ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

Transcript

1 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ: ΑΡΤΕΜΙΣ ΜΟΣΧΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΕΡΤΣΙΑ ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΑΦΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

2 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΜΟΣΧΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΕΡΤΣΙΑ ΙΩΑΝΝΑ ΜΠΑΦΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

3 Σελίδα 1 Σελίδα 2 Σελίδα 3-4 Σελίδα 5-6 Σελίδα 7-10 Σελίδα 11 Σελίδα Σελίδα 14 Σελίδα Σελίδα 17 Σελίδα Περίληψη Εισαγωγή Αναφορά στον αντικαπνιστικό νόμο και στις ποινές Επιπτώσεις του καπνίσματος Ιστορική αναδρομή αντίστοιχων νόμων στη χώρα και επιπτώσεις στην οικονομία Διεθνής κοινότητα Εφαρμογή του νόμου στους χώρους μαζικής εστίασης και διασκέδασης Εφαρμογή του νόμου και ξεχωριστές διατάξεις στα σχολεία και νοσοκομεία Υπεύθυνοι τήρησης του νόμου, ομάδες ελέγχου και αποτελεσματικότητα Επίλογος Βιβλιογραφία

4 Περίληψη Η Ερευνητική Εργασία αυτή περιστρέφεται γύρω από το θέμα της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα, μία από τις χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό ατόμων που καπνίζουν. Ο νόμος αυτός απαγορεύει το κάπνισμα κυρίως σε δημόσιους χώρους με ορισμένες εξαιρέσεις οι οποίες προϋποθέτουν τη δημιουργία ειδικού χώρου καπνίσματος. Παράλληλα, παρατίθενται οι βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία, με τεράστια ποσοστά θνησιμότητας καθημερινά. Επίσης, στην Ελλάδα τέθηκαν σε ισχύ διαφόρων ειδών αντικαπνιστικοί νόμοι, ξεκινώντας από το 2002, όπου δεν εφαρμόστηκαν, συνεχίζοντας το όπου οι κανονισμοί έγιναν πιο ακριβείς και αυστηροί, φτάνοντας στο 2013, όπου πλέον τα πρόστιμα για τους παραβάτες θα είναι πολύ πιο δυσβάσταχτα. Οι επιπτώσεις της απαγόρευσης του καπνίσματος στην οικονομία της χώρας δεν είναι ουσιαστικές, ενώ υπάρχουν αμφιλεγόμενες απόψεις από 2 ομάδες. Η μία υποστηρίζει ότι ο αντικαπνιστικός νόμος αποτελεί όφελος προς την οικονομία, σε αντίθεση με την άλλη, που διαμαρτύρεται για τις συνέπειες οι οποίες ενδεχομένως παρουσιάζονται. Στο εξωτερικό ισχύει σε κάθε μία χώρα ξεχωριστά τροποποιημένοι νόμοι κατά του καπνίσματος, με κύρια την απαγόρευσή του σε δημόσιους χώρους. Όσο για τα κέντρα μαζικής εστίασης και διασκέδασης, οι ιδιοκτήτες είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν μια σειρά μέτρων, με κύριο τη δημιουργία ειδικού χώρου για καπνιστές, ώστε να μην τους επιβληθεί πρόστιμο. Στα σχολεία και στα νοσοκομεία το κάπνισμα απαγορεύεται κατηγορηματικά, με μόνη εξαίρεση τα ψυχιατρικά ιδρύματα. Διάφορες κοινωνικές ομάδες συνεχίζουν να διαμαρτύρονται κυρίως για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις αυτών των μέτρων στην οικονομία. Ως προς την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στα σχολεία και στα νοσοκομεία, το κάπνισμα απαγορεύεται ολοκληρωτικά, και ο έλεγχος για την τήρησή του είναι συνεχής και αρκετά αυστηρός. Οι υπεύθυνοι τήρησης του νόμου αυτού είναι κατά κύριο λόγο οι τοπικές αρχές, σε συνεργασία με τους αρμόδιους Υπουργούς και τα ελεγκτικά όργανα.

5 Εισαγωγή Η ερευνητική εργασία της χρονιάς περιστρέφεται γύρω από το θέμα της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου στην Ελλάδα. Το θέμα αυτό καλείται εξαιρετικά επίκαιρο, καθώς η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών που αγγίζουν το 40%. Καθώς είναι προφανές ότι οι Έλληνες αδιαφορούν για την υγεία τόσο τη δική τους, όσο και των διπλανών τους, αλλά και για τις συνέπειες που είναι αναπόφευκτες, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη ενημέρωσής τους για τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία τους. Εκτός όμως από το ποσοστό των ενηλίκων, το ποσοστό των ανηλίκων καπνιστών αυξάνεται με ραγδαίο ρυθμό, εφόσον αποτελούν μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα. Με αφορμή την αύξηση του ποσοστού αυτού αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με αυτή την ερευνητική εργασία για να ενημερωθούμε οι ίδιοι αλλά και για να ενημερώσουμε τους συνομηλίκους μας σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργεί το κάπνισμα, αλλά και να τους αποτρέψουμε να ξεκινήσουν μια τέτοια ανθυγιεινή συνήθεια, στην οποία οφείλονται πολλοί θάνατοι καθημερινά. Επιπλέον, το γεγονός ότι κάποια μέλη της οικογένειάς μας έχουν καταφύγει στη συστηματική χρήση του τσιγάρου, μας καθιστά ακόμη πιο ανήσυχους και προβληματισμένους έτσι ώστε προκειμένου να τους προσφέρουμε βοήθεια, να τους ενημερώσουμε πλήρως για τις συνέπειες τόσο στον ίδιο τους τον εαυτό, όσο και στα αγαπημένα τους πρόσωπα, αφού οι παθητικοί καπνιστές παρουσιάζουν τα ίδια προβλήματα στην υγεία τους, με τους ενεργούς. Επιθυμούμε λοιπόν να ενημερώσουμε τόσο τα παιδιά που βρίσκονται στην ίδια ηλικία με εμάς και εκτίθενται στις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος καθημερινά και συστηματικά, όσο και τα αγαπημένα μας πρόσωπα, τα οποία είναι αντιμέτωπα με έναν τεράστιο συνδυασμό από βλαβερές επιπτώσεις οι οποίες λανθάνονται πίσω από το κάπνισμα, έτσι ώστε να βοηθήσουν και εμάς τους ίδιους, που είμαστε εκτεθειμμένοι στον καπνό καθημερινά.

6 1. Ορισμός της έννοιας του νόμου. Τι είναι ο αντικαπνιστικός νόμος. Στόχος του νόμου. Ανάλυση περιληπτικά του νόμου, αναφορά στις ποινές. Νόμος ονομάζεται ο γραπτός κανόνας δικαίου που τίθεται από τη Πολιτεία μέσω των διατεταγμένων οργάνων της (Υπηρεσιών). Κατ άλλο ορισμό Νόμος ονομάζεται η Πολιτειακή πράξη, μέσω της οποίας τίθεται, τροποποιείται ή καταργείται κανόνας δικαίου. Υπό της Νομικής Επιστήμης οι νόμοι διακρίνονται από πλευράς ουσίας (περιεχομένου) και τύπου(υπηρεσία που το εξέδωσε). Από απόψεως ουσίας ο νόμος διακρίνεται: Ως ουσιαστικός νόμος, δηλαδή η πράξη της Πολιτείας που περιέχει κανόνα ή κανόνες δικαίου, ανεξάρτητα του τύπου, υπό τον οποίο εκδόθηκε ή της Υπηρεσίας που το εξέδωσε και Ως διοικητική κατ ουσία πράξη, δηλαδή τη πράξη η οποία έχει διοικητικό περιεχόμενο, ανεξάρτητα του τύπου υπό τον οποίο εκδόθηκε. Από απόψεως τύπου ο νόμος διακρίνεται: Ως τυπικός νόμος, δηλαδή που ακολουθείται η γενική διαδικασία έκδοσης (ψήφιση, κύρωση, έκδοση) δια των νομοθετικών παραγόντων (Βουλή) και κατάλληλα δημοσιευθείς, ανεξάρτητα περιεχομένου. Σημειώνεται ότι αν ο τυπικός νόμος περιέχει κανόνα δικαίου, όπου και το συνηθέστερο, είναι και ουσιαστικός νόμος. Αν όμως έχει διοικητικό περιεχόμενο τότε είναι απλός τυπικός νόμος, και Ως Διάταγμα, δηλαδή πράξη της Πολιτείας που εκφράζεται δια των οργάνων της (υπηρεσιών) ανεξαρτήτως περιεχομένου. Η πρωτοβουλία κατάρτισης των Νόμων (νομοθετική) ανήκει στη Κυβέρνηση και τη Βουλή, ασκείται δε υπό ορισμένους όρους και ορισμένη διαδικασία, σύμφωνα πάντα και όπως προβλέπει το Σύνταγμα με τα ακολουθούμενα στάδια της επεξεργασίας, της συζήτησης και ψήφισης από τη Βουλή των νομοσχεδίων με τελικό στάδιο τη κύρωση, την έκδοση και δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο αντικαπνιστικός νόμος στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες, επικεντρώνεται κυρίως γύρω από την απαγόρευση σε δημόσιους χώρους (η απαγόρευση εντός δημοσίων κτιρίων που είναι χώροι εργασίας ισχύει δια νόμου ήδη από το 1856) και σε εργασιακούς χώρους. Απαγορεύεται το κάπνισμα σε: - Δημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους εργασίας - Χώρους μακράς αναμονής του κοινού (αεροδρόμια, σιδηροδρομικοί σταθμοί, σταθμοί λεωφορείων κλπ.) - Μονάδες παρόχής υπηρεσιών υγείας (νοσοκομεία, ιδιωτικές κλινικές, περιφερειακά και δημοτικά ιατρεία κλπ.) - Καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, μπαρ, καφετέριες, κέντρα διασκέδασης κ.α) - Χώρους που παρέχεται εκπαίδευση δημόσιοι ή ιδιωτικοί (βρεφονηπιακοί σταθμοί, σχολεία, ΤΕΙ, ΑΕΙ, φροντηστήρια, παιδότοποι κλπ.) - Μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία, τρένα, πλοία, αεροπλάνα, ταξί) Αλλά επιτρέπεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, που καλούνται καπνιστήρια. Τα αντικαπνιστικά μέτρα αυτά στοχεύουν αρχικά στον έλεγχο του καπνίσματος, καθώς η Ελλάδα αποτελεί μια από τις κατεξοχήν χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό

7 καπνιστών, το οποίο φτάνει το 40%. Επιπλέον, άλλος ένας στόχος των μέτρων αυτών είναι η προστασία των ανηλίκων από τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού στην υγεία τους, αφού αποτελούν την πιο ευάλωτη και εύπιστη κοινωνική ομάδα, η οποία επηρεάζεται έντονα από αυτά που βλέπει να συμβαίνουν τριγύρω. Παράλληλα, στοχεύουν στην θέσπιση όρων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία διαφόρων καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, στα οποία η χρήση του τσιγάρου είναι πλέον ανεξέλεγκτη. Όσο για τις ποινές, είναι γεγονός ότι γίνονται έλεγχοι για την παραβίαση του αντικαπνιστικού νόμου, ώστε οι παραβάτες να τιμωρηθούν κατάλληλα. Τα πρόστιμα θα καταγράφονται, όπως συμβαίνει και με άλλες παραβάσεις, και οι παραβάτες θα καλούνται να τα πληρώσουν στις κατά τόπους υπηρεσίες. Αν η εξόφληση γίνεται στις δύο πρώτες εβδομάδες, το πρόστιμο θα είναι μειωμένο κατά 50%. Τα χρήματα αυτά, σε ποσοστό άνω του 80%, θα επιστρέφονται στους ελεκτικούς μηχανισμούς και θα αξιοποιούνται για να καλυφθούν ανάγκες, όπως οι αμοιβές για υπερωρίες και νυχτερινά. Ένας καπνιστής, που καπνίζει στο γραφείο του, θα τιμωρείται με πρόστιμο 50 ευρώ, αλλά κάποιος που ανάβει τσιγάρο σε χώρους ευαίσθητους για τη δημόσια υγεία, π.χ. σε ένα νοσοκομείο, θα πληρώνει 100 ευρώ. Τα ανώτατα πρόστιμα αφορούν ομάδες επαγγελματιών, όπως οι οδηγοί, οι οποίοι επιτρέπουν τη χρήση καπνού σε μέσα μεταφοράς, για τα οποία φέρουν την ευθύνη. Αν ο καπνιστής δεν συνεργαστεί με τους ελεγκτές, αρνηθεί να σβήσει το τσιγάρο, τους εξυβρίσει ή δεν δεχθεί να παραλάβει την κλήση, ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος ακόμη και με αυτόφωρο». Φυσικά, εκτός από τον καπνιστή θα τιμωρείται και ο υπεύθυνος του χώρου, ο οποίος μπορεί να είναι ιδιοκτήτης εστιατορίου, διευθυντής τραπεζικού υποκαταστήματος, διοικητής νοσοκομείου κ.α. Μάλιστα, τα πρόστιμα στις περιπτώσεις αυτές θα είναι μεγάλα και θα κυμαίνονται από 500 έως ευρώ. Το πρόστιμο διπλασιάζεται ανά υποτροπή, τόσο όσον αφορά τον καπνιστή, όσο και τον υπεύθυνο του χώρου, όπου καταγγράφεται η παράβαση. Για έναν ιδιοκτήτη καφετέριας, την πρώτη φορά το πρόστιμο θα είναι 500 ευρώ, τη δεύτερη 1.000, την τρίτη ευρώ. Μετά την 4η υποτροπή το κατάστημα θα κλείνει για 10 ημέρες και μετά την 5η οριστικά. Σε πρώτη φάση εξαιρούνται ως την 31η Μαϊου 2011 τα καζίνο και τα κέντρα διασκέδασης με ζωντανή μουσική άνω των 300 τ.μ..

8 2. Επιπτώσεις του καπνίσματος σε ενεργητικούς και παθητικούς καπνιστές. Είναι γνωστό ότι οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος καλούνται ποικίλλες και απειλούν την υγεία τόσο των ενεργών, όσο και των παθητικών καπνιστών. Αναφέρεται ότι τα προϊόντα καύσης του καπνού φτάνουν τις αέριες και υδροστερεές ενώσεις. Ανάμεσα τους μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, φορμαλδεΰδη, νικοτίνη, πίσσα, αρωματικοί υδρογονάνθρακες, χρώμιο, κάδμιο, άζωτο, αλδεϋδες, μεθάνιο, βουτάνιο, ανιλίνη, αμμωνία, ακετυλένιο, κυάνιο κλπ. Τα σωματίδια της υγροστερεάς μορφής είναι και τα κατ εξοχήν καρκινογόνα. Η παρουσία των ουσιών αυτών στον εισπνεόμενο αέρα, δημιουργεί τα διάφορα προβλήματα υγείας. Οι ουσίες αυτές είναι οι ίδιες και για τους καπνιστές των mild ή light τσιγάρων. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα ελαφρά (lights) τσιγάρα δεν είναι λιγότερο βλαβερά από τα αντίστοιχα βαριά τσιγάρα και εκείνοι που καπνίζουν ελαφριά τσιγάρα διατρέχουν ακριβώς τον ίδιο κίνδυνο με τους καπνιστές των κανονικών τσιγάρων. Όταν ο καπνιστής αρχίσει να χρησιμοποιεί πιο ελαφριά τσιγάρα, εισπνέει βαθύτερα τον καπνό, καπνίζει συνήθως περισσότερα τσιγάρα και έτσι η ποσότητα νικοτίνης και τοξικών ουσιών παραμένει ίδια. Διαπιστώθηκε, ότι το 26% των προϊόντων και υποπροϊόντων καπνού μένει μέσα στο τσιγάρο (φίλτρο), το 28% εισπνέετε από τον καπνιστή και το 46% σκορπίζεται στον αέρα και το εισπνέουν εκείνοι που δεν καπνίζουν. Ένα παιδί που ζει σε οικογένεια καπνιστών καπνίζει παρά τη θέληση του τσιγάρα τον χρόνο. Τα προβλήματα υγείας που δημιουργεί το κάπνισμα είναι πολλά. Μερικά από αυτά ο καπνιστής τα διαπιστώνει και τα βιώνει καθημερινά, ενώ άλλα υπάρχει πιθανότητα να εμφανιστούν πολύ αργότερα στη ζωή του. Ειδικότερα, το στόμα του καπνιστή μυρίζει άσχημα, τα δόντια αποχρωματίζονται και καταστρέφονται γρήγορα. Εξασθενεί η όσφρηση και η γεύση. Επηρεάζονται οι φωνητικές χορδές και εμφανίζονται συχνά λαρυγγίτιδες και φαρυγγίτιδες. Ο πονόλαιμος είναι κάτι σχεδόν καθημερινό στον καπνιστή. Στις παθήσεις των πνευμόνων, αναφέρω απλά ασθένειες που σχετίζονται με το τσιγάρο όπως τον καρκίνο, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το πνευμονικό εμφύσημα, την καταστροφή των κυψελίδων, την ελάττωση της πνευμονικής χωρητικότητας. Στις παθήσεις της καρδιάς και του κυκλοφοριακού συστήματος αναφέρεται η στεφανιαία νόσος (στηθάγχη), η ισχαιμική καρδιοπάθεια, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η υπέρταση, οι διαταραχές αιματώσεως των κάτω άκρων, (ιδίως η ευθραυστότητα των τριχοειδών), η ελάττωση της οξυγόνωσης των κυττάρων, η βαλβιδοπάθεια και η αρτηριοσκλήρυνση. Στις παθήσεις του στομάχου και του δωδεκαδάκτυλου, η γαστρίτιδα και το έλκος. Οι ξινίλες και οι καούρες είναι συχνές ενώ το έντερο προσαρμόζεται ώστε να λειτουργεί μόνο με καφέ και τσιγάρο. Το κάπνισμα συμβάλλει στις διαταραχές εμμήνου ρύσεως, την ψυχρότητα και τη μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας, αυξάνει την ανδρική ανικανότητα, συμβάλλει στη μείωση της παραγωγής ορμονών - οιστρογόνων, αυξάνει τις πιθανότητες οστεοπόρωσης κατά την εμμηνόπαυση, αυξάνει τις πιθανότητες αποβολής κατά την εγκυμοσύνη. Περιγράφονται επίσης σοβαρές επιπτώσεις στο Ανοσολογικό (αμυντικό) σύστημα, με άμεση συνέπεια μεγαλύτερες πιθανότητες ασθένειας από οποιοδήποτε λοιμώδες νόσημα, αλλεργικό νόσημα ή δερματική πάθηση (ελαττώνεται η χημειοταξία των ουδετερόφιλων κυττάρων του αίματος με ταυτόχρονη ελάττωση της αμυντικής ικανότητας του οργανισμού). Σήμερα θεωρείται βέβαιο ότι το κάπνισμα επιδεινώνει τα συμπτώματα μιας υπάρχουσας ασθένειας μειώνοντας την

9 δραστικότητα της φαρμακευτικής αγωγής και τελικά την ποιότητα ζωής και το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών. Εν κατακλείδι, το κάπνισμα έχει συσχετισθεί κυρίως με τρεις κατηγορίες νοσημάτων: τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τον καρκίνο (πνεύμονα, λάρυγγα, ουροδόχου κύστης) και τις χρόνιες αποφρακτικές πνευμονοπάθειες (χρόνια βρογχίτιδα και πνευμονικό εμφύσημα). Όμως, οι συνέπειες του καπνίσματος δεν σταματούν σ αυτούς που καπνίζουν. Γι αυτό, η επιστήμη και το κράτος βρέθηκαν υποχρεωμένοι, παράλληλα με την προστασία των καταναλωτών καπνού, να προστατέψουν και αυτούς που δεν καπνίζουν αλλά υφίστανται παρόμοιες συνέπειες με τους καπνιστές. Έχει διαπιστωθεί ότι στο αίμα, στο σάλιο, στα ούρα των παιδιών, στα έμβρυα στην κοιλιά της μάνας και στο γάλα των γυναικών που θηλάζουν, βρέθηκαν ορισμένα υποπροϊόντα καπνού. Ειδικά για τα βρέφη γυναικών που καπνίζουν, αναφέρονται αυξημένα ποσοστά αιφνίδιων θανάτων, συγγενών ανωμαλιών, μειωμένο βάρος, διαταραχές ψυχοσωματικής ανάπτυξης, νοητικές διαταραχές, καθυστέρηση ομιλίας. Στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο, περίπου 1,2 εκατ. θάνατοι οφείλονται στο κάπνισμα και αντιπροσωπεύουν περίπου 14% του συνόλου των θανάτων. Μόνο εξαιτίας του παθητικού καπνίσματος, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σημειώνονται ετησίως θάνατοι. Υπολογίζοντας το μέγεθος του προβλήματος με βάση τα χαμένα έτη ζωής λόγω πρώιμου θανάτου ή αναπηρίας, το κάπνισμα, στην Ευρώπη, ευθύνεται για το 12,3% χαμένων ετών ζωής. Στη συντριπτική πλειονότητα των χωρών της Δυτικής Ευρώπης, είναι η πρώτη αιτία χαμένων ετών ζωής λόγω θανάτου ή αναπηρίας.έχει υπολογισθεί, ότι το προσδόκιμο ζωής των καπνιστών μειώνεται κατά 5 ως 8 χρόνια και ότι χάνονται κατά μέσο όρο 5,5 λεπτά ζωής για κάθε τσιγάρο που καπνίζεται, δηλαδή περίπου όσο και ο χρόνος καπνίσματος του τσιγάρου. Στην Ελλάδα, η οφειλόμενη στο κάπνισμα θνησιμότητα φτάνει το 19,3%, ενώ το ποσοστό των χαμένων ετών ζωής το 12,9%.

10 3. Ιστορική διαδρομή των αντίστοιχων νόμων στη χώρα και επιπτώσεις στην οικονομία. Αντικαπνιστικός νόμος του 2002: Το 2002 ψηφίστηκε νόμος που απαγόρευε το κάπνισμα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους εργασίας, στα μέσα μεταφοράς, σε νοσοκομειακούς και άλλους χώρους υγείας όπως και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παρόλα αυτά, ο νόμος επιτρέπει την ειδική περίπτωση όπου ο διαχειριστής της εργασιακής μονάδας επιτρέπει το κάπνισμα, κάνοντας την απαγόρευση μη ενεργή σε πολλές περιπτώσεις (το Μετρό ήταν σημαντική εξαίρεση). Ι. Απαγορεύεται το κάπνισμα στους παρακάτω αναφερόμενους χώρους. α. Σε όλα τα κτίρια όπου στεγάζονται Γραφεία Δημοσίων Υπηρεσιών, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύονται και επιχορηγούνται από το Κράτος, Οργανισμοί και άλλα Ιδρύματα (Ο.Τ.Ε., Δ.Ε.Η., ΕΛ.ΤΑ. κ.λπ.). Επίσης σε χώρους εργασίας που ανήκουν σε ιδιωτικούς φορείς, καθώς και στους χώρους μακράς αναμονής του κοινού (αίθουσες αναμονής αεροδρομίων, σιδηροδρομικών σταθμών, σταθμών λεωφορείων κ.λπ.) β. Σε όλες τις μονάδες παροχής Υπηρεσιών Υγείας, όπως: 1) Νοσοκομεία. 2) Ιδιωτικές Κλινικές. 3) Κέντρα Υγείας. 4) Περιφερειακά Ιατρεία. 5) Δημοτικά Ιατρεία. 6) Ιατρεία Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου (Ι.Κ.Α., κ.λπ.) 7) Ιδιωτικά Ιατρεία Οδοντιατρεία. 8) Φαρμακεία. 9) Λοιπές μονάδες Π ρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Π.Φ.Υ.). 10) Σε κάθε άλλο χώρο που δεν αναφέρεται παραπάνω, όπου παρέχονται υπηρεσίες υγείας. γ. Σε όλους τους χώρους που παρέχεται εκπαίδευση όπως: 1) Σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Δημόσια ή Ιδιωτικά). 2) Σχολεία Δευτεροβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δημόσια ή Ιδιωτικά). 3) Πανεπιστήμια, Τεχνολογικά Ιδρύματα και γενικά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. 4) Φροντιστήρια. δ. Στα νηπιαγωγεία, παιδικούς σταθμούς, βρεφονηπιακούς σταθμούς, παιδότοπους. Στα κτίρια των Δημοσίων Υπηρεσιών, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου,

11 Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύονται και επιχορηγούνται από το Κράτος, Οργανισμών και άλλων Ιδρυμάτων (Ο.Τ.Ε., Δ.Ε.Η., ΕΛ.ΤΑ. κ.λπ.), στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα, Ιδιωτικές Κλινικές, Κέντρα Υγείας, Ιατρεία Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου (ΙΚΑ, κ.λπ.), ορίζονται ειδικοί χώροι (καπνιστήρια), στους οποίους θα υπάρχει ισχυρή εγκατάσταση συστήματος εξαερισμού για τους εργαζόμενους καπνιστές. Τα ανωτέρω ισχύουν και για τα σχολεία, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και για τα Φροντιστήρια, μόνο για το προσωπικό που επιθυμεί να καπνίσει, για δε τις σχολές τις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τους εργαζόμενους (επιστημονικό και διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό) και για τους φοιτητές. Οι χώροι θα οριστούν από τους διευθυντές-προϊστάμενους των αρμοδίων φορέων ανάλογα με τις ανάγκες τους, με σκοπό να μην παρεμποδίζεται η ουσιαστική λειτουργία της υπηρεσίας. II. Επίσης στα μέσα μαζικής μεταφοράς. 1) Λεωφορεία (Κ.Τ.Ε.Λ., Αστικά, Τουριστικά, Σχολικά κ.λπ. ) 2) Τρένα (Ο. Σ. Ε, ΜΕΤΡΟ, Η. Σ. Α. Π. κ.λπ. ) 3) Πλοία εσωτερικών γραμμών: Σε αυτά θα υπάρχει ένας χώρος "καπνιστήριο", καλά αεριζόμενος, εάν είναι δυνατόν ανά όροφο. 4) Αεροπλάνα εσωτερικών αερογραμμών. 5) Ταξί. III. Επίσης σε όλα τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 5 της Α1 β/8577/83 Υγειονομικής Διάταξης (Φ.Ε.Κ. 526/83τ. Β ). Με εξαίρεση τα αμιγή καταστήματα Μπαρ και Παραδοσιακά Καφενεία του άρθρου 37 και τα Κέντρα Διασκεδάσεως του άρθρου 41 αυτής. Ειδικότερα στα καταστήματα των άρθρων 37,38 και 39 και τα μικτά καταστήματα του άρθρου 40 της ανωτέρω Υγειονομικής Διάταξης, μπορεί να επιτρέπεται το κάπνισμα στην αίθουσα πελατών αυτών, σε χώρο φυσικά ή νοητά χωρισμένο, όπου θα υπάρχει ειδική πινακίδα με την ένδειξη "θέσεις για καπνίζοντες". Ο χώρος των μη καπνιζόντων θα έχει εμβαδόν τουλάχιστον 50% του χώρου της αίθουσας πελατών, θα αποτυπώνεται στα σχεδιαγράμματα που προσκομίζονται για την έκδοση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας και θα αναγράφεται στην άδεια λειτουργίας. Ο χώρος των καπνιζόντων θα πρέπει να έχει ειδικές μηχανολογικές εγκαταστάσεις συνεχούς και πλήρους ανανέωσης του αέρος Στα καταστήματα της προηγούμενης παραγράφου, εφόσον χρησιμοποιούν αποκλειστικά ή παράλληλα με την κλειστή αίθουσα πελατών και υπαίθριους χώρους, για την ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, επιτρέπεται το κάπνισμα και στους υπαίθριους αυτούς χώρους. IV. Υπεύθυνοι για την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας υγειονομικής διάταξης είναι: Για τα Νοσηλευτικά Ιδρύματα και τις Ιδιωτικές Κλινικές, οι Διοικητές και οι Διοικητικοί Διευθυντές. Για τους άλλους χώρους, οι οποίοι αναφέρονται παραπάνω, οι άμεσοι προϊστάμενοι

12 των υπηρεσιών των χώρων στέγασης αυτών. Για τους λοιπούς χώρους των ιδιωτικών επιχειρήσεων, οι υπεύθυνοι εκμετάλλευσης αυτών. Ο νόμος του 2002 απαγόρευε φαινομενικά το κάπνισμα, αλλά παρέμεινε από σχεδιασμού στο μεγαλύτερο μέρος ανεφάρμοστος καθώς οι διαχειριστές εργασιακών μονάδων μπορούσαν να επιτρέψουν εξαίρεση. Αντικαπνιστικός νόμος του : Αφού ο προηγούμενος νόμος αποδείχτηκε πρακτικά ανεπαρκής, έγινε προσπάθεια αναθεώρησης του εγχειρήματος - δεδομένης και της σαφούς χαμηλής θέσης της Ελλάδας στο θέμα σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας είχε θέσει ως έναρξη ισχύος του νόμου την 1η Ιουλίου 2009 μετά από αναθεώρηση της προηγούμενης ημερομηνίας 1/1/2010 (η αναθεώρηση έγινε διότι θεωρήθηκε από τον Υπουργό Υγείας (Δημ. Αβραμόπουλο) ότι το καλοκαίρι θα ήταν ευνοϊκότερη περίοδος για προσαρμογή). Ο σχετικός Νόμος 3730/2008 απαγορεύει το κάπνισμα (και την κατανάλωση προϊόντων καπνού με άλλους τρόπους), σε όλους τους χώρους εργασίας (συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιωτικοί), σταθμούς μεταφοράς, ταξί και επιβατικά πλοία όπως και σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους (συμπεριλαμβάνονται και οι χώροι για νυχτερινή διασκέδαση). Ισχύουν εξαιρέσεις (τουλάχιστον προς το παρόν), κυρίως μετά από αίτηση και με σημαντικούς περιορισμούς. Η γενική απαγόρευση που αφορά όλους τους δημόσιους χώρους, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται μπαρ, καφετέριες και νυχτερινά κέντρα χωρίς δυνατότητα του διαχειριστή της μονάδας να επιτρέψει το κάπνισμα σε όλο το χώρο, εκτός και αν το σύνολο της μονάδας είναι κάτω των 70 τ.μ., ξεκίνησε την 1η Ιουλίου του Το σχέδιο νόμου επίσης προβλέπει την απαγόρευση αγοράς προϊόντων καπνού από παιδιά καθώς και το να μην επιτρέπεται η είσοδός τους στις εξαιρέσεις χώρων καπνιστών ακόμα και σε ιδιωτικές εκδηλώσεις. Αντικαπνιστικός νόμος του 2013: Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, ο αντικαπνιστικός νόμος θα ξαναερφαρμοστεί και αυτή τη φορά πιο αυστηρά από ποτέ. Συγκεκριμένα επισημαίνεται η ανάγκη ελέγχου στους εξής τομείς: - Στις επιχειρήσεις λιανικού και χονδρικού εμπορίου, σε όλες τις επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες εμπορίου τροφίμων και ποτών όπως οι υπεραγορές τροφίμων, τα cash and carry, οι αποθήκες χονδρικού εμπορίου, τα κρεοπωλεία, τα παντοπωλεία, τα πρατήρια κατεψυγμένων προϊόντων, οι κάβες -ξηρών καρπών, σε αρτοποιεία, πρατήρια άρτου λόγω της αυξημένης ζήτησης των ημερών κ.λ.π. Στις παραγωγικές μονάδες αρτοποιίας, νωπών ειδών ζαχαροπλαστικής, προϊόντων σοκολάτας, παγωτών κ.λ.π. - Στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, οι οποίες παρασκευάζουν, ή προσφέρουν τρόφιμα και ποτά όπως εστιατόρια, ταβέρνες, πιτσαρίες ζαχαροπλαστεία, κ.λ.π - Στις επιχειρήσεις αποθήκευσης και διανομής τροφίμων και ποτών (logistics providers), oι οποίες λόγω των ημερών δέχονται μεγάλες ποσότητες τροφίμων προς αποθήκευση. - Στους μεταφορείς που χρησιμοποιούν ειδικά αυτοκίνητα πώλησης προϊόντων. - Στις επιχειρήσεις αναψυχής όπως καφετέριες, κέντρα διασκέδασης, χώρους εκδηλώσεων στεγασμένους και υπαίθριους, στους οποίους υπάρχει αυξημένη κίνηση λόγω των εορτών.

13 - Στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών υγειονομικού ενδιαφέροντος όπως ξενοδοχεία, κομμωτήρια κ.λ.π., τα οποία λόγω της εορταστικής περιόδου θα έχουν αυξημένη κίνηση. - Στους παρασκευαστές οι οποίοι πωλούν λιανικώς σε κινητούς ή προσωρινούς χώρους. Aυτοί μπορούν να δραστηριοποιηθούν είτε σε σκηνές, είτε σε πάγκους, είτε σε περίπτερα, κ.λ.π σε χώρους εμποροπανήγυρων, ή υπαίθριες αγορές), που οργανώνονται λόγω των εορτών. Επίσης σε μικροπωλητές με τροχήλατα οχήματα, παρασκευής και διάθεσης τροφίμων, γλυκών, ροφημάτων κ.λ.π (street food). Στην εγκύκλιο επισημαίνεται ότι οι καπνιστές που θα εντοπίζονται να καπνίζουν σε κλειστούς δημόσιους χώρους θα πληρώνουν πρόστιμο ως και 500 ευρώ, ενώ σε ό,τι αφορά τους επιχειρηματίες, τα πρόστιμα θα φτάνουν ως και τις ευρώ ανάλογα με την παράβαση. Επιπτώσεις στην οικονομία: Σε αρκετές περιπτώσεις, οι επαγγελματικοί σύλλογοι και οι ενώσεις καταστηματαρχών εναντιώθηκαν σε αυτά τα μέτρα υποστηρίζοντας ότι οι απαγορεύσεις του καπνίσματος θα απομακρύνουν τους περισσότερους πελάτες και, κατά συνέπεια, θα ζημιώσουν οικονομικά τις επιχειρήσεις εστίασης και διασκέδασης. Όμως, οι αντιδράσεις αυτές δεν προκλήθηκαν από δική τους πρωτοβουλία, αλλά ήταν υποκινούμενες από τα πλήττοντα συμφέροντα των καπνοβιομηχανιών, που θιγόντουσαν άμεσα από τις απαγορεύσεις του καπνίσματος. Αξιοσημείωτο όμως είναι το γεγονός ότι στις περισσότερες χώρες που εφαρμόστηκε ο αντικαπνιστικός νόμος, δεν υπήρχε καμία αρνητική επίπτωση στην οικονομία. Ειδικότερα, ακόμη και σε κοινωνίες που εξαρτώνται οικονομικά από την παραγωγή καπνού, η απαγόρευση του καπνίσματος δεν επηρεάζει αρνητικά την οικονομική απόδοση των επιχειρήσεων εστίασης και διασκέδασης, αλλά ούτε και τις τουριστικές επιχειρήσεις. Αντίθετα σε αρκετές περιπτώσεις η απαγόρευση συνοδεύτηκε από σημαντική άνοδο του οικονομικού επιπέδου και από άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας. Οι πελάτες ακόμη και οι ίδιοι οι καπνιστές - προτιμούν καφετέριες χωρίς μόλυνση από τον καπνό των τσιγάρων επειδή ενδιαφέρονται τόσο για την υγεία τους όσο και για την υγεία των ανθρώπων γύρω τους. Τα φιλοδωρήματα στους σερβιτόρους ήταν κατά 22% περισσότερα στις καφετέριες που απαγορεύουν το κάπνισμα. Παράλληλα, τα εστιατόρια που εφάρμοζαν την απαγόρευση του καπνίσματος σημείωσαν κατά 16% αύξηση των πωλήσεών τους σε σύγκριση με τα εστιατόρια που επέτρεπαν το κάπνισμα. Άλλες απόψεις υποστηρίζουν την πτώση του οικονομικού όφελους πολλών επιχειρήσεων, ένα μήνα μετά την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Αξίζει να σημειωθεί ότι πραγματοποιήθηκαν διαμαρτυρίες από εκατοντάδες επαγγελματίες απ'όλη τη χώρα. Συμπερασματικά, περισσότερες από 100 επιστημονικές μελέτες σε διαφορετικά κράτη έχουν δείξει ότι η απαγόρευση του καπνίσματος είναι πιθανότερο να ωφελήσει παρά να βλάψει τις επιχειρήσεις εστίασης και διασκέδασης. Μάλιστα, οι καπνιστές πελάτες προτιμούν να συνεχίσουν να επισκέπτονται τα αγαπημένα τους μέρη ακόμη και όταν δεν επιτρέπεται να καπνίσουν, ενώ ορισμένοι μάλιστα βρίσκουν με αυτό τον τρόπο και την κατάλληλη ευκαιρία να κόψουν το κάπνισμα. Λόγω της άμεσης απειλής των οικονομικών τους συμφερόντων, οι καπνοβιομηχανίες προσπάθησαν αρκετές φορές να φοβίσουν τις κατά τόπους ενώσεις καταστηματαρχών και τους πολίτες, επικαλούμενες την αβάσταχτη οικονομική ζημία που θα επιφέρει η απαγόρευση του καπνίσματος.

14 4. Διεθνής κοινότητα. Τι γίνεται με τους αντίστοιχους νόμους στο εξωτερικό, τι ισχύει. Σε όλες τις χώρες, ευρωπαϊκές ή μη, εφαρμόζονται διάφοροι και ορισμένες φορές τροποποιημένοι νόμοι κατά του καπνίσματος. Ειδικότερα, στην Αλβανία εφαρμόστηκε νόμος το 2007 ο οποίος απαγορεύει το κάπνισμα σε κλειστούς δημόσιους χώρους και απαγόρευσε τη διαφήμιση καπνού, αν και δεν εφαρμόστηκε πλήρως στη χώρα. Στην Αυστραλία εφαρμόζονται αντικαπνιστικοί νόμοι ανά πολιτεία, με διαφορετικές τροποποιήσεις ο καθένας. Στην Αρμενία εφαρμόζεται από το 2005 νόμος ο οποίος απαγορεύει το κάπνισμα σε νοσοκομεία, πολιτιστικά, εκπαιδευτικά και πνευματικά ιδρύματα και σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Το 2006 ψηφίστηκε νέος νόμος, ο οποίος απαιτεί όλα τα δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένου μπαρ και εστιατορίων, για να επιτρέπεται το κάπνισμα σε ειδικά διαχωρισμένους χώρους. Στην Αυστρία απαγορεύεται σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αλλά και στα τρένα και στους σταθμούς. Στη Βουλγαρία εφαρμόζεται νόμος στον οποίο το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους δημόσιους χώρους εκτός από τα μπαρ, τα εστιατόρια, τα κλαμπ, τους εργασιακούς χώρους κλπ, ενώ στην Κύπρο αν και είχαν ψηφιστεί τέτοιου είδους νόμοι δεν εφαρμόστηκαν αυστηρά εξαιτίας της έλλειψης επέμβασης από την αστυνομία. Στη Δανία από το 2007 απαγορεύεται το κάπνισμα στα νοσοκομεία, εστιατόρια, μπαρ, κλαμπ, μέσα μαζικής μεταφοράς και σε όλους τους ιδιωτικούς και δημόσιους εργασιακούς χώρους, ενώ στη Γαλλία το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλους τους δημόσιους χώρους, ενώ εξαιρέσεις γίνονται για ειδικούς χώρους καπνίσματος οι οποίοι πληρούν αυστηρές προϋποθέσεις. Στη Γερμανία, μία από τις χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά καπνιστών, ο αντικαπνιστικός νόμος αποτελεί αντικείμενο διχασμού, καθώς η εφαρμογή του δεν υποστηρίζεται από τις αρχές, ενώ στην Ισλανδία το κάπνισμα και η χρήση άλλων προϊόντων καπνού απαγορεύεται στους περισσότερους δημόσιους χώρους. Στην Ιταλία από το 2005 απαγορεύεται το κάπνισμα σε όλους τους εσωτερικούς δημόσιους χώρους, αλλά επιτρέπεται η χρήση ειδικών καπνιστικών χώρων, ενώ στην Ολλανδία η χρήση καπνού απαγορεύεται με νόμο σε όλα τα δημόσια κτίρια και στη δημόσια συγκοινωνία. Στην Πολωνία το κάπνισμα απαγορεύεται σε σχολεία, νοσοκομεία, σε άλλα ιατρικά κέντρα και στα μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά και σε εσωτερικούς δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, ενώ στη Ρωσία δεν εφαρμόζονταν τέτοιου είδους νόμοι για αρκετό καιρό, αλλά το 2013 το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους εργασίας, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στα πολιτιστικά ιδρύματα και στα κυβερνητικά κτίρια απαγορεύεται, όπως και η διαφήμιση καπνού. Στη Σερβία ψηφίστηκε νόμος κατά του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους το 2010, ο οποίος απαγορεύει το κάπνισμα σε κάθε εσωτερικό δημόσιο ή εργασιακό χώρο που σχετίζεται με την παροχή υγείας ή παιδείας, ενώ στην Ισπανία εφαρμόζεται μια σχετική απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους όπως γραφεία, σχολεία, νοσοκομεία και μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά στα εστιατόρια και στα μπαρ υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας ενός χώρου ειδικά διαμορφωμένου για καπνιστές. Στη Σουηδία το κάπνισμα απαγορεύεται σε εστιατόρια, καφέ, μπαρ, και νυχτερινά κλαμπ το 2005, με δυνατότητα δημιουργίας ειδικού χώρου για καπνιστές, στον οποίο απαγορεύεται η κατανάλωση φαγητού και ποτού, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο νόμοι για την απαγόρευση του καπνίσματος λειτουργούν καθ'όλη την έκταση της χώρας.

15 5. Η εφαρμογή του νόμου στους χώρους μαζικής εστίασης και διασκέδασης. (Αντιδράσεις για το νόμο από συντεχνίες και διάφορες επαγγελματικές ομάδες). Στους χώρους μαζικής εστίασης και διασκέδασης υπάρχουν ορισμένοι κανονισμοί τους οποίους είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν όλοι οι ιδιοκτήτες. Ειδικότερα: 1. Εφ' όσον η συνολική επιφάνεια του καταστήματος, όπως προκύπτει από το μισθωτήριο συμβόλαιο ή άλλο ισοδύναμο έγγραφο, έχει μικτό εμβαδόν μέχρι 70 τ.μ., η επιχείρηση δύναται να επιλέξει να λειτουργήσει αποκλειστικά, ως χώρος καπνιζόντων, με δήλωση του κατά νόμου υπευθύνου καταστήματος στην αρμόδια για τη χορήγηση της άδειας λειτπυργίας του Δημόσια Αρχή. Για τη λειτουργία του καταστήματος ως χώρου καπνιζόντων θα πρέπει να τροποποιηθεί η άδεια λειτουργίας του. Η τροποποίηση αυτή προϋποθέτει, με την επιφύλαξη όλων των ισχυουσών διατάξεων, τα κάτωθι: α. Το κατάστημα πρέπει να διαθέτει ή να εξοπλιστεί, με κατάλληλα και επαρκή μηχανήματα εξαερισμού και καθαρισμού το εσωτερικού αέρα. Η καταλληλότητα των μηχανημάτων κρίνεται από τις κατά τόπους αδειοδοτούσες Αρχές βάσει παγίων οδηγιών της Ειδικής Υπηρεσίας Προστασίας από τον Καπνό και το Αλκοόλ του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. β. Πρέπει να αναρτηθεί από τον υπεύθυνο λειτουργίας στην πρόσοψη, αλλά και στο εσωτερικό ειδικό σήμα, που θα αναφέρει ότι << το κατάστημα είναι χώρος για καπνίζοντες >>. Τα καταστήματα τα οποία, δεν έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό ως καταστήματα καπνιζόντων, με την ανωτέρω διαδικασία υπόκεινται στην πλήρη απαγόρευση καπνίσματος, από την 1η Ιουλίου Τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος με συνολική επιφάνεια από 70 τ.μ. έως και 300 τ.μ., δύνανται να δημιουργήσουν χώρο καπνιζόντων. Για τη δημιουργία του χώρου αυτού απαιτείται προηγούμενη αίτηση του υπεύθυνου λειτουργίας της επιχείρησης στην αρμόδια Δημόσια Αρχή, που χορηγεί την άδεια λειτουργίας του καταστήματος και υποβολή όλων των αναγκαίων, σύμφωνα με τους όρους της παρούσης, δικαιολογητικών. Ο χώρος καπνιζόντων πρέπει: α. Να έχει κατά μέγιστο εμβαδό ίσο με το 30 % του ωφέλιμου χώρου του καταστήματος. β. Να είναι πλήρως διαχωρισμένος από το υπόλοιπο κατάστημα. γ. Να είναι εξοπλισμένος με τα κτάλληλα για τον εξαερισμό του και το καθαρισμό το εσωτερικού του αέρα μηχανήματα. Η καταλληλότητα των μηχανημάτων κρίνεται από τις κατά τοπους αδειοδοτούσες Αρχές βάσει παγίων οδηγιών της ειδικής υπηρεσίας προστασίας από το Καπνό και το Αλκοόλ σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας και κοινωνικής Αλληλεγγύης. δ. Να έχει εμφανή επιγραφή τόσο στο εσωτερικό του, όσο και στην εξωτερική επιφάνειατου διαχωριστικού του από το υπόλοιπο κατάστημα, ότι πρόκειται για χώρο καπνιζόντων. Σε όλο το υπόοιπο κατάστημα πρέπει να αναρτηθούν σε εμφανή σημεία επιγραφές ότι απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα. ε. Για τη χορήγηση της αιτούμενης άδειας δημιουργίας χώρου καπνιζόντων, πρέπει να υποβληθούν στην αρμόδια δημόσια αρχή, σχετική μελέτη για τη κατασκευή και τον εξοπλισμό του χώρου καπνιζόντων, καθώς και πλήρης κάτοψη και τοπογραφικό

16 το καταστήματος. σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η είσοδος, παραμονή και η οποιασδήποτε μορφής απασχόληση ανηλίκων στους χώρους καπνιζόντων. Επίσης, απαγορεύεται η είσοδος και παραμονή των ανηλίκων στους ως άνω χώρους ακόμα και στις περιπτώσεις ιδιωτικών εκδηλώσεων, ανεξάρτητα εάν συνοδεύονται από ενήλικες 3. Κέντρα διασκέδασης, με ζωντανή μουσική,άνω των τριακοσίων τετραγωνικών μέτρων (300 τ.μ.) δύνανται να δημιουργήσουν χώρο για καπνίζοντες, με εμβαδό ίσο, κατά μέγιστ ο, με το 40% του συνολικού χώρου του καταστήματος. Ο χώρος καπνιζόντων διαχωρίζεται από το υπόλοιπο κατάστημα με διαχωριστικό που έχει ελάχιστο ύψος δύο μέτρα. Ο εξαερισμός του χώρου πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους όρους των περιπτώσεων γ,δ και ε της παραγράφου 2 της παρούσης. Εκτός του χώρου καπνιζόντων ο υπεύθυνος λειτουργίας του κέντρου πρέπει να λάβει όλα τα μέτρα όπως η τοποθέτηση επιγραφών, η μη ύπαρξη σταχτοδοχείων και η ενημέρωση από το προσωπικό για να τονιστεί ότι απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα. Η χορήγηση της άδειας για τη δημιουργία χώρου καπνιζόντων, με επακριβή καθορισμό αυτού, γίνεται από την αρμόδια για την έκδοση της άδειας λειτουργίας του Δημόσιας Αρχής, κατόπιν αιτήσεως του υπεύθυνου λειτουργίας του κέντρου, υποβολής των δικαιολογητικών και βάσει των όρων που αναφέρονται στην περίπτωση ε της παραγράφου 2 της παρούσης. Ως προς τις αντιδράσεις που προκάλεσαν τα διατάγματα του αντικαπνιστικού νόμου, οι πολίτες της ελληνικής περιφέρειας αισθάνθηκαν <<μουδιασμένοι>>. Κατά την πρώτη μέρα ισχύος της «καπνοαπαγόρευσης» σε κλειστούς δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, διατυπώθηκαν συγκρατημένες αντιδράσεις από τους καπνιστές και βαθύς σκεπτικισμός κυρίως από τους επιχειρηματίες καταστημάτων εστίασης και ψυχαγωγίας, οι οποίοι «βλέπουν» τον χειμώνα δύσκολο, καθώς όπως λένε «καλά, τώρα που είναι ακόμη καλοκαίρι και ο κόσμος κάθεται έξω. Όταν πέσει η θερμοκρασία, πώς θα πεισθούν να πιουν τον καφέ τους, χωρίς να καπνίζουν;». Στους καχύποπτους, που κάνουν λόγο για «υποχωρήσεις» μεταξύ καταστηματαρχών και πελατών, δεδομένου ότι στις μικρότερες κοινωνίες οι σχέσεις καταστηματαρχών και πελατών αγγίζουν τα όρια της φιλίας και άρα οι ελεγχόμενοι εμφανίζονται ανίκανοι να εξελιχθούν. Ωστόσο, αρκετοί καπνιστές μπήκαν ήδη στον πειρασμό να σκεφτούν διεξόδους από τον περιορισμό.

17 6. Η εφαρμογή του νόμου στα σχολεία. Ξεχωριστές διατάξεις για σχολεία και νοσοκομεία. Αν υπάρχει έλεγχος για την τήρησή του. Όπως αναφέρει ο νόμος σε νηπιαγωγεία, παιδικούς σταθμούς, βρεφονηπιακούς σταθμούς, παιδότοπους, σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, φροντιστήρια, στα κτίρια των δημοσίων υπηρεσιών, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, νομικών προσώπων ιδιωτικούς δικαίου που εποπτεύονται και επιχορηγούνται από το κράτος, οργανισμών και άλλων ιδρυμάτων (Ο.Τ.Ε, Δ.Ε.Η, ΕΛ.ΤΑ κλπ.) στα νοσηλευτικά ιδρύματα, ιδιωτικές κλινικές, κέντρα υγείας, ιατρεία νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου (ΙΚΑ κλπ) ορίζονται ειδικοί χώροι (καπνιστήρια) στους οποίους θα υπάρχει ισχυρή εγκατάσταση συστήματος εξαερισμού για τους εργαζόμενους καπνιστές. Ωστόσο, στους χώρους των φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα και στους χώρους των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, κάθε βαθμίδας, τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα. Εξαιρούνται τα ψυχιατρικά ιδρύματα και οι μονάδες ψυχικής υγείας, καθώς και για τους ασθενείς τους αποκλειστικά, δύναται να επιτραπεί το κάπνισμα κατόπιν έγγραφης γνωμάτευσης του θεράποντος ιατρού για θεραπευτικούς μόνο λόγους. Η εποπτεία για εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στα σχολεία είναι αρμοδιότητα των καθηγητών, οι οποίοι είναι σημαντικό να δίνουν το σωστό παράδειγμα αποφεύγοντας το κάπνισμα στο χώρο του σχολείου. Καθώς τα παιδιά βλέπουν τους καθηγητές να καπνίζουν, είναι φυσικό να το θεωρήσουν φυσιολογικό και να υποθέσουν ότι δεν απαγορεύεται, καθώς και να επιλέξουν να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Επομένως το ποσοστό μαθητών που καπνίζουν στο χώρο του σχολείου αυξάνεται όλο και περισσότερο, δυσκολεύοντας έτσι τους καθηγητές να τους το απαγορεύσουν και να τους βοηθήσουν να το κόψουν. Ωστόσο, οι καθηγητές υποβάλλουν προσπάθειες για την τήρηση του νόμου, προσπαθώντας να εντοπίσουν τα παιδιά που καπνίζουν και να τα υποχρεώσουν να σβήσουν το τσιγάρο.

18 7. Υπεύθυνοι τήρησης του νόμου, ομάδες ελέγχου, αποτελεσματικότητα, έλεγχος των ελεγκτών, πισωγυρίσματα μέσω διατάξεων που εξυπηρετούν πελατειακές σχέσεις και πολιτικά συμφέροντα. Τον έλεγχο για την εφαρμογή του νόμου τον είχε παλαιότερα η Δημοτική Αστυνομία. Αρμόδια αρχή, πέρα από όσες καθοριστούν από την κοινή υπουργική απόφαση του νόμου για τον έλεγχο των παραβιάσεων που αφορούν την κατανάλωση προϊόντων καπνού σε χώρους που εμπίπτουν στην απαγόρευση του καπνίσματος, είναι ο Τομέας Ελέγχου Καπνού και Αλκοόλ του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας. Τους Επιθεωρητές συνδράμουν στο έργο τους οι αστυνομικές και λιμενικές αρχές. Οι Αρμόδιες Αρχές για τον έλεγχο, την πιστοποίηση των παραβάσεων και την επιβολή των κυρώσεων στους σύμφωνα με το νόμο υπεύθυνους, θα καθοριστούν από την κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Ανάπτυξης και Υγείας και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού. Τα ελεγκτικά όργανα κατά την επίδοση της Πράξης Επιβολής Προστίμου ενημερώνουν τους παραβάτες ότι εντός προθεσμίας δέκα εργάσιμων ημερών από την επίδοση της Πράξης Επιβολής Προστίμου, ο ελεγχόμενος δύναται να διατυπώσει γραπτώς τις αντιρρήσεις του στον Υπηρεσιακό Προϊστάμενο στον οποίο ανήκει το ελεγκτικό όργανο το οποίο διαπίστωσε την παράβαση. Σε περίπτωση που παρέλθει άπρακτη αυτή η προθεσμία, το επιβληθέν πρόστιμο οριστικοποιείται. Σε περίπτωση που ο παραβάτης προβάλλει γραπτώς επαρκείς αντιρρήσεις, κατά την έγγραφη αιτιολογημένη κρίση του Υπηρεσιακού Προϊσταμένου του αρμόδιου ελεγκτικού οργάνου, το πρόστιμο μειώνεται ή διαγράφεται. Μετά την έγγραφη και αιτιολογημένη μείωση ή διαγραφή του προστίμου από τον προαναφερόμενο Υπηρεσιακό Προϊστάμενο, τα ελεγκτικά όργανα οφείλουν να ενημερώσουν σχετικά το Βιβλίο Αναφοράς της επιχείρησης. Η καταγραφή πειθαρχικών κυρώσεων στον προσωπικό υπηρεσιακό φάκελο του παραβάτη υπαλλήλου γίνεται από το αρμόδιο Υπηρεσιακό Συμβούλιο στο οποίο οι ελεγκτικές αρχές υποβάλλουν επιτόπου σχετικό πόρισμα του διενεργηθέντος ελέγχου. Ειδικότερα την ευθύνη για την εφαρμογή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και τον έλεγχο στους χώρους ευθύνης τόσο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας όσο και του Υπουργείου Δικαιοσύνης (π.χ. στρατιωτικές μονάδες, φυλακές, δικαστήρια κλπ.) φέρουν οι αρμόδιοι Υπηρεσιακοί φορείς που ορίζονται από τα ανωτέρω Υπουργεία. Οι επόπτες δημόσιας υγείας που υπηρετούν σε Δήμους ασκούν και τον έλεγχο της εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου απαγόρευσης του καπνίσματος. Τα εντεταλμένα αρμόδια ελεγκτικά όργανα φέρουν και επιδεικνύουν κατά τη διάρκεια των ελέγχων την ταυτότητα της υπηρεσίας τους. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική ταυτότητα και μέχρι την έκδοσή της, η αρμόδια Υπηρεσία χορηγεί βεβαίωση στα ελεγκτικά όργανα προκειμένου να διεξαχθούν οι έλεγχοι σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία. Όσο για τα πισογυρίσματα μέσω διατάξεων που εξυπηρετούν πελατειακές σχέσεις και πολιτικά συμφέροντα, ο Υπουργός Υγείας δήλωσε ότι «το υπουργείο θα δεχθεί επιθέσεις από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, αλλά δεν θα υποκύψει σε καμία πίεση». Είναι γεγονός ότι πολλοί θεωρούν πως ο αντικαπνιστικός νόμος και η αυστηρή εφαρμογή του σε όλους τους χώρους θα πλήττει συνεχώς τα έσοδα της χώρας από πωλήσεις καπνού και τσιγάρων, και έτσι αντιτίθενται σε αυτόν. Παράλληλα, από τη απαγορεύεται κάθε μορφής

19 διαφήμιση προϊόντων καπνού σε όλους τους εξωτερικούς και υπαίθριους χώρους. Η διαφήμιση προϊόντων καπνού επιτρέπεται μόνο στους εσωτερικούς χώρους των σημείων πώλησης προϊόντων καπνού. Η απόφαση αυτή πάρθηκε με σκοπό την υλοποίηση των σκοπών του νόμου, εφαρμογής της αντικαπνιστικής πολιτικής και αποτελεσματικής προάσπισης της δημόσιας υγείας. Μεταβατικές διατάξεις: Τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και οι Μονάδες Παροχής Υπηρεσιών Υγείας που ήδη λειτουργούν οφείλουν να προσαρμοστούν με τους όρους της παρούσας διάταξης εντός εύλογης προθεσμίας την οποία θα ορίσει η αρμόδια υγειονομική υπηρεσία και η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει του έξι μήνες. Ειδικότερα οι υπεύθυνοι των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, εντός της ανωτέρω προθεσμίας, οφείλουν να αναρτήσουν δίπλα από την άδεια λειτουργίας του καταστήματος σχεδιάγραμμα κάτοψης της αίθουσας πελατών, σε κλίμακα 1:50, στο οποίο θα απεικονίζεται ο χώρος με τις θέσεις των καπνιζόντων και μη καπνιζόντων, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας.επίσης οι διοικήσεις των δημοσίων υπηρεσιών, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου που εποπτεύονται και επιχορηγούνται από το κράτος, οργανισμών και άλλων ιδρυμάτων, καθώς και οι υπεύθυνοι των χώρων μακράς αναμονής του κοινού πρέπει να φροντίσουν για την εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος που δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Καταργούμενες διατάξεις: Από την έναρξη εφαρμογής της παρούσας καταργούνται: Η Α2/οικ 1989/79 (ΦΕΚ 416/ τ. Β ) Υγειονομική Διάταξη "Περί απαγόρευσης του καπνίσματος στα Νοσηλευτικά Ιδρύματα και στις Ιδιωτικές Κλινικές". Το άρθρο 6 της αριθμ /52 (ΦΕΚ 235/52 τ. Β ) Υγειονομικής Διάταξης "Περί υγειονομικών μέτρων επί των πάσης φύσεως μεταφορικών μέσων" Η Γ.Υ. οικ 4508/ (ΦΕΚ 327/90 τ. Β ) Υγειονομική Διάταξη "Απαγόρευση καπνίσματος στις πτήσεις των εσωτερικών αερογραμμών".

20 Επίλογος Ο αντικαπνιστικός νόμος επιβάλλεται να εφαρμοστεί για την συμόρφωση των καπνιστών αλλά και την προστασία των μη καπνιστών. Το τσιγάρο έχει βλαβερές επιπτώσεις στον οργανισμό του ανθρώπου. Η εντύπωση που υπάρχει τα τελευταία έτη ότι το κάπνισμα, προκαλεί μόνο καρκίνο του πνεύμονα είναι λανθασμένη. Μπορεί να προκαλέσει επίσης και άλλους καρκίνους όπως καρκίνο του οισοφάγου στο πάγκρεας κλπ, καρδιαγγειακές παθήσεις, εμφύσημα και άλλες λιγότερο επικίνδυνες επιπτώσεις όπως φαρυγγίτιδα. Είναι γεγονός ότι το κάπνισμα σε κλειστό χώρο δημιουργεί υψηλή συγκέντρωση ορισμένων βλαπτικών ουσιών (μονοξείδιο του άνθρακα, διάφορα σωματίδια, νικοτίνη) που μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα σε μη καπνιστές. Το κάπνισμα των γονιών μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών. Η καθημερινή έκθεση ενός μη καπνιστή για πολλά χρόνια στο κάπνισμα άλλων επηρεάζει την αναπνευστική του λειτουργία και αυξάνει την πιθανότητα να πάθει καρκίνο του πνεύμονα και καρδιαγγειακές παθήσεις και άλλες σοβαρές ασθένειες. Αλλά δεν είναι μόνο οι ζωές που χάνονται εξ αιτίας του τσιγάρου, αλλά και η πρώιμος θνησιμότης που παρατηρείται. Η ζωή ενός καπνιστή ελαττώνεται κατά 8-10 χρόνια από αυτήν του μη καπνιστή και ίσως με νέες έρευνες η απώλεια ζωής να ανέλθει στα 18 έτη, όταν μάλιστα η κατάχρηση καπνού είναι άνω της τάξεως των 3 πακέτων ημερησίως. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο οικονομικό κόστος. Μεγάλα ποσά ξοδεύονται για την θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενειών ενώ το έμμεσο κόστος που προκαλείται από την απώλεια παραγωγικότητας είναι ακόμη μεγαλύτερα. Τέλος και πολύ σημαντικό τα πρόστιμα δεν είναι η λύση για να μειωθεί το κάπνισμα, αφού το κύριο πρόβλημα είναι, ότι δεν υπάρχει αντικαπνιστική συνείδηση στη χώρα. Το 43% των Ελλήνων είναι καπνιστές, επομένως θα πρέπει να γίνει μεγάλη προετοιμασία που θα ξεκινήσει από τα σχολεία και τους καθηγητές, ώστε να είναι έτοιμος ο κόσμος να υποδεχθεί τον νόμο. Δε γίνεται να αλλάξει η ελληνική νοοτροπία σε μία μέρα!

21 Βιβλιογραφία 8 καυτά ερωτήματα για τον αντικαπνιστικό νόμο alcoholismnarcotics&id=3539:8- ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Νομοθεσία για το κάπνισμα 8%CE%B5%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1- %CF%84%CE%BF- %CE%BA%CE%AC%CF%80%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1- %CF%83%CE%B5- %CE%B4%CE%B7%CE%BC%CF%8C%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%85/σε δημόσιους χώρους 2002 (Νασιώκας) List of smoking bans Σοκαριστικά στοιχεία για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος - Πόσα χρόνια «κόβει» το τσιγάρο %81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC- %CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1- %CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B9%CF%82- %CE%B2%CE%BB%CE%B1%CE%B2%CE%B5%CF%81%CE%AD%CF%82- %CF%83%CF%85%CE%BD%CE%AD%CF%80%CE%B5%CE%B9%CE%B5%C F%82-%CF%84%CE%BF%CF%85- %CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%BD%CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1% CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%80%CF%8C%CF%83%CE%B1- %CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%B1- %C2%AB%CE%BA%CF%8C%CE%B2%CE%B5%CE%B9%C2%BB- %CF%84%CE%BF-%CF%84 Απαγόρευση καπνίσματος στην Ελλάδα 81%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7_%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%BD %CE%AF%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82_%CF%83%C F%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE %B1 Νόμος-Ορισμός %BF#.CE.9D.CF.8C.CE.BC.CE.BF.CF.82

22 Μείωση τζίρου σε εστιατορία και μπαρ έφερε ο αντικαπνιστικός νόμος Οι οικονομικές επιπτώσεις της απαγόρευσης του καπνίσματος: Αποτελέσματα από την ανασκόπηση της διεθνούς επιστημονικής βιβλιογραφίας oikonomikes-epiptoseis.html Επιστρέφει ο αντικαπνιστικός νόμος Πρόστιμο 500 ευρώ σε όσους πιάνονται με τσιγάρο Ξανάρχεται ο αντικαπνιστικός νόμος! Μέχρι και 500 το πρόστιμο! Στατιστικά για το Κάπνισμα ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ - ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου Ιουνίου 2009 Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία