Ιστορικό της Δικαστικής υπόθεσης του Παντείου

Transcript

1 Ιστορικό της Δικαστικής υπόθεσης του Παντείου 1. Τον Ιούνιο του 2007 η ελληνική κοινωνία πληροφορήθηκε από τα ΜΜΕ την καταδίκη τεσσάρων πανεπιστημιακών (Δ. Κώνστας, Α. Μεταξόπουλος, Π. Γετίμης, Κ. Παπαθανασόπουλος), που είχαν ασκήσει καθήκοντα Πρύτανη ή Αντιπρύτανη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο την περίοδο Οι τέσσερις Πανεπιστημιακοί Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις καταδικάστηκαν παρά την απόδειξη της αθωότητάς τους κατά την ακροαματική διαδικασία, για προφανείς λόγους σκοπιμότητας, για τα εξής αδικήματα: υπεξαίρεση, απάτη και ψευδή βεβαίωση. Συγκεκριμένα καταδικάστηκαν στις εξής ποινές: Μεταξόπουλος 25 έτη κάθειρξη, Γετίμης 16 έτη κάθειρξη, Κώνστας και Παπαθανασόπουλος 14 έτη κάθειρξη. Τα κακουργήματα για τα οποία καταδικάστηκαν ήταν βαρύτατα και ατιμωτικά και οι ποινές που τους επεβλήθηκαν ήταν εξοντωτικές, ενώ δύο οδηγήθηκαν και στη φυλακή (Μεταξόπουλος, Γετίμης). Το βασικό σκεπτικό του κατηγορητηρίου και της καταδικαστικής απόφασης συνοψίζεται στη θεωρία ότι οι Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις λειτουργούσαν «από κοινού» με τους υπαλλήλους ως εγκληματική ομάδα για τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, ενώ ο κυρίως υπεύθυνος υπάλληλος, ο Γενικός Γραμματέας του Παντείου, χαρακτηρίζεται ως ο «ταμίας» που εισέπραττε χρήματα εκ μέρους όλων. Η περιστασιακή παρακολούθηση της δίκης από τα ΜΜΕ δεν επέτρεπε, στην ουσία, την αξιολόγηση της δικαστικής απόφασης (που καθαρογράφηκε 2,5 χρόνια μετά), ούτε την αμφισβήτηση στοιχείων που είχαν δει το φως της δημοσιότητας πχ. αυτοκίνητο φερράρι, τζακούζι, πολυτελή οικοδομικά υλικά που κατέληξαν στα σπίτια «δήθεν» όλων των εμπλεκομένων, κακοδιαχείριση που έφθανε σε αστρονομικά ποσά, κ.λπ. Έτσι οι τέσσερις πανεπιστημιακοί υπέστησαν μια πρωτοφανή εξόντωση ηθική, επαγγελματική, κοινωνική και οικονομική, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως «λυντζάρισμα» σε ορισμένα μέσα, χωρίς να ακουσθεί κάποιος αντίλογος με εξαίρεση κάποιες επιφυλάξεις για το ύψος των ποινών. 2. Ιστορικά, το πρόβλημα του οικονομικού σκανδάλου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο αρχίζει να ερευνάται με την ανάληψη της νέας Πρυτανείας που ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 1998, επικρατώντας, έναντι των δύο άλλων υποψηφίων σχημάτων (υπό τον πρώην Πρύτανη Αιμ. Μεταξόπουλο και τον πρώην Αντιπρύτανη Π. Γετίμη). Η αποκάλυψη της αγοράς Φερράρι από τον Γενικό Γραμματέα του Παντείου (Σεπτέμβριος 1998), και τα οικονομικά προβλήματα αδυναμίας πληρωμών των προμηθευτών, οδήγησαν (και ορθά) την νέα Πρυτανεία σε εντολή για εκτενή οικονομικό έλεγχο για τα πεπραγμένα των προηγουμένων ετών. Όμως, αντί να επιδιωχθεί η ενδελεχής και συστηματική έρευνα των οικονομικών του πανεπιστημίου και να διαταχθεί πραγματογνωμοσύνη, ξεκίνησε όργιο φημών και διαρροών στον Τύπο με στόχο την διάχυση της ευθύνης και στις προηγούμενες Πρυτανικές Αρχές για τον εντυπωσιασμό της κοινής γνώμης. (Υπάρχουν ανακοινώσεις του Συλλόγου ΔΕΠ, των εφημερίδων της εποχής και πρακτικά της Συγκλήτου για όλα τα παραπάνω). Παράλληλα, η μεγάλη διαμάχη που είχε ξεσπάσει στο Πάντειο ( ) για τη δημιουργία 8 νέων Τμημάτων έδωσαν την ευκαιρία να μετατεθεί το ενδιαφέρον της πανεπιστημιακής κοινότητας και της κοινής γνώμης από τη ρήξη για την ίδρυση των νέων Τμημάτων στον αγώνα για «κάθαρση» και στην ευθύνη των προηγούμενων Πρυτανικών Αρχών. Ο οικονομικός έλεγχος, ανατέθηκε προσωπικά σε Ορκωτό Λογιστή και αναπτύχθηκε ένα σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η οικονομική διαχείριση, η οποία κατά το Δημόσιο Λογιστικό και κατά την πρακτική ασκείται από το Λογιστήριο, αποδόθηκε στο Πρυτανικό Συμβούλιο. Ο νεοεκλεγείς Πρύτανης καταθέτει το 1999 δύο μηνύσεις κατά του Γεν. Γραμματέα, ενός υπαλλήλου και κατά παντός υπεύθυνου, για την αγορά τον Απρίλιο 1998 μεταχειρισμένου αυτοκινήτου Ferrari με χρήματα της Επιτροπής Ερευνών. 1

