ΟΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΑ ΤΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΟΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΑ ΤΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ"

Transcript

1 ελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας τοµ. XXXVI, 2004 Πρακτικά 10 ου ιεθνούς Συνεδρίου, Θεσ/νίκη Απρίλιος 2004 Bulletin of the Geological Society of Greece vol. XXXVI, 2004 Proceedings of the 10 th International Congress, Thessaloniki, April 2004 ΟΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΑ ΤΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Φέρµελη Γ. 1, Μαρκοπούλου- ιακαντώνη Α. 2 1 Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Μεσογείων 406, Αθήνα, georgia@pi-schools.gr 2 Τοµέας Ιστορικής ς-παλαιοντολογίας, Τµήµα ς και Γεωπεριβάλλοντος, Πανεπιστήµιο Αθηνών, Πανεπιστηµιούπολη Ζωγράφου, Αθήνα, amarkop@geol.uoa.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η έχει πάψει να υφίσταται ως ανεξάρτητο µάθηµα στη ευτεροβάθµια Εκπαίδευση από το Στοιχεία των γεωεπιστηµών περιλαµβάνονται στο αναλυτικό πρόγραµµα του µαθήµατος της «Γεωγραφίας» της Α και Β τάξης του Γυµνασίου, καθώς και στα µαθήµατα επιλογής της Β τάξης του Ενιαίου Λυκείου «Αρχές Περιβαλλοντικών Eπιστηµών» και «ιαχείριση Φυσικών Πόρων». Τρεις τρόποι φαίνεται να υπάρχουν για να ενταχθούν οι γεωεπιστήµες σήµερα στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα: α) Με το µάθηµα «-Γεωγραφία» και τις διαθεµατικές εργασίες που προτείνονται από το «ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών» και την «Ευέλικτη ζώνη» στο Γυµνάσιο, β) Με τα µαθήµατα επιλογής της Β τάξης του Ενιαίου Λυκείου «Αρχές Περιβαλλοντικών Eπιστηµών» και «ιαχείριση Φυσικών Πόρων» και γ) Με τα προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Γυµνάσιο και το Ενιαίο Λύκειο. 1 Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 1.1 Το Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών (ΑΠΣ) της «ς-γεωγραφίας» στο Γυµνάσιο Θα ξεκινήσουµε την αναφορά µας στα Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών (ΑΠΣ) της «ς-γεωγραφίας» από το αναλυτικό πρόγραµµα του 1996, διότι σ αυτό στηρίζονται τα εγχειρίδια της Γεωγραφίας της Α και Β Γυµνασίου (Καράµπατσα et al. 1997, Καράµπατσα et al. 1998) που διδάσκονται σήµερα στο Γυµνάσιο. Να σηµειωθεί ότι το µάθηµα έχει αλλάξει ονοµασία µε βάση το πρόσφατο Αναλυτικό Πρόγραµ- µα Σπουδών του 2001, αντί «Γεωγραφία» ονοµάζεται «- Γεωγραφία», αλλά ακόµη οι µαθητές διδάσκονται από τα πιο πάνω βιβλία «-Γεωγραφία» Α Γυµνασίου Το Αναλυτικό Πρόγραµµα της «Γεωγραφίας» της Α Γυµνασίου περιγράφεται στο ΦΕΚ: 241Α'/ , χωρίζεται σε τρεις ενότητες που είναι διαρθρωµένες σε 48 µαθήµατα (Πίν. 1). Το πρόγραµµα σπουδών της «ς-γεωγραφίας» της Α' Γυµνασίου (ΦΕΚ: 1375Β / , άρθρο 5 και βελτίωση µε το ΦΕΚ: 304τ. Β / ) είναι διαρθρωµένο στις ίδιες ενότητες και έχει περίπου το ίδιο περιεχόµενο µε το ΦΕΚ: 241τ. Α'/ Συγκεκριµένα χωρίζεται σε τρεις ενότητες και προτείνονται 48 διδακτικές ώρες για τη διδασκαλία του (Πίν. 1). Στη ενότητα «Φυσικό Περιβάλλον» και στα δύο ανωτέρω αναλυτικά προγράµµατα προτείνεται το ίδιο περίπου περιεχόµενο. Σ αυτή την ενότητα περιλαµβάνονται και τα στοιχεία των γεωεπιστη- µών (Πίν. 2). Η µόνη διαφορά µεταξύ των δύο αναλυτικών προγραµµάτων είναι ότι στο ΦΕΚ του 1996 προτείνονται 6 ώρες ενώ, στα ΦΕΚ του 2001 και 2003 προτείνονται 15 διδακτικές ώρες για τις γεωεπιστήµες. ηλαδή περίπου το 1/3 των συνολικά προτεινοµένων ωρών διδασκαλίας. Στην Ενότητα «Φυσικό Περιβάλλον» περιλαµβάνονται και οι προβλεπόµενες από το ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών ( ΕΠΠΣ) (ΦΕΚ: 1366τ. Β'/ , βελτίωση ΦΕΚ: 1196τ. Β'/ ) γεωλογικές γνώσεις. 639

2 Πίνακας 1. ιάρθρωση του αναλυτικού προγράµµατος της «ς-γεωγραφίας» στο Γυµνάσιο ΦΕΚ: 241Α'/ ΦΕΚ: 1375τ. Β / , άρθρο 5 και βελτίωση µε το ΦΕΚ: 304τ. Β / Α Γυµνασίου 1η Χάρτες (6 µαθ.) 1η Χάρτες (6 ώρες) 2η Φυσικό περιβάλλον (26 µαθ.) 2η Φυσικό περιβάλλον (30 ώρες) 3η Οι άνθρωποι και οι δραστηριότητές τους (16 µαθ.) 3η Οι άνθρωποι και οι δραστηριότητές τους (12 ώρες) (Σύνολο 48 µαθ./ώρες) (Σύνολο 48 ώρες) Β Γυµνασίου 1η Χάρτες, µε τρεις επιµέρους ενότητες. 2η Το φυσικό περιβάλλον, µε οκτώ επιµέρους ενότητες. 3η Οι άνθρωποι και οι δραστηριότητες τους, µε επτά επιµέρους ενότητες. (Σύνολο 49 µαθ./ώρες*) 1η Χάρτες (5 ώρες) 2η Το φυσικό περιβάλλον της Ευρώπης (17 ώρες) 3η Οι κάτοικοι της Ευρώπης (12 ώρες) 4η Οικονοµικές δραστηριότητες των ευρωπαίων (14 ώρες) (Σύνολο 48 ώρες) Το αντίστοιχο βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες:1η Χάρτες- µε 6 µαθήµατα, 2η Οι κάτοικοι της Ευρώπης- µε 11 µαθήµατα, 3η Το φυσικό περιβάλλον- µε 14 µαθήµατα, 4η Οικονοµικές δραστηριότητες- µε 18 µαθήµατα. Πίνακας 2. «-Γεωγραφία» Γυµνασίου - Σύγκριση των στοιχείων γεωλογικού περιεχοµένου µεταξύ των αναλυτικών προγραµµάτων σπουδών του 1996 και 2001, ΦΕΚ: 24τ. Α'/ ΦΕΚ: 1375τ. Β / , άρθρο 5 και βελτίωση µε το ΦΕΚ: 304τ. Β / Α Γυµνασίου 2η Γενική ενότητα: Το Φυσικό Περιβάλλον (Ευρώπη Β ενότητα: Το Φυσικό Περιβάλλον και Ελλάδα) Επιµέρους ενότητες/ Βασικά στοιχεία περιεχοµένου Θεµατικές ενότητες ( ιατιθέµενος χρόνος) Ο πλανήτης γη οµή του εσωτερικού της Γης. Κινήσεις της Γης και σχετικά φαινόµενα. Θερµικές ζώνες. 3 ώρες Λιθόσφαιρα Περιγραφή του εσωτερικού της γης. Οι δυνάµεις που διαµορφώνουν το ανάγλυφο της γης. Σύντοµη αναφορά τους. Σεισµοί και ηφαίστεια. Γεωγραφική κατανοµή. Οι λιθοσφαιρικές πλάκες. Οι µεγάλες οροσειρές του πλανήτη. Οι µεγάλες πεδιάδες του πλανήτη Η ορεινή και πεδινή Ελλάδα (Σύνολο 6 µαθήµ./ώρες) Η λιθόσφαιρα Λιθοσφαιρικές πλάκες -σχετική κίνηση- συνέπειες. Ενδογενείς δυνάµεις (ηφαίστεια, σεισµοί) και εξωγενείς δυνάµεις (διάβρωση, απόθεση). Γεωλογικός χρόνος. Γενικό ανάγλυφο της γης, γενική περιγραφή των η- πείρων, µεγάλες οροσειρές. (Σύνολο 15 ώρες) Β Γυµνασίου 2η Γενική ενότητα: Το Φυσικό Περιβάλλον (Ευρώπη Β ενότητα: Το Φυσικό Περιβάλλον της Ευρώπης και Ελλάδα) Επιµέρους ενότητες/ Βασικά στοιχεία περιεχοµένου Θεµατικές ενότητες ( ιατιθέµενος χρόνος) 1. Σύντοµη γεωγραφική ιστορία της Ευρώπης 1.Η Γεωλογική ιστορία της Ευρώπης Συνοπτική παρουσίαση της γεωλογικής ιστορίας της Σεισµικότητα στον ευρωπαϊκό χώρο. Ευρώπης. Βαλτική ασπίδα. Καληδονική, Ερκύνια και Σεισµικότητα στο χώρο της Ελλάδας. Αλπική πτύχωση. Παλαιοευρώπη, Μεσευρώπη και Νεοευρώπη. Σχέση γεωλογικής ιστορίας και αναγλύφου. Ύψος και µορφή βουνών, πεδιάδων κ.λπ. 2. Το ανάγλυφο, η ηφαιστειότητα και η σεισµικότητα της Ελλάδας. ηµιουργία του ελληνικού ανάγλυφου. Τα όρια της ευρωπαϊκής και αφρικανικής πλάκας. Η κίνηση των πλακών και ο ρόλος της στους σεισµούς και τα ηφαίστεια της νότιας Ευρώπης. Το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου (Σύνολο 2 µαθήµ./ώρες) (Σύνολο 5 ώρες) 640

3 1.1.2 «-Γεωγραφία» Β Γυµνασίου Το αναλυτικό πρόγραµµα της «Γεωγραφίας» της Β' Γυµνασίου του 1996 (ΦΕΚ:241τ. Α'/ ), χωρίζεται σε τρεις ενότητες, ενώ το αντίστοιχο εγχειρίδιο της Γεωγραφίας είναι διαρθρωµένο σε τέσσερις ενότητες. Το νέο πρόγραµµα σπουδών (ΦΕΚ: 1375, Β / , άρθρο 5 και βελτίωση µε το ΦΕΚ: 304τ. Β / ), χωρίζεται σε 4 ενότητες (Πίν. 1). Στην ενότητα «Φυσικό Περιβάλλον» και στα δύο ανωτέρω αναλυτικά προγράµµατα προτείνεται το ίδιο περίπου περιεχόµενο (Πίν. 1). Σ αυτή την ενότητα, περιλαµβάνονται και τα στοιχεία των γεωεπιστηµών (Πιν. 2). Η µόνη διαφορά είναι ότι στο ΦΕΚ του 1996 προτείνονται 2 µαθήµατα (ώρες), ενώ στο ΦΕΚ του προτείνονται 5 διδακτικές ώρες για την ανάπτυξη του αντικειµένου. Στην Ενότητα Φυσικό Περιβάλλον περιλαµβάνονται και οι προβλεπόµενες από το ΕΠΠΣ ( ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών, ΦΕΚ: 1366τ. Β'/ , βελτίωση ΦΕΚ: 1196τ. Β'/ ) γεωλογικές γνώσεις ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών ( ΕΠΠΣ) ς Γεωγραφίας Το ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών ( ΕΠΠΣ) εισάγεται για πρώτη φορά µε το ΦΕΚ 1366 τ. Β / στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα. Στο ΕΠΠΣ διατηρούνται τα διακριτά µαθήµατα και παράλληλα προωθούνται ποικίλοι τρόποι συσχέτισης της γνώσης σε δύο άξονες «διαθεµατικότητας», τον κατακόρυφο (Ενιαίο) και τον οριζόντιο ( ιαθεµατικό). Το περιεχόµενο και η διαδικασία επεξεργασίας των διαφόρων εννοιών και πληροφοριών πρέπει να διασφαλίζει την εσωτερική συνοχή, τη συνέχεια και την ενιαία ανάπτυξη, τις διεπιστηµονικές θεωρήσεις και συσχετίσεις, καθώς και τις διαθεµατικές προεκτάσεις. Μέσα από το ΑΠΣ του κάθε µαθήµατος προτείνεται να αναζητηθούν οι προεκτάσεις και οι συσχετίσεις που έχουν τα εξεταζόµενα θέµατα των αυτοτελών µαθηµάτων στο πεδίο των επιστηµών, της τέχνης, της τεχνολογίας, αλλά και στη διαµόρφωση στάσεων και αξιών. Η γενικότερη αυτή προσέγγιση, δηλαδή η «διαθεµατική προσέγγιση», είναι ένας όρος γενικότερος του όρου «διεπιστηµονικότητα» και δίνει τη δυνατότητα στο µαθητή να συγκροτήσει ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων, δηλαδή µια ολιστική προσέγγιση της γνώσης, η οποία του επιτρέπει να διαµορφώσει µια προσωπική άποψη για επιστηµονικά θέµατα τα οποία σχετίζονται µεταξύ τους και συνδέονται άµεσα µε ζητήµατα της καθηµερινής ζωής (ΦΕΚ 304τ. Β'/ ). Στους πέντε άξονες γνωστικού αντικειµένου που είναι διαρθρωµένο το ΕΠΠΣ της «ς- Γεωγραφίας» στο Γυµνάσιο τα γεωλογικά στοιχεία περιέχονται στην ενότητα Φυσικό Περιβάλλον ως ακολούθως: Α Γυµνασίου: Λιθόσφαιρα/ οµή του εσωτερικού της γης, Οι λιθοσφαιρικές πλάκες και οι κινήσεις τους, Οι ενδογενείς δυνάµεις και οι εκδηλώσεις τους (ηφαίστεια, σεισµοί), Εξωγενείς δυνάµεις (διάβρωση, απόθεση), Γεωλογικός χρόνος. Β Γυµνασίου: Γεωλογικοί αιώνες, Συνοπτική γεωλογική ιστορία και τεκτονικές περιοχές της Ευρώπης και της Ελλάδας, Ενδογενείς δυνάµεις, Ηφαίστεια και σεισµικότητα της Ευρώπης και της Ελλάδας, Ανάγλυφο και φυτογεωγραφικές περιοχές της Ευρώπης και της Ελλάδας, Θάλασσες και ακτές της Ευρώπης και της Ελλάδας, Μεσόγειος. Για το µάθηµα της «ς- Γεωγραφίας» Α και Β Γυµνασίου, προτείνονται έξι διαθεµατικά σχέδια εργασίας (Πιν. 3). Πίνακας 3. Προτεινόµενα «ιαθεµατικά Σχέδια Εργασίας» στο ΕΠΠΣ της «ς- Γεωγραφίας» Γυµνασίου Α Γυµνασίου Β Γυµνασίου Ποτάµια και άνθρωποι Οι ακτές του τόπου µου Τα ηφαίστεια και οι σεισµοί Μεσόγειος και µεσογειακοί πολιτισµοί Η πόλη µου Οι πόλεις της Ευρώπης «Ηφαίστεια και σεισµοί». Μελετώντας, στο ΕΠΠΣ, τα σχόλια στα προτεινόµενα διαθεµατικά σχέδια, διαπιστώνεται η απουσία της γεωλογίας ακόµη και σε θέµατα που προσφέρονται γι αυτό το σκοπό, µε µόνη εξαίρεση το θέµα Σχόλια και παρατηρήσεις για το αναλυτικό πρόγραµµα σπουδών (ΑΠΣ) της «ς-γεωγραφίας» στο Γυµνάσιο Ενώ ο τίτλος του µαθήµατος άλλαξε, σύµφωνα µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών, από «Γεωγραφία» σε «-Γεωγραφία»: α) εν έχει αλλάξει σηµαντικά το περιεχόµενο του µαθή- 641

4 µατος σε σχέση µε το Αναλυτικό Πρόγραµµα του µαθήµατος της Γεωγραφίας του 1996, β) Σε πολλά σηµεία µέσα στο πρόγραµµα σπουδών αναφέρεται µόνο η λέξη «Γεωγραφία» ή το επίθετο «γεωγραφικός» (Πίν. 4), γ) Η λέξη «µόνη» δεν αναφέρεται πουθενά, ενώ αντίθετα αναφέρεται η λέξη «Βιολογία» (προφανώς εκ παραδροµής). Να σηµειωθεί ότι µε τη βελτίωση του Πίνακας 4. Η λέξη «Γεωγραφία» και το επίθετο «γεωγραφικός» στο αναλυτικό πρόγραµµα σπουδών της «ς- Γεωγραφίας»-Παραδείγµατα Σελίδα 1516: Η σύγχρονη Γεωγραφία είναι µια αυτόνοµη επιστή- µη Σελίδα 1534:..στο Γυµνάσιο, η ερµηνεία των πολυσύνθετων φαινοµένων που έχουν γεωγραφικό χαρακτήρα... Σελίδα 1535: Η Γεωγραφία από τη φύση της σχετίζεται..., Σελίδα 1537:...η σύγχρονη σχολική Γεωγραφία... Σελίδα 1537: Σήµερα η γεωγραφική εκπαίδευση... Σελίδα 1538:...επεξεργάζεται τα γεωγραφικά δεδοµένα... Σελίδα 1538: αιτιολόγηση και ερµηνεία των γεωγραφικών δεδοµένων...και ακολουθεί παράδειγµα όπου αναφέρεται ότι µετά την παρατήρηση της γεωγραφικής κατανοµής των ποτα- µών... Σελίδα 1538: Με την εξοικείωση... Των γεωγραφικών δεδοµένων... Σελίδα 1539:...η αποµνηµόνευση γεωγραφικών... προγράµµατος σπουδών (ΦΕΚ: 304τ. Β / ), διαγράφηκε η λέξη Βιολογία. Επίσης στη σελίδα 1547 του α- ναλυτικού προγράµµατος σπουδών όπου περιγράφεται το προφίλ του εκπαιδευτικού που διδάσκει το µάθηµα της «ς-γεωγραφίας», µάλλον δε λαµβάνονται υπόψη οι Γεωλόγοι εκπαιδευτικοί αφού αναφέρεται: «..Τα κύρια προβλήµατα που αντιµετωπίζει η διδασκαλία της «ς-γεωγραφίας» στη Β'/θµια εκπαίδευση είναι: Η απουσία ειδικευµένων εκπαιδευτικών. Είναι γνωστό ότι το µάθηµα αυτό διδάσκεται από καθηγητές πολλών ειδικοτήτων (κυρίως ΠΕ4), οι οποίοι δεν έχουν διδαχθεί ποτέ Γεωγραφία στις πανεπιστηµιακές τους σπουδές. Το γεγονός αυτό δηµιουργεί πολλές δυσκολίες, γιατί η σύγχρονη Γεωγραφία, εκτός από τη µελέτη του φυσικού περιβάλλοντος περιλαµβάνει και ορισµένα στοιχεία οικονοµικής και κοινωνιολογικής προσέγγισης των σχέσεων ανθρώπου και χώρου, τα οποία είναι ξένα προς το είδος της εκπαίδευσης, την οποία έχει υποστεί ο Φυσικός επιστήµων». 1.2 Οι γεωεπιστήµες στα σχολικά εγχειρίδια της «ς-γεωγραφίας» στο Γυµνάσιο Στο Γυµνάσιο τα στοιχεία των γεωεπιστηµών όπως αναφέραµε ανωτέρω περιλαµβάνονται στα εγχειρίδια της «Γεωγραφίας» της Α και Β τάξης του Γυµνασίου. Αναλυτικότερα: «Γεωγραφία» A Γυµνασίου ΦΕΚ 303 τ. Β' ΦΕΚ 1375 τ. Β' ΦΕΚ 241, τ. Α υνατότητα & Στοιχεία ς Στοιχεία ς Γεωγραφία Α Γυµνασίου Σχήµα 1., γεωλογικά στοιχεία και δυνατότητα εισαγωγής γεωλογικών στοιχείων στα αναλυτικά προγράµµατα σπουδών της «ς- Γεωγραφίας» Α Γυµνασίου. συνολικά το βιβλίο αποτελείται από 48 µαθήµατα. 44% 69% 69% 71% 75% 96% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 241, τ. Α ΦΕΚ ΦΕΚ ΦΕΚ τ. Β' 303 τ. Β' Στοιχεία ς & Στοιχεία Γεω υνατότητα 25% 29% 60% 4% 31% 31% Γεωγραφία 96% 75% 71% 44% 69% 69% Γεωγραφία 60% 31% 31% 29% 25% 4% Το βιβλίο της Γεωγραφίας της Α' Γυµνασίου (Καρά- µπατσα et al. 1997) στηρίζεται στο Αναλυτικό Πρόγραµµα που περιγράφεται στο ΦΕΚ: 241Α'/ Χωρίζεται στις τρεις ενότητες που προτείνονται στο αντίστοιχο α- ναλυτικό πρόγραµµα σπουδών. Η πρώτη ενότητα περιλαµβάνει έξι (6) µαθήµατα, η δεύτερη (26) και η τρίτη (16), δηλαδή 642

