Η ανάδειξη του θέματος. Η μη εξαντλητική παράθεση προτάσεων Η παρότρυνση προς τους αρμόδιους μια εθνική στρατηγική

Transcript

1

2 Η ανάδειξη του θέματος. Η προσαρμογή πέραν της προστασίας που μπορεί να προσφέρει αν υλοποιηθεί, έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα και μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στην ανάκαμψη με την αναγκαία πρόληψη των επιπτώσεων από αστάθμητους παράγοντες που εμπεριέχει η αλλαγή του κλίματος. Η μη εξαντλητική παράθεση προτάσεων για την λήψη μέτρων στους τομείς προτεραιότητας, τους τομείς δηλαδή που είναι οι πλέον εκτεθειμένοι στις επιπτώσεις των αλλαγών στο κλίμα, καθώς και Η παρότρυνση προς τους αρμόδιους και πρωτίστως το ΥΠΕΚΑ, προκειμένου να εκπονήσουν μια εθνική στρατηγική όπως έχουν κάνει ήδη αρκετές χώρες. Οι 11 χώρες* που είχαν εγκρίνει εθνικές στρατηγικές μέχρι την άνοιξη του 2010: Βέλγιο (2010), Δανία (2008), Φινλανδία (2005), Γαλλία (2006), Ουγγαρία (2008), Ολλανδία (2008), Νορβηγία (2008), Πορτογαλία (2010), Ισπανία (2006), Σουηδία (2009) και Ηνωμένο Βασίλειο (2008) * Στοιχεία Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ)

3 Εισαγωγή 1. Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο και την Ελλάδα 2. Πολιτικές για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή 2.1 Εισαγωγικές έννοιες & επισημάνσεις 2.2 Διεθνής κλιματική πολιτική - ο πυλώνας της προσαρμογής 2.3. Η Ευρωπαϊκή διάσταση - Πράσινη και Λευκή Βίβλος για την προσαρμογή 2.4 Παραδείγματα εθνικών στρατηγικών προσαρμογής Ισπανία Γαλλία Μ. Βρετανία 3. Οδικός χάρτης για την προσαρμογή της Ελλάδας στην κλιματική αλλαγή 3.1 Στρατηγική για την προσαρμογή της χώρας στην κλιματική αλλαγή 3.2 Διαμόρφωση εθνικού σχεδιασμού για την προσαρμογή 3.3 Δράσεις ανά τομέα Διαχείριση υδατικών πόρων Φύση/Βιοποικιλότητα Διαχείριση παράκτιων περιοχών Θαλάσσιο περιβάλλον Δάση Ερημοποίηση και Έδαφος Γεωργία Τουρισμός Ενέργεια Υγεία Αστικό περιβάλλον και Υποδομές 3.4 Διατομεακές προσεγγίσεις & δράσεις Χωροταξικός σχεδιασμός Πολιτική προστασία 3.5 Ενδεικτικές προτάσεις για την εξεύρεση πόρων

4 Η αρχή του 21 ου αιώνα σημαδεύεται από δύο κρίσεις την οικονομική και την κλιματική. Ο οικονομολόγος Nikolas Stern το 2008 έλεγε ότι η οικονομική κρίση μπορεί να ξεπερασθεί όπως και τόσες άλλες στο παρελθόν, η κλιματική κρίση όμως, αν δεν ληφθούν μέτρα, μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη. Στην επικαιροποιημένη έκθεσή του τον Ιούνιο του 2008 εκτιμούσε ότι το ετήσιο κόστος για να επιτευχθεί σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων CO2 μεταξύ 500 και 550 ppm στο τέλος του αιώνα, ανέρχεται στο 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ Gton CΟ2 ετησίως (280 ppm) Σήμερα 46 Gton CΟ2 ετησίως (400 ppm) 2050 πιθανόν πάνω από 70 Gton CO2 ετησίως το 2050 (685 ppm) Και ενώ για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης επιβάλλονται αυστηρά χρονοδιαγράμματα, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής οι αποφάσεις μετατίθενται, αναβάλλονται ή/και αναιρούνται, παρά το γεγονός ότι η φύση έχει δείξει πόσο απειλητική μπορεί να γίνει για τις ανθρώπινες ζωές, την οικονομία και την κοινωνία.

5 Οι μεταβολές των χερσαίων και θαλάσσιων θερμοκρασιών οδηγούν: στη μεταβολή της συχνότητας και της κατανομής των βροχοπτώσεων, στην άνοδο της μέσης στάθμης των θαλασσών, στον κίνδυνο διάβρωσης των ακτών και στην αύξηση της έντασης των σχετιζομένων με τον καιρό φυσικών καταστροφών. Η μεταβολή της στάθμης των υδάτων, η αλλαγή των θερμοκρασιών και των ροών θα έχουν, με τη σειρά τους, επιπτώσεις: στην παραγωγή τροφής, την υγεία, την βιομηχανία, τις μεταφορές, τα οικοσυστήματα κ.ά.

6 Η τελευταία δεκαετία ( ) καταγράφηκε ως η θερμότερη στην Ευρώπη. Η θερμοκρασία στις χερσαίες περιοχές της Ευρώπης έχει αυξηθεί κατά 1,3 C σε σχέση με τα μέσα επίπεδα της προ-βιομηχανικής εποχής. Η θερμοκρασία στην Ευρώπη μπορεί να αυξηθεί προς το τέλος του 21 ου αιώνα κατά 2,5 4 C σε σύγκριση με τη μέση θερμοκρασία της περιόδου Οι καύσωνες έχουν ενταθεί τόσο σε συχνότητα όσο και σε διάρκεια. Οι βροχοπτώσεις μειώνονται κι αυτή η τάση αναμένεται να συνεχιστεί. Η ξηρασία εμφανίζεται σοβαρότερη και συχνότερη. Η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται, γεγονός που ενισχύει τον κίνδυνο παράκτιων πλημμυρών κατά τη διάρκεια καταιγίδων. Τον 20 ο αιώνα η μέση τιμή της θαλάσσιας στάθμης παγκοσμίως αυξήθηκε με ρυθμό 1,7 mm/ έτος, φτάνοντας τα 3 mm/ έτος τις τελευταίες δεκαετίες. Η αλλαγή του κλίματος συμβάλλει στη μετάδοση ορισμένων ασθενειών. Εκτεταμένες μεταβολές αναμένονται στα χαρακτηριστικά φυτών και ζώων. Η διαθεσιμότητα των υδάτων για χρήση στο γεωργικό τομέα μπορεί να περιοριστεί. Μειώνεται η απόδοση ορισμένων καλλιεργειών λόγω των κυμάτων καύσωνα και ξηρασίας. Αυξάνεται η ζήτηση για ενέργεια για ψύξη στη διάρκεια των θερμότερων καλοκαιριών. * EPA: Climate change evident across Europe, confirming urgent need for adaptation - Nov 30, 2012

7 Ακόμα και αν επιτύχουμε την συγκράτηση και, στη συνέχεια, τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο, θα χρειαστεί χρόνος για να ανανήψει ο πλανήτης από τις επιπτώσεις των αερίων θερμοκηπίου που βρίσκονται ήδη στην ατμόσφαιρα. Αυτό σημαίνει ότι οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος θα είναι αισθητές για 50 τουλάχιστον χρόνια. Επομένως, είναι αναγκαίο να διαμορφωθεί μια στρατηγική προσέγγιση που θα διασφαλίσει την έγκαιρη και αποτελεσματική λήψη μέτρων προσαρμογής, διασφαλίζοντας την συνοχή και αλληλουχία μεταξύ των διαφόρων τομέων και επιπέδων λήψης αποφάσεων για την άμβλυνση των επιπτώσεων.

8 Γένοβα (Νοέμβριος, 2011) mbedded&v=rnsdvtn1f0m Από γεωγραφικής άποψης από τις πλέον ευπαθείς περιφέρειες στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη είναι η Νότια Ευρώπη και δη η Μεσογειακή λεκάνη, άρα και η χώρα μας. Στην ετήσια έκθεση 2012 του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας του ΟΗΕ, γίνεται αναφορά στα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή της Μεσογείου το 2011, όπως ισχυρές καταιγίδες που προκάλεσαν εκτεταμμένες πλημμύρες στην Ιταλία ιδιαίτερα στην περιοχή της Γένοβας τον Νοέμβριο του Στην Β.Δ. Ιταλία και συγκεκριμένα στο Borghetto di Vara καταγράφηκαν 472 mm βροχής σε 6 ώρες στις και το Vicomorasso κοντά στη Γένοβα 400 mm σε 12 ώρες στις Κατά το ίδιο διάστημα η νοτιοανατολική Γαλλία αντιμετώπισε ακραία φαινόμενα. Ειδικότερα, σε ένα σταθμό μέτρησης καταγράφηκαν 900 mm σε 12 ώρες στις Συνολικά 19 άτομα έχασαν τη ζωή τους στην Ιταλία, ενώ απώλειες σε ανθρώπινες ζωές υπήρξαν στην Τυνησία και Αλγερία, καθώς και σε άλλες περιοχές της Ιταλίας όπως στη Ρώμη και στη Μεσσήνη στη Καλαβρίας.

9 Αγρός στην Τοσκάνη, Νοέμβριος 2012 Τα ακραία καιρικά φαινόμενα συνεχίσθηκαν και το 2012 στην περιοχή της Μεσογείου. Με πιο πρόσφατες τις καταστροφικές πλημμύρες στην Τοσκάνη και άλλες περιοχές της Ιταλίας (Νοέμβριος 2012).

10 Στη Βενετία ένας καταστηματάρχης δήλωνε πως εκεί που πριν από 10 χρόνια στο μαγαζί του έμπαιναν νερά γύρω στις 30 έως 40 μέρες το χρόνο, ενώ τώρα είναι πλημμυρισμένο περίπου 100 ημέρες (Καθημερινή ).

11 Ηλεία, Ηλεία, Πρέβεζα, Λέσβος,

12 ΙΤΑΛΙΑ : Ανεμοστρόβιλοι Σαλέντο Νάπολη Βενετία Όστια Τάραντας

13 Απαγόρευση της οικοδόμησης οικιών και επιχειρήσεων σε περιοχές με πολύ υψηλό κίνδυνο κατολισθήσεων. Υποχρεωτική ασφάλιση έναντι ζημιών από καιρικές συνθήκες. Στην Ιταλία υπάρχουν δήμοι με υψηλό βαθμό υδρογεωλογικών κινδύνων. Το πράσινο ταμείο καλείται να καλύψει το κόστος προστασίας και προσαρμογής. Τροφοδοτείται από φόρο στη βενζίνη, προβλέπεται να μπαίνουν σε αυτό εκτός των άλλων και το 40% των εσόδων από τη δημοπράττηση των αδειών εκπομπής, από την οπότε τα δικαιώματα θα πωλούνται.

14 Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η χώρα μας συμπεριλαμβάνεται στις 18 πιο τρωτές περιοχές του πλανήτη σε ό,τι αφορά στις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος. Γεωμορφολογικά, οι επιπτώσεις θα πλήξουν ορεινές περιοχές, νησιά, παράκτιες και αστικές περιοχές, καθώς και πυκνοκατοικημένες πεδιάδες που είναι ιδαίτερα ευάλωτες σε πλημμυρικά φαινόμενα. Τα δασικά μεσογειακά οικοσοστήματα θα είναι πιο εύφλεκτα κατά τα επόμενα χρόνια. Αυτό οδηγεί στην ανάγκη αυξημένης επιφυλακής όλο το χρόνο. Φέτος την άνοιξη, ενώ οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούσαν την πρόκληση πυρκαγιών, καταγράφηκαν περίπου 3 χιλιάδες φωτιές σε όλη τη χώρα. Εντυπωσιακά υψηλές ήταν οι μέσες μέγιστες θερμοκρασίες στο σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών τον Ιούνιο και Ιούλιο του Ο Ιούλιος ήταν ο πιο ζεστός μήνας από το 1897, με μέση μέγιστη θερμοκρασία 36,9 ο C και θετική απόκλιση 4,6 C από την κλιματική τιμή του μήνα.

