Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα. Earl Babbie. Κεφάλαιο 6. Δειγματοληψία 6-1

Transcript

1 Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 6 Δειγματοληψία 6-1

2 Σύνοψη κεφαλαίου Σύντομη ιστορία της δειγματοληψίας Μη πιθανοτική δειγματοληψία Θεωρία και λογική της πιθανοτικής Δειγματοληψίας Πληθυσμοί και δειγματοληπτικά πλαίσια Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά συστάδες Πιθανοτική δειγματοληψία: ανακεφαλαίωση Η δεοντολογία της δειγματοληψίας Κουίζ 6-2

3 Εισαγωγή Δειγματοληψία Η διαδικασία επιλογής παρατηρήσεων 6-3

4 Σύντομη ιστορία της δειγματοληψίας Ο Πρόεδρος Alf Landon Δημοσκόπηση περ. Literary Digest, 1936 Δύο εκατομμύρια ψηφοδέλτια ταχυδρομήθηκαν σε ανθρώπους καταγεγραμμένους στον τηλεφωνικό κατάλογο Προβλήματα; Ο Πρόεδρος Thomas E. Dewey Η ποσοστική δειγματοληψία του Gallup Προβλήματα; 6-4

5 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (Ι) Μη πιθανοτική δειγματοληψία Κάθε τεχνική στην οποία τα δείγματα επιλέγονται με τρόπο άλλο από αυτόν που υποδεικνύει η θεωρία των πιθανοτήτων Διαθέσιμα υποκείμενα Σκόπιμη δειγματοληψία Δειγματοληψία χιονοστιβάδας Ποσοστική δειγματοληψία 6-5

6 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (ΙΙ) Δειγματοληψία βασισμένη σε διαθέσιμα υποκείμενα Δειγματοληψία «ευκολίας» ή «ευχέρειας» Δεν επιτρέπει κανένα έλεγχο ως προς την αντιπροσωπευτικότητα ενός δείγματος Δικαιολογείται αν δεν είναι εφικτές οι λιγότερο επικίνδυνες δειγματοληπτικές μέθοδοι Οι ερευνητές πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ως προς τη γενίκευση βάσει των δεδομένων τους Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η μέθοδος; 6-6

7 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (ΙΙΙ) Σκόπιμη δειγματοληψία ή δειγματοληψία κατά κρίση Είδος μη πιθανοτικής δειγματοληψίας κατά την οποία οι μονάδες που θα παρατηρηθούν επιλέγονται βάσει της κρίσης του ερευνητή όσον αφορά στο ποιες μονάδες θα είναι πιο χρήσιμες ή πιο αντιπροσωπευτικές Μικρά υποσύνολα ενός πληθυσμού Σύγκριση δύο ομάδων Αποκλίνουσες περιπτώσεις Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η μέθοδος; 6-7

8 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (ΙV) Δειγματοληψία χιονοστιβάδας Μια μη πιθανοτική μέθοδος δειγματοληψίας, κατά την οποία κάθε άτομο που συμμετέχει στις συνεντεύξεις καλείται να προτείνει άλλους ανθρώπους να συμμετάσχουν στην έρευνα Χρησιμοποιείται συχνά στην έρευνα πεδίου και για ειδικούς πληθυσμούς. Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η μέθοδος; 6-8

9 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (V) Ποσοστική δειγματοληψία Ένας τύπος μη πιθανοτικής δειγματοληψίας όπου οι μονάδες επιλέγονται σε δείγμα βάσει προκαθορισμένων χαρακτηριστικών, έτσι ώστε το συνολικό δείγμα να διαθέτει την ίδια κατανομή χαρακτηριστικών που θεωρείται ότι υπάρχουν στον υπό μελέτη πληθυσμό Παρόμοια με την πιθανοτική δειγματοληψία, αλλά με εγγενή προβλήματα: το ποσοστικό πλαίσιο πρέπει να είναι ακριβές, η επιλογή στοιχείων δείγματος μπορεί να είναι μεροληπτική. Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλη αυτή η μέθοδος; 6-9

10 Μη πιθανοτική δειγματοληψία (VΙ) Επιλογή πληροφορητών Πληροφορητής Κάποιος αρκετά κατατοπισμένος στο κοινωνικό φαινόμενο που θέλουμε να μελετήσουμε ο οποίος είναι πρόθυμος να μας πληροφορήσει για όσα γνωρίζει 6-10

