Τίτλος: 7 o Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας Οικολογία: συνδέοντας συστήματα, κλίμακες και ερευνητικά πεδία

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τίτλος: 7 o Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας Οικολογία: συνδέοντας συστήματα, κλίμακες και ερευνητικά πεδία"

Ναζωραῖος Αντωνοπούλου
8 χρόνια πριν
Προβολές:

2 Τίτλος: 7 o Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας Οικολογία: συνδέοντας συστήματα, κλίμακες και ερευνητικά πεδία Έκδοση: Ελληνική Οικολογική Εταιρεία Επιμέλεια έκδοσης: Παναγιώτης Γ. Δημητρακόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου Γεώργιος Δ. Κόκκορης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου ISBN: Copyright 2014 Ελληνική Οικολογική Εταιρεία Website: s: pdimi@env.aegean.gr, gkok@aegean.gr Επιμέλεια παραγωγής και εκτύπωση: ΔΟΥΚΑ ΣΟΦΙΑ Γραφικές Τέχνες και Ψηφιακές Εκτυπώσεις Αρίωνος 11, , Μυτιλήνη Τηλ / 25171, Fax: tdm@otenet.gr Απαγορεύεται από τρίτους η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική με οποιοδήποτε τρόπο: μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό ή άλλο, χωρίς προηγούμενη εξουσιοδότηση του εκδότη και του συγγραφέα.

Κόκκορης, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου ISBN: 978-618-80272-1-3 Copyright 2014 Ελληνική Οικολογική Εταιρεία Website: www.helecos.gr E-mails: pdimi@env.aegean.gr, gkok@aegean.

4 222 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Οικολογίας Χαρτογράφηση και μελέτη της δομής και της σύνθεσης των οικοτόπων προτεραιότητας 1520* και 5220* στην Κύπρο Ηρώ Κουζάλη 1*, Χαράλαμπος Χριστοδούλου 2, Κωνσταντίνος Παπασάββας 2, Κωνσταντίνος Κουνναμάς 1, Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου 1, Παναγιώτης Δημόπουλος 3, Τάκης Τσιντίδης 2, Μάριος Ανδρέου 1 1 Μονάδα Διατήρησης της Φύσης, Πανεπιστήμιο Frederick, Κύπρος. res.ki@frederick.ac.cy 2 Τμήμα Δασών, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Κύπρος 3 Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελλάδα Η λήψη ορθών μέτρων για τη διατήρηση ενός τύπου οικοτόπου προϋποθέτει τη συσσώρευση της απαραίτητης γνώσης όσον αφορά αφενός την εξάπλωσή του και αφετέρου των βιοτικών και αβιοτικών στοιχείων που τον χαρακτηρίζουν. Μέχρι πρόσφατα, ήταν διαθέσιμο ένα μέρος της πληροφορίας για τους δύο οικότοπους προτεραιότητας 5220* - Θαμνώνες με Ziziphus και 1520* - Γυψούχες στέππες (Gypsophiletalia) του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, στην Κύπρο. Ο οικότοπος 5220* εντοπίζεται σε μεμονωμένες συστάδες, συνήθως στα όρια καλλιεργειών, σε όλο σχεδόν το νησί, ενώ ο οικότοπος 1520* εντοπίζεται στο Εθνικό Δασικό Πάρκο (Ε.Δ.Π.) Ριζοελιάς και στην κατεχόμενη οροσειρά του Πενταδακτύλου. Στο έργο LIFE12 NAT/CY/ επιλέγηκε η λεπτομερής μελέτη των δύο τύπων οικοτόπου και η λήψη επιλεγμένων μέτρων για τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησής τους εντός της περιοχής του δικτύου Natura 2000, Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς (CY ). Η λεπτομερής χαρτογράφηση των δύο τύπων οικοτόπου εντός του Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς (με επί τόπου χρήση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών) είχε ως αποτέλεσμα τον ακριβή προσδιορισμό της εξάπλωσης των δύο οικότοπων εντός της περιοχής μελέτης και τη δημιουργία χαρτών υψηλής ευκρίνειας. Το είδος Ziziphus lotus, που χαρακτηρίζει τον οικότπο 5220*, έχει ευρεία εξάπλωση εντός του Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς, ενώ οι θαμνώνες με Ziziphus lotus απαντούν μόνο σε τέσσερις θέσεις (σε μίξη με τον οικότοπο 5420) με συνολική έκταση m 2. Ο οικότοπος 1520* χαρτογραφήθηκε συνολικά σε 11 θέσεις (6 αμιγείς και 5 σε μίξη, είτε με 5420 ή με 6220*) με συνολική έκταση 48 m 2 σε αμιγή οικότοπο και 1780 m 2 σε μίξη. Για τη μελέτη της δομής και της σύνθεσης του οικότοπου 1520*, εγκαταστάθηκαν δειγματοληπτικές επιφάνειες, στις οποίες καταγράφηκε η χλωριδική σύνθεση και η φυτοκάλυψη, χρησιμοποιώντας την τροποποιημένη 9βαθμη κλίμακα Braun-Blanquet. Παράλληλα έγινε καταμέτρηση των ατόμων των χαρακτηριστικών ειδών του οικότοπου 1520* για την εκτίμηση του μεγέθους του υποπληθυσμού κάθε είδους. Το 2014, εντός του Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς, ο συνολικός αριθμός ατόμων των δύο χαρακτηριστικών ειδών του οικοτόπου 1520*, Campanula fastigiata και Gypsophila linearifolia, είναι 60 και 468, αντίστοιχα. Το έργο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE+ και έχει τον τίτλο «Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας *1520 και *5220 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς (LIFE- RIZOELIA - LIFE12 NAT/CY/000758)».

Χαρτογράφηση και μελέτη της δομής και της σύνθεσης των οικοτόπων προτεραιότητας 1520* και 5220* στην Κύπρο Κουζάλη Η.1, Χριστοδούλου Χ.2, Παπασάββας Κ.2, Κουνναμάς Κ.1, Κωνσταντίνου Κ.1, Δημόπουλος Π.

5 Χαρτογράφηση και μελέτη της δομής και της σύνθεσης των οικοτόπων προτεραιότητας 1520* και 5220* στην Κύπρο Κουζάλη Η.1, Χριστοδούλου Χ.2, Παπασάββας Κ.2, Κουνναμάς Κ.1, Κωνσταντίνου Κ.1, Δημόπουλος Π.3, Τσιντίδης Τ.2, Ανδρέου Μ.1. 1 Μονάδα Διατήρησης της Φύσης, Πανεπιστήμιο Frederick, Κύπρος. res.ki@frederick.ac.cy 2 Τμήμα Δασών, Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Κύπρος. 3 Τμήμα Διαχείρισης Περιβαλλοντος και Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελλάδα. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το έργο LIFE - RIZOELIA (LIFE12 NAT/CY/000758) έχει ως σκοπό τη διατήρηση δύο τύπων οικοτόπου προτεραιότητας της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, Θαμνώνες με Ziziphus (5220*) και Γυψούχες στέππες (Gypsophiletalia) (1520*), μέσα από την ποσοτικοποίηση και ανάσχεση των φυσικών και ανθρωπογενών πιέσεων και απειλών που δέχονται στο Εθνικό Δασικό Πάρκο (Ε.Δ.Π.) Ριζοελιάς (περιοχή Natura 2000 CY ). Για τη λήψη ορθών μέτρων διατήρησης, το Έργο πραγματοποίησε δύο προπαρασκευαστικές δράσεις, με σκοπό την εξασφάλιση ολοκληρωμένης γνώσης τόσο για την εξάπλωση (1520* & 5220*) όσο και για τους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες (1520*) που αφορούν στους δύο υπό μελέτη τύπους οικοτόπου. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ 1520* Η λεπτομερής χαρτογράφηση κάλυψε όλο το Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς ( m2) καθώς και μια επιπλέον περιοχή ( m2), η οποία θα περιληφθεί σύντομα εντός των ορίων της περιοχής Natura Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός έγχρωμου χάρτη υψηλής ευκρίνειας (Εικόνα 1). Εγκαταστάθηκαν 25 δειγματοληπτικές επιφάνειες, στις οποίες έγιναν δειγματοληψίες βλάστησης και εκτίμηση της φυτοκάλυψης με την 9βαθμη κλίμακα Braun Blanquet. Σημειώθηκαν επίσης διάφορες βιοτικές και αβιοτικές παράμετροι, καθώς και οι απειλές / πιέσεις που δέχεται ο οικότοπος. Οι θαμνώνες του 5220* εμφανίζονται διάσπαρτοι με μεγάλα διάκενα, εντούτοις ο οικότοπος απαντά μόνο σε μίξη με τον Ο οικότοπος 1520* εμφανίζεται σε δύο μορφές στην περιοχή μελέτης. Σε αμιγή μορφή και σε μίξη είτε με τον οικότοπο 5420 ή με τον οικότοπο 6220*. Τα αριθμητικά αποτελέσματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Οι δειγματοληψίες βλάστησης καταγράφηκαν σε βάση δεδομένων TURBOVEG και για την ανάλυση της δομής και σύνθεσης των φυτοκοινωνιών, εφαρμόσθηκαν οι μέθοδοι α) ανάλυση κύριων συνιστωσών και β) ιεραρχική ομαδοποιός ανάλυση. Συνολικά καταγράφηκαν 61 taxa. Οι αναλύσεις κατέδειξαν ότι, τα είδη τα οποία χαρακτηρίζουν τoν οικότοπο 1520* στην Κύπρο είναι τα γυψόφιλα Campanula fastigiata και Gypsophila linearifolia. Στη σύνθεσή του συμμετέχουν τα Herniaria hemistemon (Εύτρωτο), Thymbra capitata, Teucrium micropodiodes (ενδημικό), Phagnalon rupestre και Fumana thymifolia, τα οποία χαρακτηρίζονται ως γυψοπλανόδια. Πίνακας 1. Τα αποτελέσματα της χαρτογράφησης. Τύπος οικοτόπου 5220* Αρ. θέσεων καταγραφής Κατάσταση οικότοπου Έκταση (m2) 4 Μίξη 5220* * 5 Αμιγής Μίξη 1520* ή 1520* + * Εικόνα 1. Χαρτογράφηση των τύπων οικοτόπου της περιοχής μελέτης. Όσον αφορά στη δομή του, ο οικότοπος χαρακτηρίζεται από την παρουσία ποωδών ειδών, πολυετών ποών και ημίθαμνων, με μεγάλα ανοίγματα γυμνού εδάφους. 1 Κωδικοί και ονόματα τύπων οικοτόπου: 5420 Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum, 6220* Ψευδοστέππα με αγρωστώδη και μονοετή (Thero Brachypodietea). ΑΠΕΙΛΕΣ / ΠΙΕΣΕΙΣ Οι απειλές / πιέσεις που καταγράφηκαν στο Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς παρουσιάζονται στο διάγραμμα (Εικόνα 3). ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΥΠΟΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΤΟΥ 1520* Για τον προσδιορισμό του μεγέθους του υποπληθυσμού των μονοετών ειδών Campanula fastigiata και Gypsophila linearifolia (Εικόνα 2), τα οποία αποτελούν τα χαρακτηριστικά γυψόφιλα είδη του οικότοπου 1520*, καταμετρήθηκαν όλα τα άτομα στην περιοχή μελέτης. Το 2014, η καταμέτρηση κατέδειξε ότι ο υποπληθυσμός των C. fastigiata και G. linearifolia, στην περιοχή μελέτης, αποτελείται από 60 και 468 άτομα, αντίστοιχα. Τα αριθμητικά στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν στην αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των δύο ειδών, στην Κύπρο. Εικόνα 2. Αριστερά: Gypsophila linearifolia, δεξιά: Campanula fastigiata. 6% 6% χωματόδρομος 9% 34% καλλιέργεια ξενικά εισβλητικά είδη παλαιότερες δασώσεις 9% βόσκηση ποδοπάτημα από κυνηγούς 15% 21% μπάζα Σημαντικότερες απειλές / πιέσεις αποτελούν το πυκνό δίκτυο χωμάτινων δρόμων εντός του Πάρκου και οι καλλιέργειες στα όρια του οικότοπου. Και οι δύο περιπτώσεις οδηγούν στον κατακερματισμό του οικότοπου 1520*. Επιπρόσθετα, η διακίνηση των οχημάτων προκαλεί υποβάθμιση του οικότοπου ενώ η συντήρηση των δρόμων και η απομάκρυνση της βλάστησης για τη μείωση της πιθανότητας εκδήλωσης πυρκαγιάς αποτελεί σημαντικό παράγοντα διατάραξής του. Η παρουσία καλλιεργειών αυξάνει την πιθανότητα επέκτασης των αγρωστωδών ειδών και επομένως την υποβάθμιση του οικοτόπου 1520*. Εικόνα 3. Οι σημαντικότερες απειλές / πιέσεις για τον 1520* που καταγράφηκαν στο Ε.Δ.Π. Ριζοελιάς. Συνεργαζόμενοι Φορείς: Η παρούσα εργασία παρουσιάζει αποτελέσματα του έργου Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας 1520* και 5220* στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+.

3 Τμήμα Διαχείρισης Περιβαλλοντος και Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ελλάδα.

Σχετικά έγγραφα

Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας 1520 και 5220 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς

Τεύχος 1 Σεπτέμβριος 2014 Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων προτεραιότητας *1520 και *5220 στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ριζοελιάς LIFE12NAT/CY/000758 Περιεχόµενα Περισσότερες πληροφορίες www.life-rizoelia.eu