2 Παράλληλα, προκαλεί έρευνα από Οικονομικές Επιθεωρήτριες του Υπ. Οικονομικών, οι οποίες με ιδιαίτερη σπουδή προβαίνουν το 2000 σε καταλογισμούς στους Αντιπρυτάνεις (Γετίμη, Παπαθανασόπουλο, Στεφάνου). Ας σημειωθεί ότι η εντολή στις Οικ. Επιθεωρήτριες δίδεται για διαχειριστικό έλεγχο και έρευνα στο Πάντειο «..σύμφωνα με την έκθεση του ορκωτού ελεγκτή.». Ωστόσο, μετά από προσφυγή των Αντιπρυτάνεων Γετίμη και Παπαθανασόπουλου το Ελεγκτικό Συνέδριο με αποφάσεις του (2007) θεώρησε ότι αυτοί δεν βαρύνονται ούτε με δόλο ούτε με βαρεία αμέλεια, ενώ πρόσφατα (2010) η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου κήρυξε ομόφωνα άκυρους τους καταλογισμούς λόγω μη τήρησης των απαιτούμενων διαδικασιών και καταπάτησης συνταγματικών διατάξεων (εκ των υστέρων σύνταξη πορισματικής έκθεσης μετά τους καταλογισμούς, καταπάτηση δικαιώματος ακροάσεως). Σημειωτέον, σε όλη αυτή την περίοδο ( ) ο Γετίμης συνδράμει τη διεξαγωγή του ελέγχου με κάθε πρόσφορο μέσο που διαθέτει (παροχή στοιχείων στους Αντιπρυτάνεις, αίτημα στον Πρύτανη Βαβούρα για επέκταση της ΕΔΕ στα μέλη ΔΕΠ, αναζήτηση χαμένων παραστατικών κα.) 3. Η ανάκριση, η οποία ξεκίνησε μετά από την κατάθεση των μηνύσεων του Πρύτανη και μετά την επέμβαση Εισαγγελέα (Αύγουστος 2002) για τις «ψευδείς βεβαιώσεις» από τα μέλη των Επιτροπών Παραλαβής των ετών 1997 και 1998, είχε εστιαστεί στα στελέχη του Λογιστηρίου και στα μέλη των Επιτροπών Παραλαβής (ΔΕΠ και διοικητικοί υπάλληλοι). Όμως το 2004 άλλαξαν δραστικά τα πράγματα. Το κατηγορητήριο συγκροτείται με πολιτική στόχευση, χωρίς εξατομίκευση ευθυνών. Η εμπλοκή των Πρυτάνεων σε μια κατ ουσίαν ξεκάθαρη υπόθεση κακοδιαχείρισης από πλευράς υπαλλήλων του λογιστηρίου υπαγορεύθηκε από την επιλογή να δοθεί πολιτική διάσταση στην υπόθεση αυτή, στο πλαίσιο της γενικότερης γραμμής εκείνης της εποχής περί πάταξης της διαφθοράς.έτσι οι Πρυτάνεις και οι Αντιπρυτάνεις, που σε καμία φάση της μακρόχρονης προκαταρκτικής εξέτασης ( ) δεν είχαν ούτε καν κληθεί να καταθέσουν ως μάρτυρες, καλούνται τον Ιούλιο 2004 σε απολογία για τέλεση βαρύτατων αδικημάτων, από κοινού με καθηγητές, υπαλλήλους και προμηθευτές, την Πάρεδρο και την Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (σύνολο 54 κατηγορουμένων)!! Το κατηγορητήριο (ένα κείμενο το οποίο αποτελείτο από συρραφή αποσπασμάτων των πορισμάτων των Οικονομικών Επιθεωρητριών πρωτίστως, και ενός ορκωτού Λογιστή) κατηγορούσε τους Πρυτάνεις για την από «κοινού» διάπραξη βαρύτατων εγκλημάτων με στόχο να αποτελέσει μαζί με την υπόθεση του Χρηματιστηρίου, την αιχμή του «αγώνα κατά της διαφθοράς» που είχε υποσχεθεί προεκλογικά η ΝΔ. Χωρίς να υπάρχει, στην ογκώδη δικογραφία που είχε σχηματιστεί ούτε ένα στοιχείο που να προδίδει δόλο και προσωπικό πλουτισμό, η Ανακρίτρια επέβαλε (Σεπτ. 2004) εξοντωτικές και πρωτοφανείς εγγυοδοσίες, αλλά μόνο στους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις «του ΠΑΣΟΚ», όπως έγραψαν οι εφημερίδες, με σκοπό την ενοχοποίησή τους και το διασυρμό τους. 4. Τον Μάιο 2005, με εντολή του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου προς τον Εισαγγελέα Εφετών, και υπό τις κραυγές σκανδαλοθηρικών τηλεοπτικών εκπομπών, οι κατηγορούμενοι Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις (και άλλα 14 άτομα από τους αρχικούς 54 κατηγορουμένους, αλλά όχι τα μέλη των Επιτροπών Παραλαβής εναντίον των οποίων είχε ξεκινήσει η αυτεπάγγελτη δίωξη) οδηγούνται ταχύτατα στο ακροατήριο με έναν πρωτοφανή, στα δικαστικά χρονικά, συνδυασμό της διαδικασίας της απευθείας κλήσης με τον Ν.1608/1950. Έτσι η Υπόθεση διαχωρίστηκε σε δύο τμήματα. Ένα μέρος των κατηγορουμένων απηλλάγη με βούλευμα [και όλα αυτά τα πρόσωπα μετετράπησαν σε μάρτυρες κατηγορητηρίου], ενώ οι υπόλοιποι 18 κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν με απευθείας κλήση στο ακροατήριο. Σημειωτέον, με το εν λόγω Βούλευμα απηλλάγησαν όλα τα μέλη των Επιτροπών Παραλαβής και Διαγωνισμών, με γραπτές και ενυπόγραφες εισηγήσεις των 2