11 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (Ι) Πιθανοτική δειγματοληψία Ο γενικός όρος για δείγματα που επιλέγονται σύμφωνα με τη θεωρία των πιθανοτήτων Χρησιμοποιείται συχνά σε έρευνες μεγάλης κλίμακας Αν όλα τα μέλη ενός πληθυσμού ήταν, από όλες τις απόψεις, πανομοιότυπα δεν θα υπήρχε καμία ανάγκη για προσεκτικές δειγματοληπτικές διαδικασίες. Αυτό, βέβαια, συμβαίνει σπάνια Ένα δείγμα ατόμων από έναν πληθυσμό πρέπει να περιέχει ουσιαστικά τις ίδιες παραλλαγές που υπάρχουν στον πληθυσμό 6-11

12 Σχήμα

13 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (ΙΙ) Συνειδητή και μη συνειδητή δειγματοληπτική μεροληψία Μεροληψία Όσοι επιλέγονται δεν είναι τυπικά ή αντιπροσωπευτικά μέλη των ευρύτερων πληθυσμών από τους οποίους έχουν επιλεχθεί. 6-13

14 Τέλειο πιθανοτικό δείγμα Φοιτητικός πληθυσμός Δείγμα φοιτητών 6-14

15 Μέτριο πιθανοτικό δείγμα Φοιτητικός πληθυσμός Δείγμα φοιτητών 6-15

16 Σχήμα

17 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (ΙΙΙ) Αντιπροσωπευτικότητα και πιθανότητα επιλογής Αντιπροσωπευτικότητα Η ιδιότητα ενός δείγματος που διαθέτει την ίδια κατανομή χαρακτηριστικών με τον πληθυσμό από τον οποίο επιλέχθηκε Τα δείγματα δεν χρειάζεται να είναι αντιπροσωπευτικά από όλες τις απόψεις, η αντιπροσωπευτικότητα αφορά μόνο τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα ουσιαστικά ενδιαφέροντα της μελέτης 6-17

18 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (ΙV) Ένα δείγμα θα είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού από το οποίο έχει επιλεχθεί αν όλα τα μέλη του πληθυσμού έχουν ίση πιθανότητα να επιλεχθούν στο δείγμα MIE (Μέθοδος Ισοπιθανοτικής Επιλογής) 6-18

19 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (V) Πλεονεκτήματα της πιθανοτικής δειγματοληψίας 1. Τα πιθανοτικά δείγματα είναι συνήθως πιο αντιπροσωπευτικά από άλλους τύπους δειγμάτων, επειδή αποφεύγονται οι μεροληψίες 2. Η θεωρία πιθανοτήτων μας επιτρέπει να υπολογίσουμε την πιστότητα ή την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος 6-19

20 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (VΙ) Στοιχείο Η μονάδα από την οποία αποτελείται ένας πληθυσμός και η οποία επιλέγεται σε ένα δείγμα Πληθυσμός Το θεωρητικά καθορισμένο σύνολο των στοιχείων μιας έρευνας Study Population Το σύνολο των στοιχείων από το οποίο τελικά πραγματοποιείται η δειγματοληψία 6-20

21 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (VΙΙ) Τυχαία επιλογή Όλα τα στοιχεία έχουν ίσες πιθανότητες επιλογής, ανεξάρτητα από οποιοδήποτε άλλο γεγονός στη διαδικασία επιλογής Μονάδα δειγματοληψίας Εκείνο το στοιχείο ή σύνολο στοιχείων που επιλέγεται σε κάποιο στάδιο της δειγματοληψίας 6-21

22 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (VΙΙΙ) Θεωρία πιθανοτήτων, δειγματοληπτικές κατανομές και εκτιμήσεις δειγματοληπτικού σφάλματος Παράμετρος Η περιληπτική περιγραφή μιας δεδομένης μεταβλητής σε έναν πληθυσμό 6-22

23 Σχήμα

24 Σχήμα

25 Σχήμα

26 Σχήμα

27 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (ΙΧ) Στατιστικό Περιληπτική περιγραφή μιας μεταβλητής σε κάποιο δείγμα. Χρησιμοποιείται συχνά για να εκτιμηθεί μια παράμετρος στον πληθυσμό 6-27

28 Σχήμα

29 Σχήμα

30 Σχήμα

31 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (Χ) Δειγματοληπτικό σφάλμα Ο αναμενόμενος βαθμός σφάλματος στην πιθανοτική δειγματοληψία. 6-31

32 Θεωρία και λογική της πιθανοτικής δειγματοληψίας (ΧΙ) Επίπεδα εμπιστοσύνης και διαστήματα εμπιστοσύνης Επίπεδο εμπιστοσύνης Η εκτιμώμενη πιθανότητα μια πληθυσμιακή παράμετρος να βρίσκεται μέσα σε ένα δεδομένο διάστημα εμπιστοσύνης Διάστημα εμπιστοσύνης Το εύρος τιμών μέσα στο οποίο εκτιμάται ότι βρίσκεται μια πληθυσμιακή παράμετρος 6-32

33 Πληθυσμοί και δειγματοληπτικά πλαίσια (Ι) Δειγματοληπτικό πλαίσιο Η λίστα ή μια μορφή λίστας μονάδων που απαρτίζουν έναν πληθυσμό από τον οποίο επιλέγεται ένα δείγμα Για να είναι το δείγμα αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού, είναι απαραίτητο το δειγματοληπτικό πλαίσιο να περιλαμβάνει όλα (ή σχεδόν όλα) τα μέλη του πληθυσμού 6-33

34 Πληθυσμοί και δειγματοληπτικά πλαίσια (ΙΙ) Κατευθυντήριες γραμμές για πληθυσμούς και δειγματοληπτικά πλαίσια 1. Ευρήματα που βασίζονται σε ένα δείγμα μπορούν να θεωρηθούν ότι αντιπροσωπεύουν μόνο το σύνολο των στοιχείων που απαρτίζουν το δειγματοληπτικό πλαίσιο 2. Τα δειγματοληπτικά πλαίσια δεν περιέχουν όλα τα στοιχεία που υποδηλώνουν τα ονόματά τους. Οι παραλείψεις είναι συχνά αναπόφευκτες 3. Για να γενικευτούν, όλα τα στοιχεία πρέπει να αντιπροσωπεύονται εξίσου στο δειγματοληπτικό πλαίσιο 6-34

35 Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (Ι) Απλή τυχαία δειγματοληψία Συστηματική δειγματοληψία Στρωματοποιημένη δειγματοληψία Λανθάνουσα στρωματοποίηση στη συστηματική δειγματοληψία 6-35

36 Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (ΙΙ) Απλή τυχαία δειγματοληψία Ένα είδος πιθανοτικής δειγματοληψίας κατά την οποία αποδίδεται ένας αριθμός σε κάθε μία από τις μονάδες που απαρτίζουν έναν πληθυσμό. Δημιουργείται, έπειτα, ένα σύνολο τυχαίων αριθμών και οι μονάδες που έχουν αυτούς τους αριθμούς επιλέγονται στο δείγμα. Δεν είναι απαραίτητα η πιο ακριβής δειγματοληπτική μέθοδος 6-36

37 Σχήμα

38 Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (ΙΙΙ) Συστηματική δειγματοληψία Ένας τύπος πιθανοτικής δειγματοληψίας, σύμφωνα με την οποία επιλέγεται ένα στοιχείο για κάθε k στοιχεία μιας λίστας (δειγματοληπτικού πλαισίου) Ελάχιστα πιο ακριβής από την απλή τυχαία δειγματοληψία 6-38

39 Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (ΙV) Βήμα δειγματοληψίας Μια συγκεκριμένη απόσταση (k) ανάμεσα στα στοιχεία που έχουν επιλεγεί από έναν πληθυσμό για ένα δείγμα Λόγος δειγματοληψίας Η αναλογία στοιχείων ενός πληθυσμού που επιλέγονται σε ένα δείγμα 6-39

40 Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (V) Στρωματοποιημένη δειγματοληψία Στρωματοποίηση Ομαδοποίηση των μονάδων του πληθυσμού σε ομοιογενείς ομάδες (στρώματα) πριν από τη δειγματοληψία Λίγο πιο ακριβής από την απλή τυχαία δειγματοληψία Η στρωματοποίηση είναι μια τροποποίηση της χρήσης της απλής τυχαίας δειγματοληψίας και της συστηματικής δειγματοληψίας 6-40

41 Σχήμα

42 Τύποι δειγματοληπτικών σχεδίων (VΙ) Λανθάνουσα στρωματοποίηση στη συστηματική δειγματοληψία Παράδειγμα: δειγματοληψία πανεπιστημιακών φοιτητών 6-42

43 Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά συστάδες (Ι) Δειγματοληψία κατά συστάδες Πολυσταδιακή δειγματοληψία, κατά την οποία αρχικά λαμβάνονται τυχαία δείγματα από φυσικές ομάδες (συστάδες) και κατόπιν τα μέλη κάθε επιλεγμένης συστάδας υποβάλλονται σε δεύτερη δειγματοληψία Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν είναι αδύνατο ή μη πρακτικό να συλλεχθεί μία εξαντλητική λίστα των στοιχείων που συνθέτουν τον πληθυσμό-στόχο Εξαιρετικά αποτελεσματική, αλλά λιγότερο ακριβής μέθοδος 6-43

44 Σχήμα

45 Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά συστάδες (ΙΙ) Στρωματοποίηση στην πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά συστάδες 6-45

46 Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά συστάδες (ΙΙΙ) Δειγματοληψία με Πιθανότητα Ανάλογη του Μεγέθους (ΠΑΜ) Είδος πολυσταδιακής δειγματοληψίας όπου οι συστάδες επιλέγονται, όχι με ίσες πιθανότητες, αλλά με πιθανότητες ανάλογες του μεγέθους τους σύμφωνα με τον αριθμό των μονάδων απ τις οποίες θα δημιουργηθούν υπο-δείγματα Μια πιο εξελιγμένη μορφή δειγματοληψίας κατά συστάδες 6-46

47 Πολυσταδιακή δειγματοληψία κατά συστάδες (ΙV) Μη αναλογική δειγματοληψία και στάθμιση Στάθμιση Απόδοση διαφορετικών βαρών σε περιπτώσεις που επιλέγονται σε ένα δείγμα με διαφορετικές πιθανότητες επιλογής 6-47

48 Quick Quiz Κουίζ 6-48

49 1. Μία από τις πιο ορατές χρήσεις της δειγματοληπτικής έρευνας βρίσκεται. α) στις πολιτικές δημοσκοπήσεις β) στην πιθανοτική δειγματοληψία γ) στη δειγματοληψία πυρήνων δ) στη μη πιθανοτική δειγματοληψία 6-49

50 Απάντηση: α) Μία από τις πιο ορατές χρήσεις της δειγματοληπτικής έρευνας βρίσκεται στις πολιτικές δημοσκοπήσεις 6-50

51 2. Στη(ν) οι μονάδες επιλέγονται σε δείγμα βάσει προκαθορισμένων χαρακτηριστικών α) δειγματοληψία χιονοστιβάδας β) ποσοστική δειγματοληψία γ) σκόπιμη δειγματολήψία δ) πιθανοτική δειγματοληψία 6-51

52 Απάντηση: β) Στην ποσοστική δειγματοληψία οι μονάδες επιλέγονται σε δείγμα βάσει προκαθορισμένων χαρακτηριστικών 6-52

53 3. περιγράφει ένα δείγμα που διαθέτει τη ίδια κατανομή χαρακτηριστικών με τον πληθυσμό από τον οποίο επιλέχθηκε α) Παράλειψη β) Πιθανοτική δειγματοληψία γ) ΜΙΕ δ) Αντιπροσωπευτικότητα 6-53

54 Απάντηση: δ) Η αντιπροσωπευτικότητα περιγράφει ένα δείγμα που διαθέτει την ίδια κατανομή χαρακτηριστικών με τον πληθυσμό από τον οποίο επιλέχθηκε 6-54

55 4. Το είναι η λίστα ή μια μορφή λίστας μονάδων που απαρτίζουν έναν πληθυσμό από τον οποίο επιλέγεται ένα δείγμα α) επίπεδο εμπιστοσύνης β) διάστημα εμπιστοσύνης γ) δειγματοληπτικό πλαίσιο δ) συστηματικό δείγμα 6-55

56 Απάντηση: γ) Το δειγματοληπτικό πλαίσιο είναι η λίστα ή μια μορφή λίστας μονάδων που απαρτίζουν έναν πληθυσμό από τον οποίο επιλέγεται ένα δείγμα 6-56

57 5. Η είναι ο γενικός όρος για δείγματα που επιλέγονται σύμφωνα με τη θεωρία των πιθανοτήτων α) μη πιθανοτική ανάλυση β) συσχέτιση γ) πιθανοτική δειγματοληψία 6-57

58 Απάντηση: γ) Η πιθανοτική δειγματοληψία είναι ο γενικός όρος για δείγματα που επιλέγονται σύμφωνα με τη θεωρία των πιθανοτήτων 6-58

59 6. Ο πληθυσμός είναι το σύνολο των στοιχείων από το οποίο τελικά πραγματοποιείται η δειγματοληψία α) θεωρητικός β) μικρός γ) μεγάλος δ) εννοιολογικός ε) στατιστικός 6-59

60 Απάντηση: ε) Ο στατιστικός πληθυσμός είναι το σύνολο των στοιχείων από το οποίο τελικά πραγματοποιείται η δειγματοληψία 6-60

61 7. Η δειγματοληψία κατά συστάδες μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν είναι αδύνατο να συλλεχθεί μία εξαντλητική λίστα των στοιχείων που συνθέτουν τον πληθυσμό-στόχο α) Σωστό β) Λάθος 6-61

62 Απάντηση: α) Η δειγματοληψία κατά συστάδες μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν είναι αδύνατο να συλλεχθεί μία εξαντλητική λίστα των στοιχείων που συνθέτουν τον πληθυσμό-στόχο 6-62

63 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) 6-63