ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ"

Ιάσων Νικολάκος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011

2 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα με άφθονη μεσοκυττάρια ουσία 3.Μυϊκός Επιμήκη κύτταρα που έχουν την ειδική λειτουργία της συστολής 4. Νευρικός Κύτταρα με αποφυάδες που εκτείνονται μακριά από το κυτταρικό σώμα 2

ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα με άφθονη μεσοκυττάρια ουσία 3.

3 4. Νευρικός ιστός 4Α. Ταξινόμηση νευρικού ιστού Ανατομική διάκριση - Κεντρικό Νευρικό σύστημα (εγκέφαλος & νωτιαίος μυελός) - Περιφερικό Νευρικό σύστημα (νεύρα, νευρικά γάγγλια & αισθητικούς υποδοχείς) ομική Λειτουργική διάκριση - Νευρικά κύτταρα ή νευρώνες (κινητικοί, αισθητικοί, διάμεσοι) - Εξειδικευμένα μη νευρικά στηρικτικά κύτταρα (Νευρογλοιακά κύτταρα ή νευρογλοία) 3

μυελός) - Περιφερικό Νευρικό σύστημα (νεύρα, νευρικά γάγγλια & αισθητικούς υποδοχείς) ομική

4 4Β. Προέλευση Ο νευρικός ιστός αναπτύσσεται από το εξώδερμα 2Γ. Λειτουργία Συλλογή, επεξεργασία, χρησιμοποίηση & μεταβίβαση των πληροφοριών που δημιουργούνται από τα αισθητικά ερεθίσματα Οργάνωση και συντονισμός (άμεσα ή έμμεσα) των περισσότερων λειτουργιών του σώματος (ειδικά τις κινητικές, σπλαχνικές, ενδοκρινικές & πνευμονικές δραστηριότητες) 4

δημιουργούνται από τα αισθητικά ερεθίσματα Οργάνωση και συντονισμός (άμεσα ή έμμεσα)

5 Κεντρικό Νευρικό Σύστημα 5

6 4.1.1 Χαρακτηριστικά Νευρώνα Αποτελείται από 3 τμήματα 1. ενδρίτες Πολυάριθμες μακρές αποφυάδες 2. Περικάρυο ή κυτταρικό σώμα Σχήμα σφαιρικό ωοειδές ή πολυγωνικό, περιέχει ένα σφαιρικό ευμεγέθη πυρήνα, τραχύ κοκκιώδες ενδοπλασματικό δίκτυο & ριβοσώματα (σωμάτια του Nissi), μιτοχόνδρια, νευροϊνίδια & μικροσωληνίσκους, χρωστικές, συσκευή Golgi. 3. Άξονας ή νευράξονας Μονή κυλινδρική αποφυάδα με σταθερή διάμετρο Παράγει ή μεταφέρει τα νευρικά ερεθίσματα σε άλλα κύτταρα (νευρικά, μυϊκά, αδενικά) 6

ενδοπλασματικό δίκτυο & ριβοσώματα (σωμάτια του Nissi), μιτοχόνδρια, νευροϊνίδια & μικροσωληνίσκους, χρωστικές, συσκευή

7 ενδρίτες Σωμάτιο του Nissi Ολιγονενδροκύτταρο Περίσφιγξη του Ranvier Σύναψη* Περικάριο Αξονικό λοφίδιο Έλυτρο μυελίνης Άξονας Κύτταρο του Schwann *Αξονοδενδριτική = Επαφή νευράξονα δενδρίτη *Αξονοσωματική = Επαφή νευράξονα - περικαρύου 7

μυελίνης Άξονας Κύτταρο του Schwann *Αξονοδενδριτική =

8 4.1.2 Τύποι Νευρογλοιακών κυττάρων Αστροκύτταρα Ολιγοδενδροκύτταρα Μικρογλοία Επενδυματικά κύτταρα Στηρίζει τους νευρώνες, συμμετέχει στις δραστηριότητες των νεύρων, στη θρέψη τους και στις αμυντικές διεργασίες που γίνονται στο Κ.Ν.Σ 8

