Πολιτιστικό και Ιστορικό αποτύπωμα της πόλης των Ιωαννίνων

Transcript

1 Πολιτιστικό και Ιστορικό αποτύπωμα της πόλης των Ιωαννίνων

2 Υπεύθυνος καθηγητής: Περικλής Χρήστου Εισαγωγή Υλοποίηση: μαθητές από τις τρεις τάξεις του Εσπερινού ΓΕΛ Ιωαννίνων Το πολιτιστικό αυτό πρόγραμμα υλοποιήθηκε στον 1ο κύκλο του κατά το σχ. έτος

3 Χρονολόγιο

4 Ιστορία - Χρονολόγιο 518 έως 530 μ.χ. δημιουργία οχυρού από τον Ιουστινιανό με κατοίκους που μεταφέρθηκαν από την αρχαία Εύροια της Θεσπρωτίας (αναφορά από τον ιστορικό Προκόπιο στο Περί κτισμάτων Δ' 1) 551 μ.χ. αύξηση του πληθυσμού του κάστρου από κατοίκους της γύρω περιφέρειας κατά τη μεγάλη επιδρομή του Γότθου Τωτίλα που κατέστρεψε την πόλη Δωδώνη. 879 πρώτη αναφορά της πόλης (Ιωαννίνη) στα πρακτικά της Συνόδου της Κωνσταντινούπολης με υπογραφή του Επισκόπου Ζαχαρίου 10ος αιώνας στο βιβλίο Νέα Τακτικά που γράφτηκε επί αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, η πόλη αναγράφεται ως Ιωάννινα 1020 σιγίλιο του Βασιλείου του Β (βουλγαροκτόνου) όπου αναφέρεται η διάρθρωση της επισκοπής Ιωαννίνων

5 Ιστορία - Χρονολόγιο 1082 κατάληψη Ιωαννίνων από τους νορμανδούς με επικεφαλής τον Βοημούνδο, αναφέρεται στην Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής. Κατά τη διάρκεια της νορμανδικής κατάληψης επισκευάστηκαν τα τείχη, ανεγέρθη και δεύτερη ακρόπολη και κατασκευάστηκε οχυρωματική τάφρος που σωζόταν έως το ο Βοημούνδος εγκαταλείπει το κάστρο και φεύγει για τη Θεσσαλία 1204 ίδρυση του Δεσποτάτου της Ηπείρου από τον Μιχαήλ Α' Άγγελο Κομνηνό με έδρα την Άρτα 1261 το Δεσποτάτο των Ιωαννίνων που αποδεσμεύτηκε από αυτό της Ηπείρου προσχωρεί στην κεντρική εξουσία του Βυζαντίου (η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ανασυγκροτείται) και η πόλη πετυχαίνει εξαιρετικά οικονομικά, εκκλησιαστικά και διοικητικά προνόμια με δύο χρυσόβουλα του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου τα έτη 1319 και 1321.

6 Ιστορία - Χρονολόγιο Διοίκηση των Ιωαννίνων από ξένους ηγεμόνες (Σέρβος Θωμάς Πρελούμπος, Ιταλοί Esau dei Buondelmonti και Κάρολος Τόκκος Α') 1430 εμφάνιση των στρατευμάτων του Σινάν Πασά. Οι Ιωαννινιώτες, έχοντας γνώση της καταστροφής της Θεσσαλονίκης και του εξανδραποδισμού 7000 Θεσσαλονικέων παραδίδουν αναίμακτα την πόλη, εξασφαλίζοντας σημαντικά προνόμια,

7 Ιστορία - Χρονολόγιο όπως η απαλλαγή από το παιδομάζωμα, το απαραβίαστο της εκκλησίας, η διατήρηση των τιμαρίων, η εγκατάσταση της Τουρκικής φρουράς έξω από το Κάστρο εξέγερση του Μητροπολίτη Τρίκκης Διονυσίου του Φιλοσόφου που πνίγεται στο αίμα. Γίνεται έξωση των Χριστιανών από το Κάστρο και ακολουθεί η καταστροφή της εντός των τειχών βυζαντινής πόλης. Οι Γιαννιώτες αρχίζουν να χτίζουν την έξω από τα τείχη πόλη, όπου κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι εδραιώνει την κυριαρχία του στα Γιάννενα ο Αλή Πασάς ο Τεπελενλής 1822 ο Αλής θανατώνεται από τα σουλτανικά στρατεύματα που είχαν κατακλύσει την περιοχή από το Η πόλη πυρπολήθηκε και ερήμωσε. 21 Φεβρουαρίου 1913 η θριαμβευτική είσοδος του ελληνικού στρατού στη πόλη σήμανε το τέλος της τουρκοκρατίας.

8 Άνθρωποι

9 Άνθρωποι Βυζαντινή Περίοδος Μιχαήλ Α Κομνηνός Δούκας Άγγελος Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας Άγγελος Μιχαήλ Β Κομνηνός Δούκας Άγγελος Νικηφόρος Α Κομνηνός Δούκας Άγγελος Θωμάς Α Κομνηνός Δούκας Άγγελος Νικόλαος Ορσίνι Στρατηγός Συργιάννης Ιωάννης Ορσίνι

10 Άνθρωποι Σερβική Περίοδος Κράλης Στέφανος Δουσάν (δε σχετίζεται άμεσα με την ιστορία των Ιωαννίνων) Συμεών Θωμάς Πρελούμπος Μαρία Αγγελική Παλαιολογίνα

11 Άνθρωποι Οθωμανική Περίοδος Καρά-Σινάμπεη Ασλάν Πασάς Γιουσούφ Αλής

12 Άνθρωποι - Μιχαήλ Α Κομνηνός Δούκας Άγγελος (1) Νόθος γιος του σεβαστοκράτορα Ιωάννη Άγγελου Κομνηνού (ξάδερφο του Ισαάκιου Β και του Αλεξίου Γ ). Ο Μιχαήλ Άγγελος Κομνηνός, κατά την περίοδο της αλώσεως της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, συντάχθηκε με το Βονιφάτιο. Με την πράξη του αυτή σκόπευε στην ανόρθωση του Ρωμαϊκού Κράτους, ελπίδες που νωρίς φάνηκαν ανεδραίωτες. Αποφάσισε να αντιταχθεί στην ξένη κυριαρχία όταν έλαβε πρόσκληση του Σενναχηρείμ, στρατηγού του θέματος της Νικοπόλεως, στο οποίο εκτός από την Ήπειρο περιλαμβάνονταν η Ακαρνανία και η Αιτωλία, όπως τον βοηθήσει κατά των κατοίκων της πρωτεύουσάς του που είχαν στασιάσει. Αφού ο Μιχαήλ Άγγελος έτυχε σχετικής άδειας του Βονιφάτιου, έφτασε επικεφαλής ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων στη Νικόπολη, όπου στο μεταξύ ο Σενναχηρείμ είχε σκοτωθεί από τους στασιαστές, τους οποίους ο Μιχαήλ τιμώρησε αυστηρά.

