ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Εθισμός και εφηβεία»

Transcript

1 1o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΡΙΠΟΛΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΤΜΗΜΑ Β1 ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Εθισμός και εφηβεία» ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Να στοχεύσουν οι μαθητές στην ανάπτυξη του στοχασμού, της κριτικής σκέψης και της προσωπικής ευθύνης γύρω από ανθρώπινες επιλογές και πράξεις, σε ότι αφορά την υπερβολική χρήση του υπολογιστή, το κάπνισμα, το αλκοόλ και τις ναρκωτικές ουσίες.να εξασκηθούν στην παρατήρηση και τη λήψη μηνυμάτων. Να προσδιορίσουν τη διαφορά χρήσης και εξάρτησης ή αλόγιστης χρήσης. Να προσδιορίσουν το περιεχόμενο των αντίστοιχων προβλημάτων εξάρτησης και τις δυσκολίες απεξάρτησης, επανένταξης και υγιούς διαβίωσης. Να ενεργοποιήσουμε τη σκέψη, τη δημιουργικότητα και την ενεργό πρωτοβουλία των μαθητών μέσα από την άμεση και ενεργό εμπλοκή του ς σε όλες τις φάσεις της ερευνητικής εργασίας.

2 ΠΡΩΤΟ ΥΠΟΘΕΜΑ: «ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ» Ερωτοαπαντήσεις για τον Εθισμό στο Διαδίκτυο 1.Πως συνδυάζεται η έννοια του εθισμού με το Διαδίκτυο; Μπορεί κάποιος να εθιστεί σε μία απασχόληση, ένα μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας; Ο εθισμός στο Διαδίκτυο ανήκει στη κατηγορία των συμπεριφορικών εθισμών δηλαδή τα προβλήματα που ανακύπτουν όταν μία συγκεκριμένη συμπεριφορά ξεφύγει από τον έλεγχο του ατόμου. 2.Αυτό σημαίνει ότι εγώ που εργάζομαι και χρησιμοποιώ το Διαδίκτυο αρκετές ώρες με δεξιότητα, νιώθω και ικανοποίηση από το έργο μου θα χαρακτηριστώ «εθισμένος»; Ο συμπεριφορικός εθισμός συχνά συγχέεται με τον υψηλό βαθμό εμπλοκής με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Ο υψηλός βαθμός εμπλοκής δεν διακρίνεται από μικρότερο βαθμό ενασχόλησης με

3 όρους χρονικής διάρκειας όμως διαφέρει από τον εθισμό στο ότι οι αρνητικές συνέπειες είναι απούσες και στο ότι δεν σημειώνεται τάση του ατόμου να επαναλάβει τη συμπεριφορά ώστε να απαλύνει δυσφορία που νιώθει όταν τη διακόπτει. Αντίθετα, το άτομο με υψηλό βαθμό εμπλοκής προβαίνει στη δραστηριότητα επειδή τη βρίσκει ευχάριστη. Ο υψηλός βαθμός εμπλοκής στη χρήση Διαδικτύου μπορεί να είναι μία θετική ιδιότητα, ειδικά καθώς η χρήση του προάγεται κοινωνικά και είναι απαραίτητη ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία μάθησης επαγγελματικών δεξιοτήτων. Εθισμός στο Internet Ο εθισμός στο internet είναι μια παθολογία ιδιαίτερα δύσκολη να διαγνωστεί, καθώς περιλαμβάνει περισσότερες επιμέρους εθιστικές συμπεριφορές, όπως: -την διαρκή αναζήτηση πληροφοριών και ειδήσεων σε forum και ιστοσελίδες, -την διαρκή ενασχόληση με video games ή παιχνίδια ρόλων, -το chatting και την συζήτηση μέσω VoIP, -την ενασχόληση με ιστοσελίδες, forum, chat ερωτικού περιεχομένου, -την ανάληψη στοιχημάτων online καθώς και του τζόγου μέσω internet, -την παθολογική και υπέρμετρη ενασχόληση με την εργασία και διάφορες επιχειρηματικές δραστηριότητες (workaholism), -τις αγορές μέσω διαδικτύου. Η συγκεκριμένη παθολογία χαρακτηρίζεται και σαν πολυεξάρτηση (Dan Velea; Nouvelles consultation de Marmottan: apports théoriques, experiences cliniques; Psychotropes, 2005 vol. 11, No 3-4) καθώς οι εθιστικές συμπεριφορές συχνά περιπλέκονται και αλληλοκαλύπτονται, με παράλληλο τρόπο που ένας εξαρτημένος ασθενής από τοξικές ουσίες ( αλκοόλ, χάπια, άλλες ψυχοτρόπες ουσίες) επιτελεί συνδυασμούς για να έχει το ανάλογο εύφορικό ή αγχολυτικό αποτέλεσμα. Η αυξημένη επιθυμία να πραγματοποιήσει κάποιες από τις παραπάνω συμπεριφορές, η απογοήτευση και το ψυχικό κενό που ακολουθεί την αποστέρηση από αυτές αποτελούν μεταξύ των άλλων χαρακτηριστικά σημεία μιας προβληματικής χρήσης ή εξάρτησης στο διαδίκτυο. Η χρήση του διαδικτύου συχνά επιφέρει μια απόδραση στην εικονική πραγματικότητα (virtual reality). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί εξαρτημένοι στο διαδίκτυο να αποκτούν την ανάγκη να κρύβονται πίσω από την εικονική πραγματικότητα για να επικοινωνήσουν σε διαπροσωπικό επίπεδο. Η θεραπευτική παρέμβαση έγκειται στην αναζήτηση μιας νέας συμπεριφορικής και συναισθηματικής ισορροπίας. Ο θεραπευτής εξερευνά μαζί με τον θεραπευόμενο την ανάγκη για τη χρήση του virtual και δεσμεύεται σε μια διαδικασία αναζήτησης μιας καινούριας ουσιαστικής ψυχικής ισορροπίας, που δεν βασίζεται σε εθιστικές σχέσεις και συμπεριφορές. 3.Ο κίνδυνος εθισμού είναι ένας κίνδυνος όπως το να μας κλέψουν τους κωδικούς

4 μας, να κολλήσουμε κάποιον «ιό» ή να μας παρενοχλήσουν; Όχι. Πρόκειται για μία ψυχική νόσο, όπως και ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια ή στις χημικές παράνομες ουσίες. Σύντομα δε πρόκειται να συμπεριληφθεί στη νοσολογική κατηγοριοποίηση της επίσημης Ψυχιατρικής. Όσο σημαντική και αν είναι η λήψη μέτρων προστασίας κατά την περιήγηση στο Διαδίκτυο που αναφέρατε (και όλοι μας μπορούμε να βρούμε πλέον αυτές τις πληροφορίες εύκολα) αυτή δεν εξασφαλίζει κανέναν από θέματα εθισμού. Συνεπάγεται και ότι ο εθισμός στο Διαδίκτυο είναι ένα θέμα που αφορά όλους μας πρέπει δε να το διαχειρίζονται ειδικοί Ψυχικής Υγείας και μόνον. 4.Πότε λοιπόν πρακτικά γίνεται πρόβλημα η ενασχόληση με το Διαδίκτυο; Τα σημεία που παρατηρούμε σε ένα άτομο με συμπεριφορικό εθισμό είναι : Αισθάνεται καλά όταν ασκεί τη συμπεριφορά.. Για να συνεχίσει να αισθάνεται το ίδιο καλά πρέπει με τη πάροδο του χρόνου να αυξήσει το πόσο συχνά ασκεί τη συμπεριφορά. Αν για κάποιο λόγο δεν μπορεί να ασκήσει τη συμπεριφορά έχει άσχημη αίσθηση (όχι απλά στέρηση της καλής αίσθησης). Αν προσπαθήσει μόνο του το άτομο να ελαττώσει τη συμπεριφορά θα αποτύχει και θα επιστρέψει στο ίδιο μοτίβο. Η συμπεριφορά αυτή κυριαρχεί στις πράξεις του αλλά και στη σκέψη του, όταν για παράδειγμα δεν είναι συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο σκέφτεται πότε θα συνδεθεί με λαχτάρα. Η εν λόγω συμπεριφορά προκαλεί σύγκρουση τόσο με άλλα άτομα (π.χ μέλη της οικογένειας του που παραπονιούνται για το ότι είναι σε 2 η μοίρα) όσο και με τον ίδιο του τον εαυτό όταν συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να την αλλάξει. Ακόμη οι πόροι που καταναλώνει σε αυτή τη συμπεριφορά (χρήμα, χρόνος, νοητική συγκέντρωση) βρίσκονται σε βάρος άλλων σημαντικών δραστηριοτήτων που παραμελεί (εργασία, σπουδές, κοινωνικοποίηση) 5.Αυτός που είναι εθισμένος είναι ένα άτομο που δεν έχει φραγμούς ή που δεν γνωρίζει τι είναι το καλό για το ίδιο, πρέπει να το νουθετούμε, να το ψέγουμε και να του δείχνουμε το σωστό δρόμο για να το βοηθήσουμε;

5 Δεν βοηθάει να σκεφτόμαστε τα άτομα με οποιαδήποτε έκφραση εθισμού ως άτομα που δεν «ξέρουν το σωστό» και πρέπει να ενημερωθούν ή να τα πείσουμε με κάποιο τρόπο για το «λάθος» τους. Όπως ένας ασθενής με υπέρταση, αναπνευστικά προβλήματα ή νεφρική ανεπάρκεια δεν μπορεί έτσι απλά από μόνος του να ρυθμίσει τη πίεση του, την αναπνοή ή τον τρόπο που δουλεύουν τα νεφρά του, έτσι και ένας ασθενής εθισμένος στο Διαδίκτυο δεν μπορεί πλέον να ρυθμίσει τη συμπεριφορά του στο Διαδίκτυο αυτή είναι η φύση της νόσου του. Χρειάζεται κατάλληλη αντιμετώπιση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Μπορούμε απλά να τον/την προτρέψουμε να αναζητήσει κατάλληλη βοήθεια για το συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας του. 6.Μήπως ο εθισμός στο Διαδίκτυο δεν είναι παρά μία μορφή «ηθικού πανικού» της εποχής, όπως είχε συμβεί με την εισαγωγή του ραδιοφώνου ή της τηλεόρασης; Το Διαδίκτυο έχει μία ουσιαστική διαφορά από τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας τη διαδραστικότητα. Είναι ένα εργαλείο το οποίο μορφοποιεί τόσο το στόχο του όσο και τον χρήστη του. Δίνει την επιλογή να μεταβάλλεις ενεργητικά τη διάθεση σου με τον ίδιο τρόπο που τα εργαστηριακά ποντίκια έχουν την «επιλογή» να πατήσουν έναν μοχλό ώστε να λάβουν την ανταμοιβή τους, ψίχουλα νοητικής και συναισθηματικής διέγερσης. Όταν ένα μέσο χρησιμοποιείται για αυτό το σκοπό (και μόνο τότε) δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ως μέσο έκφρασης εθισμού. Δεν μπορούμε δε να αγνοήσουμε τη πραγματικότητα πολλών ατόμων που έχουν θυσιάσει θετικές πλευρές της ζωής τους στο βωμό της συνεχούς ενασχόλησης με το Διαδίκτυο. 7.Γιατί όμως κάποιος να στραφεί στο Διαδίκτυο και να παρουσιάσει συμπεριφορά εθισμού; Η ενασχόληση με το Διαδίκτυο γίνεται ακαταμάχητη εφόσον το άτομο παρουσιάζει κάποιες ανάγκες που βρίσκουν πρόσκαιρη ικανοποίηση μέσα από αυτήν. Οι λόγοι μπορεί να σχετίζονται με προϋπάρχοντα στοιχεία της προσωπικότητας του, υποκείμενες ψυχικές διαταραχές (άγχος, κατάθλιψη, κοινωνική φοβία, κ.α), να είναι μία μαθημένη συμπεριφορά που ενισχύθηκε από τον περίγυρο (π.χ η τάση των γονέων να χρησιμοποιούν τον Η/Υ και το Διαδίκτυο για να αποσπάσουν τη προσοχή των παιδιών τους όπως με την τηλεόραση). Αυτές οι ανάγκες δεν ικανοποιούνται με άλλο τρόπο ή ικανοποιούνται ευκολότερα με τη βοήθεια του Διαδικτύου. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι το Διαδίκτυο προσφέρει ανωνυμία, εύκολη προσβασιμότητα, μικρό κόστος, απομονώνει από τον περίγυρο και είναι γενικά αποδεκτό ως μέσο. Αυτά τα στοιχεία του μπορεί να βοηθήσουν την έκφραση ψυχικών δυσκολιών μέσω της χρήσης του.

6 8.Τι έκταση έχει το φαινόμενο στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα έχουν γίνει ορισμένες από τις πλέον έγκυρες έρευνες παγκοσμίως από μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, καθώς το δείγμα ήταν είτε αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού είτε απογραφικό. Στη περιφέρεια Θεσσαλίας (αντιπροσωπευτικό δείγμα του μαθητικού πληθυσμού, 2006) το ποσοστό ατόμων με πιθανό πρόβλημα εθισμού ήταν 8.2% και στη νήσο Κω (απογραφικό δείγμα του μαθητικού πληθυσμού σε δύο φάσεις, 2008 και 2010) το ποσοστό ήταν το %. Στο Συνέδριο μας στη Θεσσαλονίκη πρόκειται να παρουσιαστούν τα στοιχεία της δεύτερης διαδοχικής έρευνας στη νήσο Κω (2010) όπου και θα αναλυθεί η ανησυχητική διαχρονική εξέλιξη του φαινομένου. 9.Σε σύγκριση με ξένες χώρες που βρίσκεται η Ελλάδα; Τα ποσοστά παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση ανάλογα με τη μεθοδολογία και το μέρος διεξαγωγής τους, οι χώρες της Άπω Ανατολής τυπικά αναφέρουν το μεγαλύτερο πρόβλημα. Στη Κίνα ο αριθμός υπολογίζεται μεταξύ 9,72%-11% των χρηστών ηλικίας κάτω των 24 ετών. Πρόσφατη ανασκόπηση της καθηγήτριας Kimberly Young, υπολογίζει ότι παγκοσμίως το ποσοστό τείνει να είναι χαμηλότερο στο μαθητικό πληθυσμό με τιμές περί το 4,6-4,7%, ανεβαίνει στο γενικό πληθυσμό χρηστών με τιμές από 6-15% και μπορεί να φτάνει το 13-18,4% των φοιτητών. Η Δρ. Young θα συμμετάσχει με τηλε-συνδιάσκεψη στο Συνέδριο της Εταιρείας μας και θα παρουσιάσει τα σχετικά στοιχεία. 10.Πώς μπορεί ένα άτομο να καταλάβει αν είναι εθισμένο στο διαδίκτυο; Από την ιστοσελίδα της Συμβουλευτικής Υπηρεσίας φοιτητών προς αντιμετώπιση της παθολογικής χρήσης Η/Υ και Διαδικτύου ( παρατίθενται οι απλές ερωτήσεις που μπορεί κάποιος να απευθύνει στον εαυτό του με ειλικρίνεια Αισθάνεσαι να σε απασχολεί συνεχώς η χρήση του Η/Υ ή του Διαδικτύου (π.χ σκέφτεσαι τι έκανες τη προηγούμενη φορά ή ανυπομονείς για την επόμενη); Μένεις περισσότερο χρόνο στον Η/Υ ή στο Διαδίκτυο από ότι σχεδίαζες; Χρησιμοποιείς τον Η/Υ ή το Διαδίκτυο σαν μέσο διαφυγής από τα προβλήματα σου ή

7 σαν τρόπο ανακούφισης από άγχος ή θλίψη; Νιώθεις άσχημα αν προσπαθήσεις να περιορίσεις τη χρήση Η/Υ ή Διαδικτύου ή αν δεν μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις; Χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις περισσότερη ώρα τον Η/Υ ή το διαδίκτυο ώστε να σου φέρουν ανακούφιση; Η χρήση Η/Υ ή Διαδικτύου έχει αρνητικές συνέπειες για τις σπουδές σου; Οι φίλοι σου παραπονούνται ότι δεν σε βλέπουν πλέον; Είναι οι περισσότεροι σου φίλοι αποκλειστικά διαδικτυακοί; Εφόσον σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις απαντάς με ένα ναι τότε ενδέχεται να κάνεις χρήση του Διαδικτύου που να σου προκαλεί προβλήματα στη πραγματική ζωή σου, έξω από αυτό. 11.Έχω ακούσει για «κατάχρηση», «προβληματική χρήση», «εθισμό», κ.α όρους. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ποιος όρος είναι δόκιμος; Γενικά υπάρχει μία σύγχυση στη βιβλιογραφία ως προς την ορολογία και τον ορισμό του προβλήματος. Πολλές φορές βλέπουμε μεμονωμένους όρους όπως εθισμός στα video games ή υπερενασχόληση με το facebook οι οποίοι αποτυγχάνουν να συλλάβουν τη φύση του προβλήματος, ήτοι τα πολυσύνθετα προβλήματα που επιφέρει στο χρήστη. Στο διαγνωστικό εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας η διαταραχή πρόκειται να εισέλθει ως «Internet Addiction Disorder» (διαταραχή εθισμού στο Διαδίκτυο). Δεν είναι όμως και το κάθε πρόβλημα στη χρήση ικανής έντασης ώστε να χαρακτηριστεί εθισμός. Προς διευκόλυνση παρατίθενται οι σύντομοι ορισμοί της ερευνητικής ομάδας όπως δημοσιοποιήθηκαν ως τμήμα άρθρου στο περιοδικό Νευρολογία (Σιώμος και συνεργάτες, 2010). Α. Τυπική χρήση Διαδικτύου Η καλοήθης χρήση είτε σε εργασιακό περιβάλλον είτε για λόγους αναψυχής. Β. Προβληματική χρήση Διαδικτύου