15 Μετριασμός εκπομπών Μέτρα στην Ε.Ε. 20% μείωση των εκπομπών κάτω από τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2020, ενώ το ποσοστό μείωσης μπορεί να φθάσει το 30% αν υπάρξει διεθνής συμφωνία που να προβλέπει τη δέσμευση και ανεπτυγμένων χωρών για συγκρίσιμες μειώσεις εκπομπών και επίσης αν οι πλέον οικονομικά προηγμένες χώρες θα συνεισφέρουν ανάλογα με τις ευθύνες και τις δυνατότητές τους. Νέα ρεκόρ παγκοσμίως Οι συγκεντρώσεις των σημαντικότερων αερίων του θερμοκηπίου: διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και μονοξείδιο του αζώτου εκτινάχθηκαν σε νέο ρεκόρ το 2011, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας (WMO) του ΟΗΕ. Η συγκέντρωση CO2 είναι πλέον υψηλότερη κατά 140% εν σχέσει με τα προβιομηχανικά επίπεδα του 1750, όπως σημειώνει στην ετήσια έκθεσή του. uments/ghg_bulletin_no.8_en.pdf Προσαρμογή Η προσαρμογή των φυσικών ή ανθρωπογενών συστημάτων στα τωρινά ή στα αναμενόμενα κλιματικά γεγονότα και τις επιπτώσεις τους, η οποία μετριάζει τις ζημιές ή εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες. Δυατότητα προσαρμογής Ως δυνατότητα προσαρμογής (adaptive capacity) ορίζεται: η ικανότητα ενός συστήματος να προσαρμόζεται επιτυχώς στις κλιματικές διακυμάνσεις και αλλαγές, και να περικλείει τις ανάλογες προσαρμογές, τόσο στη συμπεριφορά και στους πόρους, όσο και στις τεχνολογίες. Είδη προσαρμογής Προληπτική ή προπαρασκευαστική προσαρμογή Αυτόνομη προσαρμογή (autonomous adaptation) Σχεδιασμένη προσαρμογή (planned adaptation)

16 Η IPCC ορίζει την τρωτότητα (vulnerability) ως τον βαθμό στον οποίο ένα σύστημα είναι ευάλωτο, και δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις μη αναστρέψιμες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβάνοντας τις διακυμάνσεις του κλίματος και τα ακραία φαινόμενα.

17

18 Πράσινη Βίβλος (2007) Η Λευκή Βίβλος (2009) Σύμφωνα με την Λευκή Βίβλο για το θέμα, Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα είναι μια μακρόχρονη, συνεχής και επίπονη διαδικασία, η οποία θα αναπτύσσεται σε όλα τα επίπεδα και απαιτεί στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων.

19 Κατά τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), παρά το γεγονός ότι οι οικονομικές εκτιμήσεις του κόστους και των οφελών χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, οι αξιολογήσεις των δυνατοτήτων προσαρμογής υποδεικνύουν ότι η έγκαιρη εφαρμογή μέτρων προσαρμογής είναι σκόπιμη από οικονομικής κοινωνικής και περιβαλλοντικής άποψης, καθώς μπορεί να μειώσει σημαντικά τις πιθανές επιπτώσεις και να αποβεί πολλαπλά επωφελής συγκριτικά με την μη λήψη μέτρων.

20 Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 6ης Μαΐου 2010 σχετικά με τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής με θέμα «Η προσαρμογή στην αλλαγή του κλίματος: προς ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης» (2009/2152(INI)). 5 Νοεμβρίου 2009: Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να δώσει μεγαλύτερη προσοχή σε αυτό το ζήτημα και επισημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει: Υπογραμμίζει την σημασία : Εθνικών σχεδίων Χαρτών κινδύνου για ενεργειακές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις Ένταξης της προσαρμογής σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ, (ΚΑΠ, Κοινή Αλιευτική Πολιτική, στην πολιτική για τα δάση, πολιτική συνοχής, νομοθεσία για την αξιολόγηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, οικοδομικές άδειες και τις προδιαγραφές των κτηρίων κ.ά) Συντονισμός Έμφαση στις φτωχότερες περιφέρειες Επιμερισμός της επιβάρυνσης του μηχανισμού συνοχής ή άλλων μηχανισμών. Προσαρμογή των πολιτικών και προγραμμάτων ( ΚΑΠ, διαρθρωτικά ταμεία κ.ά).

21 Βιωσιμότητα Επιστημονική τεκμηρίωση & ευελιξία Συμμετοχική βάση Κοινωνική διάσταση / δικαιοσύνη Οικονομική αποδοτικότητα

22

23 1. Υδατικοί πόροι 2. Φύση/Βιοποικιλότητα 3. Παράκτιες περιοχές 4. Θάλασσα 5. Δάση 6. Ερημοποίηση και έδαφος 7. Γεωργία 8. Τουρισμός 9. Ενέργεια 10. Υγεία 11. Αστικό περιβάλλον και υποδομές

24 Η κλιματική αλλαγή επιφέρει ήδη σημαντικές μεταβολές στην ποιότητα, την ποσότητα και τη διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων επηρεάζοντας έμμεσα και άλλους σημαντικούς τομείς (π.χ. γεωργία, παραγωγή ενέργειας από υδροηλεκτρικές μονάδες, βιομηχανία, υγεία και υγιεινή). Οι ζώνες της Ευρώπης όπου καταγράφονται ισχυρές πιέσεις στα υδάτινα αποθέματα αναμένεται να αυξηθούν από 19% σήμερα σε 35% τη δεκαετία του Αυτό θα μπορούσε επίσης να εντείνει τις μεταναστευτικές πιέσεις. Η διαμόρφωση μιας πολιτικής για την προσαρμογή στον τομέα των υδάτων θα πρέπει να κινείται σε δύο επίπεδα: πρώτον, στο επίπεδο της βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών πόρων (Οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα 2000/60/ΕΚ) και δεύτερον στο επίπεδο της αντιμετώπισης και διαχείρισης των κινδύνων, τους οποίους η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει (πλημμύρες, λειψυδρία ξηρασία). Για τους κινδύνους μάλιστα αυτούς, σχηματοποιείται σταδιακά κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική και δίκαιο (Οδηγία 2007/60/ΕΚ για τις πλημμύρες και πολιτική για τη λειψυδρία και την ξηρασία στην Ε.Ε.) στο πλαίσιο της διαμόρφωσης της ευρύτερης Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την προσαρμογή.

25 Α. Βιώσιμη διαχείριση υδάτων Ορθή και άμεση εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, τόσο ως προς την παρακολούθηση των υδάτων, όσο και ως προς την εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής. Ενσωμάτωση κλιματικών δεικτών στην εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης πλημμυρών και ξηρασίας και ένταξή τους στα σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμών. Ανάπτυξη σχεδίων διαχείρισης ανά λεκάνη απορροής, όπου θα συντονίζονται οι επιμέρους τομεακές πολιτικές, θα προβλέπεται η συμπληρωματικότατα των έργων, θα ιεραρχούνται οι ανάγκες σε νερό ανά χρήση, αλλά και θα συνυπολογίζεται το κόστος λειτουργίας των έργων αξιοποίησης των υδατικών πόρων, καθώς και το περιβαλλοντικό κόστος. Εμβάθυνση της διασυνοριακής συνεργασίας στη διαχείριση των υδατικών πόρων. Β. Πλημμύρες και ξηρασία Αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων από τις πλημμύρες σε εφαρμογή της Υπουργικής Απόφασης υπ.αριθμ. H.Π /1542/Ε103/ με την οποία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η Οδηγία 2007/60/ΕΚ. Επείγουσα διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας ξηρασίας (με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο πολιτικής της Ε.Ε.) και σύνδεση της διαδικασίας αυτής με τη στρατηγική κατά της ερημοποίησης. Αποδοτικότερη χρήση του νερού τόσο στις αστικές περιοχές (κτήρια και οικιακός τομέας ), όσο και στον γεωργικό, βιομηχανικό και τουριστικό τομέα. Έλεγχος για την πάταξη των παράνομων γεωτρήσεων. Ανάπτυξη πρόσθετων και εναλλακτικών πηγών, υποδομών και τεχνικών υδροδότησης (π.χ. αφαλάτωση, συλλογή όμβριων υδάτων, επαναχρησιμοποίηση λυμάτων). Ενσωμάτωση της διάστασης των κινδύνων από πλημμύρες και ξηρασία στην πολιτική χρήσεων γης και στη χωροταξία. Ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας και γνώσης.

26 Τα οικοσυστήματα διαδραματίζουν άμεσο ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος. Οι υγρότοποι και τα πελάγη αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες άνθρακα. Τα οικοσυστήματα των αλμυρών βάλτων και των θινών παρέχουν προστασία από τις καταιγίδες. Άλλες υπηρεσίες είναι η παροχή πόσιμου νερού, η παραγωγή τροφίμων κ.ά. Ορισμένες πρακτικές χρήσεων γης και χωροταξικές αποφάσεις (π.χ. οικοδόμηση σε πλημμυρικές ζώνες), καθώς και η μη βιώσιμη χρήση των θαλασσών (π.χ. υπεραλίευση), καθιστούν περισσότερα εκτεθειμένα στην αλλαγή του κλίματος τα οικοσυστήματα και, ως εκ τούτου, μειώνουν την ικανότητα προσαρμογής τους. ΔΡΑΣΕΙΣ Έρευνα για τη συσχέτιση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και διατήρησης της βιοποικιλότητας. Δράσεις που αφορούν στην κλιματική αλλαγή και περιλαμβάνονται στην Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα, πρέπει να ενταχθούν στο σχέδιο δράσης της προσαρμογής. Η Πολιτεία οφείλει να εκπονήσει σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των χωροκατακτητικών ειδών ξενικών ειδών (invasive species), που έχουν την δυνατότητα να εξαπλώνονται σε μεγάλες εκτάσεις και να αποτελούν σημαντική απειλή για την αυτόχθονη χλωρίδα και πανίδα. Η επιτυχία για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την προσαρμογή της στην κλιματική αλλαγή θα απαιτήσει την καλή συνεργασία μεταξύ της δημόσιας διοίκησης και των διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

27 Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να οδηγήσει σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας λειτουργώντας έτσι ως πολλαπλασιαστής των ήδη υπαρχουσών περιβαλλοντικών πιέσεων. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία αναμένεται να οξυνθούν με τη κλιματική αλλαγή αφορούν την αύξηση του ρυθμού εμφάνισης των πλημμυρών, της διάβρωσης, της μείωσης των αποθεμάτων πόσιμου νερού λόγω της υφαλμύρινσης του νερού και τέλος της απώλειας των παράκτιων οικοσυστημάτων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της 3ης έκθεσης αξιολόγησης της IPCC (που δημοσιεύθηκε το 2001), έως το 2080 είναι πιθανό να χαθεί το % των παράκτιων οικοσυστημάτων της Μεσογείου, γεγονός που θα επιφέρει ζημιές σε είδη και οικολογικές λειτουργίες. ΔΡΑΣΕΙΣ Άμεση εφαρμογή του Πρωτοκόλλου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών (ICZM Protocol) του Μεσογειακού Προγράμματος Δράσης. Εντοπισμός των πλέον ευπαθών παράκτιων περιοχών και υπολογισμός του κόστους προσαρμογής. Άμεση εκπόνηση σχεδίων και κατασκευή έργων υποδομής που θα αντιμετωπίσουν (όπου χρειάζεται) τη διάβρωση των ακτών ή/και τον κίνδυνο από τις πλημμύρες. (π.χ. κυματοθραύστες). Διασύνδεση της πολιτικής διαχείρισης των παράκτιων περιοχών με το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό αλλά και με την εθνική αλιευτική πολιτική. Ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας.

