Απασχόληση Ανεργία. Απασχόληση / Εργατικό Δυναμικό. Εξελίξεις το 2017

Transcript

1 Απασχόληση Ανεργία Μετά από μία μακρά περίοδο ύφεσης, η Ελληνική Οικονομία εμφάνισε ενδείξεις ασθενούς ανάκαμψης το 2017, καταγράφοντας χαμηλούς, αλλά θετικούς ρυθμούς μεταβολής. Η σημαντική συρρίκνωση του ΑΕΠ, κατά την περίοδο της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, έπληξε με σφοδρότητα την αγορά εργασίας, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στην απασχόληση, εκτινάσσοντας την ανεργία σε υψηλά επίπεδα. Ωστόσο, από το 2014 και μετά, σημειώνονται τάσεις ανάκαμψης της απασχόλησης και περιορισμού της ανεργίας, με αργούς όμως ρυθμούς. ετήσια βάση (σύγκριση με το Δ τρίμηνο του 2016), ενώ σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 2,3% (λόγω και της εποχικότητας στην απασχόληση π.χ. στον τουρισμό). Ο αριθμός των απασχολουμένων στα τέλη του 2017 ανήλθε σε 3.736,3 χιλ. άτομα (διάγραμμα 1). Τη θετική αυτή εξέλιξη επιβεβαιώνει η αύξηση κατά 2,1% του μέσου αριθμού των απασχολουμένων το 2017/2016, ρυθμός που ήταν ελαφρώς υψηλότερος σε σχέση με το προηγούμενο έτος (1,7%). Στην ανάλυση που ακολουθεί επιχειρείται να δοθεί μια σαφής εικόνα των εξελίξεων και τάσεων σχετικά με την απασχόληση και ιδιαίτερα με την εξέλιξη της ανεργίας, όπως αυτή διαμορφώνεται από την οικονομική συγκυρία. Απασχόληση / Εργατικό Δυναμικό. Εξελίξεις το 2017 Η τάση ανάκαμψης της απασχόλησης, που αρχικά εμφανίστηκε το 2014, συνεχίστηκε και την επόμενη τριετία. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία των τριμηνιαίων Ερευνών Εργατικού Δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Ελληνική Στατιστική Αρχή), η ανάκαμψη της απασχόλησης επικράτησε και το Ειδικότερα, κατά το Δ τρίμηνο του 2017 η απασχόληση κατέγραψε αύξηση 2,4% σε Ειδικότερα, την τελευταία τριετία ( , Δ τρίμηνο κάθε έτους) οι μεταβολές στην απασχόληση ήταν συνεχώς θετικές (προσθήκη θέσεων εργασίας - διάγραμμα 3). Όμως, παρά την ανάκαμψη αυτή, το χάσμα σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα απασχόλησης παραμένει τεράστιο. Αναφορικά με τη σύνθεση του εργατικού δυναμικού, οι απασχολούμενοι το Δ τρίμηνο του 2017 αντιστοιχούν στο 40,8 % του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (πίνακας 1).

2 Στα τέλη του 2017, από το σύνολο των απασχολούμενων οι άνδρες κάλυψαν το 58,4 %, ενώ οι γυναίκες το 41,6%. Επίσης,, οι μισθωτοί καλύπτουν το 65,8% του συνόλου των απασχολουμένων, οι αυτοαπασχολούμενοι γενικά το 30,3%, ενώ το υπόλοιπο αφορά σε μέλη οικογενειακών επιχειρήσεων (ως βοηθητικό προσωπικό). Όσον αφορά στις μεταβολές με βάση το φύλο των απασχολουμένων, παρατηρείται ότι στις γυναίκες, μετά τη μείωση που παρουσιάστηκε στην απασχόληση το Δ τρίμηνο του 2016, σημειώθηκε αύξηση καθ όλο το 2017, το δε Δ τρίμηνο του έτους το ποσοστό αύξησης ανήλθε σε 23,5% (πίνακας 2). Στην πλευρά των ανδρών παρατηρείται σταθερά θετική μεταβολή από το Β τρίμηνο του 2015 και μετά, τάση η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Το ποσοστό της μερικής απασχόλησης διευρύνθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα, από την έρευνα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. προκύπτει ότι συνολικά η μερική απασχόληση κάλυψε το 9,5% της συνολικής το Δ τρίμηνο του 2017, έναντι ποσοστού 6,9% το Α τρίμηνο του 2011 (διάγραμμα 4). Ωστόσο, εάν εστιάσουμε μόνο στις νέες προσλήψεις (βάσει στοιχείων του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ), προκύπτει ότι κατά το 2017 το 54,9% των νέων προσλήψεων αφορά σε συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, ενώ οι προσλήψεις μισθωτών με σχέση πλήρους απασχόλησης μειοψηφούν (καλύπτουν το 45,1% του συνόλου). Παρατηρείται επομένως μία ριζική αλλαγή στην αγορά εργασίας, όπου ναι μεν σημειώθηκε ανάκαμψη της απασχόλησης την τελευταία τετραετία, ωστόσο οι εργοδότες κατά κύριο λόγο προσλαμβάνουν προσωπικό με σχέση μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης. Περαιτέρω, το ετήσιο ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης (προσλήψειςαποχωρήσεις, βάσει του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ) ήταν θετικό για το 2017, με 143,5 χιλ. νέες θέσεις εργασίας, υψηλότερο του αντίστοιχου ισοζυγίου του έτους 2016 κατά περισσότερες θέσεις εργασίας. Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε και αύξηση της συμμετοχής των προσωρινά απασχολουμένων. Συγκεκριμένα, ενώ το ποσοστό της προσωρινής εργασίας (ως προς το σύνολο των μισθωτών) στις αρχές του 2014 ήταν περίπου 10%, στο Γ τρίμηνο του 2017 ξεπέρασε το 13%, για να περιοριστεί σε 10,4% στα τέλη του έτους (διάγραμμα 5). Η προσωρινή εργασία παρουσιάζει έντονη εποχικότητα, με σημαντική αύξησή της το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο κάθε έτους, προφανώς λόγω αυξημένης ζήτησης από τον ευρύτερο κλάδο του τουρισμού. 2

3 Εξετάζοντας τις μεταβολές της απασχόλησης ανά μορφωτικό επίπεδο, επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα ότι η κρίση έπληξε με ιδιαίτερη σφοδρότητα τους εργαζόμενους χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η μόνη κατηγορία, που σημειώνει σταθερά πτώση επί επτά (7) χρόνια συνεχώς, ήταν οι εργαζόμενοι με απολυτήριο Δημοτικού, κατηγορία όπου καταγράφεται σωρευτική μείωση της απασχόλησης κατά 50% την περίοδο Από την άλλη μεριά, η εντονότερη αύξηση της απασχόλησης (38,5% στα τέλη του έτους) αφορά σε κατόχους πτυχίου ανώτερης τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατηγορία όπου σημειώθηκε αύξηση της απασχόλησης σε όλη τη διάρκεια του Αντιθέτως, το 2016 η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στους κατόχους Διδακτορικού ή Μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, κατηγορία της οποίας η εξέλιξη ήταν θετική και το Επίσης, η μεταβολή της απασχόλησης ήταν θετική το 2017 και για τους πτυχιούχους Α.Ε.Ι., τους κατόχους απολυτηρίου Μέσης Εκπαίδευσης, αλλά ακόμη και για τους κατόχους απολυτηρίου Γυμνασίου. Αντιθέτως, για τους τελευταίους η εξέλιξη της απασχόλησης το 2016 ήταν αρνητική (με εξαίρεση το Γ τρίμηνο του έτους (πίνακας 5). Τέλος, αναφορικά με τις μεταβολές της απασχόλησης σε κλαδικό επίπεδο (πίνακας 6), σημαντικές αυξήσεις σε όλη τη διάρκεια του έτους παρουσίασαν κυρίως ορισμένοι κλάδοι του Τριτογενούς Τομέα, αλλά και της Μεταποίησης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γ και Δ τριμήνου του 2017, εντονότερη αύξηση της απασχόλησης εντοπίζεται κυρίως στον κλάδο χονδρικού και λιανικού εμπορίου, επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών, καθώς και στον κλάδο που σχετίζεται με δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας. Τα αντίστοιχα ποσοστά των παραπάνω κλάδων στο Δ τρίμηνο του 2017 ήταν 23,8% και 23,2%. Ο τομέας της μεταποίησης παρουσίασε αύξηση 14,9% την ίδια περίοδο. Με βάση τα δεδομένα ολόκληρου του 2017 (μ.ό. 4 τριμήνων) εντονότερη αύξηση καταγράφεται στους κλάδους «Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών» (21,3%), «Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας» (13,2%) και στον κλάδο της «Μεταποίησης» (10,6%). Αξιόλογη αύξηση παρουσίασε και ο κλάδος «Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης» (9,5%). Ο συγκεκριμένος κλάδος παρουσιάζει από τις υψηλότερες αυξήσεις στην απασχόληση από το 2014 και μετά, γεγονός που συνάδει και με την εντυπωσιακή άνοδο της τουριστικής κίνησης στη χώρα μας. Αντίθετα, η δυσμενέστερη εικόνα σημειώθηκε (το 2017) στους κλάδους «Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών», «Διαχείριση ακίνητης 3

4 περιουσίας» και «Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες». Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2017, στο σύνολο της αγοράς εργασίας, έντεκα από τους συνολικά 21 ευρύτερους κλάδους της οικονομίας παρουσίασαν αύξηση απασχόλησης το Δ τρίμηνο του 2017, έναντι τεσσάρων, πέντε και οκτώ κλάδων αντίστοιχα, στα τέλη του 2011, 2012 και Εξελίξεις το Α Τρίμηνο του 2018 Η θετική εικόνα που καταγράφηκε την περίοδο συνεχίζεται και το τρέχον έτος. Βάσει των στοιχείων της τελευταίας έρευνας εργατικού δυναμικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το Α τρίμηνο του 2018, προκύπτουν τα εξής: χαμηλότερα επίπεδα από το μέσο όρο της Ε.Ε., όπου οι μισθωτοί αντιστοιχούν σε 84% περίπου του συνόλου απασχολουμένων. - Το ποσοστό μερικής απασχόλησης κάλυψε το 9,6% της συνολικής. Επίσης, το ποσοστό προσωρινής απασχόλησης κάλυψε το 9,3% της συνολικής, στο Α τρίμηνο του Βέβαια, εάν εστιάσουμε στις νέες προσλήψεις (αναγγελίες προσλήψεων που καταγράφει το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ), επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι η πλειοψηφία των νέων προσλήψεων αφορά σε συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης. - Η απασχόληση στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 1,8% συγκριτικά με το Α τρίμηνο του Ο αριθμός των απασχολουμένων διαμορφώθηκε σε 3.723,8 χιλ. άτομα, προκύπτει δηλαδή προσθήκη 64,5 χιλ. νέων θέσεων εργασίας (συγκριτικά με το Α τρίμηνο του 2017). - Οι πρόσφατες αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα την περαιτέρω βελτίωση του λόγου άνεργοι/απασχολούμενοι, με το δείκτη να περιορίζεται πλέον σε 26,9% (από 30,5% το Α τρίμηνο του 2017). - Το ποσοστό των μισθωτών εκτιμάται σε 65,6% των συνολικά απασχολούμενων, με το δείκτη αυτό να παραμένει σε αρκετά 4

5 Διάγραμμα 1. Εξέλιξη του αριθμού των απασχολουμένων ( /Α τρίμηνο) Διάγραμμα 2. Κατανομή του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας κατά το Α τρίμηνο του

6 Διάγραμμα 3. Ετήσιες Μεταβολές απασχόλησης και εργατικού δυναμικού ( /Α τρίμηνο) Μεταβολές: σε χιλ. άτομα Διάγραμμα 4. Ποσοστό (%) μερικής απασχόλησης στο σύνολο ( /Α τρίμηνο) 6

7 Διάγραμμα 5. Ποσοστό (%) προσωρινής απασχόλησης στο σύνολο ( A τρίμηνο) 7

8 Πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας Μη οικονομικά ενεργοί Μη οικονομικά ενεργοί Μη οικονομικά ενεργοί Μη οικονομικά ενεργοί Μη οικονομικά ενεργ Πίνακας 1. Πληθυσμός της Ελλάδας και κατάσταση απασχόλησης ( /A τρίμηνο) A Τρίμηνο 2015 Β Τρίμηνο 2015 Μη Πληθυσμός Εργατικό Απασχολούμενοι Δυναμικό λούμενοι Εργατικό Απασχο- Άνεργοι οικονομικά εργάσιμης Άνεργοι Δυναμικό ενεργοί ηλικίας 9.259, , , , , , , , , ,0 Γ Τρίμηνο 2015 Δ Τρίμηνο 2015 Πληθυσμός Μη Πληθυσμός Εργατικό Απασχολούμενοι Δυναμικό λούμενοι Εργατικό Απασχοεργάσιμης Άνεργοι οικονομικά εργάσιμης Άνεργοι Δυναμικό ηλικίας ενεργοί ηλικίας 9.242, , , , , , , , , ,8 A Τρίμηνο 2016 Β Τρίμηνο 2016 Πληθυσμός Μη Πληθυσμός Εργατικό Απασχολούμενοι Δυναμικό λούμενοι Εργατικό Απασχοεργάσιμης Άνεργοι οικονομικά εργάσιμης Άνεργοι Δυναμικό ηλικίας ενεργοί ηλικίας 9.226, , , , , , , , , ,5 Γ Τρίμηνο 2016 Δ Τρίμηνο 2016 Πληθυσμός Μη Πληθυσμός Εργατικό Απασχολούμενοι Δυναμικό λούμενοι Εργατικό Απασχοεργάσιμης Άνεργοι οικονομικά εργάσιμης Άνεργοι Δυναμικό ηλικίας ενεργοί ηλικίας 9.208, , , , , , , , , ,9 A Τρίμηνο 2017 Β Τρίμηνο 2017 Πληθυσμός Μη Πληθυσμός Εργατικό Απασχολούμενοι Δυναμικό λούμενοι Εργατικό Απασχοεργάσιμης Άνεργοι οικονομικά εργάσιμης Άνεργοι Δυναμικό ηλικίας ενεργοί ηλικίας 9.190, , , , , , , , , ,4 Γ Τρίμηνο 2017 Δ Τρίμηνο 2017 Πληθυσμός Μη Πληθυσμός Εργατικό Απασχολούμενοι Δυναμικό λούμενοι Εργατικό Απασχο- εργάσιμης Άνεργοι οικονομικά εργάσιμης Άνεργοι Δυναμικό ηλικίας ενεργοί ηλικίας Μη οικονομικά ενεργοί 9.172, , ,7 970, , , , , , ,2 A Τρίμηνο 2018 Πληθυσμός εργάσιμης Εργατικό Δυναμικό Απασχολούμενοι Άνεργοι Μη οικονομικά ενεργοί ηλικίας 9.154, , , , ,1 Σε χιλ. άτομα 8

9 Πίνακας 2. Ετήσιες μεταβολές απασχόλησης ανά φύλο & ομάδες ηλικιών ( /Α τρίμηνο) Ομάδες ηλικιών Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 Β 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 Σύνολο 101,9 77,1 65,6 6,9 53,0 88,8 87,0 87,7 64, ,4 0,6 5,4 1,7 3,1 2,2-2,8 2,1-0, ,2-8,9 1,9 4,7 13,2 15,8 10,6-2,7-4, ,4 8,8-18,3 3,4-9,6-12,3-1,3-12,2 2, ,9 17,6 14,7-36,9-25,1-4,1 10,4 23,9 5, ,1 56,7 63,8 36,3 67,1 81,0 62,4 68,0 54, ,1 2,4-1,9-2,3 4,2 6,2 7,7 8,6 7,1 Άνδρες 60,8 54,8 40,3 15,6 31,9 45,0 64,6 64,3 59, ,5-0,6 2,1 1,5 2,9 2,1-1,1 1,3 0, ,8-5,5-0,8-0,4 3,3 7,0 6,8-1,9-1, ,2 19,6 0,6 12,5-3,8-13,8-7,8-14,6-4, ,0 17,0 24,7-5,4-5,2-0,7 2,7 14,6 10, ,2 24,7 16,2 8,2 30,7 46,5 57,9 57,8 49, ,3-0,4-2,4-0,9 4,1 4,0 6,1 7,1 6,0 Γυναίκες 41,0 22,2 25,3-8, ,8 22,4 23,5 5, ,1 1,1 3,5 0,2 0,2 0,0-1,8 0,8-0, ,5-3,4 2,7 5,1 9,9 8,8 3,7-0,8-2, ,9-10,8-18,9-9,2-5,7 1,5 6,5 2,4 7, ,9 0,6-10,0-31,5-19,8-3,4 7,7 9,2-5, ,9 31,9 47,6 28,0 36,4 34,6 4,5 10,2 5, ,4 2,8 0,5-1,4 0,1 2,2 1,6 1,6 1,1 Μεταβολές: σε χιλ. άτομα Πίνακας 3. Ετήσιες μεταβολές πλήρους - μερικής απασχόλησης, ανά 3μηνο ( /Α τρίμηνο) A 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 A 2017 Β 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 Σύνολο 101,9 77,1 65,6 6,9 53,0 88,8 87,0 87,7 64,5 Πλήρης Απασχόληση 101,1 58,6 37,5-25,0 19,5 78,8 87,7 105,7 92,2 Μερική Απασχόληση 0,8 18,5 28,1 31,9 33,5 10,0-0,7-17,9-27,8 Μεταβολές: σε χιλ. άτομα 9