8 Η χρήση όπου δεν εξυπηρετείται κάποιος συγκεκριμένος σκοπός, παρά αποτελεί αυτοσκοπό προειδοποιώντας για πιθανή κατάχρηση. Γ. Κατάχρηση Διαδικτύου Ένα δυσπροσαρμοστικό, επαναλαμβανόμενο μοτίβο χρήσης που οδηγεί σε σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας κατά τη διάρκεια δωδεκάμηνης περιόδου, όπως καταδεικνύεται από: αποτυχία να διεκπεραιωθούν σημαντικές ευθύνες στην εργασία, σχολείο ή σπίτι κοινωνικά και διαπροσωπικά προβλήματα. χρήση σε καταστάσεις στις οποίες παρατηρούνται αρνητικές σωματικές συνέπειες (π.χ ελλιπή σίτιση, ύπνος, κοκ) προβλήματα με το νόμο Δ. Εξάρτηση από το Διαδίκτυο Μία χρόνια, προοδευτική ασθένεια που συμπεριλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: τη καταναγκαστική χρήση του Διαδικτύου που ενέχει την απώλεια ελέγχου και τη συνέχιση της χρήσης παρά τις δυσμενείς συνέπειες. Η διάγνωση της εξάρτησης απαιτεί στη διάρκεια ενός δωδεκαμήνου τουλάχιστο τρία από τα ακόλουθα : ανάπτυξη 'ανοχής' συμπτώματα 'στέρησης' χρήση για όλο και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ανεπιτυχείς προσπάθειες να μειωθεί ή να ελεγχθεί η χρήση, παραίτηση από σημαντικές κοινωνικές, επαγγελματικές ή δραστηριότητες αναψυχής συνέχιση της χρήσης παρά τη γνώση ότι υπάρχουν επίμονα ή επαναλαμβανόμενα βιολογικά ή ψυχολογικά προβλήματα τα οποία προκλήθηκαν ή επιδεινώθηκαν από τη χρήση. Ε. Εθισμός στο Διαδίκτυο Πρόκειται για περίπτωση που πληροί τα κριτήρια της εξάρτησης όπου όμως πλέον είναι η συνήθης συμπεριφορά για τον χρήστη και υπάρχει σοβαρή βαρύτητα. Ο εθισμένος λαχταρά να χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο με συγκεκριμένους τρόπους, χρονικό διάστημα και συχνότητα τα οποία είναι επικίνδυνα για τον ίδιο και ενδεχόμενα για αυτούς με τους οποίους έχει σχέσεις (π.χ περιπτώσεις ακραίας παραμέλησης των αναγκών του εαυτού ή συγγενικών προσώπων).

9 12.Βλέπουμε ότι έχετε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ως ελάχιστο όριο γιατί αυτό; Μήπως είναι πολύ μεγάλο/μικρό; Όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου μετά από μία σύντομη περίοδο ενθουσιασμού με το νέο μέσο καλούνται να αυτορρυθμίσουν τη συμπεριφορά τους. Τυπικά αυτό το διάστημα είναι μικρό και ο χρήστης υιοθετεί ένα υγιές πρότυπο χρήσης. Ακόμη σε περιπτώσεις προβληματικής χρήσης μπορεί η ένταση να είναι μεγάλη αλλά να αντιπαρέρχεται το άτομο με δικές του προσπάθειες το πρόβλημα. Είναι καλό να αποφεύγουμε την «υπερδιάγνωση» και τις υπερβολές στη περιγραφή του προβλήματος. Το όριο του ενός έτους όμως είναι ρεαλιστικό καθώς π.χ στις μικρότερες ηλικίες εφόσον το πρόβλημα συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες για όλη τη ζωή αφού οδηγεί ακόμη και στην έξοδο από το σχολικό περιβάλλον. Παρομοίως για ένα ενήλικα αντίστοιχο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της εργασίας ή μίας σημαντικής σχέσης. 13.Πως γίνεται η διάγνωση; Μπορούμε να μιλάμε για εθισμό με τις απαντήσεις σε ένα ερωτηματολόγιο ή πληροφορίες από τρίτους; Όπως κάθε διάγνωση ψυχικής διαταραχής χρειάζεται πλήρης κλινική συνέντευξη από εξειδικευμένο ειδικό Ψυχικής υγείας που μπορεί να χρησιμοποιήσει και δεδομένα από πιστοποιημένα εργαλεία (ερωτηματολόγια) κατά περίπτωση. Ερωτηματολόγια επίσης χρησιμοποιούνται για επιδημιολογική έρευνα μεγάλης κλίμακας ώστε να έχουμε μια αδρή εικόνα του φαινομένου στον πληθυσμό. Δεν σημαίνει ότι εφόσον κάποιος απαντά θετικά ή αρνητικά σε ένα ερωτηματολόγιο είναι κατ ανάγκη εθισμένος (ή όχι). 14.Τι πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτικός εφόσον αντιληφθεί ότι ένα παιδί μπορεί να είναι 'εθισμένο στο διαδίκτυο'; Ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν είναι αυτός ενός ψυχιάτρου/αστυνόμου αλλά ενός παιδαγωγού. Αναφέρονται από κάποιους που δεν είναι ειδικοί ψυχικής υγείας, λίστες με 'συμπτώματα' που πρέπει να 'διαγνώσει' ο εκπαιδευτικός - τα 'συμπτώματα' όμως αυτά δεν είναι αποκλειστικά χαρακτηριστικά του φαινόμενου του εθισμού στο διαδίκτυο και μπορεί να αναφέρονται στη πλειονότητα των ψυχικών δυσκολιών που ίσως αντιμετωπίζει ένα παιδί και πρέπει να διερευνήσει ένας ειδικός ψυχικής υγείας. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να πράττει όπως συνήθως, δηλαδή εφόσον ανησυχεί για κάποιον μαθητή με πτώση επιδόσεων ή απουσίες τότε πρέπει από κοινού με τον γονιό να βρίσκουν τρόπους να βοηθηθεί, απλά έχοντας υπόψη τους και τη πιθανότητα

10 προβληματικής χρήσης του διαδικτύου. Κωνσταντίνος Σιώμος, Δρ.Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων Γεώργιος Φλώρος, Ψυχίατρος Ενηλίκων, M.Sc, υπ.διδάκτωρ Α.Π.Θ Άλλες Πηγές : Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, ww w.hasiad.gr

11 Υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία αναφορικά με το μέγεθος του προβλήματος στην Ελλάδα; Ποια είναι αυτά; ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΔΕΙΓΜΑ ΕΦΗΒΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ 15 ΕΤΩΝ (Μ.Ο. : έτη) Αντιπροσωπευτικό δείγμα 897 εφήβων (430 αγόρια, 467 κορίτσια) Πηγή : Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.), Πανεπιστήμιο Αθηνών ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ (INTERNET): ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΜΕ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ AΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: o o o o o o o o o o o 53.4% χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο για χρονικό διάστημα >1 έτος 26% ανέφεραν καθημερινή χρήση και 8% χρήση >20 ώρες εβδομαδιαίως. Τα αγόρια χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο σημαντικά περισσότερο από τα κορίτσια (p< 0.05). Σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο Young, 1% από τους εφήβους του δείγματος παρουσίαζαν υπερβολική χρήση διαδικτύου («εθισμός») και 12,8% παρουσίαζαν περιοδικά ή συχνά προβλήματα σχετικά με την κατάχρηση διαδικτύου (κατάσταση πριν το «εθισμό») Ο πιο συχνός λόγος χρήσης του διαδικτύου ήταν τα διάφορα παιχνίδια (p< 0.05) 4.2% του δείγματος είχαν δεχτεί απειλές μέσω διαδικτύου (cyber bulling victims). Χρήση του διαδικτύου >10 ώρες εβδομαδιαίως έχει συσχετισθεί με μεγαλύτερη πιθανότητα υπερβολής και επακόλουθων προβλημάτων Η ενασχόληση με το διαδίκτυο στο πλαίσιο του σχολείου αποδεικνύεται προστατευτικός παράγοντας έναντι της ανάπτυξης προβληματικής χρήσης Υπήρξε θετική συσχέτιση της χρήσης διαδικτύου και της διάσπασης προσοχής-υπερκινητικότητας, σύμφωνα με την κατάταξη στο SDQ (p< 0.01).

12 o Θετικές συσχετίσεις παρατηρήθηκαν και μεταξύ χρήσης διαδικτύου και παραβατικότητας (p< 0.05), καθώς και ανάπτυξης δυσλειτουργικών σχέσεων με τους συνομηλίκους (p< 0.05). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Η χρήση διαδικτύου είναι δημοφιλής στους Έλληνες εφήβους, και ενδέχεται να οδηγήσει σε ψυχοκοινωνικά προβλήματα, όταν υπάρχει υπερβολή. 35 έφηβοι με «εθισμό» απευθύνθηκαν στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) και παρακολουθούνται γι' αυτό. Μετά τα πρώτα δημοσιεύματα του τύπου για τα παιδιά που παρακολουθούνται στη Μ.Ε.Υ., υπήρξαν πολυάριθμα τηλεφωνήματα γονέων απ' όλη την Ελλάδα, οι οποίοι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τα παιδιά τους. Ας σημειωθεί ότι ενώ σε πρώϊμα στάδια το φαινόμενο αντιμετωπίζεται σχετικά εύκολα με γνωσιακή εκπαίδευση (ημερολόγιο, στόχοι, δημιουργία κινήτρων, ανταμοιβές σε θετική συμπεριφορά, προβληματισμός σε στασιμότητα), καθώς κι αντιμετώπιση της συνοδού νοσηρότητας εάν υπάρχει. Μετά την πλήρη οργάνωσή του προβλήματος, με τα περισσότερα κριτήρια, ο έφηβος δεν αναγνωρίζει ότι υπάρχει πρόβλημα, δεν συνεργάζεται, δεν θέλει καν να επισκεφθεί τη Μ.Ε.Υ., μπορεί να λέει ψέματα, να χειρίζεται και να εξαπατά γονείς και θεραπευτές και γενικά έχει συμπεριφορά ατόμου εξαρτημένου από ουσίες (ναρκωτικά). Στο πρόγραμμα της Μ.Ε.Υ., από τα 35 παιδιά που προσήλθαν έως σήμερα, 15 παρουσίασαν σημαντική βελτίωση, 4 σχετική βελτίωση, 9 βρίσκονται υπό παρακολούθηση και 6 δεν συνεργάστηκαν. ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΡΕΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Εθισμός των εφήβων Λόγω της εφηβείας της περιόδου που αποτελεί πέρασμα για τον άνθρωπο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, και λόγω της παρορμητικότητας που αυτή προσδίδει στους νέους ο πειραματισμός με ουσίες και βλαβερές συνήθειες γίνεται επικίνδυνος πόσο μάλλον στις μέρες μας που η πρόσβαση σε αυτά είναι πολύ πιο εύκολη. Συχνά ενδίδουν σε υποσχέσεις για δημοτικότητα, ελκυστικότητα, επιτυχία και κάλυψη των επιθυμιών μέσω της χρήσης ουσιών. Αποτέλεσμα της προσπάθειας επίτευξης αυτών των στόχων είναι προβλήματα υγείας, στο σχολείο, στο οικογενειακό περιβάλλον και

13 ψυχολογικά/ ψυχικά προβλήματα που σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν στο θάνατο. οι νέοι μπορεί να εθιστούν στο τσιγάρο, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, το διαδίκτυο και καταστάσεις όπως η βουλιμία. Ωστόσο ο εθισμός των εφήβων μπορεί να αντιμετωπιστεί σε επίπεδο οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό. Κανακοπούλου Αικατερίνη Εθισμός των εφήβων Στο κείμενο «εθισμός των εφήβων» ο συγγραφέας αναφέρεται στο πρόβλημα του εθισμού το οποίο αποτελεί μεγάλο κίνδυνο ειδικά για τους εφήβους οι οποίοι βρίσκονται σε μια ηλικία που χαρακτηρίζεται από παρορμητικότητα. Αυτό που τους οδηγεί να στραφούν στην χρήση ουσιών είναι η ψευδαίσθηση που τους δημιουργείται πως με την χρήση αυτών θα αποκτήσουν όσα επιθυμούν. Η χρήση, όμως, αυτών των ουσιών δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να δημιουργεί πρόβλημα σε όλους τους τομείς της ζωής των εφήβων που τις χρησιμοποιούν. Πολλές φορές μάλιστα μπορούν να οδηγήσουν και στον θάνατο. Το πρόβλημα μπορεί να βρει λύση με την σωστή ενημέρωση των νέων για τους κινδύνους που διατρέχουν, όχι μόνο από την χρήση ουσιών αλλά και από άλλες μορφές εθισμού όπως για παράδειγμα ο εθισμός στο διαδίκτυο. Εθισμός στο κάπνισμα και σκέψεις γι αυτό Ελένη Κάμαρη Το κείμενο αναφέρεται στον εθισμό στο κάπνισμα. Από μικρή ηλικία τα παιδιά κυρίως στην εφηβική ηλικία αρχίζουν να καπνίζουν. Πολλές φορές το κάπνισμα με τον καιρό τους είναι απαραίτητο και είναι κάτι σαν το σκληρό ναρκωτικό τους. Τέλος είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να καταλήξει σε ψυχολογικές διαταραχές. Οι παράγοντες από τους οποίους οφείλονται στο ότι οι νέοι αρχίζουν το κάπνισμα είναι οι παραστάσεις περιβάλλοντος. Οι νέοι επηρεάζονται από τους γονείς τους που πολλές φορές καπνίζουν. Επίσης από τους χώρους διασκέδασής τους και από την διαφήμιση τσιγάρων. Οι κίνδυνοι του καπνίσματος μπορεί να είναι η βροχύτηδα και το πρόβλημα αναπνευστικού. Όταν οι γονείς καπνίζουν το παιδί εισπνέει μεγάλο ποσοστό καπνού και μπορεί να έχει αναπνευστικά προβλήματα. Στην σημερινή εποχή τα παιδιά αρχίζουν από πολύ νωρίς το κάπνισμα. Στο λύκειο τα αγόρια πάνω από τους μισούς ξεκινούν πριν από τα 18 το κάπνισμα. Στην εφηβεία αυξάνονται τα ποσοστά από τα 15 έως τα 18 έτη της ηλικίας τους,οι επιδράσεις βαθύτερες χρόνων.όσον αφορά τα κορίτσια πριν τα 18 υπάρχει πιθανότητα να αποκτήσουν στηρότητα κατά τον θηλασμό καθώς η νικοτίνη περνά στο μωρό με αποτέλεσμα να αποκτούν σοβαρά προβλήματα αναπνευστικού. Στην Ελλάδα οι καπνιστές στην εφηβική ηλικία είναι δεύτεροι από όλες τις χώρες ενώ σε ηλικία πάνω από 15 έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό καπνιστριών στον κόσμο. Σχετικά με αυτά τα ποσοστά που κατέχει η χώρα μας για τους καπνιστές η κατάσταση είναι τραγική και πρέπει να γίνει

14 κάτι έτσι ώστε να απαγορεύεται το κάπνισμα στους νέους ειδικότερα στην εφηβική ηλικία γιατί είναι πολύ βλαβερό για την υγεία τους. Εθισμένοι στο τσιγάρο από την εφηβεία Δήμητρα Αναστοπούλου Το κάπνισμα για το μεγαλύτερο μέρος των ενηλίκων καπνιστών στην Ελλάδα ξεκινά στην εφηβεία. Αυτήν την περίοδο είναι πιο εύκολος ο εθισμός ακόμα και με λίγα τσιγάρα. Η αρχή γίνεται με σκοπό την ένταξη σε παρέες, την αίσθηση ότι το άτομο αποτελεί μέρος ενός συνόλου, την απόκτηση κοινωνικότητας, την αντίδραση στη γονεϊκή επιρροή και συνδέεται με τους σύγχρονους τρόπους διασκέδασης. Οι νέοι εθίζονται πολύ γρήγορα χωρίς να συνειδητοποιούν τις συνέπειες του καπνίσματος και τους κινδύνους που προκύπτουν από το χρόνιο κάπνισμα. Αυτοί είναι τα προβλήματα υγείας είτε την περίοδο κατά την οποία καπνίζουν είτε στη μετέπειτα ζωή τους ως ενήλικες, προβλήματα με τους γονείς, το σχολείο και τους φίλους ακόμα και προδιάθεση για εθισμό στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Αικατερίνη Κανακοπούλου To κάπνισμα στην εφηβεία Το κάπνισμα είναι μια πολύ κακή συνήθεια. Οι έφηβοι είναι πολύ πιο ευάλωτοι στο να εθιστούν στο κάπνισμα σε σχέση με τους ενήλικες. Τα αγόρια εθίζονται σε μικρότερη ηλικία από ότι τα κορίτσια όπως έδειξαν οι έρευνες, ενώ τα κορίτσια είναι πιο εύκολο να εθιστούν στο κάπνισμα μετά την ηλικία των 18. Οι παθητικοί καπνιστές και ιδιαίτερα τα μικρά παιδία κινδυνεύουν πιο πολύ σε θέματα υγείας από ότι οι ίδιοι οι καπνιστές μιας και δεν γνωρίζουν τι κινδύνους διατρέχουν και μπορούν να φτάσουν μέχρι και στον θάνατο εάν δεν δοθεί η απαραίτητη προσοχή. Τα προβλήματα που εμφανίζονται στον οργανισμό του ανθρώπου εξαιτίας του καπνίσματος είναι πολλά και έχουν σχέση με νευρολογικές διεργασίες καθώς και με την ψυχολογία του ατόμου. Επίσης οι παραστάσεις από την καθημερινή ζωή παίζουν κυρίαρχο ρόλο ώστε να γίνει κάποιος καπνιστής. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι πως τα ποσοστά στους έφηβους δεν μειώνονται σε αντίθεση με αυτά των ενήλικων ενώ ταυτόχρονα οι Ελληνίδες κατέχουν την πρώτη θέση παγκοσμίως ως το μεγαλύτερο ποσοστό καπνιστριών στον κόσμο. Κατά την γνώμη μου οι περισσότεροι έφηβοι στην ερώτηση γιατί καπνίζεις απαντούν πως το κάνουν γιατί όλοι καπνίζουν ή επειδή οι φίλοι τους καπνίζουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις το τσιγάρο είναι μέσον το οποίο χρησιμοποιούν οι έφηβοι για να γίνουν πιο δημοφιλείς και για να αποκτήσουν πρόσβαση σε διάφορες παρέες θεωρώντας τον εαυτό τους ανώτερο επειδή καπνίζουν. Ίσως δεν έχουν ορθά επιχειρήματα να σε πείσουν για αυτήν τους την επιλογή, όμως, είναι εξαρτημένοι από το τσιγάρο και δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το κόψουν. Παρόλο που ξέρουν πως είναι μια κακή συνήθεια συνεχίζουν. Σίγουρα είναι αρκετά δύσκολο να σταματήσεις

