A.Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΤΕΓ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ

Transcript

1 A.Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ: Η Περίπτωση του Λιμανιού της Μύρινας Λήμνου Φοιτήτριες: ΜΑΡΣΕΛΟΥ ΕΥΔΟΚΙΑ ΞΕΝΟΥ ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΤΥΛΙΑΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΡΑΜΑ 2012

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 5 ABSTRACT... 6 ΜΕΡΟΣ Α ΓΕΝΙΚA ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ & ΛΙΜΑΝΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΑ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΩΠΑ & ΣΤΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΩΠΑ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΛΙΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΝΑΠΛΑΣΕΩΝ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΩΠΩΝ Κήποι δίπλα στην παραλία, A city within a Garden, Singapure, 2006, Gustafson - Porter (K.Gustafson, N.Porter, M.Brownman, S.Hartel, G.Puente, I.Valtez, A.Sandberg, W.S.Wang) Hongxing Oceanfront Community, Dalian, China,Sasaki Associates Βαρκελώνη Port Vell Franc Παραδείγματα από τον διαγωνισμό σχεδίων, παραλίας στο SAN DIEGO ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΩΠΑ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΙΜΑΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΛΙΜΑΝΙΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΩΠΩΝ Πειραιάς, το πρώτο οργανωμένο ελληνικό λιμάνι Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση της Νέας Παραλίας, Θεσσαλονίκη, 2006, Π. Νικηφορίδης, B. Koyomo, Atelier R. Castro S. Denissof Πολύ-λειτουργικό παραθαλάσσιο πάρκο Εκπόνηση μελέτης και λεπτομερούς σχεδιασμού της Επίχωσης της Λεμεσού, 2007, Λεμεσός, Κύπρος ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

3 ΜΕΡΟΣ B ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΒΙΟΤΙΚΟ ΚΑΙ ΒΙΟΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μορφολογία Σπάνια οικοσυστήματα Πανίδα Χλωρίδα Κλιματολογικά στοιχεία ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Γενικά Πλακοστρώσεις Φυτοτεχνική διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου Φωτιστικά Σώματα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Τα κίνητρα που μας οδήγησαν να επιλέξουμε το θέμα «Μελέτη ανάπλασης παραθαλάσσιου μετώπου, περιοχή λιμάνι Μύρινας Λήμνου» για την πτυχιακή μας εργασία είναι αρχικά ότι μια από της δυο μας έχει καταγωγή από την Λήμνο κ ότι σε ένα ταξίδι αναψυχής που έκανε η άλλη αποφασίσαμε από κοινού ότι είναι ένα θέμα αρκετά ενδιαφέρον. Στόχος της μελέτης είναι μέσω του σωστού σχεδιασμού να γίνει η αξιοποίηση των ανεκμετάλλευτων χώρων δίπλα στην ακτογραμμή, η τοποθέτηση νέων χρήσεων με σκοπό τη δημιουργία νέων πόλων έλξης για τους κατοίκους της πόλης, αλλά και γι αυτούς που την επισκέπτονται, η φύτευση δέντρων και χαμηλού πρασίνου, έτσι ώστε η κυκλοφορία των πεζών κατά μήκος της ακτογραμμής να είναι ευκολότερη. Επίσης πολύ σημαντική παρέμβαση για την επιτυχία αυτού του στόχου είναι η ρύθμιση του κυκλοφοριακού της πόλης, που γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να δώσει προτεραιότητα στον πεζό, σε αντίθεση με αυτό που επικρατεί σήμερα στην πόλη. Πιο αναλυτικά οι στόχοι της μελέτης είναι: Η διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης του τοπίου έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο φυσικός του χαρακτήρας καθώς και η ποικιλομορφία και ιδιαιτερότητα του. Η ανάδειξη των οικολογικών και αισθητικών παραμέτρων μέσω κατάλληλων παρεμβάσεων και δράσεων που θα συμβάλλουν επίσης στη μείωση υφιστάμενων περιβαλλοντικών πιέσεων. Η διατήρηση στοιχείων και χαρακτηριστικών τόσο του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που θεωρούνται σημαντικά σε πολιτιστικό επίπεδο και συνιστούν την ταυτότητα της περιοχής. Η υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης και η ενίσχυση του οικονομικού επιπέδου διαβίωσης των κατοίκων της περιοχής σε τοπικό επίπεδο σε συνδυασμό με την προστασία του περιβάλλοντος. Κατά τη διάρκεια της μελέτης γίνεται τόσο μια πλήρη περιγραφή και απογραφή της υφιστάμενης κατάστασης, όσον αφορά το χώρο μελέτης και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της περιοχής, όσο και την περιγραφή των έργων, ώστε να διαμορφώσουμε ορθά ένα περιβάλλον αισθητικής προσφοράς και αναψυχής. 4

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η πτυχιακή μας εργασία μελετά τον ρόλο των παραθαλλάσιων-παραλιακών μετώπων στο αστικό τοπίο. Στόχος της είναι η ανάδειξη του λιμανιού της Μύρινας της Λήμνου μέσα στη πόλη ως σημαντικό στοιχείο όχι μόνο στην οικονομική ανάπτυξη της αλλά κ στην αναβάθμιση της αισθητικής της. Το Α μέρος της εργασίας αποτελεί το θεωρητικό τμήμα της και χωρίζεται σε τρία κεφάλαια. Η προσέγγιση των διαφόρων ζητημάτων γίνεται με τη βοήθεια της βιβλιογραφίας που άπτεται του συγκεκριμένου αντικειμένου της εργασίας και είναι σύγχρονη και τεκμηριωμένη. Το πρώτο κεφάλαιο εστιάζει στην αναγνώριση της σημασίας του παραθαλάσσιου παράκτιου μετώπου, ως σημαντικού περιβαλλοντικού πόρου. Γίνεται μία προσέγγιση για τη λειτουργία του λιμανιού το οποίο αποτελεί καθοριστικό στοιχείο στην εξέλιξη της πόλης. Στη συνέχεια αναφερόμαστε στο ρόλο του λιμανιού στη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών του παραθαλλάσιου αστικού μετώπου καθώς επίσης και στο ρόλο της Αρχιτεκτονικής Τοπίου σε αυτό Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται κατηγοριοποίηση των λιμανιών ανάλογα με τη χρήση τους και παραθέτουμε κάποια παραδείγματα από σύγχρονες διεθνής αναπλάσεις παραθαλλάσιων μετώπων. Το τρίτο κεφάλαιο πραγματεύεται τη σημασία των λιμανιών στην ιστορία κ γίνεται μια αναδρομή στη χρήση των ελληνικών λιμανιών κατά τη διάρκεια των χρόνων. Επίσης υπάρχουν παραδείγματα από εγχώριες παραλιακές περιοχές. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρατίθενται τα συμπεράσματα από τα παραδείγματα τόσο των αναπλάσεων σε διεθνή επίπεδο όσο και σε ελληνικό, με σκοπό τη δυναμική επέμβαση στο χώρο. Ζητούμενο του Α μέρους της εργασίας είναι να γίνει κατανοητός ο ρόλος των παραθαλάσσιων παράκτιων μετώπου στο περιβάλλον. Με δεδομένο ότι τα λιμάνι παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της πόλης, απαιτείται ολοκληρωμένη μελέτη και επεξεργασία από τα συμπεράσματα των παραδειγμάτων για την επίτευξη της καλύτερης δυνατής πρότασης ανάπλασης. Το Β μέρος της εργασίας αποτελεί μία εφαρμογή σχεδιασμού σε ένα ελληνικό λιμάνι και συγκεκριμένα στο λιμάνι της Λήμνου. Σκοπός μας είναι μέσω του σωστού σχεδιασμού να γίνει η αξιοποίηση των χώρων ώστε να διαμορφώσουμε ορθά ένα περιβάλλον αισθητικής προσφοράς και αναψυχής. Το μέρος αυτό χωρίζεται σε τρία κεφάλαια, αυτό της περιγραφής της Λήμνου από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα, το δεύτερο της ανάλυσης της περιοχής που περιλαμβάνει στοιχεία του βιοτικού και του αβιοτικού περιβάλλοντος και τέλος ακολουθεί η πρόταση που αποτελεί εφαρμογή των παραπάνω στοιχείων. Η εργασία ολοκληρώνεται με τα συμπεράσματα από την μελέτη της πρότασης. 5

6 ABSTRACT The thesis investigates the role of coastal areas in the urban landscape. It aims to highlight the port of Myrina of Lemnos within the city as an important element not only in terms of economic growth, but also of its attribute to enhance the island s aesthetics. The first part of this study consists of the theoretical part and is divided into three chapters. The approach of the various issues is with the help of the literature relevant to this item of work and is current and well documented. The first chapter focuses on the acknowledgment of the coastal front role as an important environmental resource. There is an approach to the operation aspect of the port which is a key element in the development of the city. Reference to the role of the port in shaping the characteristics of the urban coastal area as well as the role of landscape architecture of it is also being made In the second chapter we categorize the ports depending on their usage and provide some examples of modern reconstructions of international costal areas. The third chapter discusses the importance of ports throughout the history. Examples of native coastal areas are also demonstrated in this chapter. The fourth chapter presents the conclusions from the examples of regeneration in both international and national level for the purpose of the dynamical operation of the area. The purpose of the first part of the study is to understand the role of coastal - coastal front on the environment. Given that the port plays a vital role in city development, the conclusions of the case studies had to be studied comprehensively in order to achieve the best possible redevelopment proposal. The second part of this work is an application design on a Greek port, specifically the port of Lemnos. Our aim is, through proper planning, to make use of the premises in order to properly formulate an environment of aesthetic and recreation. This part is divided into three chapters; the first portrays the island of Lemnos from ancient times until present; the second is an analysis of the region that includes elements of life and the abiotic environment; and the final part is followed by the proposal that implements the above elements. The paper ends with conclusions from the study of the proposal. 6

7 ΜΕΡΟΣ Α ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ & ΛΙΜΑΝΙΑ 7

8 1. ΓΕΝΙΚA 1.1. ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ & ΛΙΜΑΝΙΑ H αναγνώριση της σημασίας του παραθαλάσσιου παράκτιου μετώπου, ως σημαντικού περιβαλλοντικού πόρου, οδηγεί στην αναζήτηση νέων μεθόδων συνολικής διαχείρισης. Η διαχείριση πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, να εξετάζει, δηλαδή, όλα τα δεδομένα και να συμπεριλαμβάνει όλες εκείνες τις διαδικασίες που σχετίζονται με την δημιουργία νέων δραστηριοτήτων. Ο ορισμός της παραθαλάσσιας ζώνης, πρέπει να είναι γενικός, ενώ παράλληλα πρέπει να τίθενται τα κριτήρια για να καθορίζεται ανάλογα με το κάθε φορά εξεταζόμενο ζήτημα. Τα κριτήρια πρέπει να δίνουν την ευχέρεια να αντιμετωπίζεται η ουσία του προβλήματος και να αποτελούν συνδυασμό φυσικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων. Παραθαλάσσια ζώνη είναι η ζώνη που περιλαμβάνει θαλάσσια και χερσαία τμήματα, τα οποία βρίσκονται σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους, και η οποία επεκτείνεται, είτε προς τη θάλασσα, είτε προς την ξηρά, μέχρι το σημείο στο οποίο μηδενίζονται ή ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις από τις φυσικές διεργασίες ή τις ανθρώπινες Εικόνα 1: Παραθαλάσσιο μέτωπο Μύρινας Λήμνου (περιοχή μελέτης). δραστηριότητες ή τον συνδυασμό τους ή μέχρι το σημείο στο οποίο εκτείνεται ο θιγόμενος πόρος. Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη της διαχείρισης είναι η νομοθετική κατοχύρωση της περιβαλλοντικής σημασίας των παραθαλάσσιων ζωνών και στη συνέχεια ο καθορισμός της ζώνης εκείνης, που συμπεριλαμβάνει τμήμα ξηράς και θάλασσας το οποίο επηρεάζεται, άμεσα ή έμμεσα, από τις φυσικές διεργασίες ή τις ανθρώπινες δραστηριότητες, εντός της ζώνης αυτής. Επειδή οι ανθρώπινες δραστηριότητες μπορεί να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους, ενώ οι φυσικές διεργασίες δεν γνωρίζουν διοικητικά ή γεωγραφικά όρια, η ζώνη αυτή δεν μπορεί να είναι ενιαία για όλες τις δραστηριότητες. 8

