Η παρακολούθηση των δασών στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής

Transcript

1 Η παρακολούθηση των δασών στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής Γιώργος Πουλής, Δασολόγος M.Sc. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων

2 Διάρθρωση της παρουσίασης Σχεδιασμός ενός προγράμματος παρακολούθησης Η περίπτωση μελέτης του Έργου AdaptFor Προτάσεις

3 Παρακολούθηση (monitoring) Η διαχρονική συλλογή και ανάλυση δεδομένων για την εκτίμηση: Επιπτώσεων του φαινομένου (της κλιματικής αλλαγής) Αποτελεσματικότητας των επεμβάσεων US Forest Service

4 Χωρική κλίμακα παρακολούθησης Διαφορετικά επίπεδα παρακολούθησης Διεθνές Διεθνείς συνεργασίες, π.χ. ICP Forests Εθνικό Δασική Υπηρεσία ή σύμπραξη φορέων Τοπικό Τοπικές δασικές υπηρεσίες ή ερευνητικά ιδρύματα

5 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Στάδια υλοποίησης ενός προγράμματος παρακολούθησης Προπαρασκευαστική έρευνα Στόχος είναι η συλλογή πληροφοριών για τον σχεδιασμό του προγράμματος Αφορά κυρίως εργασία γραφείου π.χ. μελέτη βιβλιογραφίας ή έρευνα σε βάσεις δεδομένων

6 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Στάδια υλοποίησης ενός προγράμματος παρακολούθησης Προκαταρκτική έρευνα Στόχος είναι η καλύτερη τοποθέτηση των δειγματοληπτικών επιφανειών Περιλαμβάνει εργασία πεδίου π.χ. δοκιμαστικές δειγματοληψίες, λήψη φωτογραφιών

7 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Στάδια υλοποίησης ενός προγράμματος παρακολούθησης Σχεδιασμός και υλοποίηση προγράμματος Καθορισμός στόχων Καθορισμός αντικειμένων (παραμέτρων) Καθορισμός μεθόδου ανάλυσης των δεδομένων Στο γραφείο Οδηγίες για την πορεία της παρακολούθησης Μετρήσεις Στο πεδίο

8 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Στάδια υλοποίησης ενός προγράμματος παρακολούθησης Αξιολόγηση αποτελεσμάτων Σε καθορισμένα χρονικά διαστήματα Περιλαμβάνει Ανάλυση δεδομένων Κοινοποίηση αποτελεσμάτων Λήψη μέτρων διαχείρισης

9 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν: Παράμετροι προς παρακολούθηση Συχνότητα παρακολούθησης παραμέτρων Αριθμός δειγματοληπτικών επιφανειών Προσαρμογή από Goldsmith, 1991

10 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν : Μέγεθος δειγματοληπτικής επιφάνειας Τρόπος δειγματοληψίας (π.χ. τυχαία, στρωματωμένη) Τρόπος επανεντοπισμού επιφανειών (π.χ. GPS, μόνιμη σήμανση) Προσαρμογή από Goldsmith, 1991

11 Σχεδιασμός ενός προγράμματος Παρακολούθησης (monitoring) Αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν: Οργάνωση του προγράμματος (συγκέντρωση-επεξεργασία δεδομένων) Χρόνος ολοκλήρωσης προγράμματος Εξασφάλιση πόρων για συνέχιση μετά τη λήξη του προγράμματος Προσαρμογή από Goldsmith, 1991

12 Μέσα παρακολούθησης Τηλεπισκόπηση Μετεωρολογικά δεδομένα Επιτόπιες μετρήσεις

13 Άλλες πηγές δεδομένων Δασικές διαχειριστικές μελέτες Στοιχεία προσαύξησης των δασών, Κατά τόπους δασικές υπηρεσίες Ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες και Μελέτες περιβαλλοντικών περιπτώσεων

14 Άλλες πηγές δεδομένων Βάση Natura 2000 Στοιχεία βλάστησης και κατάστασης διατήρησης τύπων οικοτόπων, Εθνική βάση για το Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000 Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Λιμνών Στοιχεία για την παρόχθια βλάστηση, Ε.Κ.Β.Υ. - Ειδική Γραμματεία Υδάτων Πρόγραμμα FutMon Στοιχεία για τη ζωτικότητα δασών, Υ.ΠΕ.Κ.Α - Ι.Μ.Δ.Ο. & Τ.Δ.Π.

15 Άλλες πηγές δεδομένων «Γκρίζα» βιβλιογραφία: προπτυχιακές και μεταπτυχιακές διπλωματικές εργασίες διδακτορικές διατριβές

16 Πυκνότητα επιφανειών Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Εγκαταστάθηκαν 4 μόνιμες δειγματοληπτικές επιφάνειες σε κάθε μία από τις 4 περιοχές εφαρμογής. Συνολικά εγκαταστάθηκαν 16 επιφάνειες.

17 Επιλογή επιφανειών Η επιλογή των επιφανειών έγινε με βάση: Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor την αντιπροσωπευτικότητα της ποικιλότητας των περιβαλλοντικών συνθηκών σε κάθε περιοχή, δηλαδή των διαφορετικών ποιοτήτων τόπου την ύπαρξη δεδομένων βάσης. Από την προκαταρκτική έρευνα

18 Επιλογή επιφανειών Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Η προκαταρτική έρευνα αφορούσε στην αξιολόγηση των εκθέσεων των τεσσάρων ειδικών επιστημόνων στα εξής αντικείμενα: φυτοκοινωνίες φυσιολογία εδαφικές συνθήκες παθογόνους οργανισμούς

19 Επιλογή επιφανειών Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor

20 Επιλογή επιφανειών Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor

21 Επιλογή μεταβλητών Δασοκομικές Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Ύψος και στηθιαία διάμετρος των ιστάμενων δέντρων Ύψος έναρξης κόμης δέντρων Βαθμός συγκόμωσης συστάδας Φυσιολογίας Εκτίμηση της ζωτικότητας δέντρων Βαθμός αποσύνθεσης νεκρών ιστάμενων και κατακείμενων δέντρων

22 Επιλογή μεταβλητών Εδαφικές Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Ποσοστό κάλυψης παρεδαφιαίας βλάστησης Ποσοστό κάλυψης ξηροφυλλάδας Βάθος οργανικών οριζόντων

23 Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Επιλογή σχήματος και μεγέθους επιφανειών

24 Επιλογή μεταβλητών Μετεωρολογικές Θερμοκρασία αέρα (οc) Σχετική υγρασία αέρα (%) Ύψος κατακρημνισμάτων (mm) Διάρκεια ηλιοφάνειας (min) Ολική ηλιακή ακτινοβολία (W/m2) Ταχύτητα ανέμου (m/s) Διεύθυνση ανέμου Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor

25 Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Εγκατάσταση και σήμανση επιφανειών

26 Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Σήμανση δέντρων

27 Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Δειγματοληψία

28 Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Δειγματοληψία

29 Παρακολούθηση στο πλαίσιο του προγράμματος AdaptFor Εγκατάσταση τηλεμετρικού μετεωρολογικού σταθμού

30 Ειδικά θέματα παρακολούθησης Ειδικά θέματα όπως Παρακολούθηση πληθυσμών παθογόνων Εξέλιξη φυτοκοινωνιών Θα πρέπει να παρακολουθούνται σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες

31 Οδηγίες δειγματοληψίας

32 Πρωτόκολλα

33 Πρωτόκολλα Έντυπο δειγματοληψίας ιστάμενων δέντρων (με έμφλοια d 7 cm) *Απογράφονται και σημαίνονται με πινακίδιο τόσο τα ζωντανά όσο και τα νεκρά ιστάμενα Έντυπο δειγματοληψίας ορόφου θάμνων (d <7 cm, h >50 cm) (στο 1ο τεταρτημόριο και αν ο αριθμός τους είναι <100, η απ ογραφή επ εκτείνεται και στο 3ο τεταρτημόριο) Α/Α Αρ. πινακιδίου Είδος Ύψος Κόμη Διάμετρος Σημείο GPS (xx/yy) Ζωτικότητα (2-4) Αποσύνθεση (1-5) Παρατηρήσεις Α/Α Είδος Κλάσεις υψομέτρου σε m 0,5-1,0 1,1-2,0 2,1-3,0 3,1-4,0 4,1-5,0 Τεταρτημόριο Παρατηρήσεις

34 Πρωτόκολλα Α/Α Είδος Μήκος Διάμετρος Έντυπο δειγματοληψίας νεκρών κατακείμενων δέντρων (με έμφλοια d 7 cm) *δεν τοποθετούνται πινακίδια Συντεταγμένες GPS (δύο άκρων) xx yy xx yy Βαθμός αποσύνθεσης Αιτία πτώσης Έντυπο δειγματοληψίας αναγέννησης (άτομα με h <0,5 m) Α/Α Είδος Ύψος Ηλικία Παρατηρήσεις Α/Α Είδος Ύψος Ηλικία Παρατηρήσεις Έντυπο δειγματοληψίας χαρακτηριστικών συγκόμωσης & εδάφους Βαθμός Α/Α συγκόμωσης Ποώδης (%) βλάστηση 1 Χαρακτηριστικά εδάφους (%) Βάθος οριζόντων (cm) Γυμνό Βρύα Πέτρες Δασικός τάπητας L F H έδαφος Παρατηρήσεις

35 Λίστα με απαραίτητα

36 Συλλογή, αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων Συλλογή και ψηφιοποίηση από τις τοπικές δασικές υπηρεσίες Αποθήκευση, επεξεργασία και διάθεση από την Κεντρική Υπηρεσία

37 Προτάσεις Δημιουργία ενός Εθνικού Δικτύου μόνιμων δειγματοληπτικών επιφανειών, αξιοποιώντας τόσο εκείνες από υφιστάμενα προγράμματα, όπως π.χ.: FutMon Έργα αποκατάστασης Αγιον Όρος Νέστος Πάρνωνας Πρέσπες αλλά και συμπληρώνοντας με καινούριες.

38 Προτάσεις Εμπλοκή του κοινού, όπως παραδασόβιοι πληθυσμοί επισκέπτες, πεζοπόροι, κυνηγοί κλπ. στην παρακολούθηση των δασών και ιδιαιτέρως στην ανίχνευση των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής: Φαινολογία Εξάπλωση ειδών Εμφάνιση παθογόνων Εξάπλωση εισβολικών ειδών

39 Προτάσεις Π.χ. Πρόγραμμα παρακολούθησης δύο ειδών του γένους Hyacinthoides στη Μεγάλη Βρετανία. Μέσω του διαδικτυακού τόπου του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου Συμπλήρωση ενός απλού ερωτηματολογίου για την ημερομηνία άνθισης των κοινών 2 ειδών του γένους

40 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας