Γιατί µαθαίνουµε Ιστορία της Τέχνης;

Transcript

1 Γιατί µαθαίνουµε Ιστορία της Τέχνης; Α. για ευρύτερη πνευµατική καλλιέργεια Β. για ανάπτυξη καλλιτεχνικού αισθητηρίου Γ. για ανάπτυξη της προσωπικότητας. για διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας και δυνατοτήτων έκφρασης Ε. για καλλιέργεια κριτικής σκέψης και στάσης ζωής, αλλά και δυνατότητα αµφισβήτησης των εκάστοτε κοινωνικών κατεστηµένων ΣΤ. για καλύτερη κατανόηση του «πνεύµατος των καιρών» κάθε εποχής και λιγότερο επιδερµική προσέγγιση της ιστορίας 1

2 Ζ. για κατανόηση της σχέσης µεταξύ τέχνης και ζωής, τέχνης και ενός συνόλου κοινωνικοπολιτικών γνωρισµάτων, σε κάθε εποχή Η. τελικά, για κατανόηση του ΠΑΡΟΝΤΟΣ (αφού γνωρίσουµε την προέλευσή του) 2

3 «Το έργο τέχνης εκφράζει περισσότερα από όσα θα ήθελε συνειδητά να πει ο δηµιουργός του, συχνά και αυτός µένει έκπληκτος από τα απρόβλεπτα αποτελέσµατα» Picasso 3

4 ΤΕΧΝΕΣ Μουσική Λογοτεχνία Αρχιτεκτονική Ζωγραφική Γλυπτική Θέατρο Κινηµατογράφος Βίντεο Εγκατάσταση, βιντεο-εγκατάσταση και άλλες σύγχρονες µορφές εικαστικής έκφρασης Comics Animation [πρβλ. «Ελευθέριες Τέχνες» στην Αναγέννηση 4

5 ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ 1. Απευθύνονται: στην Όραση 2. Προβάλλουν: την πραγµατικότητα, µια νέα πραγµατικότητα, µια εναλλακτική πραγµατικότητα (ανάλογα µε την εποχή και τις τάσεις που κυριαρχούν) 3. Έχουν ως αφετηρία: την ανάγκη για έκφραση 4. Έχουν ως σκοπό: την επικοινωνία 5. Χρησιµοποιούν ως µέσα έκφρασης: σηµεία, µορφές, σύµβολα, εικόνες, (συγκρίνονται µε τα γράµµατα, τις λέξεις ή τις προτάσεις του λόγου, πρόκειται δηλ. για µια «γλώσσα» µε δικούς της κώδικες) [πρβλ. Dan Brown, The Da Vinci Code] 5

6 ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ < ζώο + γράφω = αναπαράσταση, απεικόνιση, απόδοση µορφών από την ορατή, την αφηρηµένη, ή την ιδεατή πραγµατικότητα, ή και από το χώρο του φανταστικού Φρόϋντ: Σκεφτόµαστε µε εικόνες που συνδέονται µε περισσότερο υποσυνείδητες προύποθέσεις από τις λέξεις Βιτγκενστάϊν: «Για ό,τι δεν µπορεί να µιλήσει κανείς, πρέπει να σωπαίνει». Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει η ζωγραφική 6

7 Άρα: Ζωγραφική = ιάλογος, που ξαναρχίζει κάθε γενιά µε διαφορετικό τρόπο = συνοµιλία µε τον δηµιουργό, την εποχή του, τις ανησυχίες και τους φόβους του, τις πεποιθήσεις και τις αµφιβολίες του, την πραγµατικότητα και τις φαντασιώσεις του. 7

8 Αφετηρίες των εικαστικών τεχνών Αρχιτεκτονική: τα µαθηµατικά Γλυπτική: το ανθρώπινο σώµα Ζωγραφική: η δηµιουργική φαντασία (σε συσχετισµό µε το χώρο), η οποία αναπτύσσεται βάσει δύο Παραµέτρων (σχέδιο, χρώµα) 8

9 ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Α. Θρησκευτική παράδοση Β. Μύθοι, παραµύθια, ποιητικές αλληγορίες, ιστορικά γεγονότα (19ος αι.) Γ. Ηθογραφία ή ρωπογραφία (=καθηµερινότητα). Τοπίο (φυσικό, ή αρχιτεκτονικό = αρχιτεκτονική ζωγραφική) Ε. Προσωπογραφία ΣΤ. Νεκρή Φύση 9

10 ΘΕΜΑ < ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΩΣ αποδίδονται;;; ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ Παράµετροι: Α. διαστάσεις Β. σχήµα Γ. διαίρεση επιφάνειας (σε θεµατικές ενότητες = επιµέρους στοιχεία σύνθεσης). κατεύθυνση επιφάνειας Ε. υφή επιφάνειας ΣΤ. υλικά 10

11 Σύνθεση< ενότητες< επιµέρους εικονογραφικά στοιχεία Ο όρος εικονογραφία συνδέεται άµεσα µε το θεµατικό περιεχόµενο των επιµέρους στοιχείων της σύνθεσης, ενώ ο όρος τεχνοτροπία µε τον τρόπο Που αυτά εκφράζονται. 11

12 ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ (ΣΤΥΛ) = ΤΡΟΠΟΣ απόδοσης του θέµατος. Ο τρόπος, είναι ανάλογος µε την εποχή και τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες της. 12

13 ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΑ κατεργασµένα µε φυσικό τρόπο υλικά (περγαµηνή, πάπυρος,κλπ) φυσική επιφάνεια (π.χ. βράχος) φυσικό υλικό (π.χ. ξύλο < πίνακας ή χαρακτικό) κατεργασµένο υλικό (π.χ. µουσαµάς, χαρτί) κατεργασµένο φυσικό υλικό πάνω σε επιφάνεια (π.χ. ασβεστοκονίαµα -για νωπογραφία ή ξηρογραφία σε τοίχο- ή ψηφιδωτό) κεραµεική γυαλί ύφασµα (π.χ. για τάπητα) Υλικά ζωγραφικής: υδατοδιαλυτά χρώµατα (τέµπερα, γκουάς), αυγοτέµπερα (ή µε κόλα ή ρετσίνι), ελαιοχρώµατα, παστέλ, µολύβια, σπρέϊ, µικτά υλικά. 13

14 ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ Για καλλιτεχνικό έργο που αναπαράγεται σε έναν ορισµένο αριθµό αντιτύπων (όλα υπογράφονται και αριθµούνται µε αριθµό σε µορφή κλάσµατος) Είδη χαρακτικών: Α. Αρχική χάραξη σε πλάκα και µεταφορά σε χαρτί: Χαλκογραφία, οξυγραφία, ξυλογραφία, λιθογραφία. Β. τύπωµα σε µαλακό υλικό: µεταξοτυπία Σύγχρονες Γραφικές Τέχνες: µεγάλοι αριθµοί παραγωγής, κυκλοφορία σε έντυπα, επικοινωνιακές χρήσεις (διαφήµιση π.χ.) 14

15 ΤΙ ΕΞΕΤΑΖΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ; ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟ ΟΙ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ Α. Προϊστορική Τέχνη (περίπου π.χ έως 8ο π.χ. αι.). Η περίοδος πριν από την Ιστορία, δηλαδή τις γραπτές πηγές. Χωρίζεται γενικά σε: Εποχή Λίθου (Παλαιολιθική, Μεσολιθική, Νεολιθική). Οι παλαιότερες περίοδοι είναι αντικείµενο µελέτης της Γεωλογίας κυρίως (γεωλογικές περίοδοι). Εποχή Χαλκού. Οι πρώτοι πολιτισµοί (Μεσοποταµία, Αίγυπτος, Αιγαίο, Κρήτη, Μυκήνες, κ.α.) Ακολουθούν, στον ελληνικό χώρο: Β. Γεωµετρική Εποχή, 8ος 7ος π.χ. αι. 15

16 Γ. Αρχαϊκή εποχή, 6ος π.χ. αι.. Κλασική εποχή, 5ος 4ος π.χ. αι. Ελλάδα/Ευρώπη Ασία Αφρική: Ε. Ελληνιστική εποχή, 4ος 1ος π.χ. αι. ΣΤ. Ρωµαϊκή εποχή, 1ος π.χ. 6ος µ.χ. αι. Ζ. Μεσαίωνας, 6ος περίπου µ.χ. αι. 14ος περίπου µ.χ. αι. Εξελίσσεται διαφορετικά σε ύση και Ανατολή. ιαφορές, αλλά και οµοιότητες µεταξύ Μεσαιωνικής Ευρώπης και Βυζαντινού κράτους. Η Βυζαντινή τέχνη (4ος µ.χ. αι µ.χ.) διαφοροποιείται. Χωρίζεται σε: Παλαιοχριστιανική/Πρωτοβυζαντινή Μεσοβυζαντινή Υστεροβυζαντινή Ζ. Γοτθική περίοδος, κυρίως Ιταλία, 14ος µ.χ. αι. / Μεταβυζαντινή περίοδος, Ελλάδα, 1453 µ.χ. 19ος µ.χ. αι.) 16

17 Η. Η Αναγέννηση (πρωταγωνιστεί η Ιταλία ακολουθούν η Βόρεια και η Κεντρική Ευρώπη), 15ος 16ος µ.χ. αι. Χωρίζεται σε Πρώιµη και Ώριµη Αναγέννηση Θ. Μανιερισµός Μπαρόκ (Ιταλία, Ευρώπη), 17ος µ.χ. αι. Ι. Ροκοκό (Γαλλία), τέλη 17ου αρχές 18ου µ.χ. αι. ΙΑ. Νεοκλασικισµός (Γαλλία), 18ος µ.χ. αι. ΙΒ. Ροµαντισµός (Γαλλία, Γερµανία, Αγγλία, λοιπή Ευρώπη), 19ος µ.χ. αι./ Ρεαλισµός (Γαλλία) 17

18 ΙΓ. ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑ-ΙΜΠΡΕΣΙΟΝΙΣΜΟΣ και ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ, δεύτερο µισό 19ου αι. αρχές 20ου αι. (Γαλλία, Αγγλία, λοιπή Ευρώπη, Βόρεια Αµερική) Μια ρήξη µε το παρελθόν αρχίζει να πραγµατοποιείται, οδηγεί στο Μοντερνισµό. 18

19 Ι. Τα κυριότερα κινήµατα του Μοντερνισµού, Ευρώπη 20ος αιώνας (αρχές έως δεκαετία 1950 περίπου): Κυβισµός Φωβισµός Εξπρεσιονισµός Νταντά Σουρεαλισµός (Υπερρεαλισµός) Φουτουρισµός Kονστρουκτιβισµός Bauhaus Κινήµατα σταθµοί για το πέρασµα στο Μεταµοντερνισµό Pop Art Conceptual Art (Εννοιολογική Τέχνη) 19

20 ΙΕ. Το Μεταµοντέρνο (τελευταίες δεκαετίες 20ου αρχές 21ου αι.) ΓΕΝΙΚΑ Κάθε φάση εκφράζει και το πρόσωπο της κάθε εποχής κάθε κοινωνίας (το λεγόµενο zeitgeist). Γι αυτό και κάθε εποχή δηµιουργεί τη δική της θεωρία και αισθητική (=φιλοσοφική) άποψη για την τέχνη. Ό,τι ονοµάζουµε «γούστο» προέρχεται/κατασκευάζεται από ένα σύνολο κοινωνικοπολιτικών κριτηρίων. Σκοπός της Ιστορίας της Τέχνης είναι να µελετήσει όλα τα παραπάνω ρεύµατα, ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ τους και να δηµιουργήσει τις θεωρίες που εκφράζουν το πνεύµα της κάθε εποχής. 20