28 Η άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών, σε συνδυασμό με τις αναμενόμενες μειωμένες βροχοπτώσεις και τις μειωμένες απορροές από την στεριά αναμένεται να επηρεάσει τα θαλάσσια οικοσυστήματα και ενδεχομένως θα οδηγήσει σε αλλαγές των δομών και λειτουργιών αυτών. Η κατάσταση των ιχθυοαποθεμάτων, αλλά και η αλιεία θα επηρεαστούν άμεσα. ΔΡΑΣΕΙΣ Ουσιαστική εφαρμογή της Οδηγίας Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική, 2008/56/ΕΚ και επίτευξη της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης. Πάταξη της παράνομης αλιείας. Εκπόνηση και υιοθέτηση σχεδίων διαχείρισης για όλες τις μορφές αλιείας (μέση, παράκτια και ερασιτεχνική), τα οποία ανάμεσα σε άλλα μέτρα περιλαμβάνουν τοπικούς και χρονικούς περιορισμούς για την προστασία θαλάσσιων ειδών και οικοσυστημάτων, περιοχών αναπαραγωγής ιχθύων και περιοχών γόνου, και αύξηση επιλεκτικότητας αλιευτικών εργαλείων. Εκπόνηση σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση της εισβολής ξενικών ειδών. Η γενετική ποικιλότητα θα πρέπει να διαφυλαχθεί στο θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας και ως εκ τούτου θα απαιτηθεί ένας γενικότερος σχεδιασμός για τις μεθόδους αλιείας και την αλιευτική προσπάθεια, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των ερευνών που θα συσχετίζουν την κλιματική αλλαγή και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.

29 Βασικές απειλές των δασικών οικοσυστημάτων στη Μεσόγειο: ραγδαίες αλλαγές χρήσεων γης λόγω της επέκτασης των οικονομικών δραστηριοτήτων και του αστικού χώρου, ο κατακερματισμός των δασικών εκτάσεων από τις μεταφορικές υποδομές, η υπερεκμετάλλευση των πόρων και η ρύπανση του περιβάλλοντος, εντάσσοντα, η άνοδος της θερμοκρασίας, οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας, οι συχνές και έντονες καταιγίδες, οι πλημμύρες, οι αυξημένες ημέρες καύσωνα. ΔΡΑΣΕΙΣ Επίσπευση της σύνταξης των δασικών χαρτών, ολοκλήρωση του δασολογίου για το σύνολο της χώρας. Διευκόλυνση της προσαρμογής των δασών και της μετανάστευσης των ειδών, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι επιθυμητές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Στρατηγικές διατήρησης των γενετικών πόρων που προέρχονται από τα δασικά μας οικοσυστήματα, καθώς η ένταση της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να μειώσει το μέγεθος και την πυκνότητα του πληθυσμού τους. Ενίσχυση του συστήματος φύλαξης των δασών και εφαρμογή μέτρων διαχείρισης και πρόληψης μέσα από την ενίσχυση και ουσιαστική αναδιοργάνωση της δασικής υπηρεσίας και την ανακατανομή των σχετικών οικονομικών πόρων. Προαγωγή του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των φορέων και υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών και ουσιαστική ενίσχυση και ένταξη των δυνάμεων του εθελοντισμού με ουσιαστικές παρεμβάσεις και αλλαγές στην οργάνωση του συστήματος πολιτικής προστασίας. Προώθηση της εφαρμοσμένης επιστημονικής δασικής έρευνας και της επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας κατά τον σχεδιασμό διαχειριστικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

30 Η λεκάνη της Μεσογείου αντιμετωπίζει ιδιαίτερα έντονα το φαινόμενο της ερημοποίησης. Για τη χώρα μας εκτιμάται ότι τουλάχιστον το 35% του χερσαίου χώρου αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης, ενώ στις περιοχές «υψηλού κινδύνου» ανήκουν τα νησιά του Αιγαίου, ένα μέρος της Θεσσαλίας, η Ανατολική Στερεά Ελλάδα, η Ανατολική Πελοπόννησος και η Κρήτη. Η ερημοποίηση στην Ελλάδα προκαλείται από συνδυασμούς μία σειράς παραγόντων που περιλαμβάνουν την γεωργική υπερεκμετάλλευση, τις κακές πρακτικές άροσης της γης, την εξάντληση των υπόγειων υδροφορέων που οδηγεί σε αλάτωση των εδαφών, την υπερβόσκηση, την εγκατάλειψη οριακών γεωργικών γαιών, τις πυρκαγιές, αλλά και πολλές «αναπτυξιακές» παρεμβάσεις που οδηγούν σε ραγδαίες αλλαγές στις χρήσεις γης. ΔΡΑΣΕΙΣ Η αντιμετώπιση του φαινομένου απαιτεί πρωτίστως τη συνδυαστική ανάλυση διαφορετικών τομεακών πολιτικών (για τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την δασική προστασία, τον τουρισμό, κοκ) και την προσαρμογή τους σε μία συγκροτημένη εθνική πολιτική. Μία πρώτη προσπάθεια συγκρότησης μίας τέτοιας πολιτικής εκφράζεται μέσα από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Απερήμωσης, που δημοσιεύτηκε το Απαιτείται άμεσα η επικαιροποίηση και διεύρυνση του εν λόγω σχεδίου, η λειτουργική ανασυγκρότηση της Εθνικής Επιτροπής για την Καταπολέμηση της Απερήμωσης, και η εφαρμογή μίας σειράς διατομεακών παρεμβάσεων. Στοχευμένη υλοποίηση των τομεακών προτάσεων που έχουν αναφερθεί παραπάνω (διαχείριση υδάτων, γεωργία, δάση, κοκ) με στόχευση στις περιοχές που παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο ερημοποίησης. Έλεγχος και αντιστάθμιση των επιπτώσεων που μπορεί να προκύψουν στο έδαφος από τις ενδεχόμενες αυξημένες ανάγκες της γεωργίας σε λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Αποτροπή τέτοιας τάσης με έμφαση σε βιολογικές καλλιέργειες, ή σε πρώτη φάση σε ολοκληρωμένες καλλιεργητικές πρακτικές.