13 Άνθρωποι - Μιχαήλ Α Κομνηνός Δούκας Άγγελος (2) Την περίοδο εκείνη είχε πεθάνει η σύζυγος του Μιχαήλ, ο οποίος τώρα ήλθε σε δεύτερο γάμο, με την από το γένος των Μελισσηνών της πρώτης συζύγου του, καταγόμενη χήρα του Σενναχηρείμ. Παράλληλα κυριάρχησε στην Επικράτεια του Σενναχηρείμ στην οποία ίδρυσε το ΔΕΣΠΟΤΑΤΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ το οποίο εκτείνονταν από το Δυρράχιο μέχρι τη Ναύπακτο. Πρωτεύουσα ήταν η Άρτα και τα κυριότερα κάστρα του το Βεράτι, τα Ιωάννινα και η Βόνιτσα. Σε συνεννόηση με το Λέοντα Σγουρό καταπολεμήθηκαν οι ξένοι και αναγνωρίστηκε η Ηγεμονία του. Στα Ιωάννινα εγκαταστάθηκαν αρχοντικές Βυζαντινές οικογένειες όπως των Στρατηγόπουλων. των Αψαράδων, των Φιλανθρωπινών, των Μελισσηνών κλπ. οι οποίες αργότερα εξελίχτηκαν στις εξέχουσες οικογένειες της πόλεως.

14 Άνθρωποι - Μιχαήλ Α Κομνηνός Δούκας Άγγελος (3) Ο Μιχαήλ Α, το 1212 πολεμώντας τους Βενετούς προσάρτησε στο Δεσποτάτο του το Δυρράχιο και την Κέρκυρα. Με ενέργειες του Πάπα, έχει άδοξο τέλος το 1214, δολοφονείται μια νύχτα στο κρεββάτι του, όπου συνεκοιμάτο μετά της γυναικός του, από τον υπηρέτη του που ονομάζονταν Ρωμαίος στο Βεράτι (σύμφωνα με τον D. M. Nicol). Κατέλιπε, τη δεύτερη σύζυγό του και τα τέκνα του Μαρία και Μιχαήλ.

15 Άνθρωποι - Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας Άγγελος (1) Ως νόμιμος διάδοχος του Μιχαήλ Α αποκαταστάθηκε στο θρόνο ο αδελφός του Θεόδωρος Άγγελος, λογίζοντας το νόμιμο διάδοχο νόθο τέκνο, λόγω του ότι η δεύτερη σύζυγος του Μιχαήλ ήταν η χήρα του Σενναχηρείμ και πρωτοξαδέρφη της πρώτης συζύγου του Μιχαήλ Α και σύμφωνα με τους κανόνες δεν μπορούσε να έλθει σε νόμιμο με αυτόν γάμο. Για την ειρηνική διακυβέρνηση της Επικράτειάς του εξόρισε στο Μωριά το διάδοχο Μιχαήλ και τη μητέρα του. Ήταν φιλόδοξος και οραματιστής με μεγάλες στρατιωτικές και διοικητικές ικανότητες. Ευνόησε την ανεξαρτησία της Εκκλησίας από το Πατριαρχείο της Νίκαιας. Ο Θεόδωρος ανέγειρε στην Κέρκυρα (σύμφωνα με τον Μάρμορα) περίφημα κτήρια, το Αγγελόκαστρο πάνω από την Παλαιοκαστρίτσα, οχύρωσε το Γαρδίκι και άλλα.

16 Άνθρωποι - Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας Άγγελος (2) Στην περίοδο του Θεοδώρου, το Δεσποτάτο της Ηπείρου αναδείχτηκε σε μεγάλη δύναμη γεγονός που έφερε το Μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Ακομινάτο ν αποκαλέσει με επιστολή του το Θεόδωρο καλώπισμα Κομνηνών, Δουκάδων Δόξα, Ρωμαίων καύχημα. Είναι γεγονός ότι κατά τον ΙΓ αιώνα συντελείται στην Ήπειρο μια σημαντική πολιτιστική ανάπτυξη. Ο Θεόδωρος επεδίωξε την απομάκρυνση των επιδρομέων Φράγκων, Βουλγάρων, Σέρβων και Αλβανών και σε μικρό διάστημα κυρίεψε τη Θεσσαλία, την Αχρίδα, παρέλαβε από τους Φράγκους τη Θεσσαλονίκη, κυρίεψε την Ανδριανούπολη και άλλες περιοχές της Θράκης και έφτασε μέχρι τον Εύξεινο Πόντο.

17 Άνθρωποι - Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας Άγγελος (3) Ο Κόμης της Κεφαλλονίας Ματθαίος Ορσίνι συζεύτηκε την Άννα, αδελφή του ανωτέρω Θεόδωρου Κομνηνού Δούκα Άγγελου. Ο Θεόδωρος με τη συνδρομή του γαμπρού του δημιούργησε διπλωματικές σχέσεις με τον Αυτοκράτορα Φρειδερίκο Β Χοεστάουφεν, ηγεμόνα της Γερμανίας και του Βασιλείου της Σικελίας. Την Άνοιξη του 1230 με στρατιωτικές δυνάμεις του Θεοδώρου, των Ιταλών και των Γερμανών από την Ανδριανούπολη βαδίζουν κατά της Κωνσταντινουπόλεως. Αιφνιδιαστικά για να διασφαλίσει τα νώτα του στην πολύμηνη διάρκεια που απαιτούσε η πολιορκία της, στράφηκε κατά του Βουλγαρικού στρατού του Ιωάννη Ασάν Β. Τον Απρίλιο του 1230 στην Κλοκοντίτσα, ο Θεόδωρος νικήθηκε, αιχμαλωτίστηκε και τιμωρήθηκε με τύφλωση. Ο Θεόδωρος, ο οποίος κατόρθωσε να ελευθερωθεί, σχεδίαζε την επανεμφάνισή του στην Ήπειρο για την επανίδρυση του Κράτους του. Αλλά η ήττα του στον Έβρο, άλλαξε το δρόμο της ιστορίας της Ανατολής.

18 Άνθρωποι - Μιχαήλ Β Κομνηνός Δούκας Άγγελος (1) Εντωμεταξύ στο προσκήνιο του Δεσποτάτου της Ηπείρου εμφανίζεται ο Μιχαήλ Β Κομνηνός Άγγελος, γιος του ιδρυτή του Μιχαήλ Α Κομνηνού Δούκα Άγγελου, διεκδικώντας την πατρική του κληρονομιά. Σύζυγό του είχε την ωραία και ευσεβή Θεοδώρα θυγατέρα του Σεβαστοκράτορα Ιωάννη Πετραλείφα. Κυριεύει αρχικά την Ακαρνανία την οποία βρήκε αφρούρητη και μέχρι το 1236 είέχει στην κυριαρχία του όλη την επικράτεια ( Ήπειρο, Ακαρνανία, Αιτωλία, μέρος της Θεσσαλίας και την Κέρκυρα). Έτσι ίδρυσε το νέο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Τον Μιχαήλ Β υποδέχτηκε ο λαός του Δεσποτάτου ως φυσικό διάδοχο και συνεπώς γνήσιο ηγέτη του.

19 Άνθρωποι - Μιχαήλ Β Κομνηνός Δούκας Άγγελος (2) Οι πρώτες ενέργειες του Μιχαήλ Β είναι: η ανανέωση με χρυσόβουλο των προνομίων που είχαν παραχωρηθεί στους Κερκυραίους, η εμπορική συμφωνία με τους εμπόρους της Ραγούζας (ανανέωση των εμπορικών σχέσεων Βενετίας και Ηπείρου). επέκτεινε τα σύνορά του στη Δυτική Μακεδονία. Με το θάνατο του θείου του, περιέβαλε στην επικράτειά του και τις κτήσεις στη Θεσσαλία. Έδωσε σε γάμο τη θυγατέρα του Άννα στο Γουλιέλμο Β Βιλλεαρδουίνο, πρίγκιπα του Μοριά ενώ την άλλη θυγατέρα του Ελένη στο Μαμφρέδο, Βασιλιά των δύο Σικελιών.

20 Άνθρωποι - Μιχαήλ Β Κομνηνός Δούκας Άγγελος (3) Ο Μιχαήλ Β κάλεσε από νωρίς σε βοήθεια τους γαμπρούς του κατά του Αυτοκράτορα της Νίκαιας Μιχαήλ Η Παλαιολόγου ο οποίος απώθησε τις Ηπειρωτικές δυνάμεις πέρα της Καστοριάς και της Πίνδου. Οι δυνάμεις του Μιχαήλ Β με αυτές των γαμπρών του τον Οκτώβριο του 1259 αντιμετώπισαν τις δυνάμεις του Αυτοκράτορα της Νίκαιας από τις οποίες κατανικήθηκαν.

21 Άνθρωποι - Μιχαήλ Β Κομνηνός Δούκας Άγγελος (4) Η ήττα αυτή είχε ως συνέπειες: 1. τον κλονισμό των Ελληνολατινικών σχέσεων και στη Λατινική κυριαρχία 2. αποδυνάμωσε το Γαλλικό πριγκιπάτο του Μοριά και δημιούργησε ένα καινούργιο Δεσποτάτο στην Πελοπόννησο με κέντρο το Μυστρά της Σπάρτης. 3. Μείωσε αισθητά τη δύναμη του Δεσποτάτου της Ηπείρου. 4. προετοίμασε το δρόμο της αποκαταστάσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το 1261 ο Αυτοκράτορας της Νίκαιας Μιχαήλ Παλαιολόγος, στέφτηκε για δεύτερη φορά Αυτοκράτορας των Ρωμαίων ως Μιχαήλ Η Παλαιολόγος.

22 Άνθρωποι - Μιχαήλ Β Κομνηνός Δούκας Άγγελος (5) Ο Μιχαήλ Β Κομνηνός Άγγελος βρισκόταν στη συνεχή δίωξη των Βυζαντινών. Από την αιτία αυτή αναγκάστηκε το 1265 να ορκιστεί πίστη στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μιχαήλ Η Παλαιολόγο στον οποίο παραχώρησε τα Ιωάννινα και έδωσε όμηρο το δεύτερο γιο του Ιωάννη. Το 1271 πεθαίνει ο Μιχαήλ Β ο γιος του Νικηφόρος κληρονόμησε τη Θεσπρωτία και Δολοπία, την Ακαρνανία, την Αιτωλία και τα νησιά Κέρκυρα, Κεφαλλονιά και Ιθάκη. Ένα μέρος από τις κτήσεις του τις οποίες ο ίδιος ο Μιχαήλ είχε παραχωρήσει στο Μαμφρέδο, εξακολουθούσε να αποτελεί κτήση του Ανδεγαυϊκού Οίκου. Ο άλλος γιος του Μιχαήλ Β που ήταν νόθος με το όνομα Ιωάννης Α (άλλος του Ιωάννη που είχε παραχωρήσει όμηρο στον Μιχαήλ Παλαιολόγο), έλαβε την εκτεταμένη περιοχή από τον Όλυμπο μέχρι τον Παρνασσό.

23 Άνθρωποι - Νικηφόρος Α Κομνηνός Δούκας (1) Ο Νικηφόρος Α Κομνηνός είχε λάβει δεύτερη σύζυγό του την Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζηνή, ανηψιά από αδελφή του Μιχαήλ Παλαιολόγου, έτσι δε υπήρξε ειρηνική η διαβίωσή του με τον αυτοκράτορα. Ο Νικηφόρος Α αντιμετώπισε σοβαρές δυσχέρειες διοικήσεως του Δεσποτάτου λόγω των συνεχών αξιώσεων επικυριαρχίας των Ανδεγαυών ηγεμόνων και των Βυζαντινών της Κωνσταντινουπόλεως στην περίοδο του Αυτοκράτορα Ανδρονίκου Ειδικότερα το 1290 ισχυρός στρατός του Ανδρόνικου περνώντας ανενόχλητος τη Θεσσαλία και περιοχές της Ηπείρου στρατοπέδευσε στα Ιωάννινα. Ο στρατός του αποτελούνταν από ιππείς και πεζούς. Ενώ διαρκούσε η πολιορκία των Ιωαννίνων, ο Γενουητικός στόλος που είχε συμμαχήσει με τον Αυτοκράτορα αγκυροβόλησε σε λιμάνι κοντά στην Άρτα, όπου είχε την έδρα του ο Νικηφόρος Α.

24 Άνθρωποι - Νικηφόρος Α Κομνηνός Δούκας (2) Σε βοήθειά του έφτασε ο κόμης της Κεφαλλονιάς Ριχάρδος και έτσι έλυσε την πολιορκία των Ιωαννίνων ενώ οι δυνάμεις του Ανδρόνικου και του Γενουητικού στόλου κατανικήθηκαν. Ο Νικηφόρος με το κίνδυνο επέμβασης των Φράγκων αναγκάστηκε να δώσει τη θυγατέρα του Θάμαρ σε γάμο (Νεάπολη, 1294) στο Φίλιππο τον Ταραντίνο νεώτερο γιο του Καρόλου Β του Ανδεγαυϊκού, στον οποίο έδωσε προίκα, εκτός από ένα ετήσιο εισόδημα και τα ισχυρά κάστρα του Δεσποτάτου (αυτά ήταν της Ναυπάκτου, του Ευλοχού, του Αγγελόκαστρου και της Βόνιτσας). Το 1296 πεθαίνει ο Νικηφόρος Α. Το μεγαλύτερο μέρος της χώρας του περιήλθε στη θυγατέρα του Θάμαρ, ενώ στο υπόλοιπο μέρος διαδέχτηκε αυτόν με την κηδεμονία της χήρας του Άννας Παλαιολογίνας, ο πεντάχρονος γιος του Θωμάς.

25 Άνθρωποι - Θωμάς Α Κομνηνός Δούκας (1) Ο Θωμάς Α ουσιαστικά εξαρτώταν από τον γαμπρό του Φίλιππο που με τους Επιτρόπους του κυβερνούσε όλη τη Χώρα, ενώ σε αυτόν αφέθηκε ένα πολύ μικρό μέρος της πατρικής κληρονομιάς. Έτσι ο Θωμάς Α συντάχθηκε με τους Βυζαντινούς αφού παντρεύτηκε την Άννα Παλαιολογίνα, θυγατέρα του Μιχαήλ Θ, ενώ ορκίστηκε πίστη στον παππού της Ανδρόνικο Β αποβλέποντας στη βοήθειά τους. Πραγματικά οι Βυζαντινοί έστειλαν το 1314 εναντίον του Φιλίππου ισχυρό στρατό με επικεφαλής τον Ιωάννη Λάσκαρη, ο οποίος με βοηθούς τους στρατηγούς του Θωμά Α ανακατέλαβε μεγάλο μέρος του Ηπειρωτικού Χώρου, κυρίεψε δε και την οχυρή Βόνιτσα. Αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν αφού δεν κατόρθωσαν να καταλάβουν την Άρτα.

26 Άνθρωποι - Θωμάς Α Κομνηνός Δούκας (2) Ο Θωμάς Α εξαιτίας των τυραννικών του τρόπων είχε χάσει σε ένα βαθμό την αγάπη των κατοικων της πρωτεύουσάς του (Ιωάννινα) γεγονός που τον οδήγησε να έλθει σε ειρήνη με τον γαμπρό του Φίλιππο, το Λίγους μήνες αργότερα ο Θωμάς Α δολοφονήθηκε από τον ανιψιό του κόμη της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου Νικόλαο Ορσίνι. Τον άτεκνο Θωμά Α και την επίσης άτεκνη αδελφή του Θάμαρ η οποία πέθανε το 1311, διαδέχτηκε στο θρόνο του Δεσποτάτου, ο δολοφόνος του Θωμά Νικόλαος Ορσίνι. Οι κάτοικοι των Ιωαννίνων υπέβαλαν αίτημα στον Αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης Ανδρόνικο Β για τη χορήγηση της προστασίας του και την άμεση παρέμβασή του.

27 Άνθρωποι - Στρατηγός Συργιάννης Εναντίον του Ορσίνι, ο Ανδρόνικος Β που περίμενε μια ευκαιρία για να επέμβει στα ζητήματα της Ηπείρου, έστειλε αρκετές στρατιωτικές δυνάμεις με επικεφαλής το γαμπρό του στρατηγό Συργιάννη, ο οποίος το 1319 κυρίευσε τα Ιωάννινα. Στο διάστημα που ο Συργιάννης παράμεινε στα Ιωάννινα, έπεισε τους κατοίκους τους να υποταχθούν στον Αυτοκράτορα με όρους, οι οποίοι τελικά αποτέλεσαν το περιεχόμενο του πολύτιμου Χρυσόβουλλου του 1319.

28 Άνθρωποι - Νικόλαος & Ιωάννης Ορσίνι Κατά του Νικόλαου Ορσίνι παρουσιάστηκε ο αδελφός του Ιωάννης, ο οποίος συζεύχθηκε κάποια Παλαιολογίνα και τοποθετήθηκε από τον Ανδρόνικο δεσπότης της Ηπείρου. Στο πόλεμο αυτό ο Ιωάννης σκότωσε το 1323 τον αδελφό του Νικόλαο. Στη συνέχεια τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης με το δεσποτικό αξίωμα και ασπάστηκε τηα δόγματα της Ορδόδοξης Εκκλησίας. Παντρεύτηκε δε την Άννα Παλαιολογίνα (άλλη) κόρη του Ανδρόνικου του πρωτοβεστιάριου. Λόγω όμως των πολλών ανοσιουργημάτων του, φονεύτηκε με δηλητήριο το 1335 από τη σύζυγό του Άννα Παλαιολογίνα.

29 Άνθρωποι - Άννα Παλαιολογίνα & Νικηφόρος Β Η δεσποτεία της Άννας Παλαιολογίνας υπήρξε ασήμαντη καθώς ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ανδρόνικος επανήλθε στα πράγματα της Ηπείρου. Το 1336 ο αυτοκράτορας φυγάδευσε την Άννα Παλαιολογίνα στη Θεσσαλονίκη ενώ ο Νικηφόρος Β κατέφυγε στην Αικατερίνη Βαλουά πριγκίπισσα του Τάραντα. Για την αποκατάστασή του δε στο θρόνο του Δεσποτάτου της Ηπείρου εκδηλώθηκε το 1338 συνωμοσία εναντίον καθεστώτων μερικών πόλεων της Ηπείρου. Ο τότε αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ ακολουθούμενος από τον Καντακουζηνό, εκστράτευσε στην Ήπειρο, όπου υποχρέωσε σε παράδοση το Νικηφόρο Β και επιβάλλεται η Βυζαντινή Αυτοκρατορική Επιτροπεία ( ).

30 Άνθρωποι - Κράλης Στέφανος Δουσάν (1) Το 1340 ο Κράλης (= Ηγεμόνας) Στέφανος Δουσάν της Σερβίας ο οποίος φιλοδοξούσε να υποκαταστήσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, προχώρησε με ισχυρές δυνάμεις στη Θράκη, Μακεδονία, Αλβανία, Ήπειρο με αποτέλεσμα την αισθητή αύξηση της Επικράτειάς του. Αφού αυτοανακηρύχτηκε Αυτοκράτορας της Σερβίας και Ρωμανίας, Δεσπότης της Άρτας και Κόμης της Βλαχίας. Στη συνέχεια, τοποθέτησε στην Άρτα τον ετεροθαλή αδελφό του Συμεών, ο οποίος από τη γενιά της μητέρας του Μαρίας (εγγονής του Αυτοκράτορα Μιχαήλ του Κομνηνού) ήταν απόγονος των Παλαιολόγων, και νυμφεύτηκε στην Άρτα τη Θωμαΐδα, αδελφή του Νικηφόρου Β.

31 Άνθρωποι - Συμεών (1) Στη Θεσσαλία τοποθέτησε Κυβερνήτη και Επίτροπό του το Σέρβο άρχοντα, Πρελούμπο, ο οποίος εξουσίαζε και τα Ιωάννινα, καθώς επίσης και τις γύρω Ηπειρωτικές περιοχές όπου εγκατέστησε ευάριθμους Σέρβους. Πεθαίνοντας το 1355 ο Στέφανος Δουσάν, τον διαδέχτηκε στην εξουσία ο γιος του Ούρεσης. Ο ανωτέρω δεσπότης της Άρτας Συμεών, ο οποίος κυριαρχούσε του θέματος των Ιωαννίνων, πήγε με ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στη Σερβία για να απομακρύνει τον ανηψιό του από το θρόνο. Έτσι βρήκε ευκαιρία να ανακτήσει τα εδάφη της πατρικής κληρονομιάς, ο Νικηφόρος Β. Η Δεσποτεία του μικρή μόλις τρία χρόνια αφού στη μάχη που διεξήχθη στον ποταμό Αχελώο το 1359 έπεσε νεκρός. Ο Συμεών μόλις έμαθε για το θάνατο του Νικηφόρου Β πήγε στα Ιωάννινα και στην Άρτα όπου αναγνωρίστηκε ξανά Δεσπότης τους.

32 Άνθρωποι - Συμεών (2) Ο Συμεών αφού ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση του Δεσποτάτου στη συνέχεια πήγε με ισχυρές δυνάμεις στη Θεσσαλία για να υπερασπίσει την επαρχία του εκείνη από την επιδρομή του Σέρβου Χλαπένου ο οποίος είχε κυριέψει μερικές χώρες που ανήκαν στη Βυζαντινή και Σερβική κυριαρχία. Νυμφεύθηκε τη χήρα του Πρελούμπου και μετέφερε την έδρα του στη Βέροια. Για να αποφύγουν την αιματοχυσία ήρθαν σε συμβιβασμό και ειρήνη που σφραγίστηκε με το γάμο της κόρης του Συμεών, Αγγελικής Παλαιολογίνας, με το θετό γιο του Χλαπένου, Θωμά Πρελούμπο. Τα Ιωάννινα βρίσκονταν υπό μακρά επιτροπεία από τη Θωμαΐδα, σύζυγο του Συμεών. Στην περιοχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου βρήκαν ευκαιρία και κυρίευσαν τμήματά του (περιοχές του Αγγελόκαστρου, των Ρωγών και της Άρτας) Αλβανοί.

33 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (1) Εξαιτίας των συνεχιζόμενων επιδρομών από τους Αλβανούς, πρεσβευτές από τα Ιωάννινα επισκέφτηκαν στη Θεσσαλία τον Συμεών ζητώντας να εγκαταστήσει στο αξίωμα του Δεσπότη της Ηπείρου πρόσωπο ικανό ώστε να διαφυλαχτεί η αυτονομία τους. Ο Συμεών πρότεινε το γαμπρό του Θωμά Πρελούμπο ο οποίος δέχτηκε πρόθυμα, ακολούθησε τους πρέσβεις στην επιστροφή τους στα Ιωάννινα έχοντας μαζί του τη σύζυγό του Αγγελική Παλαιολογίνα. Η υποδοχή που έτυχε ο Θωμάς στα Ιωάννινα ήταν αποθεωτική όμως δεν άργησε να αποκαλύψει τις τυραννικές του τάσεις, συνδύασε δε την διοίκησή του με ανομίες και αποτρόπαιες πράξεις. Θύματά του, ο ενάρετος και λόγιος Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σεβαστιανός που τον εξόρισε και άρπαξε όλα τα κτήματα και τα χωριά ιδιοκτησίας της Μητροπόλεως Ιωαννίνων, τα οποία και μοίρασε σε Σέρβους. Άρπαξε όλα τα κειμήλια και ιερά σκεύη από τον Ιερό Ναό Μητροπόλεως και έπειτα στράφηκε στους προεστούς και άρχοντες της πόλης.

34 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (2) Εξόρισε τον Κων/νο Βατάτζη καθώς επίσης φυλάκισε τον ιππότη Μυρσιώτη, το γιό του Αμυραλή και πολλούς άλλους. Συνέπεια της απαίσιας αυτής διαγωγής του ήταν μερικοί άρχοντες των Ιωαννίνων να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και άλλοι να κινηθούν εναντίον του σε ανταρσία όπως ο Βαρδινός (φρούραρχος του Αγ. Δονάτου), ο Ιωάννης Καψοκαβάδης που με συνεργάτες τον Ιωάννη Μακρή και τολογγάδη κυρ Κωνσταντίνο κυρίεψε τον πύργο της Αραχωβίτσας. Όμως ο Θωμάς είχε συνεργάτες κατοίκους των Ιωαννίνων μεταξύ αυτών ο Κουτζοθεόδωρος, Εμμανουήλ Τσιμπλινός και ο Μιχαήλ Αψαράς ο οποίος τιμήθηκε με τον τίτλο του Πρωτοβεστιάριου. Ο Αψαράς έφτασε σε τέτοιο σημείο που κατασυκοφάντησε τον ίδιο του τον ξάδερφο Νικηφόρο Βαταλά, τον οποίο ο τύραννος τύφλωσε, εξόρισε με όλη την οικογένειά του και πήρε όλη την περιουσία του.

35 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (3) Ο θανατηφόρος λοιμός του 1368 έφερε και άλλα δεινά στους κατοίκους των Ιωαννίνων. Ο Θωμάς υποχρέωνε τις χήρες των Ελλήνων κατοίκων των Ιωαννίνων που πέθαναν από την πανούκλα, να λάβουν συζύγους τους από τους Σέρβους που είχαν μείνει κοντά του. Επίσης, σφετερίστηκε την περιουσία κινητή και ακίνητη όλων των ορφανών παιδιών των Ιωαννίνων. Το 1374, θανατηφόρα ασθένεια έπεσε στην πόλη της Άρτας σκοτώνοντας τον τύραννο Πέτρο Λιώσα. Έτσι ο Ιωάννης Σπάθας, μετά το θάνατο του Γκίνου Μπούα κυριαρχούσε στις γύρω από το ποτάμι (Αχελώο) περιοχές, κυρίεψε την Άρτα και το 1375 επιτέθηκε κατά των Ιωαννίνων, όπου από ξαφνική λοιμική αρρώστια πέθανε και η θυγατέρα του Θωμά, Ειρήνη, σύζυγος του Ιωάννη, γιου του Πέτρου Λιώσα.

36 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (4) Το Σεπτέμβριο του 1378 ο φύλαρχος των Μαλακασίων Γκίνος Φράτας, επιτέθηκε κατά της επικράτειας του Θωμά με ισχυρές δυνάμεις. Στον φονικό πόλεμο που ακολούθησε έξω από την πόλη των Ιωαννίνων, ο Φράτας αιχμαλωτίστηκε, διαπομπεύτηκε και ρίχτηκε στις φυλακές του Θωμά. Με υπαιτιότητα του Θωμά ακυρώθηκε η ειρήνη που είχε συνάψει με τον Σπάθα. Στις οι αμυνόμενοι Ιωαννίτες αιφνιδιάστηκαν από Αλβανούς επιδρομείς, οι οποίοι απαρατήρητοι έφτασαν στην βάση της ακροπόλεως του κάστρου και την (ακρόπολη) κυρίευσαν. Οι πάνοπλοι επιδρομείς μεταφέρθηκαν με τη βάρκα του κωφού Νικηφόρου ο Περάτης (γιατί καταγόταν από το Πέραμα Ιωαννίνων) ο οποίος σχεδίασε και υλοποίησε την επιχείρηση αυτή.. Στο μεταξύ, οι υπόλοιπες δυνάμεις των επιδρομέων, που είχαν τμηματικά μεταφερθεί στο νησί των Ιωαννίνων απέπλευσαν με τα μονόξυλα των ψαράδων του νησιού κατά του κάστρου. Στη ναυμαχία που ακολούθησε, οι επιδρομείς νικήθηκαν και τράπηκαν σε φυγή, οι Αλβανοί δε που κατείχαν τον επάνω γουλά παραδόθηκαν οικειοθελώς.

37 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (5) Για να λυθεί η πολιορκία των Ιωαννίνων ο Θωμάς έδωσε στον Ιωάννη Σπάθα φλουριά και 3 ωραία άλογα. Για την αντιμετώπιση του Αλβανικού κινδύνου ο Θωμάς ζήτησε τη στρατιωτική βοήθεια των Τούρκων και συγκεκριμένα του οπλαρχηγού Ισαήμ από το Λιασκοβίκι. Αυτός καταλαμβάνει τα κάστρα της Βελλάς και της Οπάς ενώ στη θέση Πολιτσιές συγκρούστηκε με του Μαζαρακαίους και τους Ζενεβισαίους και τους κατανίκησε. Ο Θωμάς εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση και κατέλαβε τα κάστρα της Βροσίνας, της Βελτσίστας ενώ εξαγόρασε το κάστρο του Αγίου Δονάτου (Παραμυθιά) από τον ιταλικής καταγωγής τυχοδιώκτη Ροβέρτο Κυρτουνελάκη, ο οποίος άγνωστο με ποια μέσα είχε αφαιρέσει το 1368 από το φρούραρχο Βαρδινό.

38 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (6) Στα τέλη περίπου της ηγεμονίας του πλησίασε τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάνννη Ε τον Παλιολόγο. Το Σεπτέμβριο του 1383 έφτασε στα Ιωάννινα ο νέος Μηπτροπολίτης Ματθαίος, ακολουθούμενος από τον Ηγούμενο του Αρχιμανδρειού Ιωαννίνων Γαβριήλ, τον οποίο νωρίτερα είχε στείλει ο Θωμάς για να του χορηγηθεί ο τίτλος του Δεσπότη της Επικράτειάς του. Με τους δυο αυτούς κληρικούς έφτασε στα Ιωάννινα και ο Μαγκαφάς, αξιωματικός της Βασιλικήςς Αυλής, ο οποίος έφερε τα Δεσποτικά αξιώματα. Ο Θωμάς σε μια λαμπρή τελετή ντύθηκε τα Δεσποτικά αξιώματα. Όμως ο μητροπολίτης βλέποντας τον κακό χαρακτήρα του Θωμά μετέφερε την έδρα του στην Άρτα. Το Σεπτέμβριο του 1384 πολυάριθμος τουρκικός στρατός με επικεφαλής τον Ταμουρκάση, στρατάρχη του σουλτάνου Αμουράτη Α, μπήκε στην Ακαρνανία όπου λεηλάτησε και αιχμαλώτισε τους πληθυσμούς όλης της διαδρομής του μέχρι την Άρτα.

39 Άνθρωποι - Θωμάς Πρελούμπος (7) Ο Ιωάννης Σπάθας βλέποντας τον κίνδυνο ζήτησε την άμεση συμμαχία με το Θωμά στον οποίο έστειλε τις προτάσεις του με δύο απεσταλμένους. Τον μεν Μητροπολίτη Ματθαίο τον εξόρισε, το δε άρχοντα Καλογνώμονα από την Ακαρνανία τον φυλάκισε. Έτσι δυστυχώς η αρνητική στάση του Θωμά άνοιξε την πύλη της Ηπείρου στους Τούρκους. Στις ο Θωμάς δολοφονήθηκε στο κρεββάτι του από τους σωματοφύλακές του: Νικηφοράκη, Αρτάβαστον και Αντώνιο τον Φράγκον, οι οποίοι δωροδοκήθηκαν από τους πολίτες των Ιωαννίνων.

40 Άνθρωποι - Μαρία Αγγελική Παλαιολογίνα (1) Μετά το θάνατό του ανακηρύχθηκε κυβερνήτρια η σύζυγός του Μαρία Αγγελική Παλαιολογίνα αποκλείοντας της διαδοχής τον ανήλικο γιο του Θωμά, Πρεάλιμπο. Η Μαρία Αγγελική, έφερε κοντά της τον αδελφό της Ιωάννη Ούρεση, βασιλιά της Θεσσαλίας ο οποίος μόναζε στα Μετέωρα με το όνομα Ιωάσαφ. Ύστερα από 40 μέρες από τη δολοφονία η χήρα παντρεύτηκε το ν Φλωρεντικής καταγωγής Ησαυ Μπουοντελμόντι, αδελφός της Μαρίας, συζύγου του Λεονάρδου Α του από τους Τόκκους κόμη της Κεφαλλονίας και Δούκα της Λευκάδας. Ο Ησαυ ανακηρύχθηκε πανυψηλότατος και εκλαμπρότατος από τους κατοίκους των Ιωαννίνων.

41 Άνθρωποι - Ησαυ Μπουοντελμόντι (1) Στο πρώτο έτος της Δεσποτείας του παρουσιάστηκε ξανά ο κίνδυνος του Ιωάννη Σπάθα αλλά υπογράφηκε μεταξύ τους ειρήνη και φιλία που διατηρήθηκε μερικά χρόνια. Το 1386 ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, από τον οποίο ο Ιζάουλος είχε ζητήσει τη νομιμοποίησή του στα Ιωάννινα, έστειλε με το Βρυώνη Παλαιολόγο τα διάσημα του Δεσποτικού αξιώματος με τα οποία στεφανώθηκε από τους επισκόπους Βελλάς και Δρυϊνουπόλεως, μπροστά στο μητροπολίτη Ματθαίο. Το 1387, όπου η Θεσσαλονίκη είχε γίνει υποτελής στο Σουλτάνο Μουράτ Α, ο Ιζάουλος, μιμούμενος τον Κάρολο Τόπια του Δυρραχίου, αναγκάστηκε να παρουσιαστεί στο Σουλτάνο ώστε να τον αναγνωρίσει κύριο του Δεσποτάτου.

42 Άνθρωποι - Ησαυ Μπουοντελμόντι (2) Το 1389, ο Ιωάννης Σπάθας, αφού έλυσε τη συνθήκη του 1386, επιτέθηκε κατά της επικράτειας του Ιζάουλου με τη βοήθεια των Μαλακασίων πολιόρκησε τα Ιωάννινα. η Πολιορκία έγινε και από τη λίμνη, όπου κατασκεύασε δύο μεγάλα πλοία με τα οποία βύθισε το μοναδικό μεγάλο πλοίο που είχε σ αυτήν ο Ιζάουλος. Ο Ιζάουλος ζήτησε τη στρατιωτική βοήθεια του Σουλτάνου όπου με πολυάριθμο στρατό και επικεφαλής το Μελιχούτση κατευθύνθηκε στα Ιωάννινα και υποχρέωσε τη λύση της πολιορκίας.στις πεθαίνει η σύζυγος του Ιζάουλου, Μαρία Αγγελική Παλαιολογίνα και με προτροπή των προκρίτων των Ιωαννίνων, τον Ιανουάριο του 1397 παντρεύεται την Ειρήνη, θυγατέρα του Ιωάννη Σπάθα της Άρτας.

43 Άνθρωποι - Ησαυ Μπουοντελμόντι (3) Την περιόδο εκείνη οι στρατάρχες του Σουλτάνου, Βρανώζης και Γιακούπης επικεφαλείς ισχυρών δυνάμεων κατευθύνονταν για την κατάκτηση της Νέας Ηπείρου η οποία κυριαρχούταν από τον Αλβανό φύλαρχο Γκιώνη, γαμπρό του Ιωάννη Σπάθα σε άλλη θυγατέρα του. Με τη συνδρομή του Ιωάννη Σπάθα αποφεύχθηκε ο κίνδυνος των Τούρκων. ο δε Γκιώνης αντιπαθώντας τον Ιζάουλο λεηλατούσε συνεχώς την Επικράτειά του. Κατά τη μεταξύ τους μάχη στις ο Ιζάουλος αιχμαλωτίστηκε και κλείστηκε σε φυλακή του Δελβίνου, αποφυλακίστηκε τελικά με τη μεσολάβηση των Βενετών και με μεγάλο αντίτιμο ( φλουριά και παραχώρηση του κάστρου του Αργυροκάστρου). Επιστρέφει στα Ιωάννινα όπου και πεθαίνει στις Διάδοχό του άφησε τον ανηψιό του Κάρολο Α Τόκκο, Δούκα της Κεφαλλοιάς και της Ζακύνθου, ο οποίος έφτασε στα Ιωάννινα στις

44 Άνθρωποι - Κάρολος Α Τόκκος (1) Ο Κάρολος Α τιμήθηκε με τον τίτλο του Δεσπότη των Ρωμαίων από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μανουήλ Β. Το 1416 εκστράτευσε κατά της Άρτας την οποία κυρίευσε στις Στη διοίκηση του Δεσποτάτου της Ηπείρου, βοηθήθηκε ο Κάρολος Α από τη Φλωρεντινή σύζυγό του Φραγκίσκα, κόρη του Νέριου Α Ατσαγιώτη, Δούκα της Αθήνας. Η Φραγκίσκα είχε κληρονομήσει τις πολιτικές ιδέες του πατέρα της. Με τη συνδρομή των κατοίκων καταπολέμησε τους Αλβανούς ενω στα δεκαοχτώ χρόνια κυριαρχίας του Καρόλου Α Τόκκου οι περιφέρεις της Ηπείρου κατακλύστηκαν από Λατίνους. Επειδή ο Κάρολος Α Τόκκος που πέθανε στις δεν είχε γνήσια τέκνα, τον διαδέχτηκε ο ανηψιός του Κάρολος Β, γεγονός που δυσαρέστησε τον Ηρακλή, πρωτότοκο από τα πέντε νόθα τέκνα του, τα οποία ο Κάρολος Α στη διάρκεια της ζωής του τα είχε αποκαταστήσει.

45 Άνθρωποι - Κάρολος Α Τόκκος (2) Έτσι αδίστακτα ο Ηρακλής ζήτησε τη βοήθεια του Σουλτάνου Μουράτ Β ώστε να ανακτήσει την πατρική του κληρονομιά. Ύστερα από την κατάληψη της Θεσσαλονίκης ( ) ο Μουράτ Β διέταξε το στρατηγό του της Ευρώπης Καρά-Σινάμπεη να κατευθυνθεί στα Ιωάννινα. Ο Καρά- Σινάμπεη αφού πέρασε τα στενά της Πίνδου και υπέταξε τους εκεί πληθυσμούς, κατατρόπωσε ένα σώμα Μαλακασίων κοντά στο μοναστήρι της Βοτσάς, το οποίο και πυρπόλησε καθώς οι μοναχοί του πρόβαλαν γενναία αντίσταση. Στη συνέχεια διάβηκε το Δρίσκο και στρατοπέδευσε έξω από τα Ιωάννινα, τα οποία πολιόρκησε.

46 Άνθρωποι - Καρά-Σινάμπεη (1) Η πολιορκία των Ιωαννίνων διήρκησε 4 μήνες και βλέποντας οι άρχοντες της πόλης την καταστροφή της Θεσσαλονίκης ζήτησαν την παράδοσή της με συνθηκολόγηση. Ο Καρά-Σινάμπεη προσέγγισε τον Κάρολο Β και του γνώρισε ότι εφ όσον του παραδίνονταν τα Ιωάννινα, ο Κάρολος Β θα κατείχε το θέμα της Άρτας με την καταβολή ενός ετήσιου φόρου. Οι Ιωαννίτες αφού εξασφάλισαν προνόμια για τους κατοίκους της πόλης και αφού είδαν την κυριαρχική επέκταση των Τούρκων στις γύρω περιοχές έστειλαν πρέσβεις (αναφέρονται ο Παπούλης, ο Λελυπαράς και ο Σερμπάνος) στο Σουλτάνο που βρισκόταν έξω από τη Θεσσαλονίκη του παρέδωσαν τα κλειδιά του κάστρου και στις υπέγραψαν στο Κλειδί της Μακεδονίας τη συνθηκολόγηση με την οποία οι Ιωαννίτες έδωσαν το συνηθισμένο όρκο πίστεως και αφοσίωσης.

47 Άνθρωποι - Καρά-Σινάμπεη (2) Στις καταλαμβάνεται από τους Τούρκους και η Άρτα. Έτσι πλέον έχουμε την κατάλυση του Δεσποτάτου της Ηπείρου, ολόκληρη δε η παλαιά Ήπειρος, με εξαίρεση κάποιων κάστρων και παράλιων περιοχών που βρίσκονταν στην κυριαρχία των Βενετών, έπεσε οριστικά στα χέρια των Τούρκων.

48 Σημεία Πόλης

49 Σημεία Πόλης - Κάστρο Βάσει στοιχείων μέσα στο κάστρο υπήρχαν 36 συνολικά ναοί και μοναστήρια με ολιγάριθμους μοναχούς ή μοναχές. Κατά αλφαβητική σειρά αναφέρονται: Άγιος Αθανάσιος (2 φορές), Αγ. Ανάργυροι, Άγιος Ανδρέας (2 φορές), Αγ. Απόστολοι (μοναστήρι), Άγ. Αχίλλειος, Άγ. Βάρβαρος (2 φορές), Αγ. Γεώργιος, Αγ. Γεώργιος (μοναστήρι), Αγ. Δημήτριος (μοναστήρι 2 φορές), Αγ. Ελευθέριος, Αγ. Θεόδωρος, Αγ. Ιωάννης (ο Πρόδρομος;), Αγ. Ιωάννης ο Θεολόγος (μοναστήρι), Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Άγ. Λουκάς (μοναστήρι), Άγ. Μηνάς, Άγ. Νικόλαος, Παναγία η Ελεούσα, Παναγία η Θεοτόκος, Παναγία η Κυριώτισσα, Παναγία η πάντων Βασίλισσας (= Παντάνασσα), Παναγία η Πηγαδιώτισσα, Παναγία η Ταρανή, ο Παντοκράτωρ, Αγ. Παρασκευή (2 φορές), Αγ. Σπυρίδων, Αγ. Συμεών (ο Στηνεράτης;), ο Σωτήρ (Μεταμόρφωση του Σωτήρος), μητροπολίτης ο Σωτήρ 9=μητρόπολη;), Αγία Τριάς, Υπαπαντή. Μετά την αφαίρεση των δύο φορές γραμμένων, μένουν 5 μοναστήρια και 25 περίπου ναοί, από τους οποίους οι 18 ρητά τοποθετούνται μέσα στο κάστρο.

50 Σημεία Πόλης - Κάστρο Κάστρο Ασλάν Τζαμί (μενδρεσές - βιβλιοθήκη) Γουλάς

51 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί Το τζαμί χτίστηκε στις αρχές του 1618 από τον Ασλάν Πασά, διοικητή των Γιαννίνων. Χτίστηκε σε ανάμνηση του θριάμβου της νίκης των Τούρκων και της συντριβής του κινήματος του Διονυσίου Σκυλοσόφου το Σεπτέμβριο του Στο τέλος της ίδιας χρονιάς, αφού είδε τελειωμένο του έργο του, ο Ασλάν πασάς, πέθανε ευχαριστημένος. Τον έθαψαν σε μεγαλοπρεπές μνημείο πίσω από το τζαμί στη νοτιοδυτική άκρη, μαζί με την πασίνα, αφού ανακηρύχθηκε άγιος. Στο χώρο αυτό αργότερα θάβονταν και άλλοι διάσημοι πασάδες. Οι τάφοι των πασάδων καταστράφηκαν από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς κατά την περίοδο της Κατοχής, για να πάρουν τις πέτρες ως οικοδομικό υλικό για τα πολυβολεία τους.

52 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Αρχιτεκτονική Η κυρίως αίθουσα έχει σχήμα τετράγωνο με εμβαδόν 10Χ10=100 τετραγωνικά μέτρα και ύψος 12 μέτρα. Στις 4 γωνίες σχηματίζονται 4 κόγχες και δίνουν στην αίθουσα σχήμα κυκλικό. Επάνω τους δε, ακουμπάει ένας σφαιρικός θαυμάσιος θόλος με ωραία καλλιτεχνικά στολίδια και αραβουργήματα. Στο πλατύ στεφάνι του θόλου κάτω από το οδοντωτό διάζωμα, βλέπουμε γραμμένα με τέχνη, αποσπάσματα και ρητά από το Κοράνι. Στο κέντρο του θόλου, μέσα σε κύκλο, είναι γραμμένα τα ονόματα των πρώτων χαλιφών και σουλτάνων του Ισλάμ. Στο κέντρο του θόλου κρέμονταν σε παλαιότερους χρόνους αλυσίδα που κρατούσε ωραίο σκαλιστό πολυέλαιο. Επίσης στις άκρες του θόλου δεξιά και αριστερά, κρέμονταν και άλλες αλυσίδες που έφεραν ασημένια καντήλια. Για το φωτισμό της αίθουσας υπάρχουν στις τέσσερις πλευρές από ένα μεγάλο παράθυρο και άλλα 4 μικρότερα πιο ψηλά για εξαερισμό. Στην κορυφή των 4 μεγάλων παραθύρων, βλέπουμε γραμμένα στα αραβικά, ρητά και αποφθέγματα. Στο μέσο της νοτιοανατολική πλευράς, ανοίγεται μεγάλη κόγχη.

53 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Αρχιτεκτονική Είναι η πύλη της προσευχής με προσανατολισμό τη Μέκκα, την ιερή πόλη των Μουσουλμάνων. Στην κορυφή της κόγχης, μέσα σε πλαίσιο, είναι γραμμένα στα αραβικά: Ένας είναι ο θεός και προφήτης αυτού ο Μωάμεθ. Αυτό είναι το ιερότερο τμήμα της αίθουσας. Δεξιά της κόγχης, βρίσκεται ο άμβωνας, στον οποίο ανέβαιναν με δώδεκα πέτρινα σκαλιά, που ασφαλίζονταν με επιστέγασμα και στηθαίο γύρω τους. Στην κορυφή του άμβωνα κανένας δεν επιτρέπονταν να ανεβεί και να πατήσει, διότι εθεωρείτο ο θρόνος του θεού. Εκεί ήταν τοποθετημένο ένα χρυσοκέντητο μαξιλάρι. Στις γιορτές, οι μουσουλμάνοι ιεροκήρυκες ανέβαιναν και κήρυτταν το λόγο του θεού μέχρι το 5ο σκαλοπάτι, που εθεωρείτο ο 5ος ουρανός. Ο άμβωνας ερημώθηκε στην Κατοχή και αργότερα οι αρμόδιες υπηρεσίες τον αναστήλωσαν. Στην δυτική γωνία της αίθουσας, υπάρχει μικρή θύρα που οδηγεί στον πύργο του τζαμιού, στο μιναρέ.

54 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Αρχιτεκτονική Στο δάπεδο της αίθουσας απλώνονταν τεράστιο πολύτιμο χαλί. Πλένονταν μια φορά το χρόνο στα καθαρά νερά της λίμνης. Πενήντα εθελοντές το σήκωναν και το κατέβαζαν από τη λίθινη σκάλα που υπάρχει και τώρα και οδηγεί κοντά στη σπηλιά του Σκυλόσοφου και το έπλεναν στη λίμνη. Οι πιστοί που έρχονταν να προσευχηθούν στο τζαμί, έπρεπε να πλένουν τα πόδια τους στη βρύση και στη γούρνα που έτρεχε νερό στην είσοδο του περίβολου. Έπειτα σαν έφταναν στο διάδρομο έξω από την αίθουσα, έβγαζαν τα υποδήματά τους για να περάσουν μέσα. Τέλος, η αίθουσα η μεγάλη του τζαμιού, περιβάλλεται στις τρεις πλευρές, βόρεια, δυτική και νότια από ανοιχτή στοά, που στηρίζεται σε μαρμάρινες κολώνες και επάνω τους είναι γραμμένες επιγραφές και διάφορα γνωμικά. Στο βορεινή πλευρά της αίθουσας έξω από τη στοά, είναι πέτρινα πεζούλια (σοφάδες) με εξαιρετική θέα στη λίμνη.

55 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Αρχιτεκτονική Η βιβλιοθήκη είναι το πρώτο ισλαμικό θρησκευτικό κτήριο που συναντάμε καθώς ανεβαίνουμε για την ακρόπολη του τζαμιού. Αποτελείται από μεγάλη τετράγωνη αίθουσα σκεπασμένη με τρούλο, που στηρίζεται στους τέσσερις τοίχους, οι οποίοι σχηματίζουν 4 γωνιαίες κόγχες. Μπροστά από την αίθουσα, βρίσκεται τετράγωνος διάδρομος του οποίου τα δύο άκρα καταλήγουν σε δύο μιρκά δωμάτια. Διάδρομος και δωμάτια έχουν οροφές ημισφαιρικές. Και η όλη οικοδομή φέρεο προς την είσοδο ανοιχτό προαύλιο με στύλους οι οποίοι στηρίζουν πέτρινες καμάρες. Αφού περάσουμε την πύλη δεξιά και αριστερά τα κτήρια του Μενδρεσέ. Από την αριστερή πλευρά οι κατοικίες των σπουδαστών και του προσωπικού του ιεροσπουδαστηρίου. Είναι μικρά δωμάτια με στέγη επίπεδη. Άξιο παρατήρησης είναι το υπόστεγο μπροστά από τα δωμάτια το οποίο φέρει πέτρινες καμάρες.

56 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Αρχιτεκτονική Περισσότερο όμορφη και στολισμένη είναι η αίθουσα υποδοχής συνέχεια των κατοικιών, της οποίας το πρόστοο με τις θαυμάσιες καμάρες εξέχει από την άλλη στοά. Δεξιά μας βλέπουμε το κεντρικό κτίριο του Μενδρεσέ. Είναι η εστία του με τη θολωτή στέγη και το μεγάλο στρογγυλό τζάκι. Χαρακτηριστικό γνώρισμα και δω το τοξωτό προαύλιο.

57 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Παραδόσεις Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ασλάν πασάς ανέβηκε στο κάστρο, έχοντας μαζί του τον πρωτομάστορα. Του έδειξε τη θέση που θέλει να χτίσει το τζαμί. Ο πρωτομάστορας σαν είδε το χάος του γκρεμού κάτω, αποκρίθηκε στον πασά: Πασά μου, δύσκολα να θεμελιώσεις τόσο μεγάλο κτίριο εδώ πάνω. Τότε ο Ασλάν πασάς, έσυρε τον πρωτομάστορα ως την άκρη των βράχων προς τη λίμνη. Τον κρατάει επάνω στην άκρη του γκρεμού με το ένα χέρι και με το άλλο τραβάει από τη βαθιά τσέπη του καφτανιού, χούφτες φλουριά και τα ρίχνει μέσα στο χάος της λίμνη, φωνάζοντας: Με τούτα, γίνεται μάστορα, γίνεται; Ο πρωτομάστορας του αποκρίνεται τρομαγμένος: Πασά μου, έτσι που σκορπίζεις εσύ τα φλουριά, και στον αέρα θεμελιώνεται...

58 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Εικόνες

59 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Εικόνες

60 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Εικόνες

61 Σημεία Πόλης - Ασλάν Τζαμί - Εικόνες

62 Βιβλιογραφία

63 Βιβλιογραφία Οι Εβραϊκές συνοικίες των Ιωαννίνων, Ιστορία Πολεοδομία Αρχιτεκτονική, Απόστολος Παπαϊωάννου, Κεντρικό Ισραηλητικό Συμβούλιο Ελλάδος, Αθήνα 2007 Η ιστορική παρουσία των Γιαννιωτών Εβραίων μέσα από την εμπορική τους δραστηριότητα, Χρήστος Ζαμπαλούκας, Ίδρυμα Ιωσήφ & Εσθήρ Γκανή, Ιωάννινα 2013 Η Ισραηλιτική Λέσχη Ιωαννίνων κατά τον Μεσοπόλεμο, Ίδρυση, στόχοι, παρουσία, Νικόλαος Α. Αναστασόπουλος, Ίδρυμα Ι & Ε Γκανή, Ιωάννινα 2015 Η Ιστορία των Ιωαννίνων (Θ Αιώνας μέχρι 1913), Βασίλης Κραψίτης, Αθήνα 1988 Τα Γιάννινα (Το Κάστρο - Η Λίμνη - Το Νησί), 15 αιώνες ιστορίας και θρύλου, Κώστας Νικολαΐδης, 4η έκδοση, Δωδώνη Σύντομη Ιστορία των Ιωαννίνων, ΕΗΜ, Ιωάννινα1962

64 Βιβλιογραφία ΤΑ ΓΙΑΝΝΙΝΑ Οι Μαχαλάδες, τα σοκάκια και τα τοπωνύμιά τους με τις ιστορικές και λαογραφικές παραδόσεις και ανέκδοτα, Κώστας Ι. Φωτόπουλος, Βιβλιοθήκη Ηπειρωτικής Εταιρείας Αθηνών, Αθήνα 1986 Ιστορία της Πόλεως των Ιωαννίνων, Βασίλειος Πυρσινέλλας, Ανάτυπον εκ του Β τόμου της Ηπειρωτικής Εστίας, Ιωάννινα ΙΩΑΝΝΙΝΑ - Η Ίδρυση της Πόλης, Στέφανος Δ. Παππάς, Ιωάννινα 2009 Τα Γιάννινα που έφυγαν (Συνοικίες - Τωπονύμια - Ιεροί Ναοί - Μοναστήρια), Κωνσταντίνος Ι. Κουλίδας Πολιτική ιστορία του κράτους της Ηπείρου κατά τον 13ο αι., Λάππας Νικόλαος, Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2007

65 Τέλος 1ου μέρους