9 1.2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ Η πόλη-λιμάνι ως λειτουργική και παραγωγική μονάδα αποτελεί την αρχή δημιουργίας πολλών παραθαλάσσιων πόλεων (Busquet, 1999). Η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν τις θαλάσσιες μεταφορές, δηλαδή των λιμενικών λειτουργιών, αποτελεί καθοριστικό στοιχείο της εξέλιξης της πόλης, η οποία ταυτίζεται και χαρακτηρίζεται από την παρουσία του λιμανιού. Η αρχική θέση του λιμανιού έχει καθοριστικό ρόλο στην ιστορία και στην εξέλιξη της πόλης καθώς συνδέεται με τη δημιουργία του πρώτου πυρήνα της πόλης και την μετέπειτα επέκταση της Πανάρχαιο οικιστικό πρότυπο της Μεσογείου εμφανίζεται η παραθαλάσσια πόλη Θεσσαλονίκη, όπου οι κατοικίες αναρριχώνται αμφιθεατρικά προς μία οχυρωμένη θέση, αφήνοντας τη θάλασσα ανοικτή σε λιμάνι και αγορά, αλλά ταυτόχρονα και έτοιμη να κλείσει πίσω από τείχη. Κατά το 19ο αιώνα, η αξιοποίηση των δυνατοτήτων μεταφοράς που παρέχει η θάλασσα και η χρήση του ανεξάντλητου θαλασσινού νερού για τη λειτουργία εργοστασίων συγκέντρωσαν τις βιομηχανικές ζώνες των πόλεων στα παράλια δίπλα στα εμπορικά λιμάνια, όπως στον Πειραιά, στην Πάτρα και στον Βόλο. Σήμερα, η σπουδαιότητα του λιμανιού στο διεθνές δίκτυο των μεταφορών και του εμπορίου, αποτελεί σημαντική συνιστώσα και μια σημαντική πλευρά του οικονομικού δυναμισμού της παραθαλάσσιας πόλης. Δεν είναι, ωστόσο, η μόνη παράμετρος. Για παράδειγμα, οι παραθαλάσσιες πόλεις, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, συγκεντρώνουν ένα αυξανόμενο ποσοστό των οικονομικών δραστηριοτήτων, σημαντικές μεταφορικές, οικιστικές λειτουργίες και λειτουργίες αναψυχής. Οι παραθαλάσσιες πόλεις στην Μεσόγειο και στη χώρα μας, χαρακτηρίζονται από υψηλό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, διαμορφώνοντας έναν κυρίαρχο ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των χωρών τους. Τα κύρια χαρακτηριστικά των μεγάλων παραθαλάσσιων πόλεων της Μεσογείου, είναι το μεγάλο πληθυσμιακό μέγεθος, η συγκέντρωση διοικητικών λειτουργιών, οι διεθνείς οικονομικές συναλλαγές, η συγκέντρωση και ο έλεγχος των ανταλλαγών σε επίπεδο υπερτοπικό. Αποτελούν ισχυρά κέντρα αποφάσεων ακόμα και όταν δεν είναι εθνικές πρωτεύουσες (π.χ. Κωνσταντινούπολη) με σημαντική πολιτική ισχύ (Χαστάογλου, 2001) και συνιστούν πόλους παραγωγής και διάδοσης πολιτισμού με σημαντική πολιτισμική ακτινοβολία. Εικόνα 2: Παραθαλάσσια αστική ζώνη, Περιοχή Λιμάνι Ibiza. 9

10 Μέχρι τις ημέρες μας, με μια μοναδική ικανότητα διάρκειας, οι παράλιοι αστικοί πυρήνες της Μεσογείου, με συνενώσεις γειτονικών ενοτήτων και αδιάκοπες επεκτάσεις, μετατρέπονται σε ευρείες παραθαλάσσιες μητροπολιτικού χαρακτήρα ζώνες, φαινόμενο που οι γεωγράφοι ονομάζουν littoralisation (littoral = παραθαλάσσιος). Έτσι, ενώ αρχικά η ακτογραμμή των πόλεων διατηρούσε τη φυσική της διαμόρφωση, σύντομα επιδιώχθηκε η προς το πέλαγος μετατόπιση του παραλιακού ορίου με κατασκευή τεχνητών επιχωματώσεων σε μια προσπάθεια καταπάτησης της θαλάσσιας έκτασης από τη μια, αλλά και επιβράδυνσης των φαινομένων της διάβρωσης από την άλλη. Ειδικότερα, οι παράκτιες αστικές περιοχές και τα παραθαλάσσια μέτωπα διαμορφώθηκαν κάτω από πιέσεις οικιστικού, τουριστικού ή βιομηχανικού χαρακτήρα. Κύρια χαρακτηριστικά αυτής της οικιστικής επέκτασης είναι η μεγάλη έκταση της υπό αστικοποίηση ή της αστικοποιημένης γης καθώς και η διασπορά, η διάχυση της δόμησης και των χρήσεων γης κατά μήκος της ακτογραμμής Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ Η διαμόρφωση των χαρακτηριστικών των παραθαλάσσιων μετώπων δεν επηρεάζεται μόνο από τη συγκεκριμένη γεωγραφική θέση, αλλά και από μια σειρά γεγονότων που εξαρτούνται από αυτή. Η λιμενική λειτουργία, δηλαδή οι δραστηριότητες που εξυπηρετούν τις θαλάσσιες μεταφορές, καθώς η ακμή και η παρακμή αυτών των λειτουργιών αποτέλεσαν καθοριστικά στοιχεία για την διαμόρφωση και την εξέλιξη των χαρακτηριστικών του παραθαλάσσιου αστικού μετώπου. Το λιμάνι, ως ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στην πόλη και στη θάλασσα, αποτελούσε πόλο οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας, σημείο συνάντησης πολιτισμών, σημείο εξωστρέφειας και ανταλλαγής ιδεών αλλά και δημόσιος χώρος δίπλα στη θάλασσα για τους κατοίκους της πόλης. Επηρέασε την συσσώρευση και τη σύνθεση του πληθυσμού, την πολιτισμική και ιστορική πορεία του παραθαλάσσιου αστικού μετώπου έως και την αρχιτεκτονική του φυσιογνωμία. Το σύνολο των ευρωπαϊκών παραθαλάσσιων πόλεων έχουν μακραίωνη ιστορία απόλυτα συνδεδεμένη με το θαλάσσιο στοιχείο. Σε ότι αφορά, την αναγέννηση/ανάπλαση του παραθαλάσσιου μετώπου των πόλεων, οι βασικοί λόγοι που την καθιστούν αναγκαία είναι, συνήθως,: (α) η εγκατάλειψη της αρχικής χρήσης του χώρου (κατά κανόνα της λιμενικής του λειτουργίας), (β) η αποβιομηχανοποίηση της ευρύτερης χωρικής ενό τητας στην οποία εντάσσονται, (γ) η επιθυμία για (περισσότερους) ελεύθερους - ανοιχτούς χώρους. 10

11 1.4. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΑ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΩΠΑ & ΣΤΑ ΛΙΜΑΝΙΑ Η Αρχιτεκτονική Τοπίου έχει πολλά να προσφέρει στη βελτίωση της αισθητικής των λιμανιών και τη διευκόλυνση, το διαχωρισμό και την οργάνωση των λειτουργιών τους. Κατά κανόνα, οι μεγάλες αυτές εγκαταστάσεις, όπως και οι βιομηχανικές, δε διακρίνονται για την αισθητική τους. Είναι έντονα φορτισμένες από οχήματα, εμπορεύματα, θορύβους και ρύπανση κάθε είδους και δημιουργούν προβλήματα στον αστικό πληθυσμό, όταν βρίσκονται μέσα ή δίπλα στη πόλη. Πολλές λιμενικές εγκαταστάσεις απαιτούν επιφάνειες που αποκτώνται από κόψιμο λόφων και αφαίρεση φυσικής βλάστησης. Οι μεγάλες αυτές εκτάσεις γης π άντοτε αφήνουν περιθώρια παρέμβασης με σχέδια διαμόρφωσης του τοπίου, όπως στις περιπτώσεις που αναφέρονται παρακάτω: 1. Περιμετρικές φυτεύσεις για τη δημιουργία διαχωριστικού οπτικού και ηχητικού πετάσματος από τον υπόλοιπο αστικό χώρο. 2. Διαμορφώσεις πρασίνου πλευρικά των δρόμων προσέγγισης και αποχώρησης 3. Καλλωπισμός κτιριακών εγκαταστάσεων 4. Σταθεροποίηση και αισθητικός καλλωπισμός πρανών, νησίδων απόκρυψης του πάρκινγκ κλπ. 5. Σχεδιασμός και εγκατάσταση σκληρών δαπέδων στους υπαίθριους χώρους, σε αρμονικό συνδυασμό με παρτέρια, φυτεμένα με πολυετή και εποχιακά είδη. 6. Επιλογή φυτεύσεων για απόκρυψη αντιαισθητικών στοιχείων αλλά και για τονισμό αισθητικών όγκων και σημαντικών σημείων αναφοράς (κτίρια αρχιτεκτονικής αξίας, γλυπτά κλπ.) 7. Δημιουργία προστατευτικών πυκνών πράσινων ζωνών στις περιπτώσεις που η δραστηριότητα γειτονεύει με χώρους κατοικίας και εμπορικής δραστηριότητας (οικισμοί και εμπορικά κέντρα). Καλό είναι οι ζώνες αυτές να αποτελούνται από φυτικά είδη με μεγάλη αναλογία κωνοφόρων και σε μεγάλη πυκνότητα. Έτσι, διαχέετε ο θόρυβος και κατακρατάται το περίσσευμα των νερών της βροχής και οι αιωρούμενοι ρυπαντές του αέρα. Εικόνα 3: Louisville Waterfront Park, Louisville, Kentucky, 1990, Bravura Corporation. Hargreaves associates 11

