HMHTPHΣ TZIOBAΣ O ΘEOTOKAΣ, H EΥΡΩΠΗ KAI H ΓENIA TOY 30

Transcript

1 HMHTPHΣ TZIOBAΣ O ΘEOTOKAΣ, H EΥΡΩΠΗ KAI H ΓENIA TOY 30 Συµπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιώργου Θεοτοκά στην Kωνσταντινούπολη το 1905 από Xιώτες γονείς και σχεδόν 40 χρόνια από το θάνατό του στην Aθήνα το Η επέτειος αυτή καθώς και η πρόσφατη έκδοση της βιβλιογραφίας του σε δύο τόµους, η επανέκδοση των Τετραδίων Ηµερολογίου του και των δοκιµίων του για τη νεότερη ελληνική και ευρωπαϊκή λογοτεχνία που δεν είχαν περιληφθεί σε τόµο, µας δίνουν την ευκαιρία να ξαναδιαβάσουµε το έργο του και να επανεκτιµήσουµε την προσφορά του. O Θεοτοκάς υπήρξε ένθερµος θιασώτης της Eυρώπης. Kανείς άλλος Ελληνας συγγραφέας δεν πίστεψε µε τόσο πάθος στην ιδέα της ενωµένης Ευρώπης και δεν υποστήριξε µε την ίδια συνέπεια αυτή τη θέση. Η φανατική του αφοσίωση στην Ευρώπη συµβάδιζε µε την αδιάπτωτη αίσθηση της ιθαγένειάς του και το ενδιαφέρον του για εθνική αυτογνωσία, εκφράζοντας κατά κάποιο τρόπο το παράδοξο της σηµερινής εποχής, δηλαδή, την τάση από τη µια για Ευρωπαϊκή συγχώνευση των εθνών και από την άλλη την αναζήτηση της εθνικής ιδιοπροσωπίας. Tο στοιχείο τελικά της πολιτισµικής εναρµόνισης και επικοινωνίας τοπικού και υπερεθνικού θα αποτελέσει το παράδειγµα µέσα από το οποίο ο Θεοτοκάς βλέπει τη σχέση ελληνισµού και ύσης. Kαι αυτό θα καταστεί και το κυρίαρχο παράδειγµα της γενιάς του. εδοµένου ότι και σήµερα µας απασχολεί το ζήτηµα της Eυρωπαϊκής ενοποίησης και της σχέσης παγκοσµιότητας και τοπικότητας, η αναδροµή στον προβληµατισµό του Θεοτοκά µπορεί να αποδειχθεί γόνιµη και να αναδείξει την ελληνική γενεαλογία της ιδέας της ενωµένης Eυρώπης. O Θεοτοκάς θεωρήθηκε πρωτεργάτης της γενιάς του 1930 και θα µπορούσαµε να πούµε ότι ήταν ο σύνδεσµός της. Mε αρκετούς εκπροσώπους της είχε στενή σχέση και αλληλογραφία (Σεφέρης, Eλύτης, Eµπειρίκος, Kάλας) και στο σπίτι του τραβήχτηκε η περιβόητη φωτογραφία της γενιάς το Από τους λογοτέχνες της γενιάς του ήταν αυτός που ήθελε να είναι πάντα 'µέσα στο χορό'. Ο Θεοτοκάς ήταν επίσης αυτός που εισήγαγε τον όρο γενιά του 30 και µάλιστα στο ηµερολόγιο του υποστηρίζει ότι µεταχειρίστηκε για πρώτη φορά «τον όρο génération de 1930» σε µια γενική επισκόπηση της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας που δηµοσίευσε στο περιοδικό Europe το Tο γεγονός ότι ο Θεοτοκάς υπήρξε εισηγητής του όρου επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στις 22 Nοεµβρίου 1947 ο Θεοτοκάς έδωσε

2 µια διάλεξη στο Aθήναιο µε θέµα «H λογοτεχνική γενεά του 1930» και στο ηµερολόγιο του εκείνη τη µέρα σηµειώνει ότι «Συνειδητά και εκ προθέσεως προσπάθησα από καιρό να δηµιουργήσω και να επιβάλω το µύθο του 1930 και τώρα βλέπω ότι κάτι κατόρθωσα. H οριστική καθιέρωση του µύθου ήτανε της οµιλίας µου ο σκοπός. Tο κάνω αυτό γιατί πιστεύω πως µια πνευµατική ζωή ανοργάνωτη και άστατη σαν τη δική µας έχει ανάγκη από τέτοιους µύθους, από καιρό σε καιρό, για να συγκεντρώνεται, να τονώνεται και να επιβάλλεται κατά κάποιον τρόπο στο κοινό της». Kαίτοι πρόκειται για ηµερολογιακή καταγραφή αξίζει νοµίζω να επισηµανθεί ότι ο Θεοτοκάς µιλάει για το µύθο της γενιάς του 30 και τονίζει τη συνειδητή προσπάθειά του να τον καθιερώσει. Για αυτό το λόγο αξίζει να συζητήσουµε σήµερα σε τι συνίσταται αυτή η µυθολογία της γενιάς του 30 και ποια η σχέση της µε το όραµα της Ευρώπης. Περίληψη οµιλίας 21 Νοεµβρίου 2005

3 ^ ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ ÛÙfi ÊÓ, Ùfi (ºˆÙÔÁÚ Ê : ÈÏ \ ÏÈ È ÙÔ )

4 1939. ^ ÂÔÙÔÎÄ ÛÙfi \ ÌappleÔÚÈfi ÙÉ Ã Ô, ÙfiÓ Î ÈÚfi appleô öáú Ê ÙfiÓ ÂˆÓÉ. (ºˆÙÔÁÚ Ê Â : ÈÏ \ ÏÈ È ÙÔ )

5 ÂÎ Ì ÚÈÔ ò ÚıÈÔÈ, àapplefi Ù àúèûùâú appleúfi Ù ÂÍÈ : ËÌ ÙÚË ÏÂÚ Ë ( ËÌÔÛÈÔÁÚ ÊÔ Î Û ÁÁÚ Ê ), ÂÒÚÁÈÔ ÚÙ ÏË (appleúòëó ñappleô ÚÁfi ), ª ÌË È fiappleô ÏÔ (Î ıëáëù ÊÈÏÔÏÔÁ ), ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ, ÌÂÒÓÔÁÏÔ ( ÈÔÌ ÓÔ ), ÒÛÙ ª ÁÂÚ ( ËÌÔÛÈÔÁÚ ÊÔ ). ıèûùô, àapplefi Ù àúèûùâú appleúfi Ù ÂÍÈ : µ ÁÁ ÏË ª ÁÎÏÈ Ú ( Ú ÙÔÓÔ ), ÌappleÚÔ ˆÓÛÙ ÓÙ Ú (äıôappleôèfi ), ÒÛÙ ÌÈÔ (ÙÂÓfiÚÔ ), Û Ï ÎË (öìappleôúô ).

6 ^ ÂÔÙÔÎÄ Î ï ÂÊ ÚË Ùfi 1941 ÛÙ ÚÔapple Ï È ÙÔÜ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô \ ıëóáó, ʈÙÔÁÚ ÊËÌ ÓÔÈ àapplefi appleï Ófi ÈÔ ÊˆÙÔÁÚ ÊÔ. ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ. 1Ë ª Ô 1941.

7 ^ ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ Ùfi \ ı Ó, ÂÎ Ì ÚÈÔ ^ ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ Ì ÙfiÓ Robert Levesque.

8 1945. ^ ÂÔÙÔÎÄ, ÂÓÈÎfi È ı ÓÙ ÙÔÜ \ ıóèîôü  ÙÚÔ, ÛÙ ÛÎËÓ Î Ù Ù Ó apple Ú ÛÙ ÛË ÙÔÜ ÚÙÔ ÊÔ, Ì ÙfiÓ ı ÛÔ Î ÙfiÓ ÛÎËÓÔı ÙË ˆÎÚ ÙË Ú ÓÙÈÓfi. ÛÈÎÄ ÂÔÙÔÎÄ, 1948.

9 ÂÏÊÔ, àú ÂÎ ÂÙ ÙÔÜ 50. ÛÈÎÄ Î ÈáÚÁÔ. appleïèô, ÂÎ Ì ÚÈÔ ª ÓfiÏË ÚÈ ÓÙ Ê ÏÏ Ë, \ ıëóä éâïapple Ë, ÛÈÎÄ ÂÔÙÔÎÄ. (ºˆÙÔÁÚ Ê : ÃÚÉÛÙÔ éâïapple Ë )

10 \ ıóèîfi ÙÚÔ, ÔψÌfi, ÂÔÙÔÎÄ, Ú ÓÙÈÓfi, Ô Ó. ^ ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ Ì ÙfiÓ Û ÚÏÙÔÓ u ÛÙÔÓ, ÛÙ ÛÙÔ ÓÙÈÔ ÙÉ Ú Ì Ô ÓÙ Ùfi 1952.

11 ^ Ô Ó Ã ÈÁÔ ÔÚı (âapple Óˆ) Î ì ò Î ÚÓÙÓÂÚ (Î Ùˆ), àó ÌÂÛ ÛÙ ÛÈÎÄ Î ÙfiÓ ÈáÚÁÔ.

12 ^ ÛÈÎÄ ÂÔÙÔÎÄ ÛÙfi Ûapple ÙÈ ÙÔÜ \ Ó Ú \ ÌappleÂÈÚ ÎÔ, ʈÙÔÁÚ Ê ÂÙ È àapplefi ÙfiÓ appleôèëùé.

13 ^ ÈáÚÁÔ ÂÔÙÔÎÄ ÛÙfi Ûapple ÙÈ ÙÔÜ \ Ó Ú \ ÌappleÂÈÚ ÎÔ, ʈÙÔÁÚ Ê ÂÙ È àapplefi ÙfiÓ appleôèëùé.

14 fi ʈÙÔÁÚ ÊÈÎfi ñïèîfi ÂrÓ È ÂéÁÂÓÈÎ apple Ú ÒÚËÛË ÙÉ Î Ú ÈÏÉ \ ÏÈ È ÙÔ, Ù Ó ïappleô Âé ÚÈÛÙÔÜÌÂ. 10 ª ÚÙ Ô ^ «ÁÂÓÈ ÙÔÜ 30» ÛÙfi Ûapple ÙÈ ÙÔÜ ÂÔÙÔÎÄ. «ò Ó ı ÌÔÜÌ È Î Ï, ÌÂÙ ÂÈÚ ÛÙËÎ appleúòùë ÊÔÚ ÙfiÓ ÚÔ génération de 1930 Û ÌÈ ÁÂÓÈÎ âappleèûîfiappleëûë ÙÉ Û Á ÚÔÓË ëïïëóèîé ÏÔÁÔÙ Ó, appleô ËÌÔÛ Â appleú Ó àapplefi ÚfiÓÈ ÛÙfi appleâúèô ÈÎfi Europe. ò ÙÛÈ, Ì Ù Ó úáïë ÙÔÜ ÚÈÛÈÔÜ, ï ÚÔ Âr  appleâúèûûfiùâúë âappleè ÔÏ».