10 Κατηγορία Πίνακας 4. Ετήσιες μεταβολές απασχόλησης, ανά θέση στο επάγγελμα ( /Α τρίμηνο) Α B Γ Δ Α B Γ Δ 2017 Α 2018 Αυτοαπασχολούμενος με προσωπικό 40,8 23,1 20,1 9,5-0,1 1,9-2,3 11,0 19,9 Αυτοαπασχολούμενος χωρίς προσωπικό -51,0-20,6 0,3-4,7 27,0 14,6 20,9 17,1-5,6 Μισθωτός (με μισθό ή ημερομίσθιο) 130,4 90,6 62,6 7,1 22,8 64,8 64,8 59,3 48,5 Βοηθός στην οικογενειακή επιχείρηση -18,2-16,1-17,5-5,1 3,2 7,5 3,7 0,4 1,8 Σύνολο 101,9 77,1 65,6 6,9 53,0 88,8 87,0 87,7 64,5 Μεταβολές: σε χιλ. άτομα Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.-Έρευνα Εργατικού Πίνακας 5. Ετήσιες μεταβολές απασχόλησης ανά επίπεδο εκπαίδευσης ( /A τρίμηνο) Επίπεδο Εκπαίδευσης Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 Β 2017 Γ 2017 Διδακτορικό ή Μεταπτυχιακός τίτλος 34,8 22,5 37,2 32,0 12,9 23,0 6,4 16,5 28,8 Πτυχίο Ανωτάτων Σχολών 25,7 11,9 5,7 18,9 17,8 33,4 33,4 17,1-2,8 Πτυχίο Ανώτερης Τεχν. Επαγγελματικής Εκπαίδευσης 27,2 48,2 36,4 11,0 34,3 21,6 36,4 38,5 49,2 Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης 66,2 47,8 13,0 8,2 19,2 32,3 28,8 21,8 13 Απολυτήριο Γυμνασίου -17,1-17,9 8,6-13,4 7,6 13,9 0,4 1,4-12,6 Απολυτήριο Δημοτικού -33,2-31,7-33,6-46,3-38,0-35,0-17,4-8,4-9,5 Μερικές τάξεις Δημοτικού -2,0-3,5-2,1-1,6 0,5 1,1 0,9 1,4 0,1 Δεν πήγε καθόλου σχολείο 0,2 0,0 0,4-2,0-1,3-1,7-1,8-0,7-1,5 Σύνολο 101,9 77,1 65,6 6,9 53,0 88,8 87,0 87,7 64,5 Μεταβολές σε χιλ. άτομα Δ 2017 Α

11 Πίνακας 6. Ετήσιες μεταβολές της απασχόλησης σε κλαδικό επίπεδο ( /A τρίμηνο) Α Β Γ Δ Α Β Γ Κλάδοι Οικονομικής Δραστηριότητας Πρωτογενής Τομέας Δ 2017 Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία -31,0-1,2-4,7-7,8 5,6-14,2-4,2 8,1 14,7 Α 2018 Δευτερογενής Τομέας Ορυχεία και Λατομεία 2,8 4,2 4,3 1,1-1,2-0,9-2,7-1,1-1,3 Μεταποίηση 11,5 18,1 10,5 12,6 10,9 10,1 6,3 14,9 2,6 Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, κλπ. 1,4 4,7 1,8 0,4 2,1 1,8 5,6 2,7 1,2 Παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων κλπ. 0,9 0,3 0,2 0,0 3,3 4,3 2,8 5,3 5,1 Κατασκευές 4,1 5,3-0,5-1,4 2,0-5,6 10,1 2,2 2,6 Τριτογενής Τομέας Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών 13,5-7,0-10,9-7,2 6,0 33,6 21,8 23,8 10,2 Μεταφορά και αποθήκευση 12,6 11,6 25,9 16,2 3,8 7,9-2,8 4,3 0,7 Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης 26,5 18,2 16,0 1,8 0,5 23,3 17,7-3,4-1,6 Ενημέρωση και επικοινωνία 6,9 5,9 10,2 8,3 6,4 7,7 3,6 7,2 8,2 Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες 7,7 6,8 4,7 5,0 1,4 0,7-1,7-6,6-4,9 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 1,1 0,2-1,3-1,8-2,1-2,1-2,1-0,4-0,2 Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες 12,8-19,6-8,1-12,9-11,4 9,8 3,7 10,3 8,5 Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες -3,1 4,3 7,0 3,2 6,6 1,1 1,9-2,5-0,5 Δημόσια διοίκηση και άμυνα. Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 29,2 27,7 12,7 4,9 9,8-0,7-3,3-8,5 0,9 Εκπαίδευση 6,3 3,5-4,0-1,5 5,6-6,2 6,0-2,6-11,1 Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας 1,7 5,4 8,5 1,1 8,1 6,9 14,5 23,2 24,0 Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία 2,5 6,1 5,2 3,6 2,9 7,1 3,2-1,5 0,3 Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών -1,6-12,0-4,4-10,1-0,3 9,4 12,8 17,8 9,0 Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών -5,8-6,3-7,8-7,5-5,5-3,6-5,8-5,4-3,8 Δραστηριότητες ετερόδικων οργανισμών και φορέων 1,5 0,6 0,1-0,8-1,5-1,3-0,3-0,2-0,2 Σύνολο 101,9 77,1 65,6 6,9 53,0 88,8 87,0 87,7 64,5 Μεταβολές σε χιλ. άτομα 11

12 Ανεργία Εξελίξεις το 2017 Οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας παρέμειναν θετικές και το 2017, με τον αριθμό των ανέργων να βαίνει μειούμενος την τελευταία τετραετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., το Δ Τρίμηνο του 2017 ο αριθμός των ανέργων περιορίστηκε και πάλι σε 1.006,8 χιλ. άτομα, μειωμένος κατά 10,4% σε ετήσια βάση. Συγκριτικά με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο του 2017 (Γ ) ήταν αυξημένος κατά 3,8%, γεγονός που απορρέει από την εποχικότητα στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε σε 21,2% στο Δ Τρίμηνο του 2017, από 23,6% στα τέλη του 2016 (διάγραμμα 6). Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σημαντικά υψηλότερο (κατά 8,8 ποσοστιαίες μονάδες) σε σύγκριση με αυτό των ανδρών. Συγκεκριμένα, το Δ Τρίμηνο του 2017 η ανεργία στις γυναίκες διαμορφώθηκε σε 26,1%, παρουσιάζοντας μείωση σε σχέση με το Δ Τρίμηνο του 2016 που ήταν 28,1%, ενώ στους άνδρες διαμορφώθηκε σε 17,3%, μειωμένη και πάλι έναντι του 2016 (19,9%) (διάγραμμα 9). Το μέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σε 21,5% το 2017 (από 23,5% το 2016), γεγονός θετικό, εφόσον η ανεργία συνεχίζει να υποχωρεί για τέταρτο κατά σειρά έτος (διάγραμμα 7). Χαρακτηριστικά της ανεργίας κατά το Δ Τρίμηνο του 2017 Εξετάζοντας τη σύνθεση των συνολικά καταγεγραμμένων ανέργων, με βάση την ηλικιακή κλίμακα, προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα: - Υψηλό παραμένει το ποσοστό ανεργίας στους νέους (ηλικίες ετών), αν και παρουσιάζει διαχρονική μείωση τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, το 43,6% των ατόμων αυτής της ομάδας δεν βρίσκουν θέση στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Δ τριμήνου του Επισημαίνεται ωστόσο ότι το αντίστοιχο ποσοστό το Δ τρίμηνο του 2014 ήταν 51,5%. - Από τους 1.006,8 χιλ. άνεργους (Δ τρίμηνο του 2017), ποσοστό 40,6% είναι άτομα ηλικίας ετών, ενώ το ποσοστό ανέργων ηλικίας ετών παρέμεινε σταθερό σε 32,7%, γεγονός που υποδηλώνει τη δυσκολία απορρόφησής τους στην αγορά εργασίας. - Ωστόσο, με βάση το ποσοστό συμμετοχής των ανέργων κάθε ηλικιακής ομάδας στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της ομάδας, είναι ξεκάθαρο ότι οι ομάδες που κατ εξοχήν πλήττονται από την ανεργία είναι οι νέοι και ειδικότερα τα άτομα ηλικίας και ετών, όπου το ποσοστό ανεργίας τους παραμένει το υψηλότερο, καθώς φτάνει το 53,2% και 42,3% αντίστοιχα στο Δ τρίμηνο του 2017 (διάγραμμα 8/Β). 12

13 Το πλέον ανησυχητικό όμως ζήτημα σχετικά με τη διάρθρωση της ανεργίας είναι η εκτόξευση του μεριδίου των μακροχρόνια ανέργων (εκτός εργασίας για περισσότερους από 12 μήνες). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δ τρίμηνου του 2017, από το σύνολο των ανέργων το 71,8% είναι μακροχρόνια άνεργοι, ποσοστό σταθερό συγκριτικά με το Δ τρίμηνο του 2016, αλλά αυξημένο κατά 26,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το Η παγίωση της μακροχρόνιας ανεργίας στα πολύ υψηλά αυτά επίπεδα συνιστά σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, δεδομένου ότι η μερίδα αυτή των ανέργων (722,9 χιλ. άτομα) δεν δικαιούται επιδόματος ενώ, όσο επεκτείνεται η περίοδος ανεργίας τους, συρρικνώνονται δραματικά οι πιθανότητες επανένταξής τους στην αγορά εργασίας. Από την άλλη πλευρά, το 19,7% ήταν νέοι άνεργοι, δηλαδή εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση (διάγραμμα 10). Αναφορικά με τη σύνθεση των ανέργων βάσει μορφωτικού επιπέδου (Δ τρίμηνο διάγραμμα 11), από τους εγγεγραμμένους ανέργους οι περισσότεροι (385,5 χιλ. ή το 38,3%) έχουν απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης και ακολουθούν οι πτυχιούχοι Α.Τ.Ε.Ι. (Ανώτ. Τεχν., Επαγγελμ. Εκπαίδευση 228 χιλ. περίπου). εκπαίδευσης, το Δ τρίμηνο του 2017 παρατηρείται ότι τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας (επί του εργατικού δυναμικού της ομάδας) παρατηρούνται στην κατηγορία κατόχων διδακτορικού ή μεταπτυχιακού τίτλου (11,3%) και στους πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (15,8%) (διάγραμμα 12). Αντίθετα, τα υψηλότερα (συγκριτικά) ποσοστά αντιστοιχούν στα άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου (π.χ. μερικές τάξεις δημοτικού, ή χωρίς καθόλου σχολείο). Όσον αφορά στην κατανομή της ανεργίας σε περιφερειακό επίπεδο, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (29,1%) παρατηρείται στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα (με 26,1%), τα Ιόνια Νησιά (24,5%), το Βόρειο Αιγαίο (23,9%) και η Ήπειρος (23,2%). Στις περιφέρειες με τη χαμηλότερη εγγεγραμμένη ανεργία ξεχωρίζει η Πελοπόννησος (16,3%), το Νότιο Αιγαίο (17,3%), η Κρήτη (17,6%) και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (17,8%). Σε απόλυτα μεγέθη ωστόσο, ο μεγαλύτερος αριθμός ανέργων αφορά στην Αττική (371,1 χιλ. ή το 36,9%) και στην Κεντρική Μακεδονία (181,5 χιλ. ή το 18,0%), γεγονός φυσικό δεδομένου ότι είναι οι μεγαλύτερες πληθυσμιακά περιοχές. Περαιτέρω, εάν εξετάσουμε την κατανομή της ανεργίας με βάση το επίπεδο 13

14 Εξελίξεις το Α Τρίμηνο του 2018 Το Α τρίμηνο του 2018 το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 21,2%, έναντι αντίστοιχου 23,3% του Α τριμήνου-2017 (διάγραμμα 6). Την ίδια περίοδο ο αριθμός των καταγεγραμμένων ανέργων ανήλθε σε 1.001,2 χιλ. άτομα, μειωμένος κατά 10,2% σε ετήσια βάση. Το Α τρίμηνο του 2018 το ποσοστό ανεργίας στις γυναίκες διαμορφώθηκε σε 26,2%, ενώ στους άνδρες σε 17,2% αντίστοιχα (διάγραμμα 9). Από το σύνολο των ανέργων, ποσοστό 40,5% είναι άτομα ηλικίας ετών (405,2 χιλ. άτομα), ενώ το 33,1% είναι ηλικίας ετών (διάγραμμα 8/Α). Ωστόσο, με βάση το ποσοστό συμμετοχής των ανέργων κάθε ηλικιακής ομάδας στο σύνολο του εργατικού δυναμικού της ομάδας, η ανεργία των νέων παραμένει πολύ υψηλή. Τα ποσοστά ανεργίας στις ηλικιακές ομάδες και ετών διαμορφώθηκαν σε 55,2% και 43% αντίστοιχα, το Α τρίμηνο του 2018 (διάγραμμα 8/Β), παρουσιάζοντας πτωτική τάση συγκριτικά με το Α τρίμηνο του 2017, παραμένοντας όμως σε υψηλά επίπεδα. Από το σύνολο των ανέργων το 68,4% είναι μακροχρόνια άνεργοι, ενώ το 19,4% είναι νέοι άνεργοι, δηλαδή πρόκειται για άτομα που δεν έχουν εργαστεί ποτέ στο παρελθόν. Βάσει του επιπέδου εκπαίδευσης, προκύπτει ότι τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας (επί του εργατικού δυναμικού της συγκεκριμένης ομάδας), καταγράφονται στα άτομα που δεν πήγαν καθόλου σχολείο (49,1%), ή δεν έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση (40,1%). Τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας συναντώνται στους κατόχους διδακτορικού ή μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (11%) (διάγραμμα 12). Σε περιφερειακό επίπεδο, το Α τρίμηνο του 2018 το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας (28,1%) και των Ιονίων Νήσων (25,9%). Αντίθετα, τα χαμηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στην Πελοπόννησο (15,9%) και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (16,4%) την ίδια περίοδο (διάγραμμα 13). Εν κατακλείδι, η εγχώρια Αγορά Εργασίας, μετά τις βαρύτατες απώλειες που συσσώρευσε κατά τη διάρκεια της κρίσης, εμφανίζει τάση ανάκαμψης της απασχόλησης τα τελευταία χρόνια, αλλά με πολύ αργούς ρυθμούς. Για την καταπολέμηση της (ακόμα υψηλής) ανεργίας απαιτείται συνεχής, μεγαλύτερη και συστηματική προσπάθεια στο μέλλον, με εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών για την αύξηση της απασχόλησης. Κυριότερα προβλήματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης είναι το εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας, καθώς και της ανεργίας των νέων. 14

15 Συνοψίζοντας, στις παρούσες συνθήκες, όπου η οικονομία παρουσιάζει ενδείξεις ασθενούς ανάκαμψης, αλλά η ανεργία εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, θεωρούμε ιδιαίτερα χρήσιμο το γεγονός ότι η παρούσα Έκδοση προβάλλει εταιρείες που διακρίνονται σε θέματα Αναδεικνύονται, λοιπόν, εταιρείες που καταφέρνουν, μεταξύ άλλων, να διατηρούν το προσωπικό τους, ή και να το αυξάνουν, ή έστω να προβαίνουν στις ελάχιστες δυνατές μειώσεις σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους. Πρόκειται για πετυχημένες εταιρείες που μπορούν να αποτελούν καλά παραδείγματα για τον επιχειρηματικό τομέα. Διάγραμμα 6. Εξέλιξη του αριθμού των ανέργων και του ποσοστού ανεργίας, ανά τρίμηνο ( /Α τρίμηνο) Διοίκησης των εργαζομένων τους. 15

16 Διάγραμμα 7. Εξέλιξη του μέσου ετήσιου ποσοστού ανεργίας ( ) Διάγραμμα 8. Α Κατανομή των ανέργων ανά ηλικιακή ομάδα κατά το Α τρίμηνο του

17 Β Ποσοστά ανεργίας κατά ομάδες ηλικιών Α τρίμηνο 2016, 2017 και

18 Διάγραμμα 9. Ποσοστά ανεργίας ανά φύλο (Α τρίμηνο ) Διάγραμμα 10. Ποσοστά νέων ανέργων και μακροχρόνια ανέργων ( /Α τρίμηνο) 18

19 Διάγραμμα 11. Κατανομή ανέργων βάσει μορφωτικού επιπέδου (Α τρίμηνο 2018) σε χιλ. άτομα Διάγραμμα 12. Ποσοστά ανεργίας επί εργατικού δυναμικού, ανά επίπεδο εκπαίδευσης (Α τρίμηνο ) 19

20 Διάγραμμα 13. Ποσοστά (%) ανεργίας, ανά περιφέρεια Α τρίμηνο

21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Πίνακας Α. Αριθμός απασχολουμένων ανά φύλο ( /Α ) ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 B 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 ΣΥΝΟΛΟ 3.606, , , , , , , , ,8 Άνδρες 2.092, , , , , , , , ,7 Γυναίκες 1.513, , , , , , , , ,1 Σε χιλ. άτομα 21

22 Πίνακας Β. Απασχόληση ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας ( /Α τρίμηνο) Κλάδοι Οικονομικής Δραστηριότητας Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 B 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 Πρωτογενής Τομέας Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία 445,3 471,2 456,6 445,0 450,9 457,0 452,4 453,1 465,6 Δευτερογενής Τομέας Ορυχεία και Λατομεία 13,3 13,7 14,0 12,9 12,1 12,8 11,3 11,8 10,8 Μεταποίηση 338,7 350,1 355,8 346,1 349,6 360,2 362,1 361,0 352,2 Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού & κλιματισμού 27,8 29,9 27,5 28,2 29,9 31,7 33,1 30,9 31,1 Παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων και δραστηριότητες εξυγίανσης 22,3 23,0 24,9 23,5 25,6 27,3 27,7 28,8 30,7 Κατασκευές 146,4 154,7 145,4 141,8 148,4 149,1 155,5 144,0 151,0 Τριτογενής Τομέας Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή οχημάτων και μοτοσικλετών 655,2 650,3 665,9 660,3 661,2 683,9 687,7 684,1 671,4 Μεταφορά και αποθήκευση 180,2 181,2 192,6 185,7 184,0 189,1 189,8 190,0 184,7 Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και 301,9 εστίασης 303,0 351,9 381,0 328,8 303,5 375,2 398,7 325,4 Ενημέρωση και επικοινωνία 76,2 80,2 83,6 82,9 82,6 87,9 87,2 90,1 90,8 Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες 92,9 93,9 94,7 95,7 94,3 94,6 93,0 89,1 89,4 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 6,4 6,3 4,9 4,6 4,3 4,2 2,8 4,2 4,1 Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες 210,1 196,5 202,3 197,8 198,7 206,3 206,0 208,1 207,2 Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες 78,7 89,8 96,2 88,8 85,3 90,9 98,1 86,3 84,8 Δημόσια διοίκηση και άμυνα. Υποχρεωτική κοινωνική 336,3 ασφάλιση 325,6 332,6 331,4 335,6 335,4 331,9 328,1 327,1 Εκπαίδευση 304,9 301,4 276,9 297,1 310,5 295,2 282,9 294,5 299,4 Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας 213,9 218,4 222,8 218,4 222,0 225,3 237,3 241,6 246,0 Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία 47,8 48,2 50,9 51,3 50,7 55,3 54,1 49,8 51,0 Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 72,0 65,2 68,0 64,4 71,7 74,6 80,8 82,2 80,7 Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών 41,9 41,2 39,3 37,9 36,4 37,6 33,5 32,5 32,6 Δραστηριότητες ετερόδικων οργανισμών και φορέων 3,5 2,7 1,9 2,0 2,0 1,4 1,6 1,8 1,8 Σύνολο 3.606, , , , , , , , ,8 Σε χιλ. άτομα.. 22

23 Πίνακας Γ. Απασχολούμενοι ανά επίπεδο εκπαίδευσης, ανά 3μηνο ( /Α τρίμηνο) Επίπεδο Εκπαίδευσης Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 B 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 Διδακτορικό ή Μεταπτυχιακός τίτλος 160,7 160,1 173,2 173,2 173,6 183,1 179,6 189,7 202,4 Πτυχίο Ανωτάτων Σχολών 724,0 731,0 721,9 731,1 741,8 764,4 755,3 748,2 739,0 Πτυχίο Ανώτερης Τεχνικής Επαγγελ. Εκπαίδευσης 708,1 748,9 750,9 739,0 742,4 770,5 787,3 777,5 791,6 Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης 1.244, , , , , , , , ,6 Απολυτήριο Γυμνασίου 328,9 344,7 363,9 334,6 336,5 358,6 364,3 336,0 323,9 Απολυτήριο Δημοτικού 424,9 425,6 413,4 387,7 386,9 390,6 396,0 379,3 377,4 Μερικές τάξεις Δημοτικού 7,5 7,0 6,8 6,6 8,0 8,1 7,7 8,0 8,1 Δεν πήγε καθόλου σχολείο 7,7 8,4 8,7 7,0 6,4 6,7 6,9 6,3 4,9 Σύνολο 3.606, , , , , , , , ,8 Σε χιλ. άτομα Πίνακας Δ. Αριθμός ανέργων ανά ομάδες ηλικιών ( /Α τρίμηνο) Ομάδες ηλικιών Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 B 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 Σύνολο 1.195, , , , , ,6 970, , , ,3 17,3 17,0 15,4 19,5 19,0 16,0 15,6 15, ,7 111,1 101,1 102,9 105,3 98,7 89,2 94,8 93, ,7 169,1 166,4 167,2 163,6 145,6 136,2 149,8 147, ,2 448,0 447,1 460,5 457,7 415,2 398,1 408,6 405, ,5 358,0 351,5 367,8 359,4 329,2 320,9 329,0 331, ,8 8,6 9,5 10,2 9,2 9,0 9,7 9,1 8,4 Σε χιλ. άτομα 23

24 Πίνακας Ε. Αριθμός ανέργων ανά επίπεδο εκπαίδευσης ( /Α τρίμηνο) Επίπεδο Εκπαίδευσης Α 2016 Β 2016 Γ 2016 Δ 2016 Α 2017 B 2017 Γ 2017 Δ 2017 Α 2018 Σύνολo 1.195, , , , , ,6 970, , ,2 Διδακτορικό ή Μεταπτυχιακός τίτλος 20,4 21,4 22,5 24,1 21,5 20,0 24,7 24,1 25,1 Πτυχίο Ανωτάτων Σχολών 163,2 153,4 159,1 155,7 151,2 143,5 139,5 140,5 131,3 Πτυχίο Ανώτερης Τεχνικής Επαγγ. Εκπαίδευσης 243,6 234,7 229,2 241,0 243,2 221,8 218,4 227,6 227,0 Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης 462,9 433,8 425,7 436,5 427,1 394,5 367,7 385,5 383,8 Απολυτήριο Γυμνασίου 146,7 130,2 120,7 128,7 132,6 112,7 101,8 107,9 109,7 Απολυτήριο Δημοτικού 145,9 132,4 130,5 132,9 130,2 113,0 107,7 109,8 114,1 Μερικές τάξεις Δημοτικού 6,5 2,3 2,2 2,6 5,4 5,9 5,3 6,4 5,4 Δεν πήγε καθόλου σχολείο 6,1 3,9 2,7 2,5 3,5 5,1 5,0 5,0 4,7 Σε χιλ. άτομα Πίνακας ΣT. Αριθμός ανέργων ανά περιφέρεια ανά 3μηνο ( /Α τρίμηνο) Περιφέρεια Α Β Γ Δ Α B Γ Δ Α Σύνολο Χώρας 1.195, , , , , ,6 970, , ,2 Ανατ. Μακεδονία - Θράκη 62,1 57,5 57,9 59,5 57,2 49,6 47,2 45,1 41,2 Κεντρική Μακεδονία 210,8 197,7 194,9 199,3 195,7 188,3 178,6 181,5 178,0 Δυτική Μακεδονία 39,5 36,7 35,2 36,1 36,6 35,3 32,3 34,7 32,9 Ήπειρος 36,0 33,9 33,2 33,9 36,7 35,5 33,7 32,1 31,5 Θεσσαλία 85,7 78,1 77,9 76,1 73,0 64,1 62,9 59,8 56,5 Ιόνια Νησιά 17,1 11,1 11,4 17,9 23,7 14,7 11,8 21,3 22,8 Δυτική Ελλάδα 87,2 91,8 85,3 85,2 81,1 77,7 74,2 76,4 73,8 Στερεά Ελλάδα 66,1 58,6 57,3 55,6 54,2 49,0 46,0 48,6 47,1 Αττική 412,7 397,0 405,0 408,5 383,6 376,4 373,3 371,1 363,3 Πελοπόννησος 50,1 48,0 42,5 46,0 46,9 39,2 39,5 40,3 39,3 Βόρειο Αιγαίο 14,8 14,3 14,8 16,5 20,8 19,5 18,8 21,4 22,1 Νότιο Αιγαίο 33,9 28,9 21,1 25,6 35,9 22,2 13,5 25,8 36,9 Κρήτη 79,0 58,5 55,9 63,8 69,2 45,1 38,3 48,8 55,8 Σε χιλ. άτομα 24

25 H ICAP Group με εργαζομένους είναι ο μεγαλύτερος Όμιλος παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις στην Ελλάδα, με ισχυρή παρουσία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Μετά την εξαγορά της από το SEEF Fund της Global Finance το 2007, έχει αναπτυχθεί ραγδαία και σήμερα π αρέχει μεγάλο εύρος υπηρεσιών και προϊόντων που ομαδοποιούνται σε 4 κατηγορίες: Credit Risk Services, Marketing & Sales Solutions, Management Consulting και People & Employment Solutions. Περισσότερες πληροφορίες στο Λογότυπο ICAP Group Μπορείτε να λάβετε το αρχείο από την ακόλουθη διεύθυνση: Φωτογραφία κας Σταματίνας Παντελαίου, Director Οικονομικών & Κλαδικών Μελετών Ομίλου ΙCAP Μπορείτε να λάβετε τo αρχείο από την ακόλουθη διεύθυνση: Φωτογραφία της Ελένης Δεμερτζή, Senior Manager Οικονομικών & Κλαδικών Μελετών της ICAP Group Μπορείτε να λάβετε τo αρχείο από την ακόλουθη διεύθυνση: Φωτογραφία κας Ελευθερίας Παραμερίτη, Consultant Οικονομικών & Κλαδικών Μελετών Ομίλου ΙCAP Μπορείτε να λάβετε τo αρχείο από την ακόλουθη διεύθυνση: Περισσότερες Πληροφορίες: Γραφείο Τύπου Oμίλου ICAP Φρατζέσκα Σιδερή, Communications & Marketing Manager T: F: