περι πλουτου και σταθερησ οικονομιασ

Transcript

1 ΘΕΟΔΩΡΟΣ Π. ΛΙΑΝΟΣ περι πλουτου και σταθερησ οικονομιασ P ΝΕΑ, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

2 Copyright Θεόδωρος Π. Λιανός Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2018 Έτος 1ης έκδοσης: 2018 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑφΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, Αθήνα % FAX: info@kastaniotis.com ISBN

3 Π Ε ΡΙ Ε ΧΟΜ Ε ΝΑ ΚΕφΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΖΟΥΜΕ Η γοητεία του χρήματος Η τιμή της τιμιότητας Θα σας κόψω τα χέρια Υπάρχουν άγγελοι στον κόσμο; Υπάρχουν σατανάδες; Το φυσικό περιβάλλον Αυτός είναι ο κόσμος που ζούμε Το συμφέρον Η αβεβαιότητα Η σπάνις των αγαθών Εν ολίγοις, δει δε χρημάτων ΚΕφΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Ο ΥΛΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ Ορισμός του υλικού πλούτου Πλούτος και εισόδημα Πώς παράγεται ο πλούτος

4 Πόσο μεγάλος είναι ο πλούτος Πώς γίνεται κανείς πλούσιος Είναι καλό πράγμα ο πλούτος; Η διανομή του πλούτου και των εισοδημάτων Αντί περίληψης: Ο Πλούτος του Αριστοφάνη ΚΕφΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ Πώς ορίζεται ο πνευματικός πλούτος Πώς αποκτάται ο πνευματικός πλούτος Το ανθρώπινο κεφάλαιο Υλικός και πνευματικός πλούτος: Αμφίδρομη σχέση Η απαξίωση του πνευματικού κεφαλαίου Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Ο φυσικοσ ΠΛΟΥΤΟΣ Μια βραδιά στην Μονεμβασία Ο Έριχ φρομ γράφει Ηλιοβασιλέματα Ο φυσικός πλούτος ανήκει σε όλους Εν ολίγοις

5 ΚΕφΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ Καλές και κακές πράξεις Γιατί οι καλές πράξεις είναι πλούτος Αναμνήσεις και απολογισμός Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Ο ΥΛΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΕΧΕΙ ΟΡΙΑ Ανάπτυξη: Η μαγική λέξη των οικονομολόγων και των πολιτικών Το τέλος της ανάπτυξης Η υπέρβαση των ορίων Η ζήτηση πόρων: Το οικολογικό αποτύπωμα Η προσφορά πόρων: Η βιο-ικανότητα Το οικολογικό ισοζύγιο Πού βρίσκεται το έλλειμμα; Πώς φθάσαμε σ αυτό το χάλι; Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΔΥΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟφΗ Η υπερκατανάλωση

6 Ο υπερπληθυσμός Μονοπάτια προς την καταστροφή: Σπατάλη και υπερπληθυσμός Γιατί είμαστε σπάταλοι; Γιατί αυξήθηκε ο πληθυσμός; Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΑΔΟΞΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΩΡΑΙΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Το κακό σενάριο Ώρα για περισυλλογή και περίσκεψη ΚΕφΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΩΝΑΣΗΣ Ή ΑΓΙΟΣ φραγκισκοσ; Τα όρια που θέτει η φύση Πληθυσμός και κατανάλωση κατ άτομο Στον δρόμο που χάραξε ο Ωνάσης Η ιερά οδός του αγίου φραγκίσκου Η μέση οδός Εν ολίγοις

7 ΚΕφΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΝΑ ΔΙΕΘΝΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΕΚΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Το «είναι» Το «πρέπει» Χρηματιστήριο δικαιωμάτων τεκνοποίησης Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟφΗΤΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ Η αέναη επανάληψη Η οικονομική ορθοδοξία Η χριστιανική πίστη Η θεωρία των σταδίων του Μαρξ Μερικά σχόλια Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ Η ΣΤΑΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η σταθερή οικονομία Η σταθερή οικονομία δεν είναι άκαμπτη

8 Η ευκαμψία των τιμών Η αγορά εργασίας Ο ρόλος του κράτους στην σταθερή οικονομία Σταθερή οικονομία: Σοσιαλιστική ή καπιταλιστική; Η σταθερή οικονομία είναι μεικτή Η σταθερή οικονομία είναι παγκόσμια; Εν ολίγοις ΚΕφΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΖΟΥΜΕ Οι δύο αντιθέσεις του σύγχρονου καπιταλισμού Η υπέρβαση των αντιθέσεων Άμβλυνση των κοινωνικών προβλημάτων Η μείωση της φτώχειας Ο υλικός πλούτος δεν είναι επιτυχία και η σπατάλη δεν είναι ευτυχία Πώς θα ζούμε στην σταθερή οικονομία; Εν ολίγοις ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑφΙΑ

9 Ο κόσμος δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Είμαστε επισκέπτες που γρήγορα θα φύγουμε.

10 Κ Ε φα Λ Α ΙΟ Π Ρ ΩΤΟ h Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΖΟΥΜΕ Από τότε που ο άνθρωπος υπερέβη την ζωώδη κατάστασή του και απέκτησε τα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν άνθρωπο, επέτυχε μια εκπληκτική πρόοδο. Οργανώθηκε σε κοινότητες, καλλιέργησε την γη, ανέπτυξε τις τεχνικές και τις επιστήμες, ανακάλυψε πολλούς νόμους της φύσης και έθεσε τους δικούς του νόμους που ρυθμίζουν την κοινωνική ζωή. Σήμερα η ζωή των ανθρώπων, με όποιο κριτήριο κι αν χρησιμοποιήσουμε, είναι σαφώς καλλίτερη απ ό,τι ήταν τις προηγούμενες εποχές. Εν τούτοις η απλή παρατήρηση του σύγχρονου κόσμου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι περνάμε μια μεγάλη περίοδο σύγχυσης, της οποίας οι 15

11 συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. Αυτή είναι η άποψη που υποστηρίζουμε σε αυτό το κεφάλαιο. Σκεφθείτε τον κόσμο σαν ένα μεγάλο υπαίθριο θέατρο στο οποίο παίζεται ένα δράμα με εκατομμύρια ηθοποιούς. Άλλοι είναι πρωταγωνιστές, άλλοι παίζουν δεύτερους ρόλους, άλλοι είναι κομπάρσοι και άλλοι απλώς πλήθος. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά όλα όσα συμβαίνουν επί σκηνής, θα δείτε τα πιο περίεργα, τα πιο παράλογα, τα πιο συνηθισμένα και τα πιο σπάνια πράγματα να επαναλαμβάνονται αενάως. Θα δείτε ανθρώπους να κλαίνε και άλλους να χαίρονται, άλλους να σκοτώνουν και άλλους να προσεύχονται, άλλους να κλέβουν και άλλους να χαρίζουν πράγματα. Θα δείτε απατεώνες, διεφθαρμένους και εγκληματίες, και ταυτόχρονα ανθρώπους έντιμους, ενάρετους και αφιερωμένους σε κάποιο σπουδαίο έργο. Όλα αυτά τα ποικίλα και αντίθετα πράγματα δεν περιορίζονται σε ορισμένα μέρη της Γης ή σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες. Γίνονται παντού, σε κάθε γωνιά της Γης, σε κάθε ήπειρο, σε κάθε χώρα, σε κάθε πόλη και ίσως σε κάθε γειτονιά. 16

12 Βέβαια οι ηθοποιοί αυτού του δράματος δεν ενσαρκώνουν ρόλους, δεν δημιουργούν χαρακτήρες για να προκαλέσουν κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα. Παίζουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτό που παρατηρούμε είναι η ίδια τους η ζωή. Λίγη σκέψη γι αυτά που συμβαίνουν κάθε ημέρα θα μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος που ζούμε είναι ένας κόσμος σε σύγχυση. Μπορεί ο καθένας να έχει την δική του λογική, τις δικές του αξίες και τα δικά του συμφέροντα, αλλά ο κόσμος στο σύνολό του, ως σύνθεση στοιχείων, γίνεται αντιληπτός ως ένας κόσμος σε σύγχυση. Αν μπορούσατε να ρωτήσετε τον καθένα χωριστά γιατί κάνει αυτά που κάνει, όλοι ή οι περισσότεροι θα σας έδιναν μια λογική εξήγηση και ταυτόχρονα μια δικαιολογία των πράξεών τους, σύμφωνα με το σύστημα αξιών που κάθε άνθρωπος, ρητά ή σιωπηρά, έχει αποδεχθεί και με το οποίο ζει. Σ αυτόν τον κόσμο οι άνθρωποι στρέφονται ακατάπαυστα γύρω από έναν σταθερό άξονα: το ατομικό συμφέρον, και μάλιστα το συμφέρον που σχετίζεται με την απόκτηση οικονομικών αγαθών. Οι περισσό- 2 Περί πλούτου και σταθερής οικονομίας 17

13 τεροι άνθρωποι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ασχολούνται και μιλούν καθημερινά για τα λεφτά τους, τα εισοδήματά τους, την περιουσία τους και γενικά για τον πλούτο που κατέχουν, είτε είναι λίγος είτε είναι πολύς. Αυτό είναι πλήρως κατανοητό. Οι άνθρωποι προσπαθούν και φροντίζουν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, και ο πλούτος είναι το μέσο ικανοποίησης των αναγκών. Βέβαια σ αυτή την συνεχή ενασχόληση με τον πλούτο υπάρχει μια υπερβολή, μια αλόγιστη αφοσίωση στην απόκτησή του, συνέπεια της οποίας είναι η σύγχυση που παρατηρούμε στον σημερινό κόσμο. Είναι φανερό διά γυμνού οφθαλμού ότι η εποχή μας κυριαρχείται από μία τάση υπερβολικής κατανάλωσης, η οποία ενισχύεται από τον καθημερινό καταιγισμό των διαφημίσεων και την μίμηση των καταναλωτικών προτύπων των πλουσίων. Ταυτόχρονα η αβεβαιότητα για το μέλλον επιτείνει την προσπάθεια για την απόκτηση πλούτου. Η απόκτηση πλούτου και η προστασία από τις αβεβαιότητες της ζωής ήταν πάντα κυρίαρχα στοιχεία στην ζωή των ανθρώπων. Γε- 18

14 νικά μπορούμε να πούμε ότι όλοι οι άνθρωποι, με λίγες εξαιρέσεις, σε όλη την διαδρομή της ανθρώπινης ιστορίας, επιθυμούν το χρήμα, που είναι η ρευστή μορφή του πλούτου. Υπήρχαν όμως και υπάρχουν μεγάλες διαφορές στο τι μπορούν ή τι δέχονται να κάνουν για να τον αποκτήσουν. Κι αυτό τους διακρίνει. Όπως έλεγε ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, «με τον χρυσό δοκιμάζεται το μυαλό των καλών και των κακών». *