12 2. ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΩΠΑ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΑ 2.1. ΔΙΕΘΝΗ ΛΙΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ Αρχικά, τα λιμάνια χρησιμοποιούνταν σαν καταφύγιο, στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε αγορές και σήμερα εκπληρώνουν ένα ακόμη ρόλο, αυτόν της αναψυχής. Η ανάπτυξη των χωρών, τόσο της οικονομίας τους όσο και της καθημερινότητας, ώθησαν στην κατασκευή όλο και μεγαλύτερων τεχνικών έργων για την αναβάθμιση των λιμανιών. Η παρέμβαση του ανθρώπου, μπορεί να μεταμορφώσει ένα ασφαλές και ανοιχτό αγκυροβόλιο σε μεγάλο και ασφαλές λιμάνι. Ένα από τα πολλά παραδείγματα αυτού του είδους, είναι το λιμάνι της Νεάπολης στην Ιταλία. (Εικόνες3 και 4) Τα τελευταία χρόνια, τα λιμάνια διαμορφώνονται και εμπεριέχονται σε αυτά χρήσεις διαφόρων ειδών. Αν Εικόνα 4: Το λιμάνι της Νεάπολης στην Ιταλία όπως ήταν το μπορούσαμε να τα κατηγοριοποιήσουμε σύμφωνα με τη χρήση του κάθε λιμανιού θα ξεχωρίζαμε τις παρακάτω κατηγορίες: Τα λιμάνια αναψυχής. Διαμορφώνονται σε μεγάλες εκτάσεις πρασίνου στις οποίες υπάρχουν πάρκα, πλατείες, αναψυκτήρια κ.λ.π., και έχουν ως στόχο τη διασκέδαση και την αναψυχή των επισκεπτών. Τα αναφερόμενα στον πολιτισμό λιμάνια. Σε αυτά υπάρχουν διάφοροι εκθεσιακοί, πολιτιστικοί και συναυλιακοί χώροι καθώς. Τα αναφερόμενα στην ιστορία λιμάνια. Σε αυτά τα λιμάνια υπάρχουν κυρίως ιστορικά ευρήματα τα οποία υπόκεινται συντηρήσεις ή αναπαλαιώσεις. Σε αυτή την κατηγορία προσθέτονται νέες χρήσεις ώστε να ταιριάζουν με το ύφος του λιμανιού. Τα λιμάνια που στηρίζονται στη βιομηχανία. Σε αυτά τα λιμάνια, λόγω του εμπορικού τους χαρακτήρα, Εικόνα 5: Το λιμάνι της Νεάπολης στην Ιταλία όπως εξελίχθηκε μέχρι το το νέο στοιχείο που προστίθενται είναι οι νέες πιο μοντέρνες και καλαίσθητες εργοστασιακές εγκαταστάσεις. 12

13 2.2. ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΔΙΕΘΝΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΝΑΠΛΑΣΕΩΝ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΩΠΩΝ Κήποι δίπλα στην παραλία, A city within a Garden, Singapure, 2006, Gustafson - Porter (K.Gustafson, N.Porter, M.Brownman, S.Hartel, G.Puente, I.Valtez, A.Sandberg, W.S.Wang). Η ονομασία Gardens by the bay αναφέρεται σε τρία τεράστια πάρκα γύρω από το Marina Bay στη Σιγκαπούρη. Πρόκειται για μία περιοχή, έκτασης 94 εκταρίων η οποία προβλέπεται για τη δημιουργία τριών παραθαλάσσιων πάρκων σε κάποιο από τα οποία θα υπάρχει Ωδείο και θα παρουσιάζεται ως ο δεύτερος βοτανικός κήπος της Σιγκαπούρης. Για τη δημιουργία των πάρκων αυτών έγινε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ο οποίος ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου Η παρακάτω πρόταση ήταν των Gustafson Porter, οι οποίοι ήταν μέσα στους 38 εκλεγμένους υποψήφιους. Σύμφωνα με τη μελέτη για τη δημιουργία του πάρκου Gardens by the bay - A city within a Garden στη Σιγκαπούρη, ο αρχικός στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα «πλούσιο» πάρκο, τόσο στο μέγεθος όσο και Εικόνα 6: Μακέτα της πρότασης.. στα συναισθήματα που δημιουργεί. Το σχεδιάγραμμα του πάρκου έχει εξελιχθεί γύρω από το γεγονός ότι το γενικό σχέδιο της πόλης θα ολοκληρωθεί κάποια μέρα και ότι ο κόλπος με τις μαρίνες θα είναι στο κέντρο αυτής και θα συνδέεται με όλες τις πλευρές της ακτής. Η πρόταση προβλέπει την τοποθέτηση ενός ορισμένου αριθμού δραστηριοτήτων. Οι φυλλόμορφα διαμορφωμένες περιοχές δημιουργούν φυσικά όρια που βοηθούν στον προσδιορισμό του τομέα των δραστηριοτήτων. Υπάρχουν ήδη κάποιες που βρίσκονται σε ιδανικές θέσεις όπως το αμφιθέατρο και ο χώρος εκδηλώσεων Εικόνα 7 : Σχέδιο γενικής οργάνωσης του πάρκου. 13

14 Hongxing Oceanfront Community, Dalian, China,Sasaki Associates. Το πάρκο Hongxing Oceanfront Community στην Κίνα, σχεδιάστηκε έτσι ώστε να ισορροπήσει τη νέα ανάπτυξη, το δημόσιο ανοιχτό χώρο και την οικολογική συντήρηση. Είναι ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να αποκατασταθεί η ποιότητα του περιβάλλοντος έτσι ώστε να δημιουργήσει μία βιώσιμη κοινότητα που θα γίνει πρότυπο για τη συνεχή ανάπτυξη της πόλης Dalian. Η περιοχή του πάρκου αποτελείται από τρεις σημαντικές κοιλάδες, ένα απότομο βραχώδες υπερωκεάνιο χώρο και ένα προστατευμένο όρμο. Τα υπάρχοντα συστήματα ανοιχτών χώρων και οι οικολογικές συνδέσεις ενισχύθηκαν για να δημιουργήσουν τις συνδέσεις μεταξύ των διαφόρων τοπίων. Σύμφωνα με το σχέδιο, η περιοχή έπρεπε να αναπτυχθεί περισσότερο στις νότιες κλίσεις έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί ο ηλιακός προσανατολισμός, να ελαχιστοποιηθούν οι επιδράσεις στην τοπογραφία και να ενισχυθούν οι διάφορες απόψεις του νερού. Οι βόρειες κλίσεις συντηρήθηκαν για να προστατεύσουν το βιότοπο της ποικιλίας των εγγενών φυτών και Εικόνα 8: Το σχέδιο γενικής οργάνωσης του πάρκου. της άγριας φύσης. Στα βόρεια, όπου τα εδάφη είναι επίπεδα ή έχουν πολύ μικρές κλίσεις, δημιουργήθηκε ένας χώρος πολλαπλών χρήσεων, δίπλα στην πολυσύχναστη «νέα ζώνη ανάπτυξης». Η προκυμαία του όρμου, όπου υπάρχουν καταστήματα, εστιατόρια, ξενοδοχεία και πολιτιστικές εγκαταστάσεις, αποτελεί το πολυσύχναστο κέντρο με πολυπληθείς δρόμους, καθιστώντας την έτσι βασικό προορισμό όλης της περιοχής. Εικόνα 9: Λεπτομέρεια του πάρκου. 14

