Ημερομηνία: 07/12/14 Διάρκεια διαγωνίσματος: 180 Εξεταζόμενο μάθημα: Έκθεση Γ Λυκείου (Δημοκρατία) Υπεύθυνος καθηγητής: Χάλτσιος Άγγελος

Transcript

1 Ημερομηνία: 07/12/14 Διάρκεια διαγωνίσματος: 180 Εξεταζόμενο μάθημα: Έκθεση Γ Λυκείου (Δημοκρατία) Υπεύθυνος καθηγητής: Χάλτσιος Άγγελος KEIMENO Π ολλοί - δ ε ν θ α π ούμ ε οι π ε ρ ι σ σ ότεροι - ν ομίζουν π ω ς η Δ η μ ο κρ α τ ί α ε ί ν α ι έ ν α π ολίτευμα. Δε ν ξ έ ρ ουν π ω ς π ρ ό κ ε ι τ α ι γ ι ' α π όληξη κι ό χ ι γ ι ' α φ ε τ η ρ ί α. Δ η μ οκρατία σ η μ α ί ν ε ι α ν α β α θ μ ός * π ολιτισμού. Π ρ οϋποθ έ τ ε ι π ολλά π ρ ά γ μ α τ α ό χ ι α π λ ώ ς έ ν α ν ι δ ε ολογικό π ρ οσανατ ολισμό ή μ ι α κατ ε ύ θ υ ν σ η τ ο υ γ ο ύ σ τ ου. Γ ί ν ε σ α ι ά ξι ο ς ν α υ ψ ω θ ε ί ς ω ς τ η δ η μ ο κ ρ α τ ι κ ή ι δ έ α ό τ α ν έ χ ε ι ς π ρ ι ν δ ι α ν ύ σ ε ι κ ά π οι α σ τ ά δ ι α ε σ ω τ ε ρ ι κ ο ύ ε κ π ολιτισμού. [...] Έ ν α ς λ α ό ς ά ξι ο ς τ η ς Δημ ο κρατίας δ ί ν ε ι ε ξετάσ ε ι ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ά, όχι μ ο ν ά χ α μ π ρ οστά σ τ η ν κάλπ η : δ ί ν ε ι ε ξετάσ ε ι ς σ τ α π ι ο μ ι κ ρ ά π ρ ά γ μ α τ α τ η ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ή ς ζ ω ή ς : σ έ β ε τ α ι τ η θ έ σ η τ ου σ τ η ν «ου ρ ά», π ρ οσέχει ν α μ η ν ε ν οχλ ε ί τ ο δ ι π λ α ν ό τ ο υ, π ι σ τ ε ύ ε ι π ω ς έ χ ε ι π ρ ώ τ α καθήκοντα κ ι έ π ε ι τ α δ ι καιώματα. Η κ ο ι ν ω ν ι κ ή α γ ω γ ή ε ί ν α ι α ν α γ καί α π ρ ο ϋ π όθ ε σ η τ η ς Δ η μοκρατίας. [... ] Π ώ ς μ π ο ρ ε ί ν α ν οηθεί Δ η μ ο κ ρ α τ ί α δ ί χ ω ς τ ο σ ε β α σ μ ό τ ου διπλανού σ ο υ ; Υ π ά ρ χ ε ι όμ ω ς κι έ ν α ά λ λ ο σ τ ά δ ι ο β α ρ β α ρ ότητας π ο υ π ρ έ π ε ι ν α ξ ε π ε ρ α σ τ ε ί, γ ι α ν α ε ί ν α ι έ ν α ς λ α ό ς ά ξ ι ο ς τ η ς δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς : Τ ο σ τ ά δ ι ο τ ου θ α υ μ α σ μ ού π ρ ος τ η β α ν α υ σ ότητα. Η χ οντρή π λ ά ν η ν α τ η ν π ε ρ ν ά ε ι κανέ ν α ς γ ι α δ ύ ν α μ η. [. ] Η π ρ α γ μ α τ ι κ ή δ ύ ν α μ η ε ί ν α ι κάτι π ολύ π ι ο δ ύ σ κολα ε ξα κρ ι β ώ σ ι μ ο α π ' ό, τ ι π ι σ τ ε ύ ε ι ο κ όσμος. Ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι, α θ ό ρ υ β η και σ ε μ ν ή, ε κ ε ί π ο υ κ α ν έ ν α ς σ χ ε δ όν δ ε ν τ ο φ α ν τ ά ζ ε τ α ι : σ τ ο ε ρ γ α σ τ ή ρ ι τ ο υ σ οφ ού, σ τ ο κελλί τ ου α γ ί ου, σ τ η φ υ λ α κή τ ου ε π α ν α σ τ ά τ η. Σ π α ν ι ότατα σ τ ο π ρ οσ κήνιο. Γ ι α τ ί δ ύ ν α μ η α ν θ ρ ώ π ου θ α π ε ι έ ν α κ α ι μ ό ν ο : δ ύ ν α μ η ψ υ χ ή ς. Κι α υ τ ή φ α ν ε ρ ώ ν ε τ α ι σ τ η μ ο ν α ξι ά και σ τ ον κ α τ α τ ρ ε γ μ ό, όχι σ τ η ν α γ ορά και στο θ ρ ί α μ β ο. Η Δημ ο κρατία περνάε ι σ τ ον και ρ ό μας και δ οκιμασία και κρίση. Το π ρ ό β λ η μ α τ η ς ε ί ν α ι σ ύ ν θ ε τ ο. Δοκιμασία για τη Δημοκρ α τ ί α ε ί ν α ι η α ν ά γ κ η ν α κ υ β ε ρ ν ή σ ε ι α ν θ ρ ώ π ι ν α σ ύ ν ολα τεράστια, που ξε π ε ρ ν ά ν ε τ α φ υ σ ι κά τ η ς μ έ τ ρ α. 1

2 Γ ι α τ ί τ ο δημοκρατικό π ολίτε υ μ α ε ί ν α ι ε φ ι κτ ό ε κεί ό π ου ό λ α β ρ ί σ κονται σ τ α μ έ τ ρ α τ ου α ν θ ρ ώ π ο υ, όπου η ά σ κ η σ η τ η ς ε ξ ουσίας κι ο έ λ ε γ χ ό ς τ η ς ε ί ν α ι ά μ ε σ α ή σ χ ε δ όν άμ ε σ α, όπου τ ο άτ ομο έχει υ π όσταση, δεν μ ε τ α β ά λ λ ε τ α ι σ ' α π ρ όσ ω π η μ ο ν ά δ α μ έ σ α σ ε α σ τ ρ ον ομικό α ρ ι θ μ ό. Τ ο αν θα μ π ο ρ έ σ ε ι ν α π ε ρ ι σ ω θ ε ί η Δ η μ οκρατία μέσα στα ωκε ά ν ι α α ν θ ρ ώ π ι ν α σ ύ ν ολα της σημ ε ρ ι ν ή ς και τ η ς α υ ρ ι α ν ή ς ε π οχ ή ς, ε ί ν α ι κάτι π ου θ α τ ο ιδού ν όσοι ε π ι ζ ή σ ουν κι α υ τ οί π ου θ α ' ρ θ ο υ ν. Κρίση όμως π ε ρ ν ά ε ι η Δημ οκρ α τ ί α σ τ η ν α ν α μ έ τ ρ η σ ή τ η ς μ ε τ η ν ε σ ω τ ε ρ ι κή π ρ α γ μ α τ ι κότ η τ α. Π όσ οι και π ού ε ί ν α ι ώ ρ ι μ οι να τη δεχτ ούν; Πόσοι έ χ ο υ ν τ ο α ν ά σ τ η μ α ν α τ η δ ι και ώ σ ο υ ν ; * α ν α β α θ μ ό ς : σ κ α λ ο π ά τ ι, β α θ μ ί δ α ε ξ έ λ ι ξ η ς. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Ν α γ ρ ά ψ ε τ ε σ τ ο τ ε τ ρ ά δ ι ό σας π ε ρ ί λ η ψ η λ έ ξ ε ω ν τ ου κειμέ ν ου που σ α ς δ ό θ η κ ε. Μ ο ν ά δ ε ς 2 5 Β 1. Ν α α ν α π τ ύ ξετ ε σ ε μ ί α π α ρ ά γ ρ α φ ο λ έ ξε ω ν τ ο π ε ρ ι ε χ όμενο του π α ρ α κάτ ω α π οσπάσματος του κειμέ ν ο υ : «Γ ι α τ ί δ ύ ν α μ η α ν θ ρ ώ π ο υ θα π ε ι κ α ι σ τ ο θ ρ ί α μ β ο». Μ ο ν ά δ ε ς 1 0 Β 2. Π ο ι α σ υ λ λ ογιστική πορ ε ί α α κ ολ ουθ ε ί ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς σ τ η ν τ ε λ ε υ τ α ί α π α ρ ά γ ρ α φ ο τ ο υ κειμένου; Να α ι τ ι ολο γ ή σ ε τ ε τ η ν α π ά ν τ η σ ή σ α ς. Μ ο ν ά δ ε ς 10 Β 3. Να γ ρ ά ψ ε τ ε έ ν α α ν τ ώ ν υ μ ο γ ι α καθ ε μ ι ά α π ό τ ι ς π α ρ α κ ά τ ω λ έ ξει ς : α φ ε τ η ρ ί α, α ν α γ κ α ί α, β α ν α υ σότητα, α θ ό ρ υ β η, ε φι κ τ ό. Μ ο ν ά δ ε ς 10 Β 4. Π οι ος ο τρόπος ανάπ τ υ ξη ς τ η ς δ ε ύ τ ε ρ η ς π α ρ α γ ρ ά φ ο υ Μ ο ν ά δ ε ς 5 Γ. Τ ο π ρ οσ ε χ έ ς τε ύ χ ο ς τ ο υ π ε ρ ι ο δ ι κ ού τ ου σ χ ολ ε ί ου σ α ς θ α π ε ρ ι λ α μ β ά ν ε ι α φ ι έ ρ ω μ α μ ε θ έ μα τ η Δ η μ ο κ ρ α τ ί α σ τ η σ ύ γ χ ρ ον η ε π οχ ή. Να γ ρ ά ψ ε τ ε έ ν α ά ρ θ ρ ο λ έ ξ ε ω ν σ τ ο ο π οίο ν α ε π ι σ η μ α ί ν ε τ ε φ α ι ν όμεν α κα κ ο π οί η σ η ς τ η ς δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς και ν α π ρ οτείνε τ ε τ ρ ό π ου ς μ ε τ ο υ ς οποί ου ς θ α δ ι α μ ο ρ φ ω θ ούν π ο λ ί τ ε ς μ ε δ η μ ο κρατικό φ ρ όν η μ α, ι κανοί ν α σ υ μ β ά λ λ ουν σ τ η ν ομαλή λ ε ι τ ουργία τ η ς Μ ο ν ά δ ε ς 40 2

3 Απαντήσεις Α. Ο συγγραφέας προσδιορίζει την έννοια της δημοκρατίας όχι μόνο ως τρόπο διακυβέρνησης αλλά και ευρύτερης εσωτερικής αγωγής του ατόμου. Αρχικά τονίζεται πως είναι το πολίτευμα των πεπαιδευμένων πολιτών που καθημερινά σέβονται,τους συνανθρώπους τους τηρώντας έναν ηθικό κώδικα ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς. Η δημοκρατία αρμόζει επίσης σε πολίτες που επικροτούν τα ουσιώδη και το ψυχικο σθένος καθημερινών ηρώων. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην εποχή μας η δημοκρατία αντιμετωπίζει την πρόκληση του παρόντος και του μέλλοντος, αφού ο αριθμός των ανθρώπων πολλαπλασιάζεται και η ανθρώπινη αξία υπονομεύεται. Καταλήγοντας ο συγγραφέας συμπεραίνει ότι χρειάζεται η διαπαιδαγώγηση των πολιτών καθώς απ αυτό θα εξαρτηθεί η επιβίωση και καταξίωση της δημοκρατίας. Β.1. Η πραγματική δύναμη του ανθρώπου δε σχετίζεται με τη βαναυσότητα και τη θηριωδία. Αντίθετα, δύναμη είναι η στροφή του ανθρώπου προς τον εσωτερικό του κόσμο, ο οποίος αποτελεί μια πηγήή ανεξάντλητου πλούτου και ισχύος. Η ισχύς αυτή έχει πνευματικό χαρακτήρα και διάγει βίο σιωπηλό, μακριά από τις εκθαμβωτικές συγκεντρώσεις ανθρώπων, δεν αναζητεί εξωτερική αναφορά που να πιστοποιεί την ύπαρξή της, αλλά κατοικοεδρεύει στο μοναχικό εργαστήρι του επιστήμονα, στο κελί του αγίου, στη γραφή του ποιητή. Επομένως, όσο περισσότερο «σκάβει» κανείς προς την εσωτερική πλευρά του εαυτού του, τόσο ενδυναμώνεται. Β.2. Η συλλογιστική πορεία της τρίτης παραγράφου είναι παραγωγική. Αυτό συμβαίνει διότι ο συγγραφέας ξεκινά την παράγραφο από κάτι γενικό και αφηρημένο που είναι η δοκιμασία και η κρίση που περνά η Δημοκρατία στον καιρό μας. Στη συνέχεια, μεταβαίνει στο συγκεκριμένο και ειδικό που είναι ο προσδιορισμός της δοκιμασίας. Δοκιμασίας... θα ρθουν και στον προσδιορισμό της κρίσης που διέρχεται η δημοκρατία κρίση...δικαίωσαν ; Β.3. αφετηρία: κατάληξη Αναγκαία: προαιρετική βαναυσότητα : ανθρωπιά αθόρυβη: θορυβώδης εφικτό:ανέφικτο Β.4. Η δεύτερη παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο των παραδειγμάτων. Ο συγγραφέας διατυπώνει την άποψη ότι ένας λ α ό ς ά ξι ος της Δημ ο κρατίας δ ί ν ε ι ε ξ ε τ ά σ ε ι ς κ α θ η μ ε ρ ι ν ά και μ ε ε ι δ ι κ ότερα π α ρ α δ ε ί γ μ α τ α α π ό τ η ν καθημ ε ρ ι ν ή ζωή ( σέ β ε τ α ι τ η θ έ σ η τ ο υ σ τ η ν «ο υρά», π ρ ο σ έ χ ε ι ν α μ η ν ε ν ο χ λ ε ί τ ο δ ι π λ α ν ό τ ο υ, π ι σ τ ε ύει πως έ χ ε ι π ρ ώ τ α κ α θήκοντα κ ι έ π ε ι τ α δ ι κ α ι ώ μ α τ α ), δ ι ε υ κρινίζει ε ι δ ι κ ότ ε ρ α τη θ έ σ η τ ο υ. 3

4 Γ. ΤΙΤΛΟΣ: ΑΝ ΑΠΕΙΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ; Ενδεικτικός Πρόλογος Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα της ευθύνης, της ανοχής και της διαφοράς. Αποτελεί την αρτιότερη μορφή πολιτειακής οργάνωσης και διακυβέρνησης, επειδή συνθέτει και πραγματώνει δυο κορυφαίες αξίες, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, και δημιουργεί τις ευνοϊκότερες συνθήκες, για να προοδεύσουν και να ευτυχήσουν άτομα και κοινωνίες. Από το συνδυασμό αυτών των δυο αξιών απορρέουν και τα στοιχεία που θεμελιώνουν το δημοκρατικό πολίτευμα. Ωστόσο οι κίνδυνοι που την απειλούν στην εποχή μας πληθαίνουν, συνεπώς καθίσταται επιτακτική ανάγκη να την θωρακίσουμε Α Ερώτημα: Φαινόμενα κακοποίησης της δημοκρατίας Οι περισσότεροι πολίτες θεωρούν πως έχουν μόνο δικαιώματα και όχι υποχρεώσεις καθώς εφαρμόζουν τη δημοκρατία μόνο στις περιπτώσεις που δεν θίγονται τα συμφέροντα τους Η Καταπάτηση των νόμων αποτελεί σύνηθες φαινόμενο Παρατηρείται έξαρση της βίας και της παραβατικής συμπεριφοράς Δίνεται η δυνατότητα σε μειοψηφίες να επιβάλλουν την άποψη τους καθώς η δύναμη των επιχειρημάτων, έχει αντικατασταθεί από τη δύναμη της φωνής Αυθαιρεσία πολιτικής ηγεσίας- λαϊκισμός. Οι πολιτικοί έχουν χάσει την αξιοπιστία τους εξαιτίας των σκανδάλων που ξεσπούν Η αξιοκρατία έχει αντικατασταθεί από την ευνοιοκρατία και οι άριστοι από τους αρεστούς Παρατηρείται έξαρση της πολιτικής διαφθοράς Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συσκοτίζουν την αλήθεια, παραπληροφορούν και αποπροσανατολίζουν τους πολίτες Οι πολίτες απέχουν, απομακρύνονται από την ενεργό συμμετοχή στα κοινά Μεταβατική παράγραφος Όλα αυτά κλονίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το πολίτευμα και τους θεσμούς με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε ισοπεδωτικές γενικεύσεις και αντιδημοκρατικές συμπεριφορές. Είναι λοιπόν επιβεβλημένη η δημοκρατική αγωγή των πολιτών Β Ερώτημα: Τρόποι διαμόρφωσης δημοκρατικής αγωγής Εκπαίδευση: Να προσφέρει γνώσεις και να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες. Η δημοκρατική συνείδηση προϋποθέτει γνώση και κρίση. Έμφαση στην ανθρωπιστική παιδεία και επικαιροποίηση της ώστε να καλλιεργηθούν αρετές όπως η υπευθυνότητα, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός Εξοικείωση των παιδιών με την έννοια της συνεργασίας και καλλιέργεια συμμετοχικής διάθεσης Οικογένεια: 4

5 Επικράτηση γόνιμου διαλόγου και επίδειξη σεβασμού στην προσωπικότητα του παιδιού. Έλλειψη αδιαλλαξίας και προσπάθεια ανάπτυξης του «εγώ» στο «εμείς». Ανάδειξη μεθόδων ενεργοποίησης του ατόμου μέσω της ευαισθητοποίησης του για την κοινωνία. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Ανάγκη για επικράτηση πλουραλισμού, αντικειμενικής πληροφόρησης. Προβολή της βαθύτερης ουσίας της Δημοκρατίας με την ορθή αξιολόγηση των καταστάσεων και την εποικοδομητική άσκηση κριτικής και γόνιμης αμφισβήτησης Επίλογος Η δημοκρατία είναι ένα ευαίσθητο πολίτευμα. Οι εχθροί της καραδοκούν. Αποτελεί χρέος των πολιτών η διαρκής εγρήγορση για την προάσπιση, την εδραίωση και για την διατήρηση της. Η ανάλυση του θέματος είναι ενδεικτική και δεν αποκλείει άλλες τεκμηριωμένες προσεγγίσεις 5