ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΝΑΓΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΕΛΕΝΗ ΑΜ: ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ 1

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΤΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΜΕΝΟΥ ΕΥΡΟΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ ΠΡΑΞΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΜΝΗΝΟΜΙΑΚΗ ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ. 19 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΛΗΜΑΤΩΝ 2

3 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όπως γνωρίζει κάθε μελετητής του συνταγματικού δικαίου η ιεράρχηση της έννομης τάξης είναι τριμερής. Στην κορυφή της βρίσκεται το Σύνταγμα, το οποίο είναι ο υπέρτατος νόμος του κράτους, στη συνέχεια βρίσκεται ο κοινός νόμος και στη βάση της πυραμίδας είναι οι κανονιστικές πράξεις της διοίκησης. Μελετώντας την κάθε μια ξεχωριστά θα αντιληφθούμε πλήθος ομοιοτήτων και διαφορών. Μια πρώτη διαφορά είναι ότι οι τρείς αυτές κατηγορίες παράγονται από διαφορετικά όργανα: το Σύνταγμα από την συντακτική Βουλή, ο κοινός νόμος από την νομοθετική εξουσία και οι κανονιστικές πράξεις της διοίκησης από την εκτελεστική εξουσία. Μια σπουδαία ομοιότητα όμως είναι πως πρόκειται για διατάξεις με γενικό και αφηρημένο περιεχόμενο που σκοπό έχουν να ρυθμίσουν κατά τρόπο καθολικό και απόλυτο ένα ζήτημα. Στη συγκεκριμένη εργασία θα ασχοληθούμε με ένα πιο εξειδικευμένο ζήτημα. Το θέμα μας είναι οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Θα εξετάσουμε τον τρόπο θέσπισής τους, το ρυθμιστικό περιεχόμενο τους, ενώ θα γίνει και αναφορά στην έκδοση κάποιων πράξεων νομοθετικού περιεχομένου που έχουν απασχολήσει πολύ τον τελευταίο καιρό την επικαιρότητα. Στο ταξίδι μας αυτό στο συνταγματικό δίκαιο, οδηγός μας θα είναι το άρθρο 44 του Συντάγματος μας, το οποίο περιλαμβάνει την ρύθμιση σχετικά με την έκδοση κανονιστικών πράξεων της διοίκησης, με την τακτική, την έκτακτη και την εξαιρετική εξουσιοδότηση του νομοθέτη. Τέλος ορμώμενοι από την ευκαιρία που μας δίδεται με την παρούσα εργασία θα εξερευνήσουμε την Τρίτη και σημαντική αυτή κατηγορία νομοθετημάτων που ρυθμίζει την καθημερινότητα και την ζωή μας σε βάθος, για να μπορέσουμε να κρίνουμε το κατά πόσο είναι συνταγματική η νέα τάση που έχει έρθει στο προσκήνιο την τελευταία περίοδο με την έκδοση πλήθος πράξεων νομοθετικού περιεχομένου καθ υπέρβαση των ορίων του πεδίου άσκησης της δραστηριότητος της εκτελεστικής εξουσίας. 3

4 2.1 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ως κανονιστική πράξη της διοίκησης ορίζεται κάθε πράξη εκδιδόμενη από την διοίκηση έπειτα από εξουσιοδότηση του κοινού ή του συνταγματικού νομοθέτη, με ρύθμιση γενική και αφηρημένη και με τυπική δύναμη κατώτερη των τυπικών νόμων. Ξεκινώντας την μελέτη μας θα πρέπει να πούμε ότι είναι κανονιστικές γιατί περιέχουν ρύθμιση που το περιεχόμενο της είναι γενικό και αφηρημένο και η έκταση της ρύθμισης είναι καθολική(σε αντιδιαστολή να αναφέρουμε τις ατομικές πράξεις της διοίκησης). Επίσης η ρύθμιση θα πρέπει να μην έχει αναδρομικό χαρακτήρα. 1 Θεωρήθηκε ότι επιτρεπτή η έκδοση κανονιστικών πράξεων της διοίκησης με αναδρομικό χαρακτήρα επιτρέπεται μόνο όταν ορίζεται ρητά στη νομοθετική εξουσιοδότηση. Η ισχύς των πράξεων είναι κατώτερη των νόμων. Αυτή η τυπική κατωτερότητα δεν είναι τυχαία αλλά λειτουργεί ως εξασφάλιση της συνταγματικότητας. Όπως είναι γνωστό από την θεμελιώδη αρχή του πολιτεύματος μας, της διάκρισης των εξουσιών, η έκδοση είναι έργο της νομοθετικής εξουσίας, ενώ η εκτέλεση των νόμων είναι έργο της εκτελεστικής εξουσίας. Η κανονιστική εξουσιοδότηση λοιπόν που παρέχει στην διοίκηση την δυνατότητα για την θέσπιση κανόνων δικαίου δεν θα μπορούσε να τελεί χωρίς την αιγίδα συνταγματικών εγγυήσεων καθώς αποτελεί εκτροπή από την φυσιολογική λειτουργία του πολιτεύματος. Το φαινόμενο αυτό της έκδοσης κανόνων δικαίου όχι από το φυσικό όργανο αλλά από την διοίκηση είναι ένα φαινόμενο γνωστό με τον όρο νομοθετική εξουσιοδότηση. Όπως αναφέρθηκε όμως δεν πρόκειται για τυπικούς ισοδύναμους νόμους αλλά για κατώτερους των κανονικών. Για τον λόγο αυτό προτιμάται ο όρος κανονιστική εξουσιοδότηση. Έχει θεωρηθεί πως ο όρος αυτός καλύπτει όλες τις περιπτώσεις εξουσιοδότησης του νομοθέτη τόσο για την τακτική όσο για την έκτακτη και για την εξαιρετική εξουσιοδότηση. Η κανονιστική εξουσιοδότηση αποτελεί κανάλι διαρροής της νομοθετικής εξουσίας προς την διοίκηση. Είναι ένα κατ εξοχήν δείγμα διασταύρωσης εξουσιών. Η διασταύρωση αυτή δεν υπήρξε ποτέ απαράβατο δόγμα όμως για το δημοκρατικό μας πολίτευμα είναι ζήτημα η συγκέντρωση των εξουσιών όλων, και για αυτό η εξουσιοδότηση αυτή θα πρέπει να δίνεται με περίσκεψη κάτι που στις μέρες μας έχει παρασιωπηθεί όπως θα δούμε και στην πορεία. Στο επόμενο κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με τα είδη της εξουσιοδότησης, την τακτική την έκτακτη και την εξαιρετική. 1 Το 1991 το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ως αντισυνταγματική την αναδρομική ισχύ κανονιστικών διαταγμάτων της διοίκησης. την νομολογία αυτή ακολούθησε η ελληνική δικαιοσύνη για πολλά χρόνια. Τον τελευταίο καιρό μόνο παρατηρείται μια απόκλιση. 4

5 2.2 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΌΤΗΣΗ Ως κανονιστική εξουσιοδότηση νοείται η παρεχόμενη προς την διοίκηση από τον συντακτικό ή τον κοινό νομοθέτη εξουσιοδότηση για την έκδοση κανόνων δικαίου με την μορφή κανονιστικών πράξεων, με σκοπό τη διευκόλυνση του νομοθετικού έργου ή την αντιμετώπιση των έκτακτων περιπτώσεων και κινδύνων. Όπως προκύπτει από τον ορισμό για την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου τα εμπλεκόμενα όργανα είναι δύο, το εξουσιοδοτούν και το εξουσιοδοτούμενο. Το εξουσιοδοτούν όργανο είναι ο κοινός νομοθέτης, οπότε και έχουμε έμμεση εξουσιοδότηση ή ο συντακτικός νομοθέτης οπότε και έχουμε άμεση εξουσιοδότηση. Για να αντιληφθούμε την μερικότερη διάκριση της κανονιστικής εξουσιοδότησης θα πρέπει να δούμε τον σκοπό της ύπαρξης της. Η εξουσιοδότηση είναι αναγκαία για την υποβοήθηση του νομοθετικού έργου σε περιόδους ομαλές συνταγματικοπολιτικά καθώς το εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι και αυτό που έχει τις απαραίτητες εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούνται για την ρύθμιση ενός συγκεκριμένου θέματος που η ρύθμισή του παρουσιάζει δυσκολίες και ιδιαιτερότητες. Ταυτόχρονα η εξουσιοδότηση αυτή δίνεται από σύνταγμα για την περίπτωση που η χώρα απειλείται από έκτακτες ανάγκες και πρέπει να αντιμετωπίσει ιδιαίτερους κινδύνους. Η εξουσιοδότηση στην πρώτη περίπτωση καλείται τακτική ή έκτακτη, εξουσιοδότηση διαφορετικού περιεχομένου η κάθε μια κοινός τους παρονομαστής όμως είναι οι ομαλές συνθήκες. Η εξαιρετική εξουσιοδότηση δίνεται όταν πρέπει να αντιμετωπιστούν ιδιαίτεροι και άμεσοι κίνδυνοι για το κράτος. Θα προχωρήσουμε σε μια σύντομη αναφορά και σκιαγράφηση των τριών ειδών της εξουσιοδότησης για να μπορέσουμε να χτίσουμε ένα ασφαλές έδαφος πάνω στο οποίο θα πατήσουμε για την ανάλυση του θέματος μας, το οποίο είναι οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. 5

6 2.2.1 ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ Τακτική είναι η εξουσιοδότηση που προβλέπει στο άρθρο 43 του Συντάγματός μας ο Έλληνας νομοθέτης για την παροχή στην διοίκηση της δυνατότητας θέσπισης κανόνων δικαίου. Χαρακτηριστικό γνώρισμα που την διακρίνει από τις άλλες μορφές εξουσιοδότησης είναι ότι παρέχεται σε ομαλές συνταγματικοπολιτικές συνθήκες και σκοπό έχουν να υποβοηθήσουν το έργο του νομοθέτη. Το άρθρο 43 του Συντάγματος ρυθμίζει την τακτική εξουσιοδότηση με τριαδική διάκριση, αναφερόμενος στα εκτελεστικά, στα κανονιστικά διατάγματα και στις άλλες κανονιστικές πράξεις Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται η εξουσιοδότηση που δίνεται με τον νόμο πλαίσιο και η απαγόρευση εξουσιοδότησης για θέματα που κατά το άρθρο 72 υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ολομέλειας. Τέλος κάποιος παλαιότερος μελετητής θα μπορούσε να αναφερθεί και στα οργανωτικά διατάγματα τα οποία μπορούσαν να εκδοθούν με βάση τις διατυπώσεις του αυτού άρθρου, δυνατότητα η οποία έπαυσε με την αναθεώρηση του Συντάγματος το ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ Εκτελεστικά είναι τα διατάγματα που είναι αναγκαία για την εκτέλεση των νόμων. Ο νομοθέτης τους έχει αναθέσει την συγκεκριμενοποίηση, την εξειδίκευση του νόμου για την εκτέλεση του οποίου εκδίδονται. Αναγκαίο να τονίσουμε εδώ ότι δεν έχει κάθε νόμος ανάγκη από την έκδοση εκτελεστικού διατάγματος για την εκτέλεση του, αυτό εξαρτάται από το περιεχόμενο του νόμου. Αν κατά την θέσπιση του νόμου είχαν ληφθεί υπόψη όλες οι αναγκαίες παράμετροι για την ορθή εκτέλεση του, ώστε να μην είναι αναγκαία η έκδοση εκτελεστικού διατάγματος για να επιτευχθεί, ο συντακτικός νομοθέτης απαγορεύει την έκδοση του. Αν όμως δεν έχουν γίνει όλες οι αναγκαίες προβλέψεις, για να μην ξανά απασχολήσει την Βουλή ο ίδιος νόμος ο συντακτικός νομοθέτης εφεύρε την έκδοση εκτελεστικών διαταγμάτων. Ο κανόνες που περιέχονται στα εκτελεστικά διατάγματα είναι δευτερεύοντες γιατί χρησιμοποιούνται για να οριοθετήσουν και αναφέρονται αποκλειστικά και μόνο στους 2 Άρθρο 43 παράγραφος 1 Σ:ο πρόεδρος της δημοκρατίας εκδίδει ρα διατάγματα που είναι αναγκαία για την εκτέλεση των νόμων και δεν μπορεί ποτέ να αναστείλει την εφαρμογή τους ούτε να εξαιρέσει κανέναν από την εκτέλεση τους. 3 Άρθρο 43 παράγραφος 2 Σ: Ύστερα από πρόταση του αρμοδίου Υπουργού επιτρέπεται η έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων, με έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων, με ειδική εξουσιοδότηση νόμου και μέσα στα όρια της. 4 Εξουσιοδότηση για την έκδοση κανονιστικών πράξεων από άλλα όργανα της διοίκησης επιτρέπεται προκειμένου να ρυθμιστούν ειδικότερα θέματα ή θέματα με τοπικό ενδιαφέρον ή με χαρακτήρα τεχνικό η λεπτομερειακό. 6

7 πρωτεύοντες κανόνες δικαίου που θεσπίζει το κατ εξοχήν νομοθετικό όργανο, η Βουλή. 5 Τα εκτελεστικά διατάγματα δεν είναι συνταγματικά επιτρεπτό να θεσπίζουν δικαιώματα και υποχρεώσεις, να εισάγουν δηλαδή νέες ρυθμίσεις. Οι κανόνες δικαίου που αυτά περιέχουν κατατείνουν αποκλειστικά στην εκτέλεση των κανόνων δικαίου και όχι στην θέσπιση νέων. Μια διάκριση εδώ είναι αναγκαία. Με τα εκτελεστικά διατάγματα δεν προχωρούμε στην ερμηνεία του νόμου. Τα εκτελεστικά διατάγματα δεν νοείται να εκδίδονται προς ερμηνεία νόμων. Εκδίδονται με μόνο τους γνώμονα την θέσπιση κανόνων με τους οποίους θα μπορέσουν να ενσωματωθούν στην ελληνική πραγματικότητα οι δεδομένοι κανόνες. Πρέπει να αναφέρουμε ότι η έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων υπόκειται σε δυο περιορισμούς. Πρώτον δεν είναι δυνατή με την έκδοση εκτελεστικού διατάγματος η αναστολή της εφαρμογής του νόμου και δεύτερον δεν είναι δυνατή η εξαίρεση οποιουδήποτε από το πεδίο εφαρμογής του. Τα χαρακτηριστικά των εκτελεστικών διαταγμάτων είναι τα εξής: Καταρχάς η εξουσιοδότηση για την έκδοση των είναι από τον συντακτικό νομοθέτη απευθείας. Πρόκειται λοιπόν για άμεσα κανονιστικά διατάγματα και δεν απαιτείται για την έκδοσή τους η μεσολάβηση νόμου. Ένα θέμα που έχει τύχει συζητήσεων είναι ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας και του αρμοδίου Υπουργού για την έκδοση ενός εκτελεστικού διατάγματος. Απαιτείται για την έκδοση κανονιστικών διαταγμάτων η σύμπραξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, έπειτα από πρόταση του αρμοδίου Υπουργού. Κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται ρητά στην παράγραφο ένα του ίδιου άρθρου. Όμως μπορούμε να το συνάγουμε εμμέσως, καθώς στο άρθρο 35 παράγραφος 2 του Συντάγματος μας γίνεται αναφορά στις πράξεις για τις οποίες δεν απαιτείται προσυπογραφή του αρμοδίου Υπουργού. Ανάμεσα σ αυτές δεν συγκαταλέγεται και η έκδοση εκτελεστικών διαταγμάτων. Άρα είναι απαραίτητη η προσυπογραφή του αρμοδίου Υπουργού για την έκδοση εκτελεστικού διατάγματος. Κάπως έτσι μπορούμε να οριοθετήσουμε την έννοια του εκτελεστικού διατάγματος, ως μια υποβοήθηση του έργου του νομοθέτη που προσφέρεται σε ομαλές συνταγματικά και πολιτικά περιστάσεις, εκδίδεται από την εκτελεστική εξουσία με την σύμπραξη του αρμοδίου Υπουργού και στόχο έχει να συμπληρώσει τους τυπικούς κανόνες δικαίου που εκδίδει η Βουλή για την επιτυχή εκτέλεση τους. 5 ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

8 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ Τα κανονιστικά διατάγματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε δυο κατηγορίες για να αντιληφθούμε καλύτερα την φύση και το περιεχόμενο τους. Εκδίδονται σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 43 παράγραφος 2, στο εδάφιο πρώτο καθιερώνεται η έκδοση διαταγμάτων ειδικής εξουσιοδότησης και στο εδάφιο δεύτερο η έκδοση διαταγμάτων γενικής εξουσιοδότησης Τα διατάγματα ειδικής εξουσιοδότησης Η μεγάλη τους διαφορά από τα εκτελεστικά διατάγματα είναι ότι τα κανονιστικά διατάγματα εισάγουν νέους κανόνες δικαίου, εισάγουν νέες ρυθμίσεις, δικαιώματα και υποχρεώσεις για τους πολίτες. Δεν πρόκειται λοιπόν δεν δευτερεύοντες κανόνες δικαίου αλλά για πρωτεύοντες. Η σπουδαιότητά τους κείται στο γεγονός ότι περιέχουν νέους κανόνες δικαίου, κανόνες που ρυθμίζουν τα σπουδαιότερα θέματα. Η εξουσιοδότηση λοιπόν είναι νομοθετική. Για την έκδοσή τους απαιτείται μεσολάβηση νόμου, συνεπώς πρόκειται για έμμεσα κανονιστικά διατάγματα, αφού εξουσιοδοτούν όργανο δεν είναι ο συντακτικός νομοθέτης αλλά ο κοινός. Το εξουσιοδοτούμενο όργανο δεν είναι απλό όπως στην περίπτωση των εκτελεστικών διαταγμάτων αλλά σύνθετο. Αποτελείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από τον κάθε φορά αρμόδιο Υπουργό, έπειτα από πρόταση του οποίου εκδίδεται το κανονιστικό διάταγμα και με την προσυπογραφή του. Το είδος της εξουσιοδότησης διαφέρει και εδώ. Πρόκειται για μια ειδική εξουσιοδότηση που παρέχεται εντός συγκεκριμένων αξόνων. Περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια και με πλήρη σαφήνεια το αντικείμενο της μελλούσης ρυθμίσεως και προκύπτουν αναμφίβολα τα όρια της. Η ειδικότητα της εξουσιοδότησης αποτελεί μια βασική επιταγή του νομοθέτη. Αν η εξουσιοδότηση είναι γενική και αφηρημένη το διοικητικό όργανο οφείλει να μην την εκτελέσει γιατί είναι απολύτως αντισυνταγματική. Αντίθετα αν η εξουσιοδότηση είναι ειδική όπως απαιτείται και την εκτελέσει εκτός των ορίων της το διοικητικό όργανο τότε φέρει ευθύνες για υπέρβαση καθήκοντος. Τέλος η ειδική εξουσιοδότηση δεν έχει περιορισμούς ως προς τα θέματα που μπορούν να ρυθμιστούν με αυτή. 6 6 Εξαίρεση αποτελεί η ρύθμιση του άρθρου 36 παράγραφος 4 για την κύρωση διεθνών συμβάσεων, και το άρθρο 76 παράγραφος 4 για την συζήτηση και ψήφιση κατεπειγόντων νομοσχεδίων. 8

9 κανονιστικά διατάγματα γενικής εξουσιοδότησης Μια καινοτομία του Συντάγματός μας 7 είναι η γενική κανονιστική εξουσιοδότηση που παρέχεται με την δυνατότητα της χρήσης των νόμων πλαίσιο. Νόμος πλαίσιο είναι ο νόμος που δίνει την γενική εξουσιοδότηση στην διοίκηση για την έκδοση κανόνων δικαίου. Πρόκειται για νόμους που χαράσσουν τις γενικές αρχές και τις κατευθυντήριες για την ρύθμιση που πρόκειται να ακολουθηθεί. Ο νόμος πλαίσιο με άλλα λόγια ρυθμίζει ένα θέμα ή μια ενότητα θεμάτων χωρίς να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες. Εξουσιοδοτούν όργανο είναι ο κοινός νομοθέτης, πρόκειται δηλαδή για έμμεσες κανονιστικές πράξεις και το είδος της εξουσιοδότησης είναι νομοθετικό. Στοιχείο που διαφοροποιεί τον νόμο πλαίσιο από την ειδική εξουσιοδότηση είναι ότι η ειδική εξουσιοδότηση μπορεί να ψηφιστεί από τμήμα της Βουλής ενώ ο νόμος πλαίσιο ψηφίζεται από την ολομέλεια υποχρεωτικά. Εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι πάλι ένα σύνθετο όργανο, πρόκειται για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος συμπράττει με τον αρμόδιο Υπουργό. Η εξουσιοδότηση είναι ευρεία όπως αναφέρθηκε υπόκειται όμως σε περιορισμούς καθώς θέματα τα οποία υπάγονται στην αρμοδιότητα της ολομέλειας της βουλής 8 δεν μπορούν να ρυθμιστούν με νόμο πλαίσιο. Μια τέτοια κίνηση θα ήταν αντισυνταγματική. Άλλες κανονιστικές πράξεις της διοίκησης που υπάγονται στην γενική εξουσιοδότηση είναι η εξουσιοδότηση που δίνεται για θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, τεχνικού ή λεπτομερειακού τύπου. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η έκδοση κανονιστικών πράξεων δεν είναι δυνατή μόνο από τον πρόεδρο της δημοκρατίας αλλά και από άλλα όργανα της διοίκησης. Εδώ πρέπει να γίνει ειδική μνεία για τον νόμο του Καλλικράτη που για θέματα τοπικού ενδιαφέροντος δίνει γενική κανονιστική εξουσιοδότηση στα όργανα αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. 9 Ένα παράδειγμα είναι οι πράξεις συγχωνεύσεως νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου της αυτοδιοίκησης. Σκοπός του νομοθέτη είναι να επιταχύνει τις διαδικασίες και να μην απασχολεί την κεντρική διοίκηση με την έκδοση πράξεων τοπικού και μόνο ενδιαφέροντος Εισήχθη για πρώτη φορά με το σύνταγμα του Άρθρο 72 παράγραφος 2 του Συντάγματος 9 Νόμος 3851/ Άρθρο 103 παράγραφος 1 νόμος 3851/2010 9

10 2.2.2 ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ Το άρθρο 48 του συντάγματος ορίζει την ανάγκη για την θέσει σε ισχύ της εξουσιοδότησης αυτής για την αντιμετώπιση εξαιρετικών αναγκών που προκύπτουν από εξαιρετικές καταστάσεις και κινδύνους τόσο εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς. Για την εφαρμογή της όμως το κράτος προηγουμένως θα πρέπει να έχει υπαχθεί σε μια νομική κατάσταση ανάγκης που να την δικαιολογεί, να έχουν τεθεί δηλαδή σε ισχύ τα μέτρα εκτάκτου ανάγκης. Περιπτώσεις κατάστασης ανάγκης ρυθμίζονται από το Σύνταγμα περιοριστικά. Πρόκειται για περίπτωση πολέμου, επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων, άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας καθώς και αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αν συντρέξει μια από τις παραπάνω περιπτώσεις η βουλή θα πρέπει με πλειοψηφία των 3/5 του συνολικού αριθμού των βουλευτών της θα θέσει όλη την επικράτεια σε κατάσταση πολιορκίας 11,θα συστήσει εξαιρετικά δικαστήρια, και θα αναστείλει την ισχύ συνταγματικών διατάξεων. 12 Η απόφαση αυτή δημοσιεύεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, και στο ΦΕΚ της δημοσίευσης ορίζεται και η διάρκεια ισχύος των μέτρων αυτών η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δεκαπέντε ημέρες. Η βουλή μπορεί να παρατείνει την διάρκεια ισχύος των μέτρων με απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας. Τα μέτρα αυτά αίρονται αυτοδίκαια μόνο αν λήξει η περίοδος ισχύος τους και αν η Βουλή δεν παρατείνει την διάρκεια τους. Η εξουσιοδότηση που παρέχεται υπό τας συνθήκας που μόλις αναφέρθηκαν είναι μια εξουσιοδότηση άμεση από το Σύνταγμα διδομένη. Δεν απαιτείται η μεσολάβηση νόμου, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν άνευ σημασίας, διότι σκοπός του συντακτικού νομοθέτη είναι να μπορέσει να ρυθμίσει τα φλέγοντα και σημαντικά ζητήματα κατά τρόπο άμεσο διότι οι καταστάσεις είναι τέτοιες ώστε να μην χωρεί καμία χρονοτριβή. Εξουσιοδοτούν λοιπόν όργανο είναι ο συντακτικός νομοθέτης. Εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι ένα συλλογικό όργανο αποτελούμενο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την κυβέρνηση. Εδώ θα πρέπει να αντιδιαστείλουμε το μικτό όργανο το οποίο συναντήσαμε προηγουμένως. Εδώ δεν δρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έπειτα από πρόταση του αρμοδίου Υπουργού. Στην περίπτωση αυτή δρουν Πρόεδρος της Δημοκρατίας και Βουλή ταυτόχρονα έτσι ώστε να μην υπάρχει κανένα χάσιμο χρόνου που 11 ΦΕΚ 566/1977 περι καταστάσεως πολιορκίας 12 Συνταγματικές διατάξεις είναι : 4 4, 6, 8,9,11,

11 θα μπορούσε να φανεί καταστροφικό για τις συνθήκες που καλείται να αντιμετωπίσει το κράτος. Τέλος ο χαρακτήρας των κανόνων δικαίου που θεσπίζονται με την εξαιρετική εξουσιοδότηση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πρόκειται για κανόνες που σαφώς δεν έχουν αναδρομικό χαρακτήρα και που η ισχύς τους λήγει μόλις το κράτος επανέλθει σε συνθήκες ομαλής λειτουργίας. Ταυτόχρονα η Βουλή καλείται να επικυρώσει τους κανόνες που εκδόθηκαν έπειτα από την εξαιρετική εξουσιοδότηση όταν η σύγκληση της Βουλής δεν ήταν εφικτή εντός δεκαπέντε ημερών από την ημέρα που κατέστη δυνατή η σύγκληση της. 11

12 2.2.3 ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ Και μετά την σύντομη αυτή ανασκόπηση φτάσαμε στο θέμα μας που είναι οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Η έκτακτη εξουσιοδότηση που προβλέπεται στο άρθρο 44 παράγραφος 1 του Συντάγματος δίνει την δυνατότητα στον νομοθέτη να εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου με σκοπό την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών σε ομαλές πάντα συνταγματικές και πολιτικές συνθήκες. Πρόκειται για μια εξουσιοδότηση συντακτική ή άμεση, καθώς δεν απαιτείται η μεσολάβηση νόμου για να παρασχεθεί, αλλά δίνεται απευθείας από τον συντακτικό νομοθέτη. Η εξουσιοδότηση που δίνει είναι ευρεία, χωρίς περιορισμό καταρχήν του αντικειμένου της. Εξουσιοδοτούμενο όργανο είναι το σύνθετο προαναφερθέν όργανο, αποτελείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας που εκδίδει την πράξη νομοθετικού περιεχομένου έπειτα από πρόταση του υπουργικού συμβουλίου. Η έκτακτη εξουσιοδότηση όπως προαναφέρθηκε παρέχεται σε περιπτώσεις ομαλής συνταγματικοπολιτικής ζωής, όπως και η τακτική. Δεν παρέχεται όμως για την υποβοήθηση του έργου του νομοθέτη αλλά για την αντιμετώπιση εξαιρετικά επειγουσών και απρόβλεπτων περιστάσεων. Η διέξοδος αυτή παρέχεται από τον νομοθέτη για περιπτώσεις όπου δεν είναι δυνατή η αντιμετώπιση των περιστάσεων αυτών με την τακτική εξουσιοδότηση. Εξαιρετικά επείγουσα θα μπορούσε να θεωρηθεί η ανάγκη η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα αλλιώς εγκυμονεί κινδύνους για το κράτος. Είναι θέμα που τίθεται υπό κρίση και έντονη αμφισβήτηση για το πότε μια ανάγκη θα μπορούσε να θεωρηθεί ως απρόβλεπτη. Τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανάγκες οι οποίες δημιουργούνται μετά από σεισμούς ή από άλλα απρόβλεπτα φαινόμενα. Στις μέρες μας έχει γίνει κατά κόρων χρήση της δυνατότητας αυτής για ανάγκες που μάλλον θα έπρεπε ορθά να θεωρηθούν ως εξαιρετικά προβλέψιμες, όπως για την εκτέλεση μνημονιακών επιταγών, γεγονός για το οποίο θα αναφερθούμε στην πορεία. Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου υποβάλλονται προς κύρωση στην Βουλή μέσα σε σαράντα ημέρες από την έκδοσή τους ή μέσα σε σαράντα ημέρες από την σύγκληση της Βουλής. Εύλογα κάποιος νομικός θα μπορούσε εδώ για μνημονικούς λόγους να αναφέρει πως για την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου ακολουθείται ακριβώς η αντίθετη πορεία από αυτή που ακολουθείται για την έκδοση εκτελεστικών διαταγμάτων με την τακτική εξουσιοδότηση. Στην τακτική εξουσιοδότηση η νομοθετική εξουσία εκδίδει τον κανόνα δικαίου και η εκτελεστική εκδίδει έπειτα το διάταγμα για την εκτέλεση του. Αντίθετα στην έκτακτη η εκτελεστική εξουσία εκδίδει τον κανόνα δικαίου και έπειτα η νομοθετική τον κυρώνει. Πρόκειται δηλαδή για την ακριβώς αντίθετη διαδρομή. 12

13 Όταν μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου κυρωθεί από την Βουλή, παύει να έχει ισχύ κανονιστικής πράξης, αλλά αποκτά ισχύ και κύρος τυπικού νόμου, και αποκτά επομένως αυξημένη τυπική δύναμη. Το Σύνταγμά μας προβλέπει πως αν οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου δεν υποβληθούν στην Βουλή για έγκριση εντός τριών μηνών από την έκδοση τους, ή υποβληθούν αλλά δεν τις εγκρίνει, παύει στο εξής η ισχύς τους. Η μη υποβολή ή η μη έγκριση δεν επηρεάζουν την μέχρι τώρα ισχύ τους, αλλά όπως εύστοχα αναφέρθηκε βλάπτουν το κύρος τους στο εξής. Η παύση λοιπόν ορίζεται ως ex nunc και όχι ex tunc. Στο διάστημα αυτό των τριών μηνών η πράξη νόμιμα και συνταγματικά παρήγαγε τα αποτελέσματα της. Το περιεχόμενο των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου μπορεί να είναι πρωτεύον, δηλαδή να εισάγει νέο κανόνα δικαίου, που να δημιουργεί δικαιώματα και υποχρεώσεις, μπορεί να τροποποιεί και να καταργεί πλήρως παλαιότερο κανόνα δικαίου. Αυτό μπορούσε να γίνει αντιληπτό αν σκεφτεί κανείς ότι με την κύρωση οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου αποκτούν τυπική ισχύ νόμου και όπως είναι γνωστό ο νεότερος νόμος καταργεί τον παλαιότερο. Αν όμως δεν κυρωθεί η πράξη νομοθετικού περιεχομένου, στο διάστημα για το οποίο παράγει έννομα αποτελέσματα δεν καταργεί παλαιότερο νόμο και λαμβάνεται υπόψη δευτερευόντως και εντός των ορίων της εξουσιοδότησης καθώς έχει τυπική ισχύ κατώτερη νόμου ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗΣ Ο συντακτικός νομοθέτης του 1975 θέσπισε για πρώτη φορά την έκτακτη εξουσιοδότηση για να νομιμοποιήσει παλαιότερα φαινόμενα μη νομιμοποιούμενα συνταγματικά. Μέχρι το 1952 η πρακτική ήταν να θεσπίζονται κανόνες δικαίου από το Υπουργικό Συμβούλιο χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση (αναγκαστικοί νόμοι και νομοθετικά διατάγματα ) και να έρχονται αναδρομικά προς θέσπιση στη Βουλή. Ο λόγος αυτής της πρακτικής ήταν η ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης αναγκών χωρίς την χρονοτριβή που απαιτείται για να ληφθεί απόφαση για την θέσπιση νόμου από την Βουλή. 13 Την αντισυνταγματική αυτή πρακτική φρόντισε να την νομιμοποιήσει ο νομοθέτης το Ο Χρυσόγονος μιλά για αναγκαστικούς νόμους και νομοθετικά διατάγματα σε περιόδους πολιτικής ανωμαλίας. 14 Βενιζέλος σελίδες 174 και επόμενα 13

14 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Οι πράξεις της διοίκησης προσβάλλονται με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου δεν αποτελούν πράξεις της διοικητικής αρχής και δεν υπόκεινται σε αίτηση ακύρωσης αλλά μόνο σε παρεμπίπτοντα συνταγματικό έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει μόνο τον έλεγχο του κατά πόσον οι διατάξεις που εισάγονται με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα. Δεν περιλαμβάνει τον έλεγχο του αν συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την παροχή της κανονιστικής εξουσιοδότησης. 15 Επί αυτού θα αναφέρουμε την άποψη του καθηγητή κυρίου Χρυσόγονου ο οποίος θεωρεί ότι από το άρθρο 93 παράγραφος 4 του Συντάγματος δεν θα μπορούσαμε να συνάγουμε ούτε ερμηνευτικά ούτε εμμέσως την ανάγκη για τον έλεγχο της συνδρομής των εξαιρετικών περιστάσεων που δικαιολογούν την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου. 16 Ο έλεγχος αφορά αποκλειστικά το περιεχόμενο του νόμου. Ο ευθύς έλεγχος αποκλείεται και κατά το στάδιο από την δημοσίευση των πράξεων μέχρι την εκπνοή των συνταγματικών προθεσμιών για την κύρωση τους ή την άρνηση της Βουλής να τις κυρώσει, αφού για το διάστημα αυτό δεν αποβάλλουν μεταγενέστερα την ισχύ τους, εκτός αν καταργηθούν αναδρομικά από τον νομοθέτη. 17 Οι κανονιστικές πράξεις της διοίκησης είναι έρεισμα για την έκδοση πλήθους ατομικών πράξεων. Έτσι μπορεί να πραγματοποιηθεί και ο παρεμπίπτων έλεγχος της συνταγματικότητας τους, όταν δηλαδή κάποιος ιδιώτης έχει έννομο συμφέρον να προσβάλλει μια ατομική πράξη που εκδίδεται και που επηρεάζει τα έννομα συμφέροντά του, αποτέλεσμα του ελέγχου της ατομικής πράξης είναι και ο έλεγχος της κανονιστικής πράξης για τυχόν πλημμέλειες, καθώς αυτή αποτελεί το έρεισμα της ατομικής. Αν θεωρηθεί η πράξη νομοθετικού περιεχομένου αντισυνταγματική, δεν καταργείται αναδρομικά αλλά παύει η ισχύς της ex nunc. Δεν ανήκει στην αρμοδιότητα της δικαστικής εξουσίας η κατάργηση νόμου, και σε κάθε περίπτωση που μια διάταξη κριθεί αντισυνταγματική τα δικαστήρια υποχρεούνται απλά να μην την εφαρμόζουν. Τέλος, μόνο η Βουλή μπορεί να καταργήσει την πράξη νομοθετικού περιεχομένου με αναδρομική ισχύ. 15 Γλυκερία Σιούτη, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ Β ΕΚΔΟΣΗ Σ 93 παραγραφος 4: τα δικαστήρια υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν τον νόμου που το περιεχόμενό του είναι αντίθετο με το Σύνταγμα. 17 ΣτΕ 2289/87 ΣτΕ 3636/89 ΣτΕ 576/02 14

15 ΕΥΡΟΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Όπως αναφέραμε ήδη οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου έχουν καταρχήν ευρύ περιεχόμενο. Έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις σχετικά με το εύρος και πολλοί επιστήμονες έχουν διατυπώσει αντίθετες απόψεις, στηριζόμενοι κυρίως στο γεγονός ότι η έκτακτη εξουσιοδότηση δικαιολογείται μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις. Κατά τον καθηγητή μας κύριο Ανδρέα Δημητρόπουλο με πράξη νομοθετικού περιεχομένου μπορεί να εισάγουν νέο κανόνα δικαίου, να καταργούν το παλαιότερο ή να τον τροποποιούν. Αυτό συμβαίνει καθώς οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου με την κύρωση τους από το κοινοβούλιο αποκτούν την ισχύ τυπικού νόμου, και όπως είναι γνωστό σε κάθε νομικό μελετητή ο νεότερος νόμος καταργεί τον προηγούμενο. Για το διάστημα μέχρι την κύρωση του από το κοινοβούλιο είναι μια κανονιστική πράξη με κύρος κατώτερο του τυπικού νόμου, και έτσι εφαρμόζεται εξαιρετικά και δευτερευόντως. Σύμφωνα με τον καθηγητή κύριο Φινοκαλιώτη οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου δεν μπορούν να έχουν φορολογικό περιεχόμενο. Το άρθρο 78 παράγραφος 1 του Συντάγματος δεν επιτρέπει την επιβολή φόρου παρά μόνο με την έκδοση τυπικού νόμου. 19 Ο συντακτικός νομοθέτης θέλησε να επιβάλει την τακτική διαδικασία για την επιβολή φόρων. Βέβαια τελολογικά μπορούμε να συνάγουμε ότι ο νομοθέτης επιτρέπει την απαλλαγή ή την ελάφρυνση από φόρους με πράξη νομοθετικού περιεχομένου με το δεδομένο ότι συντρέχουν οι περιπτώσεις που απαιτούνται για την παροχή κανονιστικής εξουσιοδότησης. 20 Η προσφυγή στο άρθρο 44 παράγραφος 1 του Συντάγματος είναι δυνητική. Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση θα αποφασίσει αν αφενός συντρέχουν οι τυπικές προϋποθέσεις για την έκδοση πράξης νομοθετικού περιεχομένου και έπειτα αν ουσιαστικά μπορεί το ζήτημα να ρυθμιστεί νόμιμα συνταγματικά εντός των αξόνων της έκτακτης εξουσιοδότησης. Τέλος είναι δικαίωμα συνταγματικό που παρέχεται για την ορθή διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων. Αν δεν είχε δοθεί αυτό το δικαίωμα, θα υπήρχε ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε αλλοίωση πολιτεύματος ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ σελ Σ 78 παράγραφος 1 Κανένας φόρος δεν επιβάλλεται και δεν εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που καθορίζει το υποκείμενο της φορολογίας και το εισόδημα, το είδος της περιουσίας,, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο νόμος. 20 Κ.Δ. Φινοκαλιώτης, Φορολογικό Δίκαιο, Ουσιαστικό Μέρος, Φορολογική Διαδικασία,Φορολογική Δικονομία, Δ Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονίκη, 2011, σελ

16 ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ ΠΡΑΞΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΜΕΝΟΥ Με την διάταξη του άρθρου 44 παράγραφος 1 του Συντάγματος δημιουργείται καταρχήν η υποχρέωση να εισαχθεί στη Βουλή συναφές νομοσχέδιο. 21 Δεν αποκλείεται, ωστόσο, το κείμενο περί κυρώσεως να εισαχθεί με τη μορφή προτάσεως νόμου εντός των συνταγματικών προθεσμιών, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα επιφέρει νομικές συνέπειες και ισοδύναμα αποτελέσματα με ένα κυρωτικό νομοσχέδιο. Αξιοσημείωτη είναι η ερμηνεία των λέξεων «κύρωση» και «έγκριση». Η λέξη «κύρωση» περικλείει όχι μόνο την αρμοδιότητα της Βουλής (όπως ρητά αναφέρεται στο άρθρο 44 παρ. 1 εδ. β του Συντάγματος), αλλά και την αρμοδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας ως νομοθετικού παράγοντα προς κύρωση, έκδοση και δημοσίευση του κυρωτικού νομοσχεδίου. Η έννοια της κύρωσης εμπεριέχει ή εξυπακούει την αναδρομικότητα, όπως έχει νομολογηθεί επανειλημμένα από το Συμβούλιο της Επικρατείας. 22 Αντίθετα, η λέξη «έγκριση» αναφέρεται σε ενέργεια μόνο της Βουλής και συνδέει την παράταση της ισχύος των νομοθετικών μέτρων, και πέρα του τριμήνου από την υποβολή τους στη Βουλή, με την έγκριση αυτών από τη ίδια, δηλαδή την οριστική ψήφιση του νομοσχεδίου. Η Βουλή μπορεί να ψηφίσει μαζί με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Η Βουλή μπορεί να ψηφίσει μαζί με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου και συμπληρωματικές διατάξεις καθώς και νέους κανόνες οπωσδήποτε συναφείς με το περιεχόμενο της πράξης και να προσδώσει αναδρομική ισχύ σε αυτούς (από τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης της πράξης νομοθετικού περιεχομένου). 21 Το κυρωτικό νομοσχέδιο εισάγεται στη Βουλή με την διαδικασία του κατεπείγοντος. ΒλέπεΠ.Ι. Παραράς, ό.π., σελ Κ.Χ. Χρυσόγονος, Ο Έλεγχος της συνδρομής, σελ και Π.Ι. Παραράς, ό.π., σελ

17 ΠΡΑΞΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΗ ΕΛΛΑΔΑ Για να μελετήσουμε την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου στη χώρα μας κατά την μνημονιακή εποχή, θα λάβουμε ως παράδειγμα το έτος Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου θα είναι το δείγμα της έρευνάς μας για να αντιληφθούμε το πώς γίνεται πλέον η χρήση αυτού του βοηθήματος από την ελληνική κυβέρνηση. Παρατηρούμε λοιπόν στη χώρα μας, ότι το 2008 εκδόθηκαν 103 τυπικοί νόμοι και μια μόνο πράξη νομοθετικού περιεχομένου. Το έτος 2012 εκδόθηκαν στην χώρα μας 67 και μόνο τυπικοί νόμοι και 28 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Ιδιαίτερο να αναφερθεί ότι από τους 67 τυπικούς νόμους οι 11 ήταν κυρωτικοί για πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και οι 21 κύρωναν διεθνείς και ενωσιακές συμβάσεις. Αυτό μας δημιουργεί την λυπηρή αντίληψη του ότι το έργο της Βουλής περιορίζεται στην απλή κύρωση προειλημμένων αποφάσεων, μειώνεται έτσι η δράση της και το έργο της και οδηγούμαστε σε ένα συνταγματικό έλλειμμα και αναπόφευκτα σε αλλοίωση της δημοκρατίας. Η ερώτηση που εύλογα θα ήθελε ο καθένας μας να κάνει είναι το κατά πόσον οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που μόλις προαναφέρθηκαν ρύθμιζαν ανάγκες απρόβλεπτες και εξαιρετικά επείγουσες. Θα λάβουμε σαν study case την πράξη 18-/2012 για δημοσιονομικά ζητήματα για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημά μας. Η πράξη αυτή βρίσκεται στο τέλος της εργασίας, με το κείμενο όπως αυτό δημοσιεύθηκε. 23 Όπως θα αντιληφθεί όποιος μελετήσει την πράξη, θα δει ότι δεν αναφέρεται πουθενά και δεν αιτιολογείται καθόλου η θέσπιση των κανόνων αυτών με πράξη νομοθετικού περιεχομένου και για το αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παροχής έκτακτης κανονιστικής εξουσιοδότησης στην διοίκηση. Απλώς και μόνο αναφέρεται ότι έγινε η σχετική κρίση του Υπουργικού συμβουλίου. Φαίνεται μια ξεκάθαρη παραβίαση του Συντάγματος και η κατάχρηση που γίνεται προς τον Θεσμό της έκτακτης εξουσιοδότησης. Η αλήθεια είναι πως η χώρα βρίσκεται σε μια δυσχερή οικονομική κατάσταση και οι ανάγκες της χρήζουν άμεσης λύσης. Όμως οι ανάγκες αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν ως απρόβλεπτες, καθώς είναι απολύτως προβλέψιμες μιας και αποτελούν μέρος της συμφωνίας της χώρας μας για την μνημονιακή δανειοδότηση. Αν λοιπόν εφαρμοστεί το Σύνταγμα με ορθά και χωρίς ευνοϊκές ερμηνείες δεν θα έπρεπε να είχαν σημειωθεί τέτοιες πρακτικές. Σκοπός της κυβέρνησης που εισάγει τους κανόνες δικαίου καθ αυτόν τον τρόπο είναι η αποφυγή του να θέσει τους εν λόγω κανόνες στο κοινοβούλιο, καθώς λόγω της σκληρότητας των μέτρων και της αστάθειας της πολιτικής είναι πολύ πιθανό να μην επιτευχθεί η υπερψήφιση τους. Βέβαια μετά από σαράντα ημέρες θα πρέπει να τεθούν ενώπιον του κοινοβουλίου, όμως η πράξη θα έχει ισχύσει ήδη από την δημοσίευση της 23 Παράρτημα 1. Σελίδα 20 17

18 στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης με αποτέλεσμα η Βουλή να βρεθεί ενώπιον ενός τετελεσμένου γεγονότος. Ανάλογο παράδειγμα αδικαιολόγητης παροχής έκτακτης κανονιστικής εξουσιοδότησης είναι η έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου για την κατάργηση της Δημόσιας Τηλεόρασης, χωρίς να πληρείται σαφώς κανένα κριτήριο και χωρίς να δικαιολογείται επουδενί η πολιτική αυτή απόφαση της κυβέρνησης. 24 Η πρακτική αυτή έχει καταστρατηγήσει κάθε μορφή συνταγματικότητας, έχει μειώσει και περιορίσει την ισχύ και την δράση του κοινοβουλίου και έχει φέρει το πολίτευμά μας μπροστά από ένα αδιέξοδο. Θα πρέπει λοιπόν να σταματήσει αυτή πρακτική για να μπορέσει να ξαναλειτουργήσει το πολίτευμά μας με στέρεες και δυνατές βάσεις. 24 Άρθρο ΑΝΔΡΕΑ ΔΗΜΟΤΡΟΥΛΟΥ, 3 ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΣΕ ΜΙΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ 18

19 3.ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η έρευνα που μόλις ολοκληρώθηκε μας καταδεικνύει την ανάγκη για ορθότερη χρήση του βοηθήματος που παρέχει ο συντακτικός νομοθέτης για την αντιμετώπιση έκτακτων και εξαιρετικών αναγκών. Αναφερθήκαμε στην έκδοση κανονιστικών πράξεων από την διοίκηση και στην κανονιστική εξουσιοδότηση που παρέχει ο νομοθέτης για την θέσπισή τους. μιλήσαμε και για τα τρία είδη κανονιστικής εξουσιοδότησης όπως είναι η τακτική, η έκτακτη και η εξαιρετική. Εμμείναμε ιδιαιτέρως στην έκτακτη και μιλήσαμε για την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου. Μιλήσαμε για τις προϋποθέσεις, τον τρόπο έκδοσης, το περιεχόμενο τους και την στάση που έχει κρατήσει η νομολογία απέναντί τους. Κάναμε ιδιαίτερη μνεία στις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου σε εποχές μνημονίου και στην κατάχρηση που γίνεται. Συμπεραίνουμε ότι το Σύνταγμά μας έχει τις καλύτερες προδιαγραφές και την πιο άρτια δομή. Το ζήτημα είναι η κατάχρηση των θεσμών και όχι οι θεσμοί οι ίδιοι. Το ορθότερο θα ήταν μια πιο καίρια πολιτική εξουσία η οποία δεν θα χρησιμοποιούσε τους θεσμούς για να αποφύγει τον κοινοβουλευτικό έλεγχο. 3.SUMMARY The survey just completed shows us the need for better use of the device that provides the constitutional legislator to deal with urgent and exceptional needs. We referred to regulation by the administration and regulatory authorization by the legislature for adoption. we talked about the three types of regulatory authorization such as regular, extraordinary and outstanding. Persevere particularly in emergency and talked to legislate. We talked about the conditions, manner of adoption, content and attitude that has kept the case against them. We made particular reference to legislative acts in times Memorandum and the abuse becomes. We conclude that our Constitution has the best specifications and the most structurally sound. The issue is the abuse of institutions rather than the institutions themselves. The more appropriate would be a most critical political power that would not use the institutions to avoid parliamentary scrutiny. 19

20 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Ανδρέας Δημητρόπουλος, ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ, εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ Ανδρέας Δημητρόπουλος, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ Νικόλαος Αλιβιζάτος, ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ, Ε.Β. Βενιζέλος, ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Αναθεωρημένη Έκδοση, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα Αθήνα Κομοτηνή, Ε.Β. Βενιζέλος, ΌΨΕΙΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ, (νομοθετική εξουσιοδότηση οργάνωση της κυβέρνησης χαρακτηρισμός του πολιτεύματος), Θεσσαλονίκη, Σπ. Βλαχόπουλος, Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΔτΑ 9/ Πρ. Δαγτόγλου, Ο ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ, Νομική Βιβλιοθήκη, Πρ. Δαγτόγλου, ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, Νομική Βιβλιοθήκη, Πρ. Δαγτόγλου, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, Νομική Βιβλιοθήκη, Β. Καρακώστας, ΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΕΓΓΥΗΤΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΟΣ 11. Γ. Κασιμάτης, ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟ ΔΙΚΑΙΟ, ΕΔΚΑ Αρ. Μάνεσης, ΠΡΑΞΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ, Νομική Βιβλιοθήκη, Πρ. Παυλόπουλος, Απ. Γέροντας, Γλ. Σιούτη, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Π. Παραράς, Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ, ΔτΑ 9/ Ε. Σπηλιωτόπουλος, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ, Εκδόσεις Σάκκουλα, Κ. Χρυσόγονος, Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΠΝΠ, ΕλλΔνη Κ.Δ. Φινοκαλιώτης, Φορολογικό Δίκαιο, Ουσιαστικό Μέρος, Φορολογική Διαδικασία, Φορολογική Δικονομία, Δ Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα Θεσσαλονίκη, 2011, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Σημείωμα Ανδρέα Δημητρόπουλου 3 παραβιάσεις του Συντάγματος σε μια εβδομάδα 2. Πρόγραμμα ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ του Υπουργείου Δικαιοσύνης ( 3. Πρόγραμμα ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ για τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας 20

21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ, Αρ. Φύλλου 228, 18 Νοεμβρίου 2012 ΠΡΑΞΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Δημοσιονομικοί κανόνες και άλλες διατάξεις. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1. Το άρθρο 44 παρ. 1 του Συντάγματος. 2. Την έκτακτη περίπτωση εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης: α) να καθοριστούν δημοσιονομικοί κανόνες και πρακτικές για όλους τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης για την ορθή εκτέλεση των δημόσιων προϋπολογισμών εντός των ορίων και στόχων που αποφασίζονται από τη Βουλή, β) να καθοριστούν δημοσιονομικοί κανόνες και πρακτικές ώστε να επιτευχθεί παρακολούθηση της ορθής εκτέλεσης των προϋπολογισμών και της οικονομικής διαχείρισης των δημοσίων επιχειρήσεων και των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου που υπάγονται στο κεφάλαιο Α του ν. 3429/2005 (Α 314), όπως αυτοί έχουν εγκριθεί στα πλαίσια του κρατικού προϋπολογισμού, γ) να καθοριστούν δημοσιονομικοί κανόνες και πρακτικές ώστε να επιτευχθεί παρακολούθηση της ορθής εκτέλεσης των προϋπολογισμών και της οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ, δ) να οριστούν με σαφήνεια οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες για τους Προϊσταμένους Γενικών Διευθύνσεων Οικονομικών Υπηρεσιών, ώστε να μπορέσουν να εκπληρώσουν την αποστολή τους προκειμένου να επιτευχθεί χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, ε) να κατατεθεί στη Βουλή ο Απολογισμός, ο Ισολογισμός και οι λοιπές Χρηματοοικονομικές Καταστάσεις οικονομικού έτους 2011 μέχρι το τέλος Νοεμβρίου τρέχοντος έτους, ανεξάρτητα από την ημερομηνία κατάθεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού, στ) να δοθεί η δυνατότητα στους Γενικούς Διευθυντές των Υπουργείων, οι οποίοι απολύονται αυτοδίκαια, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, μετά από αίτησή τους να παραμείνουν στην Υπηρεσία και μέχρι την επιλογή και τοποθέτηση νέων προϊσταμένων, ζ) να ενισχυθεί η ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ με τη διασφάλιση της οικονομικής της αυτοτέλειας και να καθοριστεί ο λογαριασμός, στον οποίον πιστώνονται τα έσοδα που προκύπτουν από την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου. 3. Την πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, αποφασίζουμε: Άρθρο 1 21

22 Δημοσιονομικοί κανόνες και πρακτικές 1. Μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και των υπολοίπων Υπουργείων συνάπτονται ξεχωριστά μέχρι την 31η Δεκεμβρίου κάθε έτους μνημόνια συνεργασίας με στόχο την ομαλή εκτέλεση του Προϋπολογισμού και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση. Στα μνημόνια περιλαμβάνονται τουλάχιστον: α) οι τριμηνιαίοι στόχοι εκτέλεσης του προϋπολογισμού κάθε φορέα, β) προκαθορισμένες διορθωτικές παρεμβάσεις σε περίπτωση εμφάνισης αποκλίσεων από τους στόχους, γ) οι επιπτώσεις στην περίπτωση μη υλοποίησης των διορθωτικών παρεμβάσεων, δ) ο χρόνος και το είδος των δημοσιονομικών αναφορών που υποβάλλει ο κάθε φορέας, ε) δεσμεύσεις ότι υφίστανται και λειτουργούν εσωτερικά συστήματα, διαδικασίες και μηχανισμοί που να διασφαλίζουν τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση ή μέτρα που λαμβάνονται για τη βελτίωση τους, στ) ο ρυθμός αποδέσμευσης των εγκεκριμένων πιστώσεων του προϋπολογισμού, ζ) οι προθεσμίες, εντός των οποίων θα πρέπει να ανταποκριθεί το Υπουργείο Οικονομικών σε ερωτήματα, διευκρινίσεις ή επιλύσεις διαφορών μεταξύ των Υπουργείων και των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΥΔΕ), η) συγκεκριμένοι στόχοι για την τήρηση του λειτουργικού μητρώου δεσμεύσεων θ) δράσεις με πιθανά δημοσιονομικά οφέλη. 2. Αντίστοιχα μνημόνια συνεργασίας δύνανται να συνάπτονται μεταξύ του κάθε Υπουργείου και των υπευθύνων των εποπτευόμενων φορέων, το περιεχόμενο των οποίων επιλέγεται από τον οικείο Υπουργό. Σε κάθε περίπτωση μνημόνια συνεργασίας θα συνάπτονται με όλους τους φορείς που αναφέρονται στο εδάφιο Β της παραγράφου 4 του άρθρου 1 της παρούσας. 3. Όλα τα νομικά πρόσωπα φορείς της Γενικής Κυβέρνησης υποχρεούνται να έχουν εγκρίνει τον προϋπολογισμό κάθε έτους μέχρι την 31η Ιανουαρίου του έτους, στο οποίο αναφέρεται ο προϋπολογισμός. Σε περίπτωση μη έγκρισης του προϋπολογισμού, εκτός εάν αυτό οφείλεται σε αποχρώντες αντικειμενικούς λόγους που γνωστοποιούνται αμελλητί στον Υπουργό Οικονομικών και αναγνωρίζονται ως τέτοιοι με απόφασή του, καμία δαπάνη, πλην των πληρωμών συντάξεων, αποδοχών προσωπικού και απόδοσης των επ αυτών κρατήσεων, δεν θεωρείται νόμιμη. 4. Μέχρι την 15η Δεκεμβρίου κάθε έτους, με ευθύνη του Γενικού Διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών, κάθε Υπουργείο υποβάλλει στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους μηνιαίο πρόγραμμα εκτέλεσης του προϋπολογισμού του, τόσο για τα έσοδα όσο και για τις υποχρεώσεις, στη βάση του οποίου καθορίζονται τριμηνιαίοι στόχοι για την διαφορά μεταξύ εσόδων και υποχρεώσεων, οι οποίοι μετά τη συμφωνία τους με το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους συμπεριλαμβάνονται στο μνημόνιο συνεργασίας που προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 1 της παρούσας. Όμοιο πρόγραμμα εκτέλεσης του προϋπολογισμού τους υποβάλλουν μέχρι την 31η Ιανουαρίου κάθε έτους, με την επιφύλαξη των οριζόμενων στα άρθρα 2 και 3 της παρούσας, στο Γενικό Διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών του εποπτεύοντος Υπουργείου και μέσω αυτού στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, όλα 22

23 τα νομικά πρόσωπα και οι λοιποί φορείς της Γενικής Κυβέρνησης που ο προϋπολογισμός τους υπερβαίνει το ποσό που καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και το οποίο με όμοια απόφαση μπορεί να αναπροσαρμόζεται κατ έτος. 5. Σε περίπτωση που από τα μηνιαία στοιχεία εκτέλεσης των προϋπολογισμών των υπουργείων και των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, τα οποία σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο υποβάλλουν πρόγραμμα μηνιαίας εκτέλεσης του προϋπολογισμού τους στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, διαπιστώνεται αρνητική απόκλιση άνω του 10% από τους τριμηνιαίους δημοσιονομικούς στόχους για τη διαφορά μεταξύ εσόδων και υποχρεώσεων, περικόπτεται, με απόφαση του Διευθυντή Προϋπολογισμού Γενικής Κυβέρνησης, ποσό πιστώσεων για λειτουργικές δαπάνες των υπουργείων ή επιχορήγηση ή απόδοση πόρων ή οποιασδήποτε μορφής ενίσχυση από τον Κρατικό Προϋπολογισμό σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ίσο με το ποσό της υπέρβασης πέραν του ανωτέρω ποσοστού. Η διαδικασία αυτή ενεργοποιείται, εάν δεν έχουν υλοποιηθεί οι αναφερόμενες στην περίπτωση β της παραγράφου 1 της παρούσας διορθωτικές παρεμβάσεις. Εάν, βάσει των απολογιστικών στοιχείων του επόμενου τριμήνου προκύψει ότι οι αποκλίσεις έχουν εξισορροπηθεί, το ποσό των πιστώσεων που έχει περικοπεί, δύναται να επαναδιατεθεί. 6. Σε περίπτωση που για δυο συνεχόμενα τρίμηνα διαπιστώνεται απόκλιση άνω του 10% από τους δημοσιονομικούς στόχους και δεν έχουν ληφθεί τα αναφερόμενα στην περίπτωση β της παραγράφου 1 της παρούσας μέτρα, ο Υπουργός Οικονομικών ορίζει Επόπτη Οικονομικών Υπηρεσιών σε εποπτευόμενους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, οι αρμοδιότητες και οι υποχρεώσεις του οποίου καθορίζονται με την απόφαση ορισμού του. 7. Από 1/1/2014 δεν επιτρέπεται ο δανεισμός φορέων για άλλους σκοπούς πλην επενδύσεων. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται η έγκριση του Υπουργού Οικονομικών. 8. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών ρυθμίζονται λεπτομέρειες για την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων. 23