Fact Sheet. Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 1

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική ιεύθυνση Γεωργίας Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων Fact Sheet Η γαλακτοκοµική παραγωγή που καλύπτει το 18% της συνολικής αξίας της κοινοτικής γεωργικής παραγωγής αποτελεί τη δεσπόζουσα αγροτική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία, παρά την κάµψη της συµµετοχής της στην αγορά, παραµένει ο πρώτος διεθνής εξαγωγέας γαλακτοκοµικών προϊόντων. Η µεταρρύθµιση της Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) που προέκυψε από το Πρόγραµµα ράσης 2000 δεν τροποποίησε ουσιαστικά την κοινή οργάνωση αγοράς (ΚΟΑ) στον τοµέα του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων, που θεσπίστηκε το 1968 και αναθεωρήθηκε ήδη σε ευρεία κλίµακα το 1984 µε τη θέσπιση των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων και το 1987 µε τη µείωση της δηµόσιας παρέµβασης. Οι αλλαγές που αποφασίστηκαν για να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η ανταγωνιστικότητα του τοµέα αφορούν κυρίως τη σταδιακή µείωση των θεσµικών τιµών από το 2005, η οποία αντισταθµίζεται κατά ένα µέρος από τις άµεσες πληρωµές στους παραγωγούς. Εξάλλου, το 2003 πρέπει να πραγµατοποιηθεί αναθεώρηση του καθεστώτος των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων µε στόχο την κατάργησή του µετά το Η νοµική αναφορά της µεταρρύθµισης της ΚΟΑ, που συνοψίζεται στις επόµενες σελίδες, είναι ο κανονισµός (EK) 1255/1999 της 17ης Μαΐου Το καθεστώς των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων, ρυθµίζεται µε τον κανονισµό (EK) 1256/1999 της 26ης Ιουνίου 1999 που τροποποιεί τον κανονισµό (EK) 3950/92. Οι κατευθυντήριες αρχές της µεταρρύθµισης της ΚΓΠ Η µεταρρύθµιση της κοινής γεωργικής πολιτικής που αποφασίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο του Βερολίνου στις 24 και 25 Μαρτίου 1999 αποσκοπεί στην προετοιµασία της ευρωπαϊκής γεωργίας για να αντιµετωπίσει τις εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις των αρχών της δεκαετίας του Πράγµατι, η εν λόγω µεταρρύθµιση προωθεί την ανταγωνιστικότερη και φιλικότερη στο περιβάλλον γεωργία. Σηµατοδοτεί, επίσης, µια νέα φάση που συνίσταται στην αναζήτηση πολιτικής που θα στηρίζει τους γεωργούς παρά τα προϊόντα και θα αµείβει όχι µόνον την παραγωγή των γεωργών, αλλά επιπλέον την ενεργητική συνεισφορά τους στην κοινωνία. Επιπλέον, η µεταρρύθµιση θα αποτελέσει τη βασική θέση της Ένωσης κατά τη διάρκεια του προσεχούς κύκλου πολυµερών εµπορικών διαπραγµατεύσεων, που ξεκίνησε στις αρχές του 2000 υπό την αιγίδα της Παγκόσµιας Οργάνωσης Εµπορίου (ΠΟΕ). Μακροπρόθεσµα, οι µεταρρυθµίσεις που πραγµατοποιούνται σήµερα δηµιουργούν ευνοϊκούς όρους για την προσέγγιση των γεωργικών οικονοµιών των υποψηφίων για ένταξη χωρών, η προσαρµογή των οποίων θα διευκολυνθεί µε τη χρηµατοδότηση των διαρθρωτικών µέτρων των λεγόµενων προενταξιακών. Ανταπόκριση στις νέες προκλήσεις Οι γεωργικές αγορές συµµετέχουν ολοένα και περισσότερο στην παγκοσµιοποίηση της οικονοµίας. Η µεταρρύθµιση πρέπει να επιτρέψει την αποδοτικότερη συµµετοχή της ευρωπαϊκής γεωργίας στη διαδικασία αυτή και να προσανατολίσει την παραγωγή προς την πραγµατική ζήτηση, λαµβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις των καταναλωτών όσον αφορά την ποιότητα. Η µείωση των τιµών παρέµβασης, ιδίως όσον αφορά τα σιτηρά και το βόειο κρέας, η οποία προβλέπεται µε τη µεταρρύθµιση, συνεπάγεται µείωση των τιµών αγοράς, η οποία θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της γεωργικής παραγωγής και θα διευκολύνει την προσαρµογή της στη ζήτηση. Η αύξηση των άµεσων πληρωµών στους γεωργούς, ανά εκτάριο ή ανά ζώο, θα ενισχύσει τη σταθερότητα των εισοδηµάτων τους. Οι ενέργειες για την αγροτική ανάπτυξη θεωρούνται στο εξής ως δεύτερος πυλώνας της ΚΓΠ, για τη βελτίωση της οικονοµικής και κοινωνικής ολοκλήρωσης όλων των αγροτικών ζωνών. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, ένα ενιαίο κανονιστικό πλαίσιο θα διευκολύνει τη χρησιµοποίηση των µέσων αγροτικής ανάπτυξης που προορίζονται για τις γεωργικές δραστηριότητες, αλλά επίσης και για την οικονοµική διαφοροποίηση των αγροτικών ζωνών. Μεταξύ των µέσων αυτών προωθούνται τα γεωργοπεριβαλλοντικά µέτρα. Η µεταρρύθµιση προβλέπει επίσης την ενίσχυση των µεθόδων παραγωγής οι οποίες είναι φιλικότερες προς το περιβάλλον καθιερώνοντας την οικολογική προϋπόθεση, αυτό σηµαίνει ότι η καταβολή των άµεσων πληρωµών προϋποθέτει την τήρηση των περιβαλλοντικών κριτηρίων. Στην εφαρµογή της µεταρρύθµισης δίδεται µεγαλύτερη δυνατότητα εκτίµησης στις εθνικές αρχές, ώστε η ΚΓΠ να ανταποκρίνεται στις πραγµατικές καταστάσεις που αφορούν τους πολίτες γενικά και ειδικά τους γεωργούς. Έτσι, τηρώντας τα κοινοτικά κριτήρια προκειµένου να αποφευχθούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισµού, ένα τµήµα της χορήγησης των άµεσων πωλήσεων θα κατανέµεται σύµφωνα µε τα εθνικά κριτήρια ή ακόµη θα αποκεντρώνεται και θα κατανέµεται σε εθνικά κονδύλια, τα οποία διαχειρίζονται τα κράτη µέλη βάσει των ιδίων απαιτήσεων. Αυτή η περισσότερο ευέλικτη πολιτική θα επιτρέψει την αντιµετώπιση των διαφορετικών καταστάσεων. Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 1

2 Η νέα ΚΟΑ στον τοµέα του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων Τιµές Οι τιµές παρέµβασης του βουτύρου και του αποκορυφωµένου γάλακτος σε σκόνη µειώνονται κατά 15% σε τρία ισότιµα στάδια από την περίοδο εµπορίας 2005/2006 (βλ. παρακάτω πίνακα). Η τροποποίηση αυτή θα συµβάλει στην ενθάρρυνση της κατανάλωσης στην εσωτερική αγορά και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γαλακτοκοµικών προϊόντων της Ένωσης στις διεθνείς αγορές. Για το γάλα (3,7% λιπαρής ουσίας), η στήριξη των τιµών εξακολουθεί να βασίζεται στην ενδεικτική τιµή (βλ. σελίδα 8). Το καθεστώς των παρεµβάσεων Η µεταρρύθµιση, ενώ µειώνει βαθµηδόν τη στήριξη των τιµών, διατηρεί το καθεστώς των παρεµβάσεων ως το µέσο που συµβάλει στη σταθεροποίηση των τιµών αγοράς και, εποµένως, στη διασφάλιση του εισοδήµατος των γεωργών. Το καθεστώς αυτό περιλαµβάνει τις αγορές στην παρέµβαση βουτύρου και αποκορυφωµένου γάλακτος σε σκόνη (προϊόντα που πρέπει να πληρούν τους όρους που καθορίζονται στον κανονισµό της ΚΟΑ), και τις ενισχύσεις στην ιδιωτική αποθεµατοποίηση. Όταν οι τιµές του βουτύρου φθάνουν, σε ένα ή περισσότερα κράτη µέλη, σε επίπεδο χαµηλότερο του 92% της τιµής παρέµβασης (βλ. πίνακα παρακάτω) κατά τη διάρκεια αντιπροσωπευτικής περιόδου, οι οργανισµοί παρέµβασης πραγµατοποιούν µε διαγωνισµό τις αγορές στο (α) συγκεκριµένο (α) κράτος (η) µέλος (η). Η τιµή αγοράς που καθορίζεται από την Επιτροπή δεν µπορεί να είναι χαµηλότερη του 90% της τιµής παρέµβασης. Το καθεστώς παρέµβασης εφαρµόζεται κατά τρόπο που να διατηρείται η ανταγωνιστική θέση του βουτύρου στην αγορά, να διατηρείται, όσον είναι δυνατόν, η αρχική ποιότητα του βουτύρου και να διασφαλίζεται η αποθεµατοποίηση κατά τον ορθολογικότερο τρόπο. Για το αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη, η αγορά πραγµατοποιείται στην τιµή παρέµβασης από τον οργανισµό παρέµβασης που ορίζεται από κάθε κράτος µέλος. Η εν λόγω τιµή είναι η ισχύουσα την ηµέρα της παρασκευής του προϊόντος (που παραδίδεται στην αποθήκη που ορίζεται από τον οργανισµό). Η Επιτροπή δύναται να αναστείλει τις αγορές εφόσον οι ποσότητες που παραδίδονται στην παρέµβαση µεταξύ της 1ης Μαρτίου και της 31ης Αυγούστου κάθε έτους υπερβαίνουν τους τόνους. Στην περίπτωση αυτή, οι αγορές από τους οργανισµούς παρέµβασης δύνανται να πραγµατοποιούνται µέσω διαρκούς διαγωνισµού. Εξάλλου, ενίσχυση που προορίζεται για την ιδιωτική αποθεµατοποίηση ορισµένων γαλακτοκοµικών προϊόντων δύναται να αποφασιστεί, εάν η εξέλιξη των τιµών και των αποθεµάτων εµφανίσει σοβαρή ανισορροπία της αγοράς, που ενδέχεται να µειωθεί από εποχιακή αποθεµατοποίηση. Τα σχετικά προϊόντα (µε λεπτοµερείς όρους στον κανονισµό της ΚΟΑ) είναι το βούτυρο, η κρέµα 1, το αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη 2 και ορισµένα τυριά (Grana Padano, Parmiggiano Reggiano, Provolone, τυριά προς ωρίµανση και πρόβειο και κατσικίσιο τυρί). Το ποσό της ενίσχυσης καθορίζεται βάσει των εξόδων αποθεµατοποίησης και της προβλεπόµενης εξέλιξης των τιµών αγοράς. Αν η κατάσταση της αγοράς το απαιτεί, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει την επαναφορά στην αγορά τµήµατος ή όλων των αποθεµατοποιηµένων προϊόντων. 1 Πρόκειται εδώ για την κρέµα που λαµβάνεται κατευθείαν και αποκλειστικά από το γάλα. 2 Πρόκειται εδώ για το γάλα αγελάδας που παράγεται µέσα στην Κοινότητα. Γάλα και γαλακτοκοµικά προϊόντα: τιµή παρέµβασης ή ενδεικτική τιµή 1 ανά 100kg, σε ευρώ Περίοδοι εµπορίας / / / / Βούτυρο: τιµή παρέµβασης 328,20 311,79 295,38 278,97 Αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη: τιµή παρέµβασης 205,52 195,24 184,97 174,69 Γάλα (3,7% περιεκτικότητα σε λιπαρή ουσία, που παραδίδεται στο γαλακτοκοµείο):ενδεικτική τιµή 30,98 29,23 27,47 25,72 1 Οι τιµές αυτές δύνανται να τροποποιηθούν από το Συµβούλιο Γεωργίας. Το καθεστώς των τιµών θεσπίζεται µε την επιφύλαξη της εφαρµογής του καθεστώτος συµπληρωµατικής εισφοράς στο πλαίσιο των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων. 2 Η γαλακτοκοµική περίοδος εµπορίας αρχίζει από την 1η Ιουλίου κάθε έτους και τελειώνει στις 30 Ιουνίου του επόµενου έτους. Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 2

3 Άµεσες πληρωµές στους παραγωγούς 1 Ηµερολογιακά έτη Πριµοδότηση στα γαλακτοκοµικά προϊόντα: Ευρώ/τόνο 3 & 4 5,75 11,49 17,24 Ανώτατο συνολικό ποσό πριµοδότησης + συµπληρωµατική πριµοδότηση: Ευρώ/τόνο 3 13,9 27,8 41,7 Πληρωµές βάσει της έκτασης: ανά εκτάριο µόνιµου βοσκοτόπου ευρώ κατ ανώτατο όριο για το 2005 και τα επόµενα έτη 1 Τα ποσά δύνανται να τροποποιηθούν σύµφωνα µε την εξέλιξη της παραγωγής, της παραγωγικότητας και των αγορών. 2 Οι άµεσες πληρωµές στους παραγωγούς πραγµατοποιούνται γενικά, µεταξύ της 16ης Οκτωβρίου του εν λόγω ηµερολογιακού έτους και της 30ης Ιουνίου του εποµένου έτους. 3 Ανά τόνο µεµονωµένης ποσότητας αναφοράς (ποσότητα γάλακτος διαθέσιµη στην εκµετάλλευση στις 31 Μαρτίου του εν λόγω έτους). 4 Αν, στις 31 Μαρτίου, το σύνολο των µεµονωµένων ποσοτήτων υπερβαίνει τις συνολικές ποσότητες που προβλέπονται στο κράτος µέλος (άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισµού (ΕΟΚ) 3950/92), το εν λόγω κράτος λαµβάνει τα απαραίτητα µέτρα, σύµφωνα µε αντικειµενικά κριτήρια, για τη µείωση κατ αναλογία του συνόλου των µεµονωµένων ποσοτήτων αναφοράς που είναι επιλέξιµες για την πριµοδότηση στο έδαφός του για το εν λόγω ηµερολογιακό έτος. 5 Πρόκειται για την έκταση την οποία διαθέτει ο παραγωγός κατά τη διάρκεια του εν λόγω έτους. Η έκταση αυτή δεν πρέπει να χρησιµοποιείται για την ικανοποίηση των απαιτήσεων σχετικά µε την πυκνότητα (άρθρο 15 παράγραφος 3 του κανονισµού (EK) 1254/1999 για την ΚΟΑ του βοείου κρέατος). εν πρέπει να έχει αποτελέσει το αντικείµενο για το ίδιο έτος, αίτησης βάσει των καθεστώτων ενισχύσεων για ορισµένες µεγάλες καλλιέργειες και για τις αποξηραµένες ζωοτροφές, και βάσει των καθεστώτων κοινοτικών ενισχύσεων για άλλες µόνιµες καλλιέργειες ή τη φυτοκοµία. Άµεσες πληρωµές στους παραγωγούς Για να περιοριστεί η επίπτωση από την προβλεπόµενη µείωση των τιµών παρέµβασης και να υποστηριχτεί έτσι η σταθεροποίηση των γεωργικών εισοδηµάτων, οι άµεσες πληρωµές στους παραγωγούς θα χρηµατοδοτούνται από την Κοινότητα από την περίοδο εµπορίας 2005/2006 (βλ. παραπάνω πίνακα). Οι εν λόγω άµεσες πληρωµές θα είναι δύο τύπων: η σταθερή πληρωµή (η πριµοδότηση στα γαλακτοκοµικά προϊόντα) και οι συµπληρωµατικές πληρωµές. Η επιδότηση στα γαλακτοκοµικά προϊόντα θα χορηγείται ανά ηµερολογιακό έτος, ανά εκµετάλλευση και σύµφωνα µε την µεµονωµένη ποσότητα αναφοράς. Οι συµπληρωµατικές πληρωµές θα χορηγούνται από τα κράτη µέλη, στο έδαφός τους, σύµφωνα µε τα συνολικά ποσά που καθορίζονται ανά χώρα βάσει του µεριδίου τους στην συνολική κοινοτική παραγωγή (βλ. παρακάτω πίνακα: εθνικά κονδύλια). Η διάταξη αυτή επιτρέπει στα κράτη µέλη να ανταποκριθούν µε περισσότερο ευέλικτο τρόπο στις ανάγκες της γαλακτοκοµικής τους παραγωγής, οι οποίες ποικίλουν σηµαντικά στην Ένωση. Οι πληρωµές θα πραγµατοποιούνται σύµφωνα µε τα αντικειµενικά κριτήρια που περιλαµβάνουν κυρίως τις διαρθρώσεις και τους όρους παραγωγής, για να διασφαλίζεται η ισότητα µεταχείρισης των παραγωγών και να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις της αγοράς ή του ανταγωνισµού. Οι συµπληρωµατικές πληρωµές περιλαµβάνουν: τις συµπληρωµατικές πληρωµές πριµοδότησης, οι οποίες χορηγούνται µόνο συµπληρωµατικά ανά ποσό ανά τόνο πριµοδότησης των γαλακτοκοµικών προϊόντων, τις πληρωµές έκτασης, οι οποίες χορηγούνται ανά εκτάριο µόνιµου βοσκοτόπου. Συµπληρωµατικές πληρωµές: εθνικά κονδύλια (εκατ. ευρώ) Ηµερολογιακά έτη /... Βέλγιο 8,6 17,1 25,7 ανία 11,5 23,0 34,5 Γερµανία 72,0 144,0 216,0 Ελλάδα 1,6 3,3 4,9 Ισπανία 14,4 28,7 43,1 Γαλλία 62,6 125,3 187,9 Ιρλανδία 13,6 27,1 40,7 Ιταλία 25,7 51,3 77,0 Λουξεµβούργο 0,7 1,4 2,1 Κάτω Χώρες 28,6 57,2 85,8 Αυστρία 7,1 14,2 21,3 Πορτογαλία 4,8 9,7 14,5 Φινλανδία 6,2 12,4 18,6 Σουηδία 8,5 17,1 25,6 Ηνωµένο Βασίλειο 37,7 75,4 113,1 Σύνολο 303,6 607,2 902,6 Εµπορία Oι µηχανισµοί παρέµβασης που περιγράφονται ανωτέρω συµπληρώνονται από σειρά ενισχύσεων στην εµπορία για την υποστήριξη της ισόρροπης διαχείρισης της αγοράς του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων και της σταθεροποίησης των τιµών του τοµέα αυτού. Τα επιλέξιµα προϊόντα για τις ενισχύσεις αυτές περιλαµβάνουν το αποκορυφωµένο γάλα και το αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη 1 που 1 Με τα οποία εξοµοιούνται στην περίπτωση αυτή το αποβουτυρωµένο γάλα και το αποβουτυρωµένο γάλα σε σκόνη. Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 3

4 χρησιµοποιούνται στις ζωοτροφές, αν τα προϊόντα αυτά πληρούν ορισµένους όρους. Το ποσό των ενισχύσεων καθορίζεται λαµβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως, η τιµή παρέµβασης του αποκορυφωµένου γάλακτος σε σκόνη, η εξέλιξη της κατάστασης στον τοµέα του εφοδιασµού σε αποκορυφωµένο γάλα και αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη, οι τιµές του µόσχου ή οι τιµές αγοράς των πρωτεϊνών των ανταγωνιστικών του αποκορυφωµένου γάλακτος σε σκόνη. ύνανται επίσης να χορηγούνται ενισχύσεις για το αποκορυφωµένο γάλα που παράγεται στην Κοινότητα και µεταποιείται σε καζεΐνη ή σε καζεϊνούχα, για την αγορά µε µειωµένη τιµή κρέµας, βουτύρου ή συµπυκνωµένου βουτύρου (ιδίως από ιδρύµατα και κοινότητες χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα ή από τους παρασκευαστές ειδών ζαχαροπλαστικής ή παγωτών) ή για τη διανοµή µεταποιηµένου γάλακτος στα σχολεία. Το καθεστώς των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων Το καθεστώς των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων έχει συµβάλει, από το 1984, στη ρύθµιση της παραγωγής του τοµέα εξασφαλίζοντας δυνατότητα παραγωγής σε όλες τις περιφέρειες της Ένωσης. Λόγω του γεγονότος ότι η εφαρµογή της µεταρρύθµισης της ΚΟΑ, όσον αφορά τις τιµές και τις άµεσες πληρωµές, προβλέπεται από την περίοδο εµπορίας 2005/2006, η ισχύς του παρόντος καθεστώτος των ποσοστώσεων παρατείνεται από τον Απρίλιο 2000 στον Μάρτιο Θα πρέπει, εντούτοις, να αποτελέσει το 2003 αντικείµενο αναθεώρησης βάσει έκθεσης της Επιτροπής, για να επιτραπεί η λήξη της ισχύος του καθεστώτος µετά το Η µεταρρύθµιση της ΚΟΑ πραγµατοποιείται µε την επιφύλαξη των αποφάσεων των σχετικών µε τις παροχές συµπληρωµατικών ειδικών γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων. Το επίπεδο των ποσοστώσεων θα αυξηθεί κατά 2,4%, κατά ένα µέρος υπό µορφή ειδικών εθνικών παροχών και για το υπόλοιπο υπό µορφή γραµµικής αύξησης κατά 1,5%. Εξάλλου, οι λεπτοµέρειες διαχείρισης των ποσοστώσεων έχουν προσαρµοσθεί ώστε να διασφαλίζεται, κυρίως, ότι η ενίσχυση θα χορηγείται στους αποτελεσµατικότερους γαλακτοπαραγωγούς καθώς και στους νέους παραγωγούς. Το καθεστώς των συναλλαγών µε τις τρίτες χώρες Ο νέος κανονισµός της ΚΟΑ στον τοµέα του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων επικαιροποιεί το καθεστώς των συναλλαγών µε τις τρίτες χώρες, λαµβανοµένου υπόψη, κυρίως, του πλαισίου που δηµιουργείται από τις συµφωνίες που συνήφθησαν στο πλαίσιο των πολυµερών εµπορικών διαπραγµατεύσεων του Γύρου της Ουρουγουάης. Έτσι, η διαχείριση από την Επιτροπή των δασµολογικών ποσοστώσεων που προκύπτουν από τις συµφωνίες αυτές δύναται µε βάση πάντα τις µεθόδους που εφαρµόστηκαν στο παρελθόν (χορήγηση βάσει χρονολογικής σειράς υποβολής των αιτήσεων, χορήγηση κατ αναλογία των ποσοτήτων που ζητήθηκαν κατά την υποβολή των αιτήσεων, ή λήψη υπόψη του ρεύµατος των παραδοσιακών συναλλαγών), να στηριχτεί σε άλλες ενδεδειγµένες µεθόδους, µε την επιφύλαξη των δικαιωµάτων που προκύπτουν από τις εν λόγω συµφωνίες. Ο στόχος πρέπει να είναι η κάλυψη των αναγκών εφοδιασµού της κοινοτικής αγοράς και η διασφάλιση της διατήρησης της ισορροπίας της. Όσον αφορά τις επιστροφές στην εξαγωγή, η Επιτροπή τις καθορίζει είτε κατά περιοδικό τρόπο, είτε µέσω διαγωνισµού για τα προϊόντα για τα οποία η διαδικασία αυτή προβλεπόταν στον παλιό κανονισµό. Γαλακτοκοµικές ποσοστώσεις: συνολικές ποσότητες αναφοράς ανά κράτος µέλος (1999/2000) 1, σε τόνους Κράτη µέλη Κατανοµή Άµεση πώληση Βέλγιο (2,7%) (10,5%) ανία (3,8%) 708 (0,0745%) Γερµανία (24,0%) (6,0%) Ελλάδα (0,5%) 696 (0,0731%) Ισπανία (4,7%) (6,8%) Γαλλία (20,5%) (27,3%) Ιρλανδία (4,5%) (0,6%) Ιταλία (8,4%) (14,3%) Λουξεµβούργο (0,2%) 951 (0,1%) Κάτω Χώρες (9,5%) (5,1%) Αυστρία (2,2%) (12,7%) Πορτογαλία (1,6%) (2,3%) Φινλανδία (2,1%) (0,6%) Σουηδία (2,8%) (0,2%) Ηνωµένο Βασίλειο (12,4%) (13,4%) 1 Η ετήσια περίοδος των γαλακτοκοµικών ποσοστώσεων καλύπτει την περίοδο από την 1η Απριλίου έως τις 31 Μαρτίου. Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 4

5 Οικολογική προϋπόθεση, διαφοροποίηση των πληρωµών Τα συστήµατα άµεσων πληρωµών στους παραγωγούς διέπονται από κοινούς κανόνες που θεσπίζονται στο νέο «οριζόντιο κανονισµό» της ΚΓΠ κανονισµός (ΕΚ) 1259/1999. Οι κανόνες αυτοί προβλέπουν, αφενός, την υποχρέωση των κρατών µελών να καθορίζουν τα ενδεδειγµένα περιβαλλοντικά µέτρα που πρέπει να εφαρµόζουν οι γεωργοί, και τη δυνατότητα να συνδέουν τις άµεσες πληρωµές µε την τήρηση των γενικών ή ειδικών περιβαλλοντικών απαιτήσεων ή των γεωργοπεριβαλλοντικών δεσµεύσεων που έχουν αναληφθεί από τους γεωργούς και, αφετέρου, προβλέπουν τη δυνατότητα διαφοροποίησης των πληρωµών ανά εκµετάλλευση σύµφωνα µε τον αριθµό των θέσεων απασχόλησης στην εκµετάλλευση ή τη συνολική οικονοµική της άνεση. Τα κεφάλαια που δεν έχουν δαπανηθεί λόγω µη τήρησης των περιβαλλοντικών όρων ή λόγω της διαφοροποίησης των πληρωµών παραµένουν στη διάθεση των κρατών µελών δυνάµει συµπληρωµατικής κοινοτικής ενίσχυσης για τη χρηµατοδότηση γεωργοπεριβαλλοντικών µέτρων, µέτρων φύτευσης δασών στις γεωργικές ζώνες, αντισταθµιστικών αποζηµιώσεων στις µειονεκτικές περιοχές ή τις περιοχές που υπόκεινται σε περιβαλλοντικές αναστολές καθώς και των καθεστώτων πρόωρης συνταξιοδότησης. Σήµατα ποιότητας: ΠΟΠ-ΠΓΕ-ΕΠΠΕ Τα γαλακτοκοµικά προϊόντα, ιδιαίτερα τα τυριά, κατέχουν σηµαντική θέση µεταξύ των εκατοντάδων προϊόντων που καταχωρούνται µε τα κοινοτικά σήµατα που θεσπίστηκαν το 1992 για την αξιοποίηση της ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και την συµβολή κατ αυτόν τον τρόπο στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού τοµέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής. Πρόκειται για προϊόντα που παρασκευάζονται µε αναγνωρισµένη τεχνογνωσία και συνδέονται µε ιδιαίτερη γεωγραφική ζώνη στα στάδια της παραγωγής, της µεταποίησης και της επεξεργασίας (προστατευόµενη ονοµασία προέλευσης ΠΟΠ) ή σε ένα από τα στάδια αυτά τουλάχιστον (προστατευόµενη γεωγραφική ένδειξη ΠΓΕ), ή για προϊόντα η ιδιοτυπία των οποίων οφείλεται στην µέθοδο παραγωγής ή στην παραδοσιακή σύνθεση χωρίς να συνδέονται µε ιδιαίτερη ζώνη (ειδικό παραδοσιακό προϊόν εγγυηµένο ΕΠΠΕ). Μια νέα αγορά: η βιολογική γεωργία Η βιολογική γεωργία είναι µέθοδος παραγωγής στην οποία δίνεται ιδιαίτερη έµφαση στην προστασία του περιβάλλοντος και την καλή µεταχείριση των ζώων. Τα προϊόντα µε αυτή τη µέθοδο παραγωγής παράγονται χωρίς λιπάσµατα ή συνθετικά φυτοφάρµακα, αντιβιοτικά, αυξητικές ορµόνες ή γεννετικές παρεµβάσεις. Με ποσοστό ανάπτυξης 25% ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έκταση καλλιεργειών που υπερδιπλασιάστηκε σε πέντε χρόνια (από εκτάρια περίπου το 1993, σε εκτάρια το 1997) και µε ευνοϊκές προβλέψεις για τα προσεχή έτη, η βιολογική γεωργία αντιπροσωπεύει µία αναπτυσσόµενη αγορά η οποία δηλώνει την εξέλιξη των προσδοκιών και των ανησυχιών των καταναλωτών. Το γάλα και τα γαλακτοκοµικά προϊόντα δύνανται στο εξής να τύχουν της κοινοτικής εγγύησης που χορηγείται στους καταναλωτές για τα προϊόντα τα προερχόµενα από τη βιολογική γεωργία: ενώ έως τώρα περιοριζόταν στα φυτικά προϊόντα, η κοινοτική κανονιστική ρύθµιση τροποποιήθηκε για να συµπεριλάβει τα προϊόντα ζωικής προέλευσης (κανονισµός (EK) 1804/1999). Εξάλλου, τον φεβρουάριο του 2000, εγκρίθηκε ευρωπαϊκό λογότυπο για τα βιολογικά προϊόντα. Απλούστευση Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ συνεπάγεται σηµαντική προσπάθεια για την απλούστευση της γεωργικής νοµοθεσίας. Για τον γαλακτοκοµικό τοµέα, ο νέος βασικός κανονισµός της ΚΟΑ ενσωµατώνει τις διατάξεις που περιλαµβάνονταν προηγουµένως στους εννέα κανονισµούς. Η ενδεικτική τιµή και η τιµή παρέµβασης καθορίζονται στο βασικό κανονισµό σε πολυετή βάση. Οι κανονισµοί εφαρµογής συγκεντρώνονται και, όσο είναι δυνατόν, απλοποιούνται. Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 5

6 Γάλα και γαλακτοκοµικά προϊόντα: ποιές κατηγορίες προϊόντων; Η ΚΟΑ στον τοµέα του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων καλύπτει τις ακόλουθες κατηγορίες προϊόντων: Γάλα και κρέµα γάλακτος, που δεν είναι συµπυκνωµένα και δεν περιέχουν ζάχαρη ή άλλα γλυκαντικά Γάλα και κρέµα γάλακτος, συµπυκνωµένα ή µε προσθήκη ζάχαρης και άλλων γλυκαντικών Βουτυρόγαλα, πηγµένο γάλα και πηγµένη κρέµα, γιαούρτι, κεφίρ και άλλα γάλατα και κρέµες που έχουν υποστεί ζύµωση ή έχουν καταστεί όξυνα έστω και συµπυκνωµένα ή µε προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών, µη αρωµατισµένα χωρίς προσθήκη φρούτων ή κακάο Ορός γάλακτος, έστω και συµπυκνωµένος ή και µε προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών. Προϊόντα που αποτελούνται από φυσικά συστατικά του γάλακτος, έστω και µε προσθήκη ζάχαρης ή άλλων γλυκαντικών, που δεν κατονοµάζονται ούτε περιλαµβάνονται αλλού Βούτυρο και λιπαρές ουσίες γάλακτος γαλακτούχος πολτός προς επάλειψη που περιλαµβάνει πάνω από 75% αλλά λιγότερο από το 80% λιπαρές ουσίες Τυριά και πηγµένο γάλα για τυρί Λακτόζη και σιρόπι λακτόζης χωρίς προσθήκη αρωµατικών ή χρωστικών υλών και που περιλαµβάνει σε βάρος 99% ή περισσότερο λακτόζης, που εκφράζεται σε άνυδρη λακτόζη υπολογιζόµενη επί ξηράς ύλης Σιρόπι λακτόζης, αρωµατισµένο ή µε προσθήκη χρωστικών υλών Παρασκευάσµατα που χρησιµοποιούνται για τις ζωοτροφές. Ποσοστό διαφόρων προϊόντων στην τελική γεωργική παραγωγή της ΕΕ (1998) Γάλα: 18% Βόειο κρέας: 10,1 % 2. Χοίρειο κρέας: 10,0 % 3. Νωπά λαχανικά: 9,4 % 4. Σιτηρά (εκτός από το ρύζι): 9,2 % 5. Οίνος και γλεύκος σταφυλιών: 6,6 % 6. Πουλερικά: 5,4 % 7. Λοιπά: 31,3 % 3 2 Γάλα: µερίδιο στην τελική εσωτερική παραγωγή κάθε κράτους µέλους (1998) Κάτω Χώρες: 22;3% ανία: 24,2% Ηνωµένο Βασίλειο: 22,8% Φινλανδία: 38,1% Ιρλανδία: 34,7% Βέλγιο: 15,3% Γαλλία: 16,5% Πορτογαλία: 14,8% Σουηδία: 34,9% Γερµανία: 26,4% Λουξεµβούργο: 45,4% Αυστρία: 22,0% Ιταλία: 11,8% Ισπανία: 7,8% Ελλάδα: 13,4% Πηγή: Γενική ιεύθυνση Γεωργίας Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 6

7 Κατάσταση και προοπτικές της κοινοτικής αγοράς Το 1998, η παραγωγή γάλακτος αγελάδος ανήλθε σε 120,5 εκατ. τόνους (72 εκατ. τόνοι στις ΗΠΑ), το µεγαλύτερο µέρος της οποίας (75%) στα πέντε κράτη µέλη (Γερµανία, Γαλλία, Ηνωµένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες και Ιταλία). Το µέρος της ποσότητας του κοινοτικού γάλακτος που χρησιµοποιήθηκε σε διάφορους τύπους προϊόντων κατανεµήθηκε ως εξής: γάλα κατανάλωσης (29 εκατ.) τυρί (6,7 εκατ.), βούτυρο (1,8 εκατ.), αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη (1,1 εκατ.), πλήρες γάλα σε σκόνη (0,9 εκατ.). Όσον αφορά τις εξαγωγές, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέµεινε στην πρώτη διεθνή θέση µε 15 εκατ. τόνους (ισοδυνάµου γάλακτος) ενώ οι εισαγωγές της ανήλθαν σε 3,6 εκατ. τόνους και η εσωτερική της κατανάλωση σε 111 εκατ. (εκ των οποίων περίπου 10 εκατ. για τις επιδοτούµενες χρήσεις και 7 εκατ. χρησιµοποιήθηκαν από την αγροτική εκµετάλλευση). Η κατάσταση της αγοράς των γαλακτοκοµικών προϊόντων, από τις αρχές του 1998, φθίνει βαθµηδόν, λόγω, κυρίως, της στασιµότητας της ζήτησης στις διεθνείς αγορές µετά την οικονοµική κρίση στη Ρωσία, Ασία και Νότια Αµερική. Η εξαγωγή γάλακτος σε σκόνη υπέστη πρώτη τις επιπτώσεις και ακολούθησε, στο τέλος του 1998, η εξαγωγή τυριών. Αν και υπήρξε αρκετά σταθερή ανάπτυξη της εσωτερικής κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι τιµές αγοράς για τα περισσότερα γαλακτοκοµικά προϊόντα άρχισαν να µειώνονται και χρειάστηκε να πραγµατοποιηθούν αγορές στην παρέµβαση για τη στήριξη της αγοράς. Για το αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη η συγκέντρωση των δηµοσίων αποθεµάτων ξεκίνησε ήδη το 1996, υπερέβη το όριο των τόνων τον Σεπτέµβριο του 1998 και έφθασε στους τόνους τον Οκτώβριο του Τα δηµόσια αποθέµατα βουτύρου, που ήταν αµελητέα στις αρχές του 1999, ανήλθαν µόνο στους τόνους τον Οκτώβριο, που είναι το ελάχιστο όριο της ποσότητας για να υπάρχει επαρκές περιθώριο κινήσεων για την ενδεδειγµένη διαχείριση της αγοράς. Η ανά κάτοικο κατανάλωση εµφανίζει πολύ διαφορετικές τάσεις ανάλογα µε τα γαλακτοκοµικά προϊόντα: αύξηση για ορισµένα προϊόντα (τυριά, κρέµες), στασιµότητα για άλλα (γάλα κατανάλωσης, γάλα συµπυκνωµένο) και µείωση για άλλα (αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη, βούτυρο). Οι προβλέψεις µακροπρόθεσµα (2005/2006) είναι ότι θα υπάρξει σηµαντική πρόοδος των διεθνών συναλλαγών συνοδευόµενη από ενδεχόµενη µείωση των µεριδίων αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για πολλά γαλακτοκοµικά προϊόντα. Προβλέπεται, εξάλλου, διαρθρωτική εξέλιξη µε χαρακτηριστικό στοιχείο την αύξηση του µεγέθους των γαλακτοπαραγωγών εκµεταλλεύσεων της Κοινότητας, που συνεπάγεται την αύξηση των ποσοτήτων γάλακτος. Αν οι περισσότερο ανταγωνιστικοί παραγωγοί διαθέτουν ένα σηµαντικό περιθώριο δράσης, η δυνατότητα αγοράς ή εκµίσθωσης µιας ποσόστωσης χωρίς υπερβολική επιβάρυνση των δαπανών, είναι σηµαντική για τους νέους παραγωγούς και τους παραγωγούς που επιθυµούν να αυξήσουν την παραγωγή τους. Η αναθεώρηση του καθεστώτος των ποσοστώσεων το 2003 και η µεταρρύθµιση της ΚΟΑ από το 2005 θα διευκολύνουν την ισορροπία της αγοράς και θα βελτιώσουν τις προοπτικές εξαγωγών στον ευρωπαϊκό τοµέα των γαλακτοκοµικών προϊόντων. Κατανάλωση βουτύρου και τυριού στην ΕΕ (σε χιλιάδες τόνους, ) Γάλα και γαλακτοκοµικά προϊόντα: µέρος της παραγωγής που εξάγεται από διάφορες περιφέρειες του κόσµου (σε ισοδύναµο γάλακτος, 1998) Βούτυρο Τυριά ΕΖΕΣ: 2,2% Καναδάς: 1,9% Ανατολική Ευρώπη + ΚΑΚ: 11,2% Άλλες χώρες: 10,7% ΗΠΑ: 3,9% Αυστραλία: 13,12% Νέα Ζηλανδία: 23% ΕΕ: 33,9% Πηγή: Γενική ιεύθυνση Γεωργίας Η µεταρρύθµιση της ΚΓΠ: τοµέας του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων 7

8 Μικρό γλωσσάριο Τιµή παρέµβασης: - για το βούτυρο: η τιµή βάσει της οποίας οι οργανισµοί παρέµβασης αγοράζουν τις ποσότητες που τους προσφέρονται οι οποίες ανταποκρίνονται στα ποιοτικά κριτήρια βάσει των κανονισµών στο πλαίσιο διαδικασίας διαρκούς διαγωνισµού, εφόσον η παρέµβαση δεν έχει ανασταλεί - για το αποκορυφωµένο γάλα σε σκόνη: η τιµή στην οποία υποχρεούνται οι οργανισµοί παρέµβασης σε κάθε κράτος µέλος να αγοράζουν για τη δηµόσια αποθεµατοποίηση (= αγορά στην παρέµβαση), τις ποιότητες που ανταποκρίνονται στα ποιοτικά κριτήρια βάσει των κανονισµών και οι οποίες προσφέρονται από τους παραγωγούς κατά τη διάρκεια της περιόδου παρέµβασης, εφόσον οι αγορές δεν έχουν ανασταλεί. Τιµή ενδεικτική για το γάλα που παραδίδεται στο γαλακτοκοµείο το οποίο περιλαµβάνει 3,7% λιπαρών ουσιών: η τιµή που επιδιώκεται να διασφαλίζεται για το σύνολο του γάλακτος που πωλείται από τους παραγωγούς κατά τη διάρκεια της γαλακτοκοµικής περιόδου εµπορίας στην εσωτερική και εξωτερική αγορά. Γαλακτοκοµικές ποσοστώσεις: οι ποσότητες γαλακτοκοµικής παραγωγής που κατανέµονται µεταξύ των κρατών µελών και, στο εσωτερικό καθενός κράτος µέλους, µεταξύ παραγωγών (µεµονωµένες ποσοστώσεις), µε στόχο την ισορροπία της προσφοράς και της ζήτησης και τον περιορισµό της πλεονασµατικής παραγωγής µέσα στην Κοινότητα. Στην περίπτωση υπέρβασης της εθνικής ποσόστωσης, το συγκεκριµένο κράτος µέλος οφείλει συµπληρωµατική