5 Μελετώντας το εγχειρίδιο της «Γεωγραφίας της Α Γυµνασίου» προκύπτει ότι δύο (2) µαθή- µατα (Μάθηµα 23 και Μάθηµα 24) (Πίν. 5) είναι καθαρά γεωλογικού περιεχοµένου, ενώ σε δώδεκα (12) µαθήµατα υπάρχουν κάποια γεωλογικά στοιχεία (Πίν. 6). Στον πίνακα 7 φαίνεται ότι από την ύλη όπως είναι διατυπωµένη στα είκοσι εννέα (29) από τα σαράντα οκτώ (48) µαθήµατα, που περιλαµβάνει το διδακτικό εγχειρίδιο, θα µπορούσαν να περιέχονται γεωλογικά στοιχεία (Σχ. 1). Πίνακας 5. Α Γυµνασίου - Μαθήµατα του σχολικού εγχειριδίου γεωλογικού περιεχοµένου Το Μάθηµα 23: Λιθόσφαιρα Το Μάθηµα 24: Οι δυνάµεις που διαµορφώνουν το ανάγλυφο της γης Περιεχόµενο µαθήµατος Περιγράφεται το εσωτερικό της Γης φλοιός, µανδύας, πυρήνας. Ορίζεται η έννοια της λιθόσφαιρας και της ασθενόσφαιρας. Γίνεται αναφορά στις λιθοσφαιρικές πλάκες, τη λάβα και το µάγµα. Φωτογραφίες Το Σαν Φραντσίσκο πριν από το σεισµό του Η ίδια πόλη µετά το σεισµό. Το ηφαίστειο Μανούς Λόα (Χαβάη). Σχέδια Η εσωτερική δοµή της γης. Αναπαράσταση της σύγκλισης των λιθοσφαιρικών πλακών. Αναπαράσταση της αποµάκρυνσης των λιθοσφαιρικών πλακών. ραστηριότητες Μία δραστηριότητα µε τρεις ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις αναφέρονται στις λιθοσφαιρικές πλάκες, τη θέση της Ελλάδας σε σχέση µε την Αφρικανική και την Ευρασιατική πλάκα, τη σχέση των σεισµών µε τις περιοχές όπου βρίσκονται τα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών. Περιεχόµενο Αναφέρεται στις εξωγενείς και ενδογενείς δυνάµεις που διαµορφώνουν το ανάγλυφο της γης και χρησιµοποιεί ως παράδειγµα το στενό των Θερµοπυλών. Το δεύτερο µέρος του µαθήµατος έχει τίτλο: Τα ηφαίστεια και οι σεισµοί, ως παραδείγµατα που έχουν σχέση µε τις ενδογενείς δυνάµεις. ίνει τον ορισµό των ηφαιστείων, αναφέρεται στο µάγµα και τη λάβα, τον πύρινο κύκλο, τα τσουνάµις, στη σχέση ηφαιστείων µε θερµοπίδακες και θερµές πηγές. Αναφέρεται ακόµη στους σεισµούς. Μέσα σε πλαίσιο αναφέρεται στο τι πρέπει να κάνουµε στην περίπτωση σεισµού Φωτογραφίες Ηφαίστειο στις Φιλιππίνες. Σχέδια Ενδογενείς δυνάµεις. Αναπαράσταση δηµιουργίας των Άνδεων και των ηφαιστείων τους. Τα στάδια µεταβολής ενός ποταµού µε τρεις εικόνες. Χάρτες Κατανοµή των κυριότερων ζωνών σεισµικότητας. ραστηριότητες ύο δραστηριότητες:1η ραστηριότητα µε δύο ερωτήσεις, που αναφέρονται στη διαφορά µεταξύ ενδογενών κα εξωγενών δυνάµεων. 2η ραστηριότητα µε τρεις ερωτήσεις. Οι δύο αναφέρονται στη σχέση ηφαιστείων και σεισµών και επαφών των λιθοσφαιρικών πλακών, και η τρίτη αναφέρεται στις οδηγίες στην περίπτωση σεισµού. Πίνακας 6. Α Γυµνασίου - Μαθήµατα του σχολικού εγχειριδίου που περιέχουν γεωλογικά στοιχεία Μάθηµα 2ο: Είδη χαρτών (Γεωµορφολογικοί χάρτες) Μάθηµα 39ο: Ανανεώσιµοι και µη ανανεώσιµοι φυσικοί πόροι (Τα αποθέµατα αυτών των υλικών χρειά- Μάθηµα 4ο : Η µελέτη του χάρτη της Ελλάδας (Στο παράρτηµα αναφέρεται στο δίολκο και στη διώρυγα στηκαν εκατοµµύρια χρόνια για να σχηµατιστούν.παραδείγµατα µη ανανεώσιµων φυσικών της Κορίνθου) Μάθηµα 9ο: Τµήµατα του φυσικού περιβάλλοντος (Λιθόσφαιρα: Ο στερεός φλοιός της γης και ένα τµήµα οποίο παράγεται το αλουµίνιο, και ο λιγνίτης ένα είδος πόρων στην Ελλάδα είναι ο βωξίτης, το υλικό από το του µανδύα) κάρβουνου, που χρησιµοποιείται από τα εργοστάσια Μάθηµα 14ο: Οι ωκεανοί (Υποθαλάσσιο ανάγλυφο, της ΕΗ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.) Ελληνικό υποθαλάσσιο ανάγλυφο) Μάθηµα 40ο: Ενέργεια και άνθρωπος (Η θερµική ε- Μάθηµα 17ο: Τα ποτάµια (Λεκάνη απορροής: Έτσι νέργεια που παράγεται από τη γη (µέσα από τη δράση των ηφαιστείων) λέγεται γεωθερµική και χρησιµο- λέγεται η έκταση από την οποία το ποτάµι συγκεντρώνει τα νερά του ποταµού;/ ραστηριότητα ποιείται σε ορισµένες χώρες όπου είναι άφθονη (Ισλανδία). 1η:Ταξινόµηση ανάλογα µε µέγεθος λεκάνης απορροής µε νούµερα)..στα θερµοηλεκτρικά εργοστάσια µε την καύση πετρελαίου και λιγνίτη. Τέτοια υπάρχουν στη Μεγαλόπολη, την Πτολεµαϊδα και το Αλιβέρι, όπου βρίσκονται τα Μάθηµα 19ο: Τα ποτάµια της Βόρειας Αµερικής Καναδάς η χώρα των µεγάλων λιµνών (Μια άλλη πηγή πλούτου για τη χώρα είναι το πλούσιο υπέδαφος σηµαντικότερα κοιτάσµατα του ελληνικού λιγνίτη.) της.) Μάθηµα 41ο: Η γεωγραφική κατανοµή των πηγών ε- Μάθηµα 20ο: Τα ποτάµια της Νότιας Αµερικής Βραζιλία (Οι φυσικοί πόροι της χώρας είναι πολύ µεγάλοι) εκεί που παρατηρείται έντονη ηφαιστειακή δραστηριό- νέργειας (Η γεωθερµική ενέργεια είναι άφθονη µόνον τητα. Η Ελλάδα για παράδειγµα διαθέτει πολλές θερ- 643

6 Μάθηµα 25ο: Μεγάλες οροσειρές της Γης (Οι µεγαλύτερες οροσειρές της γης ανήκουν στο λεγόµενο αλπικό τύπο. Έτσι λέγονται τα βουνά του πλανήτη που άρχισαν να δηµιουργούνται πριν από χρόνια περίπου και πήραν τη σηµερινή τους µορφή πριν από χρόνια. Το διάστηµα αυτό φαίνεται τεράστιο, αλλά είναι πολύ µικρό αν συγκριθεί µε την ηλικία της Γης. Εποµένως τα αλπικά βουνά είναι «νεαρά». Η µικρή τους ηλικία τα κάνει να είναι ψηλά και άγρια στη µορφή, γιατί η διάβρωση δεν έχει προλάβει να απαλύνει τις γραµµές τους). Μάθηµα 30ο: Περιοχές της Ελλάδας µε ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον (Στο χάρτη εθνικών δρυµών και µνηµείων της φύσης αναφέρεται στα Μνηµεία της φύσης: Απολιθωµένο δάσος της Λέσβου). µές πηγές και το ζεστό νερό που ανεβαίνει από τα βάθη της γης θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί για τις ανάγκες των κατοίκων ορισµένων περιοχών της χώρας µας..η ενέργεια του νερού που τρέχει όπως και η δύνα- µη του ανέµου δε µοιράζονται εξ ίσου σε ολόκληρη την επιφάνεια της γης, γιατί εξαρτώνται από τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Για να υπάρχουν ορµητικά ποτάµια πρέπει να υπάρχει έντονο α- νάγλυφο Το κάρβουνο έχει διάφορες µορφές, που διαφέρουν µεταξύ τους ως προς την ικανότητά τους να παράγουν θερµότητα. Η πιο σηµαντική µορφή του είναι ο λιθάνθρακας, ενώ πολύ µικρότερη θερµαντική αξία έχουν ο λιγνίτης και η τύρφη). Πίνακας 7. Α Γυµνασίου - Μαθήµατα του σχολικού εγχειριδίου που θα µπορούσαν να περιέχουν γεωλογικά στοιχεία Μάθηµα 1ο: Τι είναι χάρτης Μάθηµα 22ο: Λίµνες Μάθηµα 2ο: Είδη χαρτών Μάθηµα 23ο: Λιθόσφαιρα Μάθηµα 3ο: Η κλίµακα και η χρήση της Μάθηµα 24ο: Οι δυνάµεις που διαµορφώνουν το ανάγλυφο της γης Μάθηµα 4ο: Η µελέτη του χάρτη της Ελλάδας Μάθηµα 5ο: Ελληνικές θάλασσες και ακτές Μάθηµα 25ο: Μεγάλες οροσειρές της Γης Μάθηµα 6ο: Το ανάγλυφο Μάθηµα 28ο: Οι Μεγάλες πεδιάδες του κόσµου Μάθηµα 7ο: Η γη στο διάστηµα Μάθηµα 29ο: Βιόσφαιρα οικοσυστήµατα Μάθηµα 8ο: Ο πλανήτης Γη Μάθηµα 30ο: Περιοχές της Ελλάδας µε ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον Μάθηµα 9ο: Τµήµατα του φυσικού περιβάλλοντος Μάθηµα 13ο: Οι µορφές και ο κύκλος του νερού Μάθηµα 31ο: Οι Ήπειροι Μάθηµα 14ο: Οι ωκεανοί Μάθηµα 33ο: Οι άνθρωποι και οι δραστηριότητές τους Μάθηµα 15ο: Οι θάλασσες Μάθηµα 38ο: Φυσικοί και ανθρώπινοι πόροι Μάθηµα 16ο: Τα νησιωτικά κράτη Η Ιαπωνία Μάθηµα 39ο: Ανανεώσιµοι και µη ανανεώσιµοι φυσικοί πόροι Μάθηµα 17ο : Τα ποτάµια Μάθηµα 19ο: Τα ποτάµια της Βόρειας Αµερικής Μάθηµα 40ο: Ενέργεια και άνθρωπος Καναδάς η χώρα των µεγάλων λιµνών Μάθηµα 41ο: Η γεωγραφική κατανοµή των πηγών ε- Μάθηµα 20ο: Τα ποτάµια της Νότιας Αµερικής - Βραζιλία νέργειας «Γεωγραφία» Β Γυµνασίου Το βιβλίο της Γεωγραφίας της Β' Γυµνασίου «Γεωγραφία Β' Γυµνασίου» (Καράµπατσα et al. 1998) είναι ένα βιβλίο 213 σελίδων, που γράφτηκε το 1998 και στηρίχθηκε στο Αναλυτικό Πρόγραµµα που περιγράφεται στο ΦΕΚ: 241τ. Α'/ Πίνακας 8. Β Γυµνασίου - Μαθήµατα του σχολικού εγχειριδίου γεωλογικού περιεχοµένου Μάθηµα 18 ο : Η Γεωλογική ιστορία της Ευρώπης Περιεχόµενο µαθήµατος Περιγράφεται η γεωλογική ιστορία της Ευρώπης, η γένεση των οροσειρών, η δηµιουργία των πεδιάδων και ο ορυκτός πλούτος της Ευρώπης, Φωτογραφίες Κορυφές των Άλπεων Κορυφή των Άλπεων Βουνά της κεντρικής Ευρώπης Βουνά στη Βαυαρία Ασβεστολιθικό τοπίο Ιωάννινα. Σχέδια Γεωτεκτονικός χάρτης της Ευρώπης. Οι γεωλογικοί αιώνες. Μάθηµα 20ο : Γεωλογική ιστορία της Ελλάδας Περιεχόµενο µαθήµατος: Περιγράφεται η γεωλογική ιστορία της Ελλάδας από το Μεσοζωικό αιώνα µέχρι σήµερα. Γίνεται αναφορά στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου. Φωτογραφίες Απολίθωµα ψαριού Σαντορίνη (εκκλησία) Σχέδια Η µορφή του κόσµου πριν από 135 εκατοµµύρια χρόνια. Η µορφή του κόσµου πριν από 65 εκατοµµύρια χρόνια. Μεταβολές της µορφολογίας του ελλαδικού χώρου (τρεις εικόνες: α. Η Ελλάδα πριν 20 εκ. χρόνια, β. Η Ελλάδα πριν 7 εκ. χρόνια, Η Ελλάδα πριν 2 εκ. χρόνια). Τα ηφαίστεια της Ελλάδας και το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου. Προαιρετικό κείµενο 644

7 Χάρτης εξάπλωσης των παγετώνων κατά την περίοδο Mindel. Προαιρετικό κείµενο Στο µάθηµα αυτό υπάρχει προαιρετικό κείµενο που αναφέρεται στις παγετώδεις περιόδους και στην επίδρασή τους. Στο µάθηµα αυτό δεν υπάρχει προαιρετικό κείµενο. ραστηριότητες: Περιλαµβάνει δραστηριότητες µε πέντε ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις αναφέρονται στην ηλικία των πετρωµάτων, στην Τηθύ και την Αιγηίδα, σε περιοχές που πλήττονται από σεισµούς, σε περιοχές που υπάρχουν θερµά λουτρά, στη γεωµορφολογία της Ελλάδας, στα ηφαίστεια και το ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου. Πίνακας 9. Β Γυµνασίου Μαθήµατα του σχολικού εγχειριδίου µε γεωλογικά στοιχεία Μάθηµα 1 ο : Οι χάρτες στην καθηµερινή ζωή (Σχέδιο: Μάθηµα 30 ο : Η βλάστηση όπως Ευρώπης ( Ο φυτικός πλούτος της Ελλάδας έχει άµεση σχέση µε τη γε- Ο γεωλογικός χάρτης όπως Σουηδίας) Μάθηµα 12 ο : Ο πολιτισµός της Ευρώπης (Φωτογραφία από το Άγιον Όρος που είναι µνηµείο παγκόσµιας ωγραφική της θέση και τη γεωλογική ιστορία ) Μάθηµα 39 o : Παράγοντες που καθορίζουν την ανάπτυξη και την κατανοµή όπως βιοµηχανίας (Φωτο- φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς) Μάθηµα 17 ο : Οι θέσεις και η πολιτιστική σηµασία των γραφία: Ορυχείο ψευδαργύρου Ιρλανδία) πόλεων (Φωτογραφία το κάστρο της Ρόδου, συνδυασµός πολιτιστικής και φυσικής κληρονοµιάς) Μάθηµα 41 ο : Οι βιοµηχανικές περιοχές όπως Ευρώπης ( στη Μεγάλη Βρετανία αναπτύχθηκαν αρκετές Μάθηµα 22 ο : Ελβετία Ουκρανία: δύο χώρες µε πολύ βιοµηχανικές ζώνες κοντά σε κοιτάσµατα άνθρακα διαφορετικό ανάγλυφο ( Τµήµα όπως µεγάλης ρωσικής όπως Γερµανίας που βρίσκεται στο κέντρο ό- πεδιάδας που σχηµατίστηκε πριν εκατ. χρόνια και υπέστη µεγάλη διάβρωση ) πως πλούσιου κοιτάσµατος άνθρακα είχε σηµαντικά κοιτάσµατα άνθρακα ) Μάθηµα 23 ο : Οι ακτές που περιβάλλουν την Ευρώπη Μάθηµα 42 ο : Οι βιοµηχανικές περιοχές που αναπτύχθηκαν µετά το 1900 ( η ανακάλυψη και εκµετάλ- (Η Φωτογραφία ακτών Ισλανδίας - Η Ισλανδία η χώρα των πάγων. Επειδή βρίσκεται πάνω στη µεσοωκεάνεια ράχη του Ατλαντικού, η χώρα έχει πολλά και το πετρέλαιο λευση νέων πηγών ενέργειας όπως οι υδατοπτώσεις ηφαίστεια - Η θερµότητα µέχρι τέλος σελ. 96. Μάθηµα 25 ο το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και λίγες υδατοπτώσεις ) : Μεσόγειος (Χάρτης σεισµικών εστιών Μεσογείου Αναφέρονται ηφαίστεια και σεισµοί µέσα στο κείµενο σελ 106.) Μάθηµα 43 ο : Η ελληνική βιοµηχανία (Φωτογραφία; Μάθηµα 26 ο : Ιταλία Κύπρος: ύο µεσογειακές χώρες Κατασκευή υδροηλεκτρικού φράγµατος-μεσοχώρα (Βρίσκεται στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών όπως Αφρικής και όπως Ευρασίας και υποφέρει από πολλούς σεισµούς ) Θεσσαλία) Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες (Πιν. 1). Μελετώντας το εγχειρίδιο της «Γεωγραφίας της Β Γυµνασίου» προκύπτει ότι δύο (2) µαθήµατα (Μάθηµα 18 και Μάθηµα 20) (Πιν. 8) είναι καθαρά γεωλογικού περιεχοµένου, ενώ σε 12 µαθήµατα υπάρχουν κάποια γεωλογικά στοιχεία (Πίν. 9). Στον πίνακα 10 φαίνεται ότι από την ύλη όπως είναι διατυπωµένη στο διδακτικό εγχειρίδιο, θα µπορούσαν σε είκοσι έξι (26) από τα σαράντα εννέα (49) µαθήµατα, να περιέχονται γεωλογικά στοιχεία (Σχ. 2). Πίνακας 10. Β Γυµνασίου - Μαθήµατα του σχολικού εγχειριδίου που θα µπορούσαν να περιέχουν γεωλογικά στοιχεία Μάθηµα 1 ο : Οι χάρτες στην καθηµερινή ζωή Μάθηµα 23 ο : Οι ακτές που περιβάλλουν την Ευρώπη Μάθηµα 2 o : Τα Είδη των χαρτών Μάθηµα 25 ο : Μεσόγειος Μάθηµα 4 ο : Οι δυσκολίες κατασκευής χαρτών Μάθηµα 26 ο : Ιταλία Κύπρος: ύο µεσογειακές χώρες Μάθηµα 6 ο : Οι φυσιογραφικές περιοχές της Ευρώπης Μάθηµα 7 ο : Οι κάτοικοι της Ευρώπης Μάθηµα 27 ο : Τα ποτάµια και οι Λίµνες της Ευρώπης Μάθηµα 10 ο : Τα χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού πολιτισµού Μάθηµα 29 ο : Το κλίµα της Ευρώπης Μάθηµα 28 ο : Τα ποτάµια και οι Λίµνες της Ελλάδας Μάθηµα 12 ο : Ο πολιτισµός της Ευρώπης Μάθηµα 30 ο : Η βλάστηση της Ευρώπης Μάθηµα 17 ο : Οι θέσεις και η πολιτιστική σηµασία των Μάθηµα 33 ο : Η αγροτική παραγωγή πόλεων Μάθηµα 39 ο : Παράγοντες που καθορίζουν την ανάπτυξη και την κατανοµή της βιοµηχανίας Μάθηµα 18 ο : Η Γεωλογική ιστορία της Ευρώπης Μάθηµα 19 ο : Ιβηρική χερσόνησος : Μια ευρωπαϊκή Μάθηµα 41 ο : Οι βιοµηχανικές περιοχές της Ευρώπης περιοχή µε πολύπλοκη γεωµορφολογία Μάθηµα 42 ο : Οι βιοµηχανικές περιοχές που αναπτύχθηκαν µετά το 1900 Μάθηµα 20 ο : Γεωλογική ιστορία της Ελλάδας Μάθηµα 21 ο : Το ευρωπαϊκό ανάγλυφο Μάθηµα 43 ο : Η ελληνική βιοµηχανία Μάθηµα 22 ο : Ελβετία Ουκρανία: δύο χώρες µε πολύ Μάθηµα 48 ο : Ο Τουρισµός στην Ευρώπη διαφορετικό ανάγλυφο 645

8 Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Μελετώντας τα εγχειρίδια της «Γεωγραφίας της Α και Β Γυµνασίου» προκύπτει ότι από τα 97 µαθήµατα συνολικά τα 4 είναι καθαρά γεωλογικού πε- Β' Γυµνασίου ριεχοµένου, τα 24 περιέχουν γεωλογικά στοιχεία, ενώ σε 55 θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν στοιχεία υνατότητα των γεωεπιστηµών. & Στοιχεία ς Θεωρητικά τουλάχιστον, Στοιχεία ς φαίνεται ότι στη «Γεωγραφία» του Γυµνασίου, η Γεωλο- γία θα µπορούσε να αποτελέσει περίπου το 50% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ του ΦΕΚ 303 τ. Β' ΦΕΚ 1375 τ. Β' ΦΕΚ 241, τ. Α % Σχήµα 2., γεωλογικά στοιχεία και δυνατότητα εισαγωγής γεωλογικών στοιχείων στα αναλυτικά προγράµµατα σπουδών της «ς- Γεωγραφίας» Β Γυµνασίου. 80% 84% 88% 88% 96% ΦΕΚ 241, τ. Α Στοιχεία Γεωλογί & Στοιχ υνατότητα 4% 24% 29% 53% 10% 10% Γεωγραφία 96% 84% 80% 61% 88% 88% Γεωγραφία «βασικού περιεχοµένου» του µαθήµατος (Σχ. 3). Αυτό σηµαίνει ότι θα µπορούσε να αποτελέσει ανεξάρτητο µάθηµα (Γεωγραφία στη µία τάξη και στην άλλη) ή να περιληφθεί στον τίτλο του µαθήµατος ως «- Γεωγραφία» (Κάτι που ήδη έχει περιληφθεί στο ΦΕΚ: 1375τ. Β / ). Αλλά µε τη βασική προϋπόθεση ότι θα αλλάξει και το περιεχόµενο του αναλυτικού προγράµµατος σπουδών (ΑΠΣ), πράγµα που δεν έχει συµβεί όπως αναλυτικά έχει περιγραφεί ανωτέρω. 53% 10% 10% 29% 24% 4% ΦΕΚ 1375 τ. Β' ΦΕΚ 303 τ. Β' Α' και Β' Γυµνασίου ΦΕΚ 303 τ. Β' % 21% Α' και Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΕΚ 1375 τ. Β' ΦΕΚ 241, τ. Α υνατότητα & Στοιχεία ς Στοιχεία ς 55% 78% 75% 79% 96% 57% 21% 29% 25% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% ΦΕΚ 241, τ. Α Α' και Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΕΚ 1375 τ. Β' ΦΕΚ 303 τ. Β' Στοιχεία & Στοιχ υνατότητα 4% 25% 29% 57% 21% 21% Γεωγραφία 96% 79% 75% 55% 78% 78% Γεωγραφία Σχήµα 3., γεωλογικά στοιχεία και δυνατότητα εισαγωγής γεωλογικών στοιχείων στα αναλυτικά προγράµµατα σπουδών της «ς-γεωγραφίας» Γυµνασίου. 1.3 Το αναλυτικό πρόγραµµα και τα σχολικά εγχειρίδια που έχουν σχέση µε τις γεωεπιστήµες στο Λύκειο Στο πρόγραµµα σπουδών της Β τάξης του Ενιαίου Λυκείου υπάρχουν δύο µαθήµατα επιλογής όπου περιλαµβάνονται κάποια στοιχεία των γεωεπιστηµών, «οι Αρχές Περιβαλλοντικών επιστη- µών» (Αθανασάκης et al. 1998) σε όλες τις κατευθύνσεις και «ιαχείριση Φυσικών Πόρων» (Βού- 646