15 το κάπνισμα αλλά πολλοί δεν προσπαθούν καν. Μάλιστα, το γεγονός ότι η πρόσβαση ανηλίκων σε τσιγάρα, στην χώρα μας, είναι εύκολη και ανεξέλεγκτη κάνει την απεξάρτηση από αυτά ακόμη δυσκολότερη. Εκπομπή «Πρωταγωνιστές»: αλκοολισμός Ελένη Κάμαρη Ο αλκοολισμός είναι μια χρόνια ασθένεια όπου το σώμα παθαίνει εξάρτηση από το αλκοόλ. Το άτομο δεν μπορεί να ελέγξει πότε ή πόσο πίνει και συνεχίζει να πίνει παρ ότι αυτό του δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις του, στην υγεία του, στη δουλειά του ή στην οικονομική του κατάσταση. Στο βίντεο ακούσαμε μαρτυρίες ανθρώπων εθισμένων στο αλκοόλ, τις σκέψεις τους, τα συναισθήματά τους και τις επιπτώσεις του εθισμού στη ζωή τους. Οι προσωπικές τους εμπειρίες δείχνουν ότι ο αλκοολισμός είναι μία σοβαρή σωματική, πνευματική και ψυχική ασθένεια. Για την αντιμετώπιση της όμως είναι αναγκαία η κινητοποίηση του ίδιου του εθισμένου ατόμου το οποίο δε μπορεί να βασιστεί σε φίλους/ οικογένεια / κράτος αλλά πρέπει να στραφεί σε οργανώσεις όπως οι Αλκοολικοί Ανώνυμοι και να ενδιαφερθεί για τον εαυτό του ώστε να απαλλαγεί από αυτή τη μάστιγα. Αικατερίνη Κανακοπούλου ΣΚΈΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΈΣ ΜΕ ΤΟ VIDEO ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΈΣ Στο video είδαμε διάφορες εικόνες εκ των οποίων πολλές ήταν εικόνες που μερικοί δεν είχαμε ξανά δει στην ζωή μας και ούτε θα ξανά δούμε πιθανότατα. Εγώ μέσα από αυτό κατάλαβα πώς τελικά το πρόβλημα του αλκοολισμού είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι νομίζουμε και έχει υποτιμηθεί. Είναι πολύ εύκολο να εθιστείς στο αλκοόλ από ότι στα ναρκωτικά για τα οποία γίνονται οι μεγαλύτερες συζητήσεις, διότι στο αλκοόλ έχουν όλοι εύκολη πρόσβαση, ειδικά στην Ελλάδα όπου μέχρι και οι ανήλικοι μπορούν να πιούν χωρίς να περάσουν από έλεγχο. Σίγουρα αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια όσο είναι νωρίς και σύμφωνα με το video, όπως δήλωσαν οι περισσότεροι από αυτούς, ο μόνος τρόπος για να καταλάβουν, γιατί όταν είναι κάποιος αλκοολικός δεν το παραδέχεται, είναι να μαθευτεί στον κοινωνικό του περίγυρο. Σκέψεις για το βίντεο από τους πρωταγωνιστές Ελένη Κάμαρη Το βίντεο που παρακολουθήσαμε που αναφερόταν στον αλκοολισμό και τις εμπειρίες κάποιων ανθρώπων που ήταν αλκοολικοί και είχαν εθιστεί σε αυτό. Νιώθω απογοήτευση και λύπη για την κατάσταση που βιώνουν όλοι όσοι είναι εθισμένοι στο

16 αλκοόλ γιατί χωρίς να το καταλαβαίνουν καταστρέφουν τον οργανισμό τους. Αν και όλοι πιστεύουν ότι το αλκοόλ είναι μια ήπια μορφή εθισμού μπορεί να τους διαλύσει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Δήμητρα Αναστοπούλου ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Πόσες ώρες αφιερώνεις την ημέρα συνολικά για σερφάρισμα, για να παίξεις στον Η/Τ ή για να είσαι στο facebook ;.. Το διαδίκτυο έχει επηρεάσει τη σχέση σου με άλλα άτομα ; 1) Καθόλου 2) Λίγο 3) Αρκετά 4) Πολύ 5) Πάρα πολύ Έχεις μετανιώσει ποτέ για τις φορές που σερφάρεις παραπάνω ώρες στο διαδίκτυο ; 1) σπάνια 2) συχνά 3) Μερικές φορές 4) Πολύ συχνά 5) Πάντα Έχει παρατηρηθεί αλλαγή στην συμπεριφορά σου από τους γύρω σου μετά την «γνωριμία» σου με το διαδίκτυο; 1) Ελάχιστα 2) Λίγο 3) Πολύ 4) Πάρα πολύ Έχεις πει ποτέ ψέματα σε κάποιον ώστε να σερφάρεις λίγο παραπάνω; 1) σπάνια

17 2) συχνά 3) Μερικές φορές 4) Πολύ συχνά 5) Πάντα Χρησιμοποιείς τον Η/Υ ως μέσο χαλάρωσης όταν έχεις πεσμένο ηθικό ; 1) σπάνια 2) συχνά 3) Μερικές φορές 4) Πολύ συχνά 5) Πάντα Το ερωτηματολόγιο μοιράστηκε από την ολομέλεια σε μαθητές σχολείων της πόλης και μετά την αποδελτίωση παρουσιάζονται τα ακόλουθα αποτελέσματα: ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ I κλίμακα II κλίμακα III κλίμακα IV κλίμακα V κλίμακα 1 ερώτηση ερώτηση ερωτηση ερωτηση ερωτηση ερωτηση

18 ελάχιστα ώρες ώρες 16 περισσότερο από 5 ώρες 6 καθόλου 33 λίγο 15 μέτρια 4 πολύ 2 πάρα πολύ 1

19 καθόλου 13 λίγο 24 μέτρια 7 πολύ 7 πάρα πολύ 4 καθόλου 32 λίγο 12 μέτρια 6 πολύ 4 πάρα πολύ 1 ποτέ 17

20 λίγες φορές 24 αρκετές φορές 5 πολλές φορές 5 πάρα πολλές φορές 3 ποτέ 1 λίγες φορές 18 αρκετές φορές 14 πολλές φορές 11 πάρα πολλές φορές 11 Ερευνητική Εργασία: «Έφηβοι κι εθισμός» ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΥΠΟΘΕΜΑ: ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Mέλη της ομάδας: Αγγελόπουλος Κων/νος Ανδριανοπούλου Ευγενία Γεωργακοπούλου Θεοδώρα

21 Εθισμένοι στο τσιγάρο από την εφηβεία... Το 70-90% των ενήλικων καπνιστών - όπως δείχνουν οι στατιστικές - έχουν αρχίσει το τσιγάρο πριν από την ηλικία των 18 χρόνων. Έξι στα δέκα αγόρια στην Ελλάδα - σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα - αρχίζουν να καπνίζουν στα χρόνια τους και ένα στα τέσσερα πριν από τα 15. Η κρίσιμη ηλικία που τα παιδιά δοκιμάζουν το κάπνισμα είναι τα χρόνια, όπως προκύπτει από ελληνικές και ξένες έρευνες. «Το τραγικό είναι ότι οι δοκιμές αυτές μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τον εθισμό στη νικοτίνη, γιατί είναι πια αποδεδειγμένο ότι η νικοτίνη είναι έντονα εθιστική και εξαρτησιογόνος ουσία», τονίζει η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής κ. Πόπη Αναστασέα-Βλάχου. «Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι στην ηλικία των χρόνων λίγα μόνο τσιγάρα προκαλούν εθισμό. Παλιότερα πιστεύαμε ότι χρειάζεται πολύ περισσότερος χρόνος για να δημιουργηθεί εθισμός. Αυτό το εύρημα παραξένεψε και τους ερευνητές, που δεν πίστευαν τα αποτελέσματά τους». Η Αμερικανική Πνευμονολογική Εταιρεία αναφέρει ότι οι περισσότεροι από τους εφήβους που έχουν καπνίσει 100 τσιγάρα θα ήθελαν να το κόψουν, αλλά είναι πλέον ανίκανοι να το κάνουν _ έχουν ήδη εθισθεί. «Αναμφίβολα πρόκειται για χρήση ενός σκληρού ναρκωτικού», λέει ο πνευμονολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για το Κάπνισμα «Σ. Δοξιάδης και Γ. Γεννηματάς» κ. Παναγιώτης Μπεχράκης. «Η νικοτίνη, εισπνεόμενη περνά από τους πνεύμονες στο αίμα και φτάνει σχεδόν αμέσως στον εγκέφαλο, όπου ενεργοποιεί την ίδια ακριβώς νευροβιολογική διεργασία που διεγείρουν και τα αλκαλοειδή (μορφίνη, ηρωίνη) και η κοκαΐνη». Σε αυτόν τον κατ' εξοχήν φαρμακευτικό μηχανισμό εξάρτησης προστίθεται και η επανάληψη των στερεότυπων τις οποίες συνηθίζει ο νέος καπνιστής: ο ερεθισμός των χειλιών και του στόματος, η σύνδεση του καπνίσματος με ψυχολογικές διακυμάνσεις της καθημερινότητας (χαρά, λύπη, θυμός, αδημονία, αγωνία κ.λπ.) και με βιολογικές διεργασίες (φαγητό, σεξ) κ.ά. «Πολύ σημαντικό για τους νέους είναι το λεγόμενο life style, όπου το κάπνισμα γίνεται μέρος της προσωπικότητας του καπνιστή ή της καπνίστριας και χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνίας και συναναστροφής στη διασκέδαση», προσθέτει ο κ. Μπεχράκης. «Με βάση

22 τα παραπάνω, είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα τεραστίων διαστάσεων πρόβλημα εξάρτησης, με νευροβιολογικές και ψυχολογικές συνιστώσες». Οι μελέτες προειδοποιούν και για μια άλλη επικίνδυνη παράμετρο: «Φαίνεται ότι τα νεαρά άτομα που άρχισαν το τσιγάρο στην εφηβεία τους είναι πιο ευάλωτα στο να δοκιμάσουν οινοπνευματώδη ποτά και ναρκωτικά, αλλά και να έχουν σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου», επισημαίνει η κ. Βλάχου. Γιατί αρχίζουν Γιατί όμως αρχίζουν τα παιδιά το κάπνισμα; «Οι παραστάσεις του περιβάλλοντος παίζουν κυρίαρχο ρόλο», απαντά ο κ. Μπεχράκης. «Το κάπνισμα των γονέων είναι πολύ σημαντικό, όπως σημαντικός είναι και ο ρόλος των χώρων διασκέδασης. Η καφετέρια, το Ίντερνετ καφέ, οι χώροι νυκτερινής διασκέδασης των εφήβων, αλλά και οι τουαλέτες των σχολείων αποτελούν χώρους παραγωγής νέων καπνιστών». Άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η διαφήμιση, δηλαδή η ανεξέλεγκτη γιγαντοαφίσα. «Σε πρόσφατη ανακοίνωση του Πανεπιστημίου Κρήτης (Κ. Βαρδαβάς και συνεργάτες) αποδεικνύεται ότι κάθε μαθητής της πόλης του Ηρακλείου εκτίθεται κατά μέσον όρο σε 108 γιγαντοαφίσες που διαφημίζουν τσιγάρο και κάπνισμα κατά την καθημερινή μετάβασή του από το σπίτι στο σχολείο και αντίστροφα». Οι κίνδυνοι Οι επιδράσεις του καπνίσματος στο αναπνευστικό σύστημα των εφήβων είναι _ όπως προειδοποιεί ο κ. Μπεχράκης _ τεράστιες και αποδεδειγμένες: _ Συχνά επεισόδια βρογχίτιδας _ Μειωμένη άμυνα _ Μειωμένη λειτουργικότητα _ Υπολειπόμενη ανάπτυξη του αναπνευστικού συστήματος «Ιδίως εάν υπάρχει ιστορικό ασθματικής βρογχίτιδας σε μικρότερη παιδική ηλικία ή ακόμη και στην οικογένεια, οι επιπτώσεις είναι πολύ μεγαλύτερες», λέει ο κ. Μπεχράκης. «Και δυστυχώς παραγνωρίζονται τόσο από τον ίδιο τον έφηβο όσο και από το περιβάλλον του, που πολλές φορές εμμένει ακόμα καθηλωμένο στην αναχρονιστική θεώρηση ότι το κάπνισμα είναι φυσική εξέλιξη της ενηλικίωσης». Οι επιπτώσεις στα κορίτσια «Πρέπει να τονίσουμε ότι οι κοπέλες που αρχίζουν να καπνίζουν πριν από τα 18 χρόνια τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο στειρότητας ή και αποβολών», λέει η κ. Βλάχου. «Εάν οι κοπέλες αυτές μείνουν έγκυες, οι επιπτώσεις στο έμβρυο αρχίζουν από την εμβρυική

23 κιόλας ηλικία. Το πιο σωστό είναι να αποφασίσουν να διακόψουν το τσιγάρο πριν μείνουν έγκυες. Αλλιώς το μωρό μπορεί να γεννηθεί με μικρότερο βάρος γέννησης για την ηλικία κύησης και με μικρότερη περίμετρο κεφαλής. Και ο πατέρας όμως που καπνίζει έχει συμβολή στα προβλήματα υγείας του μωρού και ιδίως στο αναπνευστικό σύστημά του». Κατά τον θηλασμό, οι κίνδυνοι για το παιδί είναι εξίσου σοβαροί. «Όταν η θηλάζουσα μητέρα καπνίζει, η νικοτίνη συγκεντρώνεται στο γάλα δύο φορές περισσότερο από όσο στο αίμα της μητέρας και περνά άμεσα στο μωρό», εξηγεί η κ. Βλάχου.«Αυτό συμβαίνει κυρίως τις πρώτες ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο». Δηλητήριο για τα παιδιά τα αποτσίγαρα Αμαρτίες γονέων παιδεύουσιν τέκνα. «Όταν και οι δύο γονείς καπνίζουν, το παιδί μπαίνει 5-7 φορές πιο συχνά σε νοσοκομείο για αναπνευστικά προβλήματα, κυρίως βρογχικό άσθμα», τονίζει η κ. Βλάχου. «Πρέπει να γνωρίζουν ακόμα ότι ο παθητικός καπνιστής εισπνέει το μεγαλύτερο μέρος της νικοτίνης του καπνιστή, ο οποίος εισπνέει κυρίως τις άλλες ουσίες του καπνού». Προσοχή! Είναι πολύ σημαντικό να μην αφήνετε αποτσίγαρα σε τασάκια μέσα στο σπίτι, ιδίως ύστερα από μια κοινωνική εκδήλωση. «Εάν ένα παιδάκι πάρει και μασήσει ένα αποτσίγαρο, αυτό μπορεί σε 24 ώρες να του προκαλέσει τον θάνατο», προειδοποιεί η κ. Βλάχου. «Θα αισθάνεται ζάλη, θα κάνει εμέτους, θα έχει διαταραχή συνείδησης και θα πεθάνει, εάν δεν προφτάσουν να το πάνε στο νοσοκομείο για πλύση στομάχου». Αρχίζουμε στο Λύκειο Στο Λύκειο αρχίζουν οι περισσότεροι Έλληνες και Ελληνίδες να καπνίζουν. Πρόσφατη μελέτη (Δεκέμβριος 2008) δείγματος ανθρώπων, που μελετήθηκαν στην περιοχή Αττικής από τον καθηγητή Ε. Πανά και συνεργάτες του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Πειραιά, καταλήγει στα εξής συμπεράσματα: _ Οι άνδρες σε ποσοστό 24,4% αρχίζουν το κάπνισμα πριν από την ηλικία των 15 ετών, ενώ στις γυναίκες το ποσοστό είναι 7,8%. _ Το ποσοστό των γυναικών τριπλασιάζεται από τα 15 έως τα 18 έτη της ηλικίας τους. _ 57,1% των ανδρών αρχίζει το κάπνισμα σε ηλικία 15 έως 18 ετών. «Οι παρατηρήσεις αυτές σε συνδυασμό με αυτές του καθηγητή Ι. Κυριόπουλου και των συνεργατών του στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας δείχνουν ότι, ενώ έχει γίνει σημαντική πρόοδος στη διακοπή του καπνίσματος σε σχετικά μεγάλη ηλικία, το πεδίο των εφήβων έχει παραμείνει ανέπαφο από πλευράς παρέμβασης, με αποτέλεσμα την πολύ μεγάλη και ανεξέλεγκτη έναρξη σε ηλικίες μεταξύ 15 και 18 ετών, όπου διαμορφώνεται το ένα τρίτο των καπνιστών», τονίζει ο κ. Μπεχράκης.

24 Η πρόσφατη μελέτη του καθηγητή Ι. Κυριόπουλου σε πανελλαδικό δείγμα ανθρώπων ηλικίας 18 ετών και άνω και η μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Πειραιά δείχνουν ότι: _ 80% των καπνιστών είναι ηλικίας κάτω των 56 ετών, με αιχμή τα 36 έως 45 χρόνια. _ Η μεγαλύτερη ημερήσια κατανάλωση φτάνει τα 27,5 τσιγάρα ημερησίως στις ηλικίςς μεταξύ 46 και 65 ετών. _ Οι απόφοιτοι Λυκείου εμφανίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό καπνιζόντων, ενώ οι απόφοιτοι Δημοτικού είναι πρώτοι στην ημερήσια κατανάλωση. _ Οι αγρότες και οι άνεργοι της Αττικής καπνίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό από τον υπόλοιπο πληθυσμό. «Παρατηρείται στην Ελλάδα ακόμη μία πρωτότυπη πρωτιά εξαιρετικά μεγάλου ποσοστού καπνίσματος μεταξύ των γιατρών, γεγονός που δυσχεραίνει σημαντικά τον ενεργό ρόλο του ιατρικού σώματος στην προσπάθεια για μείωση του καπνίσματος», επισημαίνει ο κ. Μπεχράκης. Διεθνής πρωτιά για τις Ελληνίδες καπνίστριες Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δείχνουν ότι είμαστε οι πρώτοι καπνιστές σε παγκόσμιο επίπεδο, με 38,4% καπνίσματος στο συνολικό πληθυσμό μας άνω των 15 ετών. «Η θλιβερή αυτή πρωτιά αναλυμένη κατά φύλο αναδεικνύει τον ανδρικό πληθυσμό δεύτερο παγκοσμίως (με 46%) και τον γυναικείο πληθυσμό πρώτο (με 31,3%)», υπογραμμίζει ο κ. Μπεχράκης. «Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι κατά τη δεκαπενταετία παρατηρείται μια αξιόλογη μείωση του ποσοστού των καπνιστών στους άνδρες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες εμφανίζει τεράστια αύξηση. Και όλα αυτά συμβαίνουν στη χώρα μας το ίδιο χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζουν σημαντική μείωση του καπνίσματος και στα δύο φύλα». Τρεις διαδεδομένοι μύθοι Ο κ. Μπεχράκης καταρρίπτει τους διαδεδομένους μεταξύ των εφήβων μύθους για το κάπνισμα: * Τα στριφτά τσιγάρα, το πούρο και ο ναργιλές βλάπτουν λιγότερο από το κλασικό τσιγάρο. Η αλήθεια είναι ότι κάθε είδος καπνίσματος βλάπτει. Το αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου έχει δομηθεί για να εισπνέει καθαρό αέρα. Η εισπνοή κάθε μορφής καπνού ξεπερνά τις φυσικές αντοχές του ανθρωπίνου σώματος. Για το «στριφτό» είναι μύθος ότι

25 είναι καλύτερο, όπως μύθος είναι ότι το πούρο βλάπτει λιγότερο, μύθος είναι και ο «ασφαλής» ναργιλές. Ειδικά για τον τελευταίο, υπάρχουν σαφή αποτελέσματα από ευρωπαϊκό HELP, που με μετρήσεις στην Ελλάδα απέδειξε ότι προκαλεί τεράστια αύξηση του εκπνεόμενου μονοξειδίου του άνθρακα. * Τα «ελαφρά» τσιγάρα είναι πιο ασφαλή. Οι ενδείξεις για «ελαφρά» τσιγάρα ή για «ασφαλές» κάπνισμα πίπας ή «φίλτρου» που κάνει το κάπνισμα ακίνδυνο, δεν είναι παρά εμπορικά επινοήματα για προώθηση συγκεκριμένων προϊόντων με τη διαδικασία της «απενοχοποίησης» του καπνιστή απέναντι στον εαυτό του, τον οποίον έτσι δήθεν προστατεύει. Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ αναφέρει ότι όσοι αντικαθιστούν τα κανονικά τσιγάρα με «ελαφρά», εισπνέουν πιθανότατα την ίδια ποσότητα επικίνδυνων ουσιών και παραμένουν σε υψηλό κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου. * Το παιδί αντιμετωπίζει το άγχος με το τσιγάρο κι έτσι δεν θα καταφύγει σε άλλα ναρκωτικά. Κανένα άγχος δεν αντιμετωπίζεται με το κάπνισμα, εκτός από αυτό που προκαλεί η ίδια η έλλειψη της νικοτίνης. Και οι εξαρτήσεις δεν δρουν ανταγωνιστικά η μία στην άλλη. Οι περισσότεροι αλκοολικοί είναι και καπνιστές, όπως και καπνιστές είναι σχεδόν όλοι οι χρήστες ηρωίνης. Τέσσερα βήματα βοήθειας για εφήβους καπνιστές 1. Ενημέρωση και ήρεμος διάλογος 2. Σωματική άσκηση 3. Υγιεινή διατροφή 4. Εάν χρειάζεται, ψυχολογική βοήθεια * Τα ειδικά φάρμακα δεν συνιστώνται (απευθύνονται αποκλειστικά σε ενηλίκους) Ο ρόλος του γιατρού και του δασκάλου Καθώς η αγωγή υγείας στα ελληνικά σχολεία ουσιαστικά δεν υπάρχει, ο ρόλος του κάθε γιατρού και του κάθε δασκάλου είναι καθοριστικός. «Είναι διαπιστωμένο, όχι μόνο εμπειρικά αλλά και επίσημα στατιστικά, ότι ο ρόλος της ιατρικής κοινότητας στη μείωση του καπνίσματος, αν και είναι δυνητικά πολύ σημαντικός, δεν έχει ακόμη μπει σε ικανοποιητική τροχιά στην χώρα μας», επισημαίνει ο κ. Μπεχράκης. «Δεν είναι μόνο το παράδειγμα του καπνιστή γιατρού, που ουσιαστικά εξασθενίζει αυτή την προσπάθεια. Είναι και η έλλειψη μεθοδικής ενεργοποίησης της γνώσης».

26 Στη μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου του Πειραιά, φαίνεται ότι περίπου οι μισοί καπνιστές που ερωτήθηκαν, όταν είχαν επισκεφθεί τον γιατρό τους, δεν πήραν καμία οδηγία για διακοπή του καπνίσματος. «Η λήψη καπνιστικού ιστορικού και η άμεση διασύνδεση του νοσήματος με το κάπνισμα, για το οποίο προσέρχεται το παιδί στον γιατρό, αποτελούν τον αποτελεσματικότερο τρόπο παρέμβασης του κάθε γιατρού και ιδίως του παιδιάτρου», λέει ο κ. Μπεχράκης. «Η μεταφορά στοιχείων γνώσης από τον γιατρό στο παιδί εγγράφεται και λειτουργεί όχι μόνο άμεσα, αλλά και πολλαπλασιαστικά από το ένα παιδί στο άλλο». Εξίσου σημαντικός _ ίσως και σημαντικότερος _ είναι ο ρόλος του δασκάλου. «Ο κάθε δάσκαλος ή καθηγητής οποιασδήποτε βαθμίδας, οφείλει _ χωρίς να περιμένει καμία συντονισμένη ειδική δράση _ να αναζητήσει στο διαδίκτυο τη σχετική γνώση και με τον δικό του προσωπικό τρόπο να τη μεταφέρει στους μαθητές του, παρεμβαίνοντας έτσι στην απόφασή τους για κάπνισμα ή μη κάπνισμα», τονίζει ο κ. Μπεχράκης. «Μία τέτοια δραστηριότητα είναι εύκολη και απαιτεί μόνο ελάχιστο χρόνο και το σχετικό ενδιαφέρον». Οι παιδίατροι είναι πιο κοντά στην ελληνική οικογένεια από κάθε άλλο γιατρό. «Καλό είναι, από την πρώτη επίσκεψη του παιδιού, να εξηγούν τα ολέθρια αποτελέσματα του τσιγάρου και να συνιστούν στους γονείς να μην καπνίζουν στο σπίτι ή να διακόψουν το κάπνισμα», συνιστά η κ. Βλάχου. «Οι παιδίατροι πρέπει να συνεχίζουν την πληροφόρηση σε κάθε επίσκεψη και να συμβουλεύουν τους γονείς να μην επιτρέπουν ούτε στους επισκέπτες τους να καπνίζουν μπροστά στα παιδιά τους». Εάν το παιδί σας έχει την ακόλουθη συμπεριφορά, θα πρέπει να υποψιασθείτε ότι καπνίζει κρυφά και να είστε σε εγρήγορση: -Έχει κακή απόδοση στα μαθήματα. - Kάνει σκασιαρχεία. - Έχει επιθετική συμπεριφορά. «Εάν μάθετε ότι το παιδί σας καπνίζει, χρειάζεται ψυχραιμία και ήρεμος διάλογος», συμβουλεύει η κ. Βλάχου. «Αυτός άλλωστε, πρέπει να αρχίζει από τη νηπιακή ηλικία και να συνεχίζεται χωρίς διακοπή». ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΤΑ ΝΕΑ» Παρακάτω παραθέτουμε δικές μας σκέψεις για το κάπνισμα: Στις μέρες μας παρατηρείται όλο και συχνότερα οι νέοι να ξεκινούν το κάπνισμα από πολύ μικρή ηλικία. Συγκεκριμένα, ακόμη και από δώδεκα ετών υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που εθίζονται. Η μεγάλη όμως έξαρση παρατηρείται στο Λύκειο. Η συμπεριφορά αυτή οφείλεται κυρίως σε ψυχολογικά αίτια, με κυριότερα την ανάγκη αυτεπιβεβαίωσης του εφήβου, τον έντονο μιμητισμό, την ασφάλεια να νιώθει μέλος μιας ομάδας. Ακολούθως, παρατίθεται περίληψη κειμένου, στο οποίο εργαστήκαμε:

27 Το κείμενο αναφέρεται στον εθισμό των εφήβων. Η εφηβεία αποτελεί μια περίοδο αναζήτησης και παρορμητικότητας και γι αυτό ο νέος πειραματίζεται σε ουσίες. Το πρόβλημα εντείνεται με την τηλεόραση που προωθεί ανάλογες συνήθειες. Έρευνες μάλιστα αποκαλύπτουν ότι μεγάλα ποσοστά εφήβων εθίζονται σε ουσίες. Αυτό έχει αποτελέσματα αρνητικά στην υγεία, την ψυχολογία τους και οδηγεί σε ακόμη και στο θάνατο. Λύση φαίνεται να αποτελούν τα κέντρα απεξάρτησης κι η ένταξη των εθισμένων στο κοινωνικό σύνολο. ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ I κλίμακα II κλίμακα III κλίμακα IV κλίμακα V κλίμακα 1 ερώτηση ερώτηση ερωτηση ερωτηση ερωτηση ερωτηση

28 ελάχιστα ώρες ώρες 16 περισσότερο από 5 ώρες 6 καθόλου 33 λίγο 15 μέτρια 4 πολύ 2

29 πάρα πολύ 1 καθόλου 13 λίγο 24 μέτρια 7 πολύ 7 πάρα πολύ 4 καθόλου 32 λίγο 12 μέτρια 6 πολύ 4 πάρα πολύ 1

30 ποτέ 17 λίγες φορές 24 αρκετές φορές 5 πολλές φορές 5 πάρα πολλές φορές 3

31 ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΓΝΙΔΙΑ Η συστηματική και παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί στον εθισμό. Η ακρότητα θεματολογίας των ηλεκτρονικών παιχνιδιών τρομάζει: αιματηρές μάχες, μαζικές καταστροφές και σκοτωμοί, ωμή και αλόγιστη χρήση βίας, η οποία επιβραβεύεται με πόντους όσο περισσότερο το παιδί τη χρησιμοποιεί! Εκατομμύρια είναι τα παιδιά που παρουσιάζουν εθισμό στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ιδιαίτερα τα αγόρια, ηλικίας 8 έως 18 ετών, φαίνονται πιο ευάλωτα στη νοσηρή χρήση, κυρίως σε παιχνίδια όπου κυριαρχεί η βία ως μέσο αλλά και ως απώτερος στόχος του παιχνιδιού. Μάλιστα, κλινικές απεξάρτησης έχουν αρχίσει να λειτουργούν παγκοσμίως, υποσχόμενες ίαση από αυτό τον ακατανίκητο «παιδικό» εθισμό. Συμπτώματα και προειδοποιητικές ενδείξεις για τον εθισμό στα ηλεκτρονικά παιγνίδια: Ψυχολογικά συμπτώματα: Αίσθηση ευφορίας όση ώρα βρισκόμαστε στον υπολογιστή. Είμαστε ανίκανοι να σταματήσουμε την δραστηριότητα. Αποζητούμε όλο και περισσότερο χρόνο στον υπολογιστή. Παραμελούμε οικογένεια και φίλους. Νιώθουμε κενοί, θλιμμένοι και οξύθυμοι όταν δεν βρισκόμαστε στον υπολογιστή. Λέμε ψέματα στην οικογένεια και τους φίλους μας για τις δραστηριότητες μας. Αντιμετωπίζουμε προβλήματα με τη δουλειά και το σχολείο.

32 Σωματικά συμπτώματα: Διατροφικές διαταραχές. Διαταραχές του ύπνου και αλλαγή των συνηθειών ύπνου. Μυοσκελετικές παθήσεις (π.χ. σκολίωση). Μειωμένη αθλητική δραστηριότητα. Ξηρά μάτια - μυωπία. Ημικρανίες. Παραμέληση προσωπικής υγιεινής. Συμβουλές προς γονείς Από μικρή ηλικία πρέπει να τίθενται όρια (για πολλά θέματα) και να τηρούνται μέσα στην οικογένεια. Τα όρια (όταν δεν είναι υπερβολικά ή ιδιαίτερα αυστηρά) δεν καταπιέζουν τα παιδιά, αλλά τα κατευθύνουν και σημαίνουν ενδιαφέρον. Είναι σημαντικά για θέματα ασφάλειας. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τα όρια που θα ισχύσουν είναι καλό να συζητιούνται, ώστε να λαμβάνεται η γνώμη του παιδιού και του εφήβου. Ο σεβασμός της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων από πολύ μικρή ηλικία είναι στοιχείο πολύ σημαντικό για την εφαρμογή πειθαρχίας. Ενασχόληση και εκπαίδευση των γονέων σε θέματα Διαδικτύου. Καλό είναι να αφιερώνουν χρόνο στο Ίντερνετ μαζί με τα παιδιά τους. Αποφυγή του χάσματος γενεών στο θέμα αυτό (και γενικά).

33 Ο υπολογιστής να τοποθετείται σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα απομόνωσης του παιδιού και να υπάρχει έλεγχος. Να χρησιμοποιούνται ειδικά φίλτρα (από τους γονείς) για τις επιβλαβείς ιστοσελίδες. Ανοικτό κανάλι επικοινωνίας και ερωτήσεις για το αν υπήρξε κάποιο πρόβλημα κατά τη χρήση (π.χ. παρενόχληση). Ενημέρωση των παιδιών με απλά λόγια από μικρή ηλικία για την ύπαρξη του φαινομένου και τις συνέπειές του.

34 ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ( ΛΟΓΟΙ-ΑΙΤΙΑ/ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ/ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ) Με τον όρο αλκοολισμός εννοούμε την σωματική και ψυχολογική εξάρτηση του ατόμου από το αλκοόλ. Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το αλκοόλ ως μέσο επίλυσης ψυχολογικών προβλημάτων και κάλυψης αναγκών. Η χρήση του αυτή βρίσκει ιδιαίτερη ανταπόκριση στους εφήβους καθώς βρίσκονται σε μια περίοδο η οποία χαρακτηρίζεται από έντονα συναισθήματα και μεταβολές στον ψυχολογικό κόσμο. Συγκεκριμένα οι έφηβοι δέχονται ψυχολογικές πιέσεις από το κοινωνικό τους περιβάλλον το οποίο επιβάλλει την κατανάλωση αλκοόλ. Η κατανάλωσή του σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιείται ως μέσο ένταξης σε κάποια κοινωνική ομάδα καθώς και για ανάδειξη και αναγνώριση του ατόμου μέσα σε αυτή. Ακόμα το αλκοόλ καλύπτει πιθανούς ενδοιασμούς και προσφέρει αυτοπεποίθηση πάνω σε επιλογές και ζητήματα που αφορούν την προσωπική του ζωή. Όμως η υπέρμετρη κατανάλωση έχει τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές επιπτώσεις. Στις σωματικές επιπτώσεις

35 συμπεριλαμβάνονται η επιβράδυνση του αναπνευστικού συστήματος, η κίρρωση του ήπατος και η ανασταλτική λειτουργία του εγκεφάλου. Η επιβράδυνση του αναπνευστικού οδηγεί σε κώμα, αναστέλλει την εγκεφαλική λειτουργία η οποία κατά συνέπεια προκαλεί μείωση των αντανακλαστικών και της ικανότητας σκέψης. Στις ψυχολογικές συνέπειες μπορούμε αναφέρουμε την εκδήλωση ακραίας και ανεξέλεγκτης συμπεριφοράς και την κοινωνική απομόνωση και περιθωριοποίηση. Παρόλα αυτά υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης.μερικοί από αυτούς είναι η ενασχόληση με αθλήματα και ο διάλογος με γονείς και ειδικούς ψυχολόγους με στόχο την ψυχολογική υποστήριξη και την πρόταση πιθανών τρόπων αντιμετώπισης. ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα σύμφωνα με έρευνες κατείχε πριν από 10 χρόνια την 20η θέση ενώ σήμερα καταλαμβάνει την 7η. Όμως ανησυχητικά είναι τα ποσοστά των έφηβων αλκοολικών τα οποία αυξάνονται δραματικά κάθε χρόνο. Συγκεκριμένα 24 % των νέων είναι ηλικίας χρονών ενώ το 29 % μεταξύ 16 και 18 χρονών. Επίσης έκπληξη προκαλούν και τα αποτελέσματα που αφορούν την ποσότητα κατανάλωσης καθώς ο μέσος ετήσιος όρος κατανάλωσης αλκοόλ για έναν έφηβο ηλικίας 25 χρονών κυμαίνεται ανάμεσα στα 8 με 10 λίτρα κάτι το οποίο αντιστοιχεί σε 82 φιάλες κρασιού των 750 ml ή 320 φιάλες μπύρας των 500 ml ή 26,6 φιάλες των 750 ml ουίσκι. Τα τελευταία 30 χρόνια η κατανάλωση αλκοόλ κατά 51 % στην χώρα μας ενώ την ίδια χρονική περίοδο έχε μειωθεί κατά 14% στην Ισπανία,35 % στη Γαλλία και 45% στην Ιταλία. Στην Ελλάδα τα αγόρια αρχίζουν να πίνουν σε ηλικία 12,2 ετών και τα κορίτσια έναν χρόνο αργότερα. Το 34 % των εφήβων δηλώνουν ότι έχουν μεθύσει τουλάχιστον 3 φορές στην ζωή τους ενώ το 16 % τρεις φορές τον τελευταίο μήνα. Το ποσοστό των μαθητών που δηλώνουν στην έρευνα ότι ήπιαν πάνω από 40 φορές τις τελευταίες 40 μέρες είναι 4,2 %και έχει υπερδιπλασιαστεί κατά την διάρκεια της τελευταίας πενταετίας.

36 Ένας στους τρεις εφήβους τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα καταναλώνει πέντε ποτά. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο κατά 18,3 % σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα. 69 % των μαθητών ηλικίας 11 ετών έχουν δοκιμάσει μια τουλάχιστον φορά αλκοόλ, το 17 % συστηματικά μπύρα και το 14 % πίνει μία φορά τον μήνα. ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ Η ερευνητική εργασία της ομάδας μας με θέμα Αλκοολισμός και εφηβεία μας έδωσε την δυνατότητα να ερευνήσουμε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η κοινωνία. Μέσα από την προσωπική και ομαδική έρευνα στο διαδίκτυο και σε άλλες πηγές ανακαλύψαμε τα βαθύτερά του αίτια του καθώς και τις συνέπειες που μπορεί να έχει τόσο στη πνευματική όσο και την ψυχική υγεία.. Επιπλέον μέσα από προβολές διαδικτυακών εκπομπών είδαμε μαρτυρίες ανθρώπων που υπέφεραν από αυτή την ασθένεια καθώς και απόψεις ειδικών επιστημόνων. Μέσα λοιπόν από αυτή την διαδικασία αναθεωρήσαμε και αναιρέσαμε ορισμένες λανθασμένες προσωπικές απόψεις που είχαμε πάνω σε αυτό το θέμα και τώρα γνώστες αυτού διατηρούμε επιφυλακτική συμπεριφορά