31 Η γεωργία της Μεσογείου (και κατ επέκταση της Ελλάδας) θα επηρεαστεί σημαντικά από την αλλαγή του κλίματος, καθώς όπως είναι φυσικό είναι έκθετη σε οποιαδήποτε διαφοροποίηση των καιρικών συνθηκών. Απαιτούνται περισσότερες πρωτογενείς έρευνες για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην γεωργία, προκειμένου να διαπιστωθεί το μέγεθος του προβλήματος και να καταστρωθεί εγκαίρως ένα σχέδιο αλλαγής καλλιεργειών εκεί που χρειάζεται και ορθής διαχείρισης εδαφών και υδάτων. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την αλλαγή της ΚΑΠ της ΕΕ από το 2013 επιβάλλουν δραστικά μέτρα στον τομέα. ΔΡΑΣΕΙΣ Έρευνα για το μέλλον της γεωργίας, όπου μεταξύ άλλων α) θα διερευνηθούν εναλλακτικά σενάρια για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής και την επιρροή της στην γεωργία, β) θα εξερευνηθούν οι επιπτώσεις ανά είδος καλλιέργειας, γ) θα αποτυπωθούν οι αναμενόμενες αλλαγές σε διαθέσιμο νερό καθώς και στην ποιότητα αυτού. Άμεση αποτύπωση των αναγκών σε νερό των διαφόρων καλλιεργειών, σε επίπεδο περιφέρειας. Παροχή ολοκληρωμένης πρότασης για την αναδιάρθρωση ή/και ολική αλλαγή καλλιεργειών, σε επίπεδο περιφέρειας, ανάλογα με τις ανάγκες σε νερό και τη δυνατότητα ανταπόκρισης στα νέα κλιματικά δεδομένα. Καλές πρακτικές εξοικονόμησης νερού και θεσμοθέτηση μέτρων εξοικονόμησης,παράλληλα με τη δημιουργία ελεγκτικού μηχανισμού τήρησης των κανόνων. Η ηλεκτρονική διαχείριση του νερού (ακολουθώντας το παράδειγμα της Ισπανίας) θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Ενημέρωση αγροτών και αγροτικών ΟΤΑ για τις νέες συνθήκες και την ανάγκη αλλαγών στον αγροτικό τομέα. Η εξάπλωση νέων ασθενειών και η αντοχή των εντόμων στις νέες κλιματικές συνθήκες θα πρέπει να αποτυπωθεί επαρκώς και να οδηγήσει σε μια νέα στρατηγική αντιμετώπισης των απειλών. Η επέκταση της περιόδου ανάπτυξης των καλλιεργειών μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη χρήση εντομοκτόνων. Αυτό θα πρέπει να αποφευχθεί,για παράδειγμα με τη χρήση και ανάπτυξη καλύτερων βιολογικών τρόπων καταπολέμησης, καθώς ενδέχεται να προξενήσει σημαντικές βλάβες στο φυσικό περιβάλλον και τους υδάτινους πόρους. Η βιολογική γεωργία πρέπει να αυξήσει την παρουσία της στην Ελλάδα, ειδικά υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής καθώς έτσι θα μειωθούν οι πιέσεις από την αυξανόμενη χρήση νερού και εντομοκτόνων στην συμβατική γεωργία.

32 Ο τουρισμός αποτελεί την σπουδαιότερη πλουτοπαραγωγική δραστηριότητα της Ελλάδας επομένως αποκτά ιδιαίτερη σημασία η έγκαιρη επίλυση των τυχόν προβλημάτων που θα προκύψουν λόγω της κλιματικής αλλαγής. Οι κλιματικές συνθήκες στις τουριστικές περιοχές της χώρας ενδέχεται να αλλάξουν αρκετά την περίοδο Πολλά θα εξαρτηθούν από τη δυνατότητα της Πολιτείας, των τοπικών αρχών και των τοπικών κοινωνιών να προσαρμοστούν εγκαίρως στις διαφαινόμενες αλλαγές του κλίματος, προχωρώντας σε ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, σε κατάλληλες επεμβάσεις στις υποδομές, όπως εξοικονόμηση ενέργειας, ανακύκλωση νερού και σε ορθό προγραμματισμό των αναγκών του τουριστικού τομέα στο εγγύς μέλλον. ΔΡΑΣΕΙΣ Άμεση εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής τυποποίησης (eco labeling) για τις τουριστικές εγκαταστάσεις. Δημιουργία κινήτρων για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και της ενεργειακής κατανάλωσης των τουριστικών μονάδων. Διασύνδεση της τουριστικής πολιτικής με την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών. Αδειοδότηση για την εγκατάσταση τουριστικών εγκαταστάσεων σε νησιωτικές περιοχές ανάλογα με τη φέρουσα ικανότητά τους. Αλλαγή προτύπου προσέλκυσης τουριστών μόνο κατά τους θερινούς μήνες. Επιμήκυνση τουριστικής περιόδου όλο το χρόνο με την ανάδειξη προορισμών εναλλακτικού τουρισμού. Αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από τη κεντρική διοίκηση στη τοπική αυτοδιοίκηση για άμεση παρέμβαση σε περιπτώσεις παρανομιών αλλά και για την εκπόνηση τοπικών σχεδίων τουριστικής ανάπτυξης.

33 Η αλλαγή του κλίματος θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην προσφορά και στη ζήτηση. Η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να μειωθεί κατά 25% τουλάχιστον στη Νότια Ευρώπη. Η μείωση των βροχοπτώσεων και τα κύματα καύσωνα αναμένεται, επίσης, να επηρεάσουν αρνητικά τη διαδικασία ψύξης των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής. Ο πολλαπλασιασμός των αιχμών ζήτησης για σκοπούς ψύξης και οι επιπτώσεις των ακραίων κλιματικών φαινόμενων θα επηρεάσουν ιδιαίτερα την διανομή ηλεκτρικού ρεύματος. Η μείωση των βροχοπτώσεων θα μεταβάλει αρνητικά την παραγωγική ικανότητα των υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Αν και η προσαρμογή του ενεργειακού τομέα στην κλιματική αλλαγή είναι σημαντική, η μείωση των εκπομπών στον συγκεκριμένο τομέα παραμένει η μέγιστη προτεραιότητα. ΔΡΑΣΕΙΣ Προώθηση των ΑΠΕ, προς κάλυψη των στόχων και των υποχρεώσεων. Διαχείριση της ζήτησης με στόχο τη μείωση των φορτίων αιχμής, και παράλληλα αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα. Βελτίωση των δικτύων διαχείρισης-διανομής ηλεκτρισμού. Εξοικονόμηση ενέργειας. Ενημέρωση των πολιτών με στόχο την αλλαγή συμπεριφοράς. Δημιουργία μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού με έμφαση στην μείωση των εκπομπών, ως ο βέλτιστος τρόπος για την άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής. Η σταδιακή απεξάρτηση από το λιγνίτη και τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα αποτελεί μέγιστο ζητούμενο για τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό.

34 O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τονίζει ότι οι κίνδυνοι για την Yγεία που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή θα είναι σημαντικοί και διαφορετικοί ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή και συχνά μη αναστρέψιμοι. Oι υψηλές θερμοκρασίες θα αλλάξουν την κατανομή και θα αυξήσουν τη συνολική επιβάρυνση για ορισμένες ασθένειες που προέρχονται από ξενιστές, τρόφιμα και νερά. Επιπρόσθετα, η αλλαγή του κλίματος είναι πιθανό να αυξήσει την ανθρώπινη έκθεση σε μολυσματικούς παράγοντες που σχετίζονται με τη γεωργία. Η αναμενόμενη αύξηση των ημερών καύσωνα, σε συνδυασμό με την ατμοσφαιρική ρύπανση και την μείωση των βροχοπτώσεων στις περισσότερες αστικές περιοχές ενδέχεται να οδηγήσει σε εμφάνιση περισσότερων καρδιακών επεισοδίων, αλλεργιών, άσθματος κτλ. Η βελτίωση των συνθηκών στις πόλεις και η λήψη μέτρων για την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών θα πρέπει να βρίσκονται στην κορυφή των προτεραιοτήτων. Τέλος, η αλλαγή του κλίματος θα απειλήσει τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων και θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στην υγεία των φυτών, ευνοώντας την εξάπλωση νέων ή μεταναστευτικών επιβλαβών οργανισμών. ΔΡΑΣΕΙΣ Μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις αστικές περιοχές που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την προώθηση των ΜΜΜ, μείωση των ΙΧ στο κέντρο των πόλεων και την παροχή κινήτρων αντικατάστασης ΙΧ αποκλειστικά με καθαρά ΙΧ μικρού κυβισμού και χαμηλής κατανάλωσης. Βελτίωση των χαρακτηριστικών του αστικού χώρου που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία χώρων πρασίνου, την προστασία των αδόμητων χώρων, χρήση ψυχρών χρωμάτων, δημιουργία πράσινων στεγών, ενδυνάμωση του κανονισμού ενεργειακής απόδοσης (ΚΕΝΑΚ) για την ενεργειακή συμπεριφορά των κτηρίων. Συνεργασία μεταξύ των ερευνητών περιβάλλοντος και των επιστημόνων του χώρου της υγείας για την εκπόνηση εστιασμένων προγραμμάτων προφύλαξης της ανθρώπινης υγείας. Λήψη μέτρων για τον περιορισμό του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.

35 Το αστικό περιβάλλον και οι υποδομές συνδέονται άρρηκτα με την προστασία της ζωής και της υγείας των πολιτών, ενώ παρέχουν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Υποδομές που εκτίθενται στα καιρικά φαινόμενα και κατ επέκταση στην αλλαγή του κλίματος είναι τα κτήρια, τα δίκτυα (οδικό, σιδηροδρομικό, ύδρευσης, αποχέτευσης, τηλεπικοινωνιών, ενεργειακά), τα αεροδρόμια, τα λιμάνια, τα αντιπλημμυρικά έργα. Προτεραιότητα θα πρέπει να αποτελέσει η έγκαιρη διάγνωση των αναγκαίων δράσεων, μέτρων, έργων που απαιτούνται, για την ενίσχυση των υφιστάμενων υποδομών προκειμένου αυτές να ανταπεξέλθουν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για υποδομές που δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις πιέσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής. ΔΡΑΣΕΙΣ Αυστηρός έλεγχος για τήρηση πολεοδομικών κανόνων. Διάγνωση της τρωτότητας των υποδομών σε διάφορες καταστάσεις που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή. Δημιουργία βάσεων δεδομένων για την συσχέτιση των παραμέτρων, καθώς και ανάπτυξη κριτηρίων για την ταξινόμηση των υποδομών με βάση τον βαθμό τρωτότητας αποτελεί μια από τις βασικότερες επιλογές. Ανάπτυξη νέων κριτηρίων σχεδιασμού για τις υποδομές που πρόκειται να γίνουν. Συντήρηση και βελτίωση συστημάτων αποστράγγισης. Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτηριακού αποθέματος. Οργάνωση συστήματος προειδοποίησης των πολιτών για προφύλαξη από ακραία καιρικά φαινόμενα, υψηλές θερμοκρασίες, υψηλά επίπεδα ρύπανσης κ.λπ. Δράση για την μείωση των πιέσεων που θα ασκήσει η αλλαγή του κλίματος στο σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης.

36 Χωροταξικός σχεδιασμός Ο χωροταξικός σχεδιασμός καλείται να λάβει σοβαρά υπόψη την παράμετρο των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, βασιζόμενος στην κύρια παραδοχή ότι το κλίμα της χώρας θα είναι αρκετά διαφορετικό (θερμότερο και ξηρότερο) τις επόμενες δεκαετίες. Κύριο ζητούμενο είναι το εξής: πώς, με βάση την αρχή της πρόληψης, οι χωρικές αναπτυξιακές επιλογές θα επηρεάζονται κατά το δυνατόν λιγότερο από τις επερχόμενες επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος. ΔΡΑΣΕΙΣ Κατά τη διαδικασία εκπόνησης του χωροταξικού σχεδιασμού είναι απαραίτητο να αξιολογούνται οι μελλοντικοί κλιματικοί κίνδυνοι (π.χ. στις παράκτιες ζώνες, ή σε περιοχές ευπαθείς σε πλημμύρες) και να διασυνδεθεί συστηματικά η έννοια της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης με τις αναμενόμενες φυσικές μεταβολές στον Ελλαδικό χώρο (π.χ. εντονότερη ξηρασία σε ορισμένες περιοχές, τρωτότητα άλλων περιοχών σε φυσικές καταστροφές). Στα Ρυθμιστικά Σχέδια θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται η κλιματική παράμετρος και να λαμβάνονται υπόψη οι άμεσοι και μακροπρόθεσμοι κλιματικοί κίνδυνοι (στον δομημένο χώρο, στην υγεία, στις αγροτικές εκτάσεις, στα περιαστικά δασικά οικοσυστήματα κ.α.).