9 τσινος et al. 1998) µόνο στην τεχνολογική κατεύθυνση. Τα µαθήµατα διδάσκονται 2 ώρες/εβδ. όλο το έτος (ΥΠΕΠΘ-ΠΙ 1998, ΦΕΚ: 1540 τ. Α 1999, ΥΠΕΠΘ-ΠΙ 1999) Αρχές Περιβαλλοντικών επιστηµών Σύµφωνα µε το πρόγραµµα σπουδών η διδακτέα ύλη χωρίζεται σε επτά κεφάλαια, τα οποία α- ναπτύσσονται αντίστοιχα στο βιβλίο «Αρχές Περιβαλλοντικών επιστηµών» σε οκτώ κεφάλαια σε 260 σελίδες (Αθανασάκης et al. 1998) (Πιν. 11). Πίνακας 11. ιάρθρωση του αναλυτικού προγράµµατος σπουδών και του αντίστοιχου εγχειριδίου «Αρχές Περιβαλλοντικών επιστηµών» Πρόγραµµα σπουδών Εγχειρίδιο 1η Η περιβαλλοντική επιστήµη Κεφάλαιο εισαγωγικό: Η περιβαλλοντική επιστήµη 2η Βασικές έννοιες και αρχές της περιβαλλοντικής Κεφάλαιο 1: Βασικές έννοιες και αρχές της περιβαλλοντικής επιστήµης επιστήµης 3η Οργάνωση και λειτουργία οικοσυστήµατος Κεφάλαιο 2: οµή, οργάνωση και λειτουργία οικοσυστηµάτων 4η Άνθρωπος και οικοσυστήµατα 5η Ανθρωπογενείς επιδράσεις στο περιβάλλον Κεφάλαιο 3: Άνθρωπος και οικοσυστήµατα 6η Οικολογία και άνθρωπος Κεφάλαιο 4: Άνθρωπος και το δοµηµένο περιβάλλον 7η Περιβάλλον ανάπτυξη και ποιότητα ζωής Κεφάλαιο 5: Η οικολογική κρίση και τα µηνύµατά της Κεφάλαιο 6: Ήπιες µορφές ενέργειας Κεφάλαιο 7: Περιβάλλον, ανάπτυξη και ποιότητα ζωής Το ανωτέρω βιβλίο στηρίζεται στο µεγαλύτερο µέρος του στο βιβλίο «Οικολογία και Περιβάλλον» της Β τάξης του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου (Αθανασάκης et al. 1995). Υπάρχουν περιθώρια µέσα από την ύλη όπως διατυπώνεται στο αναλυτικό πρόγραµµα του µαθήµατος να γίνουν αναφορές σε στοιχεία των γεωεπιστηµών. Για παράδειγµα αναφορά στο γεωλογικό κύκλο στο 3 ο κεφάλαιο: Οργάνωση και λειτουργία οικοσυστήµατος (Βιογεωχηµικοί κύκλοι) ή στη γεωθερµία στο 6ο κεφάλαιο: Οικολογία και άνθρωπος / φυσικοί πόροι (έδαφος αέρας, υδάτινοι πόροι, συµβατικές και ήπιες µορφές ενέργειας) ιαχείριση Φυσικών Πόρων Σύµφωνα µε το αναλυτικό πρόγραµµα σπουδών η διδακτέα ύλη χωρίζεται και αναπτύσσεται σε Πίνακας 12. ιάρθρωση του αναλυτικού προγράµµατος σπουδών και του αντίστοιχου εγχειριδίου «ιαχείριση Φυσικών πόρων» Κεφάλαιο 1: ιαχείριση φυσικών πόρων Κεφάλαιο 7: Φυσικές προστατευόµε- Κεφάλαιο 6: ασικοί πόροι Κεφάλαιο 2: Η σχέση µας µε τη Γη νες περιοχές Κεφάλαιο 3: Η χλωρίδα και πανίδα Κεφάλαιο 8: Λιβάδια - Θαµνότοποι Κεφάλαιο 4: Εδαφικοί πόροι Κεφάλαιο 9: Μορφές ενέργειας Κεφάλαιο 5: Υδάτινοι πόροι Κεφάλαιο 10: ιαχείριση αποβλήτων δέκα κεφάλαια (Πιν. 12) µέσα από 250 σελίδες στο σχολικό εγχειρίδιο «ιαχείριση Φυσικών Πόρων» (Βούτσινος et al. 1998). Στο βιβλίο αναφέρονται στοιχεία των γεωεπιστηµών ( ιάβρωση, Κατολισθήσεις, Ορυκτά και πετρώµατα, Εκµετάλλευση και προστασία υπεδάφιου πλούτου, Υπόγειο νερό, ιαχείριση υδατικών πόρων, Θέσεις παγκόσµιας κληρονοµιάς, Γεωθερµική ενέργεια) κυρίως στο 4ο κεφάλαιο: Εδαφικοί πόροι και στο 9ο κεφάλαιο: Μορφές ενέργειας. 2 ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΝΑ ΕΝΤΑΧΘΟΥΝ ΣΤΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΟΜΕΣ Τρεις τρόποι φαίνεται να υπάρχουν για να ενταχθούν οι γεωεπιστήµες σήµερα στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα: α) Με το µάθηµα «-Γεωγραφία» και τις διαθεµατικές δραστηριότητες/ εργασίες που προτείνονται από το «ιαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών» και την «Ευέλικτη ζώνη» στο Γυµνάσιο, β) Με τα µαθήµατα επιλογής της Β τάξης του Ενιαίου Λυκείου «Αρχές Περιβαλλοντικών επιστηµών» και «ιαχείριση Φυσικών Πόρων» και γ) Με τα προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Γυµνάσιο και το Ενιαίο Λύκειο. Μέσα από τις ανωτέρω προσεγγίσεις προκύπτει η ανάγκη για επιµόρφωση των εκπαιδευτικών τόσο των γεωεπιστηµόνων, για τη διδασκαλία των αντίστοιχων γνωστικών αντικειµένων στο Γυ- µνάσιο και το Ενιαίο Λύκειο, όσο και καθηγητών άλλων ειδικοτήτων πάνω σε γενικά γεωλογικά θέ- 647

10 µατα, ώστε να είναι ικανοί να ανακαλύπτουν και να εισαγάγουν και τη γεωλογική παράµετρο στις διαθεµατικές δραστηριότητες/εργασίες και τα προγράµµατα Π.Ε.. Αυτό βέβαια δε σηµαίνει ότι οι προτεινόµενες προσεγγίσεις είναι ικανές να αντικαταστήσουν το µάθηµα της γεωλογίας, αλλά µπορούν να λειτουργήσουν συµπληρωµατικά στις τάξεις που η γεωλογία απουσιάζει εντελώς από το πρόγραµµα σπουδών, ώστε να ευαισθητοποιήσουν και να ενη- µερώσουν τους µαθητές στα θέµατα των γεωεπιστηµών. Ίσως µε αυτό τον τρόπο να ανακαλύψουν οι νεαρές µαθήτριες και οι νεαροί µαθητές την οµορφιά και το µεγαλείο του ανόργανου κόσµου έστω και χωρίς τη διδασκαλία του µαθήµατος της ς. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Οι συγγραφείς θα ήθελαν να ευχαριστήσουν το Ι.Κ.Υ. για την οικονοµική του υποστήριξη µέσω του προγράµµατος υποτροφιών Μεταδιδακτορικής Έρευνας ΑΝΑΦΟΡΕΣ Αθανασάκης Α., Κουσουρής Θ., & Κονταράτος Σ., Οικολογία και Περιβάλλον, Αθήνα, ΟΕ Β, 307σ. Αθανασάκης Α., Κουσουρής Θ., & Κονταράτος Σ., Αρχές περιβαλλοντικών επιστηµών, Αθήνα, ΟΕ Β, 268σ. Βούτσινος Γ., Κοσµάς Κ., Καλκάνης Γ. & Σούτσας Κ., ιαχείριση φυσικών πόρων, Αθήνα, ΟΕ Β, 255σ. Καράµπατσα Α., Κλωνάρη Αικ., Κουτσόπουλος Κ., Μαράκη Κ. & Τσουνάκος Θ., Γεωγραφία Α Γυµνασίου, Αθήνα, ΟΕ Β, 175σ. Καράµπατσα Α., Κλωνάρη Αικ., Κουτσόπουλος Κ. & Τσουνάκος Θ., Γεωγραφία Β Γυµνασίου, Αθήνα, ΟΕ Β, 213σ. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, Ενιαίο Λύκειο - Ενιαίο πλαίσιο προγραµµάτων σπουδών-η εισήγηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, Αθήνα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 367σ. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ, Ενιαίο Λύκειο Τεχνολογικά επαγγελµατικά εκπαιδευτήρια Το νοµοθετικό πλαίσιο, Αθήνα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 271 σ. ΦΕΚ: 241τ. Α, ΦΕΚ: 1540τ. Α, ΦΕΚ: 1366τ. Β, ΦΕΚ: 1375τ. Β, ΦΕΚ: 304τ. Β, ΦΕΚ: 1196τ. Β', ABSTRACT GEOSCIENCES IN THE CURICULLA AND STUDENTS BOOKS IN SECONDARY EDUCATION Fermeli G. 1 and Diacantoni Marcopoulou A. 2 1 Pedagogical Institute, Μesogheion 406, Athens, georgia@pi-schools.gr 2 Department of Historical Geology-Paleontology, School of Geology and Geoenvironment, University of Athens, Panepistimioupoli Zografou, Athens, amarkop@geol.uoa.gr Geology does not exist, from 1997, as an independent discipline in greek secondary education. Geological subjects included in curriculum of Geology-Geography lesson in 1 st and 2 nd grades of Junior High School as well geological issues included in optional lessons in 2 nd grade of Lyceum Issues of Environmental studies and Natural resources management. There are three ways to introduce geosciences in Greek educational system: a)through Geology-geography lesson and cross-thematic projects that suggested from cross-thematic curriculum and «Flexible zone» in Junior High School, b)τhrough optional lessons in 2 nd grade of Lyceum Issues of Environmental studies and Natural resources management, and c)τhrough Environmental education projects in Junior High School and Lyceum. 648

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται

ΜΑΘΗΜΑ 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται ΜΑΘΗΜΑ 1 Π. Γ Κ Ι Ν Η Σ 1. Να γνωρίζεις τις έννοιες γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και πως αυτές εκφράζονται 2. Να μπορείς να δώσεις την σχετική γεωγραφική θέση ενός τόπου χρησιμοποιώντας τους όρους

Διαβάστε περισσότερα

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 1 ENOTHTA 1: ΧΑΡΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Μάθημα 1: Οι έννοιες και θέση 1. Τι ονομάζεται σχετική θέση ενός τόπου; Να δοθεί ένα παράδειγμα. Πότε ο προσδιορισμός της σχετικής θέσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ 2012-2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2 Ω/εβδοµάδα ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Γεωγραφικές συντεταγµένες ( Ω 2) Παιχνίδια µε τις γεωγραφικές συντεταγµένες Η χρήση των χαρτών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. ήταν ο κάθε ένας από αυτούς και σε ποιον από αυτούς σχηματίστηκε η Ελλάδα;

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ. ήταν ο κάθε ένας από αυτούς και σε ποιον από αυτούς σχηματίστηκε η Ελλάδα; ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ 1 ο (Μονάδες 3,3) 1. Ποια είναι η διοικητική ιεραρχία των πόλεων στην Ελλάδα; Πως λέγεται ο διοικητής του κάθε διοικητικού τομέα; 2. Ποιους γεωλογικούς αιώνες περιλαμβάνει η γεωλογική

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14 Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013-14 Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξεις 24/2013 και 32/2013 του.σ.) σας αποστέλλουµε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΥΛΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΙ- ΝΟΜΕ- ΝΕΣ ΩΡΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑ η ΜΑΘ.. Οι έννοιες «Γεωγρα

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΥΛΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΙ- ΝΟΜΕ- ΝΕΣ ΩΡΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑ η ΜΑΘ.. Οι έννοιες «Γεωγρα Β Τάξη Γυµνασίου Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α ιδακτέα ύλη ιαχείριση ιδακτέας ύλης εν θα διδαχθούν τα µαθήµατα : ΜΑΘ.6. Η Γεωλογική ιστορία και η ορογένεση ΜΑΘ.7. Η διαµόρφωση του ανάγλυφου ΜΑΘ.8.

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Γεωλογία- Γεωγραφία Β Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Γεωλογία- Γεωγραφία Β Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α ----- Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37 Τ.Κ. Πόλη:

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης Δεν θα διδαχθούν τα μαθήματα : ΜΑΘ.6. Η Γεωλογική ιστορία της και η ορογένεση ΜΑΘ.7. Η διαμόρφωση του ανάγλυφου στην

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για την διδασκαλία του μαθήματος της Γεωγραφίας Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου.

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για την διδασκαλία του μαθήματος της Γεωγραφίας Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου. Να διατηρηθεί μέχρι... ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Βαθμός Ασφαλείας... ENIAIOΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α' Αν. Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι Πληροφορίες :

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης ΜΑΘ. Α.. Γεωγραφικές συντεταγμένες διδαχθεί η Α.. από το Τετράδιο Εργασιών. Η αυτή δεν σχετίζεται με το αντίστοιχο μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Γεωλογία- Γεωγραφία Α Τάξης Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Γεωλογία- Γεωγραφία Α Τάξης Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Γεωλογία- Γεωγραφία Α Τάξης Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης ΜΑΘ. Α.. Γεωγραφικές συντεταγμένες Δεν θα διδαχθεί η δραστηριότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας:

Διαβάστε περισσότερα

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος:

Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: Γεωλογία - Γεωγραφία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: 1 ΜΑΘΗΜΑ 1, Οι έννοιες «γεωγραφική» και «σχετική» θέση 1. Με τη βοήθεια του χάρτη στη σελ.12, σημειώστε τις παρακάτω πόλεις στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ. Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ. Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΞΟ Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Το Ελληνικό τόξο ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Γεωλογική εξέλιξη της Ελλάδας Ο Ελλαδικός χώρος µε την ευρεία γεωγραφική έννοια του όρου, έχει µια σύνθετη γεωλογικοτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Βαθμός Ασφαλείας: Να

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ.: ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές επιλογές σχετικά με το περιεχόμενο Στον επαναπροσδιορισμό της θεματολογίας, της διδακτέας ύλης και της διδακτικής προσέγγισης, που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σπουδών, έχουν ληφθεί υπόψη οι ακόλουθες

Διαβάστε περισσότερα

Α Τάξη Γυμνασίου Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α. Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης

Α Τάξη Γυμνασίου Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α. Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης Α Τάξη Γυμνασίου Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης ΜΑΘ. Α.. Γεωγραφικές συντεταγμένες διδαχθεί η Α.. από το Τετράδιο Εργασιών. Η αυτή δεν σχετίζεται με το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες. β. Η Νορβηγική Θάλασσα βρέχει τις βορειοανατολικές ακτές

a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες. β. Η Νορβηγική Θάλασσα βρέχει τις βορειοανατολικές ακτές EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Επαναληπτικό διαγώνισμα στα μαθήματα 12-18 1. Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις με το γράμμα (Σ), αν είναι σωστές, και a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν

Διαβάστε περισσότερα

3. Να αναφέρεις να μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε μια σχολική μονάδα πριν, κατά την διάρκεια και μετά από ένα σεισμό.

3. Να αναφέρεις να μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε μια σχολική μονάδα πριν, κατά την διάρκεια και μετά από ένα σεισμό. ΜΑΘΗΜΑ 10 1. Ποιες είναι οι επιπτώσεις των σεισμών και των ηφαιστειακών εκρήξεων. 2. Ποια είναι η κοινή προέλευση και των δύο παραπάνω φαινομένων; 3. Γιατί είναι μικρός ο αριθμός ο αριθμός των ανθρώπινων

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικό Περιβάλλον ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Φυσικό Περιβάλλον ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Κεφάλαιο 1 ο : Εισαγωγή ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Φυσική Γεωγραφία ονοµάζουµε την επιστήµη που µελετά το σύνολο των φυσικών διεργασιών που συµβαίνουν στην επιφάνεια της γης και διαµορφώνουν τις φυσικές ιδιότητες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ( ηµοσιεύτηκε στο περιοδικό «Για την

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ( ηµοσιεύτηκε στο περιοδικό «Για την ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΑ ΣΧΕ ΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ( ηµοσιεύτηκε στο περιοδικό «Για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», τεύχ. 44, σελ.17, Θεσσαλονίκη, 2010). Βαρβάρα Παναγιωτίδου,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Θετικών Μαθηµάτων των Α, Β και Γ τάξεων Ηµερήσιου και Εσπερινού Γυµνασίου για το σχ.

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Θετικών Μαθηµάτων των Α, Β και Γ τάξεων Ηµερήσιου και Εσπερινού Γυµνασίου για το σχ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Βαθµός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 16 ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΔΙΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΜΑΘΗΜΑ 16 ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΔΙΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΜΑΘΗΜΑ 16 ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΔΙΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Η Ευρώπη είναι ήπειρος κυρίως πεδινή, χωρίς έντονο ανάγλυφο. Τα 2/3 της ηπείρου είναι πεδινές εκτάσεις. Έχει το χαμηλότερο μέσο υψόμετρο από την επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ 1. Ειδικοί σκοποί Στις τέσσερις πρώτες τάξεις του ηµοτικού σχολείου η Γεωγραφία είναι ενταγµένη στο µάθηµα της Μελέτης του Περιβάλλοντος και µετατρέπεται σε αυτοτελές

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Ηφαίστειο είναι η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην επιφάνεια του στερεού φλοιού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝ.: Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

ΚΟΙΝ.: Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας: Αθήνα, 06-2-207 Αρ. Πρωτ. 2408/Δ2 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργά ρήγµατα. Ειδικότερα θέµατα: Ο σεισµός ως φυσικό φαινόµενο. Ενεργά ρήγµατα στον Ελλαδικό χώρο και παρακολούθηση σεισµικής δραστηριότητας.

Ενεργά ρήγµατα. Ειδικότερα θέµατα: Ο σεισµός ως φυσικό φαινόµενο. Ενεργά ρήγµατα στον Ελλαδικό χώρο και παρακολούθηση σεισµικής δραστηριότητας. Ενεργά ρήγµατα. Ειδικότερα θέµατα: Ο σεισµός ως φυσικό φαινόµενο. Ενεργά ρήγµατα στον Ελλαδικό χώρο και παρακολούθηση σεισµικής δραστηριότητας. Σκοποί του προγράµµατος είναι η εξοικείωση µε το φαινόµενο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΗ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΙΟΥ (E-SLATE)

ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΗ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΙΟΥ (E-SLATE) ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΗ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΙΟΥ (E-SLATE) Βασιλοπούλου Ευαγγελία, Γιαννακόπουλος ηµήτρης, Εκπαιδευτικοί,

Διαβάστε περισσότερα

Τάξη: Ε ηµοτικού Μάθηµα: Ερευνώ το Φυσικό κόσµο Ενότητα: Τα ηφαίστεια

Τάξη: Ε ηµοτικού Μάθηµα: Ερευνώ το Φυσικό κόσµο Ενότητα: Τα ηφαίστεια Τάξη: Ε ηµοτικού Μάθηµα: Ερευνώ το Φυσικό κόσµο Ενότητα: Τα ηφαίστεια ιδακτικοί στόχοι: Να προβληµατιστούν σχετικά µε το πώς δηµιουργείται ένα ηφαίστειο, ποια είναι τα µέρη ενός ηφαιστείου και ποια η σχέση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ. Φύλλο εργασίας 1 Το φυσικό περιβάλλον της Αφρικής. Ονοματεπώνυμο Τάξη... Ημερομηνία.

ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ. Φύλλο εργασίας 1 Το φυσικό περιβάλλον της Αφρικής. Ονοματεπώνυμο Τάξη... Ημερομηνία. Ενότητα Ηπειροι (στιγμιότυπα): Η Αφρική Φύλλο εργασίας 1 Το φυσικό περιβάλλον της Αφρικής Γεωλογία - Γεωγραφία A Γυμνασίου Ονοματεπώνυμο Τάξη... Ημερομηνία. Πρώτη εργασία : Η θέση της Αφρικής στον παγκόσμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Μαρούσι, 8-9 -2011 Αριθ. Πρωτ. :101837 /Γ2 Βαθµός Προτερ.: ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η πόλη Λ βρίσκεται: α. βόρεια της πόλης Κ. β. νότια της πόλης Κ. γ. ΒΑ της πόλης Κ. δ. ΒΔ της πόλης Κ. 2. Η πόλη Λ βρίσκεται: α. βόρεια

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα ύλη μέχρι

Διδακτέα ύλη μέχρι 7Ο ΓΕΛ Πειραιά Α Λυκείου Σχολικό έτος 2017-18 ΓΕΩΛΟΓΙΑ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (μάθημα επιλογής) Διδακτέα ύλη μέχρι 18-12-2017 Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Η διδακτέα ύλη για το μάθημα επιλογής «ΓΕΩΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Α1.5 «Aνακρίνοντας» τους χάρτες

Α1.5 «Aνακρίνοντας» τους χάρτες Α1.5 «Aνακρίνοντας» τους χάρτες Ποιο Χάρτη θα χρησιμοποιήσω αν θέλω να μάθω τη θέση της Αφρικής στον κόσμο; Θα χρησιμοποιήσω τον Παγκόσμιο Χάρτη Ποια είναι η θέση της Αφρικής στον κόσμο; Η απάντηση μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Curriculum Γεωλογίας - Γεωγραφίας Κική Μακρή, Γεωλόγος M.Sc Υπ. Διδάκτορας Διδασκαλίας της Γεωλογίας kmakri@geo.auth.gr Η δομή του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συστήματος Η

Διαβάστε περισσότερα

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ)

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) Α Κεφ. αβιοτικό κάθε στοιχείο που δεν έχει ζωή 4 αιολική διάβρωση Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο 5 ακρωτήριο ακτογραμμή

Διαβάστε περισσότερα

0,5 1,1 2,2 4,5 20,8 8,5 3,1 6,0 14,9 22,5 15,0 0,9

0,5 1,1 2,2 4,5 20,8 8,5 3,1 6,0 14,9 22,5 15,0 0,9 ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ E ΕΞΑΜΗΝΟ Ακαδημαϊκό Έτος 2016-2017 ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ (Ο ΩΚΕΑΝΙΟΣ ΠΥΘΜΕΝΑΣ) Βασίλης ΚΑΨΙΜΑΛΗΣ Γεωλόγος-Ωκεανογράφος Κύριος Ερευνητής, ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Τηλ. Γραφείου: 22910 76378 Κιν.: 6944

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΑ Χρ. ΜΑΚΡΗ M.Sc. Γεωλόγος Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Για τη διευκόλυνση των σπουδαστών στη μελέτη τους και την καλύτερη κατανόηση των κεφαλαίων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο ΓΕΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Σημείωση: Το βιβλίο καλύπτει την ύλη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ

Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ Η ΟΡΕΙΝΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΚΑΜΤΣΑΤΚΑ ΔΠΜΣ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2014 2015 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΡΑΣ ΒΑΝΕΣΣΑ ΜΠΟΥΓΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: ΜΙΑ ΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

Η Ι ΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: ΜΙΑ ΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ελτίο της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας τοµ. XXXVI, 2004 Πρακτικά 10 ου ιεθνούς Συνεδρίου, Θεσ/νίκη Απρίλιος 2004 Bulletin of the Geological Society of Greece vol. XXXVI, 2004 Proceedings of the 10 th

Διαβάστε περισσότερα

"Λάθος αντιλήψεις που δημιουργούνται από την ελλιπή διδασκαλία των γεωεπιστημών" Αντώνης Δ.Στάης

Λάθος αντιλήψεις που δημιουργούνται από την ελλιπή διδασκαλία των γεωεπιστημών Αντώνης Δ.Στάης "Λάθος αντιλήψεις που δημιουργούνται από την ελλιπή διδασκαλία των γεωεπιστημών" Αντώνης Δ.Στάης Η Γεωλογική Γνώση στην Ελλάδα σήμερα Στα ελληνικά σχολεία, εδώ και αρκετά χρόνια, σε αντίθεση με τα σχολεία

Διαβάστε περισσότερα

ιδακτική μαθημάτων Ειδικότητας

ιδακτική μαθημάτων Ειδικότητας ιδακτική μαθημάτων Ειδικότητας Ασημίνα Κοντογεωργίου 2010-2011 2 2.Ποιοι θα είναι οι μαθησιακοί στόχοι; 3.Πώς θα εξασφαλίσετε την υλοποίησή τους; 4.Για τις Συνθήκες υλοποίησης του Project: Πότε και πώς

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ. 'jt, Λι» (,'* Fj law* ΒΙΜ^>Λ. ti. β ^ Η Basllli

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ. 'jt, Λι» (,'* Fj law* ΒΙΜ^>Λ. ti. β ^ Η Basllli ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ»* '* mwm WM'ti «βρηκ?' 1 ύ>, - 'jt, Λι» (,'* Fj law* ΒΙΜ^>Λ. ti P p'!^j^ β ^ Η Basllli Μ V "r." i η,% ΨΈΒΜ, ν; mt:;" IV' ' -» g g j Μ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2010 ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2010 ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2010 ΤΑΞΗ Α ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Θέμα 1 ο : Να μεταφέρετε στο γραπτό σας τον αριθμό της κάθε ερώτησης και δίπλα το γράμμα

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Γεωγραφία Β γυμνασίου: Η Ευρώπη στον κόσμο. 1η Ενότητα: Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες Δείκτες επιτυχίας: Δείκτες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ Α 1 : ΧΑΡΤΕΣ Μάθημα Α 1.1 : Γεωγραφικές συντεταγμένες 1. Πώς προσανατολιζόταν ο άνθρωπος σε μετακινήσεις σε μια μικρή περιοχή και πώς όταν διάνυε μεγάλες αποστάσεις; 2. Τι έκανε όταν έμαθε να ταξιδεύει

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ a. Γενικές αρχές b. Γενικοί σκοποί 13

Περιεχόµενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ a. Γενικές αρχές b. Γενικοί σκοποί 13 Περιεχόµενα Εισαγωγή 3 1 ο Μέρος Οι προτάσεις των προγραµµάτων σπουδών Φυσικών Επιστηµών σήµερα 7 Κεφάλαιο 1 ο Ανάλυση Συγκριτική καταγραφή των προτάσεων σύγχρονων προγραµµάτων σπουδών Φυσικών Επιστηµών.

Διαβάστε περισσότερα

Β4.3 ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ: ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ

Β4.3 ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ: ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ Β4.3 ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ: ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι δυνάμεις που διαμορφώνουν την επιφάνεια της Γης; Οι δυνάμεις που διαμορφώνουν την επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα. Αγγελική Καμπάνη Βασιλική Καμπάνη Μαρία Καλέλλη Δέσποινα Πάνου

Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα. Αγγελική Καμπάνη Βασιλική Καμπάνη Μαρία Καλέλλη Δέσποινα Πάνου Ευρωπαϊκά Γεωπάρκα Αγγελική Καμπάνη Βασιλική Καμπάνη Μαρία Καλέλλη Δέσποινα Πάνου Γεωπάρκο Ένα «Γεωπάρκο» είναι: μια περιοχή με καθορισμένα όρια, η οποία συνδυάζει μνημεία σημαντικής γεωλογικής αξίας καθώς

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Α ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΥΠΕΔΑΦΟΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΓΙΑ: ΘΕΡΜΑΝΣΗ & ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΤΜΟΥ, ΟΠΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Α ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΥΠΕΔΑΦΟΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΓΙΑ: ΘΕΡΜΑΝΣΗ & ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΤΜΟΥ, ΟΠΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Α ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΥΠΕΔΑΦΟΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΓΙΑ: ΘΕΡΜΑΝΣΗ & ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΤΜΟΥ, ΟΠΩΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ 1 ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ : πώς γίνεται αντιληπτή στην επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα Γεωλογία Γεωγραφία Γυμνασίου. Οδηγός Εκπαιδευτικού

Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα Γεωλογία Γεωγραφία Γυμνασίου. Οδηγός Εκπαιδευτικού Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα Γεωλογία Γεωγραφία Γυμνασίου Οδηγός Εκπαιδευτικού ΑΘΗΝΑ 2011 Το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα Γεωλογία - Γεωγραφία Γυμνασίου Οδηγός Εκπαιδευτικού ΕΣΠΑ 2007-13\Ε.Π.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΠ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ (Γνωρίζω τον Κόσμο μου) Επιμορφώσεις Μάχιμων Εκπαιδευτικών Σεπτέμβριος 2011

ΝΑΠ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ (Γνωρίζω τον Κόσμο μου) Επιμορφώσεις Μάχιμων Εκπαιδευτικών Σεπτέμβριος 2011 ΝΑΠ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ (Γνωρίζω τον Κόσμο μου) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 1 ΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ Δείκτες επιτυχίας Α - Β τάξης Ενότητες Α και Β τάξης Άξονες Οργάνωσης Ενότητας 1. Χωρικό Πλαίσιο 2. «Νοηματοδοτικό» Πλέγμα 3. Πορεία Διερεύνησης

Διαβάστε περισσότερα

Το εσωτερικό της γης

Το εσωτερικό της γης Το εσωτερικό της γης Βέλτιστο Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Γεωγραφία (ΔΕ) Δημιουργός: ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΕΡΩΝΗ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Σημείωση Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ- ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ»

ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ- ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ» ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ- ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ- ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ» Παπανδρέου Σταυρούλα Β Γενική Αρ.Μητρώου: 1. Μάθηµα ιδακτική ενότητα Η διδακτική ενότητα αφορά τις αλλαγές στην επιφάνεια της γης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΙ. Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Α

ΙΙ. Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Α ΙΙ. Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α Α Τάξη Ημερησίου και Εσπερινού* Γυμνασίου Θα χρησιμοποιηθούν τα βιβλία: Γεωλογία Γεωγραφία, Α Γυμνασίου, (βιβλίο μαθητή), Κοσμάς Παυλόπουλος Αποστολία Γαλάνη, Έκδοση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Να περιγραφεί ο κύκλος του νερού στη φύση (υδρολογικός κύκλος).

Να περιγραφεί ο κύκλος του νερού στη φύση (υδρολογικός κύκλος). ΑΣΕΠ - ΚΕ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ 2000 ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 04 ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Γνωστικό Αντικείµενο Κυριακή 24 Σεπτεµβρίου 2000 Ερώτηµα 1ο: ΓΕΩΛΟΓΙΑ Να περιγραφεί ο κύκλος του νερού στη φύση (υδρολογικός

Διαβάστε περισσότερα

Λογισμικό: Ταξίδι στον Κόσμο με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Γεωγραφία Τάξη/εις: Ε και Στ Δημοτικού

Λογισμικό: Ταξίδι στον Κόσμο με Νόημα Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Γεωγραφία Τάξη/εις: Ε και Στ Δημοτικού Λογισμικό: Ταξίδι Κατηγορία αναπηρίας: Κώφωση Βαρηκοΐα Μάθημα: Γεωγραφία Τάξη/εις: Ε και Στ Δημοτικού Παρουσίαση Λογισμικού: Κατερίνα Αραμπατζή Μαριάννα Χατζοπούλου Προμηθευτής: Hyper Systems Προσβασιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ 1. Ειδικοί σκοποί Στις τέσσερις πρώτες τάξεις του ηµοτικού σχολείου η Γεωγραφία είναι ενταγµένη στο µάθηµα της Μελέτης του Περιβάλλοντος και µετατρέπεται σε αυτοτελές

Διαβάστε περισσότερα

Μ α θ ή μ α τ α Ε π ι λ ο γ ή ς

Μ α θ ή μ α τ α Ε π ι λ ο γ ή ς Μ α θ ή μ α τ α Ε π ι λ ο γ ή ς «Εφαρμογές Υπολογιστών» Β ή Γ Γενικού Λυκείου Λαμβάνοντας υπόψη το Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) του μαθήματος, το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών Πληροφορικής του Γυμνασίου αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθ. Γεώργιος Χαραλαμπίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

3. ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ «Μαθαίνω για τα ηφαίστεια και τους σεισμούς με τη χρήση Blog» Σεισμική και ηφαιστειακή δράση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη (Μάθημα 9) Η επίδραση των σεισμών και των ηφαιστείων

Διαβάστε περισσότερα

«Πληροφορική» Γυµνασίου

«Πληροφορική» Γυµνασίου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ Α ΘΜΙΑΣ & Β ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Β ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ Κέρκυρα 12-10-2009 Αριθ. Πρωτ.:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 Περιεχόμενα ΕΝΟΤΗΤΑ Α : ΧΑΡΤΕΣ Α1.4 Ποιον χάρτη να διαλέξω;. 3 Α1.3 Η χρήση των χαρτών στην καθημερινή

Διαβάστε περισσότερα

Γεωλογία Β Γυμνασίου με ερωτήσεις Σελίδα 2

Γεωλογία Β Γυμνασίου με ερωτήσεις Σελίδα 2 1.Τι είναι η γεωλογία; Γεωλογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη όλων των φυσικών φαινομένων που έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται στο στερεό φλοιό της Γης από την περίοδο σχηματισμού του μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04)

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04) «Επιµόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία» (Γ ΚΠΣ, ΕΠΕΑΕΚ, Μέτρο 2.1, Ενέργεια 2.1.1, Κατηγορία Πράξεων 2.1.1 θ) Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ: ΦΥΣΙΚΏΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ: ΦΥΣΙΚΏΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ: ΦΥΣΙΚΏΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Ανανέωση του αντικειµένου Η καλύτερη προσέγγιση θα πρέπει να επιτρέπει τον πειραµατισµό.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ 3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2011-12 Συμμετέχοντες μαθητές: Όλοι οι μαθητές της Γ' Γυμνασίου Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Αποστόλου Χαράλαμπος Συμμετέχοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Μαθηµατικών Γ/σίου και Γεν. Λυκείου.

ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των Μαθηµατικών Γ/σίου και Γεν. Λυκείου. Να διατηρηθεί µέχρι... ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ENIAIOΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ /ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α' Αν. Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι Πληροφορίες : Αν. Πασχαλίδου Τηλέφωνο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΕΝΤΕ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ

ΜΙΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΕΝΤΕ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ ΜΙΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΕΝΤΕ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ ΕΝΤΥΠΟ Α ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ Ιώ Παπαδηµητρίου 757 Σηµείωση: Θα πρέπει εδώ να σηµειωθεί ότι στην προσχολική αγωγή δε συνηθίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΤΕΑ ΥΛΗ, ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ενδεικτικός ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΩΡΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η : ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

ΔΙΑΚΤΕΑ ΥΛΗ, ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ενδεικτικός ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΩΡΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η : ΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Β Τάξη Ημερησίου Γυμνασίου Θα χρησιμοποιηθούν τα βιβλία: Γεωλογία Γεωγραφία, Β Γυμνασίου, (βιβλίο μαθητή), Άρης Ασλανίδης, Γιώργος Ζαφειρακίδης, Δημήτρης Καλαϊτζίδης, Έκδοση 05, Αντίτυπα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α-Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α-Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α-Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΔΑΠΟΝΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ ΤΣΟΒΟΛΑΣ ΣΠΥΡΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ Δ/ΒΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ 1 ΑΡΧΙΚΗ ΟΘΟΝΗ 2 ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Το διδακτικό υλικό είναι χωρισμένο σε πέντε

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Γεωλογία Γεωγραφία» για την Α Γυμνασίου Γκαραγκούνη Αναστασία

Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Γεωλογία Γεωγραφία» για την Α Γυμνασίου Γκαραγκούνη Αναστασία Παρουσίαση του νέου βιβλίου «Γεωλογία Γεωγραφία» για την Α Γυμνασίου Γκαραγκούνη Αναστασία Ομάδα εργασίας: Δημητρίου Δώρα, Μυρωνάκη Άννα, Γκαραγκούνη Αναστασία Δομή της Παρουσίασης Ενδεικτικός Προγραμματισμός

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ.

Εαρινό εξάμηνο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΑΣΚΟΛΙΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑ Φ.Π.Ψ. 4-18/3/2019 2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εκπαίδευση και περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ

ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εργασία 2η Ανάπτυξη σεναρίου σχεδίου μαθήματος με χρήση εκπαιδευτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & Κλίµα / Χλωρίδα / Πανίδα της Κύπρου

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & Κλίµα / Χλωρίδα / Πανίδα της Κύπρου ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & Κλίµα / Χλωρίδα / Πανίδα της Κύπρου Παρουσίαση Γιώργος Σέκκες Καθηγητής Γεωγραφίας Λευκωσία 2017 Ερώτηση! Ποια η διάφορα µεταξύ του κλίµατος

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α Η Φ Α Ι Σ Τ Ε Ι Α

Τ Α Η Φ Α Ι Σ Τ Ε Ι Α ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗ ΓΗ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΥΝΗΘΩΣ ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ ΔΥΟ Η ΤΡΕΙΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ Η ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ: ΜΙΑ ΜΕΣΟΩΚΕΑΝΕΙΑ ΡΑΧΗ Η ΟΡΟΣΕΙΡΑ, ΟΠΩΣ ΣΤΟ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ ΩΚΕΑΝΟΥ, ΔΙΝΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

Μέσω αυτής της εκπαιδευτικής επίσκεψης, δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές να συνεχ ίσουν τη σχολική

Μέσω αυτής της εκπαιδευτικής επίσκεψης, δόθηκε η δυνατότητα στους μαθητές να συνεχ ίσουν τη σχολική Πέμπτη 15 Μάιος 2008 14:33 Το 1 Γυμνάσιο Καλαμπάκας στο πλαίσιο προγράμματος ανοικτών περιβαλλοντικών τ άξεων «Καλλιστώ» υλοποίησε σχέδιο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σ Κόνιτσα στις 1415 16 Απριλίου Το

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΜΗΜΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 193 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες Διδασκαλίας του μαθήματος «Γεωλογία Γεωγραφία» Γυμνασίου για το σχ. έτος 2009-10

Οδηγίες Διδασκαλίας του μαθήματος «Γεωλογία Γεωγραφία» Γυμνασίου για το σχ. έτος 2009-10 Οδηγίες Διδασκαλίας του μαθήματος «Γεωλογία Γεωγραφία» Γυμνασίου για το σχ. έτος 2009-10 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος της Γεωλογίας-Γεωγραφίας στο Γυμνάσιο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και

Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και Το σημερινό θέμα μας είναι το φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό περιβάλλον είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται και αυτοοργανώνεται! 1 Κάθε πολύπλοκο σύστημα το προσεγγίζουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ Β. Π. Γ. Π. Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χιλιόμετρα, ενώ με τα νησιά φτάνει τα 30,2

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩ ΥΝΑΜΙΚΗ. Φυσική της Λιθόσφαιρας Κεφάλαιο 7. Καθ. Αναστασία Κυρατζή. Κυρατζή Α. "Φυσική της Λιθόσφαιρας"

ΓΕΩ ΥΝΑΜΙΚΗ. Φυσική της Λιθόσφαιρας Κεφάλαιο 7. Καθ. Αναστασία Κυρατζή. Κυρατζή Α. Φυσική της Λιθόσφαιρας ΓΕΩ ΥΝΑΜΙΚΗ Φυσική της Λιθόσφαιρας Κεφάλαιο 7 Καθ. Αναστασία Κυρατζή Κυρατζή Α. "Φυσική της Λιθόσφαιρας" 1 Ανασκόπηση Υπόθεση της Μετάθεσης των ηπείρων Wegener 1912 Υπόθεση της Επέκτασης του θαλάσσιου

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΦΥΣΙΚΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΥΣΙΚΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Β ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Από το διδακτικό βιβλίο των Αντωνίου Ν., ηµητριάδη Π. κ.ά. θα διδαχθούν: Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή 1.1. Οι φυσικές επιστήµες

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων Πληροφορικής του Ενιαίου Λυκείου

Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων Πληροφορικής του Ενιαίου Λυκείου Οδηγίες για τη διδασκαλία µαθηµάτων Πληροφορικής του Ενιαίου Λυκείου Εγγραφο Γ2/4769/4-9-1998 ΣΧΕΤ. 2794/23-6-98 έγγραφο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Σας αποστέλλουµε οδηγίες για τη διδασκαλία των µαθηµάτων

Διαβάστε περισσότερα

2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Υ ΡΟΣΦΑΙΡΑΣ

2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Υ ΡΟΣΦΑΙΡΑΣ 2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ Υ ΡΟΣΦΑΙΡΑΣ 2.1 Ωκεανοί και Θάλασσες. Σύµφωνα µε τη ιεθνή Υδρογραφική Υπηρεσία (International Hydrographic Bureau, 1953) ως το 1999 θεωρούντο µόνο τρεις ωκεανοί: Ο Ατλαντικός, ο Ειρηνικός

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ

PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ PROJECT 2017 ΟΜΑΔΑ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΤΙΝΗ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΦΙΔΗΣ ΑΦΡΙΚΗ Η Αφρική είναι η δεύτερη σε έκταση και πληθυσμό ήπειρος της γης με πληθυσμό περίπου 1 δισ κατοίκους.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΣ Γεωγραφίας στα πλαίσια του Νέου Σχολείου

ΑΠΣ Γεωγραφίας στα πλαίσια του Νέου Σχολείου ΕΣΠΑ 2007-13\Ε.Π. Ε&ΔΒΜ\Α.Π. 1-2-3 «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Με συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε. Κ. Τ.) ΑΠΣ Γεωγραφίας

Διαβάστε περισσότερα

Θεσσαλονίκη: 8-11-2013 Αριθµ. Πρωτ.: 1492 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ & Β/ΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η Γεωθερμία στην Ελλάδα

Η Γεωθερμία στην Ελλάδα ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Τ.Ε. Η Γεωθερμία στην Ελλάδα Ομάδα Παρουσίασης Επιβλέπουσα Θύμιος Δημήτρης κ. Ζουντουρίδου Εριέττα Κατινάς Νίκος Αθήνα 2014 Τι είναι η γεωθερμία; Η Γεωθερμική ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας ΑΡΗΣ ΑΣΛΑΝΙΔΗΣ Φυσικός, M.Ed. Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας Ομιλία με θέμα: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ Εκδήλωση αριστούχων μαθητών: Οι μαθητές συναντούν τη Φυσική και η Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία

Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Ε Δημοτικού Διαιρώντας την Ελλάδα σε διαμερίσματα και περιφέρειες Γεωγραφία Ταξιδεύουμε στην ηπειρωτική Ελλάδα, χρησιμοποιώντας διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΑ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Θέμα 1: Πετρώματα και απολιθώματα α) Τι είναι τα πετρώματα και τι τα απολιθώματα; β) Ποια είναι τα βασικά είδη πετρωμάτων; Πώς δημιουργούντα; γ) Να εξηγήσετε με ποιόν τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές εφαρμογές Η/Υ. Μάθημα 1 ο

Παιδαγωγικές εφαρμογές Η/Υ. Μάθημα 1 ο Παιδαγωγικές εφαρμογές Η/Υ Μάθημα 1 ο 14/3/2011 Περίγραμμα και περιεχόμενο του μαθήματος Μάθηση με την αξιοποίηση του Η/Υ ή τις ΤΠΕ Θεωρίες μάθησης Εφαρμογή των θεωριών μάθησης στον σχεδιασμό εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην ημερίδα είναι δωρεάν, αλλά απαιτείται δήλωση συμμετοχής από 15 έως 27 Μαρτίου 2017 ΕΔΩ.

Η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην ημερίδα είναι δωρεάν, αλλά απαιτείται δήλωση συμμετοχής από 15 έως 27 Μαρτίου 2017 ΕΔΩ. Η Επιτροπή Διδακτικής των Γεωεπιστημών της Ελληνικής Γεωλογικής Εταιρίας σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) οργανώνουν ημερίδα με τίτλο «Όταν η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση συναντά

Διαβάστε περισσότερα