Στηρίζει τους νευρώνες, συμμετέχει στις δραστηριότητες των

9 Μορφολογικά Χαρακτηριστικά Νευρογλοίας Αστροκύτταρα Μεγάλα με μακρές αποφυάδες Ολιγοδενδροκύτταρα Μικρότερα με λιγότερες αποφυάδες Μικρογλοία Μικρά και πυκνά, με κοντές «αγκαθωτές» αποφυάδες Επενδυματικά κύτταρα Κυλινδρικά κύτταρα, χωρίς αποφυάδες Σημ. εν χρωματίζονται με αιματοξυλίνη/ηωσίνη (εκτός των πυρήνων μικρογλοίας). Χρώση με εμποτισμό σε χρυσό ή άργυρο 9

«αγκαθωτές» αποφυάδες Επενδυματικά κύτταρα Κυλινδρικά κύτταρα, χωρίς αποφυάδες Σημ.

10 Πρωτοπλασματικό Αστροκύτταρο Ινώδες Αστροκύτταρο Α (Φαιά ουσία) Β (Λευκή ουσία) Μικρογλοία Ολιγοδενδροκύτταρο 10

11 Λειτουργία Νευρογλοιακών Κυττάρων 1) Αστροκύτταρα - Σχηματισμός δομικού σκελετού για τη καθοδήγηση της μετανάστευσης νευρικών κυττάρων κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη - Σχηματισμός δομικού σκελετού για τους νευρώνες του ώριμου εγκεφάλου - Μεταφορά υγρών & ιόντων από τον εξωκυττάριο χώρο προς τα αιμοφόρα αγγεία. Αστροκύτταρο Πηγή: 11

δομικού σκελετού για τους νευρώνες του ώριμου εγκεφάλου - Μεταφορά υγρών & ιόντων από

12 2) Ολιγοδενδροκύτταρα - Παραγωγή μυελίνης στο Κ.Ν.Σ. (είναι τα πλέον άφθονα γλοιακά κύτταρα της λευκής ουσίας) - Στη φαιά ουσία βρίσκονται πολύ κοντά στα σώματα των νευρώνων & έχουν κυρίως στηρικτικό ρόλο Πηγή: 12

- Στη φαιά ουσία βρίσκονται πολύ κοντά στα σώματα των

13 3) Μικρογλοία - Εξειδικευμένα ανοσοκύτταρα του Κ.Ν.Σ. (μακροφάγα) - Έχουν χαμηλό επίπεδο φαγοκυτταρικής δραστηριότητας, αλλά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή άμυνας του Κ.Ν.Σ. υποβοηθούμενα και από άλλα μονοκύτταρα που εισέρχονται από το αίμα στον εγκέφαλο όταν χρειαστεί Νευρογλοία Πηγή: 13

βρίσκονται στην πρώτη γραμμή άμυνας του Κ.Ν.Σ.

14 4) Επενδυματικά κύτταρα -«Επενδύουν» τις εγκεφαλικές κοιλίες και τον κεντρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού - Είναι επιθηλιακά κύτταρα, με κυβοειδές ή κυλινδρικό σχήμα, στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους & φέρουν κροσσούς οι οποίοι διευκολύνουν τη διακίνηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού μέσα στις κοιλίες Πηγή: 14

σχήμα, στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους & φέρουν κροσσούς οι οποίοι διευκολύνουν τη

15 4.1.3 Χοριοιειδή πλέγματα Βρίσκονται σε κάθε μια από τις 4 εγκεφαλικές κοιλίες Παράγουν το εγκεφαλονωτιαίο υγρό Αποτελούνται από ένα κεντρικό άξονα συνδετικού ιστού με άφθονα τριχοειδή αγγεία & Επενδύονται από μια μονή Στιβάδα κυλινδρικών επιθηλιακών κυττάρων που θεωρούνται τροποποιημένα επενδυματικά κύτταρα 15

συνδετικού ιστού με άφθονα τριχοειδή αγγεία & Επενδύονται από μια μονή

16 4.1.4 Μήνιγγες Μεμβρανώδεις χιτώνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο & το νωτιαίο μυελό Αποτελούνται από μια ποικίλου πάχους στιβάδα ινοκολλαγονώδους ιστού που καλύπτεται από επιθηλιακού τύπου κύτταρα, τα μυνιγγοθηλακικά κύτταρα Προσφέρουν προστασία & στήριξη του Κ.Ν.Σ. 16

ινοκολλαγονώδους ιστού που καλύπτεται από επιθηλιακού τύπου

17 Περιφερικό Νευρικό Σύστημα 17

18 4.2.1 Χαρακτηριστικά των Νευρικών ινών Αποτελούνται από τους νευράξονες που περιβάλλονται από ειδικά έλυτρα Στις περιφερικές νευρικές ίνες το ελυτρικό κύτταρο είναι το κύτταρο του Schwann ή νευρείλημμα Στις κεντρικές νευρικές ίνες είναι το ολιγοδενδροκύτταρο Εμμύελες ίνες Αμύελες ίνες 18

ελυτρικό κύτταρο είναι το κύτταρο του Schwann ή νευρείλημμα Στις

19 Εμμύελες ίνες - Οι μεμβράνες και το ελυτρικό κύτταρο ενώνονται και σχηματίζουν ένα σύμπλεγμα λιποπρωτεΐνης, την μυελίνη - Το έλυτρο της μυελίνης παρουσιάζει στην πορεία του χάσματα που ονομάζονται περισφίγξεις του Ranvier - Σημ. Η μυελίνη αφαιρείται με τις συνηθισμένες ιστολογικές τεχνικές & η παρουσία της μπορεί να δειχθεί μόνο με χρώση με OsO 4 (διατηρεί την μυελίνη και τη χρωματίζει μαύρη) Αμύελες ίνες - εν εμφανίζουν τις περισφίγξεις του Ranvier 19

Σημ. Η μυελίνη αφαιρείται με τις συνηθισμένες ιστολογικές τεχνικές & η παρουσία της μπορεί να δειχθεί μόνο με

20 Μ: Μυελίνη 20

21 Κυτταρόπλασμα του κυττάρου του Swann Μυελίνη Μεσάξονας ιάγραμμα από Εμμύελες ίνες 21

22 Kάθετες διατομές νευρικών ινών οι οποίες περιέχουν -Mικροσωληνίσκους (διπλά βέλη), - Μιτοχόνδρια (1) & - Μικροΐνίδια (κόκκινα βέλη). Στο κέντρο της εικόνας φαίνεται το κυτταρόπλασμα ενός κυττάρου του Schwann (2), που περικλείει τις νευρικές ίνες (x ) 22

23 Προσυναπτική ίνα (1), Μετασυναπτική ίνα (2), Νευρική σύναψη ως πάχυνση αμφοτέρων των κυτταρικών μεμβρανών (3), Εμμύελες (4) & Αμύελες (5) νευρικές ίνες. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία πολλών συναπτικών κυστιδίων στην προσυναπτική ίνα, που περιέχουν νευροδιαβιβαστικές ουσίες (x ) 23

24 4.2.2 Χαρακτηριστικά των Νεύρων Στο περιφερικό νευρικό σύστημα οι νευρικές ίνες συγκεντρώνονται σε δεμάτια για να σχηματίσουν τα νεύρα Οι νευράξονες συνδέονται μεταξύ τους με συνδετικό ιστό σχηματίζοντας ανατομικά καθορισμένους νευρικούς κλάδους Οι νευράξονες μπορεί να είναι αισθητικοί ή κινητικοί / εμμύελοι ή αμύελοι Σε ένα νευρικό κλάδο υπάρχουν 3 τύποι συνδετικού ιστού - Επινεύριο - Περινεύριο - Ενδονεύριο 24

25 Νεύρα (συν.) Επινεύριο - Εξωτερικό έλυτρο του χαλαρού ινωκολλαγονώδους ιστού που ενώνει τις νευρικές δεσμίδες μεταξύ τους, έτσι ώστε να σχηματιστεί ο νευρικός κλάδος - Περιέχει επίσης λιπώδη ιστό καθώς και την κύρια αρτηρία που αιματώνει το νεύρο Περινεύριο - Περιβάλλει ομάδες από νευράξονες που σχηματίζουν μικρές δεσμίδες 25

26 Νεύρα (συν.) Ενδονεύριο - Περιβάλλει το νευράξονα και το συνοδό κύτταρο Swann, καθώς και τα τριχοειδή αγγεία - Επιμήκεις προσανατολισμένες ίνες κολλαγόνου & εξωκυττάρια ουσία πλούσια σε γλυκοζαμινογλυκάνες & διάσπαρτες ινοβλάστες Σημ. Οι πυρήνες των ινοβλαστών είναι δύσκολο να διακριθούν από τους πυρήνες των κυττάρων του Swann 26

27 Νωτιαίος μυελός Περινεύριο Ενδονεύριο Επινεύριο Αισθητικός νευρώνας Κύτταρο του Swann Μυελίνη έρμα Κυτταρικό σώμα από Κινητικό νευρώνα 1. Αισθητικό γάγγλιο 2. Ραχιακή (πίσω) ρίζα 3. Κοιλιακή πρόσθια ρίζα Κινητικός νευρώνας Τομή νεύρου 27

28 4.2.3 Γάγγλια Περιφερειακή συσσώρευση που περιλαμβάνει νευρικά κυτταρικά σώματα με τους προσαγωγούς & τους απαγωγούς νευράξονες, όπως και στηρικτικά κύτταρα (δορυφορικά & κύτταρα του Swann), καθώς και χαλαρό συνδετικό ιστό Μπορεί να είναι αισθητικά ή να περιέχουν τα κυτταρικά σώματα των αυτόνομων νευρικών ινών (όπως τα συμπαθητικά ή τα παρασυμπαθητικά γάγγλια) 28

29 Πυρήνας νευρογλοιακού κυττάρου Νευρώνας Νευρικές ίνες Νευρική ίνα Φαιά ουσία Εγκάρσια τομή του νωτιαίου μυελού Λευκή ουσία 29

30 1 2 Φαιά ουσία 3 Λευκή ουσία Τομή παρεγγεφαλίδας. Κάθε λοβίο περιέχει ένα κέντρο από λευκή ουσία και 3 στιβάδες από φαιά ουσία: 1. Μοριακή στιβάδα 2. Στιβάδα των κυττάρων του Purkinje 3. Κοκκιώδης στιβάδα 30

31 KP: Κύτταρα του Purkinje (μεγάλοι νευρώνες με ένα μικρό νευράξονα στον ένα πόλο και ένα πολύπλοκο σύστημα ενδριτικών αποφυάδων στον άλλο) 31

Σχετικά έγγραφα

ΝΕΥΡΩΝΑΣ ( νευρικό κύτταρο ) x40 x40 Χρώση αιµατοξυλίνης-ηωσίνης Χρώση αργύρου

ΝΕΥΡΩΝΑΣ ( νευρικό κύτταρο ) x40 x40 Χρώση αιµατοξυλίνης-ηωσίνης Χρώση αργύρου ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ντίνα Τηνιακού Aν. Καθηγήτρια Ιστολογίας-Εµβρυολογίας Mαρίνα Παλαιολόγου Βιολόγος Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα (ΚΝΣ) Εγκέφαλος και νωτιαίος µυελός νευρικά κύτταρα µε τις αποφυάδες τους εξειδικευµένα