15 Βαρκελώνη Port Vell Franc Τοπική ονομασία: Port Vell Franc de Barcelona, Το λιμάνι, περίπου 300 στρεμμάτων, καταλαμβάνει ολόκληρη την παράκτια λωρίδα μεταξύ της περιφέρειας της Barceloneta και του νότιου μέρους του Montjuïc. Μια πόλη-λιμάνι στην οποία μπορείτε να φανταστείτε ότι τα πάντα είναι δυνατά. Το βορειότερο άκρο του λιμανιού και του τμήματος της ακτής που βρίσκεται πέρα από την Barceloneta ξαναχτίστηκε ειδικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τα τελευταία χρόνια, η παλιές περιοχές εδώ έχουν αναγεννηθεί, και μετατράπηκαν από παλιές λιμενικές εγκαταστάσεις στη σημαντικότερη για πολλές χρήσεις περιοχή της πόλης, που προσφέρει μια απέραντη σειρά του ελεύθερου χρόνου και των πολιτιστικών εγκαταστάσεων και των υπηρεσιών. Αυτή η βαθιά μεταμόρφωση του λιμένα Vell έχει χρησιμεύσει να ενσωματώσει την περιοχή στην πόλη και Εικόνα 10: Αεροφωτογραφία του Λιμανιού. στην αστική ζωή στο σημείο όπου, κάθε έτος, 16 εκατομμύριο άνθρωποι το επισκέπτονται λόγω των πολλαπλών χρήσεων τόπου, που αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ντόπιους και τους επισκέπτες. Για τους τουρίστες, το πιο ενδιαφέρον μέρος του λιμανιού είναι το βορειοανατολικό τμήμα, με το Διεθνές Κέντρο Εμπορίου και το Promenade.Η προκυμαία της Βαρκελώνης προσφέρει ένα κορυφής στη Μεσόγειο Θάλασσα, διατηρώντας ταυτόχρονα τους επισκέπτες απασχολημένος με διάφορα αξιοθέατα. Πολλοί άνθρωποι περπατούν την Ramblas, την αγορά πεζόδρομο της ενδοχώρας. Στη συνέχεια, το Columbus, άγαλμα και στη συνέχεια την προκυμαία στο λιμάνι Vell το οποίο είναι ένα καλό μέρος για να κάνει κάποιος ποδήλατο. Μετά από πολύ περπάτημα οι περισσότεροι κάνουν ένα διάλειμμα στους πάγκους-παγκάκια του λιμανιού και άλλοι συνεχίζουν περπατώντας προς το Maremagnum, το εμπορικό κέντρο, που βρίσκετε αριστερά στο βάθος.υπάρχουν πολλές μικρές προβλήτες στην προκυμαία γεμάτες με ιστιοφόρα σκάφη. Εικόνες 11,12: Λεπτομέρειες του Λιμανιού. 15

16 Παραδείγματα από τον διαγωνισμό σχεδίων, παραλίας στο SAN DIEGO. Με τις προτάσεις τους, οι αρχιτέκτονες, προσπάθησαν να εκπληρώσουν τις ανάγκες κάθε ηλικίας σχεδιάζοντας ένα ολοκληρωμένο πάρκο από όλες τις απόψεις. Αρχικά, δόθηκε σημασία στην παρουσία του νερού, δημιουργώντας και μαρίνα για όσους έχουν βάρκες. Κατασκευάστηκαν χώροι στάθμευσης και διάφορα υπόστεγα για την προφύλαξη από τις διάφορες κλιματικές συνθήκες. Επίσης, δημιουργήθηκαν χώροι παιχνιδιού, παραθαλάσσιοι πεζόδρομοι, καφετέρια και εστιατόριο. Η επέμβαση στο χώρο έγινε κυρίως σε ότι αφορά στην εδαφική εικόνα της περιοχής. Πρόκειται για μία σειρά ιδεών που περιγράφονται ως ένας νέος, αρχετυπικός τρόπος που δίνει τη δυνατότητα να συνδυαστούν τα τοπία με τον πολιτισμό. Εικόνες 13: Aπό την ομάδα Hargreaves Assoc., "Aquapolis," Εικόνες 14: Aπό την ομάδα Chong and Olin design team's. 16

17 3. ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΩΠΑ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 3.1. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΙΜΑΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Στην αρχαιότητα, οι λειτουργίες των λιμανιών ήταν αρκετά περιορισμένες και τα λιμάνια ήταν ένας περισσότερο ή λιγότερο εκτεταμένος μυχός1, προστατευμένος από τους σφοδρούς ανέμους και τον ισχυρό κυματισμό. Η ολοένα και πιο περίπλοκη οικονομική ζωή επέβαλε την κατασκευή λιμενικών έργων και εγκαταστάσεων για να αποκτήσουν οι μυχοί μεγαλύτερη ευρύτητα και ασφάλεια και να προσαρμοστούν στις ανάγκες της εμπορικής δραστηριότητας. Μετά την πτώση του Βυζαντίου (1453), οι Έλληνες προκειμένου να προστατευθούν από τους διάφορους κατακτητές προτίμησαν να οδηγηθούν στη θάλασσα δημιουργώντας στόλο και αναπτύσσοντας τη ναυτιλία και το εμπόριο μέσω του υγρού στοιχείου. Παρ όλα αυτά, κράτησαν στη μνήμη τους το θεσμό της βυζαντινής διοίκησης, κρατώντας σε άριστη λειτουργία τα λιμάνια τους. Έτσι, στα νησιά και στα υπόλοιπα λιμάνια, υπήρχαν αιρετοί ή κληρωτοί 2 άρχοντες, εύποροι γέροντες ναυτικών οικογενειών που ήταν υπεύθυνοι για τη διατήρηση της καλής λειτουργίας των λιμανιών, την καταγραφή των αποπλεόντων και καταπλεόντων πλοίων και τις ποσότητες των διακινούμενων εμπορευμάτων, τις αιτίες ναυαγίων όπως επίσης και την είσπραξη των λιμενικών τελών. Ακόμη, αναλάμβαναν την κατασκευή νέων φάρων ή τη συντήρηση των παλιών προκειμένου τα πλεούμενα να είναι ασφαλή. Με το πέρασμα (βέβαια) των χρόνων, η ανάγκη κάποιου φορέα υπεύθυνου για τη λειτουργία των λιμανιών ολοένα και μεγάλωνε κι έτσι το 1828 δημιουργήθηκε ο πρώτος Οργανισμός Εμπορικής Ναυτιλίας. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, με την κατάληψη των νέων Ελληνικών χωρών, φάνηκε η σημασία της καλής λειτουργίας των λιμένων. Είχαν ήδη επανδρωθεί με νέο σώμα και οι θαλάσσιες μεταφορές των εφοδίων προς τον προελαύνοντα ελληνικό στρατό διεκπεραιώθηκαν με επιτυχία. Θα μπορούσαμε να πούμε πως για τους Έλληνες του 19ου αιώνα, τα λιμάνια σήμαιναν επικοινωνία μεταξύ τους αλλά και επικοινωνία του τόπου τους με τον έξω κόσμο καθώς και μικρά εμπορικά κέντρα που επικοινωνούν μεταξύ τους με την ακτοπλοΐα. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται η αναβάθμιση των λιμανιών τόσο από θέμα καλής λειτουργίας όσο και από θέμα αισθητικής Εικόνα 15: Άποψη λιμανιού της Ρόδου. 1 Μυχός: το εσωτερικό, το πιο βαθύ μέρος ενός πράγματος. 2 Αιρετοί ή κληρωτοί: αυτοί που ψηφίζονταν ή εκλέγονταν. 17

18 3.2. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΛΙΜΑΝΙΩΝ Η ιστορία της ναυτιλίας στην Ελλάδα ξεκινά μετά την πτώση του Βυζαντίου (29 Μαΐου 1453). Έτσι δημιουργείται ένας ασφαλής τρόπος διαφυγής από τη δουλεία, δημιουργείται οικονομία και ένας αξιόμαχος και πολυάριθμος στόλος. Το λιμάνι που κληρονομεί το ελληνικό κράτος είναι διαρρυθμισμένο με στοιχειώδη μέσα όπως μία αποβάθρα από ελαφρύ υλικό (συνήθως ξύλο) όπου πλευρίζουν τα καΐκια. Ελάχιστα μόνο λιμάνια διαθέτουν λίθινους κυματοθραύστες. Επίσης, ο καθαρισμός του λιμανιού παραμελείται και δεν υπάρχουν φάροι. Αυτά συντέλεσαν στην ανάγκη των ναυτικών αλλά και των υπεύθυνων των λιμανιών για κατασκευή νέων, πιο ασφαλών έργων. Η έντονη χρήση των λιμανιών ξεκινά κυρίως τον 19ο αιώνα, όταν άρχισαν οι βιομηχανικές λειτουργίες. Τότε άρχισε να εξελίσσεται και η ναυπηγική. Αποτέλεσμα όλης αυτής της βιομηχανοποίησης ήταν η ανάγκη για λειτουργικές εγκαταστάσεις όπως εργοστάσια, αποθήκες, ναυπηγεία και αντικαταστάσεις άλλων λιμενικών εγκαταστάσεων όπως η αντικατάσταση της ξύλινης αποβάθρας με τσιμεντένια ή πέτρινη. Ο χαρακτήρας των λιμανιών ήταν καθαρά βιομηχανικός, δεν υπήρχε κάποια λειτουργία ή χώρος για αναψυχή. Με την πάροδο των ετών, οι βιομηχανικές και λιμενικές δραστηριότητες μετακομίζουν σε άλλα σημεία των πόλεων με αποτέλεσμα τα λιμάνια που το 19ο αιώνα ήταν ουσιαστικά τα κέντρα των πόλεων, αντικαταστάθηκαν από κενούς, αχρησιμοποίητους χώρους. Έτσι, στα μέσα του 20ου αιώνα υπήρξε η ανάγκη για αξιοποίηση αυτών των εγκαταλελειμμένων περιοχών και τα λιμάνια έγιναν ένα από τα σημαντικότερα θέματα αστικού σχεδιασμού. Η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου τον 21ο αιώνα, έφερε στα λιμάνια πάλι όλες τις παλιές τους δραστηριότητες. Η μόνη διαφορά με παλαιότερα, είναι η ύπαρξη των διαμορφωμένων υπαίθριων χώρων. Το γεγονός αυτό δημιούργησε το σημερινό μοντέλο των λιμανιών που ολοένα και εξελίσσονται συνδυάζοντας τη λιμενική δραστηριότητα με την αναψυχή. Εικόνες: 16,17,18: Παλιές εικόνες από το Λιμάνι της Σύρου. 18

19 3.3. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΩΠΩΝ Πειραιάς, το πρώτο οργανωμένο ελληνικό λιμάνι Ο Πειραιάς ήταν το πρώτο λιμάνι της Ελλάδας και η δημιουργία του χρονολογείται το 176 μ.χ. Το λιμάνι καταστράφηκε ολοκληρωτικά και άρχισε να παρακμάζει το 395 μ.χ. ενώ ο σεισμός του 551μ.Χ. κατέστρεψε όσα λιμενικά έργα είχαν απομείνει. Μετά από λεηλασίες, το 1318 μ.χ., ο Πειραιάς αναφέρεται για πρώτη φορά σε χάρτη με το όνομα Πόρτο Λεόνε. Στα επόμενα χρόνια, ο Πειραιάς δέχεται πολλούς επισκέπτες και κατακτητές. Το 1834 συντάσσεται το σχέδιο πόλεως από τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ. Η θεώρηση του σχεδίου γίνεται από τον Κλένζε. Το 1835 ιδρύθηκε ο Δήμος Πειραιά. Το 1846 ιδρύεται το πρώτο ναυπηγείο από τον Αντώνιο Καλούδη. Το 1848 δημιουργείται τριμελής επιτροπή η οποία είναι Εικόνα 19: Η πρώτη αεροφωτογραφία του κεντρικού Λιμανιού του Πειραιά. υπεύθυνη για τη διοίκηση του λιμανιού. Το 1924 ξεκίνησε η κατασκευή των πρώτων μεγάλων λιμενικών έργων. Το 1930 ιδρύθηκε ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ). Το 1939 αναχωρεί για πρώτη φορά από το λιμάνι το υπερωκεάνιο «Νέα Ελλάς» εγκαινιάζοντας τη γραμμή Ελλάδα-Αμερική. Τον Απρίλιο του 1941 (γερμανική κατοχή), στο λιμάνι εγκαθίσταται γερμανική διοίκηση. Το 1944, ο Πειραιάς βομβαρδίζεται και ανατινάσσονται οι λιμενικές εγκαταστάσεις από τους Γερμανούς. Μεταξύ γίνεται αποκατάσταση των περισσότερων ζημιών στο λιμάνι. Το 1954 εγκαθίσταται το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας στον Πειραιά. Το 1962 κατασκευάζεται ο μόλος της Φρεαττίδας και ο λιμενίσκος στο «Δέλτα» Φαλήρου. Το 1978 ξεκινά η κατασκευή τραπεζοειδούς προβλήτας στο Νέο Ικόνιο για τη δημιουργία του νέου μεγάλου σταθμού εμπορευματοκιβωτίων. Σήμερα, το λιμάνι του Πειραιά είναι το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, εξοπλισμένο με όλα τα απαραίτητα μηχανήματα και θεωρείται ως το Εικόνα 20: Το λιμάνι του Πειραιά σήμερα. κεντρικό λιμάνι της Ελλάδας, από όπου ξεκινούν και σταματούν τα δρομολόγια των πλοίων. 19

20 Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την ανάπλαση της Νέας Παραλίας, Θεσσαλονίκη, 2006, Π. Νικηφορίδης, B. Koyomo, Atelier R. Castro S. Denissof. Ως συμπρωτεύουσα, η Θεσσαλονίκη οφείλει να παρουσιάζει χώρους ιδιαίτερης σημασίας, όχι μόνο αρχαιολογικούς. Σε μία τέτοια προσπάθεια, έγινε η μελέτη για τη διαμόρφωση της Νέας Παραλίας. Σύμφωνα με τη μελέτη, προβλέπεται η αναδιαμόρφωση και ανάπλαση του χώρου του παραλιακού πλακόστρωτου με ήπιας μορφής προτάσεις Εικόνες 21:Σχέδιο γενικής οργάνωσης της παραλίας. και η δημιουργία «πράσινων δωματίων» - κήπων, ως θεματικών χώρων αναψυχής με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ταυτότητα. Οι ονομασίες των θεματικών χώρων είναι οι: κήπος του Αλεξάνδρου, κήπος του Απογευματινού Ήλιου, κήπος της Άμμου, κήπος του Ίσκιου, κήπος των Εποχών, κήπος του Οδυσσέα Φωκά, κήπος της Μεσογείου, κήπος των Γλυπτών, κήπος του Ήχου, κήπος των Ρόδων, κήπος της Μνήμης, κήπος Εικόνες 22,23,24: Ο Κήπος του Αλεξάνδρου./ Ο Κήπος της Μνήμης./ Ο κήπος της Άμμου. του Νερού και κήπος της Μουσικής. Επίσης, προτείνεται η δημιουργία περιπτέρων πολλαπλών χρήσεων, χώρων άθλησης και πάρκά σκύλων για την καλύτερη και ευκολότερη εξυπηρέτηση των περαστικών. Τέλος, ο ειδικός αστικός εξοπλισμός (WC, κρήνες πόσιμου νερού, φωτισμός, πινακίδες κ.ά.) εξασφαλίζει την απαιτούμενη ασφάλεια του χώρου. Με τη μελέτη αυτή θα τονιστούν τα χαρακτηριστικά της παραλίας και ιδιαίτερα στοιχεία που υπάρχουν σ αυτή. Εικόνες 25,26,27: Ο κήπος του Ίσκιου./ Ο κήπος του Οδυσσέα Φωκά./ Ο κήπος των Εσπερίδων. Οι εργασίες για την ολοκλήρωση του σχεδίου της μελέτης έχουν ξεκινήσει με την κατασκευή κάποιων κήπων 20