Η φιλοσοφία στην τέχνη

Transcript

1 Η φιλοσοφία στην τέχνη «Να ζει κανείς ή να μην ζει; Ιδού η απορία» Σέξπιρ, Άμλετ

2 Ένα έργο τέχνης ένας πίνακας ζωγραφικής, ένα γλυπτό, μια κινηματογραφική ταινία, ένα θεατρικό, ένα ποίημα, ένα τραγούδι δεν προσφέρει μόνο αισθητική συγκίνηση και απόλαυση, αλλά μεταδίδει γνώσεις, προβάλλει ιδανικά, δίνει ερεθίσματα για προβληματισμό και φιλοσοφικό στοχασμό. Είναι ένας κώδικας επικοινωνίας που φέρνει κοντά τους ανθρώπους. «Τίποτε δεν μας ενώνει καλύτερα», λέει ο Σεφέρης, «από μια καλλιτεχνική συγκίνηση». Αυτή την πλευρά της τέχνης προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε στην ερευνητική μας εργασία με τίτλο «Η φιλοσοφία στην τέχνη».

3 Ανυπέρβλητο υπαρξιακό ερώτημα: «Γιατί η ζωή μας τελειώνει; Γιατί πεθαίνουμε; Και μετά τι;»

4 «Ο θάνατος είναι μόνο μία στιγμή και η ζωή χίλιες» «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο, καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο, το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε ζωή» (Ν. Καζαντζάκης, Ασκητική) «Μια αστραπή η ζωή, αλλά προλαβαίνουμε» (Ν. Καζαντζάκης, Ασκητική) «Πού πάμε; Μη ρωτάς! Ανέβαινε, κατέβαινε. Δεν υπάρχει αρχή, δεν υπάρχει τέλος. Υπάρχει η τωρινή τούτη στιγμή, γιομάτη πίκρα, γιομάτη γλύκα, και τη χαίρουμε όλη» (Ν. Καζαντζάκης, Ασκητική)

5 Η ανάγκη του ανθρώπου να εξηγήσει τον κόσμο γύρω του, αλλά και να πιστέψει σε κάτι μια δύναμη- έξω από αυτόν, τον ώθησε στη θρησκεία: Δίας, Θεός, Αλλάχ, Βούδας «Υπάρχει Θεός; Αν ναι, τότε πώς επηρεάζει τη ζωή μας; Είναι κριτής-τιμωρός ή άρχοντας που ξέρει να συγχωρεί;»

6 Υπάρχει Θεός; «Θεέ μου, αν μας έπλασες κατ εικόνα και ομοίωσή σου, καλός είσαι και του λόγου σου!» (Ν. Καζαντζάκης, Αδερφοφάδες) [Απόσπασμα από την ταινία Η Έβδομη Σφραγίδα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν]

7 Ο μπαγάσας Aφήνω πίσω το σαματά και τους ανθρώπους. Έχω χορτάσει κατραπακιές και ψάχνω τρόπους πώς να ξεφύγω από τη μοίρα κι έχω μέσα μου πλημμύρα ουρανέ, για δεν υπήρξα κατεργάρης και θα το θες να με φλερτάρεις γαλανέ. Ρε μπαγάσα! Περνάς καλά εκεί πάνω; Κάνε πάσα καμιά ματιά και χάμω. κει που κοιμάσαι και αρμενίζεις ξάφνου αστράφτεις και μπουμπουνίζεις κι ότι σου ρθει κατεβάζεις μην θαρρείς πως με ταράζεις. Γιατί σου φτιάχνω τραγουδάκια με τα πιο όμορφα στιχάκια στο ρεφρέν. Για το χαμένο μου αγώνα που τ αστεράκια μείναν μόνα να τον κλαιν. [στίχοι-μουσική: Νικόλας Άσιμος]

8 Αλλά τη ζωή του ανθρώπου δεν την εξουσιάζει μόνο μια δύναμη έξω από αυτόν. Υπάρχει και ο άνθρωπος: κυβερνήσεις, πολιτικοί, ιδεολογίες, επαναστάσεις, η ίδια η πραγματικότητα

9 «Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος» «Νέε θυμήσου: Δεν γίνεσαι δούλος όταν σε υποτάσσει μόνον αυτός που έχει την εξουσία, αλλά κι εκείνος που την πολεμάει» (Οδ. Ελύτης) «Όταν ακούς τάξη ανθρώπινο κρέας μυρίζει» ( Οδ. Ελύτης) «Γιατί όταν η καλοσύνη και η σκληράδα παίζουν ένα βασίλειο, ο μαλακότερος παίχτης κερδίζει» (Σέξπιρ, Ερρίκος ΣΤ )

