα Διαμερίσματα, ως Ξενοδοχεία τύπου Επιπλωμένων Διαμερισμάτων και ως Συγκροτήματα Bungalows. Στη δεύτερη κατηγορία ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 59

60 Ξενοδοχεία Κλασικού Τύπου, τα χαρακτηρισμένα ως Ξενοδοχεία, ως Ξενοδοχεία Κλασικού Τύπου και ως Ξενοδοχεία τύπου Μοτέλ. Τέλος, στην τρίτη κατηγορία περιλαμβάνονται τα παραδοσιακού τύπου ξενοδοχεία και επιπλωμένα διαμερίσματα. Πρόκειται κατά κανόνα παραδοσιακά, διατηρητέα κτίσματα που έχουν μετατραπεί σε ξενοδοχειακά καταλύματα. Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά τύπο Καταλύματος, ,6% 21,0% Ξενοδοχεία τύπου Επιπλ. Διαμερισμάτων Ξενοδοχεία Κλασικού Τύπου Παραδοσιακά Ξενοδοχεία 77,4% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά τύπο Καταλύματος και Κατηγορία, % 90% 13,0% 5,4% 1,6% 6,2% 1* 80% 70% 60% 50% 44,0% 25,9% 24,7% 33,2% 2* 3* 40% 30% 20,4% 27,2% 47,5% 4* 20% 10% 0% 15,0% 7,6% 16,8% Ξενοδοχεία τύπου Ξενοδοχεία Κλασικού Επιπλ. Διαμερισμάτων Τύπου 11,5% Παραδοσιακά Ξενοδοχεία 5* Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 60 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

61 Από τα παραπάνω στοιχεία παρατηρούμε ότι τα Παραδοσιακά Ξενοδοχεία είναι καταλύματα μικρού μεγέθους, με μέσο μέγεθος 11 δωμάτια, όταν το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων κλασικού τύπου είναι 50 δωμάτια και των ξενοδοχείων τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων είναι 31 δωμάτια. Το μικρό μέγεθος αυτής της κατηγορίας των ξενοδοχείων δεν σημαίνει ότι είναι και χαμηλών κατηγοριών, όπως συμβαίνει στα ξενοδοχεία κλασικού τύπου. Έτσι, οι τρεις ανώτερες κατηγορίες των παραδοσιακών ξενοδοχείων αντιστοιχούν σχεδόν στο 92% του συνόλου τους, ενώ για τα ξενοδοχεία κλασικού τύπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 69% περίπου και για τα ξενοδοχεία τύπου επιπλωμένων διαμερισμάτων 43%. Δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφοροποιήσεις ως προς την κατανομή των ξενοδοχείων με βάση τη νομική μορφή των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων σε σχέση με το Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων με βάση τη Νομική Μορφή των Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων, 2014 Ε.Π.Ε. 3,8% Ε.Ε. 3,2% Λοιπές Νομικές Μορφές 2,2% Ο.Ε. 12,1% Α.Ε. 42,0% ΑΤΟΜΙΚΗ 36,7% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Μικρή αύξηση καταγράφεται στο ποσοστό των Α.Ε., από 41,4% το 2009 σε 42 % το 2014 και επίσης μια σχετικά μεγαλύτερη μείωση στο ποσοστό των Ατομικών επιχειρήσεων κατά 3,85 ποσοστιαίες μονάδες, από 40,5% το 2009 σε 36,7% το Τέλος το 2014, συνεχή λειτουργία καθ όλη τη διάρκεια του έτους εμφανίζει το 45,4% των ξενοδοχείων της χώρας, έναντι 44% περίπου το 2009, ενώ εποχιακά λειτουργεί το 54,6% περίπου έναντι 56% το Σταθερά και διαχρονικά τα ξενοδοχεία 3 αστέρων έχουν τα υψηλότερα ποσοστά συνεχούς λειτουργίας. Όπως είναι αναμενόμενο, τη μεγαλύτερη εποχικότητα εμφανίζουν τα ξενοδοχεία 1* και 2*, με ποσοστά που κυμαίνονται γύρω στο 60,0% περίπου, αντίστοιχα και παραμένουν αμετάβλητα από το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 61

62 Πίνακας Κατανομή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων με βάση τη Λειτουργία τους, 2014 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 5* 4* 3* 2* 1* Γενικό άθροισμα Εποχική Συνεχής Σύνολο Ποσοστιαία Κατανομή Εποχική 50,8% 48,8% 46,0% 59,8% 59,8% 54,6% Συνεχής 49,2% 51,2% 54,0% 40,2% 40,2% 45,4% Σύνολο 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 49,2% 51,2% 54,0% 50,8% 48,8% 46,0% Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων με βάση τους Μήνες Λειτουργίας τους, ,2% 40,2% 59,8% 59,8% 5***** 4**** 3*** 2** 1* 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 52,6% 47,4% 40,2% 59,8% 5*-3* 2*-1* ΕΠΟΧΙΚΗ ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΠΟΧΙΚΗ ΣΥΝΕΧΗΣ Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Λοιπά Χαρακτηριστικά. Όσον αφορά στην κατανομή των ξενοδοχείων με βάση τα λοιπά τους χαρακτηριστικά, όπως το αν διαθέτουν ιστοσελίδα, σύνδεση στο διαδίκτυο, εστιατόριο, συνεδριακό κέντρο, πισίνα, πάρκινγκ κλπ, η κατάσταση δεν έχει μεταβληθεί ουσιωδώς από το Το νέο χαρακτηριστικό που αξίζει να εξεταστεί στην παρούσα έρευνα είναι το κατά πόσον τα ξενοδοχεία διαθέτουν τις κατάλληλες πιστοποιήσεις που αφορούν στο περιβάλλον και την ασφάλεια και υγιεινή των τροφίμων που προσφέρουν στους πελάτες τους. 62 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

63 Πίνακας Πιστοποιητικά Ποιότητας, Ποσοστιαία Κατανομή 2014 Κατηγορία ISO 9001 ISO 9002 ISO HACCP 5* 16,0% 3,2% 3,7% 27,8% 4* 7,0% 1,6% 1,8% 9,1% 3* 2,1% 0,4% 0,3% 2,2% 2* 0,6% 0,1% 0,1% 0,4% 1* 0,2% 0,0% 0,0% 0,1% ΣΥΝΟΛΟ 2,4% 0,5% 0,5% 3,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Παρατηρούμε ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό των ξενοδοχείων διαθέτει τις πιστοποιήσεις που εξασφαλίζουν την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών, την περιβαλλοντική προστασία και την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων και βεβαίως ότι τα περισσότερα ξενοδοχεία που διαθέτουν αυτού του είδους τις πιστοποιήσεις ανήκουν στις 3 υψηλότερες κατηγορίες. Είναι χρήσιμο να προωθηθεί η χρήση τέτοιων πιστοποιητικών, καθώς έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα οι επιχειρήσεις αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, αλλά και σημαντικά οικονομικά οφέλη. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 63

64 Χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού ανά Διοικητική Περιφέρεια Πίνακας Ξενοδοχειακό Δυναμικό 2014 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 5* 4* 3* 2* 1* Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Αττική Βορείου Αιγαίου Δυτική Ελλάδα Δυτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Ιόνια Νησιά Κεντρική Μακεδονία Κρήτη Νότιο Αιγαίο Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ Γενικό άθροισμα Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Μονάδες Δωμάτια Κλίνες Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

65 Στον Πίνακα 4.7 παραπάνω αποτυπώνεται το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας ανά διοικητική περιφέρεια με τον αριθμό των δωματίων και κλινών που αντιστοιχούν στις ξενοδοχειακές μονάδες. Η Περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου (24,7%) και της Κρήτης (21,8%) είναι οι δύο πρώτες περιοχές της χώρας ως προς τη συγκέντρωση του ξενοδοχειακού δυναμικού με βάση τα δωμάτια. Ακολουθούν οι Περιφέρειες των Ιονίων Νήσων (11,7%) και της Κεντρικής Μακεδονίας (11%). Διάγραμμα Κατανομή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων με βάση τη Δυναμικότητα, 2014 (δωμάτια) Πελοπόννησος 4,8% Νότιο Αιγαίο 24,7% Στερεά Ελλάδα 3,8% Ανατ. Μακεδονία- Θράκη 2,7% Αττική 7,8% Βόρειο Αιγαίο 2,9% Δυτ. Ελλάδα 2,4% Ιόνια Νησιά 11,7% Δυτ. Μακεδονία 0,7% Ήπειρος 2,0% Θεσσαλία 3,7% Κρήτη 21,8% Κεντρ. Μακεδονία 11,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων έχει αυξηθεί από 35 δωμάτια που ήταν το 1990 σε 41,6 το Τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία βρίσκονται στην Κρήτη με μέσο μέγεθος 56,9 δωμάτια και στα Ιόνια Νησιά με 51,4 δωμάτια. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία της Αττικής (48,7 δωμάτια) και του Νοτίου Αιγαίου (47,9 δωμάτια). Αν όμως εξετάσουμε τις επιμέρους περιοχές του Νοτίου Αιγαίου, τότε τα ξενοδοχεία στα Δωδεκάνησα έχουν το μεγαλύτερο μέσο μέγεθος με 71 δωμάτια. Στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας τα ξενοδοχεία έχουν μέγεθος μικρότερο από το μέσο όρο. Τα μικρότερα σε μέγεθος ξενοδοχεία βρίσκονται στην Ήπειρο (20,5 δωμάτια) και τη Δυτική Μακεδονία (23 δωμάτια), περιφέρειες οι οποίες υστερούν γενικά τουριστικά. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 65

66 Δωμάτια Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχείου (δωμ.) Διάγραμμα Συνολική και Μέση Δυναμικότητα ανά Διοικητική Περιφέρεια, 2014 (δωμάτια) Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Η εικόνα, όμως, διαφοροποιείται σε σχέση με την κατηγορία του ξενοδοχείου. Τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία 5 αστέρων βρίσκονται στην Περιφέρεια της Αττικής και έχουν μέσο μέγεθος 214 δωμάτια. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία της Κρήτης (202 δωμάτια) και της Κεντρικής Μακεδονίας (172 δωμάτια). Ενδοπεριφερειακά, τα μεγαλύτερα 5άστερα ξενοδοχεία βρίσκονται στα Δωδεκάνησα (232 δωμάτια). Πίνακας Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχείων ανά Περιοχή, 2014 (σε δωμάτια) Περιφέρεια 5* 4* 3* 2* 1* ΣΥΝΟΛΟ Ανατ. Μακεδονία-Θράκη Αττική Βόρειο Αιγαίο Δυτ. Ελλάδα Δυτ. Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Ιόνια Νησιά Κεντρ. Μακεδονία Κρήτη Νότιο Αιγαίο Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα Σύνολο Επικράτειας Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 66 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

67 Στη Δυτική Ελλάδα εμφανίζεται ότι το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων 5 αστέρων να είναι 361 δωμάτια. Το μέγεθος αυτό όμως δεν είναι αντιπροσωπευτικό γιατί αφορά ένα πολύ μικρό αριθμό μεγάλων ξενοδοχείων σε ένα μόνο νομό. Από τα στοιχεία του Πίνακα 4.10 προκύπτει ότι το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων 5 αστέρων είναι σχεδόν 4πλάσιο από το μέσο όρο της χώρας με 159 δωμάτια και το μέσο μέγεθος των 4άστερων ξενοδοχείων είναι σχεδόν διπλάσιο από το μέσο όρο με 78 δωμάτια. Τα ξενοδοχεία 2* και 1* έχουν μέσο μέγεθος κάτω από το μέσο όρο, ενώ το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων 3* είναι περίπου ίσο με το μέσο όρο (40 δωμάτια). Διάγραμμα Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχείων 5 & 4 αστέρων ανά Διοικητική Περιφέρεια, 2014 (δωμάτια) Σύνολο Επικράτειας Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος Νότιο Αιγαίο Κρήτη Κεντρ. Μακεδονία Ιόνια Νησιά Θεσσαλία Ήπειρος Δυτ. Μακεδονία Δυτ. Ελλάδα Βόρειο Αιγαίο Αττική Ανατ. Μακεδονία-Θράκη **** 5**** Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατανομή του ξενοδοχειακού δυναμικού (σε δωμάτια) κάθε διοικητικής περιφέρειας ως προς την κατηγορία τους (Διάγρ. 4.12). Σε σχέση με το σύνολο της χώρας, όπου το δυναμικό 5 αστέρων ανέρχεται σε 15% περίπου, στην Κρήτη και την Αττική το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται γύρω στο 20%. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 67

68 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 17,1% 8,8% Διάγραμμα Ποσοστιαία Κατανομή της Δυναμικότητας ανά Διοικητική Περιφέρεια, 2014 (δωμάτια) 10,3% 6,8% 6,2% 3,9% 1,9% 36,8% 27,0% 25,9% 22,8% 24,7% 19,8% 36,3% 37,3% 13,5% 6,7% 29,5% 30,7% 20,9% 15,0% 22,0% 59,3% 14,4% 2,4% 6,2% 31,4% 38,3% 14,8% 10,0% 36,2% 25,4% 3,2% 36,8% 19,5% 21,5% 9,3% 8,9% 8,5% 19,8% 23,2% 30,0% 23,8% 18,1% 15,1% 6,4% 3,6% 4,9% 8,2% 7,0% 27,4% 18,3% 27,7% 34,3% 20,3% 26,0% 19,9% 31,5% 30,9% 18,8% 16,2% 13,9% 45,4% 25,3% 16,7% 4,3% 29,4% 23,9% 25,0% 14,8% 1* 2** 3*** 4**** 5**** Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, Δεκέμβριος Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Εκτός από τη βελτίωση της γενικής εικόνας του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας, με βάση την κατηγορία, που παρατηρήθηκε το 2014 σε σχέση με το 2009, αντίστοιχη βελτίωση παρατηρείται και στα ξενοδοχεία των επιμέρους περιοχών. Σαφής αναβάθμιση παρατηρείται στα ξενοδοχεία 5 αστέρων σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Η Ήπειρος είναι μια περιοχή, στην οποία καταγράφηκε ουσιαστική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού της δυναμικού κατά την περίοδο , καθώς τα 5άστερα ξενοδοχεία της περιοχής αυξήθηκαν κατά 150% (ποσοστό, όμως, που αναφέρεται σε μικρό απόλυτο αριθμό μονάδων). Η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση σε 5άστερα ξενοδοχεία παρατηρήθηκε στην Πελοπόννησο, όπου το 2014 τα ξενοδοχεία αυτής της κατηγορίας αυξήθηκαν κατά 69% σε σχέση με το Σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε και στα 5άστερα ξενοδοχεία του Νοτίου Αιγαίου, με την αύξηση στα Δωδεκάνησα να ανέρχεται στο 65% και στις Κυκλάδες στο 43%. 68 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

69 Ετήσια Έρευνα του ΙΤΕΠ για την Ξενοδοχειακή Αγορά. Ταυτότητα της έρευνας. Το ΙΤΕΠ σε συνεργασία με το ΞΕΕ πραγματοποιεί κάθε χρόνο έρευνα πεδίου ανάμεσα στα ελληνικά ξενοδοχεία με τη μέθοδο συμπλήρωσης ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο αποστέλλεται σε όλα τα ξενοδοχεία της χώρας με σκοπό να συγκεντρωθούν στοιχεία για τα βασικά μεγέθη των ξενοδοχειακών μονάδων που επηρεάζονται από τη συγκυρία. Πιο συγκεκριμένα, οι ξενοδόχοι καλούνται να δηλώσουν τη μέση πληρότητα, τη μέση τιμή διάθεσης δωματίου και την απασχόληση κατά τους μήνες Οκτώβριο, Μάιο και Αύγουστο. Η έρευνα παραδοσιακά διεξάγεται κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου-Νοεμβρίου και γι αυτό δηλώνεται ο κύκλος εργασιών της επιχείρησης κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος. Οι επιδόσεις των ξενοδοχείων συσχετίζονται με τα ποιοτικά και τεχνικά χαρακτηριστικά κάθε μονάδας που διατηρεί σε βάση δεδομένων το ΞΕΕ. Στην έρευνα του 2014 θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ανταπόκριση υπήρξε αρκετά ικανοποιητική. Απέστειλαν συμπληρωμένα ερωτηματολόγια 898 μονάδες που αντιστοιχούν στο 11,3% του συνολικού αριθμού των ξενοδοχείων του δείγματος, στο οποίο είχε αποσταλεί το ερωτηματολόγιο και αφορά στα ξενοδοχεία που έχουν δηλώσει στο ΞΕΕ διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Τα ξενοδοχεία που ανταποκρίθηκαν διαθέτουν δωμάτια και αντιστοιχούν στο 15,8% του δείγματος. Αρκετά ικανοποιητική κρίνεται και η διαστρωματική κατανομή του φετινού δείγματος, καθώς έγινε προσπάθεια το δείγμα που συγκεντρώθηκε να ανταποκρίνεται στην πραγματική κατανομή των ξενοδοχείων, τόσο σε περιφερειακό επίπεδο, όσο και σε σχέση με την κατηγορία τους. Οι μέσοι όροι που παρουσιάζονται στις αναλύσεις σταθμίζονται με βάση τον αριθμό των δωματίων κάθε μονάδας, τη σχετική κατανομή δωματίων ανάμεσα στις περιφέρειες και την αναλογία των δωματίων κάθε τάξης εντός της περιφέρειας. Με τη διαδικασία αυτή περιορίζεται η σχετική μεροληψία των εκτιμήσεων. Για όλους τους υπολογισμούς και τις αναλύσεις που αφορούν στην εκτίμηση των βασικών μεταβλητών βάση αναφοράς αποτελεί το δωμάτιο και όχι η ξενοδοχειακή μονάδα ή οι κλίνες. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 69

70 Έσοδα των ελληνικών ξενοδοχείων κατά το Τα στατιστικά του κύκλου εργασιών που συλλέγονται στην ετήσια έρευνα, αφορούν στην προηγούμενη διαχειριστική περίοδο. Επομένως, στη φετινή έκθεση παρουσιάζονται τα οικονομικά αποτελέσματα των ελληνικών ξενοδοχείων κατά το Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας του ΙΤΕΠ, τα έσοδα των ξενοδοχείων ήταν αυξημένα κατά 12% περίπου το 2013 και σηματοδοτούν μια θεαματική ανάκαμψη σε σχέση με το 2012, όταν είχε καταγραφεί μείωση των εσόδων κατά 13%. Σε περιφερειακό επίπεδο, τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο μέσο έσοδο ανά δωμάτιο κατέγραψαν τα ξενοδοχεία της Πελοποννήσου (45%) και ακολουθούν τα ξενοδοχεία στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδες-Δωδεκάνησα, 23%). Αντίθετα, το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο των ξενοδοχείων της Αττικής ήταν μειωμένο κατά 19% περίπου. Πίνακας 5.1 Μέσο Έσοδο ανά Δωμάτιο ανά Περιφέρεια και Κατηγορία (2013, ) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 5* 4* 3* 2* 1* Αττική (χωρίς νησιά) Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος- Θεσσαλία Μακεδονία- Θράκη Μ.Ο Μ.Ο Μ.Ο Δ% 2013/12 Δ% 2012/ , , , , , , , ,8-18,8% -19,6% , , , , , , , ,8 0,8% -37,6% , , , , , , , ,4 0,0% -14,2% , , , , , , , ,1-2,0% -2,6% Πελοπόννησος , , , ,3 764, , , ,8 45,0% -0,4% Νησιά Βορ. Αιγαίου , , , , , , , ,0 12,1% -4,3% Κρήτη , , , , , , , ,9 18,0% -7,7% Νησιά Νοτ. Αιγαίου , , , , , , , ,9 23,0% -15,6% Νησιά Ιονίου , , , , , , , ,1 12,5% -4,2% Σύνολο Χώρας , , , , , , , ,2 12,1% -12,9% Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

71 Ως προς τις κατηγορίες των ξενοδοχείων η εικόνα είναι μικτή, καθώς τα ξενοδοχεία 5* και 2* κατέγραψαν ήπια μείωση στο μέσο έσοδο ανά δωμάτιο 3,6% και 2,6%, αντίστοιχα και τα ξενοδοχεία 1* μεγάλη μείωση της τάξης του 17% περίπου. Θεαματική ήταν η αύξηση στο μέσο έσοδο ανά δωμάτιο των ξενοδοχείων 4 αστέρων (21%). Πίνακας 5.2 Μέσο Έσοδο ανά Δωμάτιο με βάση την Κατηγορία του Ξενοδοχείου ( ) Κατηγορία ξενοδοχείου Δ% 2013/12 Δ% 2012/11 Δ% 2013/11 5* , , ,9-3,6% -14,0% -17,0% 4* , , ,0 21,0% -11,1% 7,6% 3* 8.376, , ,2 2,2% -5,2% -3,2% 2* 5.424, , ,2-2,6% -2,5% -5,0% 1* 2.700, , ,5-16,6% -3,1% -19,3% Σύνολο χώρας , , ,2 12,1% -12,9% -2,4% Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Το 2013 βελτιωμένα εμφανίζονται τα έσοδα των ξενοδοχείων με βάση το μέγεθός τους. Τα οικογενειακά ξενοδοχεία είδαν τα έσοδά τους να αυξάνονται κατά 14,4% το 2013 σε σχέση με το 2012, τα μικρά κατά 22,2%, κατά 7,5% τα μεσαία και κατά 5,4% τα μεγάλα ξενοδοχεία. Η ίδια τάση, με κάποιες μικρές εξαιρέσεις, επικράτησε και ενδοπεριφερειακά. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Αττική (χωρίς νησιά) Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) Πίνακας 5.3 Μέσο Έσοδο ανά Δωμάτιο 2013 ( ) Οικογενειακό (1-20 δωμ.) Μικρό (21-50 δωμ.) Μεσαίο ( δωμ.) Μεγάλο (>101 δωμ.) , , , , , , , ,44 Ήπειρος-Θεσσαλία 7.769, , , ,19 Μακεδονία-Θράκη 3.396, , , ,57 Πελοπόννησος 5.719, , , ,51 Νησιά Βορ. Αιγαίου 3.885, , , ,52 Κρήτη 4.436, , , ,77 Νησιά Νοτ. Αιγαίου 8.661, , , ,85 Νησιά Ιονίου 5.279, , , ,76 Σύνολο Χώρας 5.979, , , ,79 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 71

72 Σε απόλυτα μεγέθη, τις μεγαλύτερες εισπράξεις έχουν τα ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών της Πελοποννήσου, της Αττικής και των Νησιών του Νοτ. Αιγαίου επειδή αποκομίζουν σημαντικά έσοδα και από τη διάθεση αιθουσών και τη λειτουργία χώρων μαζικής εστίασης, οι οποίοι απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, τα μικρότερα έσοδα ανά δωμάτιο τα πραγματοποιούν τα ξενοδοχεία στο Βόρειο Αιγαίο και την Κεντρική Ελλάδα. Η ανά κατηγορία διάρθρωση του ξενοδοχειακού δυναμικού με τα χαμηλών κατηγοριών ξενοδοχεία να υπερτερούν έναντι των υψηλών, αλλά και η σύνθεση της πελατείας τους (Έλληνες, αλλοδαποί) αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες για την ερμηνεία του φαινομένου. Πληρότητες ελληνικών ξενοδοχείων κατά το Η δυναμική του τουρισμού που άρχισε το 2013, συνεχίστηκε και το 2014, τόσο για το σύνολο της χώρας, όσο και για τις επιμέρους περιφέρειες που εξετάζονται στην έρευνα. Έτσι, η πληρότητα των ξενοδοχείων το Μάιο του 2014 αυξήθηκε κατά 9,5% σε σχέση με το 2013 και τον Αύγουστο κατά 6,6%. Το αυξημένο τουριστικό ρεύμα των τουριστών από το εξωτερικό υπερκάλυψε τη συνεχιζόμενη καθίζηση του εσωτερικού τουρισμού. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τον εγχώριο τουρισμό που αφορούν στο 2013, τα ταξίδια για διακοπές των Ελλήνων στο εσωτερικό της χώρας μειώθηκαν κατά 9,5% το 2013 σε σχέση με το Την ίδια περίοδο τα ταξίδια των Ελλήνων στο εξωτερικό μειώθηκαν κατά 11%. Το 2014 ήταν η χρονιά που σηματοδότησε την ανάκαμψη του τουρισμού της Αττικής, καθώς τόσο το Μάιο όσο και τον Αύγουστο του 2014 τα ξενοδοχεία της περιοχής αύξησαν τις πληρότητές τους κατά 35,1% και 26,4% αντίστοιχα. Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που έπαιξαν ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση είναι οι χαμηλές τιμές που πρόσφεραν στους πελάτες τους, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται τόσο στο μειωμένο έσοδο ανά δωμάτιο το 2013, όσο και στη μείωση των τιμών το Μάιο και τον Αύγουστο του 2014 (όπως θα δούμε παρακάτω). 72 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

73 Αττική (χωρίς νησιά) Κεντρική Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος - Θεσσαλία Μακεδονία - Θράκη Πελοπόννησος Νησιά Β. Αιγαίου Κρήτη Νησιά Ν. Αιγαίου Νησιά Ιονίου Σύνολο Χώρας ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Πίνακας 5.4 Μέση Πληρότητα στα Ξενοδοχεία (%) Μάιος Δ% Αύγουστος Δ% /12 14/ /12 14/13 Αττική 54,32 57,51 77,72 5,89 35,13 54,40 58,24 73,63 7,07 26,43 Κεντρική Ελλάδα (χωρίς Αττική) 25,82 33,79 29,32 30,89-13,21 59,35 68,26 59,95 15,01-12,17 Ήπειρος - Θεσσαλία 29,39 35,77 35,91 21,72 0,39 58,31 60,26 63,55 3,35 5,45 Μακεδονία - Θράκη 44,89 44,07 47,39-1,84 7,53 69,41 68,96 73,64-0,64 6,78 Πελοπόννησος 29,25 35,73 35,69 22,15-0,11 72,98 73,94 83,23 1,31 12,56 Νησιά Βορ. Αιγαίου 30,75 33,94 43,64 10,38 28,56 70,23 76,49 86,37 8,91 12,91 Κρήτη 51,54 64,77 66,91 25,67 3,30 88,92 94,68 94,94 6,48 0,27 Νησιά Νοτ. Αιγαίου 46,31 52,09 55,86 12,48 7,22 86,93 90,44 94,86 4,04 4,89 Νησιά Ιονίου 48,29 49,23 52,28 1,94 6,20 90,91 94,48 95,10 3,93 0,65 Σύνολο Χώρας 45,29 50,87 55,68 12,32 9,45 77,86 81,49 86,85 4,67 6,58 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Διάγραμμα 5.1 Ποσοστιαία Μεταβολή της Μέσης Πληρότητας στα Ξενοδοχεία ανά Περιφέρεια (Αύγουστος) 30,00 26,4 25,00 20,00 15,00 15,0 12,6 12,9 10,00 5,00 0,00 7,1-12,2 5,5 3,3-0,6 6,8 1,3 8,9 6,5 0,3 6,6 4,04,9 3,9 4,7 0,6-5,00-10,00-15,00 Δ% 13/12 Δ% 14/13 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 73

74 Από όλες τις προηγούμενες έρευνες, γνωρίζουμε ότι το μέγεθος της ξενοδοχειακής μονάδας σχετίζεται θετικά με τη μέση πληρότητα που επιτυγχάνεται (Πίνακας 5.5). Τα μεσαίου και μικρού μεγέθους ξενοδοχεία βελτίωσαν σημαντικά τις πληρότητές τους και σε μικρότερο βαθμό τα οικογενειακά και μεγάλου μεγέθους ξενοδοχεία. Το Μάιο, η πληρότητα στα μεσαίου μεγέθους ξενοδοχεία εμφανίζεται αυξημένη κατά περίπου 16% και τον Αύγουστο κατά 10% σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του Τις μικρότερες αυξήσεις στις πληρότητές τους κατέγραψαν τα μεγάλα ξενοδοχεία. ΜΕΓΕΘΟΣ Οικογενειακό (1-20 δωμάτια) Μικρό (21-50 δωμάτια) Μεσαίο ( δωμάτια) Μεγάλο (> 101 δωμάτια) Πίνακας 5.5 Μέση Πληρότητα στα Ξενοδοχεία (%) Μάιος Δ% Αύγουστος Δ% /12 14/ /12 14/13 24,76 31,20 33,80 26,05 8,33 67,40 73,29 77,63 8,73 5,93 34,26 37,33 41,26 8,96 10,55 73,51 76,09 81,63 3,51 7,28 41,04 45,63 52,81 11,18 15,74 73,24 75,31 82,91 2,83 10,09 53,47 61,48 63,45 14,98 3,21 82,40 87,49 90,89 6,19 3,88 Σύνολο ξεν/χείων 45,29 50,87 55,68 12,32 9,45 77,86 81,49 86,85 4,67 6,58 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Πίνακας 5.6 Μέση Πληρότητα στα Ξενοδοχεία (%) Μάιος Δ% Αύγουστος Δ% /12 14/ /12 14/13 5* 55,83 66,71 64,71 19,48-3,00 81,72 86,63 88,56 6,01 2,23 4* 52,04 56,83 63,09 9,21 11,02 82,76 85,01 92,35 2,73 8,63 3* 38,98 46,22 49,22 18,57 6,48 72,83 78,69 82,38 8,05 4,69 2* 32,43 35,19 40,17 8,52 14,15 72,34 75,18 80,95 3,92 7,67 1* 25,64 27,01 31,04 5,35 14,90 72,27 78,12 83,08 8,10 6,35 Σύνολο ξεν/χείων 45,29 50,87 55,68 12,32 9,45 77,86 81,49 86,85 4,67 6,58 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Συνολικά, οι επιδόσεις των ξενοδοχείων, ως προς την πληρότητα που πέτυχαν, είναι βελτιωμένες σε σχέση με το Πάνω από το 96% των μονάδων πέτυχαν πληρότητες μέχρι 90% το Μάιο του Τον Αύγουστο του 2014, σχεδόν το 50% των μονάδων πέτυχαν πληρότητες υψηλότερες από %. 74 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

75 Πίνακας 5.7 Κατανομή Μέσης Πληρότητας που Πέτυχαν τα Ελληνικά Ξενοδοχεία το 2014 Εύρος Πληρότητας % Ξενοδοχείων Μάιος 2014 Αύγουστος 2014 Αθροιστική % κατανομή Ξενοδοχείων (%) Αθροιστική κατανομή (%) Μέση πληρότητα <20% 30,2 30,2 3,6 3,6 Μέση πληρότητα 21-40% 18,9 49,1 6,0 9,7 Μέση πληρότητα 41-60% 19,6 68,7 8,4 18,1 Μέση πληρότητα 61-70% 9,6 78,4 6,0 24,1 Μέση πληρότητα 71-80% 9,6 88,0 9,7 33,8 Μέση πληρότητα 81-90% 8,1 96,1 18,5 52,3 Μέση πληρότητα % 3,9 100,0 47,7 100,0 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 75

76 Τιμές διάθεσης του ελληνικού ξενοδοχειακού προϊόντος. Για να καταφέρουν τα ξενοδοχεία να επιβιώσουν μέσα στην οικονομική κρίση και να αυξήσουν την πελατεία τους είχαν αναγκαστεί το 2013 να μειώσουν τις τιμές διάθεσης των δωματίων τους κατά 3,5% το Μάιο και να τις διατηρήσουν στα επίπεδα του 2012 τον Αύγουστο. Μετά τις θετικές εξελίξεις στον τουρισμό που καταγράφηκαν το 2013, οι τιμές το 2014 αυξήθηκαν. Έτσι, η αύξηση που παρατηρήθηκε το Μάιο του 2014 ήταν 10,5% και τον Αύγουστο 13,6%. Ενδοπεριφερειακά, όμως, η εικόνα που επικράτησε ως προς τη μεταβολή των τιμών δεν ήταν ομοιόμορφη. Έτσι, στα ξενοδοχεία της Αθήνας οι τιμές μειώθηκαν τόσο το Μάιο (-5,5%) όσο και τον Αύγουστο (-11%). Οι μεγαλύτερες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στα ξενοδοχεία της Πελοποννήσου και τους δύο μήνες που εξετάζονται στην έρευνα. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Πίνακας 5.8 Μέση Τιμή Δωματίου ανά Περιφέρεια ( ) Μάιος Δ% Αύγουστος Δ% /12 14/ /12 14/13 Αττική 87,08 86,65 81,92-0,50-5,46 82,90 85,97 76,33 3,70-11,21 Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος - Θεσσαλία Μακεδονία - Θράκη 57,20 46,11 51,75-19,38 12,23 73,78 56,61 64,37-23,28 13,71 50,91 51,12 52,32 0,41 2,36 65,94 64,97 68,95-1,47 6,12 62,02 63,76 62,24 2,80-2,38 106,04 113,60 95,91 7,13-15,58 Πελοπόννησος 68,21 67,86 97,05-0,52 43,02 88,63 95,76 169,53 8,04 77,03 Νησιά Βορ. Αιγαίου 52,04 51,54 53,61-0,97 4,03 72,81 77,36 78,66 6,25 1,68 Κρήτη 70,45 66,66 75,79-5,38 13,69 122,12 114,58 134,32-6,18 17,23 Νησιά Νοτ. Αιγαίου 62,62 60,27 67,77-3,75 12,45 111,42 111,86 121,42 0,40 8,55 Νησιά Ιονίου 57,82 56,17 55,24-2,85-1,65 96,50 93,06 108,61-3,57 16,72 Σύνολο Χώρας 66,02 63,72 70,40-3,48 10,47 102,13 102,16 116,04 0,03 13,58 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Τον Μάιο του 2014 η μέση τιμή δωματίου στο σύνολο της χώρας διαμορφώθηκε στα 70,4, από 66 που ήταν τον Μάιο του Αντίστοιχα τον Αύγουστο του 2014 η μέση τιμή διαμορφώθηκε στα 116 από 102 που ήταν τον Αύγουστο του ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

77 Αττική (χωρίς νησιά) Κεντρική Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος - Θεσσαλία Μακεδονία - Θράκη Πελοπόννησος Νησιά Αιγαίου Κρήτη Κυκλάδες - Δωδεκάνησα Νησιά Ιονίου Σύνολο Χώρας Διάγραμμα 5.2 Εξέλιξη Μέσης Τιμής Δωματίου στα Ξενοδοχεία ανά Περιφέρεια (Αύγουστος) 100,00 80,00 77,0 60,00 40,00 20,00 0,00-20,00-40,00 3,7-11,2-23,3 13,7-1,5 6,1 7,1 8,0 6,2 1,7-15,6-6,2 17,2 8,5 0,4-3,6 16,7 13,6 0,03 Αύγ. 13/12 Αύγ. 14/13 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Οι υψηλότερες τιμές τον Αύγουστο του 2013 εξακολουθούν να καταγράφονται στα ξενοδοχεία της Πελοποννήσου, της Κρήτης και του Νοτ. Αιγαίου. Τα ξενοδοχεία στην Ήπειρο-Θεσσαλία, αλλά και στην Κεντρική Ελλάδα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν ακολουθούν αυστηρά το εποχικό πρότυπο του τουρισμού της νησιωτικής χώρας. Παρόλα αυτά, οι επιδόσεις τους ήταν αισθητά βελτιωμένες τόσο το Μάιο όσο και τον Αύγουστο του 2014 σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του Η μεγάλη αύξηση που παρατηρήθηκε στις πληρότητες των ξενοδοχείων μεσαίου μεγέθους συνοδεύτηκε από μείωση στις τιμές διάθεσης των δωματίων το Μάιο του 2014 (-1,8%) και από μικρή αύξηση (1,7%) τον Αύγουστο του Σε μεγαλύτερες αυξήσεις των τιμών προέβησαν τα οικογενειακά ξενοδοχεία και τα μικρά ξενοδοχεία, ενώ πιο συγκρατημένη ήταν η αύξηση των τιμών στα μεγάλα ξενοδοχεία. ΜΕΓΕΘΟΣ Οικογενειακό (1-20 δωμάτια) Μικρό (21-50 δωμάτια) Μεσαίο ( δωμάτια) Μεγάλο (> 101 δωμάτια) Πίνακας 5.9 Μέση Τιμή Δωματίου ανά Μέγεθος Ξενοδοχείου ( ) Μάιος Δ% Αύγουστος Δ% /12 14/ /12 14/13 48,01 45,79 52,06-4,63 13,69 66,26 65,00 72,29-1,90 11,22 46,81 46,81 53,10 0,00 13,44 67,34 67,07 77,34-0,40 15,30 55,78 54,94 53,96-1,50-1,79 79,39 77,90 79,21-1,88 1,68 78,88 76,95 83,24-2,44 8,18 127,61 132,31 146,07 3,69 10,39 Σύνολο ξεν/χείων 66,02 63,72 70,40-3,48 10,47 102,13 102,16 116,04 0,03 13,58 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 77

78 Πίνακας 5.10 Μέση Τιμή Δωματίου ανά Κατηγορία Ξενοδοχείου ( ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Μάιος Δ% Αύγουστος Δ% /12 14/ /12 14/13 5* 101,99 105,12 103,20 3,08-1,83 170,99 176,06 183,35 2,96 4,14 4* 70,11 67,84 76,98-3,24 13,47 110,05 114,33 127,27 3,89 11,31 3* 49,01 48,25 49,85-1,56 3,31 67,40 68,11 74,35 1,04 9,17 2* 41,12 37,35 41,11-9,18 10,07 57,80 55,99 61,00-3,13 8,95 1* 31,04 29,15 31,77-6,11 8,99 47,26 46,57 48,49-1,46 4,12 Σύνολο ξεν/χείων 66,02 63,72 70,40-3,48 10,47 102,13 102,16 116,04 0,03 13,58 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Διάγραμμα 5.3 Σύγκριση της Μεταβολής της Μέσης Τιμής Διάθεσης των Δωματίων μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου 2014 (ανά μέγεθος ξενοδοχείου) 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 13,7 13,4 11,2 15,3 8,2 10,4 6,00 4,00 2,00 0,00-2,00-4,00 Οικογενειακό (1-20 δωμάτια) Μικρό (21-50 δωμάτια) -1,8 1,7 Μεσαίο ( δωμάτια) Μεγάλο (> 101 δωμάτια) Μάιος 14/13 Αύγ. 14/13 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

79 Διάγραμμα 5.4 Σύγκριση της Μεταβολής της Μέσης Τιμής Διάθεσης των Δωματίων μεταξύ Αυγούστου 2013 και Αυγούστου 2014 (ανά κατηγορία ξενοδοχείου) 14,00 12,00 11,3 10,00 9,2 8,9 8,00 6,00 4,00 3,0 4,1 3,9 4,1 2,00 0,00-2,00-4,00 5***** 4**** 1,0 3*** 2** 1* -1,5-3,1 Αύγ. 13/12 Αύγ. 14/13 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Σε απόλυτα μεγέθη, οι μέσες τιμές δωματίου στα ελληνικά ξενοδοχεία τείνουν να παγιωθούν στα επίπεδα που αναφέρονται στον Πίνακα Πίνακας 5.11 Μέση Τιμή Διάθεσης Δωματίων στα Ελληνικά Ξενοδοχεία ( ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Μάιος Αύγουστος 5* * * * * Πηγή: ΙΤΕΠ, Εκτιμήσεις από την Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Στα ξενοδοχεία 5 αστέρων οι τιμές κυμαίνονται γύρω στα 103 ευρώ το Μάιο και γύρω στα 170 ευρώ τον Αύγουστο. Στα ξενοδοχεία 2 αστέρων, τα οποία αποτελούν την πλειονότητα των μονάδων, οι τιμές διαμορφώνονται γύρω στα 40 ευρώ το Μάιο και τα 60 ευρώ τον Αύγουστο. Οι τιμές αυτές αποτελούν τους σταθμισμένους μέσους της κάθε κατηγορίας. Επομένως, η βαρύτητα των μεγάλων μονάδων είναι πολύ αυξημένη έναντι των μικρών. Αν μελετηθεί διεξοδικότερα η κατανομή των τιμών, διαπιστώνεται ότι το 40% των ελληνικών ξενοδοχείων ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 79

80 διαθέτουν τα δωμάτιά τους κάτω από 40 ευρώ το Μάιο (Πίνακας 5.12). Το ποσοστό των ξενοδοχείων που πωλούν κάτω από 60 ευρώ ανέρχεται στο 74%. Αντίθετα, μόνο το περίπου 4% των ελληνικών ξενοδοχείων πωλούν πάνω από 100 ευρώ τα δωμάτιά τους το Μάιο. Εύρος Πληρότητας Πίνακας 5.14 Κατανομή Μέσης Τιμής Διάθεσης των Δωματίων % Ξενοδοχείων Μάιος 2014 Αύγουστος 2014 Αθροιστική % κατανομή Ξενοδοχείων (%) Αθροιστική κατανομή (%) Μέση τιμή δωματίου <40 ευρώ 39,9 39,9 15,1 15,1 Μέση τιμή δωματίου ευρώ 34,4 74,3 33,1 48,3 Μέση τιμή δωματίου ευρώ 12,8 87,2 18,6 66,9 Μέση τιμή δωματίου ευρώ 5,1 92,3 11,3 78,1 Μέση τιμή δωματίου ευρώ 4,0 96,3 7,9 86,0 Μέση τιμή δωματίου ευρώ 2,0 98,2 5,0 91,0 Μέση τιμή δωματίου >151 ευρώ 1,8 100,0 9,0 100,0 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Τον Αύγουστο του 2014, το επίπεδο των τιμών είναι σαφώς πιο βελτιωμένο, καθώς το ποσοστό των ξενοδοχείων που διαθέτει δωμάτια κάτω από 40 ευρώ ανέρχεται στο 15%. Στην περίοδο της υψηλής ζήτησης μόνο το 14% των ξενοδοχειακών μονάδων διαθέτει τα δωμάτια πάνω από 100 ευρώ την ημέρα. Επιδόσεις ξενοδοχείων που φιλοξενούν κατά κύριο λόγο αλλοδαπούς πελάτες. Παρατηρείται μεγάλη διαφορά στις επιδόσεις των ξενοδοχείων που φιλοξενούν αλλοδαπούς σε σχέση με αυτά που εξυπηρετούν κατά κύριο λόγο ημεδαπούς πελάτες. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5.13, τα ξενοδοχεία που απευθύνονται στη διεθνή τουριστική αγορά, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την τάξη στην οποία ανήκουν, εμφανίζουν πολύ καλύτερες επιδόσεις. Το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο είναι αντιστρόφως ανάλογο με το ποσοστό των αλλοδαπών που φιλοξενεί το κάθε ξενοδοχείο. Στις μονάδες όπου το ποσοστό των αλλοδαπών πελατών είναι μικρότερο από 20%, το μέσο ετήσιο έσοδο ανά δωμάτιο διαμορφώνεται στα ευρώ, ενώ στις μονάδες όπου το ποσοστό τους είναι μεγαλύτερο από 70% σχεδόν διπλασιάζεται και φτάνει στα ευρώ. Οι πληρότητες, τόσο το Μάιο όσο και τον Αύγουστο, είναι σχεδόν διπλάσιες στα ξενοδοχεία στα οποία το ποσοστό των αλλοδαπών πελατών είναι μεγαλύτερο από 70% σε σχέση με τα ξενοδοχεία που κατά κύριο λόγο εξυπηρετούν έλληνες τουρίστες (σε ποσοστό 80% και πάνω). Το 80 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

81 ίδιο ισχύει και για τις τιμές διάθεσης των ξενοδοχείων. Μάλιστα, τον Αύγουστο οι τιμές στα ξενοδοχεία με πάνω από 70% αλλοδαπούς πελάτες είναι υπερδιπλάσιες από αυτά όπου το ποσοστό είναι μικρότερο του 20% (Έλληνες η κύρια πελατεία τους) και διαμορφώνεται στα 134 ευρώ περίπου, έναντι 58. Πίνακας 5.13 Επίδραση των Αλλοδαπών Πελατών στις Επιδόσεις των Ξενοδοχείων Βασικές Τουριστικές Μεταβλητές Ποσοστό αλλοδαπών πελατών στα ξενοδοχεία <20% 21-50% 51-70% >71% Μέσο έσοδο ανά δωμάτιο 2013 ( ) 8.015, , , ,63 Πληρότητα Μάιος 2014 (%) 32,69 40,26 52,26 61,25 Πληρότητα Αύγουστος 2014 (%) 55,27 70,81 83,59 94,05 Μέση τιμή διάθεσης δωματίου Μάιος 2014 ( ) 50,65 62,27 61,03 75,18 Μέση τιμή διάθεσης δωματίου Αύγουστος 2014 ( ) 57,90 78,20 80,03 134,28 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 81

82 Απασχόληση. Ο τουρισμός είναι κατεξοχήν κλάδος έντασης εργασίας και από τους κορυφαίους στον κόσμο ως προς τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Η απασχόληση στον τουριστικό τομέα απαιτεί διαφόρων ειδών δεξιότητες και διευκολύνει την ένταξη στην αγορά εργασίας νέων, γυναικών και μεταναστών. Παρέχει στους απασχολούμενους στον τουριστικό τομέα εισόδημα και εργασιακή εμπειρία και, συνεπώς, συμβάλλει στην κοινωνική τους ένταξη και την προσωπική τους εξέλιξη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε θέση απασχόλησης στον τουριστικό τομέα δημιουργεί έμμεσα 1,5 πρόσθετες θέσεις εργασίας στη συνολική οικονομία 12. Πίνακας 5.16 Κλαδικές μεταβολές Απασχόλησης σε Συναθροισμένους Κλάδους της Ελληνικής Οικονομίας (σε χιλιάδες) ΚΛΑΔΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ * 2013* 2014* Διαφορά Μερίδιο Κλάδου στην Απασχόληση (2014, %) Δ% 2013/12 Δ% 2014/13 ΣΥΝΟΛΟ 4.856, , , ,1-950,3 100,0% -3,8% 0,7% -19,6% Δ% 2014/08 Γεωργία, δασοκομία και αλιεία 529,4 489,8 488,5 488,4-41,0 12,5% -0,3% 0,0% -7,7% Ορυχεία και λατομεία, μεταποίηση, ενέργεια, παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, 557,8 413,5 392,1 388,1-169,8 9,9% -5,2% -1,0% -30,4% διαχείριση αποβλήτων, εξυγίανση Κατασκευές 386,3 200,9 167,7 156,5-229,8 4,0% -16,5% -6,7% -59,5% Καταλύματα και δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 321,7 279,9 269,9 297,1 ** -24,6 7,6% -3,6% 10,1% -7,6% Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευές οχημάτων και μοτοσικλετών, μεταφορά και 1.210,5 977,5 945,3 949,1-261,4 24,3% -3,3% 0,4% -21,6% αποθήκευση Eνημέρωση και επικοινωνία 90,0 80,7 79,1 77,9-12,1 2,0% -2,0% -1,4% -13,4% Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες 111,9 93,2 90,0 77,7-34,2 2,0% -3,4% -13,6% -30,5% Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 9,7 10,4 8,0 7,9-1,7 0,2% -22,9% -0,8% -17,9% Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, διοικητικές και υποστηρικτικές 344,1 309,9 291,8 316,2-27,9 8,1% -5,8% 8,4% -8,1% δραστηριότητες Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, εκπαίδευση, δραστηριότητες σχετικές με την 982,5 887,7 863,9 860,6-121,9 22,0% -2,7% -0,4% -12,4% ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία, επισκευές ειδών νοικοκυριού και άλλες υπηρεσίες 312,4 288,6 281,3 286,5-25,9 7,3% -2,5% 1,9% -8,3% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. (* Προσωρινά στοιχεία. ** Μέσος όρος τριμήνων 2014). 12 Tourism Employment: An Overview by UNWTO. Presentation at the 5 th UNWTO International Conference on Tourism Statistics, with cooperation of ILO & OECD, Bali ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

83 Γεωργία, δασοκομία και αλιεία Ορυχεία και λατομεία, μεταποίηση, ενέργεια, παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση Κατασκευές Καταλύματα και δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευές οχημάτων και μοτοσικλετών, μεταφορά και Eνημέρωση και επικοινωνία Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες Διαχείριση ακίνητης περιουσίας Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, εκπαίδευση, δραστηριότητες Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία, επισκευές ειδών νοικοκυριού και άλλες υπηρεσίες ΣΥΝΟΛΟ Από τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για την απασχόληση προκύπτει ότι από το 2008 μέχρι σήμερα, επλήγησαν σημαντικά όλοι οι τομείς της ελληνικής οικονομίας. Συνολικά, τα τελευταία χρόνια (από το 2008 έως το 2014) χάθηκαν περίπου 950 χιλ. θέσεις εργασίας στην Ελλάδα. Κατά το ίδιο διάστημα, στον κλάδο καταλύματος-εστίασης χάθηκαν συνολικά 24,6 χιλιάδες θέσεις απασχόλησης, που αντιστοιχεί σε μείωση της απασχόλησης κατά 7,6%. Το ποσοστό αυτό είναι το μικρότερο ποσοστό μείωσης της απασχόλησης μεταξύ των τομέων της οικονομίας, γεγονός που υποδεικνύει ότι, παρά τη συνεχιζόμενη κρίση και την αύξηση της ανεργίας στη χώρα μας, ο τουριστικός κλάδος παρουσιάζει την υψηλότερη ανθεκτικότητα στη συγκράτηση των θέσεων απασχόλησης. Π.χ. στον κλάδο των κατασκευών η μείωση της απασχόλησης πλησιάζει το 60% με απώλεια 230 χιλιάδων θέσεων απασχόλησης. Το 2014, η απασχόληση στον κλάδο καταλύματος-εστίασης αυξήθηκε κατά 10,1% σε σχέση με το 2013, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό αύξησης από όλους τους κλάδους της ελληνικής οικονομίας. 15,0% Διάγραμμα 5.5 Ποσοστιαία Μεταβολή της Απασχόλησης σε Συναθροισμένους Κλάδους της Ελληνικής Οικονομίας ,0% 10,1% 8,4% 5,0% 0,0% 0,0% -1,0% 0,4% -1,4% -0,8% -0,4% 1,9% 0,7% -5,0% -6,7% -10,0% -15,0% -13,6% Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Επιπλέον, το 2014 ο κλάδος καταλύματος-εστίασης είναι ο μοναδικός κλάδος της ελληνικής οικονομίας που αύξησε το μερίδιό του στη συνολική απασχόληση. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 83

84 Διάγραμμα 5.6 Μερίδια στην Απασχόληση Συναθροισμένων Κλάδων της Ελληνικής Οικονομίας (%) Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία, επισκευές ειδών νοικοκυριού και άλλες υπηρεσίες Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, εκπαίδευση, δραστηριότητες σχετικές με την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες 7,3% 7,3% 8,1% 7,5% 22,0% 22,3% Διαχείριση ακίνητης περιουσίας Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες Eνημέρωση και επικοινωνία 0,2% 0,2% 2,0% 2,3% 2,0% 2,0% Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευές οχημάτων και μοτοσικλετών, μεταφορά και αποθήκευση 24,3% 24,4% Καταλύματα και δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 7,6% 7,0% Κατασκευές 4,0% 4,3% Ορυχεία και λατομεία, μεταποίηση, ενέργεια, παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων, εξυγίανση Γεωργία, δασοκομία και αλιεία 9,9% 10,1% 12,5% 12,6% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Μερίδιο Κλάδου στην Απασχόληση (2014, %) Μερίδιο Κλάδου στην Απασχόληση (2013, %) Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 84 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

85 Απασχόληση στα ελληνικά ξενοδοχεία. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που προκύπτουν από την έρευνα πεδίου του ΙΤΕΠ στα ελληνικά ξενοδοχεία, το Μάιο του 2014 εργάζονταν άτομα και τον Αύγουστο Τα συγκεκριμένα μεγέθη προκύπτουν από αναγωγή των δεδομένων του δείγματος στο συνολικό αριθμό των δωματίων. Η μέση απασχόληση σταθμίζεται ως προς το μέγεθος της μονάδας, την τάξη του ξενοδοχείου και την περιφέρεια όπου είναι εγκατεστημένο. Σε σχέση με το 2013, η απασχόληση το μήνα Μάιο εμφανίζεται μειωμένη κατά περίπου 6% και τον Αύγουστο αυξημένη κατά 9%. Τα ποσοστά μεταβολής της απασχόλησης δείχνουν ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος λειτουργεί ως ανάχωμα στην περαιτέρω αύξηση της ανεργίας στη χώρα. Πίνακας 5.15 Εκτίμηση της Συνολικής Απασχόλησης στα Ξενοδοχεία ανά Περιφέρεια ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μάι. 13 Μάι. 14 Δ% Μάι.14/ Μάι. 13 Αύγ. 13 Αύγ. 14 Δ% Αυγ.14/ Αυγ.13 Αττική ,0% ,4% Κεντρική Ελλάδα (χωρίς Αττική) ,5% ,3% Ήπειρος - Θεσσαλία ,2% ,2% Μακεδονία - Θράκη ,5% ,9% Πελοπόννησος ,2% ,9% Νησιά Βορ. Αιγαίου ,8% ,9% Κρήτη ,4% ,7% Νησιά Νοτ. Αιγαίου ,7% ,0% Νησιά Ιονίου ,0% ,2% ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ,9% ,0% Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Σε περιφερειακό επίπεδο, η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στα ξενοδοχεία της Κεντρικής Ελλάδας (Μάιος 2014: -25,5%, Αύγουστος 2014: -7,3%). Η δεύτερη μεγαλύτερη μείωση στην απασχόληση καταγράφηκε στα ξενοδοχεία της Αττικής, -20% το Μάιο και -0,4% τον Αύγουστο. Αντίθετα, στην Πελοπόννησο, η απασχόληση αυξήθηκε και πάλι με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά: 16,2% το Μάιο και 25% τον Αύγουστο 2014/13. Θεαματική είναι και η αύξηση της απασχόλησης στα ξενοδοχεία της Ηπείρου-Θεσσαλίας (23% και 40% αντίστοιχα το Μάιο και τον Αύγουστο). Για άλλη μια χρονιά συνεχίστηκε η τάση συγκέντρωσης της τουριστικής απασχόλησης στη νησιωτική χώρα. Σε απόλυτα μεγέθη ο μεγαλύτερος αριθμός απασχολουμένων καταγράφεται στα νησιά του Νοτ. Αιγαίου, με τα ξενοδοχεία να απασχολούν τον Αύγουστο πάνω από 33,8 χιλιάδες άτομα. Ακολουθεί η Κρήτη με 31 χιλιάδες εργαζόμενους. Οι δύο αυτές περιοχές ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 85

86 εναλλάσσονται στην κορυφή των περιοχών με το μεγαλύτερο αριθμό απασχολουμένων στον ξενοδοχειακό τομέα. Μικρές διαφοροποιήσεις εμφανίζονται στο μερίδιο της απασχόλησης των επιμέρους περιοχών στη συνολική απασχόληση τους δύο υπό εξέταση μήνες και το ,0% Διάγραμμα 5.7 Εξέλιξη της Συνολικής Απασχόλησης στα Ξενοδοχεία ανά Περιφέρεια (Μάιος Αύγουστος) 40,0% 40,2% 30,0% 23,2% 24,9% 20,0% 10,0% 0,0% -0,4% -7,3% 5,9% 16,2% 9,9% 2,7% 14,0% 1,7% 5,2% 9,0% -10,0% -20,0% -20,0% -7,5% -10,8% -11,4% -13,0% -5,9% -30,0% -25,5% Μάιος 14/13 Αύγουστος 14/13 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

87 Ποσοστό απασχόλησης γυναικών και αλλοδαπών στα ελληνικά ξενοδοχεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας το 54-57% (έναντι 58-59% το 2013) των εργαζομένων στα ελληνικά ξενοδοχεία είναι γυναίκες. Η μεγαλύτερη αναλογία γυναικών καταγράφεται στα ξενοδοχεία των χαμηλότερων κατηγοριών, καθώς και στα μικρότερα ξενοδοχεία, στα οποία δεν χρησιμοποιούνται εξειδικευμένοι υπάλληλοι για συγκεκριμένες θέσεις. Στις οικογενειακές μονάδες μέχρι 20 δωματίων κυμαίνεται μεταξύ 62-82%, ενώ στις μεγάλες μονάδες άνω των 100 δωματίων το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 48-61%, ανάλογα με την περιοχή. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μάι. 14 Πίνακας 5.16 Απασχόληση Γυναικών στα Ξενοδοχεία (%) 5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο Αυγ. 14 Μάι. 14 Αυγ. 14 Μάι. 14 Αττική 57,7 41,8 53,2 52,7 46,7 55,4 39,2 60,7 44,4 61,4 50,2 52,4 Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος - Θεσσαλία Μακεδονία - Θράκη Πελοπόννησος Νησιά Αιγαίου Αυγ ,0 68,1 30,6 73,6 39,9 70,4 39,1 77,8 0,0 100,0 43,2 73,8 53,5 55,5 44,8 59,3 49,0 60,6 93,9 59,5 25,2 76,9 61,6 60,1 61,6 53,8 59,4 54,5 69,6 55,8 44,3 64,0 54,4 68,1 59,7 57,3 66,6 49,2 56,8 53,5 72,7 61,4 47,7 63,4 40,4 81,4 62,5 55,7 55,6 54,5 21,2 81,5 56,6 61,1 30,8 77,5 27,6 72,4 49,7 63,7 Κρήτη 55,6 53,4 53,5 55,2 39,9 65,4 45,4 61,1 23,8 82,3 51,2 56,9 Κυκλάδες - Δωδεκάνησα 64,0 49,3 57,4 52,0 46,9 63,5 40,4 69,3 34,8 61,9 53,6 57,0 Νησιά Ιονίου 53,1 51,3 54,0 54,4 55,1 56,3 38,7 71,7 48,5 58,3 51,2 57,9 Σύνολο 59,1 51,5 55,2 54,1 52,8 60,6 46,6 65,7 37,9 71,2 54,0 57,3 Χώρας Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Μάι. 14 Αυγ. 14 Μάι. 14 Αυγ. 14 Μάι. 14 Αυγ. 14 Σε επίπεδο περιφέρειας, η χαμηλότερη αναλογία γυναικών καταγράφεται στην Αττική με 52% (Αύγουστος 2014). Εντός της περιφέρειας Αττικής, η μικρότερη αναλογία καταγράφεται στα ξενοδοχεία 5 αστέρων με 42%, ενώ γύρω στο 53% παραμένει η αναλογία των γυναικών και στα ξενοδοχεία 4 αστέρων. Στα ξενοδοχεία χαμηλών κατηγοριών οι υπάλληλοι απασχολούνται κατά βάση στην καθαριότητα, τα επισιτιστικά τμήματα και τη ρεσεψιόν. Γι αυτές τις ειδικότητες προτιμώνται γυναίκες από την τοπική αγορά εργασίας. Στις μεγάλες μονάδες υπάρχει μεγαλύτερη εξειδίκευση και οι θέσεις εργασίας είναι πιο σταθερές. Αυτές οι θέσεις καταλαμβάνονται συχνότερα από άνδρες, οι οποίοι στη συνέχεια δεν αντικαθίστανται εύκολα, καθώς διαμορφώνουν το βασικό κορμό του στελεχιακού δυναμικού της επιχείρησης. Συντηρητές, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 87

88 50,2 43,2 49,7 61,6 59,7 51,2 62,5 53,6 51,2 52,4 60,1 57,3 55,7 56,9 57,0 57,9 63,7 73,8 κηπουροί, σερβιτόροι και αποθηκάριοι είναι συνήθως άνδρες που παραμένουν για πολλά χρόνια στην ίδια επιχείρηση. 80,0 70,0 Διάγραμμα 5.8 Απασχόληση Γυναικών στα Ξενοδοχεία ανά Περιφέρεια (%) 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Μάιος 14 Αύγουστος 14 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Ανεξάρτητα από αυτό, είναι προφανές ότι ο ξενοδοχειακός κλάδος προσφέρει εργασιακές ευκαιρίες στην ελληνική περιφέρεια σε μια στιγμή που η ανεργία πλήττει μεγάλο ποσοστό του γυναικείου εργατικού δυναμικού. Βέβαια, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι γυναίκες απασχολούνται σε συγκεκριμένες ειδικότητες και δεν συμμετέχουν συχνά στο μόνιμο στελεχιακό δυναμικό των επιχειρήσεων. Το ζήτημα αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στο μέλλον με την παροχή των κατάλληλων κινήτρων για τη στήριξη της γυναικείας απασχόλησης. 88 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

89 Πίνακας 5.17 Απασχόληση Γυναικών στα Ξενοδοχεία ανά Μέγεθος και Περιφέρεια (%) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Οικογενειακό (1-20 δωμ.) Μικρό (21-50 δωμ.) Μεσαίο ( δωμ.) Μεγάλο (>101 δωμ.) Μάι.14 Αυγ.14 Μάι.14 Αυγ.14 Μάι.14 Αυγ.14 Μάι.14 Αυγ.14 Αττική 40,70 63,14 38,97 60,83 52,28 53,01 53,61 48,52 Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) 31,05 81,67 36,55 75,94 26,90 73,10 71,86 61,27 Ήπειρος - Θεσσαλία 43,70 68,26 93,76 70,60 51,58 54,93 58,63 48,77 Μακεδονία - Θράκη 56,00 61,34 52,56 64,59 63,00 57,25 61,88 52,87 Πελοπόν-νησος 46,21 64,52 59,56 64,88 63,26 61,50 64,88 49,59 Νησιά Αιγαίου 29,11 72,54 43,76 75,98 54,71 55,50 55,56 54,55 Κρήτη 30,93 75,72 44,42 66,18 42,25 60,97 54,32 54,35 Κυκλάδες - Δωδεκάνησα 42,05 67,02 45,87 67,68 47,69 60,41 58,56 51,86 Νησιά Ιονίου 37,71 65,38 43,21 69,71 45,14 62,81 58,00 49,80 Σύνολο Χώρας 41,32 68,36 49,83 67,35 50,45 59,09 57,53 52,29 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Όπως και η αναλογία των γυναικών, έτσι και η αναλογία των αλλοδαπών εργαζομένων στα ξενοδοχεία είναι μεγαλύτερη στα ξενοδοχεία των μεσαίων και χαμηλών κατηγοριών. Στο σύνολο της επικράτειας, η μεγαλύτερη αναλογία αλλοδαπών καταγράφεται στα ξενοδοχεία 1 αστέρος με 31% περίπου και η μικρότερη στα ξενοδοχεία 5 αστέρων το Μάιο (15%). Σε περιφερειακό επίπεδο, η μεγαλύτερη αναλογία αλλοδαπών εργαζομένων καταγράφεται στα ξενοδοχεία του Νοτίου Αιγαίου και κυμαίνεται στο 33% τους υπό εξέταση μήνες. Ακολουθούν τα ξενοδοχεία των Νησιών του Ιονίων, όπου η αναλογία διαμορφώνεται στο 22,5% τον Αύγουστο και τα Νησιά του Βορ. Αιγαίου (Αύγουστος 2014: 19,4%). Στον αντίποδα βρίσκονται τα ξενοδοχεία της Μακεδονίας-Θράκης, όπου η απασχόληση των αλλοδαπών περιορίζεται κυμαίνεται μεταξύ 13 και 14% για Μάιο και Αύγουστο 2014, αντίστοιχα. Ο αριθμός των αλλοδαπών που απασχολούνται στην ελληνική ξενοδοχία δεν φαίνεται να μεταβάλλεται ουσιαστικά διαχρονικά και κυμαίνεται γύρω από το 20%, με μικρές αυξομειώσεις ανάλογα με το μήνα. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 89

90 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μάι. 14 Πίνακας 5.18 Απασχόληση Αλλοδαπών στα Ξενοδοχεία (%) 5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο Αυγ. 14 Μάι. 14 Αυγ. 14 Μάι. 14 Αττική 10,79 10,70 10,84 9,25 22,02 22,25 30,68 29,92 67,25 70,18 17,99 17,51 Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος - Θεσσαλία Μακεδονία - Θράκη Πελοπόννησος Νησιά Βορ. Αιγαίου Αυγ. 14 7,50 3,19 17,36 22,32 13,35 12,52 31,10 26,91 60,00 60,00 20,27 18,40 10,15 8,91 16,57 14,53 16,02 17,88 17,19 14,10 45,21 36,88 16,78 15,98 9,71 11,82 15,69 14,87 10,26 11,67 12,13 17,65 15,34 17,63 12,55 14,23 11,57 13,67 9,93 8,52 22,11 23,17 18,07 13,99 66,67 38,89 15,47 15,62 10,56 13,64-6,78 6,48 29,89 20,55 23,55 29,32 0,00 11,22 22,01 19,40 Κρήτη 12,76 14,50 12,56 14,47 19,67 19,03 25,55 23,96 34,36 36,51 15,37 16,55 Νησιά Νοτ. Αιγαίου 29,01 33,31 30,31 29,61 34,57 36,00 39,79 37,71 43,30 36,58 32,64 33,30 Νησιά Ιονίου 10,56 12,31 17,96 17,02 27,30 29,29 17,58 27,40 6,98 7,06 19,71 22,48 Σύνολο Χώρας 14,79 16,85 17,95 18,05 22,93 23,23 25,52 25,62 31,16 29,39 19,70 20,51 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Μάι. 14 Αυγ. 14 Μάι. 14 Αυγ. 14 Μάι. 14 Αυγ. 14 Οι αναλογίες δεν φαίνεται να διαφοροποιούνται σημαντικά σε σχέση με το μέγεθος των μονάδων. Ανάλογα με το μήνα, στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις (1-20 δωμάτια), το ποσοστό απασχόλησης αλλοδαπών κυμαίνεται στο 28-29%, στις μεσαίες στο 20-26% και στις μεγάλες από 17-18%. Όπως και με την απασχόληση των γυναικών, και σε αυτή την περίπτωση, τα μεγάλα ξενοδοχεία απασχολούν μικρότερο αριθμό αλλοδαπών εργαζομένων. Τόσο τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών, όσο και τα ποσοστά απασχόλησης των αλλοδαπών αντικατοπτρίζουν τη γενική παραδοχή ότι ο τουριστικός τομέας διευκολύνει την απασχόληση των νέων, των γυναικών και των μεταναστών. 90 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

91 Αττική (χωρίς νησιά) Κεντρ. Ελλάδα (χωρίς Αττική) Ήπειρος-Θεσσαλία Μακεδονία-Θράκη Πελοπόννησος Νησιά Β. Αιγαίου Κρήτη Νησιά Ν. Αιγαίου Νησιά Ιονίου 17,99 17,51 20,27 18,40 16,78 15,98 12,55 14,23 15,47 15,62 15,37 22,01 19,40 16,55 19,71 32,64 22,48 33,30 Διάγραμμα 5.9 Απασχόληση Αλλοδαπών στα Ξενοδοχεία ανά Περιφέρεια (%) 35,00 30,00 Μάιος 14 Αύγουστος 14 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Κατανομή απασχολουμένων στα ελληνικά ξενοδοχεία. Σε ό,τι αφορά την απασχόληση ανά μονάδα, από την έρευνα του ΙΤΕΠ προκύπτει ότι περίπου το 17% των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων το Μάιο και το 10% τον Αύγουστο απασχολούσε μόνο ένα άτομο που κατά πάσα πιθανότητα είναι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης. Σωρευτικά, το 50% των ελληνικών ξενοδοχείων το Μάιο και το 44% τον Αύγουστο, απασχολούν λιγότερους από πέντε εργαζομένους. Μόνο το 6% των ελληνικών ξενοδοχείων απασχολούν πάνω από εκατό (100) εργαζομένους στην περίοδο αιχμής του Αυγούστου. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι μικροί με βάση τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (International Labour Organization, ILO), από τα 2,7 εκατ. τουριστικών επιχειρήσεων στην ΕΕ το 94% απασχολεί κάτω από 10 εργαζόμενους. Ο μέσος αριθμός απασχολουμένων ανά επιχείρηση στον τουριστικό κλάδο πλησιάζει τα 3,5 άτομα, τη στιγμή που στα ελληνικά ξενοδοχεία τον μήνα Αύγουστο απασχολούνται κατά μέσο όρο 13 άτομα ανά μονάδα. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 91

92 Πίνακας 5.19 Κατανομή Απασχολουμένων στα Ελληνικά Ξενοδοχεία (%) Μάιος 2014 Αύγουστος 2014 Αθροιστική Αθροιστική Εύρος απασχολουμένων % % Κατανομή Κατανομή ξενοδοχείων ξενοδοχείων (%) (%) Μέχρι 1 εργαζόμενος 17,2 17,2 9,8 9,8 2-3 εργαζόμενοι 20,0 37,3 17,5 27,3 4-5 εργαζόμενοι 12,7 50,0 16,4 43,7 6-7 εργαζόμενοι 7,2 57,2 10,0 53, εργαζόμενοι 7,4 64,6 8,0 61, εργαζόμενοι 8,7 73,3 8,8 70, εργαζόμενοι 8,4 81,7 9,2 79, εργαζόμενοι 6,6 88,3 7,3 87, εργαζόμενοι 6,4 94,7 6,6 93, εργαζόμενοι 5,3 100,0 6,4 100,0 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Η απασχόληση ανά δωμάτιο το Μάιο εκτιμάται ότι κυμαίνεται στο 0,36 και τον Αύγουστο ανεβαίνει στο 0,42. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για κάθε 3 νέα δωμάτια που προστίθενται στο ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας δημιουργείται μία νέα βιώσιμη θέση απασχόλησης. Φυσικά, η απασχόληση ανά δωμάτιο είναι μεγαλύτερη στα ξενοδοχεία υψηλότερων κατηγοριών, όπως φαίνεται αναλυτικότερα στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 5.20 Απασχόληση ανά Δωμάτιο στα Ελληνικά Ξενοδοχεία 2014 Κατηγορία Μάιος Αύγουστος 5* 0,60 0,70 4* 0,36 0,42 3* 0,22 0,27 2* 0,15 0,19 1* 0,10 0,14 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

93 Ξενοδοχειακές Αλυσίδες Συγκριτική παρουσίαση. Για πρώτη φορά στην έρευνα του 2013 γίνεται σύγκριση των επιδόσεων των ξενοδοχείων που ανήκουν σε κάποια ξενοδοχειακή αλυσίδα με τις επιδόσεις του μέσου όρου των ξενοδοχείων που απάντησαν στην έρευνα και η σύγκριση αυτή συνεχίζεται και στην παρούσα έρευνα. Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει μια διευκρίνιση. Η σχετική ερώτηση στο ερωτηματολόγιο ήταν αν το ξενοδοχείο γενικά ανήκε σε αλυσίδα ή όχι, χωρίς να γίνεται διάκριση στο αν η αλυσίδα αφορούσε ξενοδοχειακό όμιλο ή αφορούσε διεθνή αλυσίδα τύπου ACCOR, Best Western κλπ. Από την ανάλυση προέκυψε ότι το 11% περίπου των ξενοδοχείων που απάντησαν στην έρευνα ανήκε σε κάποιας μορφής ξενοδοχειακή αλυσίδα. Το ποσοστό αυτό των ξενοδοχείων αντιστοιχεί στο 27% περίπου της δυναμικότητας σε όρους δωματίων του δείγματος. Πίνακας 5.21 Κατανομή Ξενοδοχείων με βάση τη Συμμετοχή τους σε Ξενοδοχειακή Αλυσίδα Ανήκουν σε Ξεν. Αλυσίδα ΔΕΝ Ανήκουν σε Ξεν. Αλυσίδα Κατηγορία % σε Μονάδες % σε Δωμάτια Μέσο Μέγεθος % σε Μονάδες % σε Δωμάτια Μέσο Μέγεθος 5* 41,8% 50,2% 273,4 58,2% 49,8% 194,6 4* 19,2% 32,5% 176,2 80,8% 67,5% 86,8 3* 8,7% 14,0% 77,7 91,3% 86,0% 45,8 2* 3,9% 5,5% 46,4 96,1% 94,5% 32,4 1* 2,3% 1,6% 13,0 97,7% 98,4% 19,4 Σύνολο 10,9% 27,4% 161,5 89,1% 72,6% 52,3 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Παρατηρούμε ότι τα ξενοδοχεία που ανήκουν σε κάποια ξενοδοχειακή αλυσίδα είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που δεν ανήκουν σε αλυσίδα. Επειδή ο απόλυτος αριθμός των ξενοδοχείων που ανήκουν σε ξενοδοχειακές αλυσίδες είναι σχετικά μικρός, θα ήταν στατιστικά παρακινδυνευμένο να επεκτείνουμε την ανάλυση και σε περιφερειακό επίπεδο. Έτσι, περιορίζουμε την ανάλυση μόνο σε συνολικά μεγέθη ως προς τις κατηγορίες των ξενοδοχείων. Κατηγορία Πίνακας 5.22 Επιδόσεις Ξενοδοχείων που Ανήκουν σε Ξεν. Αλυσίδα Πληρότητα Μέση τιμή δωματίου Μέσο έσοδο Αύγουστος Αύγουστος ανά δωμάτιο Μάιος 2014 Μάιος * 65,83% 88,44% 116,35 191, ,79 4* 64,86% 95,01% 86,78 139, ,28 3* 58,11% 93,91% 52,55 83, ,31 2* 73,44% 93,39% 41,80 72, ,99 1* 16,92% 83,85% 28,92 45, ,46 Σύνολο 64,75% 91,72% 95,05 154, ,44 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 93

94 Πίνακας 5.23 Επιδόσεις Ξενοδοχείων που ΔΕΝ Ανήκουν σε Ξεν. Αλυσίδα Πληρότητα Μέση τιμή δωματίου Μέσο έσοδο Κατηγορία Αύγουστος Αύγουστος ανά δωμάτιο Μάιος 2014 Μάιος * 65,70% 88,12% 102,80 177, ,29 4* 63,08% 92,36% 76,85 127, ,54 3* 49,62% 82,98% 49,60 74, ,31 2* 40,79% 80,59% 41,21 61, ,93 1* 30,11% 82,91% 31,37 46, ,93 Σύνολο 56,22% 86,94% 70,47 115, ,16 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας Η πληρότητα των ξενοδοχείων αυτής της ομάδας είναι υψηλότερη από την αντίστοιχη του μέσου όρου των ξενοδοχείων τόσο το Μάιο όσο και τον Αύγουστο. Το Μάιο η πληρότητα των ξενοδοχείων που ανήκουν σε αλυσίδα διαμορφώνεται στο 64,8% έναντι 55,7% που είναι για το σύνολο των ξενοδοχείων του δείγματος. Αντίστοιχα, η πληρότητα των ξενοδοχείων σε αλυσίδες τον Αύγουστο ήταν 91,7% έναντι 86,9% για το σύνολο των ξενοδοχείων. Επίσης, σε υψηλότερα επίπεδα διαμορφώνεται και η μέση τιμή διάθεσης των δωματίων των ξενοδοχείων που ανήκουν σε αλυσίδες. Η μέση τιμή διάθεσης των δωματίων των ξενοδοχείων αυτής της κατηγορίας διαμορφώνεται το Μάιο στα 99,05 ευρώ και τον Αύγουστο στα 154,72 ευρώ, ενώ για το σύνολο των ξενοδοχείων είναι 72,40 και 116,00, αντίστοιχα. Οι καλύτερες επιδόσεις ως προς τις τιμές και τις πληρότητες έχουν, όπως είναι φυσικό, θετικές επιδράσεις και στο μέσο έσοδο ανά δωμάτιο των ξενοδοχείων που ανήκουν σε αλυσίδες. Έτσι, το μέσο έσοδο ανά δωμάτιο στα ξενοδοχεία αυτά είναι σχεδόν κατά 67% υψηλότερο από το αντίστοιχο του συνόλου των ξενοδοχείων του δείγματος και διαμορφώνεται περίπου στα ευρώ. Αντίθετα, τα ξενοδοχεία που δεν ανήκουν σε κάποιας μορφής ξενοδοχειακή αλυσίδα έχουν όχι μόνο μικρότερο μέγεθος, αλλά και πολύ χαμηλότερες επιδόσεις πολύ κοντά στους μέσους όρους όλων των ξενοδοχείων του δείγματος. Συμπερασματικά, προκύπτει ότι σε ξενοδοχειακές αλυσίδες κάποιας μορφής συμμετέχουν ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών, μεγαλύτερου μεγέθους και εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις από το μέσο όρο της επίδοσης του συνόλου των ξενοδοχείων και πολύ καλύτερες επιδόσεις από το μέσο όρο των μεμονωμένων ξενοδοχείων. Οι εν λόγω διαφοροποιήσεις είναι αποτέλεσμα των στρατηγικών αγοράς που ακολουθούνται μεταξύ των δύο αναφερομένων ομάδων ξενοδοχείων. 94 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

95 Σύνοψη - Συμπεράσματα. Το 2014 αποτέλεσε ακόμη μία καλή χρονιά τόσο για τον ελληνικό όσο και, γενικά, για τον παγκόσμιο τουρισμό, ενώ τα, μέχρι τώρα, στοιχεία και προβλέψεις για το 2015 δείχνουν ότι η πορεία του κλάδου θα είναι θετική και την τρέχουσα χρονιά. Από την άλλη, συνεχίζει να μειώνεται, για την χώρα μας, η μέση διάρκεια παραμονής των ταξιδιωτών από χώρες του εξωτερικού, γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειες στη δαπάνη ανά επίσκεψη των επισκεπτών. Συνεπώς, ενώ σημειώθηκε αύξηση των αφίξεων κατά 23,0% το 2014, η αντίστοιχη αύξηση των δαπανών περιορίστηκε σε 11,1%. Σύμφωνα με τα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου για το 2015, το 27% των Ελλήνων που ερωτήθηκαν δήλωσαν ότι δεν θα πάνε διακοπές, ενώ το 74% από αυτούς που δήλωσαν ότι θα πάνε διακοπές προγραμματίζουν τις διακοπές σε προορισμούς μέσα στην Ελλάδα. Συνεπώς, πρέπει αφενός τα ξενοδοχεία να αξιοποιήσουν αυτή την τάση των ελλήνων τουριστών και αφετέρου η πολιτεία να ενισχύσει τις διακοπές τους με διεύρυνση και επέκταση των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού, συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στην άμβλυνση της εποχικότητας. Επειδή σε πολύ υψηλό ποσοστό οι ευρωπαίοι τουρίστες επιλέγουν τον προορισμό των διακοπών τους με βάση τις πληροφορίες και την εμπειρία που αποκόμισαν φίλοι και συγγενείς τους, είναι πολύ σημαντικό οι τουρίστες που φεύγουν από την Ελλάδα να μένουν με τις καλύτερες εντυπώσεις από όλο το φάσμα των παρεχομένων υπηρεσιών, γιατί αυτοί αποτελούν τους καλύτερους πρεσβευτές για την προσέλκυση νέων τουριστών, αλλά και για να γίνουν επαναλαμβανόμενοι επισκέπτες της χώρας μας. Για το λόγο αυτό αποτελεί κρίσιμο παράγοντα η αναβάθμιση των ξενοδοχείων και ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος που προσφέρουν. Επίσης, απαραίτητη είναι η αναβάθμιση και ανάδειξη των ιστορικών, αρχαιολογικών μνημείων και χώρων με διευκόλυνση της πρόσβασης σε αυτά, επέκταση του ωραρίου, καθώς τα πολιτιστικά αξιοθέατα ενός προορισμού αποτελούν έναν από τους κύριους παράγοντες βάσει των οποίων οι ευρωπαίοι αποφασίζουν να επισκεφτούν, αλλά και να επανέλθουν σε, έναν προορισμό. Τέλος, όλο και περισσότεροι τουρίστες επιλέγουν να οργανώσουν μόνοι τους τις κύριες διακοπές τους, κάνοντας χρήση του διαδικτύου. Έτσι, θα πρέπει, κυρίως τα μικρά ξενοδοχεία χαμηλότερων κατηγοριών, να εκσυγχρονιστούν και να δικτυωθούν, ώστε να εμφανίζονται στις αναζητήσεις των τουριστών και να απεξαρτηθούν από τις επιλογές και επιταγές των τουριστικών πρακτόρων. Το 2014 ήταν επίσης μια χρονιά σημαντικών θεσμικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης με κύριο σημείο αναφοράς το πλαίσιο της αδειοδότησης και λειτουργίας των επιχειρήσεων με διττή κατεύθυνση: από τη μια πλευρά κατάργηση διατάξεων που συνιστούν, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, εμπόδιο στην επιχειρηματικότητα και την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και από την άλλη θέσπιση διατάξεων που απλοποιούν και βελτιώνουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Από τις σημαντικότερες θεσμικές αλλαγές είναι αυτές που έγιναν στον Ε.Ο.Τ. με τη μεταφορά μεγάλου μέρους των αρμοδιοτήτων του, καθώς και των περιφερειακών υπηρεσιών του στο Υπουργείο Τουρισμού, το οποίο καθίσταται το κύριο θεσμικό όργανο σχεδιασμού και εφαρμογής ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 95

96 της τουριστικής πολιτικής. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο ο Ε.Ο.Τ. περιορίζεται αποκλειστικά στην προβολή και προώθηση του ελληνικού τουρισμού στην εσωτερική και διεθνή αγορά,ενώ το Ξ.Ε.Ε. αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην κατάταξη των ξενοδοχείων και των ενοικιαζομένων δωματίων και διαμερισμάτων σε κατηγορίες αστέρων και κλειδιών αντίστοιχα. Το θεσμικό πεδίο του τουρισμού μεταβλήθηκε για μια ακόμη φορά με την κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές της 27 ης Ιανουαρίου Το Υπουργείο Τουρισμού συγχωνεύθηκε στο νέο Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού και ορίστηκε Αναπληρωτής Υπουργός Τουρισμού. Η διερεύνηση της εξέλιξης της εποχικότητας του ελληνικού τουρισμού καταλήγει στο ότι, παρά την σημαντική αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων της χώρας και την ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των αφίξεων, το πρόβλημα της εποχικότητας οξύνθηκε, έστω και οριακά, το Το συγκεκριμένο εύρημα αναδεικνύει ότι η εποχικότητα του τουρισμού αποτελεί δομικό πρόβλημα του κλάδου που δεν αντιμετωπίζεται, γενικά, με την αύξηση της τουριστικής κίνησης. Αντιθέτως, απαιτούνται δομικές αλλαγές και οι κατάλληλες δράσεις, όπως αυτές που προτάθηκαν πρόσφατα στη σχετική μελέτη ΙΤΕΠ-ΞΕΕ. Το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας συνέχισε να ανακάμπτει φθάνοντας τις μονάδες στο τέλος του 2014, αριθμός που αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο μετά από αυτόν που καταγράφηκε το 2010, όπου το ξενοδοχειακό δυναμικό αριθμούσε μονάδες. Την αυξητική του πορεία συνέχισε και το μέσο μέγεθος των μονάδων φθάνοντας στα 41,6 δωμάτια ανά μονάδα, μέγεθος που αποτελεί το υψηλότερο της περιόδου Τέλος, η διερεύνηση της εξέλιξης της σύνθεσης του ξενοδοχειακού δυναμικού δείχνει ότι την τελευταία 15ετία υπάρχει μια συνεχής τάση αύξησης του μεριδίου των μονάδων που ανήκουν στις υψηλότερες κατηγορίες αστεριών. Οι θετικές επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχείων που αποτυπώθηκαν στην έρευνα πεδίου του ΙΤΕΠ το 2013, συνεχίστηκαν και μάλιστα με υψηλότερους ρυθμούς και το 2014 (βλ. Διάγραμμα 5.10). 96 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ

97 Διάγραμμα 5.10 Συνοπτική Παρουσίαση των Επιδόσεων του Ξενοδοχειακού Κλάδου Το Μάιο του 2014 σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2013 παρατηρήθηκε μείωση στην απασχόληση, η οποία όμως ανέκαμψε θεαματικά τον Αύγουστο του 2014 σε σχέση με τον Αύγουστο του 2013, καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 9%. Τα υπόλοιπα τουριστικά μεγέθη που εξετάζονται στην έρευνα, δηλ. οι τιμές και οι πληρότητες των ελληνικών ξενοδοχείων, κατέγραψαν σημαντικές αυξήσεις τόσο το Μάιο, όσο και τον Αύγουστο του 2014 σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά την ανθεκτικότητα του ελληνικού τουρισμού στο αρνητικό οικονομικό κλίμα που επικρατεί στη χώρα, αλλά και τη συμβολή της ελληνικής ξενοδοχίας στην ανάσχεση της ανεργίας. Βελτιωμένες ήταν και οι επιδόσεις των ξενοδοχείων σε περιφερειακό επίπεδο. Τα ευρήματα της έρευνας του 2014 δείχνουν ότι εδραιώνεται και ενισχύεται η βελτίωση του τουρισμού στην Αττική/Αθήνα, όπου τα ξενοδοχεία πέτυχαν αυξημένες πληρότητες, αλλά αυτό συνοδεύτηκε από αισθητή μείωση των τιμών τους τόσο το Μάιο, όσο και, κυρίως, τον Αύγουστο. Σε αντίθεση με τον εισερχόμενο τουρισμό στη χώρα μας, ο εσωτερικός τουρισμός συνεχίζει να συρρικνώνεται με δυσμενείς συνέπειες στις επιδόσεις των ξενοδοχείων που βασίζονται κατά κύριο λόγο σε Έλληνες πελάτες. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. οι διανυκτερεύσεις των Ελλήνων στα ξενοδοχειακά καταλύματα έχουν μειωθεί κατά 23% σε σχέση με το 2008, και το μερίδιό στους στις συνολικές διανυκτερεύσεις έχει περιοριστεί στο 18,6% το 2013 από 26,3% που ήταν το Παρόλα αυτά, όμως, είναι ενθαρρυντικό ότι οι διανυκτερεύσεις των Ελλήνων το 2013 κατέγραψαν αύξηση 4% σε σχέση με το ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 97