Ο ΣΤΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑΣ

Transcript

1 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/12 1 Ο ΣΤΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑΣ 1. Πτολεμαίοι Κλεοπάτρα, Φιλοπάτωρ, Φιλόπατρις, Φιλάδελφος, Βασίλισσα, Θεά Νεωτέρα, Νέα Ισις, Φαραώ, Κλεοπάτρα 7 η Κλεός Πάτρα ήτοι διακεκριμένων προγόνων Γράφει ο Πλούταρχος Βίοι Παράλληλοι Αντώνιος Κάλλιστα και πρέποντα εις την απόγονον τοσούτων βασιλέων απεκρίθη η Χάρμιον και έπεσεν εκεί παρά την κλίνην της ηγεμόνος. Και αυτά επαναλαμβάνονται από τον Shakespeare στην τελευταία σκηνή του Αντώνιος και Κλεοπάτρα. Οι Πτολεμαίοι άφησαν ιστορία. Ο 1 ος ο Σωτήρ, σύντροφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, άρχων Αιγύπτου το 323 μέχρι θανάτου του το 282 σε ηλικία 84 ετών. Ο 2 ος ο Φιλάδελφος, ο 3 ος ο Ευεργέτης, ο 4 ος ο Φιλοπάτωρ, ο 5 ος ο Επιφανής τον τρίτον αιώνα πχ. Υπήρξαν οι επιτυχέστεροι των Διαδόχων. Σεβάστηκαν την θρησκεία και πολιτισμό της Αιγύπτου, κυβέρνησαν όμως από την Alexandria ad Aegyptum - Αλεξάνδρεια παρά την Αίγυπτον. Κράτησαν την ισχύ τους στην Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή, ίδρυσαν ναούς στην Ίσιδα και Σέραπη, λαμπρά ανάκτορα, τον Φάρο, τα ο Μουσείο, την Βιβλιοθήκη. Κράτησαν ισορροπίες μεταξύ Αιγυπτίων κατοίκων και Ελλήνων και άλλων αποίκων και καρπώθηκαν τον πλούτον της χώρας. Η Πλάκα της Ρωζέτας με τα ιερογλυφικά, δημοτικά και ελληνικά είναι περί του μεγάλου εορτασμού της στέψης του Φαραώ του Πτολεμαίου 5 ου Επιφανούς στην Μέμφιδα το 196. Ο τρίτος αιώνας πχ είναι του Ευκλείδη, Αρχιμήδη, Ερατοσθένη. Ακολούθησε παρακμή. Γράφει ο Καβάφης στους «Πρέσβεις από την Αλεξάνδρεια» Δεν είδαν, επί αιώνας, τέτοια δώρα στους Δελφούς σαν τούτα που εστάλθηκαν από τους δύο αδελφούς τους αντιζήλους Πτολεμαίους βασιλείς. Γιατί αγνοούν που χθές στους πρέσβεις ήλθαν νέα βαριά Στην Ρώμη δόθηκε ο χρησμός, έγειν εκεί η μοιρασιά Οι αδελφοί ήσαν ο Πτολεμαίος 6 ος Φιλομήτωρ Θεός και ο 8 ος Ευεργέτης 2 ος Φύσχων (Χονδρός) μεταξύ 180 και 145 τον δεύτερο αιώνα πχ.

2 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/ Ρωμαίοι Τότε άρχιζε η ακμή τής Ρώμης. Είχαν νικηθεί από τον Πύρρο περί το 280 και τον Αννίβα το 216, οι όροι όμως τότε αντεστράφησαν. Κατέλαβαν τις Συρακούσες το 212, νίκησαν τους Καρχηδονίους στη Ζάμα το 202, τον Φίλιππο 5 ο Μακεδονίας στις Κυνοσκεφαλές το 197 και, με συμμάχους την Αχαïκή Συμπολιτεία, Ρόδο και Πέργαμο, τον Αντίοχο 3 ο στις Θερμοπύλες και τις ναυμαχίες Κωρύκου και Μυονήσου το 191 και τελικά την Μαγνησία Ειπύλου το 189. Όταν ανέβηκε στον θρόνο το 80 ο πατέρας της Κλεοπάτρας ο Πτολεμαίος ο 12 ος, ο Νέος Διόνυσος, αλλά και Αυλητής, η Ρώμη ήταν η μεγάλη δύναμις της Μεσογείου. Η Αίγυπτος δεν είχε ακόμη καταληφθεί, οι Πτολεμαίοι όμως με τα δυναστικά τους προβλήματα και ατυχή εξωτερική πολιτική και διαφορές με τους γείτονες, είχαν καταχρεωθεί προς τους Ρωμαίους και βρεθεί σε σοβαρή εξάρτηση από αυτούς. Η Κυρηναïκή και Κρήτη τους κληροδοτήθηκαν από τον Πτολεμαίο 8 ο Ευεργέτη 2 ο Φύσχων το 154 και πάλι από τον Πτολεμαίο Κυρήνης το 96. Τις κατέλαβαν το 67. Ο Πτολεμαίος 10 ος Αλέξανδρος 1 ος λέγεται ότι τους έταξε την Αίγυπτο περί το 88. Με αυτό ως δικαιολογία κατέλαβαν την Κύπρο το 58 και οδήγησαν στην αυτοκτονία τον Πτολεμαίο Κύπρου, αδελφό του 12 ου Αυλητού. Ο Αυλητής πηγαινοερχόταν στην Ρώμη, άλλοτε επισκέπτης και άλλοτε εξόριστος, πλήρωνε τεράστια ποσά, δεχόταν οδηγίες, προστασία, μισθοφόρους, ανάμιξη στα πολιτκά και δανεικά. Και ο Πομπήιος και ο Καίσαρ κατευθύνθησαν προς την Αίγυπτο, με τις εξελίξεις των εμφυλίων πολέμων τους, αλλά και για τα οικονομικά. 3. Κλεοπάτρα Η Κλεοπάτρα, κόρη του Αυλητού, μεγάλωσε μέσα σε αυτό το κλίμα και εξελίξεις. Με τον θάνατο του το 51 βρέθηκε σε σκληρές διαμάχες με τα αδέλφια της για την διαδοχή. Με την δολοφονία όμως του Πομπήιου από τους πέριξ του αδελφού της Πτολεμαίου 13 ου και την άφιξη του Ιουλίου Καίσαρος στην Αλεξάνδρεια το 10/48 βρέθηκαν οι συγκυρίες που της κέρδισαν το θρόνο και ξεκίνησαν το ιστορικό της βασιλείας της. Ποια ήταν η Κλεοπάτρα; Κάποιος G. Möller έγραψε ότι μεταξύ 1540 και 1905 μχ εγράφησαν 77 θεατρικά έργα, 45 όπερες και 5 μπαλέτα για αυτήν! Δεν αναφέρει για πίνακες και βιβλία. Σήμερα μόνον οι βιβλιογραφίες περί Κλεοπάτρας καλύπτουν πάμπολλες σελίδες. Παραδόξως όμως λίγα σώζονται από την εποχή της. Ο Πλούταρχος περί τα 100 χρόνια μετά το θάνατό της, γράφει με την προκατάληψη των νικητών Ρωμαίων. Ο Κικέρων είχε γράψει το 44 «Reginam odio», Μισώ την βασίλισσα. Ο δε Οκταβιανός το 32, πριν το Άκτιων είχε κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της Κλεοπάτρας, όχι εναντίον του Αντωνίου. Κυβέρνησε την Αίγυπτο για 22 χρόνια. Ο δεσμός της με τον Ιούλιο Καίσαρα και Μάρκο Αντώνιο ήταν κατά τα άλλα μέρος της πολιτικής και των πολέμων της εποχής. Σε δύσκολες περιστάσεις Ρωμαïκού επεκτατισμού και εμφυλίων συρράξεων πέτυχε συμφέρουσες ισορροπίες και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη των πραγμάτων. Σε μία ανδροκρατούμενη εποχή υπήρξε η μόνη γυναίκα άρχων κράτους με εξέχουσα θέση στον τότε δυτικό κόσμο. Εάν είχε ζήσει ο Ιούλιος Καίσαρ, η νικήσει ο Αντώνιος, πόσο μεγάλη θα ήταν η επιρροή της; Ήταν έξυπνη, μορφωμένη είχε ευχάριστη ομιλία και τρόπους, ευστροφία και κρίση στα πολιτικά, και βεβαίως δυναμισμό, φιλοδοξία και πλήρη συνείδηση της ηγεμονικής υπόστασής της στην Αίγυπτο και Μεσόγειο, της καταγωγής της αλλά και θέσης της απέναντι στο Ρωμαϊκό καθεστώς. Μιλούσε 9 γλώσσες, όχι όμως λατινικά. Με τον Καίσαρα και Αντώνιο θα μιλούσε αρχικώς Ελληνικά, αργότερα ασφαλώς θα τα έμαθε. Ως Φαραώ αντιμετώπισε με ικανότητα και αποτέλεσμα τα παραδοσιακά θέματα, της πλημμύρας του Νείλου, άρδευσης, της εσοδείας, της διανομής, υγείας, φορολογίας, της λαϊκής διαμαρτυρίας, της θρησκείας

3 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/12 3 Ως Πτολεμαίος το εμπόριο, τις εξαγωγές, την κοσμοπολίτικη κοινωνία, το νόμισμα, τα ορυχεία, την ναυτιλία. Η ομαλή συμβίωσης λαών και κοινωνιών με διαφορετικό πολιτισμό και ιστορία, διαφορετικές θρησκείες και νόμους υπήρξε μεγάλο επίτευγμα των Πτολεμαίων. Σε αυτό το πλαίσιο τα κατάφερε η Κλεοπάτρα. Το ετήσιο εισόδημά της ήταν περί τα 15,000 αργυρά τάλαντα, ήμισυ του της Αιγύπτου. Είχε πλούτο, εδάφη σε κεντρική θέση στη Μέση Ανατολή και Ερυθρά Θάλασσα, σχετική δύναμη στην Αίγυπτο, περιορισμένη με τους γείτονες και στρατό μισθοφορικό και ανάλογης πίστης και αξίας. Σχετική δύναμη είχε η ναυτιλία και ναυπηγική. 4. Ελληνιστικοί Στόλοι Ο Αλέξανδρος είχε αντιμετωπίσει ναυτική υπεροχή των Περσών και Φοινίκων στο Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο καταλαμβάνοντας τα παράλια και τις πηγές ανεφοδιασμού των. Κατέλαβε Κιλικία και Λίβανο και πηγές ξυλείας για την κατασκευή πλοίων. Κατέστρεψε την Τύρο, την πρωτεύουσα και ναυπηγικό κέντρο των Φοινίκων, και ίδρυσε την Αλεξάνδρεια. Οι Διάδοχοι κυριάρχησαν στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπήρξε στις αρχές μία έξαρση ως προς τα πολεμικά πλοία. Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής ξεκίνησε πολλές καινοτομίες στα μεγέθη, τον αριθμό κωπηλατών, τους καταπέλτες, τους τοξότες, πεζοναύτες κλπ. Οι Διάδοχοι και ιδίως οι Πτολεμαίοι εξακολούθησαν με τεράστιες μονάδες, catamaran και άλλα. Δεν γνώρισαν όμως μεγάλη πολεμική δράση. Υπήρξαν εμφύλιες συρράξεις και τα μεγέθη φαίνεται ήταν μάλλον προς εντυπωσιασμό. Περισσότερη έμφαση υπήρξε στα εμπορικά. Οι Ελληνιστικοί και Καρχηδονιακοί χρόνοι είδαν αύξηση θαλασσίων και χερσαίων μεταφορών, εξαγωγών και εισαγωγών, εμπορίου και βιομηχανίας. Σιτάρι από την Αίγυπτο κάλυπτε σχεδόν τις μισές ετήσιες ανάγκες της Ρώμης. Ο πάπυρος ήταν μονοπώλιό της. Εξήγαγε αλάτι, άσφαλτο, ορυκτά, πολύτιμους λίθους, σμαράγδια, τοπάζια, αμέθυστο, ελέφαντες, άλογα, γυαλί, λινά, μεταξωτά, βαμβακερά, κρασιά και ζύθο, καλλυντικά, μυρωδικά. «θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους να σταματήσεις σ εμπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγμάτειες ν αποκτήσεις, Σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, όσο μπορείς πιο ηδονικά μυρωδικά σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας να μάθεις και να μάθεις από τους σπουδασμένους» Η αλλού στο «200 πχ» : «με την ποικήλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών και την κοινήν ελληνική λαλιά» Τα μουσεία, βιβλιοθήκες, θέατρα, γυμνάσια, σχολές, ναοί και μνημεία υπήρξαν έλξη και για τουρισμό στην Αλεξάνδρεια, Αθήνα, Πέργαμο, Έφεσο, Φοινίκη. Επισκέπται πήγαιναν μέχρι την Μέμφιδα, Άνω Αίγυπτο κατά μήκος του Νείλου. Η Αλεξάνδρεια ήταν τότε το κόσμημα της Μεσογείου. Το λιμάνι, ο Φάρος, η Κανοπική Λεωφόρος, η λαμπρή ρυμοτομία, η Βιβλιοθήκη, Μουσείο, τα Ανάκτορα, οι Ναοί.

4 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/ Ρωμαϊκοί Στόλοι Και σε αυτό τον κόσμο ήλθε η σειρά της Ρώμης. Το 264 με τον 1 ο Καρχηδονιακό οι Ρωμαίοι κατασκευάζουν πολεμικό στόλο. Το 228 ο σεισμός στην Ρόδο - τότε κατεστράφη ο Κολοσσός - φέρει βαρή πλήγμα στην ναυτιλία της, ιδίως την εμπορική. Το 212 οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν τις Συρακούσες παρ όλες τις ζημίες του στόλου τους από τα του Αρχιμήδη. Το 191 νικούν τον Αντίοχο 3 ο στις ναυμαχίες Κορύκου και Μυονήσου. Το 167 ιδρύουν με Αθηναίους την ελεύθερη ζώνη Δήλου εις βάρος Ρόδου. Το 146 Delenda est Carthago και η καταστροφή της Κορίνθου. Περί το 87 ο στόλος του Μιθριδάτη 6 έχει μερική επιτυχία στο Αιγαίο και το 72 στόλος πειρατών εναντίον του Μάρκου Αντωνίου πατρός στην Κρήτη. Ένα διάστημα είχαν 1000 πλοία. Τους πειρατές τελικά νίκησε ο Πομπήιος το 67. Οι Ρωμαίοι μάθαν και από τους Φοίνικες και από τους Έλληνες. Συνδύασαν τα θαλάσσια με τα χερσαία. Φρόντισαν τα της ταχείας μεταφοράς των λεγεώνων τους, οπλισμών και εφοδίων, ευελιξία στα πολεμικά, καταστρώματα για οπλίτες και τοξότες, αλλά και προστασία ερετών από βλήματα του εχθρού, «κόρακα» για ρεσάλτο, καταπέλτες και άλλα. Μεταφορά πρεσβευτών, βαθμοφόρων, διοικητών αλλά και επιχειρηματιών, εμπόρων και άλλων. Περί το 50 η Μεσόγειος ήταν σχεδόν «Mare Nostrum». Είχε μείνει μόνον η Αίγυπτος. 6. Ιούλιος Καίσαρ Στην έκβαση των τότε Ρωμαϊκών εμφυλίων εστάλησαν 50 Αιγυπτιακά πολεμικά πλοία προς τον Πομπήιον. Μετά τα Φάρσαλα 6/48 επέστρεψαν άπροικτα στην Αλεξάνδρεια. Ο Καίσαρ έφθασε την 2/10/48 σχεδόν μόνος. Απερισκεψία αλλά και αυτοπεποίθηση. Αντιμετώπισε με το 1/5 των δυνάμεων τους περί 20,000 άνδρες και 70 πολεμικά του Πτολεμαίου 13 ου. Ακολούθησαν επιχειρήσεις σε ξηρά και θάλασσα. Πυρπολήθηκαν τα Ρωμαϊκά και κατόπιν τα Αιγυπτιακά πλοία. Αυτά αντικατεστάθησαν από περίπου 30 παλαιά της εφεδρείας που επισκευάσθηκαν με μαγάλη ταχύτητα από τους Αλεξανδρινούς. Εν τέλει έφθασαν ενισχύσεις με τον Μιθριδάτη, Αντίπατρο και Υρκάνο και σε τελευταία μάχη, στα μέσα της περιοχής του Δέλτα του Νείλου, νικήθηκε και σκοτώθηκε ο Πτολεμαίος 13 ος στις 27/3/47 Σε αυτό το διάστημα στην Αλεξάνδρεια εξελίχθη και η σχέση με την Κλεοπάτρα. Την στήριξε στην επανάκτηση του θρόνου, έδωσε πίσω στην Αίγυπτο την κυριαρχία της Κύπρου, εισέπραξε μέρος των οφειλών / δανείων και περί το 4/47 έφυγε προς Ανατολάς. Το 6/47 η Κλεοπάτρα γέννησε τον Καισαρίωνα. Ο Καίσαρ το 1/8/47 στην Ζέλα νίκησε τον Φαρνάκη, όπου και το veni vidi vici. Το 10/47 επέστρεψε στην Ρώμη, το 12/47 εκστράτευσε στην Βόρειο Αφρική και επανήλθε νικητής των 25/7/46. Λίγο αργότερα έφθασε στη Ρώμη και η Κλεοπάτρα μαζί με τον Καισαρίωνα. Έμεινε 3 περίπου μήνες. Ο Καίσαρ εκστράτευσε στην Ισπανία το 11/46 μέχρι 10/47. Η Κλεοπάτρα επανήλθε στην Ρώμη αρχές 44. Τα 3/44 δολοφονήθηκε ο Καίσαρ. Η Κλεοπάτρα έφυγε για ην Αλεξάνδρεια αμέσως μετά.

5 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/ Φιλίπποι Το 10/42 ήταν η μάχη των Φιλίππων κατά των δολοφόνων Κασίου και Βρούτου. Η Κλεοπάτρα είχε ετοιμάσει στην Αίγυπτο έναν υπολογίσιμο αριθμό πλοίων των οποίων ηγήθει προς βορρά. Στο δρόμο όμως βρήκε θύελλα, υπέστη σοβαρές ζημίες, η ίδια αρρώστησε και επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια. Δεν πρόλαβαν την μάχη. Επόμενη δοκιμασία ήταν στην Ταρσό το καλοκαίρι του 41. Ο Αντώνιος κάλεσε, η μάλλον διέταξε την Κλεοπάτρα να έλθει να τον συναντήσει. Ο Ρωμαίος άρχων της Ανατολής προς την βασίλισσα της Αιγύπτου, ο ισχυρός στρατηλάτης προς την πάμπλουτο ηγέτιδα μίας μεγάλης χώρας. Αυτή ήταν η ουσία μάλλον παρά οι μετέπειτα περιγραφές των Ρωμαίων και του Hollywood συνάντησης Αφροδίτης και Διονύσου. 8. Αντώνιος Το τέλος 41 ο Αντώνιος πήγε στην Αλεξάνδρεια όπου φιλοξενήθηκε μεγαλοπρεπώς από την Κλεοπάτρα. Το 4/40 επέστρεψε με 200 πλοία στην Ιταλία και σοβαρή πολιτική κρίση. Ακολούθησε το 9/40 η συμφωνία στο Brindisium με τον Οκταβιανό Το 12/40 παντρεύτηκε την αδελφή του Οκταβία. Εξακολούθησαν όμως οι εσωτερικές πολιτικές διενέξεις τα επόμενα 3 χρόνια. Τον χειμώνα 37 ο Αντώνιος μετέβη στην Αντιόχεια όπου κάλεσε την Κλεοπάτρα. Είχαν να βρεθούν 3.5 χρόνια. Ήλθε με τα δίδυμα παιδιά τους, που είχαν γεννηθεί το 12/40, ο Πτολεμαίος Ήλιος και η Κλεοπάτρα Σελήνη Στην Αντιόχεια ο Αντώνιος έκανε δώρα στην Κλεοπάτρα. Η Κιλκία, Κύπρος και Φοινίκη, πλούσιες σε ξυλεία κατασκευής πλοίων και πολεμικών και εμπορικών για μεταφορές στρατού, εφοδίων, σιταριού. Μέρος της Ναβατίας για την πίσσα της Νεκράς Θάλασσας, επίσης για πλοία. Μέρος της Κυρηναïκής και Συρίας. Άμεσο σχέδιο ήταν η εκστρατεία κατά των Πάρθων, απώτερο οι ναυπηγήσεις πλοίων και ναυτική ισχύς στην Μεσόγειο. Η εκστρατεία του το 6/36 δεν είχε επιτυχία και επέστρεψε στην Συρία το 12/36 άπρακτος και ταλαίπωρος. Αντιθέτως ο Οκταβιανός σε ναυμαχία παρά την Σικελίαν κέρδισε λαμπρή νίκη το 9/36 εναντίον του Πομπηίου Σέξτου. Η Νίκη του Αντωνίου κατά του Αρταβάσδη της Αρμενίας το 34 δεν θεωρήθηκε σημαντική. 9. Οκταβιανός Οι εμφύλιες διαμάχες με τον καιρό περιορίστηκαν στους δύο μεγάλους Ρωμαίους ανταγωνιστάς. Τον Αντώνιο με Κλεοπάτρα στην Αίγυπτο και Ανατολή, τον Οκταβιανό στην Ρώμη, όπου απεδείχθη επιδεξιότερος στην προπαγάνδα, τα πολιτικά, αλλά και στρατηγικά. Το 34 ο Αντώνιος ανακήρυξε επίσημα την Κλεοπάτρα και Καισαρίωνα άρχοντες Αιγύπτου, Κύπρου και Συρίας, τον Αλέξανδρο Ήλιο βασιλέα Αρμενίας, Μηδείας και Παρθίας, την Κλεοπάτρα Σελήνη άρχοντα Κηρηναικής και Λιβύης και το τρίτο τους παιδί τον Πτολεμαίο Φιλάδελφο της Φοινίκης και Κιλικίας. Όλα αυτά βέβαια υπό την δική του Ρωμαϊκή κυριαρχία Ανατολικά της Αδριατικής και του Ιονίου Πελάγους. Το 33 ο Αντώνιος με Κλεοπάτρα μετέβησαν στην Έφεσο και από εκεί στην Αθήνα, κοντά στις λεγεώνες, τους συμμάχους, τα πλοία, ναυτικούς, εφόδια, προμήθειες και βέβαια πιο κοντά στην Ρώμη. Η χρηματοδότηση της Κλεοπάτρας ήταν σημαντική 20,000 τάλαντα κατά τον Πλούταρχο. Συνέβαλε επί πλέον 200 πλοία στα 500 πολεμικά και 300 εμπορικά του Αντωνίου. Μερικά από τα πολεμικά ήταν τα μεγάλα της Ελληνιστικής παράδοσης, πολλά κατασκευής της Ανατολικής Μεσογείου, νεότευκτα και παλαιά. Η ύστατη αναμέτρηση φαίνεται να έγινε αναπόφευκτη. Μόνο με μία λαμπρή νίκη μπορούσε πλέον να κερδίσει ο Αντώνιος.

6 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/ Άκτιων Το 1/32 ο Αντώνιος χώρισε την Οκταβία. Το 10/32 ο Οκταβιανός κήρυξε πόλεμο κατά της Κλεοπάτρας, χωρίς να αναφερθεί σε αυτόν! Είχε σαφώς το πάνω χέρι στα πολιτικά και της εντυπώσεις. Και φθάσαμε στο Άκτιο. Είναι αμφίβολο εάν ο Αντώνιος μπορούσε να φθάσει στην Ιταλία, στον Τάραντα η Βρινδίσιον, με στρατό και στόλο. Οι επόμενοι χειρισμοί του ήταν ατυχείς. Άφησε τον Αγρίππα να καταλάβει τις πέριξ θέσεις, Μεθώνη και Κέρκυρα εις βάρος του ανεφοδιασμού του, αλλά και ικανότητάς του να σταματήσει μεταφορά στρατευμάτων από Ιταλία απέναντι Στις πολιτικές αποτυχίες προσετέθησαν έτσι και στρατηγικές. Εν τέλει οι δυνάμεις που συγκεντρώθηκαν φαίνεται να μην είχαν τεράστιες διαφορές σε αριθμούς - περί τα έκαστος, σε ποιότητές τους όμως ήταν διαφορετικές. Από την μία πλευρά ομοιομορφία με έμπειρους Ρωμαίους από την άλλη μερικώς Ρωμαίοι αλλά και άνδρες από την Αφρική, Ασία, Θράκη, Μακεδονία μαζί με τους άρχοντές τους. Η πολυγλωσσία της Κλεοπάτρας ήταν εδώ χρήσιμη. Η παρουσία της όμως μάλλον ατυχής. Από την μία πλευρά ο Οκταβιανός με τον Αγρίππα, από την άλλη ο Αντώνιος, αναποφάσιστος μεταξύ μάχης στην ξηρά η θάλασσα, εδώ η αλλού, τώρα η αργότερα και η Κλεοπάτρα με μεγάλη πείρα μεν στα πολιτικά αλλά ελάχιστη στο πεδίο της μάχης. Εν τέλει επήλθε το μοιραίο, η Ναυμαχία του Ακτίου. Από την μία πλευρά, κατά το πλείστον, μικρά, γρήγορα και ευέλικτα πλοία, τριήρεις, Λιβυρινίδες, με σχετικά λιγότερο οπλισμό, λιγότερους τοξότες και οπλίτες, αλλά πεπειραμένα πληρώματα, από την άλλη πλειονότητα μεγάλων και βαρέων πλοίων με σχετικά περισσότερους καταπέλτες, κοράκια, τοξότες και οπλίτες, αλλά χαμηλής ποιότητος πληρώματα και κωπηλάτες σε ελλιπείς αριθμούς λόγω απωλειών από ελονοσία. Ο Αγρίππας λαμπρός και πεπειραμένος, ο Αντώνιος κουρασμένος και άνευ προηγουμένης κατάλληλης θαλάσσιας υπηρεσίας. Αυτό φαίνεται και από τις γενικές, αλλά ελλιπείς όμως περιγραφές που σώζονται για την εξέλιξη της ναυμαχίας και τις εκατέρωθεν τακτικές και κινήσεις. Λεπτομέρειες δεν υπάρχουν αρκετές για να σχηματισθεί σαφής εικόνα. Γεγονός είναι ότι νωρίς το απόγευμα εν μέσω μάχης η Κλεοπάτρα, με την ναυαρχίδα της Αντωνία, το θησαυρό / ταμείο της και τα 60 πολεμικά της, που είχαν μείνει στα μετόπισθεν, σηκώσαν τα πορφυρά πανιά τους και απήλθον προς νότον. Ακολούθησε ο Αντώνιος με πολεμικά. Μαζί θα έφυγαν και πολλά εμπορικά. Η φυγή φαίνεται να ήταν προσχεδιασμένη. Τα πλοία είχαν μαζί ιστούς και πανιά που συνήθως δεν έφεραν μαζί στην μάχη. Άγνωστος παραμένει ο λόγος της φυγής. Φυγή της Κλεοπάτρα μόνης και τον Αντώνιο να παραμένει να συνεχίσει μάχη στην θάλασσα και στην ξηρά; Φυγή και των δύο για να δώσουν άλλες μάχες στην Αίγυπτο και Ανατολή; Φυγή με πανικό η κατά λάθος η λόγω αναπόφευκτης ήττας; Λυπηρή πραγματικότης είναι ότι ο Αντώνιος εγκατέλειψε τον στόλο και στρατό του και διέφυγε. «Ωοπερ ου βασιλεύς, αλλ υποκριτής μεταμφιέννυται χλαμύδα φαιάν αντί της τραγικής εκείνης και διαλαθών υπεχώρησεν» (Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι Δημήτριος / Αντώνιος )

7 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ // Παλαιά Βουλή. ΑΘΗΝΑ 05/12/ Τέλος Η Κλεοπάτρα δεν πτοήθηκε. Την άφιξη του στόλου της στην Αλεξάνδρεια ακολούθησε θρίαμβος νίκης. Έσπευσε όμως να φροντίσει μεταφορά πλοίων προς την Ερυθρά Θάλασσα μέσω διωρύγων του Νείλου μερικώς, καθώς και με χερσαίες μεταφορές προς Ηρώωνπολη (Tell Mashkutah). Το σχήμα αυτό είχαν ξεκινήσει από αρχαιοτάτων χρόνων οι Φαραώ για μεταφορές μεταξύ των δύο θαλασσών και το οποίο με διακοπές κράτησε μέχρι το 1859 και το άνοιγμα της Διώρυγος Σουέζ. H Hatshepsut περί το 1500, με τον πιθανό γύρο Αφρικής με τους Φοίνικες, ο Ραμσής 2 περί το 1300, και μέχρι τον Μεχμέτ Αλή περί το 1800 μχ. Η Κλεοπάτρα επίσης παράγγειλε σημαντικό αριθμό πλοίων στα ναυπηγεία της Ερυθράς. Σκοπός ήταν η απόδραση της μαζί με τον Καισαρίωνα και άλλα παιδιά και βεβαίως τους θησαυρούς της προς Ανατολάς προς Ινδία. Δυστυχώς όμως όλα κατελήφθησαν από τους Ναβατέους με τον εχθρό της βασιλέα των Μάλχο, και πυρπολήθησαν. Ο Οκταβιανός έφθασε στην Αίγυπτο το 30. Τα εναπομείναντα πλοία του Αντωνίου παρεδόθησαν, ο δε στρατός του δεν ήταν αρκετός. Η Κλεοπάτρα δεν είχε στρατιωτική δύναμη. Και πάλι ο Καβάφης: Σαν έξαφνα ώρα μεσάνυχτ ακουσθεί αόρατος θίασος να περνά με μουσικές εξαίσιες με φωνές την τύχη σου που ενδίδει πιά, τα έργα σου που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις. Σαν έτοιμος από καιρό, και θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει Η Αίγυπτος έγινε τότε Ρωμαϊκή επαρχία. Η Ρώμη απέκτησε αυτοκράτορα, βιβλιοθήκη, μουσεία. Η λατρεία της Ίσιδος εξαπλώθη, οι Ρωμαίες κυρίες υιοθέτησαν Αιγυπτιομανία στην ενδυμασία, κομμώσεις και καλές τέχνες, δεν απέκτησαν όμως και δικαιώματα ανάλογα των Ελληνιστικών. Δεν βασίλεψε ποτέ αυτοκράτειρα μόνη της στην Ρώμη. Ήλθε ο Χριστιανισμός, τα Ευαγγέλια γράφτηκαν Ελληνικά και απώτερα ήλθε και το Βυζάντιο. Η ιστορία είναι ενδιαφέρον μάθημα και οι προσωπικότητες της γεμάτες εκπλήξεις.