10 «Παλεύουμε γιατί έτσι μας αρέσει. Τραγουδούμε κι ας μην υπάρχει αυτί να μας ακούσει. Δουλεύουμε, κι ας μην υπάρχει αφέντης, σα βραδιάσει, να μας πλερώσει το μεροκάματό μας. Δεν ξενοδουλεύουμε εμείς είμαστε οι αφέντες» (Ν. Καζαντζάκης, Ασκητική)

11 Ποιος τη ζωή μου Ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά να την ξεμοναχιάσει μες στη νύχτα; ουρλιάζουν και σφυρίζουν φορτηγά σαν ψάρι μ έχουν πιάσει μες στα δίχτυα Για κάποιον μες στον κόσμο είν αργά ποιος τη ζωή μου, ποιος την κυνηγά; Ποιος τη ζωή μου, ποιος παραφυλά στου κόσμου τα στενά ποιος σημαδεύει; πού πήγε αυτός που ξέρει να μιλά που ξέρει πιο πολύ και να πιστεύει; [στίχοι: Μάνος Ελευθερίου μουσική: Μίκης Θεοδωράκης]

12 «Κοινωνικό ζώο» ο άνθρωπος, έχει ανάγκη τους άλλους ανθρώπους. Έχει ανάγκη ν αγαπήσει και ν αγαπηθεί, να δώσει και να πάρει, να ερωτευθεί

13 «Δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν αγαπώ» «Είμ εγώ που φωνάζω Κι είμ εγώ που κλαίω, μ ακούς Σ αγαπώ, σ αγαπώ, μ ακούς» (Ο. Ελύτης, Μονόγραμμα) «Αυτοί που δεν δείχνουν τον έρωτά τους δεν αγαπούν πραγματικά. Η πορεία του έρωτα δεν είναι ποτέ ομαλή. Ο έρωτας είναι οικείος. Ο έρωτας είναι διαβολικός. Δεν υπάρχει πιο διαβολικός άγγελος από τον έρωτα» (Σέξπιρ, Άμλετ)

14 «Επειδή το αδοκίμαστο και το απ αλλού φερμένο Δεν τ αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ ακούς, Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, αγάπη μου, Να μιλώ για σένα και για μένα» (Οδ. Ελύτης, Μονόγραμμα)

15 Η τέχνη, λοιπόν, αποτελεί μέσω έκφρασης για τον δημιουργό καλλιτέχνη, αλλά και ερέθισμα για προβληματισμό και φιλοσοφικό στοχασμό για το κοινό του. Θέτει ερωτήματα, αλλά δεν δίνει απαντήσεις Άλλωστε τα μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα

16 Αναπάντητα φιλοσοφικά ερωτήματα Δεν είναι σατανική σύμπτωση όποιος βρίσκεται στην τουαλέτα, όταν χτυπάς, να ονομάζεται «άλλος»; Θα είχε διαφορά αν, αντί να τραβάει κανείς ένα ζόρι, το έσπρωχνε; Αφού ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο, γιατί υπάρχουν ακόμη πίθηκοι; Υπάρχει λογική απάντηση στην ερώτηση «Γύρισες»;

17 Ίσως Ίσως να αναστηθούμε, μα ίσως να μην αντέξουμε. Ίσως να μην μπορούμε, μα ίσως και να μη θέλουμε. Ίσως ποιος φταίει να βρούμε, μα ίσως και να μην ψάξουμε. Ίσως να φοβηθούμε, ναι ίσως πως πρέπει να αλλάξουμε. Ίσως μια μέρα να πάμε πιο πέρα πιο πέρα απ την νύχτα, μέχρι την αυγή. Ίσως μια μέρα να πάμε πιο πέρα πιο πέρα απ το τέλος, μέχρι την αρχή. [στίχοι-μουσική: Νίκος Πορτοκάλογλου]

18 Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

19

20 Μουσείο Βορρέ

21

22

23

24 Στην ερευνητική εργασία συμμετείχαν οι μαθητές: Δάβαρης Παναγιώτης, Καπετάνιος Εμμανουήλ, Καραβάνη Λάγιου Δανάη, Καρελιώτη Μαρία, Κολυβά Αναστασία, Κουράτι Αμαλία, Κουφός Αθανάσιος, Κρυστάλλης Δημήτριος, Κυριακού Μάριος, Κωσταρά Αγγελική, Κωσταρά Αγγελική Ελένη, Μιχαλόπουλος Αθανάσιος, Μποζαντζόγλου Μαρία Άννα, Παπαθεοδώρου Ναυσικά, Πρίφτη Παρασκευή, Σιδέρη Ευαγγελία, Σιδέρης Σωτήριος, Σλαμπάκη Δήμητρα, Στάμου Ελένη, Τζίκας Ιωάννης Υπεύθυνη καθηγήτρια: Ακριτίδου Αριστέα