37 Η κλιματική αλλαγή με τις αρνητικές της επιπτώσεις θα επιδράσει άμεσα στους τομείς ενδιαφέροντος της Πολιτικής Προστασίας. Ειδικότερα η εμφάνιση συχνότερων και εντονότερων ακραίων καιρικών φαινομένων επιβάλει την ύπαρξη σχεδίων αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Η σταδιακή εμφάνιση περιβαλλοντικών αλλαγών λόγω της κλιματικής αλλαγής επιβάλλει την εκπόνηση μέσο-μακροπρόθεσμων στρατηγικών για την αντιμετώπισή τους. Άλλη μια ιδιαιτερότητα της Ελλάδας αφορά τη συχνότερη εμφάνιση πυρκαγιών στα δάση τα οποία και θα είναι πιο ευάλωτα λόγω της κλιματικής αλλαγής. ΔΡΑΣΕΙΣ Αναδιάρθρωση της Γενικής γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) στην κατεύθυνση της πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης και αποκατάστασης φυσικών καταστροφών από τη κλιματική αλλαγή. Αναθεώρηση του σχεδίου Ξενοκράτης για τις δασικές πυρκαγιές επί τη βάσει των νέων δεδομένων που έχουν προκύψει για τις μέγα-πυρκαγιές. Άμεση εκπόνηση στρατηγικής μακροπρόθεσμου χαρακτήρα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που θα έρθουν σε βάθος χρόνου (άνοδος της στάθμης της θάλασσας κ.λπ.). Διάχυση των πορισμάτων των ερευνητικών φορέων για τη κλιματική αλλαγή και διασύνδεσή τους με την ανάπτυξη αντίστοιχων στρατηγικών από την ΓΓΠΠ. Ανάληψη πρωτοβουλιών πολιτικής προστασία και από τοπικούς φορείς με τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, με εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, καθώς και εθελοντικών δράσεων (π.χ. προληπτική δασοπροστασία).

38 Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι ένα μεγάλο στοίχημα που δεν πρέπει να χαθεί, ειδικά τη στιγμή που η επιστημονική κοινότητα στη μεγάλη της πλειονότητα έχει αποφανθεί πως το κόστος της αδράνειας θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της έγκαιρης-προληπτικής δράσης. Θα πρέπει να επιδιωχθεί η εξασφάλιση πόρων μέσα και από αξιοποίηση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων, το νέο εταιρικό σχέδιο ση και το Πράσινο Ταμείο. Ειδικά για το Πράσινο Ταμείο, υπάρχει αρνητική εξέλιξη καθώς περιορίζεται στο 2,5% επί των συνολικών αποθεμάτωντο ποσόν που θα διατίθεται κάθε χρόνο για κρίσιμες περιβαλλοντικές δράσεις. Πέρυσι με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής τα διαθέσιμα περιορίζονταν κατά 5% επί των συνολικών αποθεμέτων. Για το 2012 ο προϋπολογισμός προγραμμάτων άγγιξε τα 65 εκατομμύρια ΕΥΡΩ. Το 2011 διετέθησαν 46,5 εκατομύρια ΕΥΡΩ, ενώ το υπόλοιπο 1,81 δισ. παραμένει δεσμευμένο στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ως απόθεμα ασφαλείας του Κρατικού Προϋπολογισμού. Το 2013 ο προϋπολογισμός περικόπτεται στο μισό. Στο Πράσινο Ταμείο πηγαίνουν χρήματα από την τακτοποίηση των ημιϋπαιθρίων, το 50% του φόρου κατανάλωσης της βενζίνης κ.ά.. Δημιουργήθηκε για την χρηματοδότηση αναδασώσεων καμμένων εκτάσεων, την προστασία των δασών από πυρκαγιές, την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων ρύπανσης, αστικές αναπλάσεις κ.ά. Πρόκειται για ζωτικής σημασίας πόρους για τις δασικές υπηρεσίες, το Λιμενικό, τους Φορείς των προστατευόμενων περιοχών κλπ.

39 Η προσαρμογή πρέπει να τοποθετηθεί στο επίκεντρο των πολιτικών. Σε κάθε τομέα πολιτικής, πρέπει να απαντώνται τα ακόλουθα καίρια ερωτήματα: Ποιες είναι οι πραγματικές και δυνητικές επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στον συγκεκριμένο τομέα; Ποιο είναι το κόστος της δράσης /αδράνειας; Πως επιδρούν και αλληλεπιδρούν με τις πολιτικές σε άλλους τομείς τα προτεινόμενα μέτρα; Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε μέτρα προσαρμογής τα οποία αναμένεται να έχουν κοινωνικά ή /και οικονομικά οφέλη και σε μέτρα τα οποία είναι επωφελή, τόσο για τον μετριασμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, όσο και για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Τα προσεχή χρόνια είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν, εκ μέρους των ενδιαφερομένων κλάδων, στρατηγικές και να γίνουν εκτιμήσεις του κόστους των μέτρων προσαρμογής, προκειμένου οι εν λόγω παράμετροι να ληφθούν υπόψη στις μελλοντικές δημοσιονομικές αποφάσεις.

40 Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αποτελείται από όλες τις αναγκαίες ενέργειες και προγραμματισμένες δράσεις που πρέπει να γίνουν, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις και να μειωθεί η τρωτότητα περιοχών, δραστηριοτήτων και οικοσυστημάτων από το μεταβαλλόμενο κλίμα. Η προσαρμογή υποδηλώνει την ανάγκη πρόβλεψης των μελλοντικών αλλαγών, με απώτερο σκοπό την αποτελεσματική μείωση του ρίσκου και των ζημιών, ελαχιστοποιώντας το κόστος δράσης και μεγιστοποιώντας τα όποια δυνατά οφέλη σε κοινωνικούς, οικονομικούς και περιβαλλοντικούς όρους. Η προσαρμογή είναι απαραίτητο να συνιστά μια οργανωμένη κοινωνικά, οικονομικά, επιστημονικά και θεσμικά διαδικασία. Η διαδικασία αυτή πρέπει να είναι διαρκής, πολύπλευρη, συμμετοχική και να στηρίζεται στην ενσωμάτωση της έννοιας «προσαρμογή» σε μια σειρά από επιμέρους πολιτικές.

41 Σας ευχαριστώ!