εισφορά, η οποία επιβαρύνει, σύµφωνα µε ορισµένες εθνικές λεπτοµέρειες εφαρµογής, τους παραγωγούς που συνέβαλαν στην υπέρβαση. Πιστοποιητικό εισαγωγών ή εξαγωγών: το έγγραφο που χορηγείται από τα κράτη µέλη σε όλους τους αιτούντες κοινοτικούς, η υποβολή του οποίου είναι απαραίτητη για όλες τις εισαγωγές µέσα στην Κοινότητα ή τις εξαγωγές εκτός αυτής. Ο κατάλογος των προϊόντων για τα οποία απαιτούνται τα πιστοποιητικά εξαγωγής, καθώς και η περίοδος ισχύος των πιστοποιητικών, καθορίζονται από την Επιτροπή. Εισαγωγικοί δασµοί (που καταβάλλονται από τον κοινοτικό εισαγωγέα): οι δασµοί αυτοί προβλέπονται από το καθεστώς των συναλλαγών γάλακτος και γαλακτοκοµικών προϊόντων µε τις τρίτες χώρες, εντός των ορίων των διεθνών εµπορικών συµφωνιών. Οι δασµοί του κοινού δασµολογίου εφαρµόζονται για τα γαλακτοκοµικά προϊόντα. Για να αποφευχθούν αρνητικές επιπτώσεις ορισµένων εισαγωγών στην κοινοτική αγορά, µπορεί να επιβληθεί πρόσθετος δασµός εισαγωγής για τα εν λόγω προϊόντα βάσει των τιµών εισαγωγής CΙF της σχετικής αποστολής (CΙF: κόστος του προϊόντος συν ασφάλεια συν έξοδα µεταφοράς). Στην περίπτωση αυτή, οι δασµολογικές ποσοστώσεις που θεσπίζονται στο πλαίσιο των διεθνών συµφωνιών ανοίγονται για τις συγκεκριµένες τρίτες χώρες και τις διαχειρίζεται η Επιτροπή κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε διάκριση µεταξύ των ενδιαφεροµένων οικονοµικών φορέων. Φόρος κατά την εξαγωγή (καταβάλλονται από τον κοινοτικό εξαγωγέα): οι εν λόγω επιβαρύνσεις δύνανται να αποφασίζονται από την Επιτροπή σε εξαιρετικές περιπτώσεις (όταν κινδυνεύει ο εφοδιασµός της ΕΕ), για την σταθεροποίηση των τιµών και τη διασφάλιση της ισορροπίας της εσωτερικής αγοράς. Επιστροφές κατά την εξαγωγή (καταβάλλονται από τον κοινοτικό εξαγωγέα): µε σκοπό την κάλυψη της διαφοράς µεταξύ των ευρωπαϊκών και των διεθνών τιµών για τη διασφάλιση της σταθερότητας της κοινοτικής αγοράς. Για τον καθορισµό του ύψους του ποσού, η Επιτροπή λαµβάνει, επίσης, υπόψη στοιχεία όπως οι δαπάνες εµπορίας ή οι δαπάνες των ευνοϊκότερων µέσων µεταφοράς, καθώς και τις διεθνείς συµφωνίες. Οι τελευταίες καθορίζουν τα όρια, τόσο όσον αφορά τις ποσότητες όσο και τον προϋπολογισµό για τις επιστροφές κατά την εξαγωγή. Για τη χορήγηση των ποσοτήτων που δύνανται να εξάγονται µε επιστροφές, πρέπει να εφαρµόζεται η προσφορότερη µέθοδος, όσον αφορά τη φύση του προϊόντος και την κατάσταση της αγοράς, και η ολιγότερο επαχθής διοικητικά για τους οικονοµικούς φορείς λαµβανοµένων υπόψη των απαιτήσεων της διαχείρισης. Οι επιστροφές είναι οι ίδιες για όλη την Κοινότητα αλλά δύναται να διαφοροποιούνται ανάλογα µε τους προορισµούς, όταν η κατάσταση της αγοράς το απαιτεί. Η επιστροφή καταβάλλεται εφόσον αποδεικνύεται ότι τα προϊόντα είναι κοινοτικής καταγωγής και εξάγονται εκτός Κοινότητας. Για περισσότερες πληροφορίες Άλλες πληροφορίες για την ΚΓΠ και την µεταρρύθµισή της είναι διαθέσιµες στην εξής διεύθυνση του Internet της Γ Γεωργίας: < Μπορείτε επίσης να απευθυνθείτε στην ίδια διεύθυνση για να λάβετε τους ακόλουθους κανονισµούς: Κοινή οργάνωση αγοράς στον τοµέα του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων: (EK) 1255/1999 Κοινοί κανόνες για τα καθεστώτα άµεσης στήριξης στα πλαίσια της ΚΓΠ (οριζόντιος κανονισµός): (EK) 1259/1999 Χρηµατοδότηση της ΚΓΠ: (EK) 1258/1999 Στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης: (EK) 1257/1999. Γαλακτοκοµικές ποσοστώσεις: (EK) 1256/1999 για την τροποποίηση του κανονισµού (EK) 3950/92. Ονοµασίες ποιότητας: (EK) 2081/92 και 2082/92. Ο κατάλογος των προϊόντων αναφέρεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση < Βιολογική γεωργία: (EK) 1804/1999. Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική ιεύθυνση Γεωργίας Υπεύθυνη εκδότης: Styliani ZERVOUDAKI. ΕΕ Γενική ιεύθυνση Γεωργίας. Τα κείµενα της παρούσας έκδοσης δεν δεσµεύουν την Επιτροπή. Για κάθε συµπληρωµατική πληροφορία: Rue de la Loi 200, B-1049 Bruxelles Belgique Bureau: L/130-4/148A. Τελέφωνο: απευθείας γραµµή (+32-2) , τηλεφωνικό κέντρο (+32-2) Τηλεοµοιοτυπία: (+32-2) Τέλεξ: COMEU B Internet: < Τυπώθηκε σε ανακυκλωµένο χαρτί Τεύχος 3-11/99