3 οποίων λαμβάνονταν οι αποφάσεις του Πρυτανικού Συμβουλίου. Ουδείς από αυτούς κατέθεσε στην ακροαματική διαδικασία ότι είχε ποτέ αναφέρει, γραπτά ή προφορικά, στις Πρυτανικές Αρχές οποιαδήποτε αμφιβολία του για τον τρόπο παραλαβής των υλικών. Επίσης απηλλάγη διοικητική υπάλληλος που τελούσε χρέη Προϊσταμένης Γραμματείας επί δύο χρόνια κατά το επίδικο διάστημα, κατά τη θητεία της οποίας έχει πραγματοποιηθεί πλήθος δαπανών οι οποίες ελέγχονται ως μη νόμιμες. Παρά τις επανειλημμένες και επίμονες αιτήσεις των Κώνστα και Γετίμη, τόσο στο στάδιο της ανάκρισης όσο και στη διάρκεια της δίκης, για διεξαγωγή πραγματογνωμοσύνης και ελέγχου των οικονομικών της περιόδου από τους κατά νόμο αρμόδιους (Επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης και ειδικούς πραγματογνώμονες), και παρά το γεγονός ότι ο Ν προβλέπει ρητά ότι η απευθείας κλήση στο ακροατήριο κατηγορουμένου για κακουργήματα επιτρέπεται μόνο αν έχει προηγηθεί έλεγχος από το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, ο έλεγχος αυτός δεν διετάχθη ποτέ. Οι γραπτές αναφορές τους απορρίφθηκαν χωρίς καμία αιτιολογία! Στην ουσία δηλαδή, ολόκληρο το κατηγορητήριο στηρίχθηκε στο πόρισμα ενός διορισμένου Ορκωτού Ελεγκτή, και για μέρος ( ) της ελεγχόμενης περιόδου ( ), στο πόρισμα τριών Επιθεωρητριών του Υπουργείου Οικονομικών (οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με τους Επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης). Ο έλεγχος αυτός ωστόσο, ήταν μόνο διαχειριστικός/ λογιστικός και ουδέποτε έγινε έλεγχος ουσιαστικός με διασταύρωση στοιχείων δαπανών και πραγματικών έργων, με αποτέλεσμα εσφαλμένα το κατηγορητήριο να θεωρεί πολλά από τα σημαντικά έργα που έχουν γίνει στο πανεπιστήμιο ως μη τελεσθέντα και τις σχετικές αποφάσεις του Πρυτανικού Συμβουλίου ως «ψευδείς βεβαιώσεις» (βλ. αναλυτικό Υπόμνημα Γετίμη 2004). 5. Παράλληλα, το εκδοθέν απαλλακτικό βούλευμα (1969/2005)για τους υπόλοιπους κατηγορούμενους (36 άτομα) του τριμελούς Συμβουλίου Εφετών παρεμπιπτόντως αναφέρεται στους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις με αυθαίρετες κατηγορίες εις βάρος τους και κρίσεις βεβαιότητας για την ενοχή τους, χωρίς να έχουν αυτοί την δυνατότητα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και προκαταλαμβάνοντας και καθοδηγώντας την κρίση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων που ακολούθησε. Το γεγονός αυτό, που συνιστά απόλυτη ακυρότητα της όλης διαδικασίας, έχει επισημανθεί από τους Γετίμη και Κώνστα επανειλημμένα σε όλες τις φάσεις της δίκης. 6. Αμέσως μετά την άσκηση ποινικής δίωξης οι κατηγορούμενοι Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις ζήτησαν το άνοιγμα των τραπεζικών τους λογαριασμών και πλήρη έλεγχο των περιουσιακών τους στοιχείων. Ωστόσο, ο έλεγχος αυτός διατάχθηκε μόλις στο στάδιο της δεύτερης δίκης. Οι καθηγητές Κώνστας και Γετίμης κατέθεσαν αναλυτικά στοιχεία για την περιουσία τους, συμπεριλαμβανομένων πρόσφατων και παλαιότερων Δηλώσεων Ε9. Ο Γετίμης απέδειξε με τα στοιχεία που κατέθεσε, ότι η περιουσία του προέρχεται από γονική παροχή. Ειδικότερα ο Δ. Κώνστας επειδή είχε διατελέσει Υπηρεσιακός Υπουργός, (Σεπτ. 1996), κατέθεσε στο Δικαστήριο τα πορίσματα της διαδικασίας "πόθεν έσχες" για τα έτη ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟ ΒΑΘΜΟ Οι τέσσερις Πανεπιστημιακοί Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις καταδικάστηκαν παρά την απόδειξη της αθωότητάς τους κατά την ακροαματική διαδικασία για τα εξής αδικήματα: κακουργηματική υπεξαίρεση, απάτη και ψευδή βεβαίωση. Συγκεκριμένα καταδικάστηκαν (6/6/2007) στις εξής ποινές: Μεταξόπουλος 25 έτη κάθειρξη, Γετίμης 16 έτη κάθειρξη, Κώνστας και Παπαθανασόπουλος 14 έτη κάθειρξη. 3

4 Η ποινή στην οποία καταδικάστηκε στον πρώτο βαθμό ο Γεν. Γραμματέας του Παντείου (τρις ισόβια κάθειρξη και 15 έτη), το πρόσωπο το οποίο κατά νόμο είχε και την ευθύνη όλων των υπηρεσιών του Πανεπιστημίου και τον έλεγχο της συνέχειας της διοίκησης, καταδεικνύει ακριβώς και τον κεντρικό ρόλο τον οποίο πράγματι είχε στην όλη υπόθεση. Το δικαστήριο επίσης απήλλαξε, λόγω αμφιβολιών, την Προϊσταμένη Λογιστηρίου του Παντείου και την Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι οποίες είχαν κατά νόμο την ευθύνη για τον έλεγχο και την «εκκαθάριση» των δαπανών και επιπλέον διέθεταν την απαραίτητη τεχνογνωσία για την διενέργεια του ελέγχου των παραστατικών και των εντολών πληρωμής κατά την ελεγχόμενη περίοδο. Εφόσον απαλλάχθηκαν τα πρόσωπα που είναι αρμόδια για το λογιστικό έλεγχο των δαπανών, η απόφαση στην ουσία, αποδίδει αυθαίρετα ( χωρίς καμία θεμελίωση δόλου) την ευθύνη του λογιστικού ελέγχου και της εκκαθάρισης των δαπανών στους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις, οι οποίοι όμως δεν είναι διαχειριστές, αλλά λειτουργούν ως «Διατάκτες». Οι ακαδημαϊκοί, ωστόσο, είναι αιρετοί, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τη συνέχεια της διοίκησης, δεν διαθέτουν την τεχνογνωσία, ούτε την αρμοδιότητα, αλλά ούτε και την πραγματική δυνατότητα να λειτουργήσουν ως «προϊστάμενοι λογιστηρίου». Επίσης απεδείχθη ότι την Ferrari (που στο κατηγορητήριο φέρεται ότι αποκτήθηκε «από κοινού» με τους Πρυτάνεις) την είχε αγοράσει ο Γεν. Γραμματέας τον Απρίλιο του 1998 και κανείς από τους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις δεν είχε την παραμικρή σχέση με αυτήν την πράξη. Το δικαστήριο αγνόησε παντελώς επίσης το γεγονός ότι τα είδη υγιεινής που στάλθηκαν εκτός πανεπιστημίου (μετά το 1996) δεν βρέθηκαν σε σπίτια καθηγητών, αλλά σε σπίτια φίλων του Γεν. Γραμματέα. Η απόφαση του ίδιου δικαστηρίου αθώωσε επίσης τον μοναδικό υπάλληλο στο σπίτι του οποίου, και μόνον αυτού, αποδεδειγμένα βρέθηκαν είδη υγιεινής που προβάλλονταν από τα Μέσα Ενημέρωσης ως σκάνδαλο του Παντείου. Όσον αφορά την περίφημη υπόθεση υπεξαίρεσης του «μισθού Σημίτη», η οποία απασχόλησε ιδιαίτερα την κοινή γνώμη και κατασυκοφαντήθηκαν αδίκως οι Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις, αποδείχθηκε στο δικαστήριο, ότι χωρίς γνώση και ευθύνη των Πρυτανικών Αρχών, με τον μισθό αυτό πληρώθηκαν πρόσωπα που εργάστηκαν στην βιβλιοθήκη του Παντείου. Σε όλη την ακροαματική διαδικασία ουδείς μάρτυρας κατέθεσε ότι διαπίστωσε ή έστω άκουσε ότι κάποιος από τους κατηγορούμενους Πρυτάνεις ή Αντιπρυτάνεις είχε αποκομίσει ιδία οφέλη από τη συμμετοχή του στην Πρυτανεία. Το πλέον επιβαρυντικό στοιχείο που κατατέθηκε στο δικαστήριο ήταν από ένα μάρτυρα κατηγορίας ο οποίος κατέθεσε ως «αποδεικτικό» στοιχείο την προσωπική του κρίση: «Οι Πρυτάνεις δεν μπορεί παρά να ήξεραν»!!, Αξίζει να σημειωθεί, ότι ουδέν επιβαρυντικό στοιχείο προέκυψε για τους Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις, ενώ αποδείχθηκε με συγκεκριμένα στοιχεία ο τρόπος με τον οποίο το εγκληματικό κύκλωμα υπαλλήλων και προμηθευτών που καταχράστηκε δημόσιο χρήμα εξαπατούσε τις Πρυτανικές αρχές, παραποιώντας αποφάσεις του Πρυτανικού Συμβουλίου, εκδίδοντας πλαστά στοιχεία για δήθεν αποφάσεις τους (κατασκευασμένα «αποσπάσματα αποφάσεων Πρυτανικού Συμβουλίου»), καταστρατηγώντας το δημόσιο λογιστικό με επιτηδευμένες λογιστικές τεχνικές και τεχνάσματα. Το γεγονός ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο είχε διεξαγάγει τον κατασταλτικό έλεγχο για τα έτη της Πρυτανείας Κώνστα ( ) (με Αντιπρύτανη οικονομικών τον Π. Γετίμη) και είχε βρει τους λογαριασμούς «καλώς έχοντες», επίσης δεν επηρέασε την κρίση του Δικαστηρίου, το οποίο βρήκε ενόχους τους Πρυτάνεις. Είναι αξιοσημείωτο επίσης, ότι η καταδικαστική απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών (6/6/2007), αγνόησε και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την υπ. αρ. 2217/2005 προγενέστερη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο έκρινε για την ίδια υπόθεση και τα ίδια 4

5 πραγματικά περιστατικά, ρητά και κατηγορηματικά, ότι δεν μπορεί να καταλογιστεί δόλος, ούτε βαριά αμέλεια στους Αντιπρυτάνεις. 8. Είναι ευρύτερα γνωστή στην κοινή γνώμη η αξιοποίηση της καταδίκης στις 6 Ιουνίου 2007, από την τότε Κυβέρνηση. Την υπόθεση του Παντείου την εκμεταλλεύτηκε η Ν.Δ. και την προπαγάνδισε στην προεκλογική περίοδο (Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2007), ως μία υπόθεση που η ίδια οδήγησε να διαλευκανθεί σε βάθος, και με παραδειγματικές τιμωρίες για τους «Πράσινους Πρυτάνεις». Βλέπε: α. Δηλώσεις Υπουργών της κυβέρνησης (Αν. Υπ. Οικονομικών, Υπ. Δικαιοσύνης) στο Κοινοβούλιο ( , , ). β. Δηλώσεις Βουλευτών σε κανάλια («Εμείς διαφέρουμε από το ΠΑΣΟΚ, διότι δεν διστάζουμε να πάμε και Πρυτάνεις στη φυλακή» Ιούλιος/Αύγ. 2007), Θα πρέπει να τονιστεί, ότι οι δηλώσεις αυτές εστίαζαν παράλληλα στη επίθεση εναντίον των μαρτύρων υπεράσπισης (ιδιαίτερα των πολιτικών του ΠΑΣΟΚ: Θ. Πάγκαλου, Γερ. Αρσένη, Δ. Τσάτσου, Παντελή Οικονόμου και Ανδρέα Λοβέρδου) του Φ. Κουβέλη και των καθηγητών και πρώην Πρυτάνεων Γ. Πανούση και Γ. Γραμματικάκη, Γ. Μπαμπινιώτη, Κ. Αρβανιτόπουλου, Κ. Μπέη, Ν. Πετραλιά και Α. Λύτρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι, την παραμονή της συζήτησης στη Βουλή, δημοσιεύτηκαν σε κυριακάτικο φύλο οι φωτογραφίες των μαρτύρων υπεράσπισης, ώστε να δοθούν στη δημόσια καταισχύνη. Οι επιθέσεις αυτές, μαζί με τις πολιτικές επιθέσεις δημιούργησαν σοβαρό πρόβλημα στην υπεράσπιση των Πρυτάνεων και Αντιπρυτάνεων στο δεύτερο βαθμό, εφόσον πολλοί από τους μάρτυρες αυτούς απέφυγαν να υποστούν νέα διαπόμπευση, με αρνητικές συνέπειες στη διεξαγωγή δίκαιης δίκης. Η πολιτική εκμετάλλευση αυτής της υπόθεσης, με δημόσιες τοποθετήσεις Υπουργών στη Βουλή που θεωρούσαν αυτονόητη την ενοχή των Πρυτάνεων, αλλά και η σοβαρότατη καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης οδήγησαν σε δύο καταδίκες της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, μετά από προσφυγές των Δ. Κώνστα και Π. Γετίμη, για παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος για δίκαιη δίκη, (Άρθρα 6 και 13 ΕΣΔΑ) («Κώνστας κατά Ελλάδος» και «Γετίμης κατά Ελλάδος» ) (βλ.σχετ.) 9. Οι ανωτέρω αυθαιρεσίες, παραβιάσεις βασικών δικαιωμάτων, πλημμέλειες και ακυρότητες εκτίθενται στο υπόμνημα/ αναφορά Γετίμη προς τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου (Αρ. Πρ.199/ ), ζητώντας να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για δίκαιη δίκη σε δεύτερο βαθμό. Επιπροσθέτως αξίζει να σημειωθεί, ότι τα πρακτικά και η πρωτόδικη απόφαση, όχι μόνο εκδόθηκαν με καθυστέρηση 2,5 ετών (Ιούνιος 2007-Οκτώβριος 2011), αλλά περιείχαν αλλοιώσεις σε βασικές καταθέσεις μαρτύρων κατηγορίας και υπερασπίσεως (βλ. κατάθεση του αείμνηστου καθηγητή Δ.Τσάτσου). Οι μάρτυρες καθ. Α. Ανδρεόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΜΠ), καθ. Γ. Τσαμασφύρος (τ. Αντιπρύτανης ΕΜΠ), καθ. Δ. Τσάτσος και καθ. Ν. Τάτσος διαπίστωσαν από την ανάγνωση των Πρακτικών που τους επιδείχθηκαν ότι, όχι μόνο είχαν παραλειφθεί αποσπάσματα από τις καταθέσεις τους αλλά είχε παραποιηθεί και το περιεχόμενό τους. Το γεγονός αυτό αναγνώρισε το τριμελές Εφετείο, το οποίο με την Απόφαση υπ. αρ. 4305/ , δικαίωσε τους Γετίμη και Κώνστα που είχαν προσφύγει ( βλ. Αίτηση διόρθωσης των Πρακτικών). 10. ΣΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΑΘΜΟ Οι τρεις Πανεπιστημιακοί Κώνστας, Γετίμης, Παπαθανασόπουλος (ο Μεταξόπουλος είχε ήδη αποβιώσει) καταδικάστηκαν ( ) και πάλι, με τη γενικόλογη διατύπωση «Ως πρωτοδίκως», σε 14 χρόνια κάθειρξη για τα εξής αδικήματα: κακουργηματική υπεξαίρεση, απάτη και ψευδή βεβαίωση. Η ποινή του Γεν. Γραμματέα μετατράπηκε από 3 ισόβια σε κάθειρξη 25 ετών. 5

6 Όπως και στον πρώτο έτσι και στο δεύτερο βαθμό ουδείς μάρτυρας συμπεριλαμβανομένων του Ορκωτού Ελεγκτή, των τριών Επιθεωρητριών, και όλων των μαρτύρων του κατηγορητηρίου, κατέθεσε ότι διαπίστωσε η έστω άκουσε ότι κάποιοι από τους κατηγορουμένους Πρυτάνεις η Αντιπρυτάνεις είχε αποκομίσει ίδια οφέλη από τη συμμετοχή τους στη Διοίκηση του Πανεπιστημίου. Η καταδίκη των καθηγητών είναι εντελώς αναιτιολόγητη στο βαθμό που: από κανένα στοιχείο της ακροαματικής διαδικασίας δεν προέκυψε η ενοχή τους ουδεμία μαρτυρία ή στοιχείο υφίσταται που να στοιχειοθετεί πράξη ιδιοποίησης εκ μέρους των πρυτάνεων και αντιπρυτάνεων ΤΑ ΜΟΝΑ ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΣΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΑΘΜΟ είναι τα εξής: το κύριο πρόσωπο που εμπλέκεται και προκύπτει ότι οργάνωσε την απάτη στο Πάντειο ο Γενικός Γραμματέας του Παντείου ζήτησε «συγνώμη» από τους Καθηγητές ενώπιον του δικαστηρίου γιατί ενεπλάκησαν άδικα σε αυτή την υπόθεση διετάχθη άνοιγμα όλων των τραπεζικών λογαριασμών των κατηγορουμένων και μετά από ενδελεχή έλεγχο (συμπεριλαμβανομένων των λογαριασμών συζύγου και τέκνων), ουδέν μεμπτό προέκυψε για τους Καθηγητές η πρόταση της Εισαγγελέως ζήτησε την απαλλαγή των Καθηγητών, γεγονός που καταδεικνύει ότι δεν στοιχειοθετείται η ενοχή τους. Ειδικότερα από την πολύμηνη ακροαματική διαδικασία (17 μήνες) προέκυψε με αρκετή σαφήνεια ότι στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, το λογιστήριο εφάρμοζε ιδιότυπες και παράνομες μεθόδους (π.χ., έκδοση ισολογισμών χρηματικής διαχείρισης αντί απολογισμών), χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό από τις εκάστοτε αιρετές πανεπιστημιακές διοικήσεις ή τις κατά νόμο αρμόδιες εποπτικές κρατικές αρχές, οι οποίες ουδέποτε παρατήρησαν το παραμικρό επιλήψιμο (Προληπτικός έλεγχος παρέδρου Ελεγκτικού Συνεδρίου, Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, Τράπεζα της Ελλάδος, ΔΟΥ Καλλιθέας, κ.λπ). Το λογιστήριο λειτουργούσε με την ίδια σύνθεση τουλάχιστον μία εικοσαετία πριν αναλάβουν τη διοίκηση του ιδρύματος οι καταδικασθέντες Πρυτάνεις. Ο παράνομος και παράτυπος τρόπος λειτουργίας του Λογιστηρίου εντάθηκε στην επίδικη περίοδο, με την Πανεπιστημιοποίηση του Παντείου (από Σχολή 3 Τμημάτων σε Πανεπιστήμιο 8 Τμημάτων), αύξηση των κονδυλίων, πολλαπλασιασμό των μικρών και μεγάλων εργων που έπρεπε να πραγματοποιηθούν κλπ. Οι οικονομικές ατασθαλίες ήταν αδύνατον να γίνουν αντιληπτές από τις αιρετές πανεπιστημιακες αρχές. Εξ αλλου ουδείς, ακόμη και οι πλέον εμπαθείς μάρτυρες κατηγορίας, κατέθεσε στο δικαστήριο ότι προειδοποίησε τους Πρυτάνεις, ή ότι έθεσε ποτέ, προφορικά ή γραπτά, υπόψη των συλλογικών οργάνων του Παντείου ότι κάτι ύποπτο συνέβαινε στο Λογιστήριο. Προέκυψαν επίσης σοβαρές ενδείξεις για υπεξαίρεση, το ύψος της οποίας μόνο να πιθανολογηθεί μπορεί, λόγω της προχειρότητας των ελέγχων και των ενδο-πανεπιστημιακών ανταγωνισμών. Η επιλεκτική διοχέτευση στοιχείων στα ΜΜΕ (π.χ. υλικά του Πανεπιστημίου σε ιδιώτες ή υπαλλήλους, τα οποία πάντως δεν πήγαν ποτέ σε σπίτια Καθηγητών) δημιούργησε εσφαλμένες εντυπώσεις στην κοινή γνώμη για τις πραγματικές διαστάσεις αυτής της υπόθεσης. 6

7 Τέλος, προέκυψε με σαφήνεια, ότι μια ομάδα υπαλλήλων του Λογιστηρίου, με κύριο υπαίτιο τον Γενικό Γραμματέα, παραπλανούσε συστηματικά τις Πρυτανικές αρχές κατασκευάζοντας πλαστά παραστατικά, τιμολόγια κλπ καθώς επίσης και πλαστά αποσπάσματα αποφάσεων του Πρυτανικού Συμβουλίου (τα οποία συγκρινόμενα με τα αληθή πλήρη Πρακτικά ήσαν ξένα προς το περιεχόμενο των αποφάσεων του Πρυτανικού ασφαλώς δεν υπάρχουν Πρυτανικά Συμβούλια που να έχουν πάρει αποφάσεις για αγορά τζακιών, πολυτελών ειδών υγιεινής, τζακούζι κα...) Σημειώνεται επίσης, ότι ο Γεν. Γραμματέας ήταν ένα πρόσωπο το οποίο απολάμβανε της εμπιστοσύνης όλων των διοικήσεων, ήδη πολύ πριν την ανάληψη της Πρυτανείας από τον Δ. Κώνστα. Στη θέση του Γραμματέα του Πανεπιστημίου δεν «διορίσθηκε» από τις Πρυτανικές Αρχές, όπως εσφαλμένα διαδίδεται από τα ΜΜΕ, αλλά τοποθετήθηκε μετά από εκλογή του από τη Σύγκλητο, με συντριπτική μάλιστα πλειοψηφία! Από τη Σύγκλητο εξελέγη τρεις φορές και με εξαιρετικά επαινετικά σχόλια. Ο Πρύτανης που διενήργησε τον έλεγχο των οικονομικών του Παντείου (1998), ως μέλος της Συγκλήτου το 1995 τον είχε ο ίδιος ψηφίσει στη θέση αυτή λέγοντας: «αυτόν τον άνθρωπο χρειάζεται το Πανεπιστήμιό μας για να αναπτυχθεί και να διεκδικήσει νέους πόρους». Οι δηλώσεις αυτές σώζονται στα Πρακτικά της Συγκλήτου (1995). Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γεν. Γραμματέας είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη και των συγκεκριμένων Πρυτανικών Αρχών, τις οποίες συστηματικά εξαπατούσε προσκομίζοντας πλαστά έγγραφα και αποσπώντας την υπογραφή τους. 11. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι η καταδικαστική απόφαση αγνόησε παντελώς την Ομόφωνη Απόφαση Ανωτάτου Δικαστηρίου, της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, (Αρ. 195/2010), το οποίο για την ίδια υπόθεση έκρινε ότι οι προσφεύγοντες Αντιπρυτάνεις Γετίμης και Παπαθανασόπουλος δεν ευθύνονται με δόλο, ούτε καν με βαρεία αμέλεια. Σημειώνεται ότι κατά τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου («Σταυρόπουλος κατά Ελλάδος»), θα έπρεπε η κρίση της Ολομέλειας του Ανώτερου Δικαστηρίου (Ελεγκτικό Συνέδριο) να δεσμεύει και την κρίση κάθε άλλης δημόσιας αρχής ή δικαστηρίου (Πενταμελές Εφετείο Αθηνών). Εξάλλου, οι κατηγορίες και οι καταδίκες δεν στηρίζονται σε πορίσματα της κατά νόμον αρμόδιας δημόσιας αρχής (δηλαδή του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης). Αντιθέτως μάλιστα, για την περίοδο (Κώνστα Γετίμη), υπάρχει καταστατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου ο οποίος κρίνει τους λογαριασμούς ως καλώς έχοντες. Το κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου που έκανε τον κατασταλτικό έλεγχο διαπίστωσε επίσης πλεόνασμα περίπου 500 εκατ. δρχ. για το έτος 1995! (τελεσίδικη απόφαση). Επιπλέον, ολόκληρη η διαδικασία του ελέγχου από τον ορκωτό λογιστή και τις Οικονομικές Επιθεωρήτριες, όσον αφορά την περίοδο , πραγματοποιήθηκε χωρίς να υπάρχουν πρωτότυπα παραστατικά, εφόσον αυτά είχαν πολτοποιηθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο μετά το πέρας του κατασταλτικού ελέγχου του. Τέλος, ούτε η προδικασία, ούτε το κατηγορητήριο, αλλά ούτε κατά τη διάρκεια των δύο πολύμηνων δικών (18 μήνες η πρωτόδικη και 17 μήνες η κατ έφεσιν δίκη) εξατομικεύτηκαν ποινικές ευθύνες όσον αφορά τους καθηγητές Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις, που κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν αδίκως στην υπόθεση αυτή. 12. Η άδικη, αθεμελίωτη και βαρύτατη καταδίκη σε δεύτερο βαθμό (παρά την αντίθετη Εισαγγελική πρόταση) προκάλεσε την αντίδραση της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας. Περισσότεροι από 40 επιφανείς διεθνώς ακαδημαϊκοί που έχουν διατελέσει Κοσμήτορες ή 7

8 Πρυτάνεις σε διακεκριμένα πανεπιστήμια της αλλοδαπής υπέγραψαν σχετική δήλωση συμπαράστασης για τον Γετίμη (βλ. σχετικό). Το ίδιο έπραξε και ανάλογος αριθμός Ελλήνων Καθηγητών ΑΕΙ (βλ. σχετικό). Είναι σαφές ότι πρόκειται για μια υπόθεση που εκθέτει διεθνώς την ελληνική δικαιοσύνη και τη χώρα μας. 13. Τον Ιούνιο του 2012 οι τρεις καθηγητές οδηγήθηκαν στην φυλακή. Η καταδικαστική απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών ( ) βρήκε τον Γετίμη στη Γερμανία, όπου δίδασκε στο Πανεπιστήμιο του Ντάρμστατ. Επέστρεψε αμέσως αυτοβούλως, προκειμένου να ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά του, εξαντλώντας τα ένδικα μέσα μέχρι την τελική του αθώωση. Ωστόσο, η μέχρι σήμερα μη καθαρογράφηση της απόφασης και των πρακτικών ( ενάμισι χρόνο μετά την απαγγελία της) ουσιαστικά θέτει τους Καθηγητές σε καθεστώς ομηρίας, διότι εμποδίζει την εκδίκαση της Αιτήσεως Αναιρέσεως από τον Άρειο Πάγο και την έκδοση της αμετάκλητης απόφασης για την υπόθεση. Σήμερα, μετά από αποφάσεις του Πενταμελούς Εφετείου Αναστολών Αθηνών και οι τρεις Καθηγητές είναι ελεύθεροι, με αναστολή εκτέλεσης της ποινής, αναμένοντας την καθαρογράφηση της απόφασης και την εκδίκαση της αίτησης αναίρεσης στον Άρειο Πάγο. 14. Η κρίση της δικαιοσύνης δεν έχει ακόμη εξαντληθεί και μπορεί να επανορθώσει την αδικία. Αυτός είναι και ο ρόλος του Αρείου Πάγου. Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί ότι σε αυτή την πολύπλοκη δικαστική υπόθεση έχουν υπάρξει και φωτεινά παραδείγματα πράξεων και δικαστικών αποφάσεων που συμβάλλουν στη αποκατάσταση της αλήθειας, και οι οποίες θα οδηγήσουν όχι μόνο στην προσωπική δικαίωση των αδίκως καταδικασθέντων Πρυτάνεων και Αντιπρυτάνεων, αλλά και στην αποκατάσταση του κύρους της ακαδημαϊκής ιδιότητας, που έχει πληγεί ευθέως. Οι πράξεις και αποφάσεις αφορούν: την Απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών, υπ. αρ. 4305/ , το οποίο δικαίωσε τους Γετίμη και Κώνστα που είχαν προσφύγει για αλλοίωση καταθέσεων μαρτύρων (Αίτηση διόρθωσης των Πρακτικών). την εισαγγελική πρόταση, στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών (Απρίλιος 2012), με την οποία ζήτησε την απαλλαγή των Καθηγητών. Τις δύο Αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Απόφαση Ε Τμήματος, αρ. 2217/2005, και Ομόφωνη Απόφαση της Ολομέλειας του, Αρ. 195/2010), οι οποίες έκριναν ότι όσον αφορά τους Αντιπρυτάνεις δεν στοιχειοθετείται δόλος, ούτε καν βαρεία αμέλεια, ενώ ταυτόχρονα έκρινε ως αντισυνταγματικό τον καταλογισμό που πραγματοποιήθηκε. Τις δύο αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), («Κώνστας κατά Ελλάδος» και «Γετίμης κατά Ελλάδος» ), το οποίο έκρινε ότι στην περίπτωση της υπόθεσης του Παντείου έχουν παραβιασθεί σοβαρά δικαιώματα των κατηγορουμένων τα οποία προστατεύονται από την ΕΣΔΑ (το τεκμήριο της αθωότητας και το δικαίωμα για δίκαιη δίκη) 15. Η σημαντικότερη πρόσφατη εξέλιξη όμως, αφορά την έκβαση της Δεύτερης Δίκης του Παντείου Πανεπιστημίου. Πρόκειται για ένα υπόλοιπο οικονομικού ελλείμματος του Πανεπιστημίου, που διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, και για το οποίο παραπέμφθηκαν πάλι οι καθηγητές με απευθείας κλήση στο ακροατήριο και τις επιβαρυντικές διατάξεις του Ν.1608/1950, με το ίδιο κατηγορητήριο περί "από κοινού" δράσης υπαλλήλων και καθηγητών και για τις ίδιες 8

9 εγκληματικές πράξεις (υπεξαίρεση), όπως στην κύρια δίκη. Το Τριμελές Εφετείο Αθηνών αποφάσισε ομόφωνα ( ), και μετά από απαλλακτική πρόταση του Εισαγγελέα, την αθώωση των Καθηγητών του Παντείου (με αμετάκλητη απόφασή του). Η πρόσφατη αθωωτική απόφαση διαχωρίζει πλήρως το ρόλο των καθηγητών, τους οποίους ομοφώνως απαλλάσσει από κάθε κατηγορία ανατρέποντας πλήρως το βασικό σκεπτικό των προηγούμενων καταδικαστικών αποφάσεων. Το σκεπτικό της καταδίκης των Πρυτάνεων, όπως καταγράφεται στην μοναδική προς το παρόν καθαρογραμμένη απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, συνοψίζεται στη θεωρία ότι οι Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις λειτουργούσαν «από κοινού» με τους υπαλλήλους ως εγκληματική ομάδα για τη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, ενώ ο κυρίως υπεύθυνος υπάλληλος, ο Γενικός Γραμματέας, χαρακτηρίζεται ως ο «ταμίας» που εισέπραττε χρήματα εκ μέρους όλων. Επιπλέον, κατά την ακροαματική διαδικασία, ο Γενικός Γραμματείας δήλωσε κατηγορηματικά ότι ουδέποτε έδωσε χρήματα σε Αντιπρυτάνεις η Πρυτάνεις, και ουδέποτε έλαβε εντολές από αυτούς για οποιαδήποτε παράνομη η και παράτυπη πράξη. Η σημαντική αυτή απόφαση, που θέτει υπό αμφισβήτηση την ουσία των προηγούμενων, ενισχύει την προοπτική ευδοκίμησης των Αιτήσεων Αναίρεσης από τον